MIKROEKO OMIA

Zbiór ćwiczeń i zadań

Tomasz Zalega

wydanie III uzupełnione i poszerzone

Wydawnictwo Naukowe
Wydziału Zarządzania
Uniwersytetu Warszawskiego

ni. „.
 Spis treści

Przedtnowa .............................................................................................................. . 5
Recenzja naukowa:
I. Podstawowe zagadnienia ekonomii„„„ ... „„ ... „„ .. „„.„ ... „„„„„„„.„ ... „ ... „„„. 7
Prof. dr hab. Adam Noga
Kluczowe lenn iny „ ... „„„„ .. „. „„.„ ... „„„.„„„ .... „„.„ ..... „ .. „„„„„„.„ ... „.„ ...... . 7
Prof. dr hab. Jerzy '!Ciep
Uzupełnij luki w lekście .„„„„ .. „„„„.„„ .... „ ....... „ ... „„ .. „„„„ ..... „.„„„„ .... „„. IO
'Icsl prawda - fałsz „.„„„„ .. „.„„„ ... „„.„„„„„ .. „ .. „„ ....... „.„„„„ ... „„„„ .. „ ... „„ 13
lcsl wielokrolncgo wyboru .. „ .. „„ ... „ .. „ ... „.„ ... „„.„„„„„„ .. „ .. „„„„„.„„„„ .. „ 16
Zadania .... „ .......................... „ ......................................................................... . 23
Nadzór redakcyjny: 2. Mechanizm runkcjonowania rynku „.„„„ .. „.„„.„.„„„ ... „„„„„„„„ .. „„„„„„„ 35
Jerzy Jagodziński Kluczowe terminy ................................... „ ....... „ ................. „.„ .... „ ................ . 35
lJzupełnij luki w lekście „„.„.„„„„„„„„„„ ... „„„„„„„„„„.„„„„ .. „„„„„.„„„„ 37
Test prawda - fałsz .„„„„„ ... „„„„„.„„.„„„ .. „„.„„„„„„ .. „.„.„„„.„„„„„„„„„ .. 39
Test wielokrotnego wyboru .„„.„.„ .. „.„ .. „.„„.„„.„„„.„.„„„„.„„„.„„„„„„„„. 42
Zadania „ .............. „ ...................................................... „ ........... „.„ .............. „ .. 48
Projekt okładki: 3. Elastyczność po1>ytu i podaży „.„„.„„„„„„„„„„„„„.„„.„„„„.„„.„.„.„„.„.„.„ 58
Małgorzata Butkiewicz Kluczowe tenniny ....................................................... „ ................................. . 58
Uzupełnij luki w tekście „„.„„„„ .. „.„.„ .. „„„„.„.„„„„„„„„ .... „.„„„„.„„„.„ .. . 60
'Icst prawda - fałsz ... „.„„ .. „„„„„„.„.„„„„„„.„„.„„.„„„„.„„„„„.„„„„ .. „„.„„ 62
lcst wielokrotnego wyboru ................................. „ .............. „ ...... „ ......... „ ... „. 65
Zadania „ .............. „ .................... „ ................................ „ ................................. . 72
4. Teoria wyboru konsumenta „.„.„„ .. „„„.„„„ .. „„.„.„„„„.„„„„.„„ .. „„.„.„.„„ .. 8ł
© Copyright by Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarz;!dzania Uniwersytetu Kluczowe tenniny „.„.„„ .. „„„ .... „„„„.„„„„„„ .... „.„ .. „ .. „.„.„„„.„„ .... „.„„„.„ 81
Warszawskiego, Warszawa 2008 Uzupełnij luki w tekście „.„„.„„.„.„„„„.„„.„.„„„.„.„.„.„„„.„„„ .... „„„.„ .. „„ 84
'lest prawda - fałsz „„. „. „ „„„„ „„„„ „„.„„ „„„ ... „„. „„.„ „„„.„„„. „ ... „„„. „ .. „ .. 86
Test wielokrotnego wyboru .„„ ... „.„„„„„ .. „.„„ .. „„„„. „. „„„„„ .. „ „„„. „ „„ „„. 88
Zadania ........ „ .............................................................................................. „ .. 95
\Vydanie III uzupełnione i poszerzone 5. Teoria popytu konsumenta .„„.„„„„.„„.„„.„„ .. „„ .... „„.„„„„:„„„ ... „„„„„„„. 109
Kluczowe terminy ............... „ ...... „ ..... „ .......................................................... . 109
Uzupełnij luki w lekście .„„„ .. „„„ ... „„„.„ .. „ .. „„„.„„„„„.„„.„.„„ .. „.„„.„ .. „ .. 110
Test prawda - fałsz „ .. „„.„„„ .. „ .. „.„„ ... „„.„„„ ... „ ... „„„„„„.„„„„.„ .. „ ... „„„„. 112
Test wielokrotnego wyboru „.„.„„„„ ..... „.„„„„„„.'„„.„„„„„ .. „„.„„ ... „„.„.„„ I ł6
ISBN 978-83-61276-05-0
Zadania ................................................................................ „ ....................... „. 12ł
6. Teoria produkcji ............................................................................................. . 133
Kluczowe tenniny „„„.„.„„.„„ .. „„„„.„„.„„„„ .. „„.„„„„„ .. „„„„„ ... „„.„„.„„ .. 133
Łamaniei nadzór edytorski Uzupełnij luki w tekście „ .. „.„.„.„„„ .. „„ ... „„„„.„.„„„.„„„„„„ .. „„„„„ .. „„„„ 138
BOD Studio s.e. lest prawda - fałsz „.„„.„„ .. „ ... „„„ .. „„ .. „ .. „ .. „.„„„„„„.„.„„.„.„.„„„„.„„.„„. ł40
'Test wielokrotnego wyboru „.„.„ .. „„ .. „„ .. „.„„„.„ ... „.„.„.„.„„„.„„„„„„„„„„ ł44
Zadania ........................................................................................................... . 150
7. Teoria koszt.ów i zysku „„„„„„„„„.„.„„„„„„.„„„„.„„.„.„„„„„„.„„„„„„„„„ ł59
DOM
Druk i oprawa: Kluczowe terminy „„ ... „ .... „„„ .. „ .. „„.„„.„.„.„.„„„ .. „„„„.„.„„„.„.„.„.„.„„„„ 159
WYDAWNICZY Dom Wydawniczy ELIPSA,
Uzupełnij luki w tekście .„„.„ ... „„ .... „„ .. „.„ .. „„„.„„„„„„„„„ .... „ .. „„„„.„„.„ 161
['illP§AI ul. Inflancka 15/198, 00-189 Warszawa
lcl./fax 022 635 03 Ol, 022 635 17 85
c-mail: clipsa(i:ilclipsa.pl, ·www.elipsa.pl
lcst prawda - fałsz „ .. „ ... „.„„„„.„„ ... „„„.„„„ .. „„„ .. „„„ ... „ ... „„„ ..... „.„„.„ ....
'ICst wielokrotnego wyboru „ .. „„„ .. „„„„ ... „ .. „„„ .. „„„„.„„„„„„„.„.„„„ .. „„ ..
163
166
Zadania ................... „ ........... „ ...... „ ...................................... „ ............. „ .......... . 171
 ----· --------~--·------~~------

K Konkurencja doskonała .„.„ .. „„„ .. „.„„„ ..... „.„.„„„„„„„„„„ .. „.„ .. „„„ ... „„„„ 182
Kluczowe terminy .„„„.„„.„„.„„„.„.„,„„ ... „ ... „„ .. „„.„ .... „„„.„„„„.„„„„.„„.„ J82
Przedmowa
Uzupełnij luki w tekście .„„„„„.„„„„„„.„„„„„„.„„„„.„„„„.„„.„„„„„„„„„„ J 83
'fost prawda - fałsz „ .. „ .. „„„„.„.„„„„„„„.„.„„„.„„ .. „„„„„„.„.„„„.„.„„„„„„. 185
Kluczem do zrozumicnia mechanizmów funkcjonowania gospodarki jest wie-
Test wielokrotnego wyboru „„„„„„„„„„„.„„.„„„ .. „.„„„„„„„„„„„„„„„„„„. 187
dza dotycz<1ca podejmowania racjonalnych decyzji przcz poszczególne podmioty
Zadania .„ ... „„„„.„„ ... „„„„„ .. „„„ .. „„„„„„ ... „„„„ .... „.„„„„ ... „„„ ..... „„.„„„„. J92
rynkowe oraz zrozumienie mechanizmów funkcjonowania poszczególnych rodza-
9. Mcn1011ol pełny „„„„„.„„.„„.„„„„„„„„„ .. „ .. „„„„.„„„„.„.„.„.„.„„.„„.„„ .. „ .. „ 201
jów i form rynku. Podstawowe mechanizmy rzqdzqce gospodark<t, decyzje podej-
Kluczowe terminy ... „„.„ .. „.„.„„ .. „„.„ ... „„„ ... „„ ... „„„„ ... „ .. „„„ ... „.„ .. „„ .. „„ 20 I
Uzupełnij luki w tekście „„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„ .. „„„„„„„„„„„„. 203
mowane przez konsumentów i producentów, zagadnienia dotycz<1ce rynku dóbr
i usług, rynku pracy i rynku finansowego oraz podstawy ekonomii dobrobytu wypcł­
Test prawda - fałsz .. „ ..... „„„ ... „„„„„„„ ... „.„„„„„„ .. „ .. „„.„„ .. „ .. „.„„„ ..... „.„ 205
Test wielokrotnego wyboru „„„„„„ ... „.„„„„ .. „.„„„„„ ....... „.„.„.„„.„ ... „„„„. 208 niajq treści proponowanego opracowania.
Skuteczne korzystanie z tego opracowania wymaga w pie1wszym rzędzie dobrej
Zadania „„„„. „. „ „„„„„„ .... „„„ „„ „„„ .. „. „„ ...... „„ .„„ .. „. „ .. „ „„ .. „ „ „. „ ... „„„„. 213
znaj.omości jego konstrukcji. Składa się on z czternastu rozdziałów, a każdy z nich
I O. Konłmremja monopolistyczna.„ .. „„„„ .. „„„„ .. „„„„„„„ .. „.„„„„ .. „„„„ ......... 221
Kluczowe terminy „ .. „ .... „.„ ... „.„„„ .. „„„.„.„„„„„„ .. „.„„„„„„„„„ .. „„„„.„„ .. 221 zawiera:
l. Kluczowe terminy - zawieraj<! one wyjaśnienie podstawowych kategorii eko-
Uzupełnij luki w tekście „„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„.„„„„„„„„„„„„„„„„„ 221
nomicznych występujqcych w danym rozdziale. Z reguły S<! to pojęcia majqce
lest prawda - fałsz „„„.„ ... „„ .. „„„„.„.„„„„„ .. „ ... „„„„ ... „„.„ .. „ .. „„„ ... „„„„„ 222
kluczowe znaczenie dla zrozumienia danego rozdziału. Zestawienie to ma na
Test wielokrotnego wyboru „ .. „„„„ .. „„„„.„.„.„„ .. „„„„ ... „.„„.„.„.„„ .... „.„„. 225
celu ułatwienie Czytelnikowi wychwycenie tych pojc,:ć, których zrozumieniu
Zadania ......... „ ... „ ...... „ .............. „ .......................................................... „........ 229
należy poświęcić szczególm1 uwagę;
11. Teorie oligopolu „„„.„ „ „ „„„ „„„„ „„„„„ „„„„„„„„„ „„ „„„„„ „„„„ „„„„„„„„. 235
2. Uzupełnij luki w tekście - ta forma testu polega na uzupełnieniu luk pozosta-
Kluczowe tenniny „„.„ ..... „„ .. „„„.„.„.„„„„„.„„„„„.„ .. „„„„„„„.„„.„ .. „„„„„ 235
wionych w tekście lub udzieleniu krótkich rzeczowych odpowiedzi;
Uzupełnij luki w tekście .„„„„„„„„„„„„„.„„.„„„„„„„„„„„„„.„„„„„„„„„„. 240
3. Pniwda-fałsz - zawiera zwic,:złe stwierdzenia, definicje i opisy w odniesieniu
lest prawda - fałsz .„ ....... „„.„„.„ .. „„„„ .. „„„„„„„„.„.„„„„ ..... „ .. „.„„„„.„ .. „. 242
do których nalcży odpowiedzieć, czy s<1 one prawdziwe (P) czy fałszywe (F);
Test wielokrotnego wyboru .. „„„„„„„„ ... „„„„„„„„ .. „.„„„„ ....... „ .. „„„„„.„.. 246
4. Wybierz prawidłowe odpowiedzi - si1 to pytania ponumerowane cyframi arab-
Zadania .............. „ .............................. „ .............................. „ ...... „.................... 253
skimi z kilkoma wariantami odpowiedzi, wśród których może być wiele prawi-
12. Rynek czynników wytwórczych „„„„„.„ .... „.„.„„„.„ .. „.„„„„„„.„„.„„„„ .. „„ .. 261
dłowych odpowiedzi, b<1dź żadna z nich nie będzie prawidłowa;
Kluczowe tenniny „„.„.„.„„„ .. „„„ ... „.„„ .. „„„„„„„„„„ .. „„„„„„.„.„„ .. „„„„.. 26 J
Uzupełnij luki w tekście „„„„„„„„„„„„„ .. „„„„„„„„„„„„„„„ .. „„„„„ .. „„„„. 268
5. Zadania - sq to zadania opisowe i graficzne o niewielkim stopniu trudno-
ści matematycznych. Głównym ich celem jest wyćwiczenie zdobytej wiedzy
Test prawda - fałsz .„ ....... „„ ... „„„„„„„„ .. „.„„.„„ ... „„.„„„„ ... „„„„„„„„ .. „.„. 270
Test wielokrotnego wyboru .„.„„„„.„„„„ .. „.„„„„„„.„ .. „„„„„„„„„„„.„„„„„ 276 i praktyczne jej zastosowanie;
Zadania „„„„„„ .. „„ .. „„„„„„„„„ .. „„„„„ .. „.„.„ ... „ ... „ .. „„.„ ... „„„„ .. „„„„.„ ... „ 284 6. Pytania problemowe - stanowiq zestaw przekrojowych i szczegółowych pytań
13. Ekono111ia dobrobytu „ .... „.„„„„„„.„„.„„.„.„„„.„„„.„„„„„.„„„„„„„.„„„„„ .. 295 kontrolnych, które ułatwi<! Czytelnikowi sprawdzenie stanu opanowania
materiału, a także zwrócq uwagę na zagadnienia, które umknęły uwadze
Kluczowe terminy ............................. „ .............................. „ .............. „„.......... 295
Uzupełnij luki w tekście .„„'„„„„„„„„ .. „„„ ..... „ .. „„„„ .. „„ .. „„ ....... „„ ... „„„„. 296
w trakcie nauki.
Opracowanie to skierowane jest nie tylko do studentów studiów ekonomicz-
Test prawda - fałsz „„.„„ „„„„.„„„„. „. „„ .. „.„„„„„„. „ ........ „„. „. „„.„.„„ „„. „. 297
nych różnego typu, ale również do tych wszystkich, którzy próbujq zrozumieć ota-
'fost wielokrotnego wyboru .„.„„„„„„.„„ .. „ .. „„„„„„„.„ ... „„„.„.„„.„„„„„„.. 300
czaj:1q nas rzeczywistość.
Zadania ................................. , ...................... „ ..................................... „ ........... 305
14. Niedoskonałości mechanizmu rynkowego i rola rzitdu „„„„„„„„„„„„„„„. 313
'fomasz Zalega
Kluczowe terminy .... „„ .. „.„„„„„„.„„„„ .. „„.„„„.„.„„.„„„„ .... „ .. „.„„„„„„.„. 3 J3
Uzupełnij luki w tekście „„„„„„„„„„„„.„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„„ 315
'fost prawda - fałsz „„„„„„„„„„„„„„„„„„„„ .. „„„„„„„„.„ .. „„„„.„„„„„„„„„ 316
Test wielokrotnego wyboru .„ .. „.„.„„„„ ... „.„„.„„„ ... „.„„„„„ ... „„.„„„„ .. „.„. 319
Zadania ................ „ .................................... „ .. „ ............. „ ........... „ .... „ ........ „.... 323
Odpowiedzi ....... „.„ ... „ .................. „ .................. „ ............. „ ...................... „ ...... „..... 327
Wykaz syrubołi .. „ ............................. „ ............................... „ ..... .... .. ......... ................ 524

4 5
 Rozdział 1
Podstawowe zagadnienia ekonomii

KLUCZOWE TERMINY
Aloka<:ja - oznacza rozmieszczenie lub przydział zasobów ludzkich, natural-
nych i kapitałowych do innych niż. uprzednio zastosowail. Innymi słowy jest to roz-
dysponowanie środków pomiędzy różne konkurencyjne cele.
Alternatywny koszt (koszt utraconych km·zyści) - oznacza wartość dobra mate-
rialnego lub usługi z której trzeba zrezygnować, aby nabyć inne dobro łub uslugc;.
Koszt alternatywny jest skutkiem wyboru, jaki podejmuje każdy z nas. Rzadkość
zasobów i nieograniczoność potrzeb powodujq, że ludzie musz11 eiqgle dokonywać
wyboru typu co i jak produkować. Ze względu na to, że nic wszystkie potrzeby
mog<! być zaspokojone w danym momencie, dlatego też, pojawia się konieczność
dokonania wyboru tych dóbr, które chcemy wytwarzać i tych, z których wytwarza-
nia rezygnujemy. Każdemu wyborowi towarzyszq dwa efekty: korzyści i koszty.
Decyduj<1c się np. na zakup komputera spodziewamy się osiqgm1ć korzyści, jakich
dostarczy nam korzystanie z wielu programów komputerowych tj. nauka języka
angielskiego. Ponieważ nasz miesięczny dochód jest ograniczony, dlatego zakup
komputera oznacza rezygnację z zakupu innych dóbr, które również dostarczyłyby
nam określonych korzyści. Oznacza to, że zakup komputera „kosztuje" nas utrat<;
korzyści z konsumpcji innych dóbr, z których musimy zrezygnować.
Ceteris paribus - założenie powszechnie stosowane w badaniach ekonomicz-
nych, które polega na przyjęciu za niezmienne wszystkich elementów danego mode-
lu ekonomicznego poza badanymi.
Dobra - rzeczy sluż11cc do zaspokojenia naszych rozmaitych potrzeb. Dzielimy
je na:
J. dobra ekonomiczne (gospodarcze) sq to dobra służ11cc do bezpośredniego lub
pośredniego zaspokojenia potrzeb ludzkich i występujq zawsze w ilości ograniczo-
nej w stosunku do potrzeb oraz dobra wolne, które nie s<1 wynikiem społecznego
procesu produkcji ani przedmiotem procesu dystrybucji (podziału) i sq zawsze ilo-
ściowo nieograniczone i niemal zawsze dostępne (np. powietrze, woda itp.);
2. dobra konsumpcyjne S<l dobrami służ<Jcymi do bezpośredniej konsumpcji, a tak-
że dobra produkc,Y.jne (kapitałowe), które wykorzystywane S<l w procesie produk-
cji do wytwarzania innych dóbr i usług;
3. dobra normalne występuj<! wówczas, gdy wraz ze wzrostem naszego dochodu i
niezmienionej cenie dóbr, nasz popyt na nic wzrasta oraz dobra podrzędne wystę­
pujqce wówczas, gdy przy niezmienionych cenach dóbr i wzroście naszego docho-
du, zmniejszamy popyt na te dobra;
4. dobra komplementarne występuj<! wówczas, gdy uzupełniajq inne dobra kon-
sumpcyjne bqdź produkcyjne w celu zaspokojenia danej potrzeby np. samochód
i benzyna, pióro i atrament, magnetowid i kaseta VHS itd. oraz dobra substy-
tucyjne, które polegajq na zast<1picniu danego dobra innym zaspokajaj<1cym tę
samq potrzebę np. masło i margaryna, długopis i pióro, kawa i herbata itp.

7
 _____:.l'v:c.;li-'-lo_·rn:konomia.- zhior ćwiczt·1l i zada1l
Ekonomia - nauka, która zajmuje sit; problemami związanymi z naszym codzien-
nym życiem. Jest dziedzimt wiedzy badajqc<\, jak Judzie radzą sobie z problemem
rzadkości i jak rozwi<1zuj<1 dotkliwy problem alokacji (wykorzystania) ograniczo-
nych zasobów w celu zaspokojenia stale rosm1cych potrzeb społecznych. Ponadto
ekonomia zajmuje sit; opisywaniem procesów rynkowych, metod prowadzenia han-
dlu, wzorców działania przedsit;biorstw handlowych i przemysłowych, a także bada
poziom zatrudnienia, wielkość zasobów pieniqdza, zajmuje sit; również kwestią ubó-
stwa i bogactwa, przejawami dyskryminacji płciowej, rasowej i religijnej, politylo1 i
biurokracjq, przestt;pczościq i prawem karnym. Ekonomia badaj<!C procesy gospoda-
rowania posługuje sit;, podobnie jak inne nauki, specyficznymi dla niej metodami
badawczymi. Do podstawowych metod analizy ekonomicznej należy analiza (ekono-
mia) pozytywna i normatywna.
Ekonomia pozytywna - zajmuje sit; głównie przedstawianiem tego jak gospodar-
ka rzeczywiście działa, a zatem zajmuje sit; ocenq rzeczywistości gospodarczej oraz
wykrywaniem wyst<:;puj<1cych w niej prawidłowości, które są obiektywnym i nauko-
wym objaśnienien1 funkcjonowania gospodarki.
Ekonomia normatywna - zajmuje sit; s<1dami wartościującymi o tym, jak gospo-
darka powinna funkcjonować, a zatem zajmuje się ocern1 rzeczywistości gospodar-
czej, która oparta jest na subiektywnym wartościowaniu zjawisk oraz formułuje
warunki konieczne do uzyskania poż<tdanych stanów w gospodarce.
Granica możliwości produkcyjnych - przedstawia alternatywne kombinacje
dwóch grup produktów, które mog<1 być wytworzone w kraju w ciqgu danego okre-
su czasu, przy wykorzystaniu do tego w całości i w jak najlepszy sposób posiadanych
zasobów oraz technologii produkcji. Granica możliwości produkcyjnych oddziela
dwa zbiory kombinacji:
• kombinacje nieefektywne, które s<1 kombinacjami dóbr znajdujqcymi sit; poniżej
krzywej możliwości produkcyjnych. Kombinacje te oznaczaj<! niepełne wykorzy-
stanie dostępnych zasobów i technologii. Z sytuacją nieefektywnego wykorzysta-
nia zasobów spotykamy sit; zwłaszcza w okresach kryzysów gospodarczych.
• /wmbinalje 11ieosiągal11e - są to kombinacje dóbr, które znajdują sit; powyżej
krzywej transformacji i wskazu.i<! na wielkości produkcji nieosi<1galne przy danej
wielkości zasobów i danej technologii.
W dłuższym okresie czasu kombinacje nieosi<1galne mogq stać sit; osiqgalnymi na
skutek wprowadzenia postt;pu technicznego i organizacyjnego do procesów gospoda-
rowania. Do czynników wplywaj<1cych na zwit;kszenie ilości i jakości zasobów a także
do przesunit;cia całej krzywej możliwości produkcyjnych w gór<:; zalicza się: inwestycje,
post<:;p techniczny, odkrycia geograficzne, wzrost poziomu wykształcenia oraz wzrost
wskaźnika aktywności zawodowej.
Homo oeconomicus - model teoretyczny, według którego człowiek jest jednost-
ką działajqcą zgodnie z zasad<! maksymalizowania korzyści osobistych nad kosztami
ich osi<1gnit;cia. Innymi słowy, jest to modeł człowieka wolnego, prowadz:c1cego dzia-
łalność zarobkowq dla własnej korzysći.
Kategoria ekonomiczna - pojt;cie określające istotne związki przyczynowo-skut-
kowe grupy jednorodnych (takich samych) zjawisk ekonomicznych tj. cena, praca,
produkcja itp„
8 9
----------- Podstawowe zagatlnicnia __;;_c::.:kt::.:mccrnc.:n:.:. ii- - - - - - - - - - - -
Krzywa mo:i:łiwości produkc,Y.jnych (transformacji, jednakowego nakładu) -
graficzna ilustracja możliwości produkcyjnych przedstawiajqca wszystkie możliwe
kombinacje ilościowe dwóch dóbr, jakie mogq być jednocześnie wytwarzane przez
ten sam zespól czynników produkcji, przy maksymalnym wykorzystaniu tych czyn-
ników. A zatem reprezentuje ona najlepszq możliw:1 do wytworzenia strukturt; pro-
dukcji przy posiadanym zasobie czynników wytwórczych.
Makroekonomia - zajmuje sit; badaniem gospodarki narodowej jako całości.
Ogólnie można powiedzieć, że makroekonomia zajmuje sit; badaniem agregatowych
zmiennych ekonomicznych, tj. produkcja, zatrudnienie, bezrobocie, ogólny poziom
cen itp. Makroekonomia bada również przewidywane skutki wynikaj<1ce z danej sytu-
acji gospodarczej, mierzy ogólne efekty gospodarcze wyjaśniając i analizując ich przy-
czyny i skutki, a także bada i przeprowadza analizy dotyczqce polityki pai1stwa zarów-
no w sferze gospodarczej, jak i w dziedzinach czysto politycznych z uwzgłt;dnieniem
polityki zagranicznej, obronnej oraz polityki wewnt;trznej kraju.
Marginalna sto1m transformacji - dodatkowa wielkość produkcji jednego
dobra lub usługi, którq można uzyskać w wyniku zmniejszenia produkcji drugiego
dobra lub usługi o jednostkt;. Dla wklt;slej krzywej transformacji wskazuje ona ten-
dencjt; rosnqc<J, co świadczy o tym, że zwit;kszajqc produkcjt; określonego dobra
lub usługi o kolejnq jednostk<; uzyskujemy w zamian coraz to mniejsze ilości inne-
go dobra lub usługi.
Mikroekonomia - zajmuje sit; badaniem procesów podejmowania decyzji przez
poszczególne podmioty gospodarcze tj. gospodarstwa domowe, firmy, a także bada
mechanizmy funkcjonowania poszczególnych rodzajów i form rynku. Mikroekono-
mia bada również zmiany zachowai1 indywidualnych podmiotów gospodarczych na
poszczególnych rynkach z punktu widzenia ich reakcji na zmiany dochodów konsu-
mentów, cen towarów czy pojawianie sit; na rynku nowych wyrobów.
Modeł ekonomiczny - konstrukcja myślowa stosowana w teorii ekonomii w celu
odzwierciedlenia najbardziej istotnych cech i zależności, wystt;puj1.1cych w danym
procesie ekonomicznym.
Nachylenie krzywej - informuje, jak bardzo zmienna zależna (Y) zmienia się
w odpowiedzi na zmiany zmiennej niezależnej (X).
Okrę:i:ny obieg dochodów - graficzna interpretacja zintegrowanego przepływu
zasobów, dóbr i usług mit;dzy poszczególnymi uczestnikami rynku.
Potrzeba ludzka - wynikające ze stanu braku poż<1danie czegoś niezbt;dnego
do zapewnienia warunków rozwoju i funkcjonowania człowieka. Pożqdanie to doty-
czyć może zarówno przedmiotów materialnych, jak i pewnych stanów emocjonal-
nych, wyników jakiegoś działania lub też określonych stosunków między ludźmi.
Potrzeby ludzkie stanowiq wstępne i podstawowe zagadnienia ekonomii. Można
wyróżnić cztery podstawowe źródła potrzeb ludzkich: organizm ludzki, środowisko
przyrodnicze i społeczne oraz działalność gospodarczq. Cechą potrzeb jest to, że:
sq ilościowo nieograniczone i ustawicznie się zdradzaj<!, jednocześnie są one ogra-
niczone w swojej pojemności oraz zawsze uwarunkowane społecznie.
Produkt - dobro, które społeczel'lstwo uzyskuje wskutek własnej działalności
produkcyjnej.
Proces pracy - proces użytkowania przez człowieka własnej siły roboczej w pro-
dukcji dóbr i usług.
 Mikroekonomia - zhitlr ćwiczc{1 i zada(1
Rzadkość - ograniczona dostępność danego dobra łub usługi. Problem rzadko-
ści występuje zawsze, gdy zapotrzebowanie łudzi na dobra łub usługi przewyższa
możliwości ich wyprodukowania łub świadczenia.
Stopa transformacji - ilość dobra, z jakiego trzeba zrezygnować, aby otrzymać
większ<1 ilość innego dobra.
Strumień - wyraża wartość wielkości ekonomicznych w pewnym okresie (np. w
ci<igu tygodnia, miesiąca, roku) i posiada określony wymiar czasowy.
Środki produkcji - przedmioty, którymi posługuje się człowiek w procesie pracy
np. młotek, nożyczki, długopis itd.
Teoria ekonomiczna - zbiór twierdzeń (sądów wartościuj<1cych), które wyjaśniajq
zjawiska i procesy ekonomiczne ujmowane w modelu ekonomicznym.
Towar - produkt pracy ludzkiej przeznaczony na wymianę, np. lodówka, aparat
fotograficzny, komputer itd.
Vsh1gi - czynności służące cło zaspokojenia potrzeb ludzkich. Jeżeli mamy do czynienia
z czynnościm11i związanymi bezpośrednio z dobnuni (przcclmiotmni materialnymi), wów-
czas mówimy o usługach materialnych, np. praca szewca, krawca. Natomiast czynności
nie związane bezpośrednio z dobrami np. praca nauczyciela, lekarza, aktora okre%mc sci
mianem usług niematerialnych. Usługi charaktcryz.trją się tym, że: S<l ilościowo ograniczo-
ne w stosunku do potrzeb, nic S<l przcdmiotm11i materialnymi, nic d<~ją się gromadzić i S<l
nieprzenośne.
Zasoby - zwane również czynnikami wytwórczymi lub czynnikami produkcji, ozna-
czają wszelkie nakłady stosowane w procesie produkcji do wytwarzania dóbr i świadcze­
nia usług. Innymi słowy, zasób to wielkość ekonomiczna, której stan mierzy się w danym
momencie (np. na koniec 111iesi<1ca, kwartału, roku). Zasoby występują w gospodarce w
ograniczonej ilości, natomiast możliwość ich wykorzystania jest różnorodna. W literatu-
rze ekonomicznej zalicza się do nich:
I. zasoby ludzkie - ludzie wraz ze swoimi umiejętnościami i doświadczeniem,
2. zasoby naturalne - dobra dane przez naturą i nie wytworzone przez człowieka,
które dzicłq się na zasoby odnawialne np. łasy, grzyby itp. i nieodnawialne np.
minerały, ropa naftowa itp.,
3. zasoby kapitałowe - wszelkie rzeczowe składniki procesów wytwórczych będ<1-
cc wytworem pracy człowieka i dzicł<1 się na kapitał rzeczowy np. środki pracy,
przedmioty pracy, oraz kapitał finansowy, czyli środki pieniężne występuj<1cc w
różnej postaci np. gotówka, kredyt, papiery wartościowe,
4. technologię - wiedza na temat produkcyjnego wykorzystania zasobów ludzkich, natural-
nych i kapitałowych, umożliwiaj<1cych zaspokc~jenic potrzeb społecznych.
UZUPEŁNIJ LUKI W TEKŚCIE
Ekono1nia jest „ „ „ . „ ... „ . „ „ ... „ ...... „ ......... „ ................................ „ ....... .
vVspólczc-
.•. „ ..... „ „ „ „ „ „ „ „ ....•.............•.........•...•......................................
sna ekonomia spełnia dwie podstawowe funkcje: ... „ „ . „ ...... „ „ . „ „ .. „ ... „ . „ ......•... „ . „
i „ „ „ „ .. „ ...... „ .. „ ........ „ ......... „ . Pcłni<1c funkcję .......... „ ...... „ ... „ „ „ „ . „ ..... .
podejmuje próby określenia oraz wyjaśniania zjawisk i procesów gospodarczych oraz
111
ł'<al!ltaw<1wc zagad11icnia clu1no111ii
przewidywania ich przebiegu. Natomiast funkcję „ .. „ „ .. „ „ .•... „ „ ...... „ ...... „ „ .
ekonomia spełnia podcjmuj<ic próbę formułowania wskazań i zalccdi pod adresem
polityki gospodarczej w celu określenia skutecznych sposobów oddziaływania rzq-
du na przebieg procesów gospodarczych. W ekonomii wyróżnia się dwa kluczowe
działy: ... „ „ . „ „ „ •...••••. i „ ..... „ „ ..... „ „ ...•. „ „ „ . . • . „ .. „ .... „ „ „ „ „ ... „ .. „ . zaj-
muje się analizowaniem zachowania poszczególnych podmiotów rynkowych i bad;,_
niem wpływu decyzji przez nich podejmowanych na zjawiska i procesy, zachoclz<1ce
na poszczególnych rynkach. Natomiast ........... ; ..... „. zajmuje się badaniem agre-
gatowych zmiennych ekonomicznych tj. produkcja, zatrudnienie, inwestycje itp.
. „ ·: „ ...„ .. : „ „ „ ..... „ . „ ... „ .• oznacza ~złowieka, który w swym postt;powa-
mu k1eru:re sit; tylko motywaq<l ekonom1czm1. Oznacza to, że podejmuje wybo-
ry zgodnie z zasad<! . „ .........• „ . „ ...... „ ...... „ która polega na „ ... „ „ „ „ ... „ ... „ „ .
.. „. w~·~t.i~;~. k~:;;~;i~1;~~ ·~~;~i;i~;j~' ~;~~;j·~;~i· ł~~~·t~;J;. i;,~~i;,~~;,~:j. ~~·~(;j~~~§;l·i~ ~łmno-
0
m1ę dz1ch się na . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. i . „ „ . „ •..... „ „ „ „ .•........... „ ....... „ .. „ „ . „ „ . „ ..... .
zajmuje siQ obiektywnym, naukowym wyjaśnieniem zasad funkcjonowania gospo-
darki. Podstawowym jej celem jest „ .. „ „ „ ..... „ ......... „ .•.. „ ... „ •.• „ ..•. „ . „ „ .. „ . „ „ „ „ ... „ ... .
.... „ „ ... „ .. „ „ •. „ . „ .....•. · · · · ....... „ „ „ „ ... „ .. „ ... „ „ „ ... „ „ ......•. „ „ .. „ „ „ „ „ „ . „ . . Nato1niast ...... .
„ „ „ „ „ . „ . „ ... „ . „ „ .. „ „ .. „ .•.•.••...•....... „ .. polega na badaniu problemów w celu wydania
określonych s:1dów i opinii w postaci zleceń.
Potrzeby ludzkie to .................... „ . „ ... „ ....... „ . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
„ .... „ .. „ . „ „ „ ... „ „ „ „ „ .... „ „ .. „ . „ .. „ ..... „ . „ ....... „ „ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Można
wyróżnić cztery kluczowe źródła potrzeb odczuwanych przez łudzi: .. „ „ „ ......... „ . „ ..
.................. , ............................. , .................................. i ............. .
.. „ ; : . „ „ „ „ „ . P~)trz~by. S<l odczuwane przez ludzi z „ „ . „ .... „ ... „ „ „ .... „ . „ . (t<i sam<1
I rozną) s1l<1 w 1 rózne.1 zależnoś~i. Posiadaj<) one trzy podst<~wow_e cechy: ·;. ·; .'
. „ ................. , .... „ ... „ . „ ..... „ . 1 ... „ „ ............. „ .. „ „ . . Pon1ewaz mog<1 byc roz-
nc sp~)S~by, które ludzie wyb.ierajq, aby móc zasp,okoić własne potrzeby, dlatego
~cc!rn.Je .ie „ .... „ ... '."" „ .... „ 1 .. „ . „ ...•... „ •...•. „ • Srodkami sluż<1cymi do zaspoko-
.1enta potrzeb ludzkich sq ..... „ „ „ .. „ ... „ „ „ ... „. i ... „ „ . „ „ „ . „ „ ..... „ . „ „ „ .... „ . . .
W literaturze ekonomicznej można spotkać sit( z różną klasyfikaci<l dóbr
w zależności o.cl przyjętego kryterium. Biorąc pod uwagę cel, cło którego dane
dobro zastosu.1e użytkownik rozróżnia się dobra .................................... „.
i dobra „ ....... „ .. „ .... „ „ „ .......• „ .... „ . . .. . Oba te dobra można podzielić na
dobra ekonomiczne i dobra wolne. Dobra ekonomiczne to .. „ „ .... „ „ „ . „ ....... .
~;~; · ;; · · · · · · · · · ... „ „ . „ . „ .. „ .••......... „ ... · ........... „ „ .. „ ...•..... „ „ .. „ ......... , natomiast dobra
11 ·····························································································································
„ . „ „ . „ „ „ ....... „ „ ... „ ••... Działalność
podmiotów gospodarczych dotyczy tylko dóbr
„ „ ...... „ ... „ „ .. „ ........ „ ponieważ Biorqc pod
„ . „ „ „ .......... „ .... „ . „ .. „ „ ... „ ...... „ ... „ ..... „ . . . .
uwagę form<; wlasności, wyróżnić można dobra „ ...... „ „ „ .. „ .. „ ... „ . „ .. i dobra . „ . „ . „ .. .
„ •• „ ... „ ... „ „ . „ . . w_ przypadku, gdy dwa dobra ekonomiczne pozostaj<J względem sie-
bie w określm1c.1 zależności, wyróżniamy .... „ ..... „ ...... „ .. „ . „ „ .. , . „ ... „ „ ....... „ „ „ .. „ .... „
i „ .. „ •. „ .. „ ..• „ „ „ „ ..••..... Natomiast w zależności od tego, jak zmienia się wielkość
popytu konsumenta na dane dobro w relacji do zmian jego dochodów, dobra eko-
nomiczne dzieli sią na . „ „ ... „ ... „ ........ „ . i .............. „ „ ... „ ...... .
li
 rv1ikrnckonomia - zbiór ćwkzc1l i zada1i
W celu zaspokojenia potrzeb i przynajmniej częściowej realizacji zapotrzebo-
wania na dobra człowiek przekształca w.procesie produkcji wszystkie dostę1me mu
........ „ . „ ................... „ ........... „ ... „ . . Wystę1Jl1ją one w gospodarce w „ „ „ .. „ „ „ . „ „ „ „ . „ ..
„ „ ilo.~ci, natomiast możliwość ich wykorzystania i przetwarzania jest „ „ „ „ . „ „ „ „ „ „
„ „ „ „ . „ . W ekonomii wyróżnia się trzy podstawowe zasoby: „ „ . „ „ „ „ „ „ „ „ . „ „ „ . „ . „ . , „
„ „ . „ „ . „ „ „ „ „ „ „ „ . i . „ „ „ „ „ . „ „ . „ „ „ „ „ „ . „ . Niektórzy ekonomiści jako zasób wymienia-
jq również . „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ . „ . „ „ . , która polega na „ „ „ „ . „ „ . „ „ . „ . „ . „ . „ . „ . „ „ „ „ . „ „ „ „ „ . „ „
„ „ „ . „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ . „ „ . „ „ „ „ „ „ „ . „ „ „ . „ „ „ . . Każdy zasób zatrudniony w procesie pro-
dukcji otrzymuje „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ . Ziemia otrzymuje wynagrodzenie w postaci
. „ „ „ „ „ . „ „ „ „ „ „ „ „ . „ . , kapitał otrzymuje wynagrodzenie w postaci „ . „ . „ „ „ „ „ „ „ „ . „ „ „ . ,
zaś zasób pracy otrzymuje wynagrodzenie w postaci . „ „ . „ „ „ „ . „ . „ „ . „ „ . „ „ .
Obok zasobów występu.i<! również „ „ . „ „ „ „ . „ . „ „ . „ „ . „ „ . , które „ . „ „ . „ „ „ „ „ „ . „ „ „ „ „ .
. „ . „ „ . „ „ „ .. „ „ „ . „ . „ „ „ „ „ „ „ „ „ . „ . „ . „ . „ „ „ „ . „ . „ „ „ . „ „ .. „ „ „ „ „ „ „ „ . Różnica 111iędzy zasoba-
mi a strumieniami polega na tym, że „ „ „ „ „ „ . „ „ „ „ . „ „ . „ „ „ „ „ „ „ . „ . „ . „ „ „ „ „ „ . „ „ „ „ „ „ „ „ .
....................................................„..................................................................................... .
Rzadkość oznacza
.... „ .....................•. „ .............................. „ .........................................• „ „ ................ zaso-
bów i „ „ . „ „ „ „ . „ . „ . „ „ „ „ „ „ (ograniczoność/ nieograniczoność) potrzeb powoduje, że
ludzie muszq dokonywać wyboru „ „ „ . „ „ „ „ „ . „ „ . „ „ „ „ . . Ponieważ . „ „ „ . „ „ „ „ „ . „ „ . „ „ „ „
(wszystkie I nie wszystkie) potrzeby można zaspokoić w danym momencie, dlatego
pojawia się konieczność dokonania .. „ .. „ „ . „ „ „ „ „ „ . „ „ „ „ „ „ . „ „ . „ . „ „ „ „ „ „ „ . „ „ „ . „ .. „ „ „ .
„ „ . „ . „ „ „ „ „ „ „ „ . „ . „ „ „ .... „ „ „ „ . „ . „ .. „ „ „ „ „ . „ „ „ „ „ . „ . „ . . Każdemu wyborowi towarzysz<!
dwa efekty: „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ . „ „ „ „ . i . „ „ . „ „ „ „ „ „ „ . „ „ „ . „ „ . Decyduj<1c sit; na podjęcie
określonej działalności gospodarczej spodziewamy się osi<ignqć „ „ „ „ . „ „ „ . „ . „ „ „ „ . „
„. z dokonanego wyboru. Jednakże każde osi<1gnięcie . „ „ „ . „ „ „ „ „ . „ „ „ „ . „ . „ oznacza
powstanie . „ . „ „ „ „ „ „ „ „ „ . „ . „ „ „ „ „ „ . „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ . . Koszt alternatywny informuje
o . „ . „ „ „ „ . „ . „ . „ . „ „ „ „ . „ „ „ . „ „ „ „ . „ .. „ . „ „ . „ .. „ „ „ .... „ „ . „ „ „ . „ ... „ .. „ .
Gospodarowanie jest zawsze ograniczone „ „ „ „ „ „ „ . „ „ „ . „ „ „ „ i „ „ „ „ „ „ . „ „ „ „ „ . .
Możliwości wyborów gospodarczych jakie posiadają różne podmioty gospodarcze
ilustruje sit; przy pomocy „ „ . „ „ „ „ „ „ „ . „ „ „ „ „ „ , która prezentuje . „ . „ .. „ „ „ . „ .. „ „ „ „ „ „
.... „ ...• „ .... „ .... „ .•... „ •..................... „ ...................... „ ...... „ ...... „ ..........•.................. „ .... Gra-
ficznq ilustracj<1 możliwości produkcyjnych jest . „ „ „ . „ „ „ „ „ „ „ „ „ . „ „ „ „ . „ „ „ . „ . „ . „ „ „ „
....... która ......... „ .....................•....... „ •.....................................• „ .......... „ .........• „ .........•
Może być ona ..... „ ...•......................................•.......•.•. „ ......... „ .........•......• „ ••.............. „ ..
„ „ „ „ „ „ „ . lub „ „ „ „ „ „ „ . „ „ . „ „ . „ .. „ . w stosunku cło poczqtku układu wspólrzt;dnego.
Kształt krzywej możliwości produkcy_jnych zależy od „ „ „ „ „ „ „ . „ „ „ „ „ . „ . „ . „ „ „ „ . „ „ .
• „ ••..••••••.••••••••••••••• „ .................... , która inforn1uje ... „ ..•................... „ .........••..............•
. „ „ „ „ „ „ . „ . „ . „ . „ „ „ „ „ „ „ „ „ . „ „ „ „ „ „ „ „ „ . „ „ „ „ „ „ . Jeżeli krzywa możliwości produkcyj-
nych jest wkłt;sla w stosunku do 1xicz<1tku układu współrzędnych, wówczas margi-
nalna stopa transformacji jest „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ . „ „ „ „ . „ . , co oznacza, że „ . „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „
W przypadku, gdy marginalna stopa transformacji jest stała, wówczas „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „
„ „ „ „ „ jest koszt alternatywny produkcji jednego dobra wyrażony utratq możliwości
produkcji innego dobra, natomiast krzywa transformacji . „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ . . Gdy
marginalna stopa transformacji jest malejqca, wówczas „ „ „ „ „ „ . „ „ „ „ „ „ . „ „ „ . (rośnie
I maleje) koszt alternatywny wzrostu produkcji jednego dobra wyrażony w utracie
12
Podstawowe zagmłnicnia ckomlmii
możliwości wyprodukowania innego dobra, zaś krzywa możliwości produkcyjnych
_jest . „ „ .. „ .. „ „ „ „ w stosunku do poczqtku układu współrzędnych.
Krzywa możliwości produkcyjnych oddziela dwa zbiory kombinacji ........ .
„ „ „ „ „. . „ „ „ „ „ „ „ . „ i „ „ „ „ „ „ „ . „ „ . „ „ . „ „ . . Wszystkie punkty znajdujqce
sit; na krzywej transformacji oznaczaj<! kombinacje ................................. „
Punkty znajduj<1ce się poniżej krzywej możliwości produkcyjnych oznaczajq .. .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ „ •.... wykorzystanie dostępnych zasobów i technologii
i z tego też wzgle:;du sq one kombinacjami „ „ „ „ „ . „ „ . „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ .
Natomiast punkty zna_jduj<1ce się powyżej krzywej .iednakowego nakładu wska-
zujq na . „ ... „ .. „ „ . „ .. „ . „ „ .. „ „ . „ ....... „ . „ . „ . „ .. „ „ .. „ „ .... „ .. „ . „ „ . „ . „ . „ .
. . „ .. „ „ „ „ . „ .. „ „ . „ „ „ .. „ „ „ . „ .. „ . „ „ „ „ „ „ „ „ .„ i dlatego kombinac_je te nazywa-
ue s:1 „ „ .. „ „ . „ „ „ . „ „ ...... „ „ „ .. .
Na przebieg krzywej możliwości produkcyjnych istotny wpływ ma „ „ „ „ „ . „ „ „ . „ „ .
. „ „ „ „ i jego zmiany. Poprawa . „ „ „ „ „ „ . „ „ „ . „ . „ „ „ „ „ . „ „ „ . „ „ „ „ . „ „ „ „ „ „ . oznacza możli­
wość zwiększenia produkcji przy niezmiennym poziomie zatrudnionych zasobów .
Prosty obieg olm:;żny dochodu informuje o „ „ „ . „ „ „ „ „ . „ „ „ „ „ „ „ „ .. „ „ „ . „ „ „ „ „ „ „ „ „
·········································································································································
······································································································.
Zależność między dwiema zmiennymi można przedstawić graficznie posłu­
gując sit; „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ . „ „ „ „ „ . Na osi odciętych odkładamy
wartości zmiennej „ „ „ . „ „ „ „ „ . „ . (zależnej I niezależnej), zaś na osi rzędnych
wartości zmiennej „ „. „ „ „ „ „ (zależnej I niezależnej). Punkt przecięcia sit;
obu osi nazywamy . „ „ „ . „ „ . „ „ „ „ . „ „ „ „ „ „ i w tym właśnie punkcie zarówno
zmienna „ „ „ „ „ „ „ . „ „ „ „ . „ „ „ . „ „ przyjmuj<! wartość rówm1 . „ „ . „ „ „ . „ „. „ .
. „ „ „ „ . . Nachylenie krzywej informuje, jak bardzo zmienna „ „ „ „ „ „ „ „ . „ „
„. „ „ „ „ „ „ „ zmienia się w odpowiedzi na zmiany zmiennej „ „ „ „ „ „ „ .. „ „ „ .
TEST PRAWDA - FAŁSZ
Zaznacz łitere:; P jeśli zdanie jest prawdziwe lub literę F jeśli zdanie jest fałszywe .
I. Kluczowym celem ekonomii pozytywnej jest wyjaśnienie, w jaki sposób spoleczei1-
stwo podejmuje decyzje clotycz<1ce konsumpcji, produkcji oraz wymiany dóbr.
PD
2. Ekonomia normatywna dostarcza zaleceil i rekomendacji opartych na subiektyw-
rD
nych sqdach wartościujqcych .
PD
3. Ekonomia normatywna dotyczy ekonomii jako nauki, natomiast ekonomia pozytyw-
rD
na odnosi się do polityki gospodarcze.i, opierając się jednak na teorii ekonomii.
PD
4. Ekonomia w funkcji aplikacyjnej podejmuje próby określania i wyjaśniania zja-
FD
wisk i procesów gospodarczych oraz przewidywania ich przebiegu.
PD FD
13
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczctl i zada tł l'mlstawmvc zagadnienia ckonrnnii

5. Mikroekonomia kładzie nacisk na badanie wzajemnych zależności zachodzących 19. Zwiąkszcnic konsumpcji dóbr wolnych nie poci<1ga za solni konieczności zmniej-
w gospodarce jako całości. szenia ilości innych dóbr.
rD
6. W koncepcji homo oeconomicus człowiek jest jednostką wolm1,
FD prowadz<1cą dzia-
PL] FD
20. Dwa dobra nazywamy komplementarnymi, wówczas gdy zaspokojenie danej
łalność zarobkową dla własnych korzyści. potrzeby wymaga konsumpc.ii jednego lub drugiego dobra.

7. Problem rzadkości
rD
nie dotyczy ludzi bogatych.
FD rD
21. Pieni<1dz jest typowym przykładem zasobu.
FD
rD
R Koszt alternatywny to wartość najgorszej nic wykorzystanej możliwości
r[=i FD
utraconej 22. Z każdym wyborem zwi<1zana jest konieczność ponoszenia kosztu utraconych
w wyniku dokonania wyboru. korzyści.

9. Zasoby
rD
przedstawiają wartości pewnych wielkości
FD
ekonomicznych w pewnym
rD
23. Cech<! dóbr rzadkich jest możliwość stałego ich pomnażania.
okresie.

FD rD FD
24. Komplementarność i substytucyjność czynników wytwórczych zależy od tech-
IO. Posługiwanie sitt kategori<1 strumienia zwici.zane jest z konieczności<! uwzgłttdnic­ nicznych właściwości czynników wytwórczych.
nia czynnika czasu w analizowaniu procesów gospodarczych.

rD FD PD FD
25. Podział dóbr dokonuje si<; w formie kontraktu dotyczqcego przeniesienia praw
11. Rzadkość jest konsekwencją ograniczoności zasobów. własności.

J 2. Potrzeby odczuwane są
rD
przez ludzi z różn<1
FD
sihi, ale w tej samej zależności.
PD FD
26. Decyzje o zmianie zastosowania czynników wytwórczych nic zależ<! od kosztu

13. Potrzeby ludzkie sq

rD
ilościowo nieograniczone i ustawicznie
FD się zdradzają.
alternatywnego.

27. Granica możliwości produkcyjnych może być zastosowana do badania wyborów

PD
14. Potrzeby ludzkie cechuje indywidualizm i obiektywizm.
FD indywidualnych lub społecznych.

PD FD PD F[~
28. Redukcja bezrobocia spowoduje przesuniqcic krzywej możliwości produkcyj-
15. Usługi S<! szczególnym rodzajem dobra i służq do zaspokajania potrzeb ludzkich nych.
przez bezpośrednie wykonywanie pracy.

rCl FD FLI
29. Kosztem alternatywnym zakupu pralki przez pana Kowalskiego jest utrata możli­
16. Ograniczoność zasobów może wynikać z przyczyn naturalnych lub być konsc- wości wykorzystania na dzialalność gospodarczq pieniqdzy wydanych na pralkc;.
kwencj<1 poprzedniej działalności gospodarczej.

rD PD FD
30. Krzywa możliwości produkcyjnych przedstawia pfoblem rzadkości, konieczno-
17. Dobra ekonomiczne nie wymusza.i<! na człowieku dokonywania wyborów. ści wyboru i kosztu alternatywnego.

PD
18. Dobra wolne maj<! koszt alternatywny równy zero.
FD PD FD
31. Wykorzystanie wszystkich dostttpnych zasobów do produkcji jednego dobra
p [==:J FD w ilości maksymalnej powoduje, że kosztem alternatywnym lej produkt0ii bądzic
konieczność całkowitej rezygnacji z innego dobra.

14 IS
 Mikroekonomia - zhior ćwkzc1l i zada1l Pod:;tawowc zagadnienia ckom101ii
--=:.c::..::=.::=:.:.:__=:'-'-=-=:=-c=.:='----··----··----·------

c) funkcjt; aplikacyjnq,
p [_] d) funkcje;: redystrybucyj1u1.
32. Każda kombinacja ilościowa dwóc11 dóbr lcż<1ca powyżej krzywej możliwości 2. Ekonomia pozytywna:
produkcyjnych gwarantuje pdne zatrudnienie zasobów przy najlepszej z dostęp- a) zajmuje sit; s<1dami wartościujqcymi o tym, jak gospodarka powinna funkcjo-
nych technologii. nować,

p CJ IJ) koncentruje sic;: wylqcznie na analizowaniu zjawisk i procesów gospodarczych

33. Jeżeli krzywa możliwości produkcyjnych jest linią prostq, to oznacza, że czynniki
wytwórcze sq doskonale substytucyjne.
PD rD
34. Wypukła w stosunku do pocz<ttku układu współrzt;dnych krzywa możliwości pro-
dukcyjnych charakteryzuje sit; rosmicym kosztem alternatywnym.
w laki sposób, aby możliwe było przewidywanie ich przebiegu,
c) bada zjawiska gospodarcze i prawa, którymi sq zwit1zane bez dokonywania
jakichkolwiek sqdów i opinii,
d) ocenia rzeczywistość gospodarcZ<! według określonych sądów i norm etycz-
nych w postaci załecei'1.
3. Makroekonomia jest działem ekonomii, który:

PD rD
35. Jeżeli marginalna stopa transformacji jest malejqca, to rośnie koszt alterna-
a) zajmuje sic;: badaniem procesów podejmowania decyzji przez poszczególne
podmioty rynkowe,
b) bada mechanizmy funkcjonowania poszczególnych rodzajów i form rynku,
tywny produkcji jednego dobra wyrażony utratą możliwości produkcji innego c) zajmuje się badaniem gospodarki narodowej jako całości,
dobra. d) zajmuje się badaniem agregatowych wielkości ekonomicznych odnosz<1cych
się do całej gospodarki, a także próbuje zidentyfikować siły i czynniki określa­

36 . .Jeżeli krzywa możliwości produkcyjnych jest wklt;sła w stosunku do pocz<1tku .i<ice kształtowanie sit; poziomu i zmian tych agregatów.
układu współrzt;dnych, to marginalna stopa transformacji jest malejqca. 4. 1\vórcq rozróżnienia w ekonomii nurtu pozytywnego i normatywnego był:

PD FL]
a) W. Petly,
b) D. Ricardo,
37. Na przebieg krzywej możliwości produkcyjnych zdecydowany wpływ ma poziom c) A.C. Pigou,
technologii i jego zmiany. d) M. Friedman.
i~D FD 5. Do kluczowych źródeł potrzeb odczuwanych przez ludzi należą:
a) organizm ludzki,
38. W odniesieniu do dóbr doskonale substytucyjnych krzywa możliwości produkcyj-
b) środowisko społeczne,
nych charakteryzuje sit; rnalejqcym kosztem alternatywnym.
c) działalność gospodarcza,
PD rD
39 . .Jedynie post<:;p techniczny przejawiajqcy się w nowych ulepszonych technolo-
d) produkcja.
6. Potrzeby ludzkie sq:
giach produkcji powoduje przesunit;cie sit; krzywej możliwości produkcyjnych a) ilościowo nieograniczone i ustawicznie się zdradzaj<\,
w gór<:;. b) nieprzenośne,
c) S<! ograniczone w swojej pojemności,
d) sq zawsze uwarunkowane społecznie.
40. Liniowa krzywa możliwości produkcyjnych oznacza, że zwiększeniu produkcji 7. Dobra ekonomiczne:
jednego dobra o jednostkę towarzyszy rezygnacja zawsze ze stałej ilości innego
a) S<\ wynikiem społecznego procesu produkcji,
dobra. b) występuj<! zawsze w ilości ograniczonej w stosunku do potrzeb,
FD c) dostępne S<! bez ponoszenia kosztów,
d) nie wymuszaj<) na człowieku dokonywania wyborów.
8. Ziemia przynosi dochód w postaci:
TEST WIELOl<ROTNEGO WYBORU a) procentu,
h) płacy,
1. Które z poniższych funkcji spełnia współczesna ekonomia:
c) renty gruntowej,
a) funkcję poznawcz<1, d) tantiemu.
b) funkcje;: stabilizacyjm1,

16 17
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczcft i zada1i l'<>dstawowc zagadnienia ckt1m11nii

9. Zjawisko rzadkości: d) przedstawia, wszystkie możliwe kombinacje dwóch dóbr, jakie gospodarka
a) oznacza, że nigdy nic możemy mieć wszystkiego, co byśmy chcieli mieć, może wytworzyć przy pełnym i efektywnym wykorzystaniu zasobów.
b) jest konsekwencją ograniczoności zasobów, 17. Wypukła w stosunku do początku układu współrzędnych krzywa możliwości pro-
c) zmusza podmioty gospodaruj<1ce do dokonania wyborów zwiqzanych z aloka- dukcyjnych charakteryzuje się kosztem alternatywnym:
cją będ<1cych w ich dyspozycji zasobów, a) stałym,
d) kreuje potrzeby ludzkie. b) rosnqcym,
IO. Przedmioty pracy to: c) malejqcym,
a) narzędzia, maszyny i budynki, cl) równym zero.
b) materiały, z których wytwarza się dobra lub które zużywa się w trakcie świad­ 18. Jeżeli marginalna stopa transformacji (MRT) jest rosm1ca, wówczas:
czenia usług, a) krzywa możliwości produkcyjnych jest wklęsła w stosunku do poczqtku ukła­
c) przedmioty, którymi posługuje się czfowiek w procesie pracy, du współrzędnych,
d) człowiek + środki pracy. b) rośnie koszt alternatywny produkcji jednego dobra wyrażony utratq możliwo­
11. Ilość i jakość dóbr, które możliwe S<! do wytworzenia w gospodarce zależq od: ści produkcji innego dobra,
a) wielkość posiadanych zasobów, c) zwiększenie produkcji _jednego dobra wymaga rezygnacji z coraz większej ilo-
b) poziomu inflacji, ści innego dobra, ·
c) kondycji finansowej przedsiębiorstw, d) gospodarka nieefektywnie wykorzystuje istniej<1ce zasoby czynników wytwór-
cl) dostępnych technologii wytwarzania. czych.
I2. Dobra, które mają koszt alternatywny równy zero: 19 . .Jeżeli krzywa możliwości produkcyjnych jest wklęsła w stosunku do pocz<1tku
a) nazywamy dobrami ekonomicznymi, układu współrzędnych, wówczas marginalna stopa transformacji jest:
b) są dobrami wolnymi, a) stała,
c) oznaczajq, że zwiększenie ilości tych dóbr nie poci<1ga za sobq konieczności b) malej<ica,
zmniejszenia ilości innych dóbr, c) rosmica,
cl) konsument otrzymuje bezpłatnie. cl) równa zero.
13. Które z poniższych dóbr sq dobrami wolnymi z punktu widzenia społeczeństwa: 20. Punkty leż<1cc na krzywej możliwości produkcyjnych oznaczają rozwi<1zania pro-
a) czyste powietrze, dukcyjne:
b) bezpłatna ochrona zdrowia, a) efektywne,
c) opady atmosferyczne, b) nieefektywne,
d) bezpłatne szkolnictwo podstawowe. c) nicosicigalne,
l 4. Usługi, jako czynności służące do zaspokojenia potrzeb ludzkich: d) gwarantuj<1ce pełne wykorzystanie dostępnych czynników wytwórczych.
a) sq ilościowo ograniczone w stosunku do potrzeb, 21. Które z poniższych czynników mog<l spowodować przesunięcie krzywej możliwo-
b) nie s<1 przedmiotami materialnymi i nic dają się gromadzić, ści produkcyjnych w dół: : ·
c) są ilościowo nieograniczone w stosunku do potrzeb, a) wzrost poziomu wykształcenia,
d) są nieprzenośne. b) spadek wskaźnika aktywności zawodowej,
15. Dobro, którego ilość nabywana rośnie w miarę wzrostu dochodu konsumenta c) malej<1ce inwestycje,
i maleje w miarę spadku dochodu nazywamy dobrem: d) pogorszenie technologii produkcji.
a) substytucyjnym, 22. Które z poniższych problemów dotycz<\ problematyki mikroekonomicznej:
b) komplementarnym, a) polityka fiskalna rz<1du, ·
c) normalnym, b) decyzje konsumpcyjne podejmowane przez poszczególnych konsumentów,
d) podrzędnym. c) sposoby minimalizowania kosztów przez przedsiębiorstwo,
16. Krzywa możliwości produkcyjnych (PPC): d) zyski przemysłu odzieżowego.
a) przedstawia problem rzadkości, konieczności wyboru i kosztu alternatywnego, 23. Rzadkość:
b) jest graficzną ilustracj<l różnych kombinacji dóbr, które mogq być wytworzone a) występuje wówczas, gdy zapotrzebowanie ludzi na dobra przewyższa możliwo­
przy pełnym i efektywnym wykorzystaniu wszystkich dostępnych zasobów, ści wyprodukowania tych dóbr,
c) określa ilość dobra, z jakiej trzeba zrezygnować, aby otrzymać określomi ilość b) jest wynikiem zależności między ilości<! dóbr, któn1 ludzie chcieliby posiadać
innego dobra, w ciqgu roku, a ilości<! dóbr, któn1 ludzie zdolni S<l wytworzyć w ciqgu roku,

19
 Mikroekopomia - zbiór ćwiczcrl i zadai'1
c) jest konsekwencj<1 ograniczoności zasobów,
d>'dotyczy krajów biednych, natomi<1st nie występuje w krajach bogatych.
24. Która z wymienionych pozycji nie jest zasobem:
a) samochód użytkowany przez przedsiębiorstwo,
b) pokłady węgla kamiennego,
c) pieni<1dze,
d) płytki PCV.
25. Koszt alternatywny to:
a) inaczej koszt utraconych korzyści,
b) ilość dóbr i usług z jakich musz<1 zrezygnować podmioty gospodarcze, ze
względu na to, że ich aktualna podaż jest mniejsza od popytu,
c) koszt, który występuje wtedy, gdy posiadane zasoby czynników wytwórczych
S<l niewystarczające do zaspokojenia wszystkich potrzeb,
d) koszt, który ponosimy zawsze, gdy dokonujemy wyboru.
26. Między kosztem alternatywnym a rzadkościq istnieją określone zwiqzki:
a) zawsze ist1iieje więcej niż jeden sposób wykorzystania zasobu,
b) z każdym wyborem związana jest konieczność ponoszenia kosztu alternatywnego,
c) dla dóbr ekonomicznych koszt alternatywny jest równy zero,
d) zawsze istnieje konieczność wyboru spośród różnych możliwych sposobów
wykorzystania zasobów.
27. Któ1:e z poniższych problemów stanowi<! przedmiot makroekonomii:
a) całkowita wielkość produkcji firmy,
b) polityka monetarna,
c) wyrównywanie oszczędności krajowych z inwestycjami,
d) czynniki określające wielkość produktu narodowego brutto.
28. Kosztem alternatywnym edukacji studentów Wydziału Zarz<1dzania Uniwersyte-
tu Warszawskiego jest:
a) koszty związane z wynajęciem mieszkania w Warszawie,
b) podn;czniki, które musz<l zakupić,
c) pożyczka jak'! zaci<1gnęłi aby studiować,
d) to czego nie zrobi<! wtedy, gdy studiu.i'!·
29. Kosztem alternatywnym zakupu samochodu przez pana Kowalskiego jest:
a) pożyczka jak<! zaci<igm1l pan Kowalski w banku na zakup samochodu,
b) wartość zaoszczędzonego czasu w wyniku jeżdżenia samochodem w porówna-
niu do jazdy środkami komunikacji miejskiej,
c) utrata możliwości wykorzystania na działalność gospodarczą pieniędzy wydat-
kowanych na zakup samochodu,
d) wzrost oszczl(dności uzyskanych dzięki temu, że pan Kowalski nie musi korzy-
stać ze środków komunikacji miejskiej.
30. Stwierdzenie „Soki owocowe Fortuny są lepsze od soków 1-Iortexu" jest przykła-
dem:
a) faktu gospodarczego,
b) stwierdzenia normatywnego,
c) stwierdzenia pozytywnego,
d) zasady ekonomicznej.
20
Podstawowe zagadnienia cko__
rn_m_1i1_·_ _
31. Ruch po krzywej możliwości produkcyjnych dla dwóch dóbr: publicznych i pry-
wa1.nych może mieć miejsce, gdy:
a) rz<1d wprowadzi minimalne stawki płac,
li) zdrożej<! surowce do produkcji dóbr publicznych,
c) ulepszono technologię produkcji dóbr prywatnych,
d) zmieniq sil( preferencje spoleczefistwa.
32. Które z poniższych czynników nie zwiększ<! naszych możliwości produkcyjnych i
nie spowoduj<! przesunięcia krzywej możliwości produkcyjnych w górę'?
a) przyjazd do naszego kraju G. Busha,
b) specjalizacja pracy,
c) zamach stanu w Kolumbii,
d) odkrycie nowych złóż metali.
33. Które z poniższych stwierdzefi S<l prawdziwe w odniesieniu do kosztu alterna-
tywnego:
a) wyraża się go tylko w jednostkach pienil(żnych,
b) odnosi się do każdego dokonanego wyboru,
c) maleje w miarę przesuwania się w dól po wklęsłej względem pocz<ttku układu
współrzędnych krzywej możliwości produkcyjnych,
d) rośnie w miarę, jak przesuwamy się w dól po wklęsłej względem pocz<ttku
układu współrzędnych krzywej transformacji.
34. Posluguj<1c się krzyw<! możliwości produkcyjnych, wzrost gospodarczy można
zilustrować jako:
a) ruch po krzywej transformacji,
b) przesunięcie się całej krzywej możliwości produkcyjnych w prawo,
c) przesunil(cie się całej krzywej transformacji w lewo,
d) rosmicy koszt alternatywny.
35. Punkty leż<ice poniżej krzywej możliwości produkcyjnych mog<! obrazować:
a) stan nadwyżki zasobów naturalnych,
b) rozwi<1zania nierealne z powodu ograniczoności zasobów ekonomicznych,
c) stan niepełnego zatrudnienia dostępnych zasobów,
d) nadwyżkę kapitału inwestycyjnego.
3(). Alokacja oznacza:
a) podział dostępnych zasobów pomil(dzy poszczególne podmioty gospodarcze,
b) nieefektywne wykorzystanie dostępnych zasobów gospodarczych,
c) przemieszczanie się zasobów między podmiotami gospodarczymi funkcjonu-
jqcymi na rynku,
d) rozdysponowanie zasobów pomiędzy różne konkurencyjne cele.
37. Które z poniższych stwierdzeil. maj<! charakter stwierdzenia pozytywnego:
a) w ostatnim miesicicu cena euro wzrosła na międzynarodowym rynku walutowym,
b) stopa inflacji w Polsce wynosi 1,6%,
c) place realne w sferze budżetowej sq zbyt niskie,
d) ceny biletów MPK w Lodzi w latach 1999-2003 wzrosły dwukrotnie.
38. Nachylenie prostej przechodz<1cej przez punktu A(2,6) i B(3,4) wynosi:
a) 2,
b) I,
21
 J>{ldstawowc zagadnienia ckll1Hm1ii
rvtikn1ckonomia zhi(1r ćwiczcl1 i zad:1{1

c)-1, ZADANIA
d)-2. . . . .
39. Jeżeli krzywa osic1ga swoje minimum, gdy x=4 i y= 12, wówczas Jej nachyleme Zadanie 1.1
w tym punkcie wynosi: Rysunek przedstawia krzyw<! możliwości produkcyjnych spolcczcilslwa, które
a) wiącej niż 3, wytwarza dobra prywatne i dobra publiczne.
b) mniej niż 3, dobra
c) zero, publiczne
d) 3. . . .
40. Nachylenie prostej przechodzqcej przez punkty A(2,4) 1 B(3,6) wynosi:
a) 2,
b) 1,5,
c) 1, • D
d) 0,5. c

A
•

o : dobra
prywatne

Na podstawie rysunku uzupełnij poniższe zadania:

a) Jeżeli kombinacja produkcji dóbr prywatnych i dóbr publicznych przesunie sic;
z punktu B do punktu C, świadczy to o ......................... produkcji dóbr pry-
watnych oraz ........................ produkcji dóbr publicznych;
b) Jeżeli społeczei1stwo wybiera kombinację produkcji odpowiadaj<1c<1 punktowi
A, wówczas zasoby wykorzystane do produkcji dóbr publicznych oraz dóbr pry-
watnych ........................................... ;
c) W sytuacji, gdy kombinacja produkcji przedstawionych na wykresie dóbr pry-
watnych i dóbr publicznych przesunie się z punktu A do punktu C, wówczas
świadczy to o ................. produkcji dóbr prywatnych i .................... produk-
cji dóbr publicznych;
d) Kombinacja produkcji dóbr prywatnych i publicznych mlpowiadaj<ica punktowi
A świadczy o kombinacji ........... „ .................. ;
c) Kombinacje produkcji obu dóbr odpowiadające punktom B i C-leż<1cym na
krzywej możliwości produkcyjnych s:1 kombinacjami .......................... .
....................... ,
I) !<ombinacja p.rodL~kcji dwóch dóbr, odpowiadaj<1ca punktowi O-oznacza, że
.Jest ona kombmacJ<! ... „ ..... „ ............................ .

Zadanie 1.2
W tabeli przedstawiono możliwości produkcyjne dwóch dóbr konsumpcyjnych:
odkurzaczy i aparatów fotograficznych.

22
 J>odstnwowc zagadnienia ckorn>mii
·----

odkurzacze aparaty fotograficz- Koszt c) W dany1~1 spolecze11st\;ie wytwarza si<( jednakową ilość dóbr wojskowych i cywil-
Kombinacja w tysi<1cach sztuk' nc w tysiqcach sztuk alternatywny nych, kłoni przedstawia punkt .............. ; ·
A 50 () d) Wielkość prod~1k~ji dób1: wojskowych i cywilnych nieosi<igalrni dla społeezel'i-
B 46 5 stwa przy clane.1 w1elkośc1 zasobów i technologii przedstawia punkt .............. .
c 40 l ()
Zadanie 1.4
D 30 15
N<~ rysunku przedstawiono krzyw<! możliwości produkcy_jnych pewnej gospodarki
E 17 20
ktora wytwarza dobra konsumpcyjne i dobra inwestycyjne. '
F o 25
------- - - - - - - - - - - - dobra
a) na podstawie danych z tabeli narysuj krzyw<! możliwości produkcyjnych, inwestycyjne
b) uzupełnij tabelę o wid kości kosztów alternatywnych, będ<1cych efektem przezna-
czenia części czynników wytwórczych na produkcję aparatów fotograficznych,
c) uzupełnij poniższy tekst:
Krzywa możliwości produkcyjnych jest .................................. w stosun-
ku do poczqtku układu współrzędnych, co oznacza, że każdej kolejnej
zmianie kombinac.ii zastosowania czynników wytwórczych towarzyszy ..... .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... koszt alternatywny, informuj<icy, że w celu uzyskania
dodatkowych ilości aparatów fotograficznych należy poświęcić .............. .
. . . . . . . . . . . . . . . . . .. ilości odkurzaczy.
PPC
Zadanie 1.3
Rysunek przedstawia krzywą możliwości produkcyjnych pewnego spoleczel'istwa, o dobra
konsumpcyjne
które wytwarza dobra wojskowe i dobra cywilne.
Zaznacz na rysunku:
dobra
cywilne a) popraw<( t?chnologii p~·?dukcji dóbr konsumpcyjnych,
b) pogorsze111e technologu produkcji dóbr inwestycyjnych,
c) popraw<( technologii produkcji obu dóbr.

Zadanie 1.5
~'~ _iysunku przedstawiono krzywą możliwości produkcyjnych przedsi<(biorstwa,
c o D ktow wytwarza szampon do włosów i pastę do Z<(bów.
pasta do
zębów

„ A

45"

o dobra
wojsl<owe

Na podstawie rysunku uzupełnij poniższy tekst:

a) Gospodarka nie w pełni wykorzystuje dostępne zasoby i technologie, jeżeli wytwa-
rza kombinację dóbr wojskowych i cywilnych, którq przedstawia punkt .............. ; PPC
b) Wzrost gospodarczy ma miejsce wówczas, gdy kombinacje dóbr wo.jskowych i
cywilnych produkowanych w danym kraju przedstawia punkt .............. ; o szampon
do włosów

?4
25
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczc1l i zada(1 __________l'<_>d_st_awowc zagadnienia ekonomii

Zaznacz na rysunku: Zadanie 1.8

a) wzrost efektywności wytwarzani~1 pasty do zębów, , ·nibela zawiera informacje na temat możliwości produkcyjnych pewnego spoleczcil-
b) spadek efektywności wytwarzairn~.szamponu do,wł~sow, , stwa w zakresie produkcji dóbr wojskowych i dóbr cywilnych.
c) pogorszenie technologii proclukc,11 pasty cło zębow 1 szamponu do wlosow, a) uzupełnij tabełt;: .
d) obniżenie wynagrodzenia pracowników. --·----
dobra dobra h1czny k<1szl alternatywny
punkty [JHldllk.sii_ ____ _
Zadanie l.6 wojskowe cywilne i\X
W oparciu o dane zawarte w tabeli przedstawiające wsz~stkie możliwe kl~mbi1~acje na PPC dóbr wojs ko- dóbr cywil-
(x) (Y)
.~eh (X )_ ~ch OJ_-·--•---- _________ _
produkcji kamer wideo i samochodów, które dan~ k~"<l.J ~11~)Że wytworz~c w c1<1g~1
roku przy danej technologii i pełnym wykorzystamu 1st111ejących zasobow czynni-
- A o 21
B I 20
ków wytwórczych:
c 2 18
Kombinacje A B c D E
- - ·- - -- - -
D 3 15
Produkcja kamer wideo w tys. sztuk 15 14 12 9 5 E 4 li
Produkcja samochodów w tys. sztuk o I 2 3 4 F 5 6
G 6 o ·-----~--~---~------~

a) ile wynosi koszt alternatywny wyprodukowania: b) uzupełni.i luki w tekście:

a.1. 2 tys. sztuk samochodów; I. krzywa możliwości produkcyjnych jest . „ „ „ „ „ „ .. „ . „ w stosunku do poczqt-
a.2. 3 tys. sztuk samochodów; ku ukladu współrzędnych;
a.3. 5 tys. sztuk samochodów; 2. marginalna stopa transformacji dóbr cywilnych w dobra wojskowe MRT YX
b) oblicz h1czny koszt alternatywny wyprodukowania: jest .. „ . „ „ ..... , co oznacza, że .... „ „ „ .. „ .. „ .. „ .. „ „ . „ „ . „ „ . „ .. „ . „ . „ ...
b. I. 2 tys. sztuk samochodów;
b.2. 5 tys. sztuk samochodów; ....................................................................................,
b.3. 14 tys. sztuk kamer wideo; 3. koszt alternatywny przejścia z punktu G do punktu B wynosi „ .. „ .. „ „ ... ;
c) ile wynosi koszt alternatywny zwiększenia produkcji samochodów z 2 do 4 tys.? 4. koszt alternatywny przejścia z punktu F do punktu C wynosi . „ .• „ „ . „ „ .;
d) czy w tym kraju występuje prawo malej<1cych przychodów (rosnących kosztów)? 5. koszt alternatywny w punkcie D wyrażony w jednostkach dóbr cywilnych
wynosi „ „ .. „ . „ „ . „ „ . „ . .
Zadanie 1.7
Tabela zawiera informacje na temat możliwości produkcyjnych pewnego przedsię- Zadanie l.9
biorstwa w zakresie produkcji dwóch dóbr konsumpcyjnych: X i Y. Pewien producent z posiadanego zasobu czynników wytwórczych może wyproduko-
a) uzupełnij tabelę: wać 80 jednostek dobra X i 20 jednostek dobra Y. Ile jednostek dobra Y producent
może wyprodukować, jeżeli wytwarza 20 jednostek dobra X? Załóżmy, że krzywa

r=+r~
~-

X o J 4 5 6 możliwości produkcyjnych dla dóbr X i Y jest liniowa.

y 98 76 44
MRTyx - 2 14 Lii_L__J Zadanie I. IO
Krzyw<! możliwości produkcyjnych opisuje równanie:
Y = 20-0,25X
b) uzupełnij luki w tekście: Oblicz:
1. krzywa możliwości produkcyjnych jest „ ..• „ „ „ „ „ . „ „ „ „ . „ „ „ w stosunku do a) koszt alternatywny wykorzystania wszystkich posiadanych czynników wytwór-
początku układu współrzędnych; . czych do produkcji dobra X,
2. marginalna stopa transformacji dobra Y w dobro X .Jest „ „ „ . „ . „ . „ . „ „ „ ; b) koszt alternatywny wykorzystania wszystkich posiadanych zasobów cło produk-
3. koszt alternatywny dwóch jednostek dobra X wynosi ............ „ ............ ; cji dobra Y,
4. koszt alternatywny pi<1tej jednostki dobra X wynosi „ . „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ .. „ ; c) koszt alternatywny zwiększenia produkc.ji dobra X z 40 do 60 jednostek.
5. koszt alternatywny ośmiu jednostek dobra X wynosi . „ „ „ „ „ „ „ .... „ „ „ ·

,,
26 \;' ,111;Vjttf:1U.Wi..i1,,,
 Mikrockonqmia - zhior Cwiclc(1 i zada1l PmbtaWllWC zagadnienia ekonomii

Zadanie 1.11 h) uzupełnij łuki w tekście:

Sklep odzieżowy sprzedaje T-shirty i \wszułki polo. T-shirt kosztuje sklep IOO zł,
a koszulka poło - 200 zł. Narysuj granicę możliwości handlowych sklepu odzieżowe­
go, który może kupować towar za 20.000 zł. Dlaczego jest ona liniowa? Uzasadnij
odpowiedź.
Zadanie I. I 2
Jan Kowalski w celu podniesienia swoich kwalifikacji zawodowych zapisuje się
na trzymiesięczny kurs rachunkowości z<trz<1dczej, który kosztuje IOOO zl. Uczest-
nictwo w kursie wymaga jednak od pana Kowalskiego skorzystania z bezpłatnego
urlopu, co oznacz<i utratę zarobku w wysokości 1800 zl. W celu opłacenia kursu
.Jan Kowalski musi wypłacić ze swojego rachunku bankowego 600 zł, a 400 zł musi
pożyczyć w banku na pół roku. Utracone oprocentowanie z tytułu wycofania pie-
niędzy z banku wynosi 40 zł, zaś oprocentowanie zaciqgniętego kredytu wynosi 60
zł. Koszty zwiqzane z dojazdem na kurs wynosz<1 lOO zl. Oblicz wartość utraconych
alternatywnych możliwości rozdysponowania posiadanych przez .lana Kowalskiego
zasobów pieniężnych i czasu.
Zadanie I .13
Podróż poci<igiem z Lodzi do Zakopanego trwa 8 godzin i kosztuje 200 zł, nato-
miast podróż autobusem liwa Hl godzin i kosztuje 100 zł. Który środek transportu
wybierze podróżny, jeżeli jego dzienne wynagrodzenie z pracy wynosi:
a)20zł,
b)50zł,
c) 100 zł.
Zadanie 1.14
1hbela zawiera dane dotyczqce możliwości produkcyjnych pewnego społeczeI'Jstwa w za-
kresie wytwarzania dóbr konsumpcyjnych (X) i dóbr produkcyjnych (Y).
a) uzupełnij tabelę:
h. I. kosztem alternatywnym zwiększenia produkcji z 3 jednostek dóbr konsump-
cyjnych do 8 jednostek dóbr konsumpcyjnych jest ................... ;
b.2. produkcja 4 jednostek dóbr konsumpcyjnych i 20 jednostek dóbr produkcyj-
nych oznacza, że możliwości produkcyjne ......................................... .
. ....................................................................... ,
b.3. przejście z kombinacji 4 jednostek dóbr konsumpcyjnych i 20 jednostek
dóbr produkcyjnych do kombinacji 4 jednostek dóbr konsumpcyjnych i 35
jednostek dóbr produkcyjnych ..................... (wiqże sit(/ nic wiąże się) z
kosztem alternatywnym;
b.4. kombinacja 8 jednostek dóbr konsumpcyjnych i 12 jednostek dóbr produk-
cyjnych jest ................... (możliwa I niemożliwa), ceteris paribus;
b.5 ...................... (wklęsła I wypukła) w stosunku do pocz:1tku ukła-
du współrzędnych krzywa możliwości produkcyjnych charakteryzuje się
....................... kosztem alternatywnym.
Zadanie 1.15
Przedstaw graficznie krzywe możliwości produkcyjnych, zakładając, że:
a) MRTxy = 2;
b) MRTxy = 0,6;
c) MRTyx = 4;
d) MR.Tyx = 0,2.
Zadanie 1.16
Rysunek ilustruje krzyw<! możliwości produkcyjnych Gdybolandii, w której dostępne
zasoby i technologie wytwarzania przeznacza się na produkcję dwóch dóbr: X i Y.
dobro Y

dobra dobra h1czny koszt allerna- lqczny koszt alterna-

konsumpcyjne produkcyjne MR'I'vx tywny produkcji dóbr tywny produkcji dóbr
(X) (Y) konsumpcyjnych produkcyjnych
o 45
I 44
2 42
3 39
4 35
5 30 PPC
6 24
7 17 o dobro X

8 9
Zaznacz na rysunku wszystkie kombinacje opisane w poniższej tabeli:
9 ()

28 29
 Mikroekonomia - zhWr ćwiczc(1 i zadail _ _ _ _ _ _ _l'_o,___
ls_ta_wl!wc zagadnienia ekonomii

-----------------·------ -------------~---·-·--------]

pełna
wyszczególnienie
specjalizacja w produkcji dobra X
kombinacje
A
firma X firma Y
dob~ O -,-l--Z--3--4---;_lobro A -O_j_2__ 1_ _ 4J-61--8-
dobro B 12 __9 6 3 O dobro B ~~.:.~---~ ~----0-
kombinacje nieefektywne B,C
W oparciu o dane zawarte w tabeli uzupełnij poniższy tekst:
pełna specjalizacja w produkcji dobra Y D I. W przypadku firm X i Y mamy do czynienia z ..................... (rosn<1cym/malc-
kombinacje efektywne E, F, G j<JCYlll/stalym) kosztem alternatywnym;
kombinacje nieosiqgalnc H, I 2. W odniesieniu do firmy X, koszt alternatywny dobra A w przeliczeniu na produk-
cje; dobra B dla każdej z możliwości produkcyjnych wynosi ... „ .... „ .. , podczas
gdy dobra B w przeliczeniu na dobro A ..... „ . „ .. ;
Zadanie 1.17
3. W przypadku firmy Y, koszt alternatywny dobra A w przeliczeniu na produkcjt(
W Pajdolandii wytwarza sit( wyhicznie dwa dobra: X i Y. Możliwości produkcyjne
dobra B dla każdej z możliwości produkcyjnych wynosi . „ .. „ ...... , podczas gdy
tego kraju przedstawia poniższa tabela:
dobra B w przeliczeniu na dobro A .... „ ...... ;
4. Firma X posiada przewagę komparatywm1 w produkcji dobra „ .. „„ zaś firma Y
produkcja produkcja
kombinacje - w produkcji dobra „ . „ ..... .
dobra X dobra Y
~

A 20 () Zadanie 1.20
B 12 12 Posługujqc się wykresami przedstaw dodatni<! (bezpośredni<1), ujcmm1 oraz nicza-
c 6 20 leżn<l relację między zmiennq niezależmi a zmienm1 zależnq.
D 2 26
E () 28
a) przedstaw graficznie możliwości produkcyjne tego kraju,
b) załóżmy, że Pajdołanclia znajduje się w punkcie B. Jaki jest koszt alternatywny
wyprodukowania 8 dodatkowych jednostek dobra Y?

Zadanie 1.18
W gospodarstwie rolnym Jana Nowaka znajdują sit( dwie klasy gleb, z których jed-
na przeznaczona jest pod uprawę malin, zaś druga - pod uprawę truskawek. Plony
o o
malin i truskawek z poszczególnych działek prezentuje poniższa tabela:

dzialka płony malin plony truskawek koszt altcrnatfiwny

uprawy ma 111
A () 50
B l 40
c 2 30
D 3 20
E 4 IO
F 5 o o o

Na podstawie danych zawartych w tabeli: Zadanie 1.21

a) oblicz koszt alternatywny uprawy malin, Dwa przedsiębiorstwa A i B dysponuj<1c identycznym zasobem czynników wytwór-

J
b) wykreśl krzywq możliwości produkcyjnych tego gospodarstwa rolnego, czych wytwarza.i<! rowery i hulajnogi. Oblicz koszt alternatywny produkcji obu
c) wyjaśnij, dlaczego krzywa transformacji jest liniowa? dóbr wiedz<1c, że miesięczn<1 produkcję rowerów i hulajnóg prezentuje tabela:

[
Zadanie 1.19
--~%zczcgólnicnic _ row~~-1 hulajnogi
Możliwości produkcyjne firm X i Y wytwarzaj<1cych dwa dobra: A i B prezentuje przcdsic;biorst.wo A JO 15
poniższa tabela: przedsic;biorstwo B 20 IO
----------- ·-------·---· - - - - - - - - - -

30 u
i\,··,11::b/;1l:uiffiill'L\!. •.,
31
 Mikroekonomia··- zhili1 ćwiczc1i i zadail 1.>i1dslaw1>wc zagadnienia ekonomii
·-------·---

Zadanie 1.22 A
Marysia cale swoje miesit;czne kieszpnkowe w wysokości I OO zł przeznacza na
dobro X dobro Y dobro X y
zakup dwóch dóbr: X i Y. Cena dobra X wynosi 20 zł, zaś cena dobra Y jest o poło­
wę tańsza od ceny dobra X. 5
l--··-·--·---~8---~----1----------·-----~--+-------2~(~)-----·---l---------~-----1
a) ustał, jakq ilość dóbr X i Y może nabyć Marysia w ciqgu miesi<1ca'?
b) jaki jest koszt alternatywny nabycia dobra X dla każdej kombinacji? 16 33
c) jaki będzie koszt alternatywny dodatkowo nabywanego dobra X, .ieśłi Maiysia
będzie chciała zwi({kszyć zakup tego dobra z jednej do czterech sztuk?
Zadanie 1.25
Zadanie l .23
W Gdyhołandii i Pajdolandii produkuje się pralki i lodówki. Jednostkowe koszty Paweł i Gawcl mog<1 w ci<1gu jednej godziny posprzqtać odpowiednio 2 i 4 pomic-
produkcji wyrażone w godzinach pracy niezbędne do ich wytworzenia zawarte S<! szczen~a ~o po"".~erzcłmi IO m 2) lub przygotować posiłek dla 4 i 6 osób. Korzystaj<ic
w tabeli:
z tych mionnaq1:
----- a) wykreśl krzywe PPC dla Pawła i Gawia;

~
wyszczt.:gólnicnic Gdybolandia Pajdolandia b) ustal, w czym powinien SJ?e".jali~ować się Paweł a w czym Gaweł, obliczając koszt
ralki (X) I 2 alternatywny posprz<1tama pom1eszczcń i przygotowania posiłków.
~; .idówki (Y) 2 8
a) ustal, który kraj ma przewagi.{ absolutm1 w produkcji pralek i lodówek'!
b) wykreśl krzywe możliwości produkcyjnych (PPC) dla obu krajów przy założeniu,
PYTANIA PROBLEMOWE
że Gdybolandia ma do dyspozycji lqcznq podaż pracy równq I OO godzin, zaś Paj-
I. .Jaki jest cd i podstawowe zagadnienie ekonomii?
dolandia - 160 godzin,
2. Dlaczego ekonomia zaliczana jest do nauk społecznych?
c) oblicz wielkość produkcji pralek i lodówek w Gdybolandii i w Pajdolandii w sytu-
3. Na c~yr~1 pole~a zasadnicza ró7:nica .między mikro- i makroekonomiq?
acji braku handlu zagranicznego przy założeniu, że struktura popytu w obu kra-
4. Wym1en 1 omow podstawowe lunkCje współczesnej ekonomii.
jach jest identyczna, zaś ilość produkowanych lodówek stanowi :Y'.1 ilości pralek;
5. Na czym polcga koncepcja homo oeconomicus?
d) ustal, w produkcji jakiego dobra powinna spccjalizować się Gdybolandia, a jakie
6. Wyjaśnij różnice między ekonomią pozytywnq a normatywm1.
dobro powinna wytwarzać Pajdolandia;
7. Co to sq potrzeby i jakie środki służq do ich zaspokajania'!
c) jaka będzie wielkość produkcji pralek i lodówek w obu krajach po uwzgłt;dnie-
8. Na czym polegają sqdy oceniaj<1ce w ekonomii? ·
niu specjalizacji?
9. Wymie11 i omów podstawowe źródła potrzeb ludzkich.
Zadanie 1.24 10. Dlaczego potrzeby ludzkie sq uwarunkowane społecznie?
W Pajdolandii możliwości wytwórcze dwóch producentów A i B w zakresie wytwa- 11. Dlaczego usługa jest dobrem? Uzasadnij swoj<1 odpowiedź.
rzania dóbr X i Y prezentuje tabela: 12 . .laka jest różnica mit.tdzy dobrami ekonomicznymi a dobrami wolnymi?
13. Czym różni<1 sit.t dobra substytucyjne od komplementarnych?
koszt alternatywny produkcji 14. Jaka jest różnica mit;dzy zasobami i strumieniami?
dobro~ dobro Y
dobra X dobra Y 15. Wymień i omów podstawowe rodzaje zasobów w gospodarce.
1--;;-mluccnt AIO
------
40
<•< _ _ _ _ _
I 6. Jak'.1 .~e:~ różnica mit.tdzy og~·m:iczoności<! a rzaclkościl1 dóbr i usług?
Wy.1as111.1 na przykładach pojęcie kosztu alternatywnego.
~-l_ _·--------------- - - · - · -
luce1rt-B 30 90 17.
18. Co powoduje konieczność dokonywania wyborów przy podejmowaniu decyzji
Zakladaj<\C, że obaj producenci dysponujq talG! sanui ilością doskonale substytucyj- gospodarczych? · ·
nych czynników produkcji wykorzystywanych do produkcji dóbr X i Y: 19. Wyjaśnij zwiqzki zachodz<ice między kosztem alternatywnym a rzadkościq.
a) wykreśl krzywe PPC dla obu producentów; 20. Co prezentuje granica możliwości produkcyjnych?
b) oblicz koszt alternatywny produkcji jednostki dobra X i jednostki dobra Y w przy- 21. Jakie efekty towarzysz<! każdemu wyborowi;?
padku producenta A i producenta B; 22. Co to jest krzywa jednakowego nakładu i na jakich założeniach opiera sit.t jcj
c) określ, który producent powinien wytwarzać dobro A, a który dobro B? konstrukcja? · ·
cl) uzupełnij poniższą tabelę wpisuj<1c brakuj<ice wartości współrzt.tcłnych punktów 23. O czym informuje marginalna stopa transformacji?
produkcji. 24. W jaki sposób inwestycje wplywajq na przyszlc n;ożliwości produkcyjne'?

32
33
 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _M_t·_d_rn_nizm funkcjonowania r.~y1_1k_11_ __

25 . .Jaki kształt może mieć krzywa możliwości produkcyjnych, gdy marginalna sto-
Rozdział 2
pa transformacji jest:
a) stała,
b) małcjqca,
Mechanizm funkcjonowania rynku
c) rosmica.
KLUCZOWE TERMINY
Cena - pienic;żne wyrażenie wartości; oznacza kwotę pienic;żrn1 jakiej ż<1da produ-
cent za wytworzony produkt łub usługę, któn1 musi zapłacić odbiorca (kupuj<1cy).
Cena maksymalna - cena powyżej której dany towar nie może być sprzedawany
na rynku. Cena ta jest zawsze niższa od ceny równowagi . .Jest ona ustalana przez
rz<Jd wówczas, gdy na rynku wyslypuje nadwyżka wielkości popytu naci wiełkościq
podaży (czyli wtedy, gdy mamy do czynienia z niedoborem rynkowym).
Cena minimalna - cena poniżej której dany towar nie może być sprzedawany
na rynku. Cena ta jest zawsze wyższa od ceny równowagi . .Jest ona ustalana przez
rzqd wówczas, gdy na rynku wyslqnije nadwyżka wielkości podaży nad wielkościq
popytu (czyli wtedy, gdy mamy do czynienia z nadwyżkct rynkowq).
Ekspansybilność cen - stopieil reakcji ceny na zmiany wielkości podaży.
Zależność la ma charakter ujemny (odwrotny), ponieważ spadkowi (wzrostowi)
wielkości podaży, ceteris paribus, towarzyszy na ogól wzrost (spadek) ceny.
Gii;tlmść (neksybilność) cen - stopieó reakcji ceny na zmiany wielkości popytu.
Zależność la ma charakter dodatni, co oznacza, że spadkowi (wzrostowi) wielkości
popytu, ceteris paribus, towarzyszy na ogół spadek (wzrost) ceny.
Konkurencja - proces, przy pomocy którego wszyscy uczestnicy rynku (np.
gospodarstwa domowe i firmy) przedstawiaj<! korzystniejsze od innych oferty
w celu realizacji swych interesów. W teorii ekonomii wyróżnia si<: wiele rodzajów
i form konkurencji wyslępuj<1cych w rzeczywistości gospodarczej (w zależności od
przyjytych kryteriów podziału). Np. konkurencja:na rynku dóbr i usług może doty-
czyć: ceny, jakości, tiwałości, mocy, barwy, warunków sprzedaży itp. Przyjmujqc
kryterium ceny, wyróżnić można:
• konkurencję ce11owq, której efektem S<l zmiany ilości towarów i/łub usług na
rynku;
• ko11kure1IG:ja pozacenowa, której efektem S<! zmiany parametrów cech jakościo­
wych lowarc'>w i/łub usług.
Nadwyżka rynkowa - ilość dobra, o klón1 wielkość podaży przewyższa wielkość
popytu przy danej cenie, ceteris paribus.
Nicdobó1· rynkowy - ilość dobra o którq wielkość popytu przewyższa wielkość
podaży przy danej cenie, ceteris paribus.
Mechanizm rynkowy - proces wzajemnego oddziaływania na siebie elementów
rynku tj. popyt i podaż w dążeniu do równowagi rynkowej.
Model pa,jęczyny - model rynku na którym reakcje producentów na zmianc;
ceny dobra spowodowane działaniem czynnika egzogenicznego, nast<(puj<! z pew-
nym opóźnieniem. W zależności od stopnia elastyczności cenowych krzywych popy-
tu i podaży wyróżnić można:
• oscyla(je tlumio11e, które wyst<;pujq wówczas, gdy krzywa popytu charakteryzuje
siy większym stopniem elastyczności cenowej niż krzywa podaży,

34 35
 M ikroGkonomia - zhior ćwkze1i i zatla1i
• oscyhu:ie wybuchowe, wystc:;pujqce wówczas, gdy elastyczność cenowa podaży jest
wit;ksza od elastyczności cenowej popytu,
a oscyhu.je o stałej amplitudzie waluul, które wystt;pują wówczas, gdy funkcje popy-
tu i podaży odznaczają sit; taką samq wartości<! współczynnika elastyczności
cenowej.
Podaż - ilość dóbr zaoferowanych do sprzedaży po określonej cenie i w określo­
nym czasie. Głównym determinantem (czynnikiem) podaży jest cena, której zmia-
na wywołuje ruch wzdłuż krzywej podaży i określamy to mianem zmiany wielko.fri
podat.y. Na podaż wpływaj<! również inne niż bież<1ca cena czynniki. Do najważniej­
szych z nich zaliczamy: ceny czynników produkcji (np. surowce, energia, płace itp.),
rentowność, technologit;, warunki klimatyczne, podatki i subsydia, przewidywanie
ceny oraz liczlx; przedsit;biorstw w branży. Zmiany tych czynników powoduj:1 Z111ia-
11ę podat.y i przyczyniają sit; do przcsunit;cia całej krzywej podaży.
Podaży prawo - głosi, że wraz ze wzrostem ceny danego dobra, ceteris pmibu.1~ rośnie
ilość oferowana tego dobra i odwrotnie. Podaż rośnie dlatego, że wzrost ceny oznacza
wzrost opłacalności produkcji. Cena jest wit;c wyznacznikiem wielkości podaży.
Popyt - zapotrzebowanie na dany towar przy danej cenie, w określonym czasie
i na określonym obszarze. Wyróżniamy dwa rodzaje popytu: popyt efektywny, który
informuje, jak<! ilość dóbr i usług nabywcy (konsumenci) decyduj<! sit; kupić przy
danych cenach i dochodach oraz popyt potem:Jalny (odłożony w czasie) informu.iiJL)'
o zamiarze nabycia danego dobra w przyszłości. Popyt potencjalny może przekształ­
cić sit; w popyt efektywny, ceteris paribus, w miart; wzrostu dochodów lub spadku
cen dóbr i usług. Zmiana cen towarów i usług powoduje ruch wzdłuż krzywej popy-
tu i określamy to mianem zmiany wielko.foi popytu. Na popyt wpływaj<) również inne
niż cena determinanty (czynniki) do których zaliczamy: poziom dochodów ludno-
ści, ceny innych dóbr, gusty konsumentów, modt;, reklamt; oraz ratalm1 sprzedaż.
Czynniki te powodują przesunictcie całej krzywej popytu i zjawisko to określamy
mianem zmiany popytu.
Popytu prawo - głosi, że wraz ze wzrostem ceny danego dobra, cetelis paribu.\~
zmniejsza sit; ilość nabywania tego dobra, zaś spadek ceny, ceteris parihus, przyczy-
nia sit; do zwit;kszcnia ilości nabywania danego dobra.
Rynek-w sensie ekonomicznym jest instytucj<1, dzit;ki której kupujący i sprzeda-
j<1cy zawiera.i'! transakcje kupna - sprzedaży. W dzisiejszych czasach rynek nie musi
oznaczać jakiegoś konkretnego miejsca. Nie ma potrzeby osobistego kontaktu mię­
dzy kupuj<icymi i sprzedajqcymi, ponieważ transakcje w wit;kszości zawierane s<t za
pornocq poczty, telefonu, teleksu, telefaksu a od niedawna także za pośrednictwem
lqczy satelitarnych.
Rynkow~j równowagi cena - poziom cen, przy którym nastt;puje zrównanie wiel-
kości popytu zgłaszanego przez konsumentów oraz wielkości podaży oferowanej
przez producentów. Następuje przy tej cenie zjawisko „oczyszczania rynku" z dane-
go dobra, ponieważ ilości dostarczane przez producentów zostaj<1 w całości nabyte
przez konsumentów.
Rynku n)wnowaga - sytuacja, w której równoważ<! sit; siły jakie działa.i<! na ryn-
ku, tzn. nie występuj<) tendencje do zmiany ceny, ilości oferowanej oraz nabywanej
na rynku. Graficznie równowagct na rynku danego dobra wyznacza punkt przecię­
cia krzywej popytu i podaży. W punkcie tym zrównuje się ilość nabywanego dobra
36
Mechanizm funkcjonowania rynku
przez kon~um.cntów z jego il~Jści<! oferowanc1 przez producentów, a także cena popy-
tu zn)wnu.1e sit; z cenq podazy.
W zależności od zakresu rynku można mówić o:
• równowadze rynkowej określonej grupy dóbr, gdy zrównoważy sit; popyt i podaż
na te dobra;
• równowadze rynkowej regionalnej, gdy nastqpi zrównoważenie popytu i podaży
w skali regionu np. regionu łódzkiego;
• równowadze rynkowej segmentowej, gdy zrównoważy sit; popyt i podaż w ja-
kimś segmencie 1ynku np. w jakieś gałęzi;
• równowadze rynkowej ogólnej (globalnej), gdy nast<1pi zrównoważenie popytu
i podaży na wszystkie dobra i usługi znajduj<ice się w obrocie wewnętrznym.
Biorqc pod uwagc:; k1yterium czasu, można wyróżnić równowagt; krótkookreso-
wq oraz dlugookrcsowq.
UZUPEŁNIJ LUKI W TEKŚCIE
W ujęciu ekonomicznym rynek jest ....................................................................... .
············································································································································
............... Istotnym elementem mechanizmu 1ynkowego jest .................................. ,
która oznacza proces, przy pomocy którego wszyscy uczestnicy rynku prezentują
korzystniejsze od innych oferty, w celu realizacji swoich interesów. Uczestnicy
rynku, którzy konkuruj<} między sob<), starają sit; przedstawić korzystniejsz<\ ofertę
z .................... (niższ<\ I wyższ<1) cem1, ................... (niższ<1 I wyższ<J) jakośch1 lub
takimi warunkami transakcji, które wpływają na fakt jej zawarcia. Uwzględniając
kryterium ceny wyróżnić można .............................................. i .................................. .
............... Efektem konkurencji cenowej są .............................................. , natomiast
skutkiem konkurencji pozacenowej są ....................................................................... .
........................................................................ Podstawowymi elementami rynku s<i:
... „ .............. , ...........•....... i···············.
. . . . . . . . . . . . . . . . . ... ilustruje odwrotnq zależność między cen:i dobra lub usłu­
gi, a ich ilości<1, któn1 konsumenci S<l skłonni i mog<\ nabyć w określonym cza-
sie, przy zachowaniu warunku ceteris paribus. Kluczowym czynnikiem wplywaj<1-
cym na popyt jest .................. Dla określenia konkretnej ilości dobra, kt(Sra
jest sprzedawana przy danej cenie używa się określenia ............................. .
· · ........... Wielkość popytu na dane dobro rośnie, gdy cena tego dobra male-
je ceteris paribus. Zależność ta _jest znana w ekonomii pod nazwq ........... .
· ·.................................. .. . Działa ono za sprawą dwóch przyczyn: ........ .
········· ......................................... oraz ......................................... .
·· · ..................... Efekt substytucyjny polega na ................................... .
············································································· .................... .
·· · · ........... , natomiast efekt dochodowy powoduje ................................ .
····························································································
: · · ·;.:.... .. . Graficzną interpretacj<1 popytu przedstawiającq zależność mit;dzy
1losc1q popytu na dobro a ceną jest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . Posiada
ona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. (dodatnie I ujemne) nachylenie. Zmiana ceny dobra
37
 Mikroclmnomia - zl1iór ćwiczc1l i zada1i
ML'chHnizm fun!l.cjo11owania rynku

powoduje .................... „ ........ „ ......... „ .... (ruch wzdłuż krzywej !Jo1:ytu I
przesunięcie całej krzywej popytu), co oznac~a, że mamy ~~o cz~menia, ze
zmianą ............................ (popytu I wiclkośc1 popytu). Grahczmi mteq~rct;~-
cją wzrostu lub spadku popytu jest ·······················:„.„ ..._. ... (przesuwanie się
/ ruch wzdłuż) krzywej popytu. I tak, spadek popytu 1lustn1Je ....................... .
........................................................ , a zjawisko to określamy mianem
........................................ (spadku popytu/ spadku wielkości popytu).
Podaż oznacza .................................................................. · ... · ·
.. .. .. ...... .. .. . . ... .. ...... .. ... .. . . ... .. . . Natomiast w celu określenia konkretnej
ilości dóbr oferowanej przez producentów po danej cenie i w określonym cza-
. z .
sie używa się określenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . _,miana
cen dóbr i usług powoduje .............................. ruch wzdłuż I przesu~1ięcie
cale.i) krzywej podaży i określamy to mianem ....................... : „ ... (zmiany I
zmiany wielkości) podaży. Krzywa podaży posiada .............. (u.1cmne I dodat-
nie) nachylenie, co oznacza .............................................................. .
............................... Jeśli popyt i podaż wzrastaj<! z takq saim1 silq, wówczas
prowadzi to do ........................................... w długim okresie.
Model pajęczyny wyjaśnia ........................................................... .
······································································································
....... W przyp'.1dku, gdy w kolejnych latach amplituda waha il oscylacyjnych
jest coraz mni.e.Js~a, aż do ustalenia się równowagi w punkcie wyjściowym,
mamy do czy111ema z oscyla<:i'l ............................ (Uumionq / wybuchow<J) .
........... ..... .. ... .. .. . . . . .. . . . . . pojawia.i<! się, gdy ·nachylenie krzywej popytu jest
mniejsze aniżel.i krzywej podaży, w wyniku czego wahania ceny i wielkości pro~luk-
cji perrnanent111c ....................... (rosn11 / malej11). W przypadku stałych oscylac.ji,
równowaga ............................ (jest I nic jest) stabilna, ponieważ ................. .
···············································································.
TEST PRAWDA- FAŁSZ

O~;;.Ó~;, ·~~~~~. ~; ·k~;,~~·l~~~,;;;i~; ·~~;~,~;;,~· ~j~~;(i~1J~; ·d~.t~;.;~~i;;,;;1·t; ·!;~):;,,~~·~,~~;~~:. k~Ó·,;c~ Zaznacz literę P jeśli zdanie jest prawdziwe, natomiast literę F jeśli zdanie jest
fałszywe.
zmiana powoduje ............................. (ruch wzdłuz I przesurnęcie cale.1) krzywe.1
podaży i określamy to mianem .............................. . I. Efektem konkurencji cenowej są zmiany parametrów cech .jakościowych dóbr
i usług.
Z równowag<! rynkow<1 w krótkim okresie mamy do czynienia wówczas

:::::::-.-. .„..„„„. „. °C~~~;1~. ~;.~;. i«tó;·~j· l~~;~~~~~i:j~. ~i;1~i·;k~. :,~~;;~~~;,;;1~i;1· ·I;;;(~~;;;; ·~1,;;;~~
0

PD rD
2. Rynek stanowi mechanizm umożliwiaj<1cy utrzymanie stanu równowagi produkcji.
go dobra nosi nazwę ......................................................................... .
. Wzrost ceny na rynku danego dobra spowoduje powstanie ....................... . pi=J rD .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Natomiast spadek ceny danego dobra wywołuje 3. Spadek ceny powoduje wzrost wielkości popytu, wywołujqc ruch po krzyw~j popytu.
....................... (nadwyżkę rynkową I niedobór rynkowy). W sytuacji występo­
wania na rynku nadwyżki wielkości popytu na dane dobro dla danej ceny, ry~:ek
4. Prawo popytu
rD
można objaśnić
rD
wystl(powaniem efektów substytucyjnego i docho-
zmierza cło osiqgnięcia równowagi poprzez ...................... (wzrost I obrnze-
nie) ceny. W sytuacji niedoboru rynkowego wyznaczana jest cena ........... . dowego, wywołanych zmiam1 cen. · ·
............. (maksymalna / minimalna), ceteris parihus, natomiast w przypadku
nadwyżki rynkowej rząd może wprowadzić ceny ................................... .
rD rD
5. P1:zesu~1i7cie krzywej popyt.u w prawo oznacza wyższ11 cenę w stosunku do każdej
. . . . . . . . . . . . . . . . . ... na dane dobro. wwlkosci popytu przed zm1am1 polożenia .
Skutkiem wzrostu popytu na dane dobro, ceteris paribus jest .............. .
.......... (niedobór I nadwyżka) przy cenie wyjściowej, ..................... (spadel~ I
wzrost) ilości równowagi oraz ............... (spadek I wzrost) ceny. Wz.~ost poda~~
rD rD
6. .Jeżeli spadkowi ceny gruszek towarzyszy spadek popytu na nic, to można jedno-
dobra, ceteris pmibus powoduje ................. (spadek I wzrost) ceny rownowagt ~ znacznie stwierdzić, że sytuacja ta podważa prawo popytu.
.................... (spadek / wzrost) ilości równowagi. W przypadku, gdy. wzrosto~l
popytu na dobro towarzyszyć będzie spadek podaży, cena równowagi rynkowej
7. ~c~clikawa potanieje, to
rD
wzrośnie wielkość popytu
Ff )
na ni<1, ale również popyt na
....................... (zmale.ie /wzrośnie), natomiast ilość równowagi ................. .
srnictankę do kawy.

.... R(>~;~;~,;~,; ·;.~;~k~~~; ~· ~jl~;~i;~~ ·l~~;;.~~·~;~~i~· ~·;,,~~~~~~·!~~ ·1;owodujc, że ilość ~·ówn.o·

wagi zawsze ...................... (maleje I rośnie), natomiast cena równowagi moze
8. Wielkość
po
efektu dochodowego zależy przede wszystkim od Lego, jaka
Fo część
.................... , ................................ lub ........................... I tak, jeśli podaz dochodu jest wydawana na dane dobro.
wzrasta silniej niż popyt, wówczas cena równowagi rynkowej ..................... · · · :
W sytuacji, gdy podaż wzrasta z mniejszą sih1 niż popyt, wówczas cena równowagi po Fo
39
 Mikroekonomia - lhitl1 ćwiczi..:11 i ·wdmi Mechanizm funkcjo!ll)WHJ~ia 1y111\u
~~~~--~~~-

9. Jeśli cena herbaty wzrośnie, nast<1pi wzrost popytu na kawę.

PL]
JO. Prawo podaży informuje,
PD
że jeśli rośnie cena, to
rD
rośnie również podaż.
22. Oscylacje tłumione pojawia.i<! sic; wówczas, gdy nachylenie krzywej popytu jest
większe aniżeli krzywej podaży.

PD FL] PL] FD
11. Przy założeniu, ceteris paribus, poprawa wydajności pracy przesuwa krzyw<\ poda- 23. Model pajęczyny został zbudowany na założeniu ekstrapolacyjnych oczekiwail
ży w gón;, powodując wzrost podaży. i reakcji producentów.
PD F[] p r---J
12. Ruch wzdłuż krzywej podaży oznacza zawsze zmianę wielkości podaży. 24. W przypadku oscylacji wybuchowych, rynek po wybiciu go ze stanu równowagi
:PD
13. Jedynie przy cenie równowagi pragnienia konsumentów i producentów sq
FD cał­
jest w stanie samoczynnie powrócić do punktu równowagi, ponieważ wahania
cen i ilości dobra w każdym kolejnym okresie sq coraz to mniejsze.
kowicie zbieżne.
25. W przypadku oscylacji
PD
stałych,
FD
wahania cen i ilości dobra sq z okresu na okres
takie same, co uniemożliwia samoczynne osiqgnic;cie przez rynek punktu równo-
14. Jeżeli popyt na dane dobro jest mniejszy od jego podaży, wystqpi niedobór ryn-
wagi oraz utrzymuje rozmiary stanu nierównowagi na tym samym poziomie.
kowy i w efekcie wywoła to wzrost ceny tego dobra.

PD rD Pl=:J
26. Wzrost ceny dobra komplementarnego doprowadzi do spadku popytu na inne
rD
15. Przy występowaniu nadwyżki rynkowej, cena jest zawsze wyższa od ceny równo-
dobro.
wagi.

FD PD
27. Cena dobra jest determinant<l popytu na to dobro.
FD
16. Ceny maksymalne S<\ wprowadzane przez rząd w celu ochrony interesów produ-
centów. rD FD
17. Określenie górnego pułapu ceny dobra dotyczy najczęściej
FD płodów rolnych i pro-
28. Siła
zmian popytu jest
minant.
wyrażana clastyeznośeiami popytu wzglt;dem jego deter-

duktów spożywanych. PD FD
18. Wzrost podaży, przy założeniu
PD stałego popytu powoduje wzrost ceny równowagi
29. Cena maksymalna jest instrumentem asymetrycznym tj. skutecznym tylko w sy-
tuacji, gdy pa!'istwo chce podwyższyć poziom ceny rynkowej.
i spadek ilości równowagi. PD FD
PD
19. Wzrost popytu i spadek podaży powoduje spadek ceny równowagi, natomiast,
FL] 30. W warunkach niedoboru pojawia się czarny rynek, na którym ceny produktów
sq wyższe od ceny minimalnej oraz dotychczasowej ceny równowagi rynku.
czy nast<1pi wzrost, czy spadek ilości równowagi zależy od skali zmian popytu i
podaży.
PD
31. Obniżenie przez paiistwo podatku akcyzowego na alkohole mocne spowoduje
rD
na rynku tych alkoholi wzrost podaży.
20. W sytuacji, gdy podaż wzrasta z mniejsz<1 sil<\ niż popyt, wówczas prowadzi to do
ustalenia równowagi długookresowej przy wyższej niż w krótkim okresie ilości
PD rD
32. Jeżeli na danym rynku podaż jest sztywna, wówczas wzrost popytu spowoduje
równowagi, ale wyższej cenie równowagi. jedynie dostosowania cenowe.

PD FD PD FD
2J. Wariant równowagi długookresowej, w którym podaż wzrasta silniej niż popyt jest 33. Zmiana preferencji konsumentów na niekorzyść chipsów wywoła spadek ceny
możliwy do zaobse1wowania w przemysłach o rosnqcych kosztach produkcji. na rynku chipsów.

40 41
 f\,tikrockonomia - zhiór ćwiczc(t i zadai't " f'(alstawltwc zag:1d11icni:1 ck11nmnii _ _ _ _.
..:.:----
rCJ c) dogodniejsze 1~1ożliwo~ci zakupu,
d) lepsze wanrnkt obsługi.
34. Bieżąca wielkość podaży danego dobra to ilość dobra, którq S<l skłonne sprze; Do najważniejszych czynników maj<1cych wpływ na sprawne funkcjonowanie ryn-
dać przedsiębiorstwa tworz<1ce stronę podażow<1 rynku przy aktualnej rynkowej
cenie tego dobra. ku zaliczyć można: . , .
a) dominację ~Jasności 1;anst~ow~.1'. „ ,
rD
.•.

FO b) ogólny poziom rozwo.1u gospod<11czego k1<1.JU,

c) rozbudowar:q biurokracje;, w celu gromadzenia i przetwarzania informacji,
35. Cena wyznaczana przez rynek jest lepka (//x), tzn. automatycznie reaguje, gdy
rynek wypadnie z równowagi. d) integralnośc rynk:1.
5. Przesunic;cie krz~e.1 1:opytu na prawo o~na_cza: .
rD FL] a) zwiększenie w1elkosc1 popyt_u p_rzy k_azde.1 ceme,
36. Giętka cena jest mechanizmem automatycznie oczyszczaj<icym rynek z nierów. b) zwic;kszcni~ popytu r1:zy kazde_i ce111e,. . .
nowagi. c) zmniejszenie w1elkosc1 _po~ytu 1:rzy kazde.1 ce111e,
rD
37. Cena nic jest giętka na rynkach, gdzie cenę wyznacza państwo, a także na ryn.
d) spadek popytu przy kazde.1 ceme.
6. Które spośród niżej wymienionych czynników nic spowodujq ruchu wzdłuż krzy-
wej popytu?
kach, gdzie par'istwo ogranicza swobodne kształtowanie sic; ceny poprzez ustaJe. a) zmiany cen dóbr substytucyjnych i komplementarnych,
nie ceny minimalnej lxidź ceny maksymalnej.
b) gusty konsumcn tów i moda,
rD
38. Wzrost ceny produktów alternatywnych przesunie krzyw<!
FO
podaży w prawo.
c) zmiana ceny danego dobra,
d) sprzedaż ratalna.
7. Wzrost wielkości popytu może być spowodowany:
rD
39. Cena maksymalna ogranicza zakres wahań ceny rynkowej od cen
FD niższych od niej.
a) spadkiem ceny dobra,
b) wzrostem realnych dochodów ludności,

40. Nałożenie podatku

rDprowadzi do
pośredniego równoległego
FO
przesunic;cia krzy·
c) wzrostem ceny dobra,
d) polepszenie warunków kredytowania zakupów.
8. Które z poniższych dóbr zaliczysz do substytucyjnych?
wcj podaży przedsiębiorstwa w dół.
a) buty i sznurówki,
rD FD b) pióro i długopis,
c) kawa i herbata,
d) masło i margaryna.
TEST WIELOKROTNEGO WYBORU 9. W wielu województwach zaobserwowano, że wzrost cen ziemniaków .iest skut-
kiem zwiększenia zakupów. Najbardziej prawdopodobnym ekonomicznym wyja-
I. Biorącpod uwagc; ogniwo kanału rynku, wyróżnić można rynek: śnieniem tego faktu jest:
a) pracy, a) przewidywanie, że cena ziemniaków w przyszłości spadnie,
b) detaliczny, b) skierowanie ku dołowi krzywej podaży ziemniaków,
c) zbytu, c) przewidywanie, że cena ziemniaków w przyszłości może jeszcze bardziej wzrosm1ć,
d) kapitałowo-pieniężny. d) skierowanie ku górze krzywej podaży ziemniaków.
2. Biorąc pod uwagę rynek dóbr i usług konsumpcyjnych i inwestycyjnych, konku· JO. Które z poniższych zadar'i jest ilustracj<l prawa podaży?
rencja może dotyczyć: a) strajk pielc;gniarek spowodował obniżenie podaży świadczonych usług,
a) jakości, b) spadek podatku dochodowego spowodował wzrost podaży samochodów,
b) wygh1du, c) eksport truskawek za granicę spowodował ograniczenie podaży truskawek na
c) warunków sprzedaży, rynku krajowym,
d) wszystkich powyższych przedmiotów konkurencji. d) spadek ceny kawy na rynkach światowych spowodował zdecydowany spadek
3. Efektem konkurencji cenowej s<i; wielkości jej podaży, ceteris paribus.
a) zmiany parametrów cech jakościowych produktów i usług, 11. Który z wymienionych czynników spowoduje wzrost popytu na długopisy'!
b) zmiany ilości produktów i usług na rynku, a) spadek plac realnych,

42 43
 b) wzrost cen piór,
fvlikrockonomia

c) spadek cen długopisów,

zbior Cwii.:zc1l i z;u.la1l
--~-~---------·----

-- -------
ML·drnniz111 funkc.i{lflowani;1 rynku

zo. Które z poniż~z~ch ~ló~1r zaliczysz do komplementarnych'!

a) Coca-Cola 1 I eps1-Cola,
d) spadek cen mazaków. b) pióro i atrament,
12. Zmiana wielkości podaży może być skutkiem zmiany: c) kaseta VHS i odtwarzacz,
a) warunków klimatycznych, d) lewy bul i prawy but.
b) zasad ratalnej sprzedaży, ZL Krzywa popytu:
c) wielkości popytu, a) prezentuje ujemmt zależność między cem1 a popytem,
d) ceny. b) opada na prawo,
13. Zmiana determinant pozacenowych spowoduje: c) pokazuje wielkość popytu przy wszystkich cenach,
a) przesunięcie całej krzywej popytu, d) pokazuje, że spadkowi ceny towarzyszy wzrost wielkości popytu.
b) ruch wzdłuż krzywej popytu, 22. Załóżmy, że dobra X i Y sq dobrami substytucyjnymi. Wzrost ceny dobra X
c) przesunięcie całej krzywej podaży, powoduje:
d) ruch wzdłuż krzywej podaży. a) spadek wielkości popytu na dobro X i przesunięcie krzywej popytu na dobro
14. Które z wymienionych czynników spowodują przesunięcie krzywej podaży w dól? Y na prawo,
a) spadek liczby konsumentów, b) spadek wielkości po pyl u na dobro X i przesunic;cie krzywej popytu na dobro
b) poprawa wydajności pracy, y w dól,
c) wprowadzenie nowych technologii produkcji, c) spadek popytu na dobro X i przesunięcie krzywej popytu na dobro Y
d) wzrost liczby przedsiębiorstw w gałązi. w górę,
15. Efektowi substytucji odpowiada: d) przesunit,:cie krzywych popytu dobra X i dobra Y na prawo.
a) zmiana struktury popytu, polegaj<1ca na zastępowaniu dobra relatywnie droż- 23. Iluslrncj<! graficznq wzrostu ceny atramentu będzie na rynku wiecznych piór:
szego przez dobro relatywnie tańsze, a) ruch w górą po krzywej popytu,
b) zmiana dochodów realnych spowodowana zmianami cen dobra, b) ruch w dól po krzywej podaży,
c) spadek wielkości popytu na dane dobro na skutek wzrostu ceny tego dobra, c) przesunięcie krzywej popytu w lewo,
d) wzrost wielkości popytu na dane dobro w wyniku spadku jego ceny. d) przesuniącie krzywej popytu w górą.
J 6. Efekt substytucji i efekt dochodowy wyjaśniaj<!: 24. Spadek ceny którego z poniższych produktów spowoduje zmniejszenie popytu
a) prawo popytu i prawo podaży, na kawę?
b) ujemne nachylenie krzywej popytu, a) herbaty,
c) spadek wielkości popytu wraz ze wzrostem ceny dobra, b) kawy,
d) pozytywne nachylenie krzywej podaży. c) śmietanki,
17. Spadek ceny jednego dobra substytucyjnego powoduje: d) ciasteczek deserowych.
a) wzrost wielkości popytu na to dobro, 25. Cena równowagi to:
b) ograniczenie konsumpcji substytutu tego dobra, a) cena, przy której ilość dobra oferowana przez producentów jest dokładnie
c) spadek popytu na to dobro, równa ilości, jak<i nabywaj<! konsumenci,
d) ograniczenie konsumpcji obu dóbr substytucyjnych. b) cena, przy której następuje zjawisko "oczyszczania rynku" z danego dobra,
18. Wzrost ceny kawy powoduje: ponieważ ilości dostarczone przez producentów zostają w całości nabyte
a) spadek wielkości popytu na kawę, przez konsumentów,
b) wzrost popytu na herbatę, c) cena znajduj<1ca się powyżej ceny maksymalnej,
c) spadek popytu na śmietankę do kawy, d) cena, która znajduje się powyżej ceny minimalnej.
d) wzrost popytu na cukier w kostkach. 26. Pułap cenowy to:
19. Z dobrami komplementarnymi mamy do czynienia wówczas, gdy: a) cena dobra, powyżej której nie można oferować danego dobra na 1ynku,
a) oba dob1'a są konsumowane łącznie w celu zaspokojenia tej samej potrzeby, b) inaczej cena maksymalna,
b) wzrost ceny jednego dobra powoduje wzrost popytu na drugie dobro, c) cena ustalana przez rziid powyżej ceny równowagi, wprowadzona w celu
c) zaspokojenie danej potrzeby wymaga konsumpcji jednego lub drugiego zabezpieczenia interesów producentów,
dobra, d) cena ustalana przez rz<tcl poniżej ceny równowagi, powoduj<ica niedobór ryn-
d) wzrost ceny jednego dobra powoduje spadek popytu na drugie dobro. kowy.

44 45
 Mikroclmnomia - zbi6r ćwiczdi i zada1i Mcdrnnizm funkcjonowania rynku
~-­

27. Próg cenowy: '.l5. Zalóżmy, że analizujemy rynek herbaty. Przyjmijmy również, że cena kawy
a) to inaczej cena maksymalna, , - wzrosła przy jednoczesnym ograniczeniu importu herbaty. Wówczas na rynku
b) ustalany jest przez rz<1d powyżej ceny równowagi, herbaty:
c) wystąpujc w sytuacji nadwyżki rynkowej, a) cena równowagi wzrasta, a ilość równowagi może all;o wzrosm1ć albo ulec
d) to cena, poniżej której nie można oferować danego dobra na rynku. spadkowi lub pozostać bez zmian,
28. Ceny minimalne wprowadzane S<! przez rz<1d w celu: b) cena równowagi spada, a ilość równowagi może albo wzrosm1ć albo spaść,
a) gromadzenia zapasów w lalach wysokiej podaży danego dobra, w celu zabez- albo też pozostać niezmienna,
pieczenia się przed ewentualnymi brakami w przyszlości, c) ilość równowagi wzrasta, a cena równowagi może albo wzrosnqć albo obniżyć
b) ochrony interesów producentów, się, albo pozostać niezmieniona,
c) pobudzenia wzrostu podaży, cl) ilość równowagi spada, a cena równowagi może wzros1i.1ć albo obniżyć si9,
cl) ochrony interesów konsumentów. albo pozostać niezmieniona.
29. Jeżeli na tynku na skutek wprowadzenia cen minimalnych pojawi sią niepokojq- 36. Obfity zbiór pomarat'lczy w Hiszpanii spowoduje:
co duża nadwyżka podaży dobra, wówczas rz<1d może jq ograniczyć przez: a) wzrost podaży pomarat'1czy,
a) nałożenie podatków lub kontyngentów na importowane dobra substytucyjne, b) spadek popytu na mandarynki,
b) wykupienie nadwyżki dobra, c) spadek ceny równowagi pomara6czy,
c) nalożenie na producentów określonych limitów produkcji, d) wzrost ilości równowagi pomarańczy.
cl) zwiększenie dotacji dla producentów. 37. Z niedoborem rynkowym mamy do czynienia wówczas, gdy:
30. W sytuacji, gdy podaż wzrasta z mniejszq sih1 niż popyt, równowaga dlugookre- a) wielkość podaży przewyższa wielkość popytu dla danej ceny, ceteris paribus,
sowa osi<igana jest przy: b) siły działaj<1ce na rynku równoważ<! si9,
a) niższej cenie równowagi, c) wielkość popytu przewyższa wielkość podaży przy danej cenie, przy zachowa-
b) wyższej, niż w krótkim okresie ilości równowagi, niu warunku ceteris paribus,
c) wyższej cenie równowagi, d) konsumenci ogranicza.i<! swoje wydatki konsumpcyjne.
d) niższej, niż w krótkim okresie ilości równowagi. 38. W syluac.ji, gdy na rynku śliwek obniżaj<! się .iednocześnie popyt i podaż, przy
31. Równowaga długookresowa, w której podaż wzrasta wolniej niż popyt jest moż­ czym względna zmiana podaży jest większa niż względna zmiana ceny, wówczas
na tym rynku:
liwa· do zaobserwowania w przemysłach o:
a) spada ilość równowagi, natomiast cena równowagi wzrasta,
a) malejqcych kosztach produkcji,
b) wzrast.a cena równowagi, natomiast ilość równowagi pozostaje nie zmieniona,
b) rosmicych kosztach produkcji,
c) wzrasta zarówno cena, jak i ilość równowagi,
c) stałych kosztach produkcji,
cl) wzrasta cena równowagi, lecz ilość równowagi si9 obniża.
d) permanentnych kosztach produkcji.
'.l9. Sytuacja, w której 1ynek po wybiciu go ze stanu równowagi jest w stanie samoczyn-
32. Niskie zbiory rzepaku w Polsce spowoduj<!: nie powrócić do punktu równowagi, ponieważ wahania cen i ilości dobra w każ­
a) zwiększenie popytu na olej rzepakowy,
dym kolejnym okresie sq coraz to mniejsze określana jest mianem oscylacji:
b) wzrost ceny oleju słonecznikowego, a) wybuchowych,
c) spadek podaży rzepaku, b) tłumionych,
d) wzrost ceny oleju rzepakowego, c) periodycznych,
33. Gdy wzrasta cena wiecznych piór: cl) o stałej amplitudzie wahatl.
a) zmniejszy się wielkość popytu na wieczne pióra, 40. Jeżeli nachylenie krzywej popytu jest mniejsze aniżeli krzywej podaży, w wyni-
b) popyt na atrament zmaleje, ku czego wahania ceny i wielkości produkcji stale zwi9kszai<J sit;, to mamy do
c) wzrośnie popyt na długopisy, czynienia z oscylacjami:
cl) obniża się podaż wiecznych piór. a) wybuchowymi,
34. Znany i lubiany aktor reklamuje nowy żel pod p1ysznic. Wywoła to na rynku żelu: b) tłumionymi,
a) wzrost podaży, c) periodycznymi,
b) wzrost popytu, cl) o stałej amplitudzie wahat't.
c) wzrost ilości równowagi,
d) wzrost ceny równowagi.

46 47
 IVlikrockonomia -· 1.hior ćwkLc1l i zada1l Mccl1;1ni1.m funkcjonowania rynk11 - - - - - - - - - - - - · - - -

ZADANIA .
·i) intens
, ·ywna kampania rekl<_imowa w telewizji i w radio,
. , , k „
' .• 1,k ceny czyn111 1ww proc1u 'CJI,
Zadanie 2.1 b) ·sp<1l VA'I'
b ·:,nie (Jodatku · na samoc I1mIy importowane
e . .
z zagrarncy,
c) 0 111ze . . , . ,.
Na rysunku przedstawiono zmianę sytuacji na rynku długopisów. Krzywa popytu n d) zwiększenie ~.'~ c!~>ch~)c~ow n<1bywcow,
. I . a
l li ugop1s~ przesunę<~ s17 w górę z D 1 do D . Które z poniższych zjawisk mogły spo; e) lepsza c~rgarnz''..CJ.d ~'.r.'1~y'.. . „.
2
wodowac to przesu111ęc1e? f) wzrost liczby p1.z~ds1ęb1mstw w g<1lęz1,
g ) .Sp '•1dek ceny benzyny, .
h) wzrost ceny motocykl!.
s
Zadanie 2.3
Wyjaśnij, .iakic czynniki mogły spowodować przesunięcie krzywej popytu z D 1 do
D na JJOniższym rysunku?
2

s
o Q

a) wzrost ceny wiecznych piór,

b) wzmożona kampania reklamowa w telewizji,
c) spadek ceny surowców używanych przy produkcji długopisów,
d) zwiększenie się dochodów nabywców,
e) spadek ceny wkładów do długopisów,
f) lepsza organizacja pracy w firmie produkuj<1cej długopisy,
g) wzrost liczby przedsiębiorstw w gałęzi,
h) obniżenie podatku od wartości dodanej. o
Q

Zadanie 2.2
a) zmiana położenia krzywej popytu D 1 do D 2 może być spowodowana:
Ni1 rysunku przedstawiono zmianę sytuacji na rynku samochodów małolitrażowych.
I .......................................................................................... „;
Krzywa podaży samochodów przesunęła się z S 1 do S 2 • Które z poniższych czynni-
2 ............................................................................................ ;
ków mogły spowodować to przesunięcie?
3. „ „ ..... „ . „ „ .... „ .. „ ..... „ . „ .... „ „ ...• „ „ . „ „ „ . „ .. „ .. „ „ „ „ „ „ „ . „ „ . „ . ;
4 ............................................................................................ ;
p 5.. „ . „ „ „ . „ „ . „ „ . „ ... „ „ „ „ „ „ „ . „ „ „ .. „ „ . „ „ . „ . „ „ . „ . „ „ „ „ „ .. „ . „ „ „ ;
b) Determinanty te nazywamy czynnikami „ . „ „ „ „ . „ „ „ „ „ . (cenowymi I pozace-
nowymi).
Powoduj<! one zmianę „ „ „ „ „ . „ „ „ „ . (popytu I wielkości popytu).
p ....... „ ...„ •. „ .......... „„,,,_„,
1 t
P2~„ .. „„„.„„„„.
c) Powyższe czynniki spowodowały „ „ „ „ . „ „ „ „ „ „ „ „ (spadek popytu I spa-
dek wielkości popytu), w wyniku czego cena równowagi „ „ . „ „ „ . „ . (wzrosła
I spadła) z „ „ . „ . „ „ . „ do . „ . „ „ „ „ „ „ „ zaś ilość równowagi „ „ „ . „ . „ . „ „ „ .
(wzrosła I spadła) z „ . „ „ „ do „ „ „ „ .

o Q

48 49
 Mccl1anizm funkcjtmow;1nia rynku
~-·-----------==-=-:.:.:=:.:.:_:c=-"----"'-'-'----------------

~ równania popytu i podaży na rynku truskawek mają postać:

Zadanie 2.4
W oparciu o dane zawarte w tabeli 2.l dolycz<1ce produkcji i konsumpcji dobra X:
ie . Q,\' = 8P + 60
Tabela 2. l Popyt i podaż na dobro X Q0 = -2P + łOO
, ) oblicz cenę równowagi,
Cena w złotówkach Popyt w ,jednostkach
Podaż w jednost- Wielkość popytu po ;~)przy jakiej ilości truskawek rynek jest zrównoważony?
kach wzroście popytu
I 50 IO zadanie 2.9 . . . .
2 40 20 ~1 kcja popytu na pszenicę dana jest wzorem: Qv=l50~l-5P, lunkCJ<~ pmlazy:
3 30 30 Q .=200+5P. Z pewnych powodów rz<1d ustala cenc; psze111cy w wysokosc1/~=140
4 20 40 zl'1za kwintal, zolmwi<1zu.i<1c się jednocześnie zakupić k<~Żlhł nadwyżkę psze111cy po
5 l () 50 lej cenie. Ile pieniędzy rz<1d przeznaczy na zakup pszemcy?

a) sporzqdź graficzn:i interpretację sytuacji rynkowej, Zadanie 2.JO

b) wyznacz graficznie cenę i ilość równowagi, Równania popytu i podaży na rynku długopisów maj<! postać:
c) Załóżmy, że w wyniku wzmożonej kampanii reklamowej dobra X, popyt na to Q0 = -2P + 60
dobro wzrósł o 20 jednostek przy każdej cenie. Narysuj now<! krzyw<! popytu. Q,\· = 3P + 40
cl) uzupełnij poniższy tekst: a) oblicz centt i ilość równowagi na ~·yn.ku dl~1~opisów, . , . .
Wzrost popytu o 20 .iednostek powoduje przesunięcie krzywej popytu w b) ustal, z jak<! cen<1 mamy do czy111e111a (nm11111alrn1 I maksymalnq), .1esłl zosta111e
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. i przy poprzedniej cenie równowagi wynosz<1cej ......... „ powsta- ona urzędowo ustalona na poziomie P=3 zł za sztukę .
nie ........................... (nadwyżka rynkowa I niedobór rynkowy), który spowo-
duje ............. (wzrost I spadek) ceny do poziomu ............. Przy nowej cenie Zadanie 2..1 ł
równowagi popyt ..................... (spadnie I wzrośnie) o . „ ........ „ .. „ jedno„ Wiedzqc, że równanie popytu na płyty CD ma postać: QD = 600 - 2P, natomiast fir-
stele A zatem, równowaga na rynku dobra X zostanie przywrócona przy cenie ma sprzedaje 500 sztuk lego dobra tygodniowo:
............. „ przy której popyt i podaż wynoszą ............ jednostek. a) przedstaw powyższe równanie popytu w postaci odwróconego równania,
b) ile kosztujq płyty CD na rynku?
Zadanie 2.5.
Równowaga na rynku bułek została naruszona przez dwa działaj<1ce jednocześnie
Zadanie 2. J2
czynniki, ceteris paribus: Analizujemy rynek masła. Krzywa popytu i krzywa podaży ma nastc;pujqq postać:
a) spadek ceny 1m1ki, p = 3Q,\.
b) zwiększenie się dochodów nabywców. Q 0 = 30-3P
Jak zmieni<! one sytuację rynkow<1? Odpowiedzi uzupełnij ilustracj:1. a) oblicz cenę i ilość równowagi na rynku masła,
.Zadanie 2.6 b) załóżmy, że spadła cena śmie lany, która spowodowała obniżenie kosztów produk-
Równowaga na 1ynku wiecznych piór została zakłócona przez dwa dzialaj<1ce cji 1 kg masła o 3 zł. Jaka będzie cena i ilość równowagi?
jednocześnie czynniki, przy zachowaniu warunku, ceteris paribus: c) załóżmy, że w porównaniu z punktem b) zadania, cena jednego kg masła wzrosła
a) wzrost ceny atramentu, o 0,80 zł w stosunku do ceny równowagi. Jak wpłynie to na popyt i podaż masła?
b) zwiększenie podatku VAT na pióra importowane z zagranicy. Mamy wówczas do czynienia z nadwyżk<! czy niedoborem rynkowym? Uzasadnij
Opisz ich wpływ na sytuację rynkow;1. Odpowiedzi uzupełnij ilustracją sw<Jj<! odpowiedź.
cl) przedstaw zaistniah1 sytuację graficznie.
Zadanie 2.7
Równowaga na rynku herbaty została naruszona przez dwa działaj<1ce jednocześnie Zadanie 2.13
czynniki, ceteris paribus: Równowagi na rynku ręczników (X) i wykładzin dywanowych (Y) opisane s<) naste;-
a) wzrost ceny kawy, puj<)cymi wzorami:
b) zwiększenie stawek plac pracowników zatrudnionych przy zbiorze liści herbaty. rynek rc;czników: Onx = 1200 - 5Px - 2Py
Co stanie się z cenq równowagi i ilościq równowagi herbaty? Odpowiedzi uzupełnij Osx = 800 + 3Px
iluslracj<1.
51
50
 Mikroc:kqnomia ·zbiór ćwiczc:1i i zadail
_ _ __:._Mc:..:c"°'d::::rn!1izm funkcjonowania rynku

rynek QDY = 850 - 6Px - Py

wykładzin:
Osv = 250 + 3Py ~
Na wyl.<resach prze.dstawiono ry.nck samochodów. Stan równowagi na rynku osi<i-
Znajdź cem; oraz ilość równowagi na obu rynkach i dokonaj interpretacji ekono.
gnięty .1cst w p.unkc~c E 1• ~'cwne_Jednak przyczyny spowodowały, że punkt równowa-
micznej otrzymanych wyników. gi przesumił sit; z b 1 do I:<- 2• Jakie przyczyny mogły spowodować te przesunic,:cia?
a) b)
Zadanie 2. I4 p p
s,
Analizujemy rynek chipsów. Krzywe popytu i podaży maj<! następujqce postacie:
QD = -P + IO
p = 4Qs
E E
a) znajdź punkt równowagi;
b) załóżmy, że wzrosła cena ziemniaków, która spowodowała wzrost kosztów pro. E, E,
dukcji I kg chipsów o 5 zl. Jaka będzie cena i ilość równowagi?
c) w którym przypadku sprzedawcy chipsów osi<1gnq większy przychód całkowity? o,
d) załóżmy, że w porównaniu z punktem b) zadnia, cena l kg chipsów spadła o 0,50 o o
I>-
o
zł w stosunku do ceny równowagi. Jak wpłynie to na popyt i podaż chipsów?
c) d)
Mamy wówczas do czynienia z nadwyżką czy niedoborem rynkowym'! Uzasadnij p
s, p
s,
swojq odpowiedź.

Zadanie 2.15 E E
Równania popytu i podaży na rynku dropsów majq następuj<1c<1 postać:
QJ) = -31' + 70
Qs = 2P + 40 :2
o, o,
Wykorzystując równania uzupełnij luki w tekście:
a) Cena równowagi wynosi „ .. „ „ . zł, natomiast ilość równowagi wynosi ..... „ kilo- o o o o
gramy;
Zadanie 2.17
b) .Jeżeli cena zostanie urzędowo ustalona na poziomic P=8 zł, wówczas
Rynek dobra X opisany jest równaniami Q = 40 - 2P i Q . = 3p _ ?() z· Io'.· .· ,
popytu wyniesie ...... kg, a wielkość podaży ........ kg dropsów. Mamy wówczas . "· .,„ . JJ ,\ • - • d zmy,zc
do czynienia z ceną ......... „ ............. , wywoluj<1cct zjawisko ..... „ . „ . „ „ „ „. „ .. „ w ll1~)111c1~c1e Wyjsc1owym t 0 , odchylerne ceny rynkowej dobra X od poziomu równo-
(niedoboru rynkowego I nadwyżki rynkowe.i) wielkości ............ „ kilogramów. wagi wymosło 2 (p0 =2).
c) W przypadku, gdy cena zostanie urzędowo ustalona na poziomie P=5 zł, wów- a) wyznacz cenę i ilość równowagi,
czas wielkość popytu wyniesie ...... „ kg, a wielkość podaży .. „. kg dropsów. b) określ charakter amplitudy waha!'\ cenowo-ilościowych po wytrąceniu rynku
Cena ta jest ccm1 ..................... (minimalm1 I maksymalną), wywołuj<1c<1 zjawi- dobra X ze stanu równowagi,
slrn „ „ „ „ .. „ ..•. „ ....... (niedoboru rynkowego I nadwyżki rynkowej) wielkości c) oblicz poziom ceny dobra X dla:
•t=2(P?),
„ „ „ ... „ kilogramów.
•t=4(P-)
d) Na skutek spadku dochodów nabywców nast<1pil .... „ .. „ (spadek / 4 '
•t=8(P8 ).
„ „ ....... „ (popytu I podaży), w efekcie czego rynek dropsów można opisać rów-

naniami: Zadanie 2.18

Q0 = -3P + 50 ~lynck dobra Y _opisany jest równaniami QD = 40 - 3P i Q. = -10 + 21'.
Qs = 21' + 40 i1) :VY~nacz wspołrzędne punktu równowagi, s
Oznacza to, że nowa cena równowagi wyniesie ...... zł, natomiast ilość równowa- b) Jaki cl~arakter •.unplitudy wahal'i cenowo-ilościowych po wytqceniu ze stanu rów-
gi ukształtuje się na poziomie ......... kilogramów. W porównaniu z punktem a) nowagi wykazu.1e rynek?
zadania cena równowagi ........ „ (wzrośnie I spadnie) o ...... zł, natomiast ilość c) zak~adaji1c, że odchylenie ceny od poziomu równowagi wynosi 3 (p =3), oblicz
równowagi ........ „ (wzrośnie I spadnie) o „ „ ....... kilogramów. poziom ceny dobra Y: 0

•w momencie [7 ,
•w momencie t;.
52
53
 Zadanie 2.19
Mikroekonomia - zbiór ćwiczc1i i zat.lati

Rynek dobra X można opisać funkcjami popyt i podaży, przy czym funkcja popytu
przyjmuje postać: QD = I O - 0,05P , [·unkcja podaży: Q,\· = -2 + O, IP .
---------

d)
-----·
p s,
Mechanizm funkcjt1nowa11i;1 rynku

o)
p
s,
f)

a) jaka jest cena i ilość równowagi? s,

b) jak zmieni się cena równowagi i ilość dobra X równoważąca rynek, jeśli na sku-
tek spadku kosztów produkcji, podaż na dobro X wzrośnie o 2 tys. sztuk przy E1
P, „„„.„.
p
każdym poziomie ceny? I

c) jak w stosunku do sytuacji wyjściowej (punkt a zadania) zmieni się cena równo-
wagi rynkowej i ilość dobra X równoważ<1ca rynek, jeżeli na skutek spadku ceny
dobra substytucyjnego, popyt na dobro X zmniejszy się o 1 tys. sztuk przy każdym o, o, o,
poziomie ceny? o, Q
o o, Q
o o, Q

cl) przedstaw graficznie zaistniałe sytuacje na jednym układzie współrzędnych. g) h) I)

p s, p p
Zadanie 2.20 s,
1 s,
Funkcja popytu Jasia na czekoladę z orzechami elana jest wzorem Q 0 = 20 p·· 2
Ile maksymalnie zapłaci Jaś za 5 tabliczek czekolady, aby nic rezygnować z kon- E
sumpcji tego dobra? P, ·--·---· r, „.„.

Zadanie 2.21
Na który spośród rynków opisanych następującymi funkcjami popytu: Q 1= --3P +
lOO, Q 2 = -SP + 89, Q 3 = -6P + 30, wejdzie przedsiębiorstwo A, którego funkcja
/ o, o, o,
podaży ma postać: Qs= 6P - 25?
o, Q
o o, Q o,
o Q

Zadanie 2.22 Zadanie 2.23

Określ i przedstaw graficznie skutki zmiany ceny równowagi oraz zmian wielkości Funkcja popytu na dobro X dana jest wzorem: QD = 2600 - IOP, funkcja podaży:
popytu i podaży w punkcie równowagi rynkowej w wyniku zmian popytu i podaży Qs = 2100 + 40P.
podanych w tabeli 2..
2 a) określ cenę równowagi oraz ilość dobra X gwarantuj<1c<1 równowagę,
-- b) jeżeli rz<1d wprowadzi cenę minimalm1 w wysokości P111 ; 11 = 15 zł i zohowi<iże się
o~- O= const. ot po tej cenie zakupić powstał<! nadwyżkę, to ile pieniędzy prŹeznaczy na ten cel
·---„
a) p b) p c) p z budżetu?
st Q Q Q c) przedstaw powyższa sytuację na wykresie,
d) p e) p f) p cl) g_dyby rzi1~ _wprowadził cenę maksymalm1 w wysokości Pmax = 5 zł i zobowiqzal
S = const. się doplac1c producentom tak, aby ich całkowite przychody były identyczne, jak
Q Q Q
w przypadku istnienia na rynku dobra X stanu równowagi , to ile pieniędzy p;ze-
s ,i g) p h) p i) p
znaczy na ten cel z budżetu?
Q Q Q c) przedstaw powyższ<t sytuację graficznie.
n) b) c)
p p
p
s, s, Zadanie 2.24
s,
Funkcja popytu na dobro X dana jest wzorem: Qn= -2P + 200, funkcja podaży:
Qs== P - IO.
E,
E
P, ..„ „ „ „ „ „ „ ._ _ . ___ _ p 1 „ „ „ ____ „ „ „ . „ ____ _
E P, _ „ . „ .••• „ . „ „ „ •.. „ „ „.•. a) oblicz cenę i ilość równowagi,
b) załóżmy, że rz<1cl wprowadza na rynek cenę minimalną w wysokości P . = 75 zł
i zobowi1p1je się po niej zakupić powstaht nadwyżkę. Ile rz<1cl musi p~~~znaczyć
na ten cel pieniędzy?
o, o, o,
'-----~----!~ c) jak zmieniły się nadwyżki konsumenta w wyniku wprowadzenia cen administro-
o, Q o o, Q
o o, Q
wanych?

54
 Mik.roekonomia - zhiór ćwiczeń i zada1l
----------·----- Pod~tawowc zagadnienia ckomnnii - - - - - · - - - -

d) jak zmieniły sil( nadwyżki producenta w wyniku wprowadzenia cen administro-

8. Wykorzystujqc znajomość prawa popyl u i podaży, omów przebieg procesu ryn-
wanych? kowego.
9. Czy naborem studentów na Wydział Zarz11dzania Uniwersytetu Warszawskie-
Zadanie 2.25 go rz<idzi rynek?
Funkcja popytu na ryriku dobra Y dana jest wzorem: Qn= -8P + 400, funkcja poda- Hl. WY.jaśni.i mechanizm kształtowania się nowej ceny równowagi, w przypadku
ży Qs= 2P - 40: . . zmian popytu lub/i podaży.
a) wyznacz cenę równowagi i wielkość rynku w równowadze przy swobod111e dzrnła- J I. Wyjaśnij przyczyny nadwyżki i niedoboru 1ynkowcgo i wytłumacz, w jaki spo-
j<1cym mechanizmie rynkowym, , . . sób cena rynkowa prowadzi do stanu równowagi na rynku.
b) załóżmy, że rz<1d wprowadził cenę maksymalm1 w _wysokosc1 P11111x = 4_0 zł 1 zobo- 12. Jaki jest cel stosowania cen minimalnych i maksymalnych?
wi<1zał się dopłacić producentom tak, aby całkowite przychody były identyczne,
13. Czy prawd<1.iest, że urzędowo wprowadzone ceny maksymalne chroni<! interesy
jak w przypadku istnienia na iynku stanu równowagi. Ile pieniędzy rzi1d przezna- producentów, a minimalne - nabywców (konsumentów)?
czy wówczas na ten cel? 14. Czy prawcl<ijest, że rozwija się czarny rynek, gdy nie działa mechanizm rynkowy?
c) jak zmieniły się nadwyżki konsumenta w wyniku wprowadzenia cen administro- 15. Slogan reklamowy dla herbaty Star jest następujqcy: „Smakuje drogo ... i
wanych? taka jest". Czy sprzedawca nie jest czasami szalony reklamujqc wysol«i cenę?
d) jak zmieniły się nadwyżki producenta w wyniku wprowadzenia cen administro- Albo czy ludzie bc;di1 kupować więcej, jeśli cena będzie wyższa? Czy nie stoi to
wanych? w sprzeczności z prawem popytu?
Hi. „Ceny masła spadaj<! wraz ze zmniejszeniem się popytu''. Czy ten nagłówek
Zadanie 2.26 gazetowy poprawnie używa słowa popyt? Czy uważasz, że spadajqce ceny s11
Przy cenie rynkowej wynosz11cej 50 zł niedobór rynkowy na dobro X wynosi 1OO jed- zwiqzane ze zwiększomi czy ze zmniejszoną konsumpcj<1 masła?
nostek, natomiast przy cenie kształtuj<1ccj się na poziomie 70 zł niedobór ten jest 17. Wyższe ceny na wieprzowinę, samochody lub dywany prowadzić będ<1 cło ogra-
mniejszy i wynosi 50 jednostek. Wyznacz cenc; równowagi rynkowej na dobro X. niczenia ż<1clanej ilości każdego z tych dóbr. Pomyśl, jakie poszczególne zmiany
(tj. smak, cena substytutów, jakość dóbr komplementarnych) mogłyby spowo-
Zadanie 2.27 dować, że popyt na każde z tych dóbr wzrósłby do lego stopnia, że można było­
W przedsiębiorstwie wytwarzaj<1cym dobro X na skutek wzrostu ceny surowców nie- by żądać ich wic;cej po wyższych cenach. Dlaczego jest to całkowicie zgodne
zbc;dnych cło jego produkcji, cena tego dobra wzrosła o 2()l,Yr;. Zakładaj<1c, że funkcja z prawem popytu?
popytu ma postać: P= a - bQ, zaś funkcja podaży: P= c + dQ. 18. Zmiana w oczekiwaniach może doprowadzić do zmiany popytu. Wyjaśnij, jak
a) wyznacz cenę i ilość równowagi na dobro X, mogłoby to doprowadzić do sytuacji, w której po spadku cen nastąpił wzrost
b) przedstaw zaistniałą sytuację graficznie. kupowanej ilości danego dobra.
19. Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że zmiana ceny danego dobra powoduje
zmianc; w żqdanej ilości tego dobra, a nie przesunic;cie krzywej popytu na wspo-
mniane dobro?
PYTANIA PROBLEMOWE 20. Jakie znaczenie praktyczne ma model pajęczyny'! Uzasadni.i swo.i<! odpowiedź.

I. Co rozumiesz pod pojęciem rynku? Omów cechy charakterystyczne poszc:ze:~01,

nych jego elementów.
2. Jakie determinanty decydujq o sprawnym funkcjonowaniu rynku?
3. Co to jest popyt i o czym informuje prawo popytu?
4. .Jak ilustrujemy zmianę ilości nabywanej dobra spowodowaną:
a) zmiami ceny danego dobra,
b) wpływem czynników pozacenowych. .
5. Wyjaśnij różnicę mic;dzy wzrostem (spadkiem) popytu a wzrostem (spadkiem)
wielkości popytu.
6. Co to jest podaż i o czym informuje prawo podaży? .
7. Omów determinanty podaży. W jaki sposób wplywajq one na jej wzrost 1 spa·
dek. Przedstaw graficznie skutki zmian podaży.

56
57
 _ _ ___..:Ec:.la"-'st,yczno~ć popytu i .~Jll_lll_aż~·Y_ _ _ _ _ __

Rozdział 3 IE I == J - mamy wówczas do czynienia z elastyczności<! wzorcow<1 (popyt jest jedno-

stlf~~wy lub proporc,ionalny), która informuje, że procentowa zmiana wielkości popytu
:est taka sama jak procentowa zmiana ceny, np. pt 10%, d.J.. IO%;
Elastyczność popytu i podaży
el~1stycz1~y wz~l~dem ce~1y i d.otyczy dóbr wyższegc~ rz~du,
Jl E ,tI I > J - popyt jest
po;1 ieważ procentowa zmiana w1elkosc1 popytu ,1est wtc,:ksza od procentowej zmiany
KLUCZOWE TERMINY ceny, np. p.J..5%, cit IO%;
IE I <I - popyt jest wówczas mało elastyczny wzglc,:dem ceny i dotyczy artykułów
Podaży elastyczność cenowa (E 11,) - stosunek procentowej zmiany wielkości po~l~tawowych, procentowa zmiana wielkości popytu jest mniejsza od procentowej
podaży do procentowej zmiany ceny. zmiany ceny, np. pJ, 10%, dt7%;
IE I = O - popyt jest sztywny (doskonale nieelastyczny) i nie reaguje na zmiam;
cei~~; dotyczy takich towarów jak: sól, pieprz, insulina, trumny;
gdzie:
IE I = - mamy do czynienia z popytem doskonale elastycznym przy danej cenie
%.ó.S - procentowa zmiana wielkości podaży (w~~aźnik ten może występować w warunkach konkurencji doskonalej);
%.ó.P - procentowa zmiana ceny IE I > O - występuje wówczas, gdy mamy do q;ynienia z jednym z paradoksów
(di1rena, Veblena, spekulacyjny), np. pt5%, dt6%, lub p.J..10%, d.J..8%.
E ,„ = I - podaż jest wzorcowa, proporcjonalna lub jednostkowa i informuje nas, że
Popyl.u elastyczności cenowe.i determinanty - elastyczność cenowa popytu zale-
p~ocentowa zmiana wielkości podaży jest taka sama jak procentowa zmiana ceny,
ży od wiciu czynników, wśród których do najważniejszych należ<t:
np. ptl0%, stlorfr,;
• występowanie substytutów danego dobra,
Eis > J - podaż jest wówczas elastyczna względem ceny, czyli procentowa zmiana
• charakter dobra,
w1elkości podaży jest większa od procentowej zmiany ceny, np. pt5%, st7%; • znaczenie dobra w strukturze konsumpc.ii konsumenta,
E". < I - podaż jest nieelastyczna względem ceny, ponieważ procentowa zmiana • poziom ceny dobra,
w1elkości podaży jest mniejsza od procentowej zmiany ceny, np. p.J..8%, s.J..5%; • czas potrzebny konsumentowi na przystosowanie sil( do nowej sytuacji spowo-
E „, = O- mówim Y wówczas, że mamy do czynienia z podażq doskonale nieelastycz- dowanej zmianq ceny.
n~i, ponieważ podaż nie reaguje na zmianę ceny; Popytu elastyczność dochodowa (Evd) - stosunek procentowej zmiany wielkości
Bp.i· = oo - podaż jest doskonale elastyczna przy danej cenie i może przybierać popytu do procentowej zmiany dochodu.
dowolne rozmiary. %M>
Każda krzywa podaży przecinaj<ica oś rzędnych posiada współczynnik elastycz- E =--
yd (YrJ.ó.Y
ności większy od l, zaś każda krzywa podaży przecinajqca oś odciętych jest nieela-
styczna i posiada współczynnik elastyczności mniejszy od l. gdzie:
%.ó.D - procentowa zmiana wielkości popytu,
Podaży elastyczności cenowej det.erminanty - elastyczność cenowa podaży zale-
%.ó. Y - procentowa zmiana dochodu,
ży od wielu czynników, wśród których do najistotniejszych zaliczyć należy:
• rodzaj dobra, Er,f > O - wzrost dochodu powoduje wzrost popytu, mamy wówczas do czynienia
• możliwość składowania i magazynowania dobra, z·dobrami 11or111a/11y111i;
• czas, w którym producent jest w stanie dostosować się do nowych warunków E\'11 < O - wzrost dochodu powoduje spadek popytu, mamy wówczas do czynienia
wywołanych zmianq ceny, z'dohrami podrzędnymi;
• technologia produkcji, Ertf > J - popyt elastyczny wzglc,:dcm dochodu i dotyczy dóbr luksusowych (biżute­
• dostępność zasobów. ria, samochód, kino domowe itp.), ponieważ popyt rośnie szybciej niż dochód;
Popytu elastyczność cenowa (EP 11 ) - stosunek procentowej zmiany wielkości EyJ < I - popyt mało elastyczny (nieelastyczny) względem dochodu i dotyczy dóbr
popytu do procentowej zmiany ceny. podstawmvych (żywność, odzież, transport publiczny), ponieważ popyt rośnie wol-
%MJ niej niż dochód;
E =-
pd ryo.ó.P Ertf = O - popyt sztywny względem dochodu co oznacza, że popyt nie reaguje na
gdzie: zinianc,: dochodów, przykladcm może być chleb.
%.ó.D - procentowa zmiana wielkości popytu Popytu elastyczność mieszana (E 111 d) - stosunek procentowej zmiany wielkości
%.ó.P - procentowa zmiana ceny popytu na dobro A do procentowej zmiany ceny dobra 13.

58 59
 %AD El'.ts!yczność cenowa popytu zależy od wiciu czynników, wśród których naj-
E =--A
mti (!' A/)
Jon IJ ważn 1e.rszc to: .................................................... , ....................... .
gdzie: ............ ······················ ' ··············· ······ .................................... oraz
rJ!JAD /\-procentowa zmiana popytu na dobra A, ················································ .
%AI\1 - procentowa zmiana ceny dobra B. .Jeżeli przedmiotem analizy jest wpływ zmiany ceny innego dobra na
E111t1 > O - wzrost ceny dobra B powoduje wzrost popytu na dobro A (mamy wów- popyt daneg~~ ~l<~lm1'. t<~ wtedy ......................................................... .
czas do czynienia z dobrami substytucyjnymi); ............ delimu.1e się pko .............................................................. .
E11111 < O -wzrost ceny dobra B powoduje spadek popytu na dobro A (mamy wów- .... Z.. ~J(~i;;.;,·1~~;. ~·l;i;~~;~~;~~j;;;;;;i·. ;;1".;;1·1;. ~j~;. ~;,;;;i~;;i~;. ~Ó~~;,,~~:. ·~~i;. -~~rost ceny
czas do czynienia z dobrami komplementarnymi);
dobra !; .pm_vodu.1e. · · · · · · · · · · · ·: · · · · · · ·. popytu na dobro B, a współczynnik ela-
E„ 111 = () - zmiana ceny dobra B nie wpływa na popyt na dobro A (mamy wówczas stycznosc1 nueszane.1 pop~tu .1est_ .................... (mniejszy / większy) od zera.
do czynienia z dobrami niezależnymi względem siebie w celu zaspokojenia danej W przypadku,_ ~dy WSJ?olczynmk elastyczności krzyżowej popytu jest ..... .
potrzeby). : ............. (mmc.1szy I większy) od zera, wzrost ceny dobra A powoduje spadek
popytu na dobro B. Mamy wówczas do czynienia z dobrami ........ : ........... .
UZUPEŁNIJ LUl<I W TEKŚCIE . . . . . . . . . : ...... : .... :· ~ subst~tucyjnymi I komplementarnymi).
M:1z1rn, r~iwrnez analizować wpływ zmiany dochodów konsumentów na zmia-
Intensywność reakcji popytu lub podaży na zmian<i poszczególnych deter- ny w1~ll~o~c1 J~Op~tu na dane dobro i wtedy elastyczność dochodowi JJOIJY-
tu dehnn1.re się pko !
minant mierz<1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . Wyra- ···········································································
żajq one . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w stosunku do ···········:···:···············:·········································· . Gdy E 1> O, mamy
do czyrnema z dobrami .................. (normalnymi / podrzędnyi~~i), ponieważ
Zarówno elastyczność popytu, jak i podaży jest liczbą ....................... (mia- ................... (wzrost I spadek) dochodu 1mwodu1·e (. · · ·t
nowan<1 I niemianowanq). W zależności od tego, czy wielkości popytu (lub I spade~) popytu. Jeżeli Eyd< I, wówczas popyt jes.t .. ·.-.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.-.·.·.·.·.-.·"(e1~~~~~-
podaży) oraz determinant ksztaltujticych popyt (podaż), odnoszq się do minimal- 11y I rneełastyczny) względem dochodu, ponieważ ............ „ ................•...
nych zmian, czy też do zmian większych rozróżnia się ............................. . ··········································.
.................. , która jest miarq elastyczności w danym punkcie krzywej popytu Współczynnik elastyczności cenowej podaży wyraża
······························
(lub podaży) oraz ................................................... , która mierzy prze- ···································································································
ciętnq elastyczność między dwoma punktami na danym odcinku krzywej popytu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · .. · ·............ i może przybierać wartości od
(podaży). W literaturze ekonomicznej rozróżnia się trzy podstawowe rodza- . ·............. do . . . . . . . . . . . . . Podaż jest elastyczna wtedy, gdy .................... .
je elastyczności popytu: ........................... , ....................................... i ··· ·······: ·······: ·„: ··············... ·...... .... . Wartość współczynnika elastyczności
................................................................................................. to C~Jl('.WCJ podazy .1.e~t ····:··············· (większa I mniejsza) od jedności. W przy-
stosunek relatywnej zmiany wielkości popytu na dane dobro w stosunku do rela- pt1~ku, gd~ P?daz Jest meelastyczna, wartość współczynnika elastyczności ccno-
tywnej zmiany jego ceny, ceteris paribus. Ze względu na prawo popytu, wartość WCJ _f)()~fazy Jest · · ·· ·· ··. ·· · ........ (większa I mniejsza) od jedności. Oznacza
współczynnika elastyczności cenowej popytu jest zawsze ....................... i może to, ze Jednostkowa zmiana ceny wywołuje ..................... : ....................... .
0
przybierać wartości od ...... do ...... .
Jeżeli jednostkowa zmiana wielkości popytu jest większa od jednostkowej
:::;::„„.· „.· „. „.. iii,~~~;~;,;;~ść. ~~;;(~~~;. ·,;~;:,~;±~·. ~~;i~ż;. ~~i. ~i~i~. (i~·;~;.;1~·i;~:l;~i .. ~-i,:()~i
zmiany ceny mamy do czynienia z ................................................... , nato- ktorych najważniejsze to: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ' ' '
........................... , .... , ······························
miast, gdy IEpd I < 1, wówczas jednostkowa zmiana ceny wywołuje ........... . oraz ····························· ··········································
· · · · · · · · · · · · · · · · ... ·........ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jednostkow!) , · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·· · · · · · .. · ·.................... . Analizujqc wpływ cza-
zmianę wielkości popytu na dane dobro i dotyczy dóbr ....................... . su .1:',1, charakte_r elastyczności cenowe.i podaży, należy wyodr<ibnić trzy rodzaje
(podstawowych I luksusowych). Elastyczności nie wolno utożsamiać z nachyle- okic_st~w, w ktorych podaż charakteryzuje się odmienm1 elastyczności'! ·1 mh-
now1c1e· .· ·· ' ' ' ' '
niem krzywej, ponieważ .................................................................. „. . .............................. , ······························ I
k·i1;;:····~»~i~;ż· W okresie rynkowym podaż jest .................. :.-:·\~·~;k~~~i~„1~;·Ói~
W sytuacji, gdy krzywa popytu jest nieliniowa, wówczas elastyczność w okre·
ślonym punkcie tej krzywej mierzy się wykorzystujqc ............................... „ ········ p...................................................
····················································································
, natomiast w długim okresie
................. oraz .............................................. . ·······•OooooooovooooooooooooOo0000000000000000000000000000000000000000000000000000000oOoooooooo O

60 (~I
 Mikroekonomia - zhidr ćwiczc(1 i zadali El:1styctn11ść p11pytu i_,_p_ll<_la~i)_'_ _ __

Jeżeli popyt m.a charakter elastyczny, WÓ\:czas wn~z :-e wzrostem ceny
„ „ „ „ „ „ „ „. (maleJ<! I rosmi) przychody całkowite przeds1ęb10rstwa, a przycho.
rd -J
dy marginalne przedsiębiorstwa są „ „ . „ „ „ „ „ . „ „ „ (ujemne I dodatnie). Przy tJ. Dla dóbr substytucyjnych współczynnik elastyczności krzyżowej popytu jest
współczynniku elastyczności cenowej pop~tu IEpd 1.< l, spadek. c~ny powoduje mniejszy od zera.
. „ „ „ „ „ „ „ „ „ (wzrost I spadek) przychodow całkowitych przeds1ęb1orstwa, nato.

miast przychody marginalne przedsiębiorstwa sq „ „ „ „ „ „ „ „ (ujemne / doda(.

PD F [_ __ _]

nie). 12. wodniesieniu do dóbr normalnych J E 11 d I < l.

p C_I F l=I
. Podaż jest elastyczna, gdy zwiększenie produkcji nic pociqga za sobq dużego
13
TEST Pl~AWDA - FAJ~SZ wzrostu kosztów jednostkowych.
Zaznacz
fałszywe.
literę P jeśli zdanie jest prawdziwe, natomiast literę F jeśli zdanie
14. Dobra
rDujemm1
niższego rzędu posiadają elastyczność
FD
dochodow<1 popytu.
I. Elastyczność popytu jest relacj<1 procentowej zmiany czynnika wplywaj<icego
popyt do procentowej zmiany wielkości popytu.
15. Elastyczność
rD
mieszana popytu jest tym niższa, im
FDS<l sobie dane dobra
bliższe

2. Elastyczność
rDwtedy, gdy znana jestFD
się postać popytu, przyjmu-
jako substytuty lub jako dobra komplementarne.
punktow<i oblicza
jqc, że nast<ipily niesko11czenie małe zmiany danego dobra.
16. Podaż
PD
jest bardziej elastyczna w dlugim okresie, a mniej w krótkim.
FD
rD FD
3. Jeżeli spadek ceny o 5% powoduje wzrost wielkości popytu o 7%, wówczas popyt PLI FD
jest elastyczny. 17. Popyt jest tym bardziej elastyczny, im większa jest liczba bliskich substytutów,
im wyższy jest udział danego dobra w wydatkach konsumentów i im dłuższy czas

4. Elastyczność
rD i
FLl
cenowa popytu nachylenie krzywej popytu to dwie różne rzeczy.
upłynie od zmiany ceny.

rD FD
5. Technologia produkcji jest jednym z kluczowych determinant elastyczności ceno-
18. Funkcja przychodu marginalnego maleje szybciej niż funkcja przychodu prze-
ciętnego, co oznacza, że cena, która jest równa przychodowi przeciętnemu jest
wej popytu. zawsze mniejsza od przychodu marginalnego.

6. Dobro o dużym znaczeniu w budżecie konsumenta posiada popyt elastyczny. 19. Funkcja przychodu
PDna
całkowitego całym
FD
swoim odcinku jest rosnqca.

PD
7. Im dłuższy czas t1wania zmiany ceny, tym wiQkszy
FD
współczynnik elastyczności 20. Jeżeli po wzroście
PD FL]
zł do 17 zł, wzrosły zakupy dobra B z 500 szt.
ceny dobra A z 15
cenowej popytu. do 700 szt. tygodniowo, wówczas mamy do czynienia z dobrami substytucyjnymi,

PD
8. Krzywa liniowa podaży przecinaj<ica oś odciętych jest nieelastyczna i posiada
ponieważ współczynnik elastyczności mieszanej popytu jest większy od zera.

rD FD
współczynnik mniejszy od jedności. 21 . .Jeżeli prosta cenowa elastyczność popytu na dobro X wynosi aktualnie -2, ozna-

9. Podaż jest
PD FD
bardziej elastyczna, gdy przedsiębiorstwa maj<} czas na wdrożenie prac
cza to, że spadek rynkowej ceny tego dobra o I %1 spowoduje wzrost wielkości
popytu na to dobro o 2fY,1.

inwestycyjnych, które spowoduj<! wzrost ilości oferowanych dóbr na rynku. P[~ FD

22. Siła zmian podaży jest wyrażana elastycznościami podaży względem jej (icter-

.I O. Jeżeli
PD
IE d I> l, wraz ze spadkiem ceny malej<!
FLI
przychody całkowite przedsię·
minanl.

biorstwa, iaś przychody marginalne S<) dodatnie. p LmJ

62
 Elaslyczno~ć popytu i podaży _______ _
Mikroekonomia - zbiór ćwiczc1i i zmla1l
·---------~~====:_:=:...::.::=:::..:.==-----------·---- -------·-
23 . .Jeżeli przedsi({biorslwa sto.i<! przed pionowq krzywq popytu na swoje prod k·. · , ·tyczność dochodowa popytu zawsze przybiera wartości dodatnie.
,
wowczas, glIy ZWI({
. I<SZ<! cenę, slraeq czc.;sc
„ ,
konsumenlow. u 1
4,E<1S , I' [=I F []]
P[ I F[_J Dla liniowych krz~wych podaży, elastyczność cenowa podaży na całym przebie-
24. W przypadku, gdy aktualnie wielkość popytu na dobro X zmienia się mnie' 5· tych krzywych Jest taka sama.
proporcjonalnie w stosunku do zmiany rynkowej ceny lego dobra, mamy doJ
· · z popytem e Iaslycznym.
111e111a cz gu P[~J FD
. Wraz z oddalaniem się środka linii popytu, na jej nieelastycznym odcinku, wra-
rLJ FI~ 'i~
6
·sta cenowa nieelastyczność. D D
25. Jeżeli prosta elastyczność cenowa na dobro X wynosi-0,6, wówczas spadek ce;
p F
lego dobra doprowadzi do wzrostu wielkości popytu na dobro X oraz wzrost
W przypadku popytu elastycznego, przychód zmienia się w tym samym kierunku
wydatków na nie.

PD
26. To, że na ogół wielkość popytu na dane dobro zwiększa się wraz ze spadkie
F []]
. Jeżeli prosta elastyczność cenowa podaży na dobro X wynosi 0,7, wówczas spa-
ceny, llumaczy zasada ujemnej cenowej elastyczności popytu. 38
.. dek rynkowej ceny tego dobra o I% spowoduje wzrost wielkości podaży na to
PD FD
27. !)odwyżk'.1 ~cny będzie opłacalna na producenta, gdy popyt jest nieelastyczń'
dobro o 0,7<){;.

1 cena rosme.
39. Gdy popyt jest malo elastyczny, wówczas straty przychodów poniesione przez

28.
rD FD
Jeżeli procentowa względna zmiana wielkości popytu wynosi 12% a wz;gH(Gnta)\c
przedsiębiorstwa na skutek obniżenia ceny nie s<1 w pełni rekompensowane
przez wzrost przychodów związanych ze zwiększeniem sprzedaży.
zmiana ceny kształtuje się na poziomie 10%, wówczas popyt jest elastyczny.
PD FD
PD FD
29. Całkowite przychody ze sprzedaży wzrasta.i<!, gdy popyt jest doskonale nieela- .
40. Jeżeli na danym rynku podaż jest doskonale nieelastyczna, wówczas wzrost popy-
tu spowoduje wzrost ceny i spadek ilości nabywanego dobra.
styczny i wzrasta cena.
PD FI~
30. Jeżeli
PD
przedsiębiorca obniżył cenędobra i mimo wzrostu popytu, jego
FD
TEST WIELOKROTNEGO WYBORU
całkowity obniżył się, wówczas oznacza to, że popyt na dane dobro jest
elastyczny. 1. Badania empiryczne wskazuj<!, że popyt na herbatę określonej marki jest mało

31.
PD
Jeżeli współczynnik elastyczności mieszanej popytu jest ujemny, natomiast
elastyczny. Co stanie się z przychodami hurtowni herbaty, gdy jej cena zmieni
się o 15cy,,?
a) wzrost ceny wywołuje wzrost obrotów hurtowni,
rynek analizowanego dobra znajduje się w równowadze, wówczas wzrost
b) wzrost ceny powoduje spadek obrotów hurtowni,
jednego z dóbr spowoduje, że nowa równowaga rynkowa zostanie osh1gnięta
przy niższej cenie równowagi i mniejszej ilości równowagi. c) spadek ceny wywołuje spadek obrotów hurtowni,
d) zmiana ceny nie ma wpływu na obroty hurtowni.
P[-] FD 2. Na które z poniższych dóbr, najprawdopodobniej popyt jest elastyczny ze wzglę­
32. Współczynnik elastyczności cenowej podaży jest wartością stalq, gdy krzywa du na cenę?
podaży wychodzi z osi pionowej układu współrzędnych. a) meble,
. PD FD b) papierosy,
c) żywność,
33. Jeżelikrzywa podaży jest sztywna, wówczas na skutek zmiany popytu wystąpią d) wyroby metalowe.
dostosowania wyh1cznie cenowe. 3. Wiedząc, że popyt opisany jest równaniem: QD = 3 - 0,5P, zaś podaż:
PD FD Qs = -2+4,5P, wówczas współczynnik elastyczności cenowej popytu wynosi:

64 65
 Mikroekonomia - zhi6r ćwiczc{1 i zadali _________E_la_sty~c_zn_o~~(po.~PY~l'-'i~p_o_d1~1ży~--------

a)-0,2, Popyt na dane dobro jest tym bardziej elastyczny, im:

10
b) -0,5, ·a) większa jest liczba bliskich substytutów,
c) -0,75, b) większy jest udzia~ danego .dobra w wydatkach konsumentów,
d)-1,5. c) krótszy czas uplyme od zmiany ceny, ·
4. Na które dobro popyt będzie najprawdopodobniej najbardziej elastyczny ze cl) dłuższy czas upl7nie od zmiany cen~.
względu na dochód: . Podaż jest barcłz1e.1 elastyczna w okresie:
a) usl ugi telefoniczne,
11
a) rynkowym,
b) podróże lotnicze, b) krótkim,
c) samochody, c) długim,
d) odzież. d) ultrakrótkim.
5. Spadek ceny na dobro A o 5% powoduje wzrost wielkości popytu na nic o
12. Jeżeli cena dobra X wzrośnie z JO zł do 12 zł, zaś wielkość popytu na to dobro
Oznacza to, że popyt na dobro A jest: obniży się z l OOO szt. do 900 szt. miesiC(cznie, wówczas współczynnik elastyczno-
a) neutralny, ści cenowej popytu obliczony meloth! punktow11 wynosi:
b) elastyczny, a)-2,
c) nieelastyczny, b)-1,5,
cl) doskonale elastyczny. c)-1,
6. Funkcja popytu na dobro X opisana jest równaniem: Qn=l00-5P. w•:n111rcrunnil, cl) -0,5.
elastyczności cenowej popytu na dobro X dla ceny P= 10 zl wynosi: 13. Elastyczność cenowa popytu zależy od:
a) -0,5, a) podatności danego dobra na magazynowanie,
b) -I; b) charakteru dobra,
c) -1,25, c) czasu dostosowań,
d) -1,5. d) stopnia, w jakim dane dobro zaspokaja potrzeby podstawowe.
7. Co można powiedzieć o zależności między dobrami A i B, jeśli na skutek wzrostu 14 . .Jeżeli wartość współczynnika elastyczności mieszanej popytu jest dodatnia, to
ceny dobra A z 20 zł do 25 zł, miesięczne zakupy dobra B wzrosły z l OOO szt. do analizowane dobra s<1 wzglC(clem siebie dobrami:
1250 sztuk? Dobra A i B są dobrami: a) komplementarnymi,
a) substytucyjnymi, ponieważ współczynnik elastyczności mieszanej popytu b) substytucyjnymi,
ujemny, c) niezależnymi,
b) komplementarnymi, ponieważ współczynnik elastyczności mieszanej popytu : cl) trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi.
jest mniejszy od zera, 15. W sytua~ji, gdy popyt ma charakter nieelastyczny, wówczas wraz ze wzrostem ceny:
c) substytucyjnymi, ponieważ współczynnik elastyczności krzyżowej popytu jest a) malej<\ przychody całkowite przedsiębiorstw,
dodatni, b) przychody marginalne przedsic;biorstwa S<J dodatnie,
d) niezależnymi, ponieważ współczynnik elastyczności krzyżowej popytu jest zbłi· c) rosm1 przychody całkowite przedsiC(biorstw,
żony do zera. d) przychody marginalne przedsit;biorstwa sq ujemne.
8 . .Jeżeli 10%-owy wzrost ceny dobra X wywołał 15%-owy spadek wielkości popytu 16. Jeżeli przychód całkowity wzrasta, wówczas pl-zychód marginalny:
na to dobro, to popyt jest względem ceny: a) jest ujemny,
a) neutralny, b) równy zeru,
b) nieelastyczny, c) jest dodatni,
c) elastyczny, d) osi<1ga swoje maksimum.
d) sztywny. 17. Badania empiryczne wskazu.i<!, że współczynnik elastyczności cenowej popytu na
9. Jeżeli dwa dobra konsumpcyjne A i B S<l dobrami komplementarnymi, wówczas usługi radiowo-telewizyjne wynosi I ,O I. W przypadku podniesienia opiat z tytułu
wzrost ceny jednego z nich (np. dobra A) spowoduje: abonamentu telewizyjnego najprawdopodobniej spowoduje, że:
a) wzrost popytu na dobro B, a) zmniejszy się popyt na radia i telewizory,
b) spadek popytu na dobro B, b) przychody telewizji, w zasadzie pozostanq bez zmian,
c) wzrost popytu na oba dobra, c) wzrośnie liczba osób opłacaj<1cych abonament,
cl) spadek popytu na oba dobra. d) żadne z powyższych stwierdzei1 nic jest prawidłowe.

66
 fVfikrockonomia ·-zbiór ćwiczcit i zadarł Elastyc1.110ść popytu i podaży--~------------------

18. Na rynku dobra X panuje nierównowaga. Cena tego dobra wynosi P::::S zł , . o 7 „501
c) wzrosntc m,
popyt D= 120 szt., podaż S= 100 szt. Wiadomo również, że linie popytu 11 ~ cl) spadnie o 7,5%. . , . . . .
dobro X i podaży tego dobra to proste, współczynniki elastyczności cenowej _GraficzIHl int~rpr?tac.Fl ełaslycznosc1 ccnowc.1 podazy ,1csl krzywa:
P'.>pytu i podaży wynosz<1 odpowiednio: I Epd I = 1 i Eps =0,8. Aby przywrócić
25
a) 0 nachyl?rnu u~emn~m,
rownowagę na rynku dobra X, cenę należy: b) przccina,F!~a os odc17tych,
a) obniżyć o 1,5 zł, c) 0 nachylc111u dodatrnm,
b) podnieść o 1,5 zl, cl) przccinajqca oś rzędnych.
c) obniżyć o 0,5 zł, 6. Elastyczność cenowa podaży zależy od:
d) podnieść o 0,5 zł. 2
a) występowania substytutów danego dobra,
19. Jeżeli wzrost dochodu powoduje wzrost popytu, wówczas: b) technologii produkcji,
a) E d> I, c) dostępności zasobów,
b) E~"< I, d) czasu, jakim dysponujq producenci na przystosowanie się do zmienionego
c) E7d >O , poziomu cen.
d) Eyd< O. 27. Zakładając, że cena dobra X wynosi P=4 zł, a współczynnik elastyczności ceno-
20. Wzrost cen o 25% w cicigu roku przy nie zmienionych dochodach pieniężnych wej popytu IEpd I =0,5, wówczas wielkość przychodu marginalnego, które osi<1-
wodował obniżenie się naszego rocznego popytu na dobro X z 80 jednostek do
ga przedsiębiorstwo wynosi:
jednostek na osobę. Elastyczność dochodowa popytu na dobro X wynosi:
a)-2,
a) 0,8,
b)-3,
b) ł,
c) --4,
c) 1,25,
d) --8.
cl) 2.
28 . .Jeżeli Eyd <O, wówczas mamy do czynienia z dobrami:
21. W któ1ym z poniżej wymienionych przypadków podaż jest doskonale nieelastyczna?
a) normalnymi,
a) chleb,
b) podrzędnymi,
b) tomiki poezji Wiesławy Szymborskiej,
c) podstawowymi,
c) obrazy Jana Matejki,
d) dywany perskie. d) wyższego rzędu.
29. Załóżmy, że funkcja popytu na dobro X opisana jest równaniem: Q 0 =40-31~ a ce-
22. W nadchodzqcym roku ekonomiści spodziewaj<! się, że przeciętna cena dobra
na tego dobra wynosząca poczqtkowo 4 zl za sztukę wzrosła o 1%. Wówczas
X wzrośnie o 5%, a dochody ludności wzrosnq o 8%. Elastyczność cenowa
popytu wynosi E 11d=-l,25, a elastyczność dochodowa popytu na dobro X wyno- procentowa zmiana wielkości popytu wynosi:
si Eyd= 1,3. Wówczas jednoczesny wpływ tych zmian spowoduje, że sprzedaż a) -0,35,
dobra X: b)-0,43,
a) wzrośnie o 4,15(.YrJ, c)-0,56,
b) spadnie o 0,04%, d) -0,8.
c) wzrośnie o prawie 17%, 30. Jeżeli współczynnik elastyczności cenowej podaży Ers = J ,5, wówczas:
d) trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi. a) podaż jest elastyczna,
23. Jeżeli cena l kg winogron wzrosła z 15 zl do 18 zł, zaś współczynnik elastyczno- b) jednostkowa zmiana ceny wywołuje więcej niż jcdnostkow<1 zmianę wielkości
ści cenowej popytu Erd=-0,5 wówczas zakupy tego dobra: poda7.y,
a) wzrosły o 10%, c) krzywa podaży przecina oś rzędnych,
b) spadły o 2()C.J{,, d) mamy do czynienia z dobrem o dużym znaczeniu w budżecie konsumenta.
c) wzrosly o 20(YrJ, 31. Jeżeli bezwzględna zmiana wielkości popytu wynosi l(lf.ft1 a zmiana ceny 8%,
d) spadly o IO%. wówczas popyt w takiej sytuacji jest:
24. Jeżeli cena dobra B spadła o 5%, zaś współczynnik elastyczności mieszanej a) elastyczny,
popytu E 111 d==-l,5 wówczas ilość nabywanych jednostek dobra A: b) nieelastyczny,
a) wzrośnie o 15%, c) sztywny,
b) spadnie o 15%, d) doskonale elastyczny.

68 69
 Mikroekonomia - zhiór ćwiczc(1 i zmla{1 Pod.stawowe zagadnienia ekonomii

32 . .Jeżeli prosta elastyczność popytu na dobro X wynosi IE 110 I = 1.8, wówczas: ... przyjmuj<JC, że IE ,d I =0.25, zaś cena dobra X wynosi P = I O zł, producent pra-
3 · gnqcy zwiększyć Joiumen sprzedaży o 5% powinien:
a) wzrost ceny dobra o I zł sp~wocluje spadek wielkości popytu na ten produk 9
o 18 sztuk, a) podnieść cenę o 50 zł,
b) wzrost ceny dobra X o I rl{-) spowoduje spadek wielkości popytu na to dobr b) obniżyć cenę o 20 zł,
o 1,8%, c) podnieść cenę o 20%,
c) wzrost ceny dobra X o I% spowoduje spadek wielkości popytu na to dobro d) obniżyć cenę o 50%.
o 18%, 40. Przychód całkowity osi<1ga maksimum, gdy:
d) spadek ceny dobra X o I0% spowoduje spadek wielkości popytu na to dobro a) IE11 c1 I >I,
o 18%. b) IEpd I < I,
33. W przypadku, gdy przedsiębiorstwa sto.i<! przed doskonale nieelastycznq l<rzy c) IE dl = I,
popytu na swoje produkty, wówczas: d) l~dl =o.
a) zwiększaj<ic cenę, stracq wszystkich konsumentów,
b) gdy obniżq cenę, wzrośnie wielkość popytu na ich produkty,
c) zwiększając cenę, nie trnc<\ żadnego konsumenta,
d) gdy obniż<! cen<;, nie zwiększy się wielkość popytu na ich produkty, w a
sekwencji wielkość podaży.
34 Elastyczność dochodowa popytu umożliwia:
a) prognozowanie wielkości i struktury popytu konsumpcyjnego,
b) badanie struktury popytu pod wpływem zmian dochodów,
c) racjonalne wykorzystanie dostępnych surowców,
cl) określenie reakcji konsumenta na zmianę cen dóbr.
35 . .Jeżeli popyt i podaż opisane sq równaniami: Qn= I8-4P i Qs= -3+3P, wów·
czas:
a) współczynnik elastyczności cenowej popytu jest elastyczny i wynosi -2,
b) współczynnik elastyczności cenowej podaży jest elastyczny i wynosi 1,5,
c) wzrost ceny dobra powoduje, że wydatki konsumentów zmalej<1,
d) spadek ceny dobra spowoduje spadek wydatków konsumentów.
36. Załóżmy, że krzywa popytu na dobro X opisana jest równaniem
Qn == -0,5P + 3. Gdy Q = 2, wówczas popyt jest:
a) elastyczny,
b) mało elastyczny,
c) wzorcowy,
d) trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi.
37. Jeżeli krzywa podaży na dobro X opisana jest równaniem Q8 = 4+5P, wówczas
przy cenie P = 2 zł współczynnik elastyczności cenowej podaży jest:
a) sztywny,
b) elastyczny,
c) nieelastyczny,
d) wzorcowy.
38. Zakładaj<1c, że krzywa popytu na dobro X ma postać: Qn==-0,5P+3, wówczas
dla popytu wzorcowego na to dobro:
a) P = 3,
b) Q == 1,5,
c) TR= 4,5,
d) p == I.

70 71
 --·------·----

ZADANIA ~. ·. · , . ' . ·„
popyt na dob10 A opisuje 1own.i111e. Qn -- SO - SI.y
Zadanie 3.1 , ) wykreśl krzyw<} popytu na dobro A,
; ) uzupełnij poniższq tabelę, określajqc poziom i przedziały ceny oraz wielkość
1
Wiedzqc, że popyt na magnetowidy opisuje równanie: P = 600 - 2Q, oblicz maks :
malnq wartość przychodu całkowitego. y ) popytu, dla których popyt jest: doskonale elastyczny, elastyczny, wzorcowy, niee-
lastyczny, doskonale sztywny.
Zadanie 3.2 p0-;;;/~~:~cdziały Pozitlll1 I przedziały wielkości
Krzywa popytu na dobro X ma postać: Q 0 = SO - SP, a cena tego dobra Rodzaj popytu
popytu
P.r= 2 zł. - - -ceny
- - -dobra
- - -A- - - -
I Epd I= Cf_)
a) wyznacz elastyczność cenową popytu na dobro X,
b) dokonaj interpretacji ekonomicznej otrzymanego wyniku. IEpdl > 1
IEpdl= I
I---------·------ -
Zadanie 3.3
Wiedzqc, że krzywa podaży dobra A ma postać: Qs = 20 + SP, wyznacz wartość
IEpdl < 1
'----------·-------- - - --
styczności punktowej podaży przy cenie PA= 4 zł. Jaka będzie podaż na dobro A? I Er,il =O
-
a) sztywna,.
b) wzorcowa, z_adanie 3.7
c) elastyczna, Cena wyjściowa na dobro A wynosi 4 zł. Na skutek wzrostu ceny o SO%, wielkość
d) nieelastyczna. konsumpcji obniżyła się z 500 szt. do 300 szt. tygodniowo. Oblicz wartość lukowego
Uzasadnij swoj<1 odpowiedź. współczynnika elastyczności cenowej popytu na dobro A.

Zadanie 3.4 Zadanie 3.8

Cena wyjściowa na dobro A wynosi 4 zl. W wyniku wzrostu ceny tego dobra,
Krzywa popytu na dobro X ma postać: P = 400 - 2Q. Zakładaj<1c, że cena dobra X
nastqpilo zmniejszenie miesięcznego spożycia z I OOO szt. do 800 szt. Wartość
wzrasta ze 100 zł do 120 zł:
a) oblicz wielkość popytu przy cenie P 1 = 100 zł i I\= 120 zł, lukowa współczynnika elastyczności cenowej popytu wynosi Epd= -~.Oblicz pro-
b) wyznacz wartość elastyczności punktowej popytu- i dokonaj interpretacji ekono- ccntow<1 zmianę ceny dobra A.
micznej otrzymanego wyniku,
Zadanie 3.9
c) wyznacz elastyczność lukow<1 popytu, W wyniku obniżenia ceny dobra X z 9 zł do 6 zł, konsumenci zwiększyli spożycie
d) oblicz zmianę przychodu całkowitego.
tego dobra z SOOO szt. do 6000 szt. miesięcznie:
a) oblicz wartość współczynnika elastyczności cenowej popytu na to dobro (wyko-
Zadanie 3.S
rzystujqc metodę punktow<1),
Uzupełnij tabelę określaj<ic rodzaj popytu dla poszczególnych wartości współczynni­
b) dokonaj interpretacji ekonomicznej otrzymanego wyniku,
ka elastyczności cenowej popytu. c) określ wpływ obniżenia ceny na przychody całkowite producentów.
Współczynnik elastyczności
Rodzaj popytu Zadanie 3. IO
cenowej popytu - -------··---
---- W}edzqc, że krzywa popytu na dobro X opisana jest równaniem: QD = 20- 3P, nato-
IEpdl = 0,6 miast krzywa podaży: Q 1. = -5 + 2P:
I Epdl = 2,5 a) ile wynosi cena równowagi rynkowej?
b) oblicz ilość równowagi rynkowej,
I 'pd I= w
c) wyznacz wartość punktow<l współczynnika elastyczności cenowej popytu,
IE pd I= o d) oblicz elastyczność cenow<1 podaży w punkcie równowagi rynkowej,
IEpdl =I ~)jak zmieniq się wydatki konsumentów na dobro X, gdy cena tego dobra zmaleje?
I) określ rodzaj powstałego stanu równowagi w sytuacji, gdy rzqd wprowadza cenę
na dobro X w wysokości Px = 4 zł. Ustalona urzędowo cena jest cemi minimalm1
czy maksymalm1?

72 73
 Mikroekonomia - zhilir ćwiczeń i zada1l

Zadanie 3.1 I
Popyt na dobro A opisuje rówrn111ie: QD = 6 - P. dani~, 3 ·~~Ikowych wynosi 20 zl za sztukc;. Przy tak kształtuj<1cej sic; cenie, ilości
a) wiedz11c, że wspólczynnik elastyczności cenowej popytu w punkcie równow na ~'°~wane przez producentów wynoszq IOOO sztuk tygodniowo, zaś wielkość
r e[sztaltuje sic; na poziomie 800 sztuk. Zakładaj<1c, że wspólczynnik elastycz-
0
jest wzorcowy, oblicz cenc; dobra A i przychód całkowity,
b) zakładajqc, że popyt na dobro A jest doskonale sztywny, oblicz ilość tego do f~t~enow~j p~lpytu IEpd I = 1.5, zaś wspólczynnik elastyczności cenowej podaży
w punkcie równowagi rynkowej, ; . _ 1 3 wy1as111.i:
c) przyjmuji1c, że QD = 4, oblicz elastyczność cenow<1 popytu w punkcie równowa f~i:k z~reagują kons.m.nenci n:.1 20'~1 wzrost c~ny piór kull~o;vyeh?
d) dla jakiej ilości dobra A popyt jest mało elastyczny? JJ ·tanie sic; w tak1c.1 sytuaq1 z przychodami producentow !
Zadanie 3.12 ~~=li producenci piór kulkowych chcieliby zwiększyć swoj<1 podaż o 80%, to jak
Uzupełnij tabelę wpisuj:ic zmiany w zakresie wielkości konsumpcji dobra X spo
~usieliby zmienić cenc;?
dowane zmianami (wzrostem lub spadkiem) realnego dochodu konsumenta:
danie 3.17
Elastyczność zywa popytu na dobro X opisana jest wzorem P = 1000 - 2Qn. Cena dobra X
dochodowa popytu O <Eyd < I niżyła się ze 140 zł do l OO zl za sztukę.
Doch<'id konsumenta
·wyznacz ełast~czność !ukow<1 popytu na dobro X,
Yt ,) oblicz przychod margmalny.
y.J_
Zadanie 3.18
Z tabeli wynika, że
kierunek zmiany wielkości konsumpcji dóbr podstawowych j Wledz<ic, że krzywa popytu na dobro X ma postać P = 200 - 4QD :
ksusowych w reakcji na zmianę dochodu jest ........................... ( rosrn1cy I mal n) wyznacz wartość elastyczności punktowej popytu przy cenie I'= 40 zł,
cy I taki sam). Dynamika wzrostu konsumpcji dóbr podstawowych jest ............ „, b) jaki charakter ma popyt na dobro X?
(mniejsza I wic:ksza) od dynamiki zmian konsumpcji dóbr luksusowych. l
Zadanie 3.19
Zadanie 3.13
Wiedz<1c, że krzyw<! popytu na dobro X opisuje równanie QD = 40- 2P, a także zakła­
Uzupełnij tabclct przedstawiając<! wydatki Witolda Nowaka na cztery dobra or
dając, że wspólczynnik elastyczności cenowej popytu jest wzorcowy oblicz:
wysokość micsic:cznych dochodów w 1998 i 2001 roku.
a) ile wynosi cena rynkowa dobra X i wielkość popytu Q?
Wydatki Udział w budżecie (%) Dobro ·b) przychód całkowity TR.
Dobro 1998 ~l E oo~
(dochód (dochód l 998 2001 ~yd malnc lub Zadanie 3.20
300 zł) _4_0_0_z~ł)'---l-----1-----i----il-J<_Jc_lr_zc;-"-'d_1_1e_' l - - - - - l ' l ' ; Spadek ceny dobra X z 50 zł do 40 zł spowodował zwiększenie konsumpcji dobra
A 100 160 z 2000 cło 3000 sztuk miesięcznic:
13 70 80 a) oblicz wartość wspólczynnika elastyczności cenowej popytu na to dobro,
----------1-----1-------------1---- b) określ rodzaj popytu na dobro X,
c 80
--------------1---
120
c) co stanie się z przychodami producentów?
D 50 40

Zadanie 3.14 Analizujemy rynek wieprzowiny. Elastyczność cenowa popytu wynosi I Epd I =0,6
Popyt na herbatę wynosi 1500 kg micsic;cznic. Cena kawy wzrosła z 30 zł do 35 zaś elastyczność dochodowa popytu E"'1 = 0,53. W nadcl1odz<1cym roku ekonomiści
za l kg. Oblicz przyrost popytu na herbatę, jeżeli współczynnik elastyczności spodziewaj<! się, że przeciętna cena wieprzowiny wzrośnie o 3%, a dochody ludności
żowcj popytu wynosi E 111 d=0,25. wzrosnq średnio o 5(!11. W jaki sposób zmiany te wpłynq na sprzedaż wieprzowiny?

Zadanie 3.15 Zadanie 3.22

Globalny popyt na wysokiej jakości skarpety mc;skic wyniósł 5 mln par
W pewnym roku wyprodukowano zaledwie 50% dotychczasowej produkcji skar·
petel<. W momencie rozpoczęcia sprzedaży cena jednej pary wyniosła P=5 zł.
Wspólczynnik elastyczności cenowej popytu wynosi IEpd I =0,5. Jaka będzie cena
równowagi rynkowej?
Dla liniowej krzywej popytu o ujemnym nachyleniu, popyt na dobro X jest elastycz-
ny dla wszystkich poziomów konsumpcji mniejszych od 80 sztuk micsic;cznie, zaś
dla ceny równej 100 zł jest on popytem jednostkowym.
a) oblicz wartość wspólczynnika elastyczności cenowej popytu na to dobro przy
cenie P = 70 zł,

74 75
 Miknlckono111ia - 1.biór ćwiczc1l i zada1l
- - - - - - · ·---------·--

b) przedstaw zaistniał<! sytuacjt( graficznie, d)

c) określ rodzaj popytu na dobro X. p
s D
s
Zadanie 3.23
Uzupełnij tabełtt opisuj<1cq zależności mittdzy zmiaiu1 ceny danego dobra (P) a zmj
nq przychodu całkowitego (TR) przedsiębiorców dla różnych poziomów ełastyczilo.
ści cenowej popytu.
E
po···

IE pd l=O IEpdl::::; I IEpd l>l Po··--··-··--··-- -··-------·-·-·-··-----··---

E

D
Jl> l>
Q
o o Qo Q

f) s
p

Zadanie 3~24 s
Krzyw<1 popytu na kalkulatory opisuje równanie Q 0 = 100 - SP. Oblicz cenę rynJ::~~ E
p o ··-
kow<1 kalkulatorów P i wielkość popytu Q oraz przychód całkowity (TR) osiqgany~:;,
przez przedsiębiorstwa, a także uzupełnij poniższy tekst: ,,,,
a) W przedziale cenowym .......... < P < .......... popyt na kalkulatory jest ela,/i~
styczny. Oznacza to, że tempo wzrostu ceny kalkulatorów jest .................. .„~i
(mniejsze/większe) od tempa spadku jego konsumpcji. Powoduje to, że analizo-11 D D
wana zmiana ceny spowoduje ......................... (wzrost/spadek) przychodów2~ Q Q
o 1 o
całkowitych przedsiębiorstw; .: 1
2
2
b) W przedziale cenowym .......... < P < ............ popyt na kalkulatory jest mało'~:
elastyczny. Oznacza to, że tempo spadku cen na kalkulatory jest ............... ; 1'1
(mniejsze/większe) od tempa wzrostu wielkości popytu. W konsekwencji, anali~;~. Zadanie 3.26
zowana zmiana ceny spowoduje ................ (wzrost/spadek) całkowitych wydat-j: Funkcję popytu na dobro X opisuje równanie: Q0 = -2P + I 50. Znajdź cenę na
ków konsumentów. dobro X, powyżej której popyt jest elastyczny.

Zadanie 3.25 .z; Zadanie 3.27

Porównaj elastyczność cenowq IEpd I i elastyczność cenow<1 podaży E„,. w punktachr:· Załóżmy, że przedsiębiorstwo BETA wytwarza dwa dobra: X i Y, których funkcje
równowagi rynkowej. •; popytu opisujq równania:
a) b)
Q0 X = -5/\.+ 1000
p p -2/-\,+800 Q{)y =
s Załóżmy, że cena dobra X wynosi Px = IO zł, natomiast cena dobra Y kształtuje się
na poziomie I\.= 20 zł. Oblicz:
a) ilość równowagi na dobro X i dobro Y,
E
b) oblicz wartość współczynnika elastyczności cenowej popytu na dobro X,
D
c) oblicz wartość współczynnika elastyczności cenowej popytu na dobro Y,
tł) załóżmy, że przedsiębiorstwo ze względu na podwyższenie podatku VAT
zmuszone zostaje do podniesienia ceny na wytwarz;me przez siebie dobra.
Przedsiębiorstwo chce przewidzieć, z jak<! zmiam1 (spadkiem) popytu miałoby
D
do czynienia przy jednoczesnej zmianie ceny obu dóbr, rozłożoną następujqco:
o Q o przyrost ceny dobra X o 3%, przyrost ceny dobra Y o 2%.

76 77
 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _l'v_til_uockonumia - zhi(ir ćwiczcri i zada1i _ _ _l'_mlstawl>Wc zagadnienia ck(Jnomii

Zadanie 3.28
zadanie 3.32 ,
Załóżmy, że liniowa funkcja popytu na dobro X ma postać: ~pooytu na dobro X ma postac:
J(rzY•" '
p = 1000 - 2Q/),
Qv = (- -~)P+
a
'.!_
a
natomiast krzywa podaży:
P = 4Qs + 200
a) przedstaw powyższe równanie popytu w postaci tzw. odwróconego a) oblicz elastyc~no~ć cenow11 yopyt.~1 w !1unkcie równowagi rynkowej,
popytu, b) przedstaw za1st111ah1 sytuaqę graflczn1e.
b) jakq postać ma funkcja przychodu całkowitego (TR)?
c) jak<! postać ma funkcja przychodu marginalnego (MR)? zadanie 3.33
d) znajdź wielkość produkcji maksymałizuj11cą przychód całkowity. ~k elastyczności cenowej popytu na dobro X w pewnym punkcie jego
krzywej jest nieelastyczny i wynosi/:,~"' = - 0,6. Zakładaj11c, że cena dobra X obniży
Zadanie 3.29 się 020%, jak wówczas będzie kształtowała się wartość punktowa wspólczynnika
Krzywa popytu na dobro X ma postać: P = IO - 0,1 Q. Wyznacz elastyczność elastyczności cenowej popytu na to dobro?
W<! popytu na dobro X przy cenie P = 8 zł i P = 4 zł. Przedstaw zaistniał<!
graficznie. Zadnie 3.34
Współczynnik elastyczności cenowej popytu na ołówki jest wzorcowy przy cenie
Zadanie 3.30 =
p 5 zl za sztukę i ilości wynosz;icej Q = 4 szt.
Krzywa popytu na dobro X ma postać: a) wyznacz postać krzywej popytu,
P = I000-4Q b)jak<l postać ma krzywa TR i krzywa MR?
c) jaka będzie wartość maksymalna TR?
W poczqtkowym okresie cena dobra X kształtowała się na poziomic 600 zł. W
d) przedstaw graficznie krzyw<\ popytu na ołówki, krzywą TR i krzywq MR.
niku wzrostu surowców wykorzystywanych do produkcji lego dobra, jego cena·'.
wzrosła o 1/3.
Zadanie 3.35
a) wyznacz elastyczność łukowq popytu,
Jan Kowalski prowadzi firmę wytwarzaj<1c<1 repliki mebli Ludwika XVI i jest jedy-
b) oblicz przychód marginalny.
nym ich dostarczycielem na rynek krajowy. Krzywa popytu na te meble ma postać:
P = 5000 - 25Q. W ci<igu roku firma p. Kowalskiego jest w stanic dostarczyć 50
Zadanie 3.31
kompletów tych mebli. Przy jakiej cenie firma Jana Kowalskiego sprzeda wszystkie
Wykaż, że w punkcie A, w którym dwie linie popytu D 1 i D 2 przecinają się, kąt nachy•,
meble? Jaki osi11ga wówczas przychód całkowity? Czy będzie to przychód maksy-
lenia linii popytu D 1 jest większy od lu1ta nachylenia linii popytu D 2• ··
malny'?
p

PYTANIA PROBLEMOWE

l. .Jaki jest cel mierzenia elastyczności funkcji'!

2. Jaka jest różnica między elastyczności<! punklow<1 a elastyczności<! łukowq'?
3. Jakie znasz miary elastyczności popytu'? Jaki jest cel ich wyznaczania?
4. .Jakie wartości może przybierać:
a) wspólczynnik elastyczności cenowej popytu,
b) współczynnik elastyczności mieszanej popytu,
c) wspólczynnik elastyczności dochodowej popytu,
d) wspólczynnik elastyczności cenowej podaży.
5. Jakie wnioski dla producenta wynikaj;! z różnej elastyczności cenowej popytu?
6. Wyjaśnij, jaki zwii1zek zachodzi miC(dzy elastycznościq cenow<1 popytu a przycho-
Q
dem całkowitym. ·
o
78 79
 Mi~rocko110111ia - zbiór ćwiczcrl i zadar'1
7. W .iakich przypadkach producentowi opłaca sit; podnieść cent;, a w jakie!
obniżyć?
8. W jaki sposób Twoim zdaniem rozwój w dziedzinie produkcji innych kopiar ·
wplynqł na elastyczność popytu na urz<!dzenia Xeroxa?
9. Czy popy~_na lel~i przepi~y:vane na recep~c; jest elastycz1~~' czy nieelastyczny?
IO . .Jak rozWOJ nauki 1 techmlo może wpłynqc na elastycz11osc popytu?
11. Czy system komunikacyjny danej społeczności, w jakikolwiek sposób wplyWa
elastyczność popytu? .Jeśli tak, to w jaki sposób?
12. Nagłówek ze strony tytułowej pewnej gazety brzmi „Ceny pn1du elektryczne
rosmi i producenci S<! bardzo niezadowoleni". Dlaczego producenci pnidu eł
trycznego mieliby być niezadowoleni znaczmi podwyżk<l ceny ich produkt
Czy oczekiwałbyś znacz<1co różnej elastyczności popytu na prqd elektrycz
w długim horyzoncie czasu? Dlaczego?
80
Rozdział 4
1
Teoria wyboru konsumenta
· :KLUCZOWE TERMINY
Gospodarstwo don~owe -. j~den z yodmi?tów gospodarczych, który w _Iitcratt.~rze
' k omicznej nie jest Jednołic1e okreslany. Często gospodarstwo domowe 1dentyhko-
.e on · · ··k
, eJ·est z takimi p0Jęc1m111 Ja roc1·zma, gospocIarstwo ro d.zmne Ilu J gospocIarstwo k·on-
.w.ui pcyJ"nc. W literaturze e konom1czne.1
. . gospotIarstwo cIomowe pojmowane
. . p. ko
.iest
sum i
· dmiot gospodarczy wymrę 1111tmy w sensie e mnom1cznym na poc stawie w Iasnosc1
l · · I · I · , ·
~obistej i podejmuj<1cy decyzje odnośnie konsumpcji w oparciu o własne preferencje
~~az istniejące ograniczenia obiektywne tj. zasoby pieniężne oraz ceny rynkowe produk-
tów i usług. Poclstaw<i rozwoju gospodarstw domowych sq decyzje dotyczące wyboru
poziomu i kierunku ł~sztalcen_ia, wybo~·u 1_niejsca p1:ac)' i miejsca zamieszkania, a ~akże
sposobu wydatkowama zarobionych p1e111ędzy. Kazcle gospodarstwo domowe d<1zy do
takiego wydatkowania swoich dochodów, aby zgodnie z własnymi upodobaniami osią­
gniić możliwie największ.e zat!owo~enie z nab.~anych ~óbr i usług, <~ w podej~nowan!u
de<-yzji kieruje się czynmkmm sub1ektywnym1 tj. traclyCJe, upodobama, nawyki, a takze
obiektywnymi np. wysokość płacy, renty, procentów, cen, podatków itp. Następstwem
· det.yzji podejmowanych przez gospodarstwa domowe jest z jednej strony określona wici-
: kość popytu na dobra i usługi, z drugiej zaś - rozmiary i struktura podaży.
Krzywa obojętności (jednakowe.i użyteczności) - przedstawia wszystkie kom-
binacje konsumpcji dwóch dóbr, które sq dla konsumenta obojętne. Każda z tych
kombinacji daje konsumentowi takie samo zadowolenie, co oznacza, że dana luzy-
wa obojętności charakteryzuje się stałym poziomem użyteczności (zadowolenia).
krzywa obojętności posiada negatywne (ujemne) nachylenie, co ozna-
że z im większe.i ilości jednego dobra zrezygnujemy, tym większe.i ilości dru-
giego dobra potrzeba, abyśmy mogli zaakceptować danq kombinację. Tradycyjne
krzywe obojętności posiadaj<l cztery podstawowe cechy:
• majq negatywne (ujemne) nachylenie,
• nie mogq przecinać się,
• sq wypukle w stosunku do początku układu współrzędnych,
• jest ich niesko11czenie wiele.
Linia budżetowa konsumenta (ścieżka cen) - informuje, jakq ilość dóbr x i y
może zakupić konsument, przy danych cenach tych dóbr i określonej wielkości
dochodu konsumenta. Każda kombinacja konsumpcji dóbr x i y znajduj<1ca się poni-
żej ścieżki cen jest kombinacj<1 osi<1galm1 dla konsumenta, zaś każda kombinacja
dóbr x i y znajduj<1ca się powyżej ścieżki cen jest dla niego nieosi<1galna.
Mapa obojętności - sklada się z wielu krzywych obojętności o różnym poziomie
obojętności i przedstawia gusty konsumentów. W miarę wzrostu dochodów, które
decydują o możliwości zakupów, konsument może przechodzić na coraz to wyższe
krzywe obojętności. Poziom zadowolenia konsumenta wzrasta w miarę przesuwa-
nia sit; na coraz to wyższe krzywe obo.it;tności, tzn. z krzywe.i I 1 na 12, z 12 na 13 itd.
81
 Mikroekonomia - zhi6r ćwiczc1l i zadai1
'fCoria wyllorn ktmsumcnta

Marginalna (krańcowa) stopa substytucji - określa _jaką ilość dobra Y__nale-

• km~sument do~onuje wybon~ nabywanego koszyka dóbr kierujqc si<; głównie
ży poświęcić w celu zwiększenia konsumpcji dobra x _o .1ed'.1o~tkę ~ s~tuac.11: gdy
pozmmcm s~oJcgo dochodu 1 cenami różnych dóbr rynkowych;
konsument pozostaje na tej samej krzywej obojc;tnośc1, czyh me zm1e~11a poziomu
zadowolenia z konsumpcji. Marginalna stopa substytucji dla wypukte.1 ~ ~lt~sunku • p<~stępowa111e konsL~n~enta odpowiada zasadom rac.:jonalnego gospodarowania,
do poczqtku układu wspólrzQdnych krzywej obojętności ma zawsze wartosc u.1e111nq, a .1ego wybory spcłmaJi! warunek przechodniości (1"eżeli woli A od B ·i B I ('
. A· ocI C') ;
to pre I.cru.1e . '' Ol ·.,
ale przeważnie wyraża sic; j<1 jako wielkość nieujemm1, tzn.:
• odpowiednio niska cena może zawsze skłonić konsumenta do zakupu określo­
MRSyx = I:~LI nego koszyka.
Teoria użyteczności
. kardynalnej. (liczbowe1")
ł'.1ch 70. ~IX ':.1eku ~rzez_ W. .s. Jcvo.1~s:1,
. . 1·.stw o 1„zona w Ia-
. - .teorh• koilSLJJllpc·i·
.
K. Mengcra i L. Wal rasa: Teoria ta opiera
Marginalna stopa substytucji dla wypuklej krzywej obojc;tności jest malejqca, ponie- się na naslQpUJ<!cych załozeniach wy.1sc1owych:
waż w miarc; wzrostu poziomu nasycenia konsument jest skłonny zrezygnować z
coraz mniejszej ilości dobra y w celu zwiększenia konsumpcji dobra x o jednostkę. • konsument
·
raqona , postępuje
I nosc1 · decyz.11;
„
racjonalnie, tzn. zgodnie z ekonomicznymi z·ił(>z·e ,, ,11·. ·
1c1m1
Punkt równowagi konsumenta (optimum konsumenta) - znajduje się w punk-
• w. okresie ~~bjęl_Ym analizą preferencje konsumenta 8 , niezmienne;
cie styczności linii budżetowej konsumenta z krzyw<1 obojc;tności i jest to jedyny 1
• uzytecznos~ k;!z~lego dobra można zmierzyć, zaś pomiar dokonywany jest w 'cd-
punkt w którym marginalna stopa substytucji jest równa relacji cen dóbr Px i P 1,: nostkach p1c111ęznych; .I
px • użyt~cz~H~ść marginah~:1 (kra11cowa) picni<1dza jest stała (jednostka Jomiarowa
MRSyx =->- musi m1ec stał<1 wartosc ); I
fy
• addytywność użyteczności dóbr wchodzqcych w skład koszyka konsumpcyjne ,
Prawo male.i<1ce,j użyteczności marginalnej (krańcowej) lub I prm~o. Gossena
ce; oznacza, że użyte~zność całkowita jest sumą użyteczności poszczegÓlny~h'
0
- informuje, że zadowolenie konsumenta z pierwszej konsumowane.i Jednostki dobr wchodz11cych w .1ego sklad;
dobra jest. wic;ksze niż z drugiej i kolejnych jednostek. Dzieje się tak dlatego, że
przyro~ly zadowolenia z konsumpcji zmniejszajq (zwiększ<~i<l) się w1:az .ze w:r'.lstem ~ozl<~c7:n~~ć 1_1:yl~czno.ści ~l~~1r wchodz<1cych V: sklad koszyka konsumpcyjnego,
•
ce; oznc1czc1,. ze uzytecznosc Jednego dobra me wpływa na użyteczność innych
(spadkiem) ilości konsumowanego dobra. Po przekroczemu pewn~J w1elk~sc: kon- dobr wchodz<1cych w skład tego samego koszyka.
sumpcji danego dobra, dalsze zwiększenie jego konsumowa111'.1 moze prz~meśc ko:1:,;
sumentowi negatywne zadowolenie (niezadowolenie), w wym ku czego uzytecznosc· i:: '~'coril~ 1~żyleczności porz:1dkow~j (onlynaln~j) - zwana również teori<! krzywych
marginalna bQdzie wówczas ujemna, zaś użyteczność całkow}ta zacznie spac!~ić. DJ'.1·',;;f
1 obo.1ętno~c1, ~ostała ~,t':orzona przez I. Fishera i V Pareto i opiera się na następuj<i-
cych zalozemach wy.1sc1owych: ·
tego też, konsument chc<1c osiqgać użyteczność (zadowołerne) z konsumpcji będzie.'
.i<1 zwiększał aż do momentu, w którym MU = O. ·.•
• ko1~sumc11~ ~ostępL~.!e racjonalnie, tzn. zgodnie z ekonomicznymi postulatami
raqonalnosc1 dccyz.JI;
Renta konsumenta - różnica między wydatkami, jakie ponosi konsument na!~~ • w okresie ob.j~tym analiz<! preferencje konsumenta s<1 stale;
zakup określonej ilości dobra X po obowi<1zujqcej cenie rynkowej a .całkowitymi;;'
• .k~i'.1sun~cnt 1~1e przyp!suje alternat~wo.m konsumpcyjnym wartości liczbowych,
wydatkami, jakie skłonny bytby ponieść na zakup lego dob~a. W sl~ah rynku nad·ł',' "Jedyme poi z<1dku.1e .1e względem siebie.
wyżka konsumenta jest sum<\ indywidualnych rent (nadwyzck) os1;1ganych przez,,:,.
Uży~eczność-: sum~ zadowolenia, jak<1 osh1ga indywidualny konsument z konsu-
konsumentów znajduj<1cych się na 1ynku. . ··•·.· mow;~i11<1 lub ~?siadania danego dobra i ma charakter subiektywny.
II prawo Gossena - informuje, że konsument osiqg<~ maksymalne zadowoleme;;f
z konsumpcji wówczas, gdy stosunki użyteczności margmalnych cło cen dla wszyst·:;
„ ~zytc~znosc ~ał~owita -suma użyteczności konsumowanej ilości dobra lub usłu­
gi, co mozna zap1sac za pomoc;1 wzoru:
kich nabywanych przez niego dóbr i usług S<! sobie równe: •
MU,, = -
MUy MU,, -_ --
Px
TU== fo;
1~0
i == O, I, 2, .„., n
__ - ::::} --- gdzie:
Px p>, MUy Py TU - użyteczność całkowita
Teoria ujawnionych preferem;ji - teoria postępowania konsumenta w dziedzi''/:; O; - ilość konsumowanego dobra
nie podejmowania decyzji konsumpcyjnych .sformulow~111a. w 194~, r~iku ~r~ez P.. · Użytee 1 < ' • I (k '
1 1 11: . z1 _osc margma na rancowa) - zadowolenie konsumenta ze zwiększenia
Samuclsona. Teoria ta opiera się na następu.J'lcych załozernach wy1sciowych.. . ...
(z. '. ! CJ~zcn1a) konsumpcji danego dobra o kolej1111, dodatkow<1 jcdnostkc;. W przcci-
• w okresie objętym analizq nie zmienia.i<! się gusty konsumenta, jcśl.i dec~du3e się .• Wicnstw1e do użyłcczr1c>s'ci· "1łk "t · • t " · I ·
.. . . · , . , c, owi e.1, uzy ecznosc margma na zmniejsza sic; (rośnie)
on na zmianę koszyka konsumpcji, wówczas jest to wynik wyh1czn1c zmiany cen• WI dZ ze wzrostem (spadkiem) ilości konsumowanego dobra. ·
względnych konsumowanych dóbr i niczego innego;

82
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _IYc..:1.:_;ik.:...;ro-'"c.1c_m..:.cn.:...;o1.:_;ni.:;_a_::::zhiór ćwiczc1l i zada1l "koria wyhlHll konsumenta
__.__...--- --------·

.......... Analitycznym narzędziem opisu postępowania konsumenta w teorii

~;;;~~:~ności porzqdkowej s<1 ........................................ , które ..................................... .
gdzie: . „„„.„ .
••••••.•...•••.••••••.••••••••••••••••••...••••••••••....•••••••••• „ ••.•••.•..••••••••••••••••••••••• „ .•••••••••••..•••••••••.

MU - użyteczność
marginalna (krańcowa) .................................................... . Krzywa obojętności może przybierać różne
ó.Q; - dodatkowa jednostka dobra „i" k~;,·~;;i;y. Typowe krzywe obojętności (tj. wykreślone dla dóbr substytucyjnych) S<l
Użyteczność marginalna np. dobra X wyraża pierwsz<1 pochodnq funkcji
........... (wypukle I wklęsłe) względem poczqtku układu współrzędnych . .Jeżeli
~~·odczuciu konsumenta dwa dobra s<i w stosunku do siebie doskonałymi substytuta-
DTV.
calkowitej (MU,.= /'M = ·-Q,\),co w ujęciu graficznym odpowiada wsnółczvnr1L mi wówczas krzywa obojętności przybiera ksztalt ....................................................... .
. () X . '
································································ ..Jeże 1·1 naton11ast
. dwa dobra postrzegane sq
kowi nachylenia krzywej TU w danym punkcie. przez konsumenta jako dobra komplementarne, to krzywa ob(~jętności przy}muje
kształt ···············:········:···:··················································· . Dla dobr wykluczaJ<1cych
UZUPEŁNIJ LUKI W TEKŚCIE się, krzywa ol)l~1ętnosc1 ma kształt .......................................................................... .
Współczynnik nachylenia krzywej obojętności w interpretacji ekonomicznej to
Konsument jest „.............................................................................. wyrażona symbole111 ................. .
„ ..................... Uporz<1dkowany przez konsumenta zbiór wszystkich potencjalnie
...................................... Uwzględniaj<1c dochód, jakim dysponuje konsument możliwych alternatyw konsumpcyjnych przedstawia ......................................... Kom-
ceny dóbr i usług, dokona on takich wyborów, aby osiqgm\Ć możliwie binacje dwóch dóbr znajduj<ice się na tej samej krzywej obojętności daj<! konsumen-
........................................ ,zgodnie ze swoimi upodobaniami. towi .... „ ........................................................................... W miarQ wzrostu dochodu,
jest kategoriq umożliwiajqc<1 mierzenie satysfakcji z konsumpcji określonej ilości który decyduje o możliwości zakupów, konsument może przechodzić na coraz to
dóbr. Wyróżnia się dwa rodzaje użyteczności: ...................................... i ................ „ „ ...................................... (niższe I wyższe) krzywe obojętności. Poziom zadowolenia
..................... . Użyteczność całkowita 1nierzy ............................................................. . konsumenta wzrasta w miarę ....................................................................................... .
..„„ .......................... .
, natomiast użyteczność marginalna wyraża ............................................................ „ .. W swoich wyborach na rynku konsument ograniczony jest ............................... .
„ ...... oraz ................................................................................. Ograniczenie budżetu
.............................................................................. Analizuj<JC zależność między konsumenta ma postać ....... „ ................................ Równanie to stanowi podstawę
wymi użyteczności całkowitej i marginalnej można zaobse1wować, że do wyznaczenia ....................................... „ która informuje ...................................... .
całkowita ........................................ (maleje I rośnie) wraz ze wzrostem konsumpcji.
Jednakże przekroczenie pewnej ilości konsumowanego dobra powoduje, że ......... „ „ ............................................................... Linia budżetowa konsumenta może ulec
..................................................................... (użyteczność całkowita I użyteczność przesunięciu w wyniku ................................................................................ oraz .......... .
?ii.mina) .P':Z~jmuje wartości ........................................ (dodatnie I uj_em1:e ~· Zal~żn?· „ .................................................................... Podejmuj<1c decyzję zakupu, konsument
sc1 te wypsrna ................................................................................ , ktora mfonnuJe, ze wybierze laki punkt na ................................................................................ , który jest
jednocześnie punktem na najwyższej dostępnej mu ................................................. .
Punkt styczności linii ograniczenia budżetowego z krzywą obojętności określa się
W literaturze ekonomicznej wyróżnia się trzy podstawowe teorie mianem .............................................. Jest to jedyny punkt, w którym ...................... .
miczne wyjaśniaj<1ce zachowanie się konsumenta na rynku: .................................. „
.... , ......................................... i .......................................... W teorii
............. zaklada siQ, że konsument kieruje się zawsze w swoich decyzjach Nadwyżka konsumenta jest ........................................ miani satysfakcji z kon-
maksymalizacji użyteczności, jalG! czerpie z konsumpcji nabywanych dóbr. Teoria sumpcji. Wyraża ona różnicę miQdzy ....................................................................... .
użyteczności porządkowej zakłada, że ..................................................................... „. „„„.„ .... „ „ •••....••.••.......••••••••.•.•••••••••••.•. „ .••.•••••••••••••••.•.••••..•.•••.•••• „ •••••••••••••••••.•••.•••.•••••.•.

........................................................................................ . Preferencje konsumenta ······························· fl ····································································································

teorii krzywych obojętności charakte1yzujq się: ........ „ .............................................. „ ···························································· . W skali rynku nadwyżka konsumenta jest
.............................................................. oraz ................................................................ „„ „.„„.„ .. „ •.•••.•..•••.•••••••••••••.•••••••••.••.•.••••••••••••.•.•••••••••••••••••••••••••••.••••••••••••.•...•.•••••••••••.•••••••••

..................................................... . W teorii ujawnionej preferencji punktem wyjścia •• „ •..... „ •••••.••••••... „ •••••.•••••••••••...• „ .•••••••••

jest analiza ................................................................................................................... „„

.........................................................................................................................................„.

84 85
TEST PHAWDA - FAŁSZ
Mikroekonomia - zhi<ir ćwiczc(1 i zadai'1
--·-----
w
i 2.
'ICoria wyboru konsumenta

odniesieniu do dóbr doskonale substytucyjnych, krzywa obojt;tności przybic-

ra kształt linii wznosz<1cej.
Zaznacz liter<; P jeśli zdanie jest prawdziwe, natomiast liter<; F-jeśli zdanie jest
fałszywe. .
pf~ FD
l. Każdy konsument posiada odmienm1 strukturę potrzeb lub odmienne gusty. 13. Dla dóbr komplementarnych krzywa obojętności przybiera kształt linii pro-
stej.

Użyteczność całkowita wyraża

Pi J FD
zadowolenie konsumenta z konsumpcji kolejnej
PL] F[~
2.
jednostki danego dobra. 14. Rosnqca marginalna stopa substytucji jest wklęsła w stosunku do pocz<1tku ukła­
du współrzędnych.

3. Użyteczność
PD rD
marginalna konsumpcji danego dobra zmniejsza się wraz ze wzro- PD
stem ilości konsumowanego dobra. 15. Malej<1ca marginalna stopa substytucji jest odzwierciedleniem prawa malejqccj
marginalnej stopy substytucji.
PD
Przekroczenie pewnej ilości konsumowanego dobra powoduje, że
Fi l PD FD
4.
całkowita przyjmuje wartości ujemne, co oznacza, że konsument jest niezado-
16. Krzywe obojętności nic mog<1 się przecinać, co wynika z założenia refleksyjno-
ści preferencji konsumenta.
wolony z konsumpcji.
PD
J7. Mapa preferencji przedstawia gusty konsumenta.
rD
5. Konsument chc<1c osiągać satysfakcję z konsumpcji będzie ją mógł zwiększać
momentu, w którym użyteczność marginalna będzie równa zero. PD FD
PD
Prawo malcj<1cej użyteczności marginalnej nazywane jest pierwszym prawem
FD 18. Krzywe obojętności S<l krzywymi subiektywnymi i pokazujq układ indywidual-
nych preferencji konsumenta.
6.
Gossena. rD FD
19. Nachylenie krzywej obojętności jest równe jej marginalnej stopie substytucji.
7. Teoria, w myśl której konsument wyraża użyteczności w formie liczbowej,
wana jest kardynalti<j teori<t użyteczności. 20. Jeżeli
rD r[ I
Qx=O, wówczas maksymalm1 ilość dobra Y, któn1 ·konsument może

PD kupić, określa relacja ceny dobra Y do jego dochodu.

8. Teoria zakładająca, że konsument przeprowadza jedynie wzgłt;dnc porównania
użyteczności, nazywana jest teorią krzywych obojętności.
PD rD
21. Nachylenie linii budżetowej jest zawsze ujemne i jest równe stosunkowi docho-
PD rD du konsumenta do ceny nabywanych przez niego dóbr X i Y.
9. W teorii ujawnionej preferencji zakłada się, że obserwuj<JC decyzje podejmowa·
ne przez konsumentów można prawidłowo określić wnioski dotyczqcc struktury
PD rD
22. Obniżenie dochodu konsumenta, cete1is paribus, powodu.ie równoległe względem
ich preferencji. poczqtkowej linii budżetowej konsumenta przesunit;cie w lewo.
P[-1
I O. Założenie zwrotności preferencji konsumenta oznacza, że potrafi on określić
FD rl J FD
23. Zakładając niezmienność dochodu konsumenta i ceny dobra Y, wzrost ceny
swoje preferencje w stosunku do konsumowanych dóbr. dobra X powoduje przesunięcie linii budżetowej względem osi OY w lewo.
. rD FD pl I rD
11. Jeżeli konsument maksymalizuje swoj<1 użyteczność, użyteczność marginalna 24. Konsument maksymalizuje użyteczność calkowit<1 przy pełnym wykorzystaniu
ostatniej jednostki każdego dobra jest taka sama. posiadanego dochodu oraz takiej kombinacji dóbr, w której realizacja użytecz­
p D Fi=--] r10ści marginalnych równa jest relacji cen fych dóbr.

86 87
 Mikroekonomia - zhkn l:wic1.ei1 i zadarł lC<>ria wyboru kon~umcnta
----~-----~---------·

P[_] Ff -1 a) użyteczności marginalne obu dóbr przypadaj<1ce na jednostkę pieniężnq sq

takie same,
25. Nadwyżka konsumenta opiera się na pojt;ciu użyteczności i drugim prawie Gos. b) konsument nie bt;dzie zainteresowany zmianq aktualnej struktury konsumpcji,
sena. c) racjonalnie działający konsument zmieni strukturt; wydatków,
PL] cl) konsument dokona realokacji swoich zasobów pieniężnych.
zasadę, zgodnie z któn1 w punkcie optimum konsumenta dochodzi do wyrów-
6.
nania użyteczności marginalnych konsumowanych dóbr w przeliczeniu na jed-
TEST WIELOKROTNEGO WYBORU nostkę pieni<1dza nazywamy:
a) prawem malejqcej użyteczności marginalnej,
I. Satysfakcja lub zadowolenie z konsumpcji określonej ilości danego dobra okre- b) drugim prawem Gossena,
śla sit; mianem: c) zasadq ekwimarginalizmu,
a) popytu konsumenta, cl) pierwszym prawem Gossena.
b) użyteczności całkowitej, 7. Teoria, w myśl której konsument wyraża użyteczności w formie liczbowej okre-
c) użyteczności, ślana jest mianem teorii:
d) użyteczności marginalnej. . a) ujawnionych preferencji,
2. Jeżeli użyteczność całkowita, osi<1gana z konsumpcji pewnego dobra, zw1t;ksza
b) użyteczności kardynalnej,
się w tempie bardziej niż proporcjonalnym w stosunku do wzrostu
c) użyteczności porzqdkowej,
nej jego ilości, wówczas: d) postępowania konsumenta.
a) ·użyteczność marginalna jest dodatnia i rosnąca, 8. Które z poniższych zaloże!l odnosz<1 sit; do teorii użyteczności porzqdkowej?
b) użyteczność marginalna jest malej<1ca, a) konsument postępuje racjonalnie,
c) konsument jest w stanie równowagi, b) użyteczność każdego dobra można zmierzyć, zaś pomiar dokonywany jest
d) użyteczność całkowita i marginalna osiqgaj<1 maksimum. w pieniqdzu,
3. Pierwsze prawo Gossena: c) w okresie objętym analiz<! preferencje konsumenta S<! stale,
a) informuje, że zadowolenie kons:1menta. z kon~um_rc~i ~o.lejnej jednost~i d) preferencje konsumenta w okresie objętym badaniem S<l zmienne.
danego dobra, zwiększa sit; w miarę zw1ększama sit; 1losc1 konsumowa111a 9. Jeżeli MUx i MUy oznaczaj<! użyteczności marginalne dóbr X i Y, a Px i PY
lego dobra, . „ , • - ceny tych dóbr, wówczas który z poniższych warunków musi być spełniony
b) głosi, że istnieje pewien indywidualnie określony poziom konsumpq1 okreslo- w punkcie równowagi?
nego dobra, powyżej którego kolejne jego jednostki bęch1 dawać konsumen- a)MUx=MUl"
towi coraz mniejsze przyrosty użyteczności całkowitej, b) MUx=MU 1, i Px=Py,
c) informuje, że przyrosty zadowolenia z konsumpcji malejq wraz ze wzrostem
MUx I\,
ilości konsumowanego dobra, ceteris paribus,
c) . MU , = I\'
d) nazwane jest prawem malej<icej użyteczności marginalnej. . 1
4. Załóżmy, że użyteczność marginalna dobra X dla konsument<~ wynosi 15. MUx Px
utyli (MUx=15U), a użyteczność marginalna dobra Y równa jest 10 utyh d)-=-.
MU 1, P 1.
(MUy= IOU). Oznacza to, że: „ . . . .
a) konsument jest skłonny zaslqp1c 2 jednostki dobra X trzema jednostkami IO. Cena dobra X wynosi Px=15 zł, a dobra Y kształtuje się na poziomie PY= IO zł.
dobra Y, Konsument ocenia użyteczność marginalmi dobra X na 21 utyli (MUx=21 U).
h) użyteczność marginalna dobra X jest 1,5 raza większa od użyteczności mar- .Jeżeli konsument znajduje sit; w równowadze, ile wynosi użyteczność marginal-

ginalnej dobra Y, „ .
na dobra Y (MUy='?):
c) gdyby konsument wymienił l X na 1,5 Y, w~iwczi:'> uż~tecz1:os~ calk<~w1ta a) 14,
koszyka konsumpcyjnego złożonego z tych clwoch dobr me zm1e111ła~1y się, . b) 15,
d) konsument rezygnuj<1c z jednej jednostki dobra X może nabyć 1,5 jednostki c) 28,
dobra Y. d) 35.
5. Jeżeli subiektywna skłonność konsumenta do zastępowania dobra X dobrem Y 11. W teorii użyteczności porz<1dkowej przyjmuje się założenie, że preferencje kon-
i obiektywna relacja wymienna obu dóbr oferowana przez rynek S<! sobie rów- sumenta charakteryzuj<\ się:
ne, wówczas: a) refleksyj nościq,

88 89
 b) lranzylowościq,
Mikroekonomia - zhi6r ćwiczc1l i zadat'1

-- ·1t~oria wyhoru lwnsu1rn.·11la

19 . Jeżeli użyte~zność calkc~wita Jm~a Nowa~:1 rośni~ z 24 utyli cl.o 39 utyli po zje-
c) nasyceniem, dzeniu koleJnego batomka, to uzytecznosc margmałna wynosi:
cl) komplctnościq. a) 15,
12. Założenie zwrotności preferencji polega na tym, że: b) 24,
a) konsument potrafi uporz<1dkować wszystkie kombinacje konsumowanych c) 39,
dóbr, cl) 63. . .
b) kombinacje dóbr, które wybiera konsument S<l przechodnie, zo. Jan Kowalski cały swój dochód przeznacza na zakup. dwóch dóbr:,~ 1. Y. W1e-
c) każdy koszyk uważany jest za nic gorszy od samego siebie, dz<ic, że MUx= IOU, MUy=4(~U, P,= P oraZ.f>:<.tkła~ła.J<!C rozłc1cznosc uzytecz.1:;)-
cl) w skali preferencji wyższe miejsce zajmuj<! kombinacje dóbr, które zapewnia- ści marginalnych dóbr określ, pk Jan IZowałsk1 zm1e111 struktur<; konsumpq1 !
ją konsumentowi większ<1 użyteczność. a) zwiększy konsumpcj~ obu dóbr,. . .
13. Krzywa obojętności dla dóbr doskonale substytucyjnych: b) zmniejszy konsumpqę dobra X 1 zw1c;kszy konsumpcJę dobra Y,
a) jest wklęsła w stosunku do pocz<1tku układu współrzędnych, c) zmniejszy konsump~ję obu dób:, . . .
b) przybiera kształt linii prostej, d) zwic;kszy konsumpqę ~o~mt X 1 zm~11e.1szy konsun:pcJ~ d.01?.ra Y._ .
c) jest wypukła w stosunku do poczqtku układu współrzędnych, 21. Które z poniższych czynmkow powodll.J<l zmianę polozenia 111111 budzctowe.1 kcm-
d) przyjmuje kształt ramion kąta prostego. sumenta?
14. Typowe krzywe obojętności (wykreślone dla dóbr substytucyjnych) charaktery- a) zmiana preferencji konsumenta,
zują się tym, że: b) zmiana w budżecie państwa,
a) nic mog<1 mieć punktów wspólnych, c) zmiana dochodu konsumenta,
b) są wypukle względem pocz<1tku układu współrzędnych, d) zmiana ceny jednego z analizowanych dóbr.
c) im dalej od pocz<1tku układu współrzędnych oddalona jest krzywa obojętno­ 22. Wzrost dochodu konsumenta, ceteris paribus, powoduje, że nadwyżka konsu-
ści, tym mnicjszq reprezentuje użyteczność calkowit<i,
menta:
cl) jest ich niesko11czenie wiele. a) zmaleje,
15. Stała marginalna stopa substytucji jest charakterystyczna dla dóbr: b) wzrośnie,
a) substytucyjnych, c) pozostaje bez zmian,
b) komplementarnych, d) jest niemożliwa do określenia.
c) doskonale substytucyjnych, 23. Obniżenie nadwyżki konsumenta powoduje, celcrris paribus:
d) niezależnych względem siebie.
a) wzrost ceny dobra,
16. Rozmiary substytucji jednego dobra przez drugie pozwala określić analiza:
b) spadek podaży dobra,
a) linii budżetowej konsumenta,
c) spadek dochodu konsumenta,
b) linii ograniczenia budżetowego,
d) żadm1 z powyższych odpowiedzi.
c) krzywej obojętności, 24. J~żeli cena rynkowa dobra X kształtuje się na stosunkowo niskim poziomie
d) krzywej możliwości produkcyjnych.
podczas, gdy użyteczność całkowita osiągana z konsumpcji tego dobra jest na
17. Załóżmy, że konsument wydaje cały swój miesięczny dochód na zakup 6 sztuk
stosunkowo wysokim poziomic, to można przypuszczać, że:
dobra X i 7 sztuk dobra Y. Ceny dóbr X i Y wynoszą odpowiednio: l\=5 zł
a) użyteczność marginalna ostatniej konsumowanej jednostki dobra X jest
i P = 1 zł. Użyteczności marginalne 6 sztuki dobra X i 7 sztuki dobra Y s<1 takie
niska,
sari1c i równe 13. Oznacza to, że konsument powinien:
b) stosunek użyteczności marginalnej ostatniej nabywanej jednostki dobra X do
a) kupować mniej dobra X i więcej dobra Y,
jej ceny jest wysoki,
b) kupować większą ilość obu dóbr,
c) poziom konsumpcji dobra X jest wysoki,
c) kupować więcej dobra X i mniej dobra Y,
cl) użyteczność marginalna ostatniej nabywanej jednostki dobra X jest wysoka.
d) kupować mniejsz<1 ilość obu dóbr.
25. Zaklaclaj<ic, że cena dobra X wynosi l\=2 zł, cena dobra Y -> Py= I zł, zaś mie-
18. Krzywa obojętności jest wypukła w stosunku do poczqtku układu współrzęd­
sięczny dochód Zuzi wynosi M = J8 zł, to jak<! ilość dobra X i dobra Y może
nych, gdy:
nabyć Zuzia, aby przy danych ograniczeniach osi<1gnqć maksymalnq użytecz­
a) oba dobra sq doskonałymi substytutami,
ność callmwit<1?
b) marginalna stopa substytucji analizowanych dóbr jest malej<ica,
c) oba dobra s<1 dobrami substytucyjnymi, a) 6 Qx i l Oy,
d) marginalna stopa substytucji analizowanych dóbr jest rosnqca.
b) 3 O, i 2 Oy,

90 91
 Mikrocl\LHHJmia 1_hiór ćwklcll i zada1l
--~----------
'łi..'.tiria wyboru ktH1sumcma
----------·-~---

1z. Zakladaj<1c, że dochód konsumenta M = 100 zł, cena dobra X wynosi P,=5 zł, cena
c) 4 Q, i 3 QY,
d) 5 o, i 2 Qy. . . · dobra Y - l\,=8 zł , równanie budżetowe dane jest wzorem:
26. Konsument osi<1ga miesięczny dochód w wysokości M =500 zł. Cena dobra X
wynosi P,=40 zł, a cena dobra Y kształtuje się na poziomie P~=20 zł. Które a) SQx +8Q 1, = 100,
z poniższych kombinacji sq dostępne dla konsumenta przy okreslonych ograni-
czeniach?
b) Qx + Qr_ = 100,
5 8
a) Q X=IO i Q y =5, c) S(Qx +8Qy) = 100,
b)Q X =5iQy =15, d) 5Qx -8Qy = 100.
c) Q X =2 i Q y =20, 33. Czterokrotny wzrost ceny dóbr X i Y oraz dwukrotny wzrost dochodu konsu-
d) Q =O i Q =25. menta powoduje:
27 . .Jeżeli konstiment posiada miesięczny dochód w wysokości M=600 zł, cena a) równolegle przesunięcie linii ograniczenia budżetowego w górę,
dobra X wynosi P,=20 zł, a cena dobra Y wynosi l\=2:' zł, wówczas maksymal- b) wzrost współczynnika kierunkowego ścieżki cen,
na ilość dobra Y, którą może nabyć konsument wynosi: c) k<1t nachylenia linii ograniczenia budżetowego wzrośnie dwukrotnie,
a) QY=8, d) równolegle przesunięcie linii budżetowej konsumenta w dól.
b) Qy= IO, 34 . .Jeżeli funkcja użyteczności konsumenta dana jest wzorem U(X,Y) =XY, wów-
c) QY=12, czas dla konsumenta będzie obojętne, czy będzie nabywał kombinację dóbr
d) Q =15. (X,Y) = (2,40), czy też kombinację:
28. Beat~l ma funkcję użyteczności U(x,y)=5x + y. Obecnie konsumuje 5 jednostek a) U(X,Y) = (4,20),
dobra X i 15 jednostek dobra Y. .Jeżeli jej konsumpcja dobra X spadnie do b) U(X,Y) = (80,0),
I jednostki, to aby zachować ten sam poziom użyteczności musi konsumować: c) U(X,Y) = (70,10),
a) 25 QY, cl) U(X,Y) = (75,5).
b) 30 Qy, 35. W przypadku, gdy zadowolenie konsumenta ze zjedzenia trzech p<1czków wynosi
c) 35 QY, IO utyli, a ze zjedzenia czterech pi1czków 12 utyli, wówczas marginalna użytecz­
d) 40 Q. ność z konsumpcji czwartego pqczka wynosi:
29. Iza swoJe miesięczne kieszonkowe przeznacza tylko na zakup dóbr X i Y. Stać a) 2,
jq na zakup 50 sztuk dobra X i 5 sztuk dobra Y. Stać jq również na 38 sztuk b) JO,
dobra X i 7 sztuk dobra Y. Cena dobra X wynosi Px=0,50 zł. Kieszonkowe Izy c) 12,
wynosi: d) 22.
a) 20 zł, 36. Wszystkie kombinacje dóbr X i Y znajdujące się na krzywej obojętności, na
b) 30 zł, której znajduje się punkt równowagi konsumenta, s<i dla niego:
c) 40 zł, a) osii1gałne i tak samo użyteczne,
d) 60 zł. b) nieosi<1galne i tak samo użyteczne,
30. Linia budżetowa Lukasza dla dóbr X i Y ma postać: 10x+5y= 100. Obecnie c) mniej użyteczne niż kombinacja optymalna,
Lukasz konsumuje 5 jednostek dobra X i 10 jednostek dobra Y. Aby uzyskać 2 d) nieosi<1galne i mniej użyteczne niż kombinacja optymalna.
jednostki dobra X więcej, z iłu jednostek dobra Y musi on zrezygnować? 37. Odkladaj<ic na osi odciętych dobro X, zaś na osi rzędnych dobro Y, wzrost ceny
a) 4, dobra X spowoduje:
b) 5, a) równolegle przesunięcie linii budżetowej w dól,
c) 6, b) zwiększenie nachylenia śeieżki cen,
d) 8. c) równolegle przesunięcie linii ograniczenia budżetowego w górę,
31. Wypukła względem poczqtku układu współrzędnych tradycyjna krzywa obojęt­
d) przesunięcie w lewo punktu styczności linii budżetowej konsumenta z osią
ności wynika z: odciętych.
a) prawa małejqccj użyteczności marginalnej, 38. Zakladaj:ic, że dochód konsumenta nie ulega zmianie, cena dobra X wzrasta
b) ograniczonej dostępności zasobów, o 50%, zaś dobra Y rośnie o 30%, wówczas nowa linia budżetowa konsumenta
c) prawa malcj<1cej marginalnej stopy substytucji, jest bardziej:
d) prawa malej<1cych przychodów. a) plaska od pocz<1tkowcj ścieżki cen i leży pod ni;i,

92 93
 Mikroekonomia - zhi6r ćwiczc1i i zadai'1 _ _ _ _ _ _ __,'l.:::bc:_•ri:::.a.;:,wyhoru k<msumcnla

b) stroma od linii wyjściowej i leży nad nią, ZADANIA

!
c) płaska niż linia pie1wotna leży naci ni<i, .
d) stroma niż wyjściowa ścieżka cen i leży pod mq.
Z·1danie 4.1 .
39. Zuzia sama robi drobne zakupy w osiedlowym sklepiku samoobs~ugowym. Sta ~Jela przedstawia wzajemne zależności między ilości<! konsumowanego
się zawsze tak gospodarować swoimi pieniędzmi, a.by zaoszc~ęd~1ć 5 zt. ?znae d~;Jra X a użyteczności<! calkowit<l i użytecznością marginalm1 tego dobra dla typo-
to, że każdorazowo zakupy dokonane przez Zuzię odpowiada.FI okreslonem
wego kons~'.men~'.1.
punktowi leżqcemu: • n) uzupehHJ po111zszą tabel{(______________________
a) nad linia budżetow<i,
b) poci linia budżetow<i, ·· Liczba jednostek konsu- Użyteczność całkowita Użyteczność marginalna
c) na linii budżetowej, mowancgo dobra X (Q.) ____ CfU,) (MU)
d) na krzywej obojętności. o -----
()
40. Na krzywej obojętności znajduj<! się kombinacje dwóch dóbr: 5
a) równoważne z punktu widzenia kosztów nabycia,
2 9
b) maksymalizuj<1ce użyteczność z konsumpcji,
c) dostarczające konsumentowi ten sam poziom użyteczn?ści, 3 3
d) dostępne dla konsumenta przy aktualnych dochodach 1 cenach rynkowych. 4 14
5 15
6 o
7 14
8 -2
9 9
IO -4
,LMU,=
·----~ ---~
b) oblicz optymalnq liczb{( jednostek konsumowanego dobra X,
c) jakie prawo opisuje zależność między TU, a MU;?
„Zadanie 4.2
Poniższa tabela prezentuje rozkład użyteczności całkowitych i marginalnych dla róż­
nych poziomów konsumpcji dóbr: X i Y. Zakłaclaj<1c rozł<1czność użyteczności konsu-
mowanych dóbr oraz przyjmuj;1c, że cena dobra X kształtuje się na poziomie P,=3 zł,
a cena dobra Y wynosi P =6 zl, natomiast miesięczny dochód konsumenta M =33 zł:
a) uzupełnij tabelę Y
~
-- -
Dobro X Dobro Y --
-- o, __ --· TU, MU, Qy TUY MUY
,____I ___ .
12
- · - - - - -.___
I 20
----------
2 11 2 38
·-
,__, 3 IO 3 54
-
4 42 ~-
4 14
5
r------·--- ·-
8 5 81
6 57 6 93
b) ustal optymalm1 kombinację obu dóbr,
c) podaj użyteczność całkowi!<! konsumpcji dóbr X i Y w punkcie równowagi kon-
sumenta.

94
 Mikrockon~>111ia - zbior ćwh.:zc(l i zadari 'li.:<1ria wyhoru k(msumcnta

Zadanie 4.3 Zadanie 4.7

Rozkład użyteczności całkowitej dła,różnych poziomów konsumpcji dóbr X i Y Asia bardzo lubi muzykę, dlatego też kolekcjonuje płyty CD i kasety magnetofono-
nabywanych przez typowego konsumenta przedstawia poniższa tabela. Zakładamy we ulubionego zespołu. Posiada trzy razy więcej kaset magnetofonowych niż płyt
rozh1czność użyteczności konsumowanych dóbr. Cena dobra X wynosi I\= I zł, CD. Cena płyt CD jest pittć razy wyższa niż kaset magnetofonowych. Ponieważ
cena dobra Y wynosi PY=2 zł, natomiast konsument dysponuje dochodem w wyso- Asia nie ma żadnych dochodów pieniężnych, otrzymuje od mamy 4 płyty CD i 20
kości M = 9 zł. kaset magnetofonowych. Otrzymane płyty i kasety Asia może wymienić po cenach
a) uzupełnij tabelę rynkowych. Wyznacz optymalm1 kombinację płyt CD i kaset magnetofonowych przy
-------·----------
Dobro X Dobro Y danych ograniczeniach.
MP, };fp\'
QX TUX MU, Qy TUY MUY p Zadanie 4.8
11, _ _:y_
-
I 8 I JO W Gdybolandii jada się wylqcznie pqczki (y) i pije Coca-Colę (x). Każdy mieszkaniec
2 15 18 2 otrzymuje na pocz<1tku miesiqca 50 gdybów. Za każdego gdyba można kupić 2 pqczki
----- -----
albo 4 butelki Coca-Coli. Dodatkowo co micsi;1c otrzymuje od rzqdu IO darmowych
3 21 3 24
- - - - ---------- ---- butelek Coca-Coli (nie wolno ich wymieniać na p<1czki). Narysuj linię ograniczenia
4 26 4 28
5 30 5 31
---- --- budżetowego przeciętnego mieszkmica Gdyholandii.

--
6 33 6 33
7 35 7 34
b) ustał kombinację dóbr X i Y, która maksymalizuje użyteczność całkowitq,
c) ile wynosi użyteczność całkowita w punkcie optimum konsumenta?
Zadanie 4.4
Jan Kowalski dysponuje dochodem w wysokości I OO zł, który w całości przeznacza
na zakup dwóch dóbr X i Y. Konsumuje 15 jednostek dobra X (O,= 15) i 8 jedno-
stek dobra Y (Qy =8). Cena dobra X wynosi P X=4 zł, a cena dobra Y kształtuje się
na poziomie l\=5 zł. Wiedząc, że użyteczność marginalna dobra X wynosi 40 utyli
(MU1 =40U) oblicz:
a) ile wynosi marginalna stopa substytucji dobra Y w dobro X (MRSyx)?
b) użyteczność marginalm1 dobra Y w punkcie równowagi konsumenta.
Zadanie 4.5
Maciek uwielbia jeść dobro X i Y. Zawsze zjada dwa razy mniej dobra X niż dobra
Y. Cena dobra X jest trzykrotnie wyższa od ceny dobra Y. Maciek nie dysponuje
żadnym dochodem, ale otrzymuje od rodziców 15 jednostek dobra X i 35 jednostek
dobra Y. Otrzymane dobra może zjeść lub wymienić po obowh1zuj<1cych cenach
rynkowych. Ile jednostek dobra X i dobra Y konsumuje Maciek?
Zadanie 4.6
Załóżmy-, ż.e miesięczny dochód Kazia wynosi M=800 zł. Konsumuje on wył<1cznie
dwa dobra: X i Y, na które przeznacza cały swój dochód pieniężny. Cena dobra X
wynosi l\=40 zł, a cena dobra Y wynosi Py=IO zł. Marginalna stopa substytucji
MRSyx wyrażaj<1ca preferencje Kazia ma postać:
MR
s -
)'X -
4y+100
2x
Wyznacz nptymalm1 kombinację dóbr X i Y przy danych ograniczeniach.
-
Zadanie 4.9
Krzywe obojętności Basi S<! wypukle i ci<1gle, a .iej funkcja użyteczności jest róż­
niczkowalna. Basia otrzymuje od rodziców 150 zł miesięcznie i wydaje wszystkie
pieniqdze, kupuj<JC IO jednostek dobra X i dobro Y. Ile jednostek dobra Y konsu-
muje miesięcznie i jakq cenę płaci za nie, jeśli cena dobra X kosztuje Px = 6 zł, a w
punkcie równowagi Basi MRSY,= -2.
Zadanie 4.1 O
Monika kupuje miesięcznie 25 jednostekdobra X i IOjednostek dobra Y. Jej funk-
cja użyteczności ma postać: U(x,y) = 2-Yx + y. Ile jednostek dobra X będzie konsu-
mowała Monika, gdy zrezygnuje z zakupu dobra Y?
Zadanie 4. I I
Użyteczność dobra X można przedstawić jako zależność: MU,= 20 - 2x, zaś dobra
Y: MU = 5 - y. Miesięczny dochód .Łukasza wynosi M = I OO zł, cena dobra X
wynosi lf>, = 4 zł, natomiast cena dobra Y wynosi P = 2 zł. Wyznacz optymalnq
kombinację dóbr X i Y, które Łukasz może nabyć pr~y danych ograniczeniach.
Zadanie 4.12
W 2000 roku miesięczne kieszonkowe Michała wynosiło M= 100 zł, a w 2001 roku
M = 120 zł. Michał bardzo interesuje się muzyką Aby rozwijać swoje zamiłowania,
kupuje płyty CD (x) i kasety magnetofonowe (y), na które przeznacza całe kieszon-
kowe. W 2000 roku płyta CD kosztowała 5 zł, natomiast kaseta magnetofonowa 2
zł. W 2001 roku płyty CD zdrożały o 100%. W 2000 roku kupował miesięcznie IO
płyt CD, natomiast w 2001 roku - 30 kaset magnetofonowych. W oparciu o powyż­
sze informacje oblicz:
a) ile kaset magnetofonowych kupił Michał w 2000 roku?
b) ile płyt CD kupił Michał w 2001 roku?

96
97
 '.'.'

Mikroekonomia - zhi6r ćwiczct'1 i zada1l

·rcoria wyboru kon:-;umcnla
------------·---
Zadanie 4.13 a) równanie linii budżetowej konsumenta ma 11 oslać· .
Konsument cały swój dochód przeznacza na konsumpcję jabłek, których I kg 'eżeli dochód kons , · · · · » o . · . „ . : „ „ „ ... „ .. „ „ „ „ „ „
b) .I . :. • .• . • umcntc1 wz1 c~śn1~ o 20 Yr1, ce/ens pan bus, wówczas linia ogra-
kosztuje 4 zł. Funkc.ia opisu.i<ica użyteczność całkowitq wynikajqc;.i z konsumpcji 111czen1t1 budzetowego przesu111e sw" „ .. „ „ „ . „ „ .. „ .. „„·. (w prc1wo . . ; w 1ewo )
jabłek przyjmuje postać:
względem pie1wotn~j linii budżetowej. Natomiast nowa ścic;~ka cen ma postać:
TU= 10Q-0,5Q2 ......................... ,
a) wyznacz funkcję użyteczności marginalnej, c) ~cna dob~·a X wzrośnie o 5Wft:1, przy założeniu niezmiellności ceny dobra y
b) wykreśl krzywq użyteczności marginalnej, 1 dochodow kons~menta, .wówczas lini.a budżetowa przesunie się względem
c) ile wynosi optymalna wielkość konsumpcji jabłek? . · · · · · · · · · · · · · · ·; · (osi OX I osi OY), natmrnast nowa linia ograniczenia budżetowe­
d) ile wynosi użyteczność całkowita przy optymalnej wielkości konsumpcji? go ma postac: „ „ „ . „ „ „ „ „ „ . „ „ .;
d) ce~ia d~bra ,y obniża się trzyk,rotnie, l;'r'.'y założeniu niezmienności ceny dobra
Zadanie 4.14 X 1dochodow konsumenta, wowczas lmta budżetowa konsumenta przesunie się
Agnieszka dysponuje micsiQcznym dochodem w wysokości M = 300 zł, który w ca- względem „ · „ „ „ „ „ (osi OX I osi OY), zaś nowa linia ograniczenia budżetowe­
łości przeznacza na zakup dobra X i dobra Y. Cena dobra X wynosi Px = 3 zł, nato- go ma postać: „ „ „ „ „ „ .. „ „ ... „ „ „. „ .
miast cena dobra Y kształtuje się na poziomic P = 0,30 zł. Ogólna postać krzywej
obojętności przedstawiona jest za pomoq równ!inia: Zadanie 4.19
Ry~un:k prez.~ntuj~. użytecz~1ości całko~ite poszczególnych koszyków konsumpc:ji
Q =l_ Ant. Uzupeł111.1 pomzszy zapis porz:idkUJ<\C użyteczności całkowite od F do A.
X Q)'
Wyznacz optymalną kombinację dobra X i Y przy danych ograniczeniach.

Zadanie 4.15
Tomek konsumuje wyłącznic serek topiony i sok wieloowocowy. W punkcie równowa-
gi, w którym maksymalizuje użyteczność z konsumpcji, jego marginalna użyteczność
opakowania serków topionych jest trzykrotnie wyższa niż marginalna użyteczność
opakowania soku wieloowocowego. Jeżeli cena jednego opakowania soku kosztuje
3 zł, ile wynosi cena opakowania serków topionych?

Zadanie 4.16
Krzywe obojcttności Izy są wypukle i ciqgłe, a jej funkcja użyteczności jest różnicz­
kowalna. Otrzymuje ona od rodziców miesięczne kieszonkowe w wysokości 80 zł, o [J<O=[J<[]<[]<O
które w całości przeznacza na zakup hamburgerów (x) i Pepsi-Coli (y). W ciqgu mie-
si<ica zjada 20 hamburgerów, które kupuje po 3 zł za sztukę. Ile puszek Pepsi-Coli Zadanie 4.20
kupuje miesięcznie Iza, jeśli wiadomo, że w punkcie równowagi, w którym maksy- B~l~k. i Lol~k, ma.i:i do w?boru.kilka koszykó:V konsumpcyjnych (od A do G) 0 róż­
malizuje użyteczność z konsumpcji jest skłonna poświęcić trzy puszki Pepsi-Coli za ne.1 strn~tmze udziału dobr X 1 Y. Prefcrenqe obu konsumentów przedstawiaj;! się
jednego hamburgera? nast<(J)lI,J<!CO: ·
Bolek: B<F, B=C, C<D, A<B, D<E, E=F, F<G;
Zadanie 4.17 Lolek: A<B, C<A, B=D, A=E, D<I~ F>G, G=B.
Dorota otrzymuje od rodziców miesięczne kieszonkowe w wysokości M =40 zł, a) 11porz:1dkuj koszyki konsumpcyjne dla Bolka i Lolka od najcenniejszych do
które w całości przeznacza na zakup dobra X, które kosztuje P x = 1 zł za sztukę najmnic.i cennych;
i dobro Y, którego cena wynosi P =2 zł za l kg. Przy jakiej kombinacji dóbr X i Y b) !'rzcd,st.aw graficznie preferencje obu konsumentów na mapach krzywych obo-
Dorota bQdzie maksymalizowała ~woje zadowolenie? .1ętnosc1.

Zadanie 4.18 ~1danie 4.21

Konsument dysponuje kwot::1 M=600 zł, którą w całości przeznacza na zakup dóbr Funkc:ja popytu Dominiki na dobro X ma postać P = IO- 2Qx· Wiedzqc, że dobro
X i Y. Cena dobra X wynosi P X = zł, natomiast dobro Y kosztu1·e
•
P y =3 zł. X kosztuje Px = 4 zł:
 Mikroekonomia - zhit'lr ćwic1.c1i i zada1i

a) wykreśl krzywc1 popytu na dobro X; zadanie 4.24

b) zaznacz na rysunku:
l. pole calkowitych wydatków Dominiki,
2. pole calkowitej użyteczności dla optymalnej wielkości konsumpcji,
3. pole trójkqta Marshall:a (nadwyżki konsumenta).
Zadanie 4.22
Dorota swoje miesięczne kieszonkowe przeznacza na zakup dóbr X i Y.
rysunek przedstawia jej linię budżetowq i krzywą obojętności. Zaznacz na
ku punkty A, B, C, D, E, F, G, któ1ych współrzędne opisują koszyki
o podanej niżej charakterystyce:
~ ...
Jacek dyspo1~u.1e rrnes1ęczny111 d(~cho_dem w wysokości M =I OO zł, który przeznacza
na zakup IO .1ednostek dobra X 1 20 .1ednostek dobra Y. Dobro X kosztuje p .=4 zł
za sztukę. Określ relację w punkcie optimum konsumenta. '
Zadanie 4.25
~d~tawia li1;i9 buclżet_ow<1 i krzywe obo.itttności Weroniki. Punkty A i
B prezenlUJ<! uzytecznosc1 całkowite dwóch koszyków konsumpcji dóbr X i Y. Jak
zmieni się użyte~~ność całkowita ko_nsumpcji obu dóbr (TUxy), u.żyteczność margi-
nalna konsump~JI ~lobra X (MUx) 1 użyteczność marginalna konsumpcji dobra y
(MUy) przy zmiame struktury konsumpcji opisanej przejściem z punktu A cło B?

Qy

o
Wyszczególnienie Opis
o
Tl~
punkt A: Dorota całe miesięczne kieszonkowe przeznacza na zakup dobra X; 1--~~~M~Ux~.~~~~~1~~~~~~~~~~~1

punkt B: Kombinacja nieosic1galna dla Doroty przy jej kieszonkowym; MUy

punkt C: Wybór zapewniający maksymalmi użyteczność z zakupu obu dóbr;
punkt D: Dorota kupuje wyłącznie dobro Y; • Zadanie 4.26
punkt E: Wariant o identycznej użyteczności jak punkt C, lecz nieosiqgalny Rysunki a - b przedstawiaj<) linie budżetowe modelowego konsumenta:
Doroty; aj ~
punkt F: Kombinacja nie wyczerpuj<1ca całego kieszonkowego, jakie Dorota Oy Qy
znaczyła na dobro X i dobro Y:
30
punkt G: Kombinacja przy pełnym wykorzystaniu dochodu Doroty, lecz o
poziomie użyteczności całkowitej niż kombinacja optymalna.

Zadanie 4.23
Miesięczne kieszonkowe Małgosi wynosi M=200 zł, które przeznacza na zakup „.
jednostek dobra X i 15 jednostek dobra Y. Użyteczność marginalna konsumpcJI'
dobra X wynosi 20 utyli (MUx=20U), a użyteczność marginalna konsumpcji dobra..'
Y - IO utyli (MU = JOU). Cena dobra X jest dwukrotnie wyższa od ceny dobra Y..'
Czy jest to optym~lna wielkość i struktura konsumpcji? BL 2

o 10 o 10 20 o,
100 101
 ·1coria wyhoru konsumenta
Mikroekonomia - zhillr ćwiczcti i zadati

a) jakie czynniki w odniesieniu do poszczególnych rysunków mogły spowodować

pokazane przesuniącia linii ograniczenia budżetowego?
b) zaklaclaj<\C, że cena dobra Y wynosi Py == 5 j.p., oblicz dochód konsumenta oraz
ceny dobra X dla każdej linii budżetowej konsumenta.

Zadanie 4.27
Jan Kowalski cały swój dochód przeznacza na zakup 20X i SY. Wiedząc, że
I\: = 2 j.p., P y == 4 j.p.:
a) jak<\ maksymaną wielkość konsumpcji dobra X, ceteris paribus konsument może
zrealizować?
b) oblicz rynkowe relacje wymienne dóbr X i Y.

Zadanie 4.28
Wykreśl krzywe obojętności dla dóbr X i Y, wiedząc, że nabywane przez o
ta dobra s<1: a) wielkość popytu Kazia na dobro X
a) substytutami, b) wielko:ić nadwyżki (CS) Kazia na llobro X
b) komplementarne, c) kzałóżmy,
,, że wzrasta
. cena na dobro X z, PXI 'do p x2· ·J·d'
I· wowczas
, . . zm1c111
· · się
· w1el-
·
c) doskonale substytucyjne, osc popytu Kazia na dobro X oraz wielkość jego nadwyżki ?
cl) wykluczaj<1ce się.
Zadanie 4.33
Zadanie 4.29
Piotrek
I d I dysponujqc
,.X . nominalnym dochodem
. . w wysok•>s'ci· > z I' n,11ywa
. ' . (()(.) ,l wy Iqczmc
·
Modelowy konsument cały swój dochód w wysokości M = 400 j.p. przeznacza na ~w~ ~Jr,~. • 1 : :_Dt~bro X kosztu.ie Px=6 zł, zaś dobro y -> Py = 4 zł. Zalóżm
zakup dóbr: X i Y, których cena kształtuje się na poziomie I\= I\= 20 j.p. ze spozyw,mc p1 zez Pwtrka dobra S<! komplementarne i konsumow·me s·i w slost!Iyl,
ku X:Y = 2:1. ' .' . . -
a) wiedzqc, że MRSyx = 0.5, wykreśl linie; ograniczenia budżetowego;
b) przedstaw graficznie wycinek mapy krzywych obojętności konsumenta oraz a) przedstaw
b) w · . , .1· krzywe
wt postaci algebraicznej· i graficzne , oboJ."t , · p·10 t r ka
. „ nosc1
wyznacz optymalną kombinac.ią nabywanych przez niego dóbr X i Y. . yznc1:z ~p 7ma 1mi struktun( konsumpcji Piotrka, '
c) Jak zm1e111 się struktura konsumpcji w punkcie b) zadania gdy docht I I"10 t 1·k·
spadm1 o 20%1, ceteris paribus'? ' ll Y d
Zadanie 4.3(1
Jan Kowalski cały swój dochód w wysokości M = 200 j.p. przeznacza na d) j~k zmyieni sią struktura konsumpcji, wyznaczona w punkcie b) zadani·t gdy cewi
dóbr: X i Y, które S<\ dla niego dobrami doskonale substytucyjnymi. Zakłaclaj<\C, 1
l o Jra spadnie o LO%, ceteris paribus'? , '' '
marginalna stopa substytucji dobra X dobrem Y równa jest współczynnikowi e) ~~~~~cz wartoś~ wspó_łczynnika elastyc~ności cenowej popytu i elastyczności docho-
W'l ·~ P~tytu I~~ dob10 y (w~k:1rz~stU.J<!C metodę punktowq) oraz wartość punkto-
kierunkowemu linii budżetowej (MRSyx = -:: = -2). , wspo czynm a ełastycznosc1 mieszanej (krzyżowej) popytu na dobro x.
Wykreśl linię ograniczenia budżetowego oraz przedstaw graficznie wycinek mapy Zadanie 4.34
wych obojątności .Jana Kowalskiego i wyznacz optymalm1 kombinację dóbr X i Y. Który , 'I·cl.JCICYC
· I1 poziom
·
sp . z, trzech
, ·szeregów
, 0 k res zadowolenia konsumenta z kolejno
· ozywc1nyc 11 mandarynek prezentuje I parawo Gosscna? ·
Zadanie 4.31 _______ ____--,_____
,_,

Funkcja popytu rynkowego na komplety pościelowe z kory opisana jest Il lil

QD = 20 - 0,2P, natomiast cena rynkowa jednego kompletu wynosi P = 50 zł. ut.111"'",:'
a) dzienną wielkość popytu rynkowego na komplety pościelowe,
W IO ~

b) nadwyżkę konsumenta dla tej wielkości konsumpc.ii. -----1---11;;-8---f----::'~9---l----=2~8_ _ __

12 24 22
16 . --------28___- - - ________1_8_ _ _
Zadanie 4.32
Załóżmy, że krzywą użyteczności marginalnej Kazia na dobro X oraz cenę - -14- - - - 1 - - - - 30 -------12----
tego dobra prezentuje poniższy rysunek. Wyznacz graficznie i algebraicznie: ,_ _ l __ _ _ _ , _____ , _ _ _ _ _

103
 Mikrockhnomia - zhiór ćwic:zeri i zmlml ____________ 'ICoria wylllffU konsumi:nta

a) przy jakiej kombinacji dóbr X i Y Zosia maksymalizuje swojq użytt:czność?

Zadanie 4.35 , . . .. ·," 1 ·hód w wysokości M = I OOO zł na zakup b) na skutek wysokiej podaży na rynku dobra X, jego cena obniżyła się o 2WYrJ.
Ewa przeznacza cały swo.1 m1es11;czny l oc . ·d .. p - 7() zt i p = 25 zł. Przy
, . · y których ceny wynoszą odpowie 1110. x - - · Y.. . Podaj równanie nowej linii ograniczenia budżetowego Antosia, a następnie
dob1 ~ t . ,'„. .„ 7(}J'ednostek dobra miesięcznie, każdq następrn1 .Jednostkę Ewa wyznacz nową funkcjt( użyteczności oraz optymalnq kombinację dóbr X i Y,
z·ikupte wH:;ceJ mz - . . . E "
'
otrzymuje · · ·J·,1ł<<11)ostać ma lima budzetowa :<,wy.
. z·,,·1 ',l·11·111ci
' c) przedstaw graficznie wyjściowe i nowe optimum Zosi.

Zadanie 4.40
Zadanie
. 4.36 ·, 1.es1ęczne
. . .. ł·tiwe· w wysclkości
k'1eszon' · · M = 1200 zł, które w cało- ~zia otrzymuje od rodziców miesięczne kieszonkowe w wysokości M = 200 zl,
Maciek otrzymuj<:: m. ł , ·I d ·, l .. X i y Ceny tych dóbr wynoszą odpowiednio: które w całości przeznacza na zakup dóbr X i Y. Cena dobra X wynosi Px = 5 zł,
ści Jrzeznacza na zakup t woc_ 1 o Jl. . . . • <,. • ·-
P.\. ~ 4 zł i /\, = 8 zł. PrzyjmUJ1lC załozcme, ze uz~tecznosct 1~a1.
•· "
_ zaś cena dobra Y ->Pl'= IO zl. Przyjmuj<1c, że jej funkcja użyteczności ma postać:
1
ginalne z konsumpcji dóbr X i y opisuj<! równama: MUx = Qx I MUy - Qy' 1 r;--
TU =1-vQr ·Qr
. .
Przy jakim poz1on11e .„ . . X i y Maciek maksymalizuje
lmn~umpCJt t 10 1li
użyteczność?
a także wykorzystuj<1c funkcję Lagrange'a oblicz, dla jakiej konfiguracji dóbr X i Y
Zuzia będzie maksymalizowała funkcję użyteczności.
Zadanie 4.37 . I' M - IOOO zł który w całości przeznacza na zakup
A ''ttk'l dysj)Ol1UJe dochot em - , .- /" _ '>O ł
dóbr X i Y. Cena dobra wynosi.· 1~x -:
g, ' X - IO zł· , z·1ś
,, · cena dobra y wynosi y - - z. Zadanie 4.41
Funkcja użyteczności Agatki ma postac: Funkcja użyteczności Asi ma postać funkcji Cobba-Douglasa:

TU = _!_Qi 5 Q~· 5 Tu -Q"

- X. Q'J
I''

4 •.. zaś linia ograniczenia budżetowego:

. . . konsumpCJI
Przy pk1eJ .„ d o'll i. X i y Agatka będzie maksymalizowała swoj<i funkcję:1
użyteczności? M = P.r ·Qx + f>i. ·Qy ·
a) wyznacz kombinację dóbr X i Y dla których Asia będzie maksymalizowała funk-
cję użyteczności,
Zadanie 4.38 k , . · M - 1000 zł który w
Antoś dysponuje miesięcznym ~łocho~em wCw~sod ~~1 X -;ynosi /;: = 40 zł a h) załóżmy, że Asia dysponuj<:: miesięcznym dochodem w wysokości M = 100 zł,
„ . " . . . ·1kup dwóch do br: X I Y.
przeznc1cza 11<1 z,. " . ..
end o Id ,\ , . . .
. • p = 100 zł. Funkcja użytecznosc1 Antosia który w całości przeznacza na zakup tylko dwóch dóbr: X i Y. Dobro X kosztuje
dobra y kształtu.Je się rM poz1om1e y - /~r = 5 zł, natomiast dobro Y jest dwukrotnie droższe od dobra X Przyjmijmy
postać:
50 również, że dla tej samt:j funkcji Cobba-Douglasa: a = 0,5, zaś f:l = 0,5. Przy jakiej
Qx=-. konfiguracji dóbr X i Y Asia będzie maksymalizowała funkcję użyteczności?
Qy
Zadanie 4.42
' -c dóbr X i y przy danych ograniczeniach,
. ) wyznacz- op tyma. I114. ko111b1'11·1c1·„ • 1· ·· Magda uwielbia słuchać muzykę i permanentnie zakupuje płyty DVD i kasety VHS
d , . 1 lJr'l y wzrosła 0 I00% Podaj równanie nowej 11111
b) z·tłóżmy ze cena c 0 ' · · · k · · t · · 1ości . ze swoimi ulubionymi zespołami. Dobra te s<1 doskonałymi substytutami, zastępo-
i~'ia l;udŻetowego Antosia, a na~tępnie wyznacz nową tun Cję uzy ecz1 . •wanyrni w proporcji 1: 1, jednakże cena płyty DVD jest dwukrotnie wyższa od ceny
optymalną kombinację dóbr X I Y, . kasety VHS. Przedstaw na sporz<1dzonym układzie współrzędnych:
c) przedstaw graficznie zaistniałą syluac.ię. 'a) punkt równowagi Magdy,
. b) punkt optimum Magdy w sytuacji, gdy cena kasety DVD zrówna się z ceną kase-
Zadanie 4.39 . k 'ci 700 zł który w ty VHS.
Zosia dysponuje mies.·ięcznym dochodem w wXyso os ,· /-; - 2'5 zł ·1 cena
przeznacza na za k up d o'b 1..· X·1 y • Cein
, . ~
dobra
. •
wynosi
, • « ' \' - ·'' Zulliinie 4.43
y -> /\, = 10 zł. Funkcja użylecznosc1 Zosi nM post<1c. Adam cale swoje miesięczne kieszonkowe przeznacza na zakup 20 jednostek dobra
(X X i I Ojednostek dobra Y. Dobro X kosztuje Px = 9 zł, a dobro Y ~· P y = 12 zł. Uży­
Qr=-.
Qx
teczność marginalna z tytułu nabywania 20 jednostek dobra X wynosi 40 utyli (MU.
:::: 40U), zaś z konsumowania 10 jednostek dobra Y wynosi 60 utyli (MU>'= 60U). _,

I 04 105
 Mikroekonomia - zhi(Jr óviczcl1 i zadml
a) jakim micsit;cznym kieszonkowym dysponuje Adam?
b) jakq decyzję powinien poclj<)Ć Adam dmie maksymalizować użyteczność z kon-
sumpcji obu dóbr? · 8. Podaj definicję i cechy charakterystyczne typowej krzywej oboj<;tności.
c) przedstaw zaistnialą sytuację na sporzqdzonym przez siebie wykresie.
Zdanie 4.44
Kuba dysponuje miesięcznym dochodem w wysokości M = 600 zł, przcznaczajqc go
w całości na zakup dwóch dóbr: X i Y, które nabywa w proporcji J: l. Cena dobra X
wynosi Px = 20 zł, a cena dobra Y wynosi P 1, = 4 zł. Załóżmy, że po pewnym okre-
sie zmianie uległy ceny obu dóbr nabywanych przez Kubę. Cena dobra X wzrosła 0
10%, zaś cena dobra Y obniżyła się o 5%. Czy na skutek zmian cen dóbr, dochód
Kuby w ujc;ciu realnym wzrósł czy obniżył sit('?
Zadanie 4.45
Funkcja użyteczności Karola ma postać:
TU= 2~Q'( ·Qy
Karol nabywa dwa dobra: X i Y, na które w całości przeznacza swój roczny dochód.
Ceny obu dóbr sq takie same i wynoszq Px = P y = 10 zl.
a) przy jakim poziomic konsumpcji dóbr X i Y Karol osiqga poziom zadowolenia
wynoszqcy 1000 utyli (TU = JOOOU)? Przedstaw te; sytuację na wykresie;
b) załóżmy, że w wyniku rosm1ccj inflacji cena dobra X wzrosla czterokrotnie przy
niezmiennym dochodzie Karola. Przy jakim poziomic konsumpcji Karol będzie
maksymalizowal zadowolenie z konsumpcji? Czy użyteczność calkowita z k<m-
sumpcji dóbr X i Y wzrosła czy obniżyła się? Przedstaw tę sytuacje; na wykresie;
c) przyjmijmy, że cena dobra X wynosi I\= 40 zl, zaś dobra Y kształtuje sic; na
poziomie Py = lO zł. Jeżeli Karol chciałby utrzymać poziom użyteczności calko-
witej równy TU = lOOOU, to o ile musiałby wzrosnqć jego dochód? Przedstaw tę
sytuacj<t na wykresie.
Zadanie 4.46
Funkcja użyteczności Ani ma postać: TU = QXQY. Cały swój tygodniowy dochód
w wysokości 40 zł Ania przeznacza na zakup dwóch dóbr: X i Y. Cena dobra X
wynosi 4 zł (Px = 4 zł), a cena dobra Y jest o 50% niższa. Wykorzystuj<1c metodc;
Lagrange, wyznacz koszyk dóbr, który daje maksymalnq użyteczność Ani.
PYTANIA PROBLEMOWE
l. Czym kieruje się konsument podcjmujqc decyzje konsumpcyjne?
2. Omów wzajemne zależności zachodz<1ce między użytecznościq calkowitq a uży-
teczności<! marginaln<1 dla różnych poziomów konsumpcji.
3. O czym informuje pierwsze prawo Gossena?
4. Wymief1 i omów główne założenia teorii użyteczności kardynalnej.
5. Przedstaw i omów system preferencji konsumenta.
6. Wymiefi i omów podstawowe założenia teorii ujawnionych preferencji.
106
_ ·koria w,ylmru k:c:..""'ns-"'111:.::.m:.:.~nc.:ta:___ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
7. Jaka jest najistotniejsza różnica mic;dzy teoriq użyteczności marginalnej a lco-
ri<! krzywych obojętności? ·
9. Porównaj ksztalt krzywej obojc;tności dla dóbr:
a) substytucyjnych,
b) doskonale substytucyjnych,
c) doskonale komplementarnych,
d) „dobrych" i ,,złych".
c) „cenionych" i „obojittnych".
JO. Jakie zjawisko ilustruje marginalna stopa substytucji?
Il. Porównaj kształt marginalnej stopy substytucji dla dóbr:
a) substytucyjnych,
b) doskonale substytucyjnych,
c) komplementarnych.
12. O czym informuje mapa preferencji?
13. Jakie czynniki wpływa.i<! na linie; budżetow<1 konsumenta?
14. Wyjaśnij, dlaczego linia ograniczenia budżetowego posiada ujemne nachylenie?
15. Dlaczego teorię linii budżetowej można określić jako obicktywmi, natomiast
teorię linii obojętności jako subicktywmi?
16. Jakie determinanty powodujq przesuwanie się całej linii budżetowej?
17. Przeanalizuj zachowanie konsumenta za pomocq krzywych obojętn~>ści,
18. Jak dochodzi do powstania równowagi konsumenta? Odpowiedź uzupełnij ilu-
stracją graficzną ·
19. O czym informuje zasada ekwimarginalizmu?
20. 01.nów zachowanie konsumenta w dziedzinie podejmowania decyzji konsump-
cy.J11ych za pomoc<! nadwyżki konsumenta.
21. Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że zachowanie nielegalne musi być zachowa-
niem irracjonalnym? Uzasadnij swoj<1 odpowiedz. ·
22. Jak ekonomiści definiuj<! racjonalne postępowanie?
23. Wymieil i omów ograniczenia racjonalnego zachowania si<;.
24. c:zy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że zachowanie irracjonalne jest zachowa-
~11cm nie_konsekw~ntnym lub zachowaniem nie leżącym w najlepszym interesie
J~dnostlo, z czego .1ednostka zdaje sobie sprawtt już w trakcie swego postępowa-
111a? Uzasadnij swojq odpowiedź.
25. Czy prawthi jcst, że ludzie, którzy s<1 racjonalni, zachowuj<! się podobnie?
26. Czy zgodzilbyś sitt ze stwierdzeniem, że jeśli ludzie zachowują się racjonalnie,
to nigdy nic popełniaj<! błędów i dokonu_jq wyborów, przy któ1ych korzyści prze-
wyższają krn;zty? Uzasadnij swoją odpowiedź.
27. Wymicil i omów przesłanki irracjonalnego zachowania się konsumentów na
rynku.
28. Jaki zwi<vek występuje mic;dzy malc.i<!C<! użytecznościq marginahH! a prawem
popytu? Uzasadnij swc>j<1 odpowiedź.
29. Dlaczego racjonalni konsumenci mogq nie osiqgrn)Ć równowagi swojej struktury
konsumpcji?
!07
 rv1ikrockonomia - 1J>iór ćwic?.Cll i zud1ii1

30. Załóżmy, że Adam Nowak przeznacza cały swój rozporządzalny dochód na kon- Rozdział 5
sumpcjct dobra X i dobra Y. , ,, ..
a) co powinien uczynić, aby zmaksymalizować użytecznosc z konsumpcji
Teoria popytu konsumenta
!YfU . MU.1 . MUx MUr .1
dóbr X i Y, jeśli --·-' > - - , a co gdy - - - < - - ·
P.
.I
P..
l
P,v P.,.
"d ł . , KLUCZOWE TERMINY
b) w przypadku, gdy w sytuacji wyjściow~j Adam Nowak znaj owa się w rowno-
waclze, to jaka zmiana ceny dobra X 1/łub ceny dobra Y mogła
Dobra normalne - dobra, na które wzrasta (maleje) popyt konsumenta, wraz ze
by doprowadzić do tego, że MUx byłoby większe niż MUr , natomiast wzrastem (spadkiem) jego dochodu, ceteris paribus.
P, Pr MU Dobra podrzędne - dobra, na które maleje (wzrasta) popyt konsumenta, gdy
., . . . MUx
co mogłoby doprowadz1c do tego, ze - - byłoby
·.·„. ·.· r 'I
mnie.1sze mz - - - . wzrasta (maleje) jego dochód, ceteris paribus.
P,\' P.,. Efekt pędu owczego - opisany został w literaturze ekonomicznej przez H. Lei-
c) biorqc pod uwagę odpowiedzi na pytania a) i~) oceń, czy wielkość popytu na bensteina i polega na tym, że konsumenci tym bardziej cenie! pewne dobra i tym
dobro X i/lub Y zmieni się w kierunku przewidywanym przez prawo popytu, więcej ich nabywajq, im wyżej je cenie! i więcej ich nabywajq inni konsumenci. Za
jeśli cena dobra X spadnie i/lub cena dobra Y wzrośnie, bądź gdy cena dobra pomoq efektu pędu owczego wyjaśnić można wpływ mody na zmiany popytu.
'y spadilie i/lub cena dobra X wzrośnie. Efekt substytucyjny zmiany ceny - polega na zmianie struktury popytu, czyli
zastępowaniu dóbr, które staj<! się relatywnie droższe przez dobra, które stajq się
relatywnie ta11sze np. margaryna- masło, pióro- długopis itd.
Efekt dochodowy zmiany ceny - rezultat zmiany dochodów realnych spowo-
dowany zmianami cen dobra. Wzrost ceny danego dobra powoduje (przy nie
zmienionym dochodzie nominalnym) obniżenie się dochodu realnego (zmniejsza
sit; wówczas ilość dóbr możliwych cło nabycia), natomiast obniżenie ceny danego
dobra (przy nie zmienionym dochodzie nominalnym) przyczynia się do wzrostu ilo-
ści dóbr możliwych do nabycia.
Krzywa cena - konsumpcja - zwana również cenow<! krzywq konsumpcji łub
ścieżk<1 ekspansji cenowej, pokazuje jak zmienia się konsumpcja konsumenta na
dane dobro, gdy cena tego dobra zmienia się w sposób ciqgły, przy założeniu nie-
zmienności dochodu, cen innych dóbr oraz danych preferencji konsumenta.
Krzywa dochód - konsump~ja - zwana również dochoclow<1 krzywq konsumpcji,
ścieżk<! ekspansji dochodowej - pokazuje, jak zmienia się konsumpcja konsumenta,
przy zmianie jego dochodu, niezmiennych preferencjach i stałych cenach dóbr x i y.
Paradoks Giffena - w XIX wieku angielski ekonomista Robert Giffen opisał
nietypowe zachowanie się konsumentów. W 1844 roku w Irlandii panowała zaraza
ziemniaczana, która spowodowała niskie zbiory ziemniaków. Mała podaż ziemnia-
ków spowodowała gwałtowny wzrost cen, które przyczyniły się cło spadku realnych
dochodów ludności. Paradoks Giffena dotyczy dóbr niższego rzędu tj. nu1ka, zie-
nmiaki, gorsze gatunki mięsa w krajach o niskich dochodach, gdzie wydatki na
żywność stanowi<! z1rnczm1 część budżetów domowych. Paradoks ten może również
występować w przypadku obniżenia ceny.
Paradoks Veblena - na przełomie XIX I XX wieku amerykai1ski ekonomista
Thorstein Veblen opisał przypadek konsumpcji na pokaz. Paradoks ten dotyczy
przecie wszystkim dóbr luksusowych, snobistycznych (tj. biżuteria, wille, drogie
futra, drogocenne samochody), które S<! przedmiotem konsumpcji na pokaz a ich
zakup zaspokaja specyficzm1 potrzebct demonstracji i wskazuje, że na skutek wzro-

109
108
 Miknlclumomi11 - zbiór ćwkzc1l i zada1l
stu cen tych dóbr ich konsumpcja rośnie, zaś spadek cen powoduje odwrolnq kon-
sekwencjQ.
Paradoks spekulacyjny - wiąże się z oczekiwaniami dotyczqcymi przyszłej ceny
i występuje na giełdach kapitałowych, walutowych i towarowych. Jeżeli inwestorzy
oczekują wzrostu ceny, to zwiększa.i<! swój popyt, co przyczynia się do dalszego
wzrostu ceny. W przypadku występowania na giełdzie hossy, inwestorzy zwit;kszają
swoje zakupy w nadziei, że cena bt;cłzie dalej rosła co umożliwi w późniejszym okre-
sie sprzedaż z zyskiem. Natomiast w przypadku bessy (tzw. spekulacji na zwlokę),
która charakteryzuje się spadkiem cen, inwestorzy zmniejszaj<! swój popyt, ponieważ
wychodz<J z zalożenia, że ceny będ<1 nadał spadały i w późniejszym okresie można
będzie kupić po jeszcze niższych cenach.
Popyt funkcjonalny - popyt, który zwi<1zany jest z typow<1 reakc.i<l konsumentów
na rynku, zgodm1 z prawem popytu.
Popyt niefunkcjonalny - popyt, który wynika z zachowa{1 konsumentów wywoła­
ny oddziaływaniem tzw. „efektów zewnętrznych na użyteczność", kształtujących się
pod wplywem subiektywnej oceny zachowania się konsumentów na rynku.
Prawo Engla - w XIX wieku saksoński statystyk Ernest Engel dokonał jako
pierwszy szerokich bada!'\ statystycznych, zależności wydatków na poszczególne
dobra od wysokości dochodów konsumenta. Na podstawie przeprowadzonych
bada!'\ wykazał, że w miarę wzrostu dochodów maleje udział wydatków na dobra
podstawowe np. na żywność, zaś rośnie na dobra wyższego rzt;du np. artykuły prze-
mysłowe, zwłaszcza hwałego użytku jak pralka, sprzęt RTV, samochód itp. Graficz-
nym obrazem zależności między dochodem a popytem S<l krzywe Engła.
Renta (nadwyżka) konsumenta - stworzona przez A. Marshalla, opiera się na
pojęciu użyteczności i na prawie malejącej użyteczności marginalnej. Nadwyżkę
konsumenta oblicza się w jednostkach pieniężnych i jest ona różnic<! micrdzy naj-
wyższq cemi jaką konsument skłonny byłby zapłacić za pcwmi ilość danego dobra,
a cem1 rzeczywiście za nic płacom1. Za pie1wsz<1 jednostkę dobra, dającą konsumen-
towi najwicrksz<t użyteczność jest on sklonny zapłacić wicrccj, za drug<! jednostkę
berdzie sklonny zapłacić nieco mniej, natomiast za ostatniq jednostkcr dobra konsu-
ment jest skłonny zapłacić tylko tyle ile wyniesie cena rynkowa. Ze względu na to,
że konsument ocenia każdq kołejmi jednostkę nabywanego dobra, płacqc za każdą
z nich jednakową cen<{ rów11<1 cenie ostatniej zakupionej jednostki dobra, st<1d przy
zakupie każdej z wyj<1tkiem ostatniej jednostki dobra, uzyskuje nadwyżkę bc;dqcq
rent<! konsumenta.
UZUPEŁNIJ LUKI W TEKŚCIE
Popyt konsumenta jest ściśle skorelowany z ................................................... i ..... .
.............................................. Przyjmuj<ic założenie stałości cen dóbr nabywanych na
rynku, o wielkości popytu konsumenta decyduje ....................................................... .
.............................................. . W miarę spadku dochodu ceteris parihus, konsument
może nabyć ......................... (większ<\ I mnicjsz<1) ilość dóbr X i Y, natomiast wzrost
dochodu ceteris paribus powoduje ............................... (wzrost I spadek) popytu kon-
I 10
-·--- 'li..~<1ria p<1pytu ktmsumcntn
sumenta na oba dobra. Anałizuj<1c zmiancr wielkości popytu konsumenta na dane
dobro w reakcji na zmian« jego dochodu, dobra dzieli się na .................................. .
................ i ..................................................... Zmiana dochodu konsumenta wpływa
również na jego strukturę konsumpcji. W sytuacji wzrostu dochodu ceteris parihus,
........................ (zwiększa się I maleje) udział dóbr .................................................. .
kosztem ograniczenia dóbr ................................................... w strukturze spożycia
konsumenta.
Krzywa dochód - konsumpcja informuje, że ...................................................... .
··········································································································································
··········································································································································
........................... W przypadku, gdy dobro X jest dobrem normalnym, a dobro Y
_dobrem podrzędnym, dochodowa krzywa konsumpcji posiada ............................... .
(dodatnie I ujemne) nachylenie. Jeżeli dobro X jest dobrem podrzcrdnym, natomiast
dobro Y dobrem normalnym, wówczas krzywa dochód - konsumpcja posiada ...... .
........................ nachylenie i jest bardziej ......................................... (płaska I stroma)
w stosunku do pocz<1tku układu współrzędnych. Z dochodowej krzywej konsumpcji
można wyprowadzić krzywe Engla, które przedstawiajq zależność micrdzy .............. .
......••...•••••.••••.•••••.•.•••....•••••.•••••.•.•••••••.•.•••••••••.••••••••••••...• Cl ••..••••.••••••••••••••••.•••••••••.••..•.••.•..
....................................................... Krzywa Engła dla dóbr normalnych luksusowych
posiada nachylenie ..................................................................................................... .
i oznacza ...................................................................................................... Dla dóbr
normalnych podstawowych krzywa Engła posiada nachylenie ................................. .
................. , co w efekcie oznacza .................................................................................. .
.................... Natomiast dla dóbr niższego rzędu krzywa Engla posiada nachylenie
............................................... i oznacza ............................................... I3adania prowa-
dzone przez Engla doprowadziły do sformułowania tzw. prawa popytu, które głosi,
że w miarę wzrostu dochodu ......................................................... , .............................. .
....................................................................... ,a także ..................................................... .
Istotny wpływ na strukturę konsumpcji wywiera zmiana ceny nabywanych przez
konsumenta dóbr na rynku, przy założeniu stałego jego dochodu. Zmiany ceny
dobra powodu.i<! .................................................... Krzywa cena - konsumpcja poka-
zuje .................................................................................................................................. .
....................................................................................„..... „ ............. W przypadku dóbr
substytucyjnych cenowa krzywa konsumpcji posi<tda ..................................... (ujem-
ne I dodatnie) nachylenie, natomiast w odniesieniu do dóbr komplementarnych
krzywa cena - konsumpcja posiada nachylenie ...................................... (ujemne I
dodatnie).
Zmiana ceny dobra wywołuje efekt ................................................... i efekt
.................................................... Z efektem substytucyjnym mamy do czynienia
wówczas, gdy ................................................ ···· ····· ········ ··· ················· ···· ·· ····· ··········· ·· ··· ··
........................................ Natomiast efekt dochodowy zmiany ceny polega na .... .
................................................................................................................. W przypadku
dóbr normalnych efekt dochodowy zmiany ceny jest .................................................. .
I I1
 MikrocktHH]mia ·- zllilir ćwiczc1l i zada1i 'H:oria popytu ktmsun11.:nta

(dodatni I ujemny), natomiast w przypadku dóbr niższego rzędu efekt dochodowy 5. W przypadku, gdy oba dobra S<! dobrami normalnymi, krzywa dochód - kon-
jest .................... „ ......... (dodatni I ujen~ny). Z kolei efekt substytucyjny zmiany ceny sumpcja posiada ujemne nachylenie.
wszelkich dóbr jest ................................................... , co oznacza, że wzrostowi ceny
określonego dobra ceteris paribus towarzyszy ................................... (wzrost I spadek)
p [-] F C-=:J
wielkości popytu na to dobro. Dodatni efekt dochodowy .............................. (osła- 6. .le!~Ii dynamika wzrostu konsumpcji określonego dobra jest większa od dyna-
bia /wzmacnia) działanie efektu substytucyjnego, natomiast ujemny efekt docho- n11k1 wzrostu dochodu konsumenta, wówczas elastyczność dochodowa jest
dowy ................................ (osłabia I wzmacnia) działanie efektu substytucyjnego. ujemna. ·
W przypadku dobra Giffena ................................................... efekt dochodowy jest
........................................... (silniejszy I słabszy) od efektu substytucyjnego, w wyniku
PD FL]
7. Krzywa Engla dla dobra normalnego luksusowego posiada nachylenie dodat-
czego h1czny efekt popytowy będqcy konsekwencj<! np. spadku ceny dobra wyraża
nie.
się .................................... (wzrostem I spadkiem) konsumpcji tego dobra.
Na globalny popyt rynkowy składa się popyt .......................................... zwią-
zany z typową reakcj<\ konsumentów na rynku, zgodm1 z prawem popytu i popyt
PD FD
8. W odnie~ieniu do. dobra normalnego podstawowego krzywa Engla posiada
................................................... wynikaj<1cy z nietypowych zachowań konsumentów nachylernc doclalme rosnqce, co oznacza rosnące dodatkowe zakupy danego
na rynku. W literaturze przedmiotu wyróżnia się trzy rodzaje popytu niefunkcjonal- dobra przy zwiększaniu dochodu.
nego:···············'·······························, ................................................... i ......................... .
............................................................................. polega na tym, że konsumenci tym
wyżej ceni<! pewne dobra i tym więcej ich nabywaj<\, im bardziej je ceniq i więcej 9.
PD FD
We~Hug p~·~1wa Eng~a, wra~ ze wz1:ostem. dochodu spada proporcja wydatków
ich nabywajq inni konsumenci. Natomiast ................................................... polega na na zywnosc, natomiast zwiększa się udział wydatków na potrzeby dalsze lub
tym, że niektórzy konsumenci mniej ceni<! le dobra, które konsumuj<! inni, a zatem luksusowe.
nabywa.i<! ich mniej lub w ogóle eliminuj<! je ze swoich zakupów, ponieważ sq one
nabywane przez innych konsumentów. Natomiast konsumpcja ostentacyjna infor-
p[ I FD
1nuje, że ........................................................................................................................... . 10. Spadek ceny danego dobra, ceteris paribus powoduje, że konsument będzie
mógł konsumować mniejsze ilości tego dobra.

PD FD
11. Kr7:ywa cena.- konsump~ja pokazuje zmianę struktury konsumpcji wraz ze
TEST PRAWDA - FAŁSZ
zm~ami ~e1.1y Jednego. z dobr oraz dochodu konsumenta, przy założeniu nie-
Zaznacz literę P jeśli zdanie jest prawdziwe, natomiast literę F jeśli zdanie jest zmtennosct ceny drugiego dobra.
fałszywe.
I. W sytuacji wzrostu dochodu konsumenta, ceteris paribus, zmniejsza się udział PD FD
12. W przypadku dóbr komplementarnych krzywa cena - konsumpcja posiada
dóbr normalnych na skutek zwiększenia dóbr podrzędnych w strukturze jego
dodatnie nachylenie.
konsumpc.ji.
PD FD
13. Krzyw<1 popytu konsumenta na dane dobro można wyprowadzić z dochodowej
2. Zmiana cen względnych (stosunku cen) konsumowanych dóbr wywoła przeciw-
krzywej konsumpcji.
nie skierowam1 zmiant; wielkości ich konsumpcji.
p [-=:JF D PD FD
14. Krz~wq popytu rynkowego na dane dobro otrzymujemy sumuj<1c punkty równo-
3. Jeśli wraz ze wzrostem dochodu rośnie konsumpcja obu dóbr, to dobra le s<\ dobra-
wagi konsumenta, przy różnych cenach tego dobra.
mi o dodatnie.i elastyczności dochodowej popytu, czyli dobrami normalnymi.

PD FD rD FD
15. Ce1~0.wa krz~wa ko.nsumpcji wskazuje najczęściej na rosm1c<1 konsumpcję dobra
4. Jeżelidochodowa krzywa konsumpcji posiada ujemne nachylenie, wówczas
jedno dobro ma charakter dobra podrzędnego, drugie - dobra normalnego. lameJ<!cego t male.iącq - dobra droższego, a więc ujemm1 elastyczność cenow<i
popytu.
rD F[ I
112 113
 Mikn1ck<11Hnnia - zlJitir ćwiczcr'1 i zadali ·1coria popytu konsumenta
----
Jeżeli wraz ze spadkiem ceny określonego dobra krzywa cena - konsump.
16. 21. Efekt substytucyjny i efekt dochodowy wyjaśniony przez E. Slutskiego opiera się
cja zbliża się do osi rzędnych, O(-nacza to, że mamy do czynienia z dobrem na założeniu, że konsument clc1ży do maksymalizacji użyteczności z konsumpcji
Giffena. przy danym dochodzie.
PD
17. Efekt dochodowy spadku ceny danego dobra, cete1is paribus, oznacza wzrost
P[~ FL]
28. Efekt substytucyjny w ujC(ciU Slutskiego jest mniejszy od efektu substytucyjnego
dochodu realnego konsumenta, w wyniku czego może on przemieścić sitt na w ujC(ciU Hicksa.
wyżej położonq krzyw<! obojętności w stosunku do poczqtku układu współrzęd­
nych. PL]
PD 29. W ujęciu Słutskiego, dochód realny oznacza koszyk dóbr, jako konsument
nabyć za dany dochód w czttści przeznaczony na cele konsumpcyjne.
może

18. Krzywa popytu na dobro Giffena posiada dodatnie nachylenie, czyli dodatni.i
elastyczność cenowq popytu. PD FD
30. W przypadku, gdy bezwzględna wartość zmiany wielkości popytu spowodowa-

19. W ujęciu
PD
Hicksa dla dóbr normalnych efekt dochodowy jest dodatni.
FD nej efektem dochodowym jest mniejsza niż bczwzglc;dna wartość zmiany spowo-
dowanej efektem substytucyjnym, wówczas całkowita zmiana wielkości popytu

PD
20. W ujęciu Hicksa, w odniesieniu do dóbr normalnych, spadek ceny danego
FD jest ujemna.
FD
dobra powoduje, że łqczny efekt popytowy, rozłożony na ujemny efekt substy- 31. Różnica w ujC(ciu Hicksa i Slutskiego polega na tym, że efekt substytucyjny
tucyjny i dodatni efekt dochodowy powoduje spadek konsumpcji. w ujttciu Hicksa zachowuje stalość siły nabywczej, ale nie zachowuje stalości

21. W ujęciu
p ci niższego rzędu,
Hicksa, w przypadku dobra
F r=:J
efekt substytucyjny i efekt
użyteczności.

PD FI I
dochodowy działaj<! w przeciwnych kierunkach, przy czym ujemny efekt substy- 32. Kompensacyjna zmiana dochodu zapewnia konsumentowi poziom realnego
tucyjny dominuje nad ujemnym efektem dochodowym. dochodu równoważny temu, jaki osiqgm1łby w wyniku zmiany ceny dobra.

PD FD PL_! FD
22. W koncepcji Hicksa dodatni efekt dochodowy osłabia działanie efektu substy- 33. Dochodowa krzywa konsumpcji powstaje przez poh1czenic kolejnych punktów
tucyjnego. optimum konsumenta, wynikaj<1cych ze zmian cen.

PD
23. Efekt substytucyjny zmiany ceny jest zawsze ujemny, natomiast efekt dochodo- 34. Efekt substytucyjny
PD
określa zmiany ilości
FD
nabywanych dóbr X i Y pod wpływem
wy zmiany ceny może być dodatni lub ujemny. zmiany ceny.

24. Efekt pttdu owczego wyjaśnia

PD oddziaływanie
Fl~
mody na zmiany popytu. 35. Efekt dochodowy określa zmiany ilości nabywanych dóbr X i Y wynikaj<1ccj ze

rD
25. Konsumpcja ostentacyjna powoduje, że
FD
krzywa popytu rynkowego posiada
zmiany siły nabywczej konsumenta.
PD FD
dodatnie nachylenie. 36. Krzywa Engela wyznacza wielkości zmian popytu na dobro X pod wpływem
zmiany gustów konsumentów.
26. Wyodrębnienie efektu substytucyjnego i efektu dochodowego w ramach zmiany rD FD
37. O zakwalifikowaniu danego dobra do dóbr normalnych b<1dź niższego rzędu
ceny, jako składników zmiany ilości nabywanej w koncepcji J. R. Hicksa opiera
się na założeniu, że celem konsumenta jest d<jżenie do minimalizacji wydatków przesqdza efekt dochodowy - dodatni dla dóbr normalnych i ujemny dla dóbr
w celu utrzymania stałego poziomu użyteczności. niższego rzqdu.

rD FD
114 115
 Mikmcko110111ia - 1.hiór ćwic1.cl1 i zada1l kon~umcnta
--·---------· --------'-'-'=:_c_c_-----------------~-------
------ - ----- --
'li:oria popytu

38. W ujl(ciu Slutskiego, ilustracją efektu substytucyjnego jest przesunil(cie punktu 5. Krzywa Engla dla dóbr normalnych podstawowych posiada nachylenie:
równowagi konsumenta,wzdłuż tej samej krzywej obojętności. a) ujemne,
.. rD FL] b) dodatnie rosm1ce,
c) dodatnie malejqce,
39. Paradoks Giffena dotyczy dóbr absolutnie podrzędnych, których nabycie rośnie d) równe nieskrn1czoności.
w miarę wzrostu dochodu tak silnie, że ujemny efekt substytucyjny przewyższa 6. Prawo Engla głosi, że w miart; wzrostu dochodu:
dodatni efekt dochodowy. a) rośnie proporcja wydatków na żywność,
rD FL] b) maleją wydatki zwiqzane z utrzymaniem mieszkania,
c) zwiększa sit; udział dóbr niższego rzędu,
40. Efekt dochodowy w ujęciu Slutskicgo jest mniejszy od efektu dochodowego
d) zwiększa się proporcja wydatków na potrzeby dalsze lub luksusowe.
w koncepcji Hicksa.
7. W przypadku dóbr komplementarnych cenowa krzywa konsumpcji:
rD FD a) posiada dodatnie nachylenie,
b) jest równoległa do osi rzędnych,
c) posiada ujemne nachylenie,
TEST WIELOKROTNEGO WYBORU d) jest równoległa do osi odcic:;tych.
8. Efekt dochodowy zmiany ceny jest:
l. W sytuacji ·wzrostu dochodu konsumenta, ceteris paribus: a) zawsze ujemny,
a) zwiększa się udział dóbr podrzędnych kosztem zmniejszenia dóbr normal- b) zawsze silniejszy od efektu dochodowego,
nych w strukturze jego konsumpcji, c) może być dodatni i ujemny,
b) zmniejsza się udział dóbr normalnych, zaś rośnie konsumpcja dóbr niższego d) zawsze dodatni.
rzędu, 9. Dobro Giffena w ujęciu .J.R. Hicksa jest szczególnym przypadkiem dobra niż­
c) zwiększa się udziałdóbr normalnych kosztem ograniczenia dóbr podrzt;d- szego rzędu o:
nych w strukturze spożycia konsumenta, a) dodatniej elastyczności dochodowej,
d) zwic:;ksza sit; udział dóbr normalnych i dóbr niższego rzt;du w strukturze spo- b) ujemnej elastyczności cenowej popytu,
życia konsumenta. c) jednostkowej elastyczności cenowej podaży,
2. W przypadku, gdy oba dobra s<1 dobrami normalnymi dochodowa krzywa kcm- d) ujemnej elastyczności dochodowej i dodatniej elastyczności cenowej popytu.
sumpcji: IO. Dobra normalne w koncepcji .J.R. Hicksa wykazuj<1:
a) jest równoległa do osi odciętych, a) ujemny efekt dochodowy,
b) posiada dodatnie nachylenie, b) dodatni efekt dochodowy,
c) jest prostopadła do osi odciętych, c) ujemny efekt substytucyjny,
d) posiada ujemne nachylenie. d) dodatni efekt substytucyjny.
3. Krzywa cena - konsumpcja to: 11. Jeżeli spada cena dobra podstawowego, wówczas w ujęciu J.R. Hicksa:
a) krzywa wyznaczaj<1ca wielkość konsumpcji danego dobra dla określonej a) efekt substytucyjny jest ujemny, podobnie jak efekt dochodowy,
ceny, b) h1czny efekt popytowy powoduje wzrost konsumpcji danego dobra,
b) krzywa odzwierciedlająca zmiany preferencji konsumenta, przy założeniu c) efekt substytucyjny i efekt dochodowy S<l dodatnie,
stałości cen dóbr i dochodu konsumenta, d) efekt substytucyjny i efekt dochodowy w równym stopniu przyczyniaj<} sit; do
c) krzywa lączqca kolejne punktu równowagi konsumenta tworzqce sit; wraz ze spadku wielkości popytu na to dobro.
zmiam1 ceny jednego z analizowanych dóbr, 12 . .Jednoczesny wzrost dochodów i zwictkszenie konsumpcji danego dobra świad­
d) krzywa i<1cząca ze sob<1 punkty optimum konsumenta przy różnym poziomie czy jednoznacznie o tym, że jest ono dobrem:
ceny danego dobra. a) niższego rzc:;du,
4. Jeżeli dynamika wzrostu konsumpcji określonego dobra jest większa od dynami- b) substytucyjnym,
ki wzrostu dochodu, to dobro takie nazywamy dobrem: c) komplementarnym,
a) normalnym luksusowym, d) normalnym.
b) normalnym podstawowym, 13. Jeżeli dwa dobra sq dobrami normalnymi, wówczas w ujc:;ciu Hicksa:
c) niższego rzt;du, a) dodatni efekt dochodowy wzmacnia działanie efektu substytucyjnego,
d) Giffena. b) ujemny efekt dochodowy wzmacnia działanie efektu substytucyjnego,

116 117
 f'vlikroeknnomia - zbiór ćwiczcl1 i zadai't _________·rc_·o_ri_apopytu konsumenta

c) dodatni efekt dochodowy zmienia nachylenie krzywej popytu z ujemnego na zo. Wzrost ceny dobra niższego rzędu w koncepcji .J.R. Hicksa:
dodatnie, a) spowoduje spadek konsumpcji tego dobra w wyniku działania efektu substy-
cl) efekt dochodowy prowadzi do' wzrostu popytu jednego z tych dóbr. tucyjnego,
14. Jeżeli dobro jest dobrem Giffena, wówczas w ujęciu J.R. Hicksa wzrost jego b) spowoduje wzrost konsumpcji tego dobra w wyniku dzii1lania ujemnego efek-
ceny powoduje: tu substytucyjnego,
a) powstanie dodatniego efektu dochodowego i ujemnego efektu substytucyj- c) spowoduje wzrost konsumpcji tego dobra w wyniku działania efektu docho-
nego, dowego,
b) przewagę ujemnego efekt u dochodowego nad ujemnym efektem substytu- d) wywoła ujemny h1czny efekt popytowy.
cyjnym, 21. Dla dóbr normalnych podstawowych, dochodowa krzywa konsumpcji:
c) przewagę ujemnego efektu substytuc-yjnego nad ujemnym efektem dochodowym, a) posiada ujemne nachylenie,
d) wzrost konsumpcji tego dobra. b) ma zawsze nachylenie dodatnie,
15. Spadek ceny dobra niższego rzędu powoduje w koncepcji .J.R. Hicksa: c) informuje o zmianach w strukturze konsumpcji dóbr na skutek zmiany syste-
a) dominację ujemnego efektu substytucyjnego nad ujemnym efektem docho- mu preferencji konsumenta,
dowym, d) jest niemożliwa do wykreślenia, jeżeli oba analizowane dobra zaliczane S<! do
b) przewagę ujemnego efektu dochodowego naci ujemnym efektem substytu- dóbr normalnych luksusowych.
cyjnym, 22 . .Jeżeli ceny nabywanych przez konsumenta dóbr obniża.i<! się w jednakowym
c) że h1czny efekt popytowy jest różnicą między efektem substytucyjnym a efek- stopniu, natomiast jego nominalny dochód wzrasta, wówczas:
tem dochodowym, a) wzrośnie użyteczność marginalna z konsumpcji wszystkich dóbr,
cl) wzmocnienie efektu substytucyjnego. b) popyt na dobra normalne luksusowe rośnie w większym stopniu niż na dobra
16. W ujęciu .J.R. Hicksa ujemny efekt dochodowy jest silniejszy od efektu substytu- normalne podstawowe,
cyjnego w przypadku: c) efekt substytucyjny dla dobra Giffena będzie dodatni,
a) dobra normalnego, cl) wzrasta popyt na dobra niższego rzędu.
b) dóbr komplementarnych, 23. Dla dóbr doskonale komplementarnych efekt substytucyjny zmiany ceny jedne-
c) dóbr substytucyjnych, go z nich będzie:
d) dobra Giffena. a) równy efektowi dochodowemu,
17. Wzrost ceny dobra normalnego: b) dodatni, ponieważ występuje dodatnia zależność między wielkościq popytu
a) spowoduje spadek konsumpcji lego dobra na skutek działania efektu substy- na jedno dobro, a zmiarn1 popytu na drugie dobro,
tucyjnego, c) ujemny, ze względu na odwrotnq zależność pomiędzy wielkością popytu dane-
b) spowoduje zmniejszenie konsumpcji lego dobra w wyniku działania efektu go dobra a jego cen<1,
dochodowego, eł) zerowy, ponieważ nie da się tych dóbr substytuować wzglądem siebie.
c) wywoła ujemny całkowity efekt popytowy, 24 . .leżeli cena danego dobra w porównaniu z innymi dobrami wzrasta, ceteris pari-
d) wywoła dodatni łączny efekt popytowy. bus, wówczas:
18. Jeżeli dobro X jest dobrem normalnym, wówczas spadek ceny tego dobra powo- a) efekt substytucyjny jest dodatni,
duje, że w koncepcji .J.R. Hicksa: b) efekt dochodowy jest dodatni,
a) efekt substytucyjny wywołany spadkiem ceny dobra X jest wzmacniany efek- c) efekt substytucyjny jest ujemny,
tem dochodowym, d) efekt dochodowy jest ujemny.
b) efekt substytucyjny i efekt dochodowy maj<1 przeciwne znaki, 25. Jeżeli cena 1rn1ki obniża się i obse1wujemy spadek konsumpcji tego dobra, wów-
c) dodatni efekt dochodowy wzmacnia efekt substytucyjny, czas w ujęciu .J.R. Hicksa:
d) ujemny efekt dochodowy osłabia efekt substytucyjny. a) efekt dochodowy w większym stopniu zmniejsza spożycie, niż efekt substytu-
19. Spadek ceny dobra Giffena w koncepcji .J.R. Hicksa: cyjny je zwiększa,
a) spowoduje wzrost konsumpcji tego dobra w wyniku działania efektu substy- b) efekt dochodowy i substytucyjny działa.i<! w kierunku zmniejszenia konsumpcji,
tucyjnego, c) efekt dochodowy jest ujemny i przewyższa efekt substytucyjny,
b) spowoduje spadek konsumpcji tego dobra w wyniku działania efektu docho- d) łqczny efekt popytowy jest dodatni.
dowego, 26. J\sia nabywajqc dobra X i Y maksymalizuje użyteczność z konsumpcji, czyli
c) wywoła dodatni h1czny efekt popytowy, znajduje sit; w punkcie równowagi. Zakładaj<1c, że cena dobra X zmniejszyła się,
cl) wywoła ujemny całkowity efekt popytowy. a dobra X i Y sq dobrami substytucyjnymi, wówczas Asia będzie mogła:

118 119
 Mikmckoqomia -- zbiór ćwic1.c1l i ZiH.lai1 ·icoria 1>upylu klmsumcnto1
.---.......--:---·--·-----~-------------

a) konsumować więcej dobra X i mniej dobra Y, ZADANIA

b) spożywać mniej, zarówno dob1y X, jak i dobra Y,
c) konsumować mniej dobra X i więcej dobra Y,
Z!!flanie 5.1 . . . . ,,
d) spożywać więcej obu dóbr. J)obro X jest dobrem podrzędnym, a dobro Y - normalnym . .Jak zm1e111 się w1elkosc
27. Cena dobra X w stosunku do dobra Y wzrasta. Oznacza to, że mamy do czynie- konsumpcji dóbr X i Y, gdy dochód k:msumenta mal~je, ceteris parit:us'! 7:'-aznacz
nia z: na samodzielnie sporządzonym wykresie krzyw<! dochod - konsumpcp (ICC).
a) dodatnim efektem substytucyjnym,
b) ujemnym efektem dochodowym, Zadanie 5.2
c) ujemnym efektem substytucyjnym, 1)obro X jest dobrem niższego rzędu. Ct:na tego dobra nie ulega zmianie, nato-
d) dodatnim efektem dochodowym. miast rośnie dochód konsumenta. Jak zmieni się wielkość konsumpcji na to dobro?
28. Wzrost dochodu Pawła spowodował, że jego popyt na dobro X obniżył się. Ozna- Pokaż na samodzielnie sporzi1dzonym wykresie dochodowq krzyw11 konsumpcji,
cza to, że dobro X ma dla niego (zakladajiic ujęcie .J.R. Hicksa): a także wyprowadź krzywą Engla dla dobra X.
a) dodatni<! elastyczność dochodowq,
b) ujemm1 elastyczność ~lochodowq, Zadanie 5.3
c) dodatni efekt su6styt~1cyjny, Dobra X i Y są dobrami substytucyjnymi. Jak zmieni sil( struktura konsumpcji, gdy
d) ujemny efekt substytucyjny. cena dobra Y wzrośnie, ceteris paribus. Pokaż na samodzielnie sporzqdzonyrn wykre-
29. Jeżeli spadkowi ceny m<1ki towarzyszy również spadek zakupu ziemniaków, wów- sie cenowq krzyw11 konsumpcji (PCC) dla dóbr X i Y.
czas w ujęciu J.R. Hicksa:
a) efekt dochodowy jest ujemny i wzmacnia działanie efektu substytuc)'jnego, Zadanie 5.4
b) efekt dochodowy jest dodatni i wzmacnia działanie efektu substytucyjnego, Na podstawie rysunku wskaż prawidłowe odpowiedzi:
c) ujemny efekt dochodowy przewyższa ujemny efekt substytucyjny,
d) dodatni efekt dochodowy przewyższa dodatni efekt substytucyjny.
30. Jeżeli na skutek zmiany ceny rynkowej dobra X, ceteris paribu.\~ równowaga Basi
przesuwa się do nowego punktu optimum, w którym równowagi użyteczności
marginalnych s<1 niższe niż poprzednio a preferencje Basi nie ulegaj<! zmianie,
wówczas świadczy to o tym że sytuacja Basi w nowym punkcie równowagi (w ka-
tegoriach użyteczności):
a) pogorszyła się,
b) uległa nieznacznej poprawie,
c) nie uległa zmianie,
d) zdecydowanie polepszyła się.
-----11

a) dobra X i Y s11 dobrami normalnymi,

b) cena dobra X wzrosła,
e) efekt substytucyjny wywołany zmianq ceny dobra X jest wzmacniany efektem
dochodowym,
d) efekt dochodowy jest dodatni zaś efekt substytucyjny jest ujemny,

120 121
 Mikroekonomia - zhi6r ćwiczct'1 i zadali 'ICoria popytu konsumenta

e) efekt dochodowy wywołany zmianą ceny dobra X jest ujemny,
I) h1czny efekt popytowy jest ujemny.
Zadanie 5.5
Na poniższym rysunku wyznacz efekt substytucyjny i efekt dochodowy zmiany ceny
dobra X oraz łączny efekt popytowy, a także wyznacz dochodową krzywq konsump-
cji (ICC) i cenow<1 krzyw<l konsumpcji (PCC).
Zadanie 5.9
Małgosia otrzymuje od rodziców m1es1ęczne kieszonkowe w wysokości I OO zł,
które w całości przeznacza na zakup dwóch dóbr: X i Y. Cena dobra X kosztuje
p. == 20 zł, podobnie jak cena dobra Y. ·
a)\ wyznacz punkt równowagi konsumenta przy danych ograniczeniach wiedz:1c, że
Małgosia konsumuje 2 jednostki dobra Y;
h) załóżmy, że cena dobra X obniżyła sic;. o 50% ceteris paribus, w wyniku czego
Małgosia zwiykszyla konsumpcj(( dobra X o I jcdnostkc;.. Wyznacz nowy punki
optimum konsumenta;
c) wykreśl na rysunku cenowq krzyw<! konsumpcji (PCC);
d) wyprowadź krzyw:1 popytu na dobro X.

Zadanie 5.lO
Konsument dysponuje miesięcznym dochodem w wysokości 1000 zł, który w całości
przeznacza na zakup dobra X i dobra Y. Cena dobra X spadła z 200 zł do IOO zl za
.icdnoslkt(. Cena dobra Y utrzymuje si<t na poziomie 200 zł.
a) wyznacz Iinit( budżetow<1 konsumenta przy pierwotnej cenie dobra X;
b) jeżeli konsument spożywa w punkcie równowagi 1 jednostk(( dobra Y, to ile jed-
nostek dobra X konsumuje?
c) wyznacz nowq lini<t ograniczenia budżetowego przy nowej cenie dobra X;
d) w wyniku spadku ceny dobra X konsument zmniejszył spożywanie tego dobra o
50%. Ile wówczas konsumuje jednostek dobra Y w punkcie równowagi?
c) wykreśl krzywq cena - konsumpcja (PCC);
f) wyprowadź krzyw<! popytu na dobro X;
o
g) dobro X jest dobrem:
l. normalnym,
2. niższego rzt(du,
Zadanie 5.6
Analizujemy uj1tcic .J.R. Hicksa. Dobro X jest dobrem niższego rzędu. Jego cena J. Giffena,
4. Veblena.
ulega wzrostowi. Przedstaw graficznie i wyjaśnij w skali konsumpcji dobra X jako
wynik efektu substytucyjnego i dochodowego zmiany ceny. Wyprowadź krzyw<1
Zadanie 5.11
popytu na dobro X.
Zosia dysponuje miesic;.cznym dochodem w wysokości 200 zł, który wydaje na zakup
dobra X i dobra Y. Cena dobra X wynosi Px = 2 zl, a dobra Y -> l'y = 5 zl.
Zadanie 5.7
a) wyznacz linie; budżetowq;
Analizujemy koncepcje{ .J.R. Hicksa. Dobro X jest dobrem normalnym. Jak zmieni
h) określ optymahu1 kombinacje{ dóbr X i Y Zosi wiedz<1c, że uzyskuje ona maksy-
się wielkość konsumpcji tego dobra, gdy jego cena rośnie? Przedstaw na samodziel-
malizację użyteczności z konsumpcji wówczas, gdy spełniona jest nastypujqca
nie sporz<1clzonym wykresie rozmiary i kierunek efektu substytucyjnego i docho-
zależność:
dowego zmiany ceny. Z krzywej cena - konsumpcja wyprowadź krzywq popytu
y
na dobro X. Które punkty leżq na cenowej krzywej konsumpcji (PCC), a które na
Qx= QJ ;
dochodowej krzywej konsumpcji (ICC)? y

c) jak zmieni się sytuacja, jeżeli cena dobra X wzrośnie o l00%?

Zadanie 5.8 d) przedstaw na wykresie obie sytuacje;
Analizujemy koncepcj(( .J.R. Hicksa. Dobro X jest dobrem Giffena. Jego cena ule· c) wyprowad7. krzyw<1 popytu na dobro X.
gla obniżce. Przedstaw graficznie skutki zmiany ceny dla konsumpcji tego dobra,
z uwzględnieniem efektu substytucyjnego i dochodowego oraz h1cznego efektu
popytowego. Wyprowadź krzyw<! popytu na to dobro.

122 123
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczc1l i zada1l 'ICoria popytu ktm~umcnta
-----·-

Zadanie 5.12
Indywidualny popyt na dobro X Ast, Basi i Kasi można przedstawić za pomocq
następuj<1cych równań:
Asia: Ox/\ = 150 - 4I~
Basia: Oxll = 200 - 61~
Kasia: OxK = 140 + 4P.
a) wyprowadź równanie popytu rynkowego na dobro X;
b) dla której z dziewczynek dobro X jest dobrem Giffena?
c) oblicz wspólczynnik elastyczności cenowej popytu na dobro X dla poszczegól-
nych konsumentów zakładaj<\C, że cena tego dobra wynosi Px= 5 zł i określ cha-
rakter popytu poszczególnych konsumentów na to dobro.
........... jednostek dobra X i ..... „ jednostek dobra Y. Marginalna stopa sub-
stytucji dobra X dobrem Y wniosła .............. .
2. Na skutek zmian jakie zaszły na rynku dobra X, cena tego dobra wyniosła
...... zł, natomiast cena dobra Y ................... Na skutek zmiany ceny realny
dochód konsumenta ........... (zmalał I wzrósł/ nie uległ zmianie), natomiast
jego dochód nominalny ................. (zmalał I wzrósł I nie uległ zmianie).
Obecnie optymalna wielkość konsumpcji maksymalizuj<1ca użyteczność konsu-
menta wynosi ............ jednostek dobra X i ........ jednostek dobra Y.
b) zaznacz efekt substytucyjny (se) i efekt dochodowy (ie) zmiany ceny dobra X;
c) wykreśl cenowq krzyw<! konsumpcji (PCC) i krzyw<! dochód - konsumpcja (ICC);
d) wyprowadź krzywq popytu na dobro X.

Zadanie 5.13 Zadanie 5. 14

Rysunek przedstawia zmiany w strukturze konsumpcji spowodowane zmianq cen Analizujemy koncepcję E. Slutskiego. Dobro X jest dobrem niższego rzędu . .Jego
względnych. Zakładając, że cena dobra Y wynosi 2 zł: cena wzrasta. Przedstaw graficznie i wyjaśnij w skali konsumpcji dobra X, jako
wynik efektu substytucyjnego i dochodowego zmiany ceny. Wyprowadź krzyw<1
popytu na dobro X.

Zadanie 5.15
Analizujemy koncepcję E. Slutskiego. Dobro X jest dobrem normalnym. Jak
zmicni się wielkość konsumpcji tego dobra, gdy jego cena wzrasta? Przedstaw na
samodzielnie sporz<1dzonym wykresie rozmiary i kierunek efektu substytucyjnego
i dochodowego zmiany ceny. Wyprowadź krzyw<! popytu na dobro X.

Zadanie 5. 16
Analizujemy koncepcję E. Slutskiego. Dobro X jest dobrem Giffena. Jego cena ule-
gła wzrostowi. Przedstaw graficznie skutki zmiany ceny dla konsumpcji tego dobra
z uwzględnieniem efektu substytucyjnego i dochodowego oraz h1cznego efektu
popytowego. Wyprowadź krzywq popytu na to dobro.
o 5 10 15 20 25 30 35 40
Zadanie 5.17
Funkcję popytu Jacka na dobro X opisuje równanie:
M
QI"= 20+--
. 10~\'
a) zakladaj<JC, że Jacek dysponuje dochodem w wysokości M = 1600 zł, a cena
dobra X wynosi IO zł oblicz, jak kształtuje się popyt na dobro X?
b) jeżeli cena dobra X obniży się o 20%, to jak kształtuje się wówczas spożycie
dobra X przy nowej cenie?
c) oblicz efekt substytucyjny (se) spadku ceny na dobro X (uwzględniając ujęcie E.
o 10 30 Slutskiego ),
d) oblicz efekt dochodowy (ie) spadku ceny na dobro X (uwzględniaj<1c ujęcie E.
a) uzupełnij poniższy tekst: Słutskiego ),
I. W sytuacji wyjściowej konsument dysponował dochodem nominalnym w wyso-
e) ile wynosi hiczny efekt popytowy (de)?
kości ........... zł i mógł nabyć .................. jednostek dobra X lub ............ .
f) dobro X jest dobrem normalnym czy podrzędnym? Uzasadnij swoj<l odpowiedź.
jednostek dobra Y. Konsument maksymalizował swoją użyteczność nabywaj<1c

124 125
 Mikroekonomia - zhi(Jr ćwiczci'1 i zadati
·~~.c=.:.:=c.:..::...-=.=.:...=:c:=-:.:..:..::cc.;__;~~--~~~~~~---------
Zadanie 5.18
Analizu.iemy ujt;cie .J. R. Hicksa. Dobro Y jest dobrem normalnym. Załóżmy, że
cena dobra X, podobnie jak dochód konsumenta nie ulega zmianie, natomiast cena
dobra Y wzrasta. Przedstaw na samodzielnie sporz<1dzonym wykresie rozmiaiy i kie-
runek efektu substytucyjnego (se) i dochodowego (ie) oraz łączny efekt popytowy
(cle) zmiany ceny dobra Y. Wyznacz na rysunku dochodow<) krzyw<i konsumpcji
(ICC) i cenow<1 krzyw<1 konsumpcji (PCC).
Zadanie 5.19
Analizujemy ujt;cic J.R. Hicksa. Dobro Y jest dobrem podrzt;dnym. Załóżmy, że
cena tego dobra wzrasta, natomiast cena dobra X, podobnie jak dochód konsumen-
ta nie ulega zmianie. Przedstaw na samodzielnie sporządzonym wykresie rozmiary
i kierunek efektu substytucyjnego (se) i dochodowego (ie) oraz h1czny efekt popyto-
wy (de) zmiany ceny dobra Y. Wyznacz na rysunku dochodową krzyw<! konsumpcji
(ICC) i cenową krzywą konsumpcji (PCC).
Zadanie 5.20
Analizujemy ujt;cie J.R. Hicksa. Dobro Y jest dobrem Giffena. Załóżmy, że cena
tego dobra wzrasta, natomiast cena dobra X, podobnie jak dochód konsumenta
nic ulega zmianie. Przedstaw na samodzielnie sporz<1dzonym wykresie rozmimy
i kierunek efektu substytucyjnego (se) i dochodowego (ie) oraz l<1czny efekt popyto-
wy (de) zmiany ceny dobra Y. Wyznacz na rysunku dochodowq krzyw<\ konsumpcji
(ICC) i ccnow<1 krzyw<1 konsumpcji (PCC).
Zadanie 5.21
Jakim rodzajem dobra jest dobro X, jeśli wiadomo, że krzywa Engla ma
a) M = 2Q~: ,5
b) M = 0,2,JQ;.
Zadanie 5.22
Analizujemy ujt;cic .J.R. Hicksa. Spadek ceny dobra X spowodował, że wartość efek-
tu substytucy,jncgo wyniosła !se I = 5, natomiast wartość efektu dochodowego kształ­
towała sit; na poziomie Iie I == 9. Zakładajqc również, że krzywa Engla ma postać:
M=2JQ;
a) oblicz h1czny efekt popytowy (de) na dobro X,
b) określ rodzaj dobra opisywanego dam\ krzywą Engła.
Zadanie 5.23
Analizujemy ujt;cic .J.R. Hicksa. Załóżmy, że dobro X jest dobrem podrzędnym
a jego cena wzrosła, w konsekwencji czego wartość efektu substytucyjnego wyniosła
se == - 10, natomiast wartość efektu dochodowego ->- ie = 7. Oblicz hiczny efekt
popytowy oraz skomentuj otrzymany wynik.
-- _ _ _ _'l_C<_lr~popytu konsumenta
Zadanie 5.24
Analizujemy ujęcie .J.R. Hicksa. Wzrost ceny dobra X spowodował, że wartość efek-
tu substytucyjnego wyniosła se == - 8, natomiast wartość efektu dochodowego kształ­
towała się na poziomie ie == 15. Zakład1~jqc również, że krzywa Engla ma postać:
M =-4Qr +5
a) oblicz l<)Czny efekt popytowy (de) na dobro X,
b) określ rodzaj dobra opisywanego daną krzywi\ Engla.
Zadanie 5.25
Beata za wybitne osi<1gnięcia w nauce otrzymuje co miesi<1c rz11dowc stypendium
naukowe w wysokości I OOO zł, które w całości przeznacza na zakup dwóch dóbr:
X i Y. Cena dobra X wynosi Px = IO zł, zaś cena dobra Y ~ Py == 5 zł. Funkcja uży­
teczności Beaty ma postać:
a
Qr =-+50
Qx
a) określ optymalnq kombinacjt; konsumpcji dóbr X i Y, a następnie wyznacz alge-
braiczną postać krzywej obojętności oraz oblicz, ile wynosi nachylenie wyjściowej
linii ograniczenia budżetowego Beaty,
b) jak zmieni się optymalna kombinacja obu dóbr, jeżeli cena dobra X wzrośnie
o 100%? Uwzględniajqc ujęcie .J.R. Hicksa, wyznacz wartość efektu substytucji
i efektu dochodowego zmiany ceny. lic wówczas będzie wynosił h1czny efekt
popytowy dla wzrostu ceny tego dobra?
c) przedstaw na samodzielnie sporzqdzonym wykresie rozmiary i kierunek efektu
substytucyjnego (se), efektu dochodowego (ie) i h1czncgo efektu popytowego
postać:
(de) zmiany ceny dobra X, a nastt;pnie wyznacz na rysunku krzywą ICC, krzywą
PCC oraz wyprowadź krzyw<\ popytu na dobro X,
d) dobro X .iest dobrem normalnym czy dobrem podrzC(dnym? Uzasadni.i swoj<J
odpowiedź.
Zadanie 5.26
Ewa dysponuje miesit;cznym dochodem w wysokości 2100 zł, który w całości przezna-
cza na zakup dwóch dóbr: X i Y. Cena dobra X wynosi Px = 90 zł, zaś cena dobra Y
jest trzykrotnie niższa od ceny dobra X. Krzywa obojt;tności Ewy ma postać:
Q1, = 0,2Q~- -1 OQr +a
a) wyznacz optymaln<1 kombinac.ię dóbr X i Y przy danych ograniczeniach,
b) jak zmieni się optymalna kombinacja obu dóbr, jeżeli cena dobra X obniży się
o 30 zł? Uwzględniajqc ujC(ciC .J.R. Hicksa, wyznacz wartość efektu substytucji
i efektu dochodowego zmiany ceny. Ile wówczas bt;dzie wynosił hiczny efekt
popytowy dla spadku ceny tego dobra?
c) przedstaw na samodzielnie sporz<1dzonym wykresie rozmiary i kierunek efektu
substytucyjnego (se), efektu dochodowego (ie) i lqcznego efektu popytowego
(de) zmiany ceny dobra X, a nastt;pnie wyznacz na 1ysunku krzywq ICC, krzywq
PCC oraz wyprowadź krzyw<! popytu na dobro X.
127
 Mikroekonomia - zhiór (:wiczcli i zada1l 'li.:l>ri;1 popytu kllll~umcnta
--------------

Zadanie 5.27 Na podstawie rysunku uzupełnij luki w tekście:

Marcin dysp~rnuje miesit;cznym dochodem w wysokości M = 1800 zł, który w cało­ a) cena dobra Y „ „ „ „ . „ . (wzrosła/zmalała),
ści przeznacza na zakup dwóch dóbr: X i Y. Zakładajqc, że Px = 40 zl, b) efekt substytucyjny wywołany zmiam1 ceny dobra Y jest „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ (wzmac-
niany/osłabiany) efektem dochodowym,
2
MUx _ 3Qr c) cf~kt dochodow~ w~wt~lany zmianq ceny dobra Y jest „ „ „ „ „ „ (dodatni/ujemny),
cena dobra Y wynosi I\, = 20 zł, natomiast wyznacz optymalnq d) elekt. substytucyp1y 1 elekt dochodowy maj<1 „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ (te same/przeciwne)
lvlUr - lQ znaki,
3 X
e) efekt substytucyjny wywołany zmiam1 ceny dobra Y jest ................. „ (słabszy/sil-
kombinacj(f dóbr X i Y przy danych ograniczeniach. niejszy) od efektu dochodowego,
f) całkowity efekt popytowy jest „ „ „ „ „ „ „ „ „ . (dodatni/ujemny),
Zadanie 5.28 g) krzywa PCC dobra Y przechodzi przez punkty ......... „ a krzywa ICC przez punk-
Funkcjl( popytu Karoliny na dobro X opisuje równanie: ty „ „ „ „ „ „ . „
M h) dobro Y jest dobrem „ „ „ „ „ „ „ (normalnym/podrzędnym).
Q\'I =50+-- Zadanie 5.30
. l Of'.n
Rysun~k przedstawia zmiany w wielkości i strukturze konsumpcji dóbr X i y w wyni-
a) zakladaj<1c, że Karolina dysponuje dochodem w wysokości M = 3000 zł, a cena
ku zmiany cen względnych.
dobra X wynosi 20 zł oblicz, jak kształtuje sict popyt na dobro X?
b) jeżeli cena dobra X wzrośnie o 25%, to jak kształtuje sict wówczas spożycie dobra Oy

X przy nowej cenie? 5

c) oblicz efekt substytucyjny (se) wzrostu ceny na dobro X (uwzgl(fdniając ujęcie
E. Slutskiego ), 4
d) oblicz efekt dochodowy (ie) wzrostu ceny na dobro X ( uwzgll(dniaj<1c ujęcie
E. Slutskiego), 3
e) ile wynosi łqczny efekt popytowy (de)? 2,51„.„„„„„„.„„„„„„-„..c·"~,,„-"
f) dobro X jest dobrem normalnym czy podrzędnym? Uzasadnij swoj<1 odpowiedź. 2
1,5
Zadanie 5.29 1
Rysunek ilustruje efekt substytucyjny efekt dochodowy zmiany ceny dobra Y
w ujctciu J.R. Hicksa. BL 2

o 4 5 7 8 9 10 Qx

M =const
Px= const
pyt (PY1 < PY2)
M
~2
oy.,
g~~ ::::::::::::::::::::::.::::::::::::::::„ ~.„.

o a.2 a •., a.3 M a.

o

I
Px 2,5 6 Qx

128 129
""'
 Mikroekonomia - zhiór ćwiczcti i zada1i ·---·1_C<_nia l~ylu konsumenta

Zakładając, że cena dobra Y wynosi l'y = 200 zł: . Oblicz, jaka bc;dzie dochodowa elastyczność popyt na dobro X, gdy dochód konsu-
a) na jakim poziomic kształtuje się wyjściowa cena dobra X? Jakim dochodem dys- menta będzie kształtował się na poziomie M = 9 zł?
ponuje konsument? . .
b) przy jakim poziomie konsumpcji dóbr X i Y konsument optymahzu.1e zadowole- Zadanie 5.35
nie z konsumpcji? ~keja użyteczności Marty ma postać:
I I
c) ile wynosi MRSyx = '! TU= Q,.,/Q/.
cl) ile wynosi nowa ~cna dobra X po zmianach, jakie zaistniały na rynku ~cg'.) dobr~1?
Zakładaj<}C, że Marta nabywa w ci<1gu miesi11ca 4 jednostki dobra X i 9 jednostek
Przy jakim poziomie konsumpcji dóbr X i Y konsument maksymahzu.1e swo.1ą
dobra Y, oblicz:
użyteczność?
a) marginalm1 użyteczność dobra X (MU,y),
e) zaznacz na 1ysunku efekt substytucyjny (se) i efekt dochodowy (ie) zmiany ceny
b) 111arginalm1 użyteczność dobra Y (MUy),
dobra X, a następnie oblicz łączny efekt popytowy,
c) marginalm1 stopę substytucji dobra Y w dobro X (MRS 1,x)·
f) wykreśl krzywą PCC i krzywq ICC dobra X,
g) wykreśl liniow<1 krzywą popytu na dobro X,
Zadanie 5.36
h) dobro X jest dobrem normalnym czy podrzędnym? Uzasadnij swoj<1 odpo-
Funkcja użyteczności Darka ma postać:
wiedź.
TU= Q/Q/
Zadanie 5.31 Zakładaj<\C, że Darek konsumuje I jednostkę dobra X i dwa razy więcej jednostek
Marcin dysponuje tygodniowym kieszonkowym w wysokości l 20 zł, który "':' całości dobra Y, oblicz MRSvx·
przeznacza na zakup dwóch dóbr: X i Y. Załóżmy, że dobra te s<1 ?o~:ran11 _dos!<~­
nale komplementarnymi, uzupełniaj<1cymi się w stosunku I: 1. Przy.1m1.1my rowmez,
że w sytuacji wyjściowej ceny obu dóbr ksztaltuj11 się na p~ziomi~ 20 ~ł. .T~żeli cena PYTANIA PROBLEMOWE
dobra X wzrośnie dwukrotnie, zaś cena dobra Y pozostame na 111ezn11e111onym po-
ziomie wyznacz: I. Wyjaśnij zależność zachodz<1cq między zmiam1 popytu a zmiam1 dochodu kon-
a) efekt substytucji, sumenta. Odpowiedź uzupełnij ilustracj<J graficzm1.
b) efekt dochodowy, 2. Przedstaw dochodow<) krzywq konsumpcji dla:
c) łączny efekt popytowy, a) dóbr normalnych;
d) krzywq popytu na dobro X. b) dobra normalnego (X) i niższego rzędu (Y);
c) dobra niższego rzędu (X) i normalnego (Y).
Zadanie 5.32 3. Przedstaw interpretację graficzm1 krzywej Engla.
Zuzia cały swój miesięczny dochód w wysokości 240 zł przeznacza na zakup dóbr 4. Wyprowadź krzywą Engla dla dóbr:
X i Y, które traktuje jako dobra doskonale substytucyjne w stosunku 1: 1. Cena do- a) normalnych luksusowych,
bra X wynosi 20 zł a cena dobra Y wynosi 24 zł. Załóżmy, że cena dobra X wzrasta b) normalnych podstawowych,
0 50%, a cena dobra Y nie ulega zmianie. Jaki będzie efekt substytucyjny, efekt c) niższego rzc;cłu.
dochodowy i h1czny efekt popytowy wzrostu ceny dobra Y? 5. Podaj przykłady zastosowania prawa Engla jako narzędzia badania zależności
między poziomem dochodu a wiclkościq popytu.
Zadanie 5.33 6. Wyjaśnij wpływ zmiany ceny dobra na popyt konsumenta.
Krzywa Engla na dobro Y ma postać: 7. Przedstaw cenow11 krzyW<l konsumpcji dla dóbr:
Qy = A/vf". a) substytucyjnych,
Wyznacz: b) komplementarnych.
a) nachylenie krzywej Engla, 8. Wyprowadź krzyw<1 popytu na dane dobro, posługujqc się krzyw<! cena - kon-
b) współczynnik dochodowej elastyczności popytu na dobro Y. sumpcja.
9. Przedstaw cenow11 krzyw<! konsumpcji dla dóbr o sztywnym cenowo popycie.
Zdanie 5.34 Przeanalizuj ksztaltowanic się efektu substytucyjnego i dochodowego.
Krzywa Engla na dobro X ma postać: , 10. Wyjaśnij za pomoc<! efektu substytucyjnego i dochodowego, dlaczego modelo-
Qx = IO+ 4111'. wy konsument spożywa mniej dobra po wyższej cenie niż po niższej?

131
130
 Mikrot;konomia - zhiór ćwiczc1l i zada1l

t I. Wyjaśnij zjawisko efektu substytucyjnego i dochodowego dla: Rozdział 6

a) dwóch dóbr normalnych, .
b) dobra normalnego i dobra niższego rzędu, Teoria produkcji
c) dobra normalnego i dobra Giffena. . .
12. Dlaczego dodatni efekt dochodowy wzmacnia działanie clek~u s.ubstytucy.1nego
natomiast ujemny efekt dochodowy osłabia efekt su~1stytu~y.1ny? 1<LUCZOWE TEllMINY
13. Przedstaw graficznq interpretację efektu substytucyjnego 1 dochodowego dla Czynniki prndukcji - wszystkie zużywane w procesie produkcji zasoby społeczne,
dóbr Giffena. które w ekonomii klasycznej podzielone zostały na trzy podstawowe grupy: pracę,
14. Dlaczego każde dobro Giffena jest dobrem niższego rzl{du, a nie każde dobro kapitał, ziemit; i czasami dodawano do nich przedsiębiorczość. Uwzględniajqc czas
niższego rzędu jest dobrem Giffena? w analizie procesu produkcyjnego, wyróżnia się podział na stale i zmienne czynniki
15. Wymień i omów rodzaje popytu niefunkcjonalnego. . . . , produkcji. Cisnniki stale sq to czynniki, których nakład nie ulega zmianie wraz ze
16. Jaka jest różnica między popytem funkcjonalnym a melunkqonal~1ym? . zmiam1 rozmiarów produkcji. Natomiast cis1miki zmienne definiowane S<! jako czyn-
t 7. Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że efekt pędu owczego powoduje wzmocnie- niki, których nakłady ulegaj<! zmianie wraz ze zmiarn1 rozmiarów produkcji.
nie naturalnych tendencji rynkowych? . , Firma jednoosobowa - firma na ogól mała, stanowiqca własność jednej osoby.
18. Dlaczego efekt snobizmu osłabia typowq tendencję rynkow<1? Odpowiedz uzu- Właściciel przeważnie zarzc1dza finrn1 sam i osobiście może świadczyć w niej usługi,
pełnij ilus(racjq graficznq. . . . osi<1gaj<1c korzyści lub ponosz<1c straty. Ponosi zatem pelnq odpowiedzialność za firm((
19. Czy 1~aradoks Giffena można utożsamić z efektem veblenowsk11n? Poda.1 przy- (osobiście odpowiada za długi spółki osobistym maj<1tkiem). Spółka ta zakładana jest
kłady dóbr Giffona i dóbr Veblena. . . . przeważnie w rzemiośle, wszelkiego rodzaju usługach oraz handlu detalicznym.
20. Wyjaśnij, dlaczego konsumpcja ostentacyjna powoduje,. z~ ~akt~czna l~rzyw'.1 Izokoszta (linia ,jednakowego kosztu) - krzywa obrazuj<1ca różne kombinacje
popytu 1ynkowego posiada dodatnie nachylenie, wprzec1:v1enstw1e cl.o u.1em1~1e zasobów (czynników wytwórczych), które mog<1 być zaangażowane przy danym
nachylonej krzywej popytu odnosz<1cej się do raqonalme zachowuJ<lcych się poziomie nakładów i danych cenach zasobów. Każdemu poziomowi produkcji odpo-
konsumentów na 1ynku? wiada inna izokoszta. Im wyższa produkcja, tym wyżej położona izokoszta. Przebieg
izokoszty zależy od budżetu jakim dysponuje producent oraz od cen zatrudnionych
czynników produkcji. Równanie izokoszty można przedstawić za pomoc<1 wzoru:

gdzie: N= PK · K + P1, · L
N - poziom wydatków całkowitych równy budżetowi firmy,
PK - cena czynnika kapitału,
K - wielkość zaangażowanego czynnika kapitału w procesie produkcji,
PL - cena czynnika pracy,
L - wielkość zaangażowanego czynnika pracy w procesie produkcji.
Izokoszta określa i oddziela kombinacje osi<1galne od nieosi<1galnych. Każda
kombinacja czynnika pracy i kapitału znajdujqca się poniżej izokoszty jest kombina-
cj<1 nieefektywnq dla przedsiębiorcy, zaś każda kombinacja obu zasobów znajduj<1ca
się powyżej linii jednakowego kosztu jest kombinacja nieosiqgalnq.
Izokoszta może ulec przesunięciu w górę lub w dół względem poczqtkowej linii
jednakowego kosztu. Zmiany wielkości budżetu, jakim dysponuje producent przy
niezmienionych cenach nabywanych czynnikach produkcji powodujq równolegle
przesunięcie izokoszty. Z kolei zmiany ceny zasobów, przy założeniu niezmienności
budżetu producenta, powoduj<! przesunięcie izokoszty względem osi OX (w przypad-
ku zmiany ceny dobra X) lub osi OY ( w przypadku zmiany ceny dobra Y).
Nachylenie izokoszty jest równe relacji cen czynników wytwórczych (pracy
i kapitału) angażowanych w procesie produkcji:
p
Nachylenie = - __!.:_
PK

133
132
 Mikroekonomia - zhitir ćwiczc1l i zadat'i
ftzokwanta - krzywa obrazuj<1ca różne kombinacje zasobów (czynników wytwór-
czych), które mog<1 być użyte do osiągnięcia tego samego poziomu produkcji. Ich
zbiór stanowi mapę izokwant producenta, odpowiada.i<!C<! poszczególnym wielko-
ściom produkcji. Im wyższy poziom produkcji, tym wyższe (w stosunku do pocz<1tku
ukladu współrzędnych) położenie izokwanty. Przemieszczaj<\C się wzdłuż linii izo-
kwanty zmianie ulega.i<! wielkości nakładu czynników oraz proporcje między czyn-
nikami, natomiast nic zmienia się poziom produkcji. Przemieszczanie się między
izokwantami oznacza, że proporcje wielkości nakładu czynników S<J stale, mimo,
że każda ze stałych proporcji odpowiada wyższemu poziomowi produkcji (większa
produkcja wymaga większych nakładów czynników).
Korzyści skali - zmiany występuj<1ce w wielkości produkcji, gdy wszystkie czyn-
niki produkcji sq zmieniane proporcjonalnie, przy nie zmienionej metodzie produk-
cji. Jeżeli:
. e funkcja produkcji charakteryzuje się przyrostami efektu produkcyjnego propor-
cjonalnymi do przyrostów czynników produkcji, wówczas mamy do czynienia ze
stałymi korzyściami skali;
• kolejne proporcjonalne zwiększenia nakładów dają więcej niż proporcjonalne przy-
rosty produkcji, wówczas mamy do czynienia z rosmicymi korzyściami skali;
• przyrosty efektów produkcyjnych są mniejsze od przyrostów nakładów, wówczas
mamy do czynienia z malej<1cymi korzyściami skali.
Marginalna (krańcowa) stopa technicznej substytuc;ji czynników produkcji
- (na przykład kapitału pracą) wyraża ilość czynnika pracy (L), która jest niezbędna
do zast<1picnia jednostki czynnika kapitału (K) tak, aby poziom produkcji nie uległ
zmianie, co można zapisać za pomocq wzoru:
óK
MRTSK1 = - -
, óL
gdzie:
MRTS - marginalna stopa technicznej substytucji kapitału prne<1,
n
ól(-- liczba "d nost k <l pracy,
jednostek kapitału zastąpionych Je·
óL-- przyrost zatrudnienia pracy o jednostkę.
Wartość współczynnika marginalnej stopy technicznej substytucji czynników pro-
dukcji (dla wypukłej izokwanty) jest mniejsza od zera, ze względu na .ujemne przy-
rosty czynnika kapitału wraz z przesuwaniem się w dół izokwanty lub u.1emne przyr?-
sty czynnika pracy przy przesuwaniu się w stronę przeciwną A zatem wsp?lczy1.1111k
marginalnej stopy technicznej substytucji jest malejący wraz z przesm:amem,stę w
dół izokwanty i rosmicy dla kierunku przeciwnego. Jest to konsekwcnqą okrcslone-
go kształtu izokwanty.
Nadwyżka producenta - różnica między przychodem uzyskanym ze sprze~azy
określonej ilości dobra A po obowiązuj<icej cenie rynkowej, a przychodem komecz·
nym do skłonienia producenta do dostarczenia tej ilości dobra A. W skali rynku
nadwyżka producenta jest suni<\ indywidualnych nadwyżek uzyskiwanych przez
wszystkich funkcjonuj<)Cych na nim producentów.
Okres czasu - w ekonomii wyróżnia się krótki i długi okres czasu. J(r6tki okres,
to okres w którym nic zmienia się technologia produkcji, tzn. przedsiębiorstwo
wytwarza dany produkt przy pomocy tej samej technologii, niezależnie od tego,
134
______.ICoria produkcji
czy bc;dzie to trwać kwartał, rok czy kilka lat. Na przykład, spółka Forda produku-
j<1ca samochody może zwiększyć swo.i<! produkcję w krótkim okresie, zatrudniaj<1c
więcej pracowników, zużywajqc wic;ccj stali, szkła, elektryczności itd .. Natomiast
długi okres czasu, to okres, w którym następu.i<! zmiany w technologiach produkcji
wynikajqcc z postępu technicznego. Przykładowo, jeżeli spółka Forda zauważy, że
popyt na jej samochody wzrasta, wówczas może zdecydować się na powiększenie
swojego maj<1tku i zainstalowanie nowoczesnych urz<1dzeń. 13ędzie to wówczas zmia-
na długookresowa. Należy pamic;tać, że czynniki stałe występujq tylko w krótkim
okresie czasu, podczas gdy w długim okresie wszystkie czynniki S<! zmienne. Bardzo
często bywa tak, że długi okres czasu trwa znacznie krócej od czasu krótkiego. Uza-
leżnione jest to od gałęzi przemysłu. W niektórych gałęziach przemysłu tj. przemysł
hutniczy, energetyczny, elektromaszynowy, krótki okres czasu hwa kilkanaście lat,
podczas, gdy w przemyśle np. włókienniczym może trwać zaledwie kilka bqdź kilka-
naście miesięcy.
Prawo mal<.;i~łcych przychodów - zwane również prawem malej<1cego przycho-
du marginalnego informuje, że zwiększaj<1c nakład czynnika zmiennego np. liczby
zatrudnionych pracowników (przy założeniu, że pozostałe czynniki s<1 stale), osiq-
gamy taki punkt, po przekroczeniu którego, każda dodatkowa jednostka czynnika
zmiennego przynosi coraz mniejsze przyrosty produkcji.
Producent - podmiot gospodarczy, który prowadzi działalność produkcyjną lub
usługow<l na własny rachunek w celu osi<1gnięcia określonych korzyści, stosuj<1c
wybrami technologię i organizację produkcji. Głównym celem każdego producenta
jesl maksymalizacja zysku, dlatego też:
• stara się dokonać możliwie najtrafniejszego wyboru wielkości i struktury produk-
cji oraz technicznych metod wytwarzania,
• stara się wytwarzać produkty po jak najniższych kosztach wytwarzania,
• d:1ży do możliwie najlepszego dostosowania podaży swojej produkcji do wyma-
gail rynku.
Proclukc.ia - polega na lqczeniu określonych czynników produkcji (surowców,
maszyn, siły roboczej, kapitału finansowego) w celu osi<1gnięcia efektu w postaci
wytworzonych produktów lub usług.
Produkcji funkcja - przedstawia zależność, jaka zachodzi między wielkości<!
produkcji a rozmiarem nakładu czynników produkcji i ma charakter przyczynowo-
-skutkowy. Przyczyn<\ procesu produkcji S<! czynniki produkcji łub ich zmiany, zaś
skutkiem jest określona wielkość produkcji bqdź jej zmiany, co zapisać można za
pomocą wzoru:
. Q = f (n" n 2, ••• , n 11 ), ceteris paribus
gdzie:
Q - wielkość produkcji,
n - czynniki produkcji.
Funkcja produkcji wskazuje technicznie możliwq wielkość produkcji, któn1 można
osi;1gm1ć w danym okresie przy wykorzystaniu nakładów o określonej wielkości i
strukturze. Określona struktura nakładów produkcyjnych określana jest mianem
metody produkcji. Jeżeli zwiększać się będzie jedynie wielkość nakładów produk-
135
,-au.„'
 Mikroekonomia 1.:hiór ćwkzcrl i zrnla1l
·------------

cyjnych, przy nic zmienionej mclodzic produkcji, wówczas będziemy mieli do Spółka osobowe - spółka opicraj<1ca swojq działalność na osobistej pracy wspól-
czynienia ze wzrostem skali produkcji przy zachowaniu nic zmienionej mclody ników w spółce, a ccclu1 charakterystyczm1 tych spólek jest pełna odpowiedzialność
produkcji. cywilna ":'spól~1ikó"; za ~obowiązania spółki. Do najbardziej znanych spółek osobo-
Produkt całkowity - wielkość produkcji, czyli ilość dóbr i usług wyprodukowa- wych zahcza sit; społkę pwnq.
nych w okresie jednego roku przez określom1 liczbę pracowników: Spółka jawna - spółka osobowa, która charakteryzuje się solidarnq odpowie-
dzialnościq wspólników całym swoim majqtkiem wraz ze spółk<t za dlugi spółki.
TP=Q·L Spółka ta nie posiada osobowości prawnej i zakładana jest najczęściej wówczas,
gdzie: gdy brak jest dostatecznie dużej wielkości kapitału aby założyć spółkę kapitałow<1 ze
Q - wielkość produkcji, zdolności<! kredytoW<J. Spółki jawne zakładane s<1 najczęściej w takich dziedzinach
L - liczba zatrudnionych pracowników.
jak: rolnictwo, budownictwo, gastronomia, handel detaliczny.
Produkt przeciętny -wielkość produkcji całkowi lej podzielona przez ilość zatru- Spółka kapitałowa - spółka odpowiadajqca swym kapitałem, czyli wkładem
dnionych pracowników: wspólników. Spółki le posiadajq osobowość prawmi.
TC Spółka z ograniczom1 odpowiedzialnościit - spółka, w której wspólnicy odpowia-
AP=-
L daj<! za zobowiqzania spółki wyłqcznie wniesionym wkładem kapitałowym. Spółka
gdzie: z o.o. nabywa osobowości prawnej z chwila jej zarejestrowania. Warunkiem powsta-
TC - produkt przecięlny, nia spółki z o. o. jest wniesienie przez wspólnika wkładu zakładowego, który stano-
L - liczba zatrudnionych pracowników. wi maji1tek założycielski spółki.
Spółka akq:jna - spółka kapitałowa posiadajiica osobowość prawmi, której
Produkt marginalny (krańcowy) - przyrost produkcji całkowitej (tiTC) spowo-
powstanie zależy od zebrania kapitału zakładowego w formie wkładów zalożycicli
dowany wzrostem czynnika zmiennego (np. liczby zatrudnionych pracowników)
i subsk1ybentów. Proces tworzenia spółki akcyjnej obejmuje przygotowanie i przy-
o jednostkę (!iL ).
jt;cie statutu, objęcie akcji łub ich subskrypcję oraz rejestrację spółki w rejestrze
tiTC
MP=- handlowym.
tiL Ścieżka ekspansji produkcji - krzywa będi1ca zbiorem punktów styczności mię­
Przychód całkowity - łączny przychód przedsiębiorstwa ze sprzedaży określonej dzy równoległymi liniami jednakowego kosztu (izokoszt) a odpowiednimi izokwan-
ilościproduktu. Innymi słowy, przychód całkowity to cena pomnożona przez ilość tami produkcji. Punkty znajdujiice się na ścieżce ekspansji oznaczajq optymalne
sprzedanych produktów. kombinacje czynników odpowiadaj<1ce różnym poziomom produkcji. Optimum
produkcji znajduje się w punkcie styczności izokoszty z moż.liwie najwyżej polożonq
TR=P·Q
izokwantą produkcji. Jest to jedyny punkt, w którym marginalna (krm1cowa) stopa
gdzie: technicznej substytucji czynników jest równa relacji cen czynników produkcji.
P - cena produktu,
Technologia produkcji - informuje o sposobie h1czenia ze sob<! różnorodnych
Q - ilość sprzedanych produktów.
czynników produkcji i wskazuje, jakie czynniki muszq być ze solnt połączone w celu
Przychód przeciętny (AR) - przychód całkowity (AR) podzielony przez ilość wytworzenia określonego dobra lub usługi, a także w jakich proporcjach należy ze
sprzedanych produktów (Q). sobq lqczyć poszczególne czynniki produkcji.
TR Teoria statyczna przedsiębiorstwa - teoria oparta na rachunku marginalnym
AR=- i przyjęciu założenia o d<1żeniu do maksymalizacji zysku jako poszukiwania warian-
Q tu optymalnego w sensie ekonomicznym.
Przychód marginalny (MR) - przyrosl przychodu całkowitego (!iTR) spowodo- Teorie behawioralne funkcjonowania przedsiębiorstwa - teorie bazujqce na
wany sprzedażq dodalkowej jednostki produktu (tiQ). materiale empirycznym o zachowaniu wewm1trz organizacji. Teorie te wskazujq na
tiTR skomplikowany proces alokacji zasobów wewm1trz przedsiębiorstwa i daj<1 jedynie
MR=- model interpretacji, ponieważ przedsiębiorstwa różniq się między sob<!, a zatem
tiQ
wybory celów i wynik mechanizmów wewnętrznej alokacji bęcht różne.
Spółki - firmy bę(h1ce w posiadaniu lub kontrolowane przez dwóch lub więcej Teorie biologiczne funlu:jonowania przedsiębiorstwa - teorie wykorzysluj<1ce
wspólników, którzy dzie1<1 się między sob<! zobowi<1zaniami oraz zyskami przynoszo- wiele analogii do nauk biologicznych. Podstawowymi pojęciami tych teorii są home-
nymi przez firmę. Innymi słowy, spółka jest zrzeszeniem osób lub kapitału w celu ostaza, tłumacziica zachowania w krótkim okresie oraz przetrwanie, czyli sprawdzo-
prowadzenia działalności gospodarczej. ne, skuteczne sposoby postępowania w przeszłości, które staj<! się wzorami.

136 137
 _ _ _ _ _ _ _ _ 'ICoria produkcji _ _ __

Teorie menedżerskie - teorie wysuwaj<1cc na plan pierwszy rozmaicie zdefj. „ ....... „ .... „ „ „ .... „ ..... „ . „ „ .. „ ........ „ „ ..... „ ... „ „ „ ......... „ . . . Z kolei
niowane ecie menedżerów. Kluczow,ą tcz11 leż<1cq u-podstaw tych teorii jest stwier. ~~-!~;;la neoklasyczna twierdziła, że kluczowym celem przedsic;biorstwa jest ...
dzenic, że we współczesnych przedsiębiorstwach występuje zjawisko oddzielenia ······························································································
własności od zarządzania. W wielu korporacjach (spółkach akcyjnych) właściciele „ „. „ ... „ „ „ „ . Wśród licznych teorii heterodoksyjnych do najważniejszych
kapitału (akcjonariusze) S<! pozbawieni kontroli nad korporacj<i, ponieważ opisuj<1cych funkcjonowanie przcdsic;biorstwa zaliczamy teorie ................. .
zarządzania przejmują menedżerowie, którzy posiadają swobodę działania i mogą .„ .. „ •. „ .... „ ... „ ............... „ .. „ ...•.. „ .... „ . i ................ „ ......... „ .. „ ..... .
realizować własne cele. Menedżerowie są przedsiębiorcami, którzy odpowiadają na „ „ . „ „ „ . Kluczowq tez<1 leż<1q u podstaw teorii menedżerskich jest stwier-
pytania: co, jak i dla kogo produkować, podczas gdy akcjonariusze zainteresowani dzenie, że .... „ ..•... „ .... „ . . . . . . . . . . . „ . „ „ . „ . . . . . . . . . . . . . . . . „ .. „ „ ....•........ „ . „ ... .
S<! głównie zyskiem od kapitału. W gruncie rzeczy akcjonariuszom jest obojętne co ································································································ .
spółka produkuje, ile i dla kogo, ważne jest jedynie to, aby przynosiła zysie W ra- 1coric behawioralne funkcjonowania przedsiębiorstwa bazujq na .............. .
mach teorii menedżerskich wyróżnić można teorie: ...................................................................................................,
• maksymalizacji sprzedaży, natomiast teorie biologiczne funkcjonowania przedsiębiorstwa określajq ecie
• maksymalizacji swojej własnej użyteczności, przedsiębiorstwa poprzez „ .. „ „ ....... „ . „ ..... „ .... „ „ . „ .. „ ... „ .. „ „ .... „ . „ ... .

• wysokiej stopy wzrostu. ·····························································································.

Współczynniki technologiczne - charakteryzują każd<1 technologię produkcji W literaturze ekonomicznej ekonomiści dokonuj<! rozróżnienia między okre-
i określa.i<! ilość danego zasobu, który należy użyć w celu wyprodukowania jednost- sem „ . „ ... „ .... „ .... „ .... „ . „ . „ . „ .. „ a ............. „ „ . . . . . „ „ . „ .. „ ... „ . „ .... i
ki wyrobu. „ „ ....... „ •• „ .. „ „ „ „ .. okresem. Różnica między krótkim a długim okresem czasu
polega na ......................................................................................... .

UZUPEŁNIJ LUKI W TEKŚCIE Funkcja produkcji przedstawia zależność między ............................. .

„ „ „ . „ „ ... „. a .. „ „ „ ..... „ ... „ ...... „ „ ....... „ „ . . Jeżeli na wielkość produkcji
Przedsiębiorstwo jest ................................................................. .
wpływ ma tylko jeden z nakładów, a drugi jest stały wówczas otrzymujemy . „ . „
. „ „. „ „ .. „ ..........• „ „ ... „ „ ... „ .. „ .. „ „ „ ...• „ „ .... „ . „ .. „ . . W przypadku, gdy
............................... W gospodarce 1ynkowcj przedsiębiorstwo występuje
zn~iany wielkości 1;rodukcji uzależnione Sc! od dwóch czynników produkcji,
jako......................................................... oraz jako ....................... .
wowczas otrzyn1u.1emy ....... „ ... „ .... „ . „ . „ .... „ . „ .... „ . . . . . . . . . . . . . „ .... „ .. „ . „
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . Można wyróżnić wicie rodzajów przedsiębiorstw dzialaj11cych
.„ . „ „ „ „ . Poczqtkowo produkcja całkowita zawsze „ .. „ „ ..... „ „ „ . (maleje
na rynku. . ......................... zakładane S<! przeważnie w rzemiośle i szeroko
rozumianych usługach. Z kolei spółki Sc! ............................................. „.
I wzrasta) w sposób nierównomierny przy wzroście zaangażowania czynnika
zmiennego. Natomiast analizujqc przebieg funkcji produkcji przeciętnej i mar-
ginalnej można stwierdzić, że początkowo produkcja marginalna .............. .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Różnica między spółkami
„ .. „ ..... (maleje I wzrasta) „ ... „ ... „ .... (wolniej I szybciej) niż przeciętna, a
osobowymi a ka pi talowymi polega na ............................................... „ „
nastc;pnic, po przecięciu sic; obu funkcji, produkcja marginalna .............. .
.. . . . . .. . . . . . . . .. . . .. .. . . .. .. . .. . .. . . .. . . . . .. .. . . .. ... ... .. . . .. .. . .. . . . . . . . . .. .. . .. . . . . . Spółki
„ „ .......... (maleje I wzrasta) „ .. „ ... „ „ .... „. (wolniej I szybciej) niż przecic;t-
jawne zakłada się najczęściej w ......................................................... „.
na. ~mian~ !Jrodukc:ji całkowitej, przccic;tncj i marginalnej opierają się na
... „ ...... „ ..... „ ... „ „ ... „ . . Warunkiem powstania spółki z o.o. jest „ .. „ „ „ „ „.
praw1dłowosc1 zwanej .......................................................................... .
. . „ ........... „ „ która głosi, że „ ..... „ ... „ ....... „ .... „ . „ ....... „ .. „ . „ .....•... „ .
. . . . . . . „ „ „ „ „. „. . Proces tworzenia spółki akcyjnej obejmuje ... „ „ „ •..... „.
·····························································································.
Zbiór wszystkich kombinacji zasobów, które umożliwia.i<! osi<1gnięcie tego
Przedsiębiorstwa sektora publicznego występu.i<! w postaci .. „ „ .... „ „ ....•.. „.
samego poziomu produkcji nazywamy „ „ .. „ .. „ ... „ . „ „ „ . „ „ „ „ „ „ . „ „ . „ „ . „ „ .... „ „ „ „ ...
. „ „ „ ..... „ .. i .. „ „ .. „ . „ .•... „ ...... „ . .
„ „ „ .. „ .. „ „ „ .. „ „ „ . . Typowa izokwanta jest „ . „ •... „ ... „ .... „ „ „ „ „ „ „ „ ... „ .. „ .. w stosun-
Przedsiębiorca w procesie produkcji kieruje się „ „ ......... „ „ .. „ . „ „ „ . „ „
ku do pocz<1tku układu współrzędnych i posiada ..... „ ... „ „ „ „ „ .... „ „ „ „ „ „ „ ... „ „ ..
„ „ „ ..... „ . . . Oznacza to, że będzie on .. „ „ .. „ . „ „ ... „ .. „ .. „ . „ „ (minimalizował/
nachylenie, ponieważ wzrostowi zaangażowania jednego nakładu towarzyszy
maksymalizował) produkcję przy danym nakładzie czynników produkcji łub będzie
zawsze „ „ „ ... „ „ „ ... „ „ „ „ .... „ „ ........... „ (zmniejszenie I zwiększenie) wykorzystania
osi1igał założomi wielkość produkcji przy ............................. „. (minimalizacji I
drugiego nakładu i odwrotnie. Ilość jednego czynnika, który jest niezbc;dny
maksymalizacji) nakładów.
do zast<ipienia jednostki drugiego czynnika tak, aby poziom produkcji nic
Szkoła marginalna w teorii ekonomii zaklaclała, że głównym celem każde-
uległ zmianie nazywa111y „ .. „ „ ..... „ . „ ••.. „ . „ ..... „ „ „ . „ .... „ ... „ .. „ „ ...••. „ „ „ „ „ „ .. „ ..•.. „... .
go przedsiębiorstwa jest . „ „ .. „ •. „ „ .. „ ... „ ..... „ . „ „ . „ „ ..... „ „ ......... „ „ .. „ .•• „

138 139
 Mikrockąnomia - zbiór Cwiczcit i zada1l · - - · - · - - - - - - - 'ICoria produkcji
-----·-------
Izokwanty mogą posiadać różne kształty. W przypadku dóbr doskonale sub- 4. Przedsi((biorstwa komunalne są tworzone przez upoważnione organy admini-
stytucyjnych, izokwanty posiadafa ...... „ . „ . „ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ .. „ .. , stracji pai'istwowcj i działaj11 one na zasadach ogólnych lub specjalnych.
natomiast w odniesieniu do czynników zmiennych komplementarnych stosowa-
nych w ściśle określonych proporcjach, izokwanty. n~aJ'.! k~z~alt . „ „: .......... „
........................................... Izokwanty mogą mice row111ez dodat1110 nachylo- 5.
PD FL]
Przedsi((biorca kierujqc się zasadq racjonalnego gospodarowania będzie osi11gal
ne odcinki wówczas, gdy ... „ .............. „ .. „ „ ..... „ ..... „ ... „ „ . . . . . . . . . . . . . „ ...... „. zalożom1 wielkość produkcji przy maksymalizacji nakładów.
··························································.
·····.-.·.·.·.·.·:.·.·.·:.".·:.-:::::: ........................... to przyrosty produkcji wywołane
6.
PD FD
Szkoła marginalna przyczyniła się do powstania statycznej teorii przedsiębior­
zwiększeniem nakładów przy nie zmienionej metodzie produkc.ii. Ze stałymi
korzyściami skali mamy do czynienia wówczas, gdy ................................ .
stwa opartej na zasadzie ekwimarginałizmu.
................................. „ . „ . . . . . . . . W przypad-

i~~1:. ~~I;. k~i~j~~~- ·~·1:~;~~·~j·~;~<tlne zwiększenia ~rnk.ladów dają więcej niż propor- PD FD
7. Alternatywne teorie przedsiębiorstwa wprowadziły do analizy nowe zmienne,
cjonalne przyrosty produkcji mamy do czy111e111a z „ „ .. '.". „ .... „ „ „ . : ... „ „ „ „
które maj11 z reguły charakter jakościowy i nic są wymierne, co z kolei nie daje
.................. , natomiast, gdy przyrosty efektów produkcyjnych sq mmeJsze od
pola do stosowania tradycyjnego rachunku marginalnego.
przyrostów nakładów, to korzyści skali sq .._. .. „ ..• ·: ... „ ........... ·: .... „ „ ·. „ · · .

. . . . . . . . . . . . ; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jest zb10rem punk tow rep1 ezentuFl-

cych różne kombinacje czynników produkcji o takim samy11:1 ko~zcie całkowi­
PD FD
8. 1borie menedżerskie podkreślajq, że we współczesnych przedsit(biorstwach
tym. Im dalej od poczqtku układu współrzęd.nych położona J~St izokoszta, ty.m wystt(puje zjawisko oddzielenia własności od zarz<1dzania, w wyniku czego meta-
„ „ ............ „ ... (wyższa / mniejsza) produkCja. Izokoszta nH:zc ulec przesumę- morfozie ulegaj<\ cele menedżerów.
ciu na skutek zmiany ........... „ „ „................... lub zmiany .......... „ •. „ ..

....i;~; 1~.k~. ·~~;~;,1~~;;~·i·. l~~k~:~~·t;. -~. -~~;;lji~i·~. ·1~~1Jwyżcj położon<1 izokwant<! nazy-
PD FD
9. 'leorie behawioralne wskazujqca skomplikowany proces alokac.:ji zasobów
wan1y ..... „ .•................................................ . Jest to jedyny punkt, w wewnqtrz przedsiębiorstwa .
któryn1 ........................................... · · · ...... · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · .... „
............................ Krzywa h1cz<1ca kolejne punkty równowagi przedsiębiorstwa PD FD
10. Przedsit,:biorstwa d<1ż<1ce do homeostazy będq wykazywać większ:1 elastyczność
określana jest mianem ............................................. ~~a funkcji 1:r?duk~ji
ścieżka ekspansji może przybierać różny kształt w zależnos~1. od korz~sc1 s~alt.
w działaniu i większq skłonność do podejmowania ryzyka.
Ścieżka ekspansji dla funkcji produkcji o rosnqcych korzysciach ~kałt po.siada
nachylenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (dodatnie rosnqce I d_odat~11e maleJ1lce ~'
PD FD
11. W ekonomii rozróżnienie mit(dzy krótkim i długim okresem jest bezpośrednio
natomiast dla funkcji produkcji o malej<ieych korzyściach skali posiada nachyleme zwi<1zane z upływem czasu kalendarzowego.

PD FD
12 . .Jeżeli zmniejszać się bt;dzic jedynie wielkość nakładów produkcyjnych, przy nic
TEST PRAWDA - FAŁSZ
zmienionej metodzie produkcji, mamy do czynienia ze wzrostem skali produk-
Zaznacz liter{( P jeśli zdanie jest prawdziwe, natomiast literę F jeśli zdanie jest cji przy zachowaniu nie zmienionej metody produkcji.
fałszywe. . . . ,,
I. W firmie jednoosobowej właściciel ponosi pchu1 odpow1edzialnosc za Imnę.
„
PD FD
13. Jednoczynnikowa funkc.ia produkcji pokazuje, .iakq maksymalną wielkość pro-

2. Spółka
pl~
.iawna charakteryzuje się odpowiedziah:ościL1 wspólników za zobowi11za-
FD dukcji można wyprodukować przy różnym poziomie wykorzystania jednego
z czynników produkcji, gdy drugi nie ulega zmianie.
nia spółki wyh1cznie wniesionym wkładem kap1tałowy111.
PD FD
3. Spółka akcyjna stwarza
PD największe możliwości powiększenia kapitału.
FD 14. Produkcja całkowita małe.ie wówczas, gdy produkcja marginalna przY,jmujc war-
tości ujemne.

.· : PD F[:J PD
140
141
 Mikroekonomia - zhitlr ćwiczcit i zada1l

15. W I etapie produkcji, funkcja produkcji przeciętnej jest malejąca. 27. ~m dalej od 1~ocz<1tku układu współrzędnych położona jest izokoszta, tym niższa
PD' rD .1est produkqa.

16. W punkcie przecięcia się funkcji produkcji przeciętnej z funkcją produkcji mar-
ginalnej, produkcja przeciętna jest największa.
rD
28. Optymalna kombinac.ia czynników produkc_ji pozwala osi11gm1ć maksymalny
rD rD poziom produkcji przy danych kosztach.
17. Jeżeli produkcja marginalna jest mniejsza od zera (MP<O), wówczas produkcja
całkowita rośnie.
PD F [~~]
29. Nachylenie izokoszty jest ujemne i wyznacza sfosunck budżetu konsumenta do
p !__] FD ceny czynników produkcji.
18. Jeśli a+f3 > l, wówczas funkcja Cobba-Douglasa wskazuje, że przyrost produk-
cji jest wolniejszy od przyrostu nakładu pracy (L) i kapitału (K).
PD FD
30. Wspólrzę~lne punkt~iw tworzi1cych ścieżkę ekspansji produkcji opisuj<! najtai'I-
rD rD
19. Numeryczne parametry a i f3 informują o ile procent wzrośnie produkcja przy
sze dla kazdego poz10mu produkcji kombinacje nakładu czynnika pracy i czyn-
nika kapitału.

zwiększeniu zaangażowania nakładu o 1%. rD FO

3 I. Majątek przedsiębiorstwa różni si<; od dochodu przedsiębiorstwa.
PD
20. Ruch wzdłuż izokwanty produkcji oznacza, że zmianie ulegaj<! wielkości nakła­
du czynników produkcji oraz proporcje między nimi, natomiast nie zmienia się
rD FO
32. Place pracowników S<! jedynymi koiiztami ponoszonymi przez przedsiębiorstwo
poziom produkcji. z tytułu zatrudnienia.

FD
21. Izokwanta c.lla czynników zmiennych doskonale substytucyjnych ma kształt
rD , ,FO
33. ~półdzieh~i<~, ja~o form~ org.anizacj! dzialalm;ści gospodarczej charakteryzuje
ramion kątów prostych. się trudnosciam1 ze zbyciem 1 nabyciem praw spółdzielcy.

rD rD rD rD
22. Każde przedsiębiorstwo chcqcc maksymalizować zysk będzie działało w obrę­ 34. Spółki kapitałowe charakteryzujq się dużymi możliwościami pozyskania kapita-
bie ekonomicznego obszaru produkcji. lu na ckspans_ję działalności. .

rD
23. .Jeżeli przyrosty efektów produkcyjnych są mniejsze niż przyrosty nakładów, to
PD FI I
35. W sy~uacji, gdy krzywa produktu całkowitego wzrasta od O do maksimum, pro-
korzyści skali s<i rosnące. dukt Jednostkowy jest ujemny.

PD
24. Dla funkcji produkcji o malejących korzyściach skali odległości między izokwan·
rD rD
36 . .Jeżeli p~·zedsiębiorstwo angażuje w procesie produkcji czynniki wytwórcze do
tarni na promieniu wyprowadzonym z pocz<itku układu współrzędnych będ<\ uzyskama produktu, to można wyznaczyć dla niej TR, MR i AR, zaś produkty
coraz mniejsze. te wyznaczajq wielkość produkcji, przy której producent maksymalizuje zyski.

rD
25. Przebieg izokoszty zależy wyłącznic od budżetu, jakim dysponuje producent.
po Fo
37. Punkty na ścieżce ekspansji produkcji oznacza.i<! ekspansję cen czynników

rD rD
26. Przesunięcia nierównoległe izokoszty wskazujq na zmiany stosunku cen naby-
wytwórczych.

p f I
wanych czynników produkcji. 38. Specjalizacja może być źródłem korzyści skali.

PD p [=:]
143
 Mikmc..:koqomia -· 1.lliór Cwiczcri i zad;1i1 -------~-----------'Ji.:_·o-'-'ri"-a'-'pr.:c.'"::..:h:.:.:1lu:L:·.ii:__
---·-··-------

39. Produkt marginalny jest równy zero wówczas, gdy produkt całkowity jest mini- c) bezpieczne dqżenie do wzrostu zysku,
malny. d) maksymalizacja sprzedaży.

PD FLJ
40. Kapitałochlonny postc,:p techniczny charakteryzuje się wzrostem produktywno-
7. Okres, w którym rozmiary przedsiębiorstw nie ulegajq zmianie, a wielkość pro-
dukcji zmienia si<( wraz ze zmianami wykorzystania dostępnych zasobów nazy-
wamy okresem:
ści kapitału. a) rynkowym,
p [ ] FD b) krótkim,
c) długim,
d) bardzo długim.
TEST WIELOKROTNEGO WYBORU 8. 1h1dycyjna teoria przedsiębiorstwa zakłada, że przedsiębiorstwo będzie maksy-
malizowało zyski z prowadzonej działalności gospodarczej wówczas, gdy:
l. Spółka jawna: . a) produkt przeciętny będzie maksymalny,
a) charakteryzuje się solidarm1 odpowiedzialnością wspólników całym swoim b) produkt całkowity będzie osiqgal swoje maksimum,
majqtkiem wraz ze spółkq za długi spółki, c) produkcyjność marginalna czynników produkcji jest malejqca,
b) tworzona jest przez upoważnione organy administracji pailstwowej, tzw. orga- d) produkt marginalny jest równy przychodowi marginalnemu.
ny założycielskie i działa na zasadach ogólnych lub specjalnych, 9. Kiedy firma zatrudniła pi<1t<1jednostkC( czynnika zmiennego X, wielkość produk-
c) zakładairn jest najczęściej wówczas, gdy brak jest dostatecznie dużej wielko- cji wzrosła z 85 do 95 jednostek produktu A, natomiast zatrudnienie szóstej jed-
ści kapitału aby założyć spółkę kapitalow<1 ze zdolnościq kredytow<i, nostki czynnika spowodowało wzrost produkcji z 95 do 102 jednostek produktu
d) nie posiada osobowości prawnej. A. Mamy zatem do czynienia z:
2. Spółka akcyjna: a) małejqcymi korzyściami skali,
a) opiera swoją działalność na osobistej pracy wspólników w spółce, b) działaniem prawa malejqcej użyteczności marginalnej,
b) posiada osobowość prawm1, c) działaniem prawa malej<icej produktywności marginalnej,
c) stwarza największe możliwości powiększenia kapitału, d) nutlej<1cq marginalną stopq technicznej substytucji.
d) jest spółk<j kapitak)W<!, której podstaw<\ finansowq jest kapitał wniesiony JO. Jeżeli produkt marginalny (MP) jest większy od produktu przeciętnego (AP)
przez wspólników w formie akcji. wówczas:
3. Które z poniższych spółek zaliczane sq do spółek handlowych: a) AP spada,
a) spółki jawne, h) AP rośnie,
b) spółki akcyjne, c) TP spada,
c) spółki z ograniczoną odpowiedzialnościq, d) TP rośnie.
d) wszystkie wyżej wymienione. 11. .Jeżeli produkt całkowity (TP) wzrasta bardziej niż proporcjonalnie w stosunku
4. Podstawę podejmowania decyzji gospodarczych stanowi<): do wzrostu skali zaangażowania czynnika zmiennego, wówczas:
a) kontakty między przedsiębiorcami, a) AP> Ml~
b) rachunek ekonomiczny, b) MP osiqga swoje maksimum,
c) własne rozeznanie rynku, c) AP<MP,
d) nieuczciwa konkurencja. d) AP osi<1ga swoje maksimum.
5. Statyczna teoria przedsiębiorstwa: 12. W I etapie produkcji:
a) oparta jest na rachunku marginalnym, a) funkcja produkcji całkowitej jest rosm1ca do punktu, w którym funkcja pro-
b) analizuje zmienne maj<1ce charakter jakościowy, dukcji marginalnej osi<1ga swoje maksimum,
c) przyjmuje założenie o dqżeniu do maksymalizacji zysku jako poszukiwania b) funkcja produktu marginalnego jest rosm1ca,
wariantu optymalnego w sensie matematycznym, c) funkcja produktu przeciętnego jest rosm1ca,
d) zakłada, że kluczowym celem działania przedsiębiorstwa jest jego wzrost d) przedsiębiorstwo zmienia technologię produkcji.
w ujęciu dynamicznym oraz zmiany wielkości w czasie. 13. Przedsiębiorstwo prowadzi produkcję w krótkim okresie i dysponuje stalc1
6. Które z poniższych teorii funkcjonowania przedsiębiorstwa zaliczane s<1 do teo· liczbq maszyn i urz<1dze11 wykorzystywanych w procesie produkcji. Zmiana pro-
rii menedżerskich: dukcji może nast<1pić wyl11cznie w wyniku wzrostu zatrudnienia. W tabeli przed-
a) homeostaza, stawiono zależności między wielkości<} zatrudnienia (L) a wielkości11 produkcji,
b) maksymalizacja użyteczności, cete1il' parifn.t,\'.

144 145
 Mikroekonomia - zbitlr ćwiczc1i i zadań
'IClJTia produkcji
--
L TP -- t 9. Korzyści skali wynikajq z:
o o - a) doskonalenia zarz<1dzania,
I -- 2 b) spc~jaliza~ji i nowoczesnych technologii,
2 5 c) wzrostu zysku,
3 9 d) wzrostu produkcji.
--
4 12 20. Prawo maleJqcych przychodów powodu.ie, że:
5 14 a) produkt przeciętny permanentnie rośnie,
-
6 15 b) produkcyjność marginalna czynników produkcji jest malej11ca,
7 15 c) produkcja całkowita nie może stale rosm1ć,
8 14 d) wraz ze wzrostem zatrudnienia spada produkt marginalny.
9 12 21. Zwiększenie zatrudnienia z 15 do 16 pracowników spowodowało zmniejszenie
10 9 marginalnego produktu pracy z 80 do 75 jednostek. Oznacza to, że:
(Na podstawie danych liczbowych z tabelt ~dziel odpow1ed~i -• .na pyta.1:.ia 13-16). a) produkcja całkowita zmniejszyła się o 5 .icdnostek,
Produkcja marginalna dla pi<1tego zatrud111onego pracowmkd wynosi. b) produkt przeciętny pracy spadł,
a) 4 jednostki produkcji, c) produkcja całkowita wzrosła o 75 jednostek,
d) produkt przeciętny pracy wzrósł.
b) 3 jednostki produkc.ii,
c) 2 jednostki produkcj~'. 22. Marginalna stopa techniczne.i substytucji (MRTS) między czynnikami produk-
d) 1 jednostkct produkqt. . , .·. cji wynosi - 3. Nast<Jpilo obniżenie jednego z czynników wytwórczych o J jedno-
14. Wy(iajność pracy przy ~'.1trudnieniu czterech pracow111kow wynosi. stki. Warunkiem zachowania tego samego poziomu produkcji jest:
a) 1 jednostkct produk~1.1, a) zmniejszenie nakładów drugiego czynnika produkcji o 3 jednostki,
b) 2 jednostki produkq1, b) zmnie.iszcnie nakładów drugiego czynnika produkcji o 9 Jednostek,
c) 3 jednostki produkcj.i.' c) zwiększenie nakładów drugiego czynnika produkc.ii o 6 jednostek,
d) 4 jednostki produkqt. d) zwiększenie nakładów drugiego czynnika produkcji o I jednostkę.
15. Produkcja marginalna jest równa zero dla: 23. Krótkookresowa funkcja produkcji ma postać: TC= 40L2- 4L3:
a) czwartego pracownika, a) funkc:ja produktu przeciętnego ma postać: AP = 40L - 4L 2,
b) pi<1tego pracownika, b) funkcja produktu marginalnego ma postać: MP= 80L- l2L2,
c) szóstego pracownika, c) wielkość zatrudnienia, przy której przedsiębiorstwo przechodzi z I do II eta-
d) siódmego pracownil~a. . pu produkcji wynosi 5 pracowników,
16. Produkcja marginalna .Jest llJCmna: d) wielkość zatrudnienia, przy które.i przedsiębiorstwo przechodzi z II do III
a) od pi<itcgo pracownika, etapu produkcji wynosi 8 pracowników.
b) od ósmego pracownika'. 24. W przypadku, gdy analizowane czynniki produkc_ji sq względem siebie doskona-
c) od dziesi<1tcgo pracownika, lymi substytutami, wówczas:
d) dla szóstego pracownil~a. . . „ .. _ . „ a) zastępowanie jednego czynnika produk~ji drugim odbywa się w stałej propor~ji,
17 . .Jeżeli n+(3>1, wówczas !unkqa Cobba-Dougłascl wsk<1ZUJe. b) do wytworzenia każdej wielkości produkcji może być użyta tylko jednak kom-
a) rosm1ce korzyści skali, binacja czynnika pracy i kapitalu,
b) malej<1ce korzyści skali, c) marginalna stopa technicznej substytu~ji kapitału prac<! (MRTSKL) bc;dzic
c) stale korzyści skali, .r stała w każdym punkcie izokwanty,
d) na szybszy przyrost produkcji ':'! stosunku do przyrostu nakładu L 1 '-· d) izokwanta ma postać opadaj<Jccj krzywej liniowej.
J8. Ruch wzdłuż izokwanty produkc.11 oznacza: „ . . .„ 25. Izokwanta idealnej komplementarności:
. ) . ·. n" wielkości nakładu czynników produkq1 1 poziomu produk_cJl, . a) jest opadajqcq krzywą liniow<i,
,1 zm1<1 '( . , . . . ·how·111m
b) spadek jednego i wzrost drugi~.go czynnika wytworczcgo, przy z,1c ' b) jest wklęsła w stosunku do pocz<\tku układu ws pól rzędnych,
tego samego poziomu produkq1, . , . _,„ c) ma ksztalt ramion k11tów prostych,
c) zmianę ceny jednego z nakładu czynmkow pH~?ukq1, . . . _. _ d) jest wypukła w stosunku do początku układu współrzędnych.
cl) zmianę proporcji między czynnikami produkq1, przy me zn11c111onym poz10 26. Jeżeli przyrosty efektów produkcyjnych S<! mniejsze niż przyrosty nakładów, to
mic produkcji. korzyści skali S<J:

1;(f-
147
 Mikmckonoinia - zbiór ćwiczc11. i zad ml ------------- 'foorin produkcji

a) stale, c) niższq bezpośredni<! efcktywności<1 ekonomiczną,

b) ros mice, d) występowaniem rygorystycznych form rachunkowości.
c) malejqce, 34. Przedsittbiorstwa państwowe charakteryzuj<! się:
d) niemożliwe do określenia. a) niskim kapitałem niezbt;dnym do rozpoezttcia i prowadzenia działalności,
27. Równoległe przesunit;cie izokoszty oznacza, że: .. b) istotnym wpływem związków zawodowych, silniejszym niż w firmach prywat-
a) nast<\pily zmiany stosunku cen nabywanych czynnikówyrodukq1, . . nych,
b) zmianie ulegaj<! wielko~ci na~ładu_ cz~nn!ków ~rodul~CJI on.1.~ proporqe 1111ę- c) niższq bezpośredni<! efcktywnościq ekonomiczną,
dzy czynnikami, natomiast me zm1e111a sit; po~1om p10dukq1, . . . d) znacz<1cq odpowiedzialności11 państwa za straty i długi.
c) zmieniła sit; wielkość budżetu j<~k~m dysponu~~ producent przy me zm1e1110- 35. Przedsittbiorstwo, th1żqc do optymalizacji kombinacji czynników wytwórczych,
nych cenach nabywanych czynmkow produkcji, _ . , .. wykorzystuje zasadtt racjonalnego gospodarowania, aby osi<1gać:
d) nastąpiły proporcjonalne zmiany cen obu nabywanych czynmkow produkq1 a) maksymalny poziom produkcji przy danych kosztach,
przy nic zmienionym budżecie prodt~ce~1ta. ... . , ., . " b) minimalny poziom produkcji przy danych kosztach,
28. Jeżeli produkt marginalny pracy wynosi 4 Jednostki 1 jest p1ęc raz~ nu~1e.1szy od c) osic1grn1ć dany poziom produkcji przy maksymalizacji kosztów,
produktu marginalnego kapitału, a cena jednostki .kapitału wynosi 25 Jednostek d) osiągnqć dany poziom produkcji przy minimalizac.ii kosztów.
pienit;żnych, wówczas cena jednostki pracy wynosi: 36. Kapitałochłonny postt;p techniczny charakteryzuje się:
a) 5 jednoscek pienit;żnych, a) wzrostem produktywności kapitału,
b) JO jednostek pienittżnych, b) przewag<) współczynnika kapitałochłonności przecitttnej od współczynnika
c) 15 jednostek pieniężnych, kapitałochłonności marginalnej,
d) 50 jednostek pieniężnych. c) zmniejszeniem produktywności kapitału,
29. Ścieżka ekspansji produkcji: . d) przewagq współczynnika kapitałochłonności marginalnej od współczynnika
a) jest krzywą łączącą kolejne punkty równowagi P.roducen~a, .. , „ kapitałochłonności przeciętnej.
b) oznacza, że dla każdego punktu leżqccgo na tej krzywej, zach?d~1 rownosc 37. Skomplikowanym i kosztownym trybem zawiqzywania i prowadzenia spraw spół­
współczynnika nachylenia izokwanty i współczynnika nach~le111a_ 1zokoszty, .. ki charakteryzuje sitt spółka:
c) jest zbiorem punktów, dla _których m'.~r~inalna stopa teclm1czncJ substytucji a) cywilna,
czynników produkcji jest rowna rclac.11 ich cen, . . , . b)jawna,
d) informu.jc, że wszystkie punkty leżqcc na niej S<l pu.1~ktam1 elcktywnosc1 tech- c) z ograniczom1 odpowiedzialności<1,
nicznej jedynie dla określonego poziomu produkcji. , . . d) akcyjna.
30. Ścieżka ekspansji dla funkcji produkcji o rosnqcych korzysciach skali: 38. Które ze składników majqtku przedsittbiorstwa majq niematerialny charakter?
a) jest lin i<! prostq, a) maszyny i budynki,
b) posiada nachylenie dodatnie malej<1ce, h) środki finansowe,
c) jest opadającą krzyw<1 linio~ą, c) zapasy,
d) posiada nachylenie dodatme rosnqce. d) wartości prawne.
31. Firmy jednoosobowe charakteryzuj<! sit{: 39. Funkcja produkcji htczy produkcjt{ z:
a) mal<1, lokalm1 skal<! działalności, . a) przychodami,
b) zdolności<l do szybkiego reagowania na sytuaC]ę r~nkow<i, , .. b) dochodami,
c) odpowiedzialnościq całym swoim majqtkiem osobistym wlasc1c1ela za straty c) nakładami czynników wytwórczych,
i zobowi11zania firmy, cl) kosztami.
d) posiadaniem osobowości prawnej. _ . . 40. Przy danej wielkości produkcji i danej izokwancie, przcdsit;biorstwo znajduje
32. Spółdzielnia, jako forma organizacji działalności gospodarczej charakteryzuje się: minimalny koszt w punkcie: ·
a) zróżnicowaniem form i typów, . . a) na.iniżej położonej krzywej jednakowego nakładu stycznej do izokwanty,
b) rozdzielc!'liem własności l'.inny i ~arz<1dza111a ~km~troh), b) najwyżej położonej izokoszty stycznej do izokwanty,
c) trudnościami ze zbyciem 1 nabyciem praw sp~)~dz1ełcy, . c) najniżej położonej izokwanty,
d) znacznym usztywnieniem struktury wlasnosc1 1 zarz11dzama.
d) najwyżej położonej linii jednakowego kosztu i najwyżej położonc:j izokwanty.
33. Spółki kapitałowe charakteryzuj<! sit;: . , . .. ..
a) względrnt łatwości<! zdobycia lub nabycia tytułu wlasnosc1 firmy ( akqt ),
b) duż<l skalą działalności,

14R 149
 Mikroekonomia - zhi6r ćwiczc{1 i zadai'1 'ICt1ria prmlukcji

ZADANIA Q = 40L -L 2
gdzie:
Zadanie 6.1 Q - pary skarpetek na godzinę,
W tabeli zostały przedstawione wielkości wybranych kategorii produktu całkowite­ L - liczba roboczogodzin.
go (TP), przeciętnego (AP) i marginalnego (MP) dla każdej wielkości zatrudnienia Skarpetki produkowane przez przedsiębiorstwo sprzedawane sq po 4 zł za parę,
(od O do 12 pracowników) w przedsiębiorstwie produkuj:icym skarpetki męskie, a koszt pracy (P1) wynosi 10 zł za godzinę. Oblicz:
ceteris paribus: a) ilu pracowników powinno zatrudnić przedsiębiorstwo?
---
L TP AP MP -- b) optymalną wielkość produkcji,
c*) zysk przedsil(biorstwa.
o - -
1 LO Zadanie 6.4
2 l2 Przedsiębiorstwo produkuj11cc kalkulatory ma następuj11c<1 postać funkcji produkcji:
3 17 Q = 20L - L 2 + 32K - 2K2
4 60 ·-
gdzie:
5 14 L - jednostki pracy,
6 .l3 K - jednostki kapitału .
7 12 Koszt pracy wynosi PL= IO zł, zaś koszt ka pi talu P K = 15 zł.
8 2 a) wyznacz optymalm1 kombinację czynnika pracy i kapitału,
9 87 b) oblicz wielkość produkcji,
10 o c) oblicz całkowite koszty czynników produkcji w przedsiębiorstwie.
li -1
12 7 Zadanie 6.5
Krótkookresowa funkcja produkcji firmy wypiekającej chrupi11ce bułeczki ma
Uzupełnij poniższy tekst:
postać:
Produkcja całkowita osi:iga swoje maksimum przy zatrudnieniu „ ............ pracow- Q = 0,5Mo,4. p2
ników. Wydajność pracy jest największa przy zatrudnieniu .......... pracowników, gdzie:
natomiast produkt marginalny jest ujemny od .......... pracownika.
M - mąka użyta do produkcji (w kilogramach),
P - piece, w których wypieka się bułeczki.
Zadanie 6.2
Zakladaj<1c, że w krótkim okresie firma dysponuje pięcioma piecami, ile wynosi
Krótkookresowa funkcja produkcji ma postać: marginalna produkcyjność mqki?
Q = 40L 2 - 4l}
a) jalq postać ma funkcja produktu przeciętnego? Zadanie 6.6
b) jakq postać ma funkcja produktu marginalnego? Funkcja produkcji ma postać:
c) ilu pracowników zatrudnia przedsiębiorstwo, gdy przechodzi z I do II etapu pro- Q = AL°Kf1
dukcji? gdzie:
d) oblicz wielkość zatrudnienia, przy której przedsiębiorstwo przechodzi z II do III Q - wielkość produkcji,
etapu produkcji? A - parametr stały zależny od jednostek, w których S<J mierzone nakłady
e) ile wynosi wielkość zatrudnienia, przy której produkt przecięty osi:1ga swoje i produkcja (A>O)
maksimum? Jaka jest wówczas wielkość produktu przeciętnego? L - czynnik pracy,
f) oblicz wielkość zatrudnienia przy największym poziomie produkcji całkowitej. Ile K - czynnik kapitału,
wynosi wówczas poziom produktu całkowitego, przeciętnego i marginalnego? n, fi - stałe parametry informuj:ice o względnym znaczeniu Ki L w procesie
produkcji.
Zadanie 6.3 Jalq postać ma marginalna stopa technicznej substytucji (MRTSKL)?
Funkcja produkcji przcdsit;biorstwa „ELEGANT" produkujqccgo skarpetki ml(skie
ma następujqcą postać:

150 151
_________________IV_li_kr_oo_•kc!_llOlllia - Lhiór

Zadanie 6.7
ćwicte1l i zada1i

Funkcja produkcji przedsiębiorstwa „PRETTY PENNY" wytwarzajqccgo oprogra-

----- c) uzupełnij luki w tekście:
Analizuj<ic otrzymane wyniki umieszczone w tabeli można stwierdzić, że wraz
mowanie komputerowe ma postać: ze wzrostem zatrudnienia do ........ pracowników, wzrasta również produkt cał-
Q = Lo,6. J(o.8 twwity. Zatrudnienie ........ pracownika powoduje spadek produkcji. Produkt
przeciętny i produkt marginalny pocz:1tkowo ........ „ a następnie po osiqgnięciu
.Jakie korzyści skali osi<1ga to przedsiębiorstwo?
maksimum zaczyna.i<! ..................... Obic funkcje osiqgajq swoje maksimum
przy .................... (innym I tym samym) poziomic zatrudnienia. Wyda.iność
Zadanie 6.8
pracy jest największa przy zatrudnieniu ........ pracowników, natomiast produkt
Produkt przeciętny pracy w przedsiębiorstwie wytwarzaj<icym agrafki jest równy
marginalny jest najwyższy przy zatrudnieniu ................ pracowników.
Al\ =SL (gdzie: L - liczba zatrudnionych pracowników). Wiedz<1c, że przedsię­
biorstwo zatrudnia IO pracowników, oblicz wielkość dziennej produkcji. .lak ona
Zadanie 6.12
się zmieni, gdy przedsiębiorstwo zwiększy zatrudnienie o 2 pracowników. Jaka jest
Funkcja produkcji przedsiębiorstwa produkuj;1ccgo materace ma postać:
wówczas produkcyjność 12 pracownika zatrudnionego w tym przedsiębiorstwie.
Q= ui.s . KO·\
Zadanie 6.9 zaśceny czynników produkcji wynosz<1 odpowiednio: cena czynnika pracy PL = 7 zł,
Osiedlowa pralnia chemiczna „CZYŚCIOSZEK" świadczy usługi dla okolicznych a cena czynnika kapitału Pg = 14 zł. Wyznacz optymalnq kombinację czynników
mieszkańców. Funkcja produkcji ma postać: Q = IOOL · K. Cena usługi pralniczej produkcji (pracy i kapitału).
jest równa PK= 20 zł za sztukę, zaś godzina pracy kosztuje PL= 10 zł. Oblicz mini-
nutłny koszt świadczenia 450 usług pralniczych. Zadanie 6.13
Przedsiębiorstwo produkujqcc sprzęt TV angażuje w procesie produkcji ] O jedno-
Zadanie 6.1 O stek czynnika pracy (L) i 8 jednostek czynnika kapitału (K), na których zakup prze-
Przedstaw graficznie, jak zmieni się położenie izokoszty, jeżeli przy stałym pcnio- znacza 600 jednostek pieniężnych. Cena czynnika pracy wynosi I\ = 20 jednostek
mie kosztów TP = 600 zł zmianie uległy ceny czynników produkcji. Zmianę cen pieniężnych, zaś czynnik kapitału kosztuje PK = 50 jednostek pieniężnych. Wicdzqc,
prezentuje poniższe zestawienie: że MPL = 40, zaś MPK= 90, jaki będzie ewentualny kierunek zmian w strukturze
l\1 = 20; PL2 = 15; wykorzystywanych w procesie produkcji nakładów?
PKI = 30; PK2 = 40.
Zadanie 6.14
Zadanie 6.11 Przedsiębiorstwo produkujqce miesięcznic 60 stylowych foteli dysponuje docho-
Krótkookresowa funkcja produkcji przedsiębiorstwa produkujqcego środki czysto- dem w wysokości N = 200 jednostek pieniężnych, które w całości przeznacza na
ści ma postać: zakup 20 jednostek czynnika pracy (L) i 16 jednostek czynnika kapitału (K). Cena
Q = 30L2-4L 3 zaangażowanego w procesie produkcji czynnika pracy wynosi I\ = 6 jednostek pie-
a) podaj analityczną postać funkcji produktu: przeciętnego (AP) i marginalnego niężnych. Zakładajqc, że MPL i MPK sq stale i wynoszq: Ml\ = 24, a MPK= 30:
(MP), a) określ kierunek ewentualnych zmian w strukturze nakładów wykorzystanych
b) oblicz i przedstaw w tabeli wielkość produktu całkowitego (TP), przeciętnego w procesie produkcji,
(AP) i marginalnego (MP) dla 1-7 pracowników, b) ile wyniesie produkt całkowity, gdy zatrudnienie czynnika pracy zmniejszy się
o dwie jednostki?
c) oblicz produkt całkowity w przypadku wzrostu udziału czynnika kapitału o 3 jed-
I nostki.
~-------2 - - -·-·----- -~--·-----------------··

·---·-··---------------------------1-----------
3 Zadanie 6.15
4 Funkcja produkcji przedsiębiorstwa produkuj<1cego szpilki ma postać:
,_______
5 _____ , _________,._ _ _ _ _ _ _ _, __________ _ Q = 4L 2 + IOLK + 201(
6 Zal~ladajqc, że przedsiębiorstwo to zatrudnia 8 pracowników (L) i angażuje w pro-
7 cesie produkcji 5 maszyn cło produkcji szpilek (K), oblicz:
a) ile wynosi produkt całkowity?

152 153
 Mikroekonomia zhi6r ćwiczctl i zadaii
'ICori:1 produkcji

b) wartość produktu przeciętnego i marginalnego dla zaangażowanych w procesie Zadanie 6.20

produkcji nakładów pracy (L) i kapitału (K),
Funkcja produkcji przedsiębiorstwa wytwarzaj<1cego dobro x ma postać:
c) /HP i MP1• dla 8 pracownika i 5 maszyn.
[, ' A = 0,05 . Ko.5 . Lo.25 . Ro.2
gdzie:
Zadanie 6.16 r;_- . .
A - produkcja dobra X w mln. sztuk.
Zakładajqc, że izokwanty produkcji maj<! postać: Q == l ?v ·
~ ~ naton11~1st 1zo~o­
W analizowanym okresie wielkości angażowanych w procesie produkcji czynników
szta: 600 = 4K + SL oblicz, przy jakiej kombinacji czynmka kapitału (K) 1 czynmka
pracy (L) produkcja bądzie największa? wytwórczych wynosz<1: K = 50 maszyn, L = 20 etatów i R = 60 ton surl~wców. Ceny
!JOS~c;e~lnycl~ czynni.~ó~ produkcji wynosz<1 odpowiednio: PK = 300 j.p., P , = IO
Zadanie 6.17 . J.P· 1 I u - 100 .1.P· Obhcz. 1

Firma „PROSPEKT" produkuje dobro X do wytworzenia kt_órego zatrud111a 6~

a) wielkość produkcji dobra X oraz produkty przeciętne względem nakładów czyn-
pracowników (L = 60) i 10 maszyn (K = IO). Produkt _mar~malny pra~y wy~os1 ników wytwórczych, a nastąpnie skomentuj otrzymane wyniki,
MP = JO sztuk dobra X . .Jeżeli marginalna stopa tech111czne.1 substylUCJI kapitału b) elastyczności poszczególnych czynników wytwórczych i zinterpretuj otrzymane
pra~ą wynosi MRTSKL = 2 oblicz, jak zmieni sią produk_cja dob1:a X, g~y fir111<_1 ta wyniki, ·
zakupi dodatkową maszynę (czyli zwiększy zaangażowame czynmka kap1talu o .Jed- c) efekt skali procluk~ji. Co można powiedzieć o funkcji produkcji?
nostkę)? d) produkty marginalne względem czynników produk~ji, ·
Zadanie 6.18 .. c) marginalną stopą technicznej substylu~ji maszyn wzglądem zatrudnienia (M/?7:
Przedsiębiorstwo wytwarzajqce dobro X angażuje w proc~si~ produkCJI -~lwa czyn- SK1) oraz marginalm1 stopę technicznej substytucji zatrudnienia względem
niki wytwórcze: pracę (L) i kapitał (K). Ceny tych czyn~11~ow prot~UkCJI wynosz~ maszyn (MRTS1.K). Dokonaj interpretacji ekonomicznej otrzymanych wyników.
odpowiednio: PL = 6 zł i PK = 4 zł. Koszt zakupu czynmkow wytworczych wynosi Zadanie 6.21
N= 40 zł. Funk~ja produkcji firmy wytwarzajqcej stylowe świeczniki ma postać:
3
L MP L
MP
_ L
K
.Mr~.
TP Q = -2L + 200L2 + 500L
Ml\
Oblicz, ilu pracowników zatrudni firma znajdu.i<ic się w II etapie produkc.ii?
I' _.!L__
I 54 1 48
2 48 2 40 Zadanie 6.22
----
3 42 3 32 Rysunek przedstawia zależność między zmianami produktu przeciętnego (AP)
4 36 4 24 i produktu marginalnego (MP).
5 30 5 16 AP
6 24 6 8 MP
7 21 7 4
a) uzupełnij tabele;, ..
b) wskaż optymalną metodę produkcji dobra X, . .
c) ile wynosi wielkość produkcji (TP) osi<1gana przy wykorzystamu te.1 metody pro·
dukcji? AP

Zadanie 6.19 . .
Funkcja produkcji ma postać: Q =I (Qv QK). Udowodn~j, że w punkc1e opt~~u~
produkcji (punkcie równowagi przedsięl~~orstwa) margm~ilna stopa techmczne] MP L
substytucji kapitału pracq jest równa 1.·elaq1(produktu m•:;al)nego
. że producent wytwarza dobro X, do produkcji którego angażuje jedynie czyn-
pracy do produktu marginalnego kapitału MRTSK1. = MPK nik pr'.K.1' (L). Cena lego czynnika wynosi PL = 20 zł, natomiast cena rynkowa dobra X

E~;I,J-;I":~·1·~:C:±_~~··"l'-·_ 7!:1

155
 Mikn1ekornu11ia - zbiór Cwiczeit i z;u.łtlri
---·-------- 'fooria produkcji

Zadanie 6.23 Zadanie 6.27

Producent wytwarza dobro X angażujqc w procesie produkcji dwa czynniki wytwór- Zakladaji1c, że funkcja produkcji ma postać:, ,
cze: czynnik pracy (L) i czynnik kapitału (K), na które w całości przeznacza swój
Q = 3K 5L'
dochód w wysokości N = 33 j.p.
~---- ------.---------- - - - - - - - - - - - - - wyznacz:
~~fil ł,_ff'K_ a) marginalny produkt pracy (MP1),
L MP1. K MPK
I'/_ I~ b) marginalny produkt kapitału (MPK),
200 50 c) marginalrn1 stopę technicznej substytucji kapitału pracq (MRTSI<
- - -I - - - 40 ).
- - -I- - - 1
2 190 2 ---- 147
___
3 ____ 175 3 141
4 31 4 44 PYTANIA PROBLEMOWE
5 130 5 120
I. Wyjaśni_j po_jęcie „przedsiębiorstwa" i „przedsiębiorcy".
6 20 6 105 35
2. .laka jest różnica między spółkami osobowymi i kapitałowymi?
7 13 7 29
~
3. Omów przyczyny powstania spółek akcyjnych i ich rolę we współczesnej gospo-
8 25 8 66 darce.
a) uzupelnij tabelę, 4. .Jakie różnice występujq między spółk;1 akcyjnq a spólk<1 z ograniczonq odpowie-
b) wskaż, ile wynosi cena czynnika pracy (P1_) i czynnika kapitału (PK )'! dzialności<!?
c) wskaż optymalnq metodę produkcji dobra X, 5. Omów przyczyny powstania przedsiębiorstw sektora publicznego . .Jalu1 rolę
d) oblicz wielkość TP osii1gam1 przy zastosowaniu optymalnej metody produkcji. odgrywajq one we współczesnej gospodarce?
6. Na jakich założeniach oparta jest tradycyjna teoria przedsiębiorstwa?
Zadanie 6.24 7. Jakie były przyczyny powstania alternatywnych teorii funkcjonowania przedsię­
Przedsiębiorstwo TORA wszystkie posiadane środki w wysokości N = 360 j.p. prze- biorstwa?
znacza na zaangażowanie w procesie produkcji 30 jednostek czynnika pracy (L == 8. Wymie1'i i omów znane ci rodzaje teorii menedżerskich funkcjonowania przed-
30) i 40 jednostek czynnika kapitału (K = 40), wykorzystywany~h do wyt_warzania siębiorstwa.
500 jednostek dobra X miesięcznic. Cena czynnika pracy wynosi I\ = 4 ;.p., nato- 9. Na jakich założeniach oparte SlJ teorie behawioralne i teorie biologiczne funk-
miast MPL = 8, MPK= 18. Przyjmuj<!c, że MPL = MPK= con.~t.: . . . cjonowania przedsiębiorstwa?
a) określ kierunek ewentualnych zm1an w strukturze zatrudmema czynmkow pro- IO . .Jaka jest różnica mit;dzy krótkim a długim okresem w analizach ekonomicz-
dukcji, nych?
b) jak zmieni się TP, jeżeli zatrudnienie L wzrośnie o 3 jednostki? 11. Omów założenia krótkookresowej funkcji produkcji.
c) co powiesz o TI~ jeśli zaangażowanie czynnika K zmniejszy się o 2 jednostki? 12. Jaka jest różnica między jednoczynnikOWlJ a wieloczynnikow;1 funkc;jq produkc;ji?
Zadanie 6.2."i 13. Dlaczego funkcja produktu przeciętnego przecina sit; z funkcji1 produktu mar-
ginalnego w swoim punkcie maksimum?
Funkcja produkcji zapisana jest w postaci funkcji Cobba-Douglasa i ma postać:
14. Omów zależności między produktem całkowitym, przeciętnym i marginalnym.
Q = AL"f(/1 Wyjaśnij te zależności na odpowiednio sporządzonym wykresie.
a) zmodyfikuj funkcję produkcji tak, aby przedstawiała zależność między produkcji1 15. Wyjaśnij prawo malejqcych przychodów marginalnych. Przy jakich założeniach
a nakładami w relacji na jednego pracownika, jest ono formułowane'?
b) oblicz produkt przeciętny pracy (AP1,) i produkt przeciętny kapitału (Al\), 16. Omów etapy procesu produkcji z punktu widzenia zależności między produk-
c) zakładaj<1c, że relacja czynnika pracy (L) i kapitału (K) nie ulega zmianie (jest tem całkowitym, przeciętnym i marginalnym.
taka sama) wykaż, że APL= APK =con.st., · 17. Wyjaśnij zjawisko korzyści skali posluguj<1e się funkcjq produkcji Cobba-Dou-
d) oblicz produkt marginalny pracy (MI\) i produkt marginalny kapitału (MPK). glasa.
18. Jakajest różnica między prawem malejqcych przychodów a efektami skali pro-
Zadanie 6.26 dukcji?
Zbadaj korzyści skali odpowiadajqce funkcji produkcji Cobba-Douglasa, która
19. Co przedstawia krzywa jednakowego produktu'? Omów zasady jej konstrukcji.
przyjm uje postać:
20. Wyjaśnij wpływ postępu technicznego na kształt i położenie izokwant. Odpo-
Q =f(L, K) =AL"K/3
wiedź uzupełni.i ilustrac_jq graficzną.

156
157
 Rozdział
„'I
21 · Do ·czego służy marginalna stopa techniczne.i substytu.c.Jl · . . . ·I . ,. . 7
' ·· " ek miPdzy ksztallem izokwant a marg111alnq stop4 tec 1111 czne1
22. WY.1as111.1 zw14z " , · · ·
substytucji. Teoria kosztów produkcji i zysku
23 . Co ilustruje mapa izokwant? „
· ' „ · · k ekonomicznego obszaru proclukcJI.
;~: ~;.lt'~:j~·~~·:~~~~s~ta? W jaki .~posób .~<! ~ykreślamy? Wyznacz linię jednakowego KLUCZOWE TERMINY
k , tu wychodząc z równama kosztow. . Amortyzacja - coroczny procentowy odpis od wartości pie1wotnej nabywanego
26. J~~~e czynniki wpł;waj<1 na zmianę położenia izokoszty oraz nachylcnIH w sto-
kapitału rzeczowego (np. maszyny), który odpowiada założonemu rocznemu zuży­
sunku do izokwanty? . · · ł· < ,· < ·" • ciu fizycznemu.
. . . . I t równow·igi przedsiębiorstwa? Ja 1mm w clSCIWOSCiaffil
27. Jakie znacze111e ma pun< ' , · Dyzekonomia skali - wzrost kosztów produkcji w dłuższym horyzoncie czaso-
charakteryzuje się ten punkt? „ . . . . • • ,
1 wym wraz ze wzrostem poziomu produkcji i powiększania się rozmiarów przed-
· . '-" · k· -ksp·u1sji proclukq1 1 1ak FI wyzndCZctmy · , .
28. Co to .1est sc1ez c1 e · < • „ · -. k„ I 1 · · 0 różnych korzyscrnch siębiorstwa. Z malej<1cymi korzyściami skali mamy do czynienia wówczas, gdy
29. Przedstaw krzywe ścieżki ekspansji dla lun CJI proc u <CJI ,
wielkość produkcji zmienia się mniej niż proporcjonalnie w stosunku do czynników

_ ~~~~~i;noże być wpływ zmiany cen czynników produkcji na kształt ścieżki ekspan- produkcji wykorzystanych w procesie produkcji.
30 Ekonomia skali - spadek kosztów w długim okresie wraz ze wzrostem rozmia-
sji produkcji? rów przedsiębiorstwa i wolumenu produkc,ji. Innymi słowy, z rosmicymi korzyściami
skali mamy do czynienia wówczas, gdy produkcja zmienia się bardziej niż propor-
cjonalnie w stosunku do zaangażowanych czynników w procesie produkcyjnym.
Funkcja kosztów produkcji - prezentuje relację między kosztami produkcji
(TC) a odpowiedni<! wielkości<1 produkcji (Q):
TC =J(Q)
Koszty produkcji - ogól nakładów czynników produkcji, jakie zostały poniesio-
ne przez przedsiębiorstwo w celu wytworzenia określonej wielkości produkcji.
Koszty ekonomiczne - suma kosztów księgowych (explicite) i kosztów alter-
natywnych (implicite) czynników wytwórczych wykorzystywanych w działalności
gospodarczej.
Koszty całkowite stałe (FC) - koszty, które (w całości) nic ulegajq zmianie wraz
ze zmiam1 produkcji. S<! to koszty zakupu ziemi, koszty wyposażenia kapitałowe­
go (amortyzacja), składki ubezpieczeniowe, opiaty za dzierżawę maj:1tku, odsetki
od kredytów, place pracowników administrac_ji i obsługi itp. Należy pamiętać, że
koszty te występujq tylko w krótkim okresie czasu.
Koszty całkowite zmienne (VC) - koszty, ktfae zmienia.i<! się wraz ze zmian<!
poziomu produkcji. Do kosztów tych zalicza się: wynagrodzenie pracowników
bezpośrednio produkcyjnych, zakup materiałów, energii, paliwa, zaopatrzenia biu-
rowego, itp.
Koszty całkowite (TC) - stanowi<! sumę wszystkich kosztów stałych i zmiennych
przy każdym poziomic produkcji (w sensie ekonomicznym).
TC= FC+ VC
Koszty explicite - koszty odzwicrcicdlaj<1cc widoczne wydatki przedsiębiorcy
na zakup czynników produkcji na rynku po cenach rynkowych. Z tego też względu
koszty te podlegaj<! ewidencji księgowej. Koszty explicite S<! częściq kosztów alter-
natywnych, ponieważ określaj<! kwotQ, jak<! musi zapłacić przedsiębiorca za różne
 'ICoria kos1-lów i zysku
Mikroekonomia - zhiór ćwiclci'1 i zadail ..----·---·-··---

czynniki produkcji tak, aby były one do jego dyspozycji, a nie konkurenta, który • zysk dla wla.1'cicie/i, który obliczamy odejmujqc od zysku netto rezerwy obowi<1z-
może je przeznaczyć na zgoła odmienne cele.
kowe i dobrowolne.
K<;szty implicite - koszty alternatywnego zastosowania zasobów, które nie sq Osi11ganie zysku z działalności gospodarczej jest podstawowym warunkiem umoż­
traktowane jako wydatki przedsiębiorstwa. Mają one subiel~ty.wny ~harakter i nie Jiwiajqcym rozwój przedsiębiorstwa, a także jest głównym źródłem finansowania
nowych przedsięwzięć produkcyjnych. Zysk zwiqzany jest z podstawowymi funkcja-
podlega.i<! ewidencji księgowej. Wysokość tych kosztó~ uzal~zmona 1est od ~klo~11~0-
ści przedsiębiorcy do ponoszenia ryzyka, a także od 1ego wiedzy na temat 1sl!11e1<1- mi działalności przedsiębiorstwa, ponieważ wpływa on na możliwości inwestycyjne
cych możliwości alternatywnego wykorzystania posiadanych zasobów. firmy, decyduje o stopniu samofinansowania, wywiera wpływ na wielkość zatrudnie-
nia w przedsiębiorstwie oraz pełni rolę motywacyjnq, sklaniaj<1c wszystkie podmioty
Koszty marginalne (krańcowe) (MC) - przyrost kosztów całkowitych spowo-
działaj11ce na rynku do osiiigania jak najlepszych rezultatów ekonomicznych.
dowany wzrostem produkcji o jednostkę. Poniewai: zmiana ~osztó'_" całkowitych
w krótkim okresie może być spowodowana tylko zmianq kosztow zn11ennych całko­ Zysk ekonomiczny - nadwyżka przychodu całkowitego nad kosztami całkowi­
witych, dlatego też koszty marginalne można określić)ako przyrost k?sztów zmien- tymi, które w ekc~nomii rozumiane s<1 jako suma kosztów jawnych (księgowych)
nych całkowitych o jednostkę. Koszty margi~rnlne dz1elq się. 1:a n~ale:J'lce, stale l~b i ukrytych. Innymi słowy zysk ekonomiczny, który w przeciwieństwie do zysku księ­
z
wzrastajqce. reguły na początku produkcji koszty te zm.111e1szaJLl się a następn~e gowego jest kategoriq subiektywm1 można określić jako różnicę między całkowity­
rosrnt, powodujqc wzrost kosztu przeciętnego (tzn. średmego kosztu wytworze111a mi przychodami ze sprzedaży produktów lub usług (TR} a wszystkimi kosztami:
explicite i implicite. Zysk ekonomiczny może być dodatni, ujemny lub zerowy.
jednostki produktu).
Zysk księgowy (rachunkowy) - nadwyżka przychodu całkowitego osiqgniętego
!:lTC !:lVC
MC=-=- ze sprz~daży wytworzonych produktów ponad kosztami jawnymi. Innymi słowy
t:>,.Q t:>,.Q zysk księgowy można określić jako różnicę między całkowitymi przychodami ze
Koszty przeciętne stałe (AFC) - koszt stały całkowity (FC) podzielony przez sprzedaży produktów lub usług a kosztami explicite. Zysk księgowy może być dodat-
wielkość produkcji (Q). ni, ujemny lub zerowy w zależności od relacji między przychodem całkowitym a
FC kosztami księgowymi (explicite).
AFC=-
Q
Koszty przeciętne zmienne (AVC) - koszt zmienny całkowity (VC) podzielony UZUPEŁNIJ LUl<I W TEKŚCIE
przez wielkość produkcji (Q). W ujęciu ekonomicznym koszt całkowity obejmuje trzy elementy: ........... .
VC
/\VC=- ........... , ............................................................ , a także .............. .
Q .............................. Koszty jawne (księgowe) obejmuj<! ....................... .
przeciętny całkowity całkowity (TC) przypadaj<1cy na jed- „
Koszt
nostkę produktu (Q).
(ATC) - koszt
..
;;,;~~;I~~;,;~~ k~;~;~~·. l;k·r;~~·. ~~·. „„
0

„:::::: „„ . .·.·.·.·.::::: „„„ . .·.·.·.·.·. :-.: ::::::„„„.„„„ ·. „„:::::: . „„ . „„_,

TC
ATC=-
Q
Zysk_ nadwyżka wartości sprzedaży nad ogólnymi wydatkami i sta.1.1ow! P.ot~sta­
wę do oceny działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. W ekonomu mow1 się o
zysku operacyjnym, który osiqgany jest przez przedsiębiorstwa ~e sprze~aż~ towa-
rów i usług oraz o zysku bilansowym, k~óry stanowi h1c~ny wy1:1ł~ przeds1ęb1or~tw~
osi<ignięty z tytułu sprzedaży towarów 1 usług oraz z .działałnosc1 po~aoperacy1neJ,
uwzględniaj<1c saldo strat i zysków nadzwyczajnych tJ. odszkodowania, dary, otrzy-
mane kary umowne itp.. . . .
Natomiasthion1c pod uwagę funkcje zysku w procesie zarz<1dza111a przeds1ęb1or·
stwem wyróżnia się: . . , .
• zysk hrutto, który jest różnicq między przychodami ze sprzedazy produktow 1
usług, a kosztami produkcji i sprzedaży; . , . ···........................ okresie. W krótki in okresie ................................... .
• zysk netto, który otrzymujemy odejmując od zysku brutto podatki bezposredme
~dprowadzane przez przedsiębiorstwo do budżetu państwa;
·............................................................................. . Przyczynq wystę-
powania kosztów . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . Uawnych I ukrytych) jest rzadkość
występowania czynników wytwórczych, w efekcie czego wybór jednej rzeczy
oznacza rezygnację innej. Koszty alternatywne majq ............................. .
(subiektywny I obiektywny) charakter i .............................. (podlegajq/ nie
podlega.i<!) ewidencji księgowej, natomiast koszty jawne .................. .' ....... .
:„ ............ (podlegaj<! I nie podlegajq) ewidencji księgowej. Suma kosztów
Jawnych i ukrytych składa się na koszty ........................... , które określajq
Funkcja kosztów produkcji przedstawia zależność między .................... .
:"··:··:········· i ........................................... , ceteris paribus i można jq
zap1sac za p01noc<1 wzoru .............................................. Koszty produkcji
można analizować zarówno w .................................... , jak i ................. .
··•· „ ...........................•........ , podczas gdy w długim okresie ................. .

161
160
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczcfi i zadali
'ICoria koszHhv i zysku

W analizie działalności przedsiębiorstw oraz w teorii kosztów wykorzystuje „„.„„„. (jawne I ukryte) . „ „ „ „ „ „ „ . „ „ „ „ „ . „ „ .. uzyskany zysk księgowy. Ozna-
sit; podziały kosztów uwzglt;dniające ich zależność od rozmiarów produkcji oraz cza to, że „ ... „ „ . „ ... „ „ ....... „ „ „ „ „ .. „ ..... „ . „ „ . „ „ „ ... „ .. „ „ „ „ „ „ ... „ „ „ „ ... .
ich zakres. Według pie1wszego podziału wyróżnia się koszty „„.„.„„„„„„„„„„„„.
„ ... „ „.„. „. „ i „„„„„ „„„„„ .„„ ... „.„.„.„„ .. „„„ .. , według drugiego - koszty „ .... „„ .. „ ································································································.
.„„ .. „„„„„„.„„ .. „„„„ .. „ .„ .... „.„ .......... „.„.„ ........ „„.„„„„ i ... „ ... „.„.„.„ ... „.„ ..... „ ... „.
„„„„„. . Do kosztów stałych zaliczamy „„ .. „ ..... „.„ ....... „„„ .. „ ..... „„ ...... „ .. „ .. „.„.„
„„ .. „„„„„„„„„„„„.„.„„ .. „.„ .. „ .. „.„„„.„„.„ ... „ .. „„.„ nato1niast do kosztów zmien- TEST PRAWDA - FAŁSZ
nych .. „„ ..... „ .. „ ....... „.„„„ .... „ ..... „ ........... „„ ... „.„ ........ „ ....... „ ............ „ . Wśród krót-
k~)()kresowych kosztów przeci1ttnych wyróżnia się koszty ....... „ ..... „ ... „ ............ „„ Zaznacz literę P jeśli zdanie jest prawdziwe, tiatomiast li tere:; F-je,qi zdanie jest
fałszywe .
....... „ .... „ ..... „„„ ......... „ ..... „„ ....... „ ....... „ .. i ....... „ .................... „ ..... „ ....... „ ..... Koszt
marginalny wyraża przyrost ............ „ ... „ .. „„ .... „ ...... „ ...... „ .... spowodowany ... „„„.„ I. Koszty rachunkowe majq subiektywny charakter i nic podlega.i<! ewidencji ksic;-
............................................................. „ .............. „ ............ Analizujqc zależność mię- gowe.j .
dzy kosztami przeciętnymi i marginalnymi w krótkim. okresie m,o~n~1 dos~rzec'. ż~
funkcja kosztów .... „ ........................ „ ... „ ........... „..... osiąga wczesmeJ swo.1e 1111111-
2.
Fo
Wydatki pieniężne zwi:1zane z prowadzeniem działalności gospodarcze.i oraz
murn · niż funkcja kosztów ................ „ .................. „.......... oraz to, że ........ „ „ amortyzacja zaliczane S<! do kosztów ukrytych .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zależność między kosztami przeciętnymi stałymi a koszta-
mi .. „ ............... „....... . W długim okresie koszty produkcji S<l „ ..... „. „
........................ „ .. „ „ .... „. i występują . „ ....... „ „ ... „........... . Mogq one
rD Fo
3. W krótkim okresie producent ma ograniczom1 możliwość zmiany kosztów i nie
być ........... „ .... „„„ ...... „ ....... „ ........ „ ........................ i ........................... . może zmienić poziomu przynajmniej jednego kosztu.
Ekonomia skali oznacza . „ „ „ „ „ ..... „. „ . „ „. „ . „ . „ .. „ „ „ „ „ . „ „ ........... „.
dyzekonomia skali oznacza „ .... „ ...... „ ............ „ .. „.„.„„ .......... „ ... „.„ .. „„.„
:.-.::.-.::.-.::.-.::.".:'. ......~.„.„„ .... „ ......... „ ...... „„„„ .. „ .......... „ natomiast ze stałymi korzyściami 4.
rD Fo
W teorii kosztów przyjmuje sil;, że koszty ukryte ma.i<! charakter kosztów stałych.
skali mamy do czynienia wówczas, gdy ... „ .... „„.„.„„.„„.„.„ .. „ .. „.„.„.„ .. „ ........ „ .. „ ... „„
.„„„„ .. „„„„„„„„„„„„„„„„.„.„„ ..... „„„„„„„„„„„ .. W długim okresie funkcja kosztów
5.
rD Fo
Przyczym1 występowania kosztów jawnych jest rzadkość występowania czynni-

~::::::::'.:;;;;,,;L;;,;;··,;;~;g:,;>a;;;~~;, ;~~~.;~~;.~~;;;,i~ ;•. ·•:.•: · :•· :·~i~:

ków wytwórczych.

„. „„„ ...... „ .. „ .... „ .... „ ... „ ... „„„ ..... „ .. „„ .... „„„ . Długookresowa krzywa kosztow marg1- 6.
po Fo
W krótkim okresie przynajmniej jeden koszt jest stały, w długim okresie wszyst-
rn;lnych przecina długookresową krzywą kosztów przeciętnych w punkcie jej „„„.„ . kie koszty sq zmienne.
... „ ... „ ... „„ ... „ .. „„ ... „ ..... „. (maksimum I minimum).
Analizując funkcję produkcji i funkcj(( kosztów produkcji w krótk_im ;)l~re~ie
można zaobserwować występowanie „ ... „„„ .. „ ..... „„ .. „ ....... „.„ ..... „.„. zaleznosc1 mię- 7. Wykres kosztu stałego ma kształt linii prostej równoległej do osi rzędnych ukła­
dzy kosztami przeci((tnymi zmiennymi a .„„ .. „ ...... „ .. „„ ..... „„ ...... „„ .. „„.„ . ldentyczm\ du współrzt;dnych.
zależność można dostrzec między .. „ .... „„ ....... „„.„.„„ ... „ .... „„„„ .... „.„ .. „„.„ .. „ .. „„„„„.
„„ ... „„.„„ ... a kosztami marginalnymi. .
8.
po
Odległość między TC i VC obrazuje poziom kosztów stałych.
Fo
Rachunkowe i ekonomiczne ujęcie kosztów stanowi podstawę do rozróżni em a zysku
1
;;i~~;·~~i~~i~~·::::::::;;:::::::_::::::::~::.'..-.-.-.:„„„„„„„„„„„„„„„„.~~-.-.-.-.:::·.·.::::-.-.·.-.-.:::::::.-.:~~ -~-~~'.~~~~\~~.:i~_~: 9.
PL] Fo
Kształt krzywej kosztów zmiennych i kosztów całkowitych _jest konsekwencj<1
nośc1 od lej rclac.11 moze byc „ ... „ .. „ ... „„„„„„ .... „.„„„„„.„„.„, . · · .... · ... · · · · · · · · · · · · · · · · 1„ zmian marginalnej produkcyjno.~ci czynnika zmiennego produkc:ji.
.„ ... „„.„„„„„.„„.„ .. „„„„„„„„ ... Zysk rachunkowy jest ujemny wówczas, gdy ......... „„„
•••••.•••••••••••••••• „ •••••••••••••••••••••••••••••.•••.••••• „ •••

z;~i~·::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::i~-~~·;;~;dwyżką między przychodem calkowityn~ a

rD
IO. Koszt przeciętny stały maleje wraz ze wzrostem skali produkcji .
Fo
.. „.„„„„„.„ .. „ ... „ .. „„„.„„.„.„„„„ ... „.„„„ .... „ ... „ .. „„„„ .... „ .. „.„„„ i podobnie.jakzyskks1ę-
gowy n1oże być „ .. „ .. „ „ .. „ . „ . „ „ „ .. „ .. „ „ „ „ . „ „ „ • „ „ i „ „ .. „ .. · „ „ · · „ · „ · · · • „ „
PD
11. Zmiana produkcyjności marginalnej zmiennego czynnika produkc:ji powoduje
rD
. W przypadku, gdy przedsiębiorstwo osi<1ga zysk ujemny, koszty „„„„.„„„.„.„„„„. zmian<; dynamiki kosztu zmiennego.

163
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczt.:11 i zada1l 'JCoria kosztów i zl:'.~~--

24. Gdy wielkość produkcji zmienia sic; mniej niż proporcjonalnie w stosunku do
·
p CJ
· · ·. . ·, 1111111m
F [-=:_]
· · urn , gdy koszty
. czynników wytwórczych wykorzystanych w procesie produkcji, wówczas mamy
12. Koszty zmienne przeciętne osiągaj<\ swoje - margmalne S<! do czynienia z ekonomi<! skali.
większe od kosztów zmiennych przeciętnych.
- PD FI-I . PLI FD
25. Obniżanie się długookresowych kosztów przeciętnych jest dowodem występo­
13. Przeciętne koszty całkowite S<l malej<1ce wtedy, gdy koszty margmalne s<1 od wania rosmicych korzyści skali.
nich większe.

D- F[J PL~ FD
p I . . 26. Jeżeli wielkość produkc.ii zostaje wstrzymana, to koszty całkowite w krótkim
14 . Nie istnieje zależność między przeciętnymi kosztami stałymi a cosztanu margi- okresie spadają do zera.
nalnymi. l:=::J p r-- I
focdętoy
IS. gmalny
. .
ko"!
ost<iga
zm;e>rny~mgowo
~, wyzsz4
wai.tosc , „ • m·z·, koszt
. , 11 rzecwtny
· "
1
•mleje! "le w '.nomende, gd:'. k'"'.'
zmienny, rowmez on z<1czme
'.'."~- 27. Dyzekonomia skali oznacza, że długookresowa krzywa kosztów przeciętnych
jest nachylona ujemnie.

p D F [_=:J 28. W przedziale rosnqcych korzyści skali punkty przecięcia krzywych krótkookreso-
wych kosztów marginalnych i krzywej długookresowych kosztów marginalnych
Koszt marginalny jest z matematycznego punktu widzenia pierwsz<1 l?och?dn~
16. fu1;kcji kosztu całkowitego krótko- lub długookresowego w postaci ogoh1eJ wypadajq poniżej krzywej długookresowych kosztów przeciętnych całkowitych.
TC =./(Q).
PD FD . PD FD
29. Gdy produkcja przeciętna wzrasta również koszty przeeic;tne zmienne rosn<1.
17. Jeżeli produkcyjność marginalna czynnika produkcji maleje, to koszt margmal-
ny produkcji maleje. PD FD
30 . .Jeżeli producent nie osi<1ga zysku księgowego, to nie może również osi<igać
PD o d kosztu przeciętnego to koszt prze-
zysku ekonomicznego.

ciętny rośnie.
·
18. Dopóki koszt margmalny ·
Jest · -· „
m111e.1szy · · , ,
rD
31. Kształtowanie kosztów długookresowych jest determinowane długookresową
PD
19. Zmiany kosztu marginalnego są przyczyną zmian koszoeciętnego.
FD funkcją produkcji.

PD F ..
Pl I FD
32. Długookresowa funkcja produkcji obrazuje tzw. przychody skali.
20. W punkcie maksimum produktu przeciętnego, koszt przeciętny całkowity osu1-
ga swoje minimum. PD rD
33. Malej<1ce przychody skali oznaczaj<! sytuację, w której dany wzrost nakładów
pl___ I FD , czynników wytwórczych prowadzi do silniejszego wzrostu wielkości produkcji.
21. Długookresowa krzywa kosztów przeciętnych jest styczna do krzywych krotkoo·
kresowych w ich minimach. _ D PD FD
34. Koszt zmienny pocz11tkowo rośnie szybciej (przyrosty kosztu s<1 rosmice ), następ­
p l:=::J F . . nie zaś, po przekroczeniu pewnego poziomu produkcji, zaczyna wzrastać wol-
22. Spadek długookresowych kosztów przeciętnych oznacza rosnące korzyści skali. niej (przyrosty kosztu s<1 malc.i<1ce ).
PD FD . PD FD
23. Jeżeli długookresowe koszty przeciętne całkowite rosmi, to są one większe od 35. Jeżeli ATC spada, wówczas MC > ATC.
długookresowych kosztów marginalnych.

rD PD F[~

164 165
'<
 Mikroekonomia -- zhiór l'Wiczcl1 i zndaf1 'ICoria lmszt(iw i z •sku

36. znajomość kształtowania sitt kosztów produkcji pozwala określić rozmiary pro- b) zmiennych,
c) przeciętnych,
dukcji maksymalizujące zysk producenta.
cl) marginalnych.
PD rD .. ' 5. Które z poniższych pozycji zaliczysz do kosztów stałych?
37. Dla danej wielkości produkcji koszt przecitttny wyznaczamy obh~za.Fl? ;~a~.1y- a) robocizna bezpośrednia,
lenie linii łączącej pocz:itek układu z wybranym punktem na ktzywq ,osztu b) oprocentowanie kredytu,
całkowitego. c) koszty wyposażenia kapitału,
d) koszty utrzymania personelu administracyjnego.
PD rD . . 6. FunkcJa kosztów produk~ji prezentuje relację między:
38. Długookresowa krzywa kosztu przecitttnego wzrasta "".raz ze z~ttt~s;ke 1~1 ~ 1~ . ~~z­
1
a) kosztami produkcji i odpowiedni<! wielkości:1 produkcji,
miarów przedsittbiorstwa a nastt.tpnie, po przekroc~emu pewne! ~te. ~- .c'. ~<1' a- b) kosztami kapitału a wielkościc1 kapitału,
d u, dla której /XTC osi:1ga mDinimum, koszty przec1tttneDzaczyn<1.J<\ wz1<1st<1c.
c) wiełkośeiq produkccji a odpowiednim nakładem czynników produkcji,
p F . . cl) kosztami produkcji a wielkości<! zatrudnienia. ·
, · ·k· 1· dp JWh(h rosn·•ca krzywa ATC, naton11ast malqą- 7. Które z poniższych pozycji zaliczysz do kosztów zmiennych:
39. Rosnącym korzysc10m s a 1 o ( ' '. · ,, . ,
a) koszty ochrony,
cym korzyściom skali odpowiada maleJąca krzywa /XfCD.
b) robocizna bezpośrednia,
. PD F . , . c) zakup materiałów,
40 . w punkcie minimum LAT<? nasttt~uje zró,wna~i~ ~i: wszystkich krotko- t długo­ d) wydatki na place pracowników administracji i obsługi.
okresowych kosztów przecttttnych 1 kosztow n1c11 gmalnDych. 8. Przedsiębiorstwo produkuje 500 jednostek dobra X po koszcie IOO zł za sztukę.
Wzrost produkcji do 501 jednostek powoduje wzrost kosztów całkowitych do
PD F J IO zł za sztuk<;. Oznacza to, że marginalny kqszt ostatniej wytworzonej jedno-
stki wynosi: '
a) 0,1,
b) I,
c) 10,
TEST WIELOKROTNEGO WYBORU d) I IO.
9. Przedsiębiorstwo produkuje dobro X w ilości IOOO sztuk miesittcznie. Postano-
l. W ujęciu ekonomicznym koszt całkowity! ob.ejmuj~: 'Io e·1 dzhhlności wiło zwiększyć produkcję o 200 sztuk, w wyniku czego koszt całkowity wzrósł o
a) w)rdatki pienittżne związane z prowac zemem o res n·. ,' ' , ' 50 zł. Koszt wytworzenia jednej dodatkowej sztuki dobra X wynosi:
b) koszty amortyzacji, a) 0,05 zł,
c) koszt alternatywny, b) 0,25 zł,
d) koszty marginalne. . c) 4 zł,
2. Na koszty ekonomiczne składa sitt: d) 50 zł.
a) suma kosztów stałych i zmiennych, JO. Jeżeli przy produkcji dziesięciu jednostek dobra X przedsi<;biorstwo ponosi
b) koszt marginalny, . ~oszty całkowite w wysokości TC=330 jednostek pieniężnych, przy produkcji
c) koszt przecitttny całkowity, Jedenastu jednostek.ie.i koszty całkowite wynoszą natomiast TC=400 jednostek
d) suma kosztów jawnych i ukrytych. pieniężnych, wówczas koszt marginalny (MC) wyprodukowania jedenastej jed-
3. Koszty jawne: . ·1· · ·oduk· nostki wynosi:
a) s<i sk~relowane z utratą możliwości ~astosowama danyc 11 czyn111,ow pt a) 730 zł,
ccii w innej działalności gospodarcze.i, b) 400 zł,
b) mają subiektywny charakter, . . . . .. . , . . . c) 70 zł,
c) od~wierciedlajq widoczne wydatki przeds1ęb1o:cy zw1qzane z z<1kupem czyn d) 30 zł.
ników produkcji na rynku po ~enach rynkowych, Il. W, tabeli przedstawiono wielkość produkcji oraz koszty stale i zmienne przedsię­
d) podlegają ewidencji księgoweJ. . , biorstwa wytwarzajqcego dobro X
w teorii k~Jsztów zakłada siq, że koszty ukryte ma.i:\ charakter 1<0sztow:
4.
a) stałych,

167
 Mikroekonomia ;;hior ćwiczc1l i zadali
-·---~-----·--··- ----- --------------
---~-----------,--------------- ---------------- b) ATC 'o.i,
Q FC
'-------"'~-----~-----~_;::_-----1----------------------
VC
c) MC < ATC,
1 12 10
--------· --------------------------------------i d) MC =O.
2 12 16
----- 19. Je~e~i kos_zt marginalny jest mnie_jszy niż przeciętny koszt całkowity i produkc"ct
3 12 21 ros111e, wowczas: .I
-----
4 12 28 a) przeciętny koszt zmienny maleje,
(Na podstawie danych liczbowych z tabeli należy odpowiedzieć na pytania b) przeciętny koszt stały obniża się,
11-15). c) przeciętny koszt całkowity maleje,
Przeciętne koszty zmienne (AVC) czwartej jednostki produkcji wynoszq: d) koszty stale małcj<i.
a) IO zł, 20. W pr~ypadku, gdy przeciętne koszty całkowite obniża.i<! si((, wówczas koszty
b) 8 zł, 111argmalne:
c) 7 zł, a) sq wyższe niż koszty przeciętne całkowite,
d) 6 zł. b) nie mog<! się obniżać,
12. Koszt przeci((tny stały (AFC) trzeciej jednostki produkcji wynosi: c) musz<1 być wi((ksze niż przeci((tne koszty całkowite,
a) 6 zł, d) S<! niższe niż przeciętne koszty całkowite.
b) 4 zł, 21. .Jeżeli prod~1.kcyjność marginalna czynnika produkcji wzrasta, to koszt marginal-
ny produkq1:
c) 3 zł,
d) 2 zł. a) nie ulega zmianie,
13. Koszty przeciętne całkowite (ATC) czwartej jednostki produkcji wynosz<i: b) rośnie,
c) maleje,
a) JO zł,
cl) osi<1ga swoje minimum.
b) I I zł,
c) 14 zł, 22. W punkcie maksimum produktu przeciętnego swoje minimum osi<iga krzywa:
d) 22 zł. a) kosztów stałych przeciętnych,
14. Koszty marginalne (MC) drugiej jednostki produkcji wynosz<i: b) przeci((tnych kosztów zmiennych,
a) 5 zł, c) przeciętnych kosztów całkowitych,
cl) kosztów zmiennych.
b) 6 zł,
c) 7 zł, 23. Wzrost produktu przeciętnego oznacza:
d) lO zł. a) spadek przeciętnych kosztów zmiennych,
15. Koszty marginalne (MC) sq najniższe przy produkcji: b) wzrost kosztów marginalnych,
a) jednej jednostki, c) wzrost przeciętnych kosztów zmiennych,
b) dwóch jednostek, d) spadek kosztów marginalnych.
c) trzech jednostek, 24. Spadek długookresowych kosztów przeciętnych oznacza:
d) czterech jednostek. a) clyzekonomi(( skali,
16. Koszty marginalne i przeciętne koszty zmienne sq sobie równe wtedy, gdy: b) stałe korzyści skali,
a) przeciętne koszty zmienne osi<igajq swoje minimum, c) rosn<ice korzyści skali,
b) przeciętne koszty zmienne S<! stałe, d) ekonomi(( skali.
c) przeciętne koszty zmienne osiqgajq swoje maksimum, 25 . .leżeli_ dh1goo~resowe koszty marginalne S<! większe od długookresowych
d) koszty marginalne osiqgaj<1 swoje minimum. kosztow przcct((tnych całkowitych, wówczas:
17. Przeciętne koszty zmienne sq mniejsze od kosztów marginalnych wtedy, gdy: a) długookresowe przeci((tne koszty całkowite S<! rosnące,
a) koszty marginalne są malej<1ce, b) długookresowe koszty marginalne osi<1gajq swoje minimum,
b) koszty pi-zeci((tne zmienne malej<!, c) dlugook'.·es~we.przcciętne koszty całkowite s<1 malej<ice,
c) przeci((tne koszty całkowite s<1 malej<1ce, d) występu.ie zpw1sko dyzekonomii skali.
cl) przeci((tne koszty zmienne sq rosm1ce. 26. Za~ladaj<1c, że przy ch~nyrn po.ziomie zatrudnienia produkt przeciętny wynosi
18. Jeżeli przeci((tne koszty całkowite (ATC) s<i rosnqce, to: ~O Jednostek, przy ~en.ie czynmka pracy wynoszqcej P1_= 12 j.p., wówczas pono-
a) MC > ATC, szone przez przcds1ęb1orstwo przeci((tne koszty zmienne wynosz<i:

168 169
 ·rcoria ko:;zUlw i zysku
Mikroekonomia - z.hi6r ćwiczc(1 i z.adatl -------------

a) 240 j.p.,
ZADANIA
b) 120 j.p.,
c) 1,67 j.p., Zadanie 7.1
d) 0,6 j.p. W, tal:eti ':ostały .~)rze~lst'._1wione wyt:ra~1e wielkości kosztów FC, VC, AFC, AVC
27. Zaklada.iąc, że przy danej wielkości zatrudnienia w przedsiębiorstwie i cenie AfC 1.M~, ponoszone p1zez przeds1ęb1orstwo, ceteris paribus. Wielkości 1)rodukc.'.
czynnika pracy wynoszącej l\=10 j.p„ produkt marginalny wzrośnie z 40 do 50 przcds1ąb1orstwa
- w złotych. S<J podane w ilości wytworzonych
. . - ·, I .1 •1 . Jl
JCl nos e <, natomiast koszty
jednostek, wówczas koszty marginalne: __ - - - - --- -----.-----·---- --
. , __ --
a) wzrosm1 o 5 j.p„ Q FC VC TC AFC
--
J\VC ATC
- - ------ MC-
____ --
--
b) wzrosm1o0,05 j.p., ----------
o ---- -
!OO
- - - - - - - e------ -
c) spadmJ o 0,05 j.p„
l 30
cl) spadm10,5 j.p.
28. Przedsiębiorstwo osi<1ga zysk zerowy, gdy: - -2- -
50 50
- - - - - - '---
a) przychody zrównuj<! się z kosztami ukrytymi, 3 55
b) przychody zrównuj<\ się z kosztami ekonomicznymi, 4 85
c) koszty ukryte są równe zyskowi ekonomicznemu,
5 -----
23
d) zysk rachunkowy jest równy kosztom ukrytym. '----

29. Zysk ekonomiczny jest nadwyżką:

6 ~5 40
a) przychodu całkowitego ze sprzedaży wytworzonych produktów ponad koszta- 7 305
-- --
mi jawnymi, 8 265 12,5
b) przychodu całkowitego ponad kosztami całkowitymi, 9 435 70
c) przychodu całkowitego ponad kosztami jawnymi, I------
52
---

d) przychodu całkowitego ponad sumę kosztów jawnych i ukrytych.

JO
,
30. Które z poniższych zdań dotyczące zysku są prawdziwe? Nd podst<1w1c danych w1elkosc1 kosztów uzupclnij tabelę 0 brakujqce wielkości
a) jeżeli producent nic osi<iga zysku księgowego, to nie może osi<igać zysku eko- kosztów.
nomicznego,
b) zyskowi ksiągowemu może towarzyszyć strata ekonomiczna, Zadanie 7.2
c) strata ekonomiczna wyst<1pi wówczas, gdy w ocenie przedsiębiorstwa ocenia- W tabeli przedstawiono wybrane wielkości kosztów FC VC TC · MC „
ny przez nią zysk ksi({gowy będzie zbyt mały w stosunku do poziomu uznane- nc przez · 'd .· ,l · . _, ' 1 ponoszo-
. , -. 1Jrzc się ~~orstwo produkuJ<ICC i sprzedajqce dobro X ceteri\· ;aribui·
go za zadawalaj<icy, Wk1~lkośe1 pjrodukCJI S<l podane w ilości
wyprodukowanych jcdn~istck ;1.;tonfrt~~
d) zysk ekonomiczny będzie zawsze większy od zysku księgowego o wielkość ·oszty - w z otych. ' ' '·
kosztów ukrytych. c----9-___
o Fc_ _V_C_'_,_T_c_,_M
60 __c_ -~'-+--'~1--_:J._
TRI TR2 MRI --~-1--'--J
MR2 ni _ _1_,12;____

I
>----- - - - - - - - - 1 - - - - - - -50 ---- I - -- - 1 - - - L - -

> - - - - - - - - - -80
1-2 - - -----·---1-------1 - - - 1 - - - - l - - - _ _ _.)___
______2_(_)-t-----1----1---~---
3
4
1------ - - - - - - -
-17-0------------1----1---1---

.__1__,__ 200
~~--
7 - - - ----'-~'--- - l - - - - l - - - - - 1 - - - -1- - - -
- 230
------------ir-----t---.l--___ I
8
---- 60
_2.__ 440 -
~- ------ ----- -------- 120________- - - --- - - - - - - - - -
-----------~·-- ----~ _ _ _, _ _ __j___ __J

171
 M ikrockonomia - 1:hiór ćwic1.c1l i zadiul 'JCorin ko:>ztów i zy:>ku

a) oblicz pozostałe wielkości kosztów produkcji, a) oblicz przecit;lne koszty całkowite (ATC) i koszty marginalne (MC) dla Q=2
b) zakladajqc, że cena rynkowa dobra X wynosi P 1 =40 zl oblicz wielkość przychodu jednostki,
całkowitego (TR 1) i marginalnego (MR 1) a następnie wielkość osiqganego zysku b) ile wyniosq koszty zmienne (VC) i koszty marginalne (MC) dla Q=5 jednostek,
(n I) dla każdej wielkości sprzedaży. Przy jakiej wielkości sprzedaży przedsiębior­ c) ile wynoszą przeciętne koszty zmienne (AVC) i przecit;tnc koszty stale (AFC)
stwo maksymalizuje zysk? dla Q=6 jednostek.
c) na skutek wzrostu wydatków na reklamę, cen dobra X wzrosła o 2Yfr,. Na podsta-
Zadanie 7.8
wie tej informacji oblicz wielkość przychodu całkowitego (71? 2) i marginalnego
Krótkookresowa funkcja kosztów całkowitych przedsiębiorstwa „SZYK" produku-
(MR.7 ) oraz wielkość osiqganego zysku dla każdej wielkości sprzedaży. Przy jakiej
j<icego stylowe meble ma postać:
wiellZości sprzedaży przedsiębiorstwo teraz maksymalizuje zysk?
TC = -2Q2 + 80Q + 60,
Zadanie 7.3 Natomiast funkcja przychodów całkowitych opisana jest równaniem:
Krótkookresowa funkcja kosztów całkowitych piekarni „SMAKOSZEK" ma TR= -Q 2 + 60Q
postać a) oblicz: FC, VC, AFC, AVC, ATC i MC wie(lzc1c, że miesięczna sprzedaż wynosi
: TC = 5Q 2 + 8Q + IO, 20 kompletów mebli;
gdzie: Q - wielkość produkcji. b) przy jakiej wielkości sprzedaży przedsiębiorstwo będzie maksymalizowalo zysk?
a) podaj analitycznq postać funkcji kosztu: stałego (FC), zmiennego (VC), przecięt­
nego stałego (AFC), przeciętnego zmiennego (AVC) i marginalnego (MC); Zadanie 7.9
b) oblicz koszty dla produkcji Q = 5 jednostek; Wiedzqc, że funkcja przecit;tnych kosztów całkowitych ma postać:
c) co stanic się z kosztami wyznaczonymi w punkcie b) zadania, gdy koszty ochrony /?(}
piekarni wzrosną o 100%? ATC = Q + 60 + 15Q-3Q2
a) przedstaw w postaci analitycznej funkcję kosztów: FC, VC, TC, AFC, AVC
Zadanie 7.4 iMC,
Krótkookresowa funkcja kosztów całkowitych firmy „MODNA DAMA" produku- b) zakladaj<1c, że funkcja przychodu całkowitego ma postać:
jqcej garsonki ma postać:
TR= -3Q3 + 10Q2 + 120Q + 160
TC = -2Q 2 + lOOQ + 400,
oblicz wielkość sprzedaży, przy której przedsiębiorstwo będzie maksymalizowało
a) podaj anałityczm1 postać: FC, VC, AFC, AVC, ATC i MC; zysie
b) oblicz koszty produkcji dla Q = Hl sztuk;
c) zakładajqc, że P = 40 zl, jakq ilość garsonek firma powinna sprzedawać, aby Zadanie 7. IO
maksymalizować zysk? Krótkookresowa funkcja kosztów przedsiębiorstwa „WIECZNA MLODOŚĆ" pro-
dukuj<1cego krem przeciwzmarszczkowy ma postać:
Zadanie 7.5 TC= ff'-4Q 2 + 25Q + 60
Całkowity koszt produkcji Hl lizaków wynosi 20 zł, a 40 lizaków - 50 zł. Oblicz, ile Przy jakim poziomie produkcji koszty marginalne zrównaj<! się z przeciętnymi
będzie kosztowała produkcja 30 lizaków zakładaj<ic, że funkcja kosztów jest linio- kosztami zmiennymi'?
wa?
Zadanie 7.11
Przedsiębiorstwo „WYGODA" produkuj<1ce meble wypoczynkowe posiada fabrykt;
Zadanie 7.6
Jeżeli krzywa kosztów całkowitych mazaków zapisana jest wzorem: w Lodzi i w Warszawie. Funkcja kosztów w fab1yce w Lodzi ma postać: TC 1=Q 12 + 90,
a w Warszawie ma postać: TC 2 = 6Qz2 + 46. Przedsiębiorstwo chce jak najtaniej
TC= Q 3 - 8Q2 + 40Q wyprodukować 56 kompletów mebli. Ile wyprodukuje ich w fabryce w Lodzi?
oblicz, przy jakiej wielkości produkcji koszt przeciętny jest najmniejszy i ile on wów-
Zadanie 7.12
czas wynosi.
Przedsiębiorstwo „Wenus" produkujqce dżemy osi11ga minimum przeciętnych
kosztów całkowitych produkuj<1c 4 słoiki dżemów. Wiedzqc, że jej krótkookresowa
Zadanie 7.7
funkcja kosztów calkowitych ma postać:
Krótkookresowa funkcja kosztów całkowitych ma postać:
TC= -3Q 2 + 40Q + 60 TC= 5Q2 +FC, gdzie: FC>O
oblicz koszt staly jaki ponosi to przedsiębiorstwo.

172 173
 Mikroekonomia - zhi6r ćwiczeń i zadali ·1coria kosztów i zysku

Zadanie 7.13 • opiat.a za energiy - IO.OOO zł,

W oparciu o infonnae.ie dotycz11ce kosztów funkc_:jonowania przedsiębiorstwa • koszty reklamy - 40.000 zł,
„FELICJA" wytwarzaj11cego Q=200 lizaków: • inne wydatki -5.000 zł.
I. koszt wynajmu hali - IO.OOO zł, W oparciu o powyższe dane oblicz:
2. ubezpieczenie majątku produkcyjnego - 2.000 zł, a) koszty jawne (Ce),
3. wynagrodzenie pracowników zwi<1zanc z wytworzeniem 1 lizaka - IO zł, b) koszty ukryte (C),
4. koszt zakupu surowców do produkcji 200 lizaków - 8.000 zł, c) koszt całkowity (TC),
5. wynagrodzenie pracowników administracji i obsługi - 6.000 zł, d) przychód całkowity (TR),
6. zużycie energii elektrycznej - 5.000 zł (z czego: 30% przypada na oświetlenie e) zysk księgowy (nb),
pomieszczeil przedsiębiorstwa, a 70% zwi<1zane jest z produkcji\), d) zysk ekonomiczny (IIJ.
7. koszty alternatywne (ukryte) producenta - I.OOO zł.
a) uzupełnij poniższ<1 tabelę, oddzielając koszty stałe od zmiennych, Zadanie 7.16
Jakie czynniki mogły spowodować przesunięcie krzywych kosztów AVC, ATC
Q Pozycja kosztu FC VC i MC'?
l
2 AVC
3 ATC
MC
200 4
5
6
7
Razem
b) oblicz koszty: TC, AFC, AVC i ATC.

Zadanie 7. 14
Długookresowa funkcja kosztów przedsiębiorstwa „PROTEX" produkuj<icego
dźwigi budowlane ma postać:
LTC = {Q
Zakładając, że przedsiębiorstwo to produkuje 4 dźwigi miesięcznic (Q=4), oblicz o Q
dla tego poziomu produkc_:ji:
a) długookresowe koszty marginalne (LMC), Zadanie 7.17
b) długookresowe przeciętne koszty całkowite (LATC), Funkcja produkcji w firmie produkuj<1cej dobro X ma postać: Q = 5'1 K · L
c) z jakim rodzajem skali mamy do czynienia? Zakładając, że wartość wyposażenia w czynnik kapitału (K) wynosi 400, wartość
wynajęcia czynnika kapitału PK = 4 zł, zaś cena czynnika pracy kształtuje się na
Zadanie 7.15 poziomie P1, = 4 zł: ·
Stanisław Nowak posiadane przez siebie pieniądze w kwocie 300.000 zł może zain- a) wyznacz funkcje: TC, J\TC i MC,
westować w piekarnię, albo może ulokować je na koncie terminowym w banku na b) oblicz, ile będzie wynosił ATC przy wielkości produkcji Q = 200 sztuk?
okres 12 miesięcy (stopa procentowa wynosi l0% w skali roku) zatrudniając się c) który z czynników wytwórczych angażowanych 1w procesie produkcji w krótkim
jednocześnie w firmie, w której otrzymuje miesięczne wynagrodzenie w wysokości okresie będzie zmieniał si<( wraz ze zmiam1 wielkości produkcji Q?
2.500 zł. Prowadząc piekarnię Stanisław Nowak jest w stanie osi<ignąć w ci<1gu roku
dochód w wysokości 200.000 złotych. Koszt prowadzenia piekarni w ciągu roku ld1clanie 7. J8
przedstawia się następująco: Posługu.i<1c się krzywymi kosztów: FC, VC, TC, AVC, ATC i MC przedstaw konse-
• wynagrodzenie pracowników - 60.000 zł, kwencje, ceteris paribus: .
• czynsz za wynajem lokalu - 15.000 zł, a) wzrostu odsetek od zaciqgniętych kredytów,

174 175
 Milqockonomia - zbiór ćwiczcli i zatlarl 'ICuria kosztl)w i zysku

b) spadku cen materiałów biurowych nabywanych przez firnH(, . zadanie 7.19

c) wzrostu cen paliwa nabywanego przez firnu; świa~~czqcq usługi transportowe, funkcja kosztów całkowitych przedsiębiorstwa produkujqcego pióra kulkowe ma
d) obniżenia wynagrodzenia pracowników ochrony llfmy. postać:
TC= Q:1 -10Q 2 + 150Q
a) FC TC1 AVC
VC
Wyznacz:
ATC
TC MC a) funkcję kosztu marginalnego (MC),
VC1 h) funkcję kosztu całkowitego przeciętnego (ATC),
c) minimum kosztu całkowitego przeciętnego.
Zadanie 7.20
FC 1 Funkcja kosztów marginalnych przedsiębiorstwa robót wyk011czeniowych „RER-
FECT" ma postać:
MC = 6Q 2 - 20Q + 30
o Q o Q
a) podaj analityczmi postać funkcji kosztu całkowitego (TC) i kosztu calkowitego
AVC przeciętnego (ATC),
b) FC
VC TC 1
ATC
MC
b) oblicz, przy jakiej wielkości produkcji, koszt całkowity przeciętny (ATC) osiqgnie
TC ATC1 poziom minimalny?
VC 1 AVC1 Zadanie 7.21
Funkcja produkcji przedsiębiorstwa „AMBROZJA" dostarczajqcego na lokalny
rynek lody familijne ma postać:
FC 1
Q = 2-fl:1(
Przedsiębiorstwo wykorzystuje w procesie produkcji dwa zasoby: czynnik pracy

o Q (L) i czynnik kapitału (K). Cena czynnika pracy wynosi Pt. = 4 zł, a cena czynnika
o Q
kapitału wynosi PK = 2 zł. Wartość kapitału zaangażowanego w procesie produkcji
AVC wynosi K-= JOO jednostek.
c) FC ATC
VC
TC1 MC a) podaj anałitycznq postać funkcji kosztu całkowitego (TC), kosztu przeciętnego
TC ATC1 całkowitego (ATC) i kosztu marginalnego (MC),
VC1 AVC1 b) oblicz, przy jakiej wielkości produkcji koszt przeciętny całkowity osi<1gnie poziom
minimalny.
Zadanie 7.22
Rysunki przedstawiajq krzywe kosztów przeciętnych i marginalnych na których
FC1
zaznaczone S<\ pola o różnej wielkości. W oparciu o poniższe wykresy określ, jakim
kosztom produkc_ji one odpowiada.i<! a następnie uzasadnij swojq odpowiedź.
o Q o Q
B)AVC MC
AVC b) AVC
AFC MC
d) FC ATC ATC ATC
VC TC 1 MC MC MC ATC
ATC
TC
AVC
VC1 AVC1

AFC

o Q o Q o o. Q o o. Q

176 177
 Mikrocl<onomia - zbiór ćwiczc(1 i zndań 'ICoria koszt6w i zysku

d)AVC
Na podstawie rysunku:
c) AVC
AFC a) uzupełnij poniższ<1 tabelct

R2+'1'-I AR I IFC Ivctc IAFCłAV~MCa~

ATC
MC ATC
MC
MC
ATC MR

b) przeanalizuj sytuacjct ekonomiczną tego przedsiębiorstwa oraz określ kierunek

ewentualnych zmian wielkości produkcji dobra X.

Zadanie 7.24
Udowodnij, że krzywa kosztów całkowitych przeciętnych (ATC) i krzywa kosztów
o Q zmiennych przeciętnych (AVC) przecinajq krzyw<! kosztów marginalnych (MC)
w pm1kcie swojego minimum.

e) MC Zadanie 7.25
ATC
Rysunek przedstawia krzywq kosztu zmiennego (VC) i krzywq kosztu całkowitego
(TC).
TC
p

VC

o Q

Zadanie 7.23
Rysunek przedstawia krzywe kosztów przeciętnych i marginalnych przedsiębior-
stwa wytwarzaj<1cego dobro X.
MC
o Q

o 20 Q o Q

178 179
Na podstawie rysunku:
Mikroekonomia - zbiór ćwiczctl i zada1i
-----·----- ------ 'Il:oria ko:-;ztów i zvsku

19. .l'.1kajest ró~ni~a między zysk!em księgowym i zyskiem ekonomicznym?

a) przedstaw krzywe: kosztu przeciętnego zmienm:go (AVC), kosztu przeciętnego 20. Czy zyskowi księgowemu moze towarzyszyć strata ekonomiczna?
całkowitego (ATC) oraz kosztu marginalnego (MC), 21. Jak jest maksymalizowana różnica między korzyściami całkowitymi a kosztami
b) zaznacz na rysunku punkty, w któ1ych koszty te osiągają swoje minimum. całkowitymi?
22. Wiele osób dokonu.ie zakupów na różnego rodzaju wyprzedażach. Wymieil nie-
Zadanie 7.26 które koszty ukryte, które zwi<1zane sq z takim sposobem robienia zakupów.
Długookresowa funkcja kosztów całkowitych przedsiębiorstwa produkujqcego mi- 23. Dla~zeg? lunapark pozostaje otwarty w deszczowe dni, kiedy wiadomo, że
kroprocesory ma postać: odw1edz1 go prawdopodobnie kilka osób?
LTC = {Q 3 - 6Q 2 + 60Q. 24. Czy z~adzasz się ze stwierdzen.iem, że prawo malej<1cych przychodów odnosi się
do kaniego procesu produkcy.1nego? Uzasadnij swojq odpowiedz.
Przy jakim poziomic produkcji przedsiębiorstwo to osiqga techniczne optimum pro-
25. Czy I'.rawd'.l jest, że koszt7 ukryte sq łatwiej dostrzegane niż koszty jawne?
dukcji?
26. Załozmy, ze w Warszawie wybudowano piękny stadion sportowy i zainstalo-
w'.1110 now?~zesne ~świet~e.nie, dzięki czemu można rozgrywać mecze w porze
wieczorne.! 1 trans1mtowac Je na. żywno w telewizji. Przyjmijmy również, że pora
PYTANIA PROBLEMOWE rozpoczęcia meczu, po połudmu czy też wieczorem, nie ma wpływu na ilość
I. Jakie elementy obejmuje koszt całkowity w ujęciu ekonomicznym? sprz~danych biletó~. Oceil, czy w porze jesienno-zimowej należałoby zmienić
2. Dlaczego koszty ukryte maj<1 subiektywny charakter i nie podłegajq ewidencji godzmy rozgrywania meczy tak, aby więcej gier odbywało się przy oświetleniu
księgowej? dziennym'?
3. Co to są koszty ekonomiczne i jak je obliczamy? 27. Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że koszt marginalny (MC) może się różnić
4. Wyjaśnij różnicę między kosztami jawnymi i ukrytymi. Od czego uzależnione są w zależności od wielkości produkcji, ze względu na możliwość wzrostu kosztu
pieniężne koszty ukryte zasobów wykorzystanych w procesie produkcyjnym? alternatywnego czasu producenta? Uzasadnij swoj<\ odpowiedź.
5. Jaką zależność prezentuje funkcja kosztów produkcji? 28. Wymień i omów kluczowe cechy charakterystyczne kosztów w długim okresie.
6. Wyjaśnij różnicę między kosztami stałymi a kosztami zmiennymi. 29. "'.'Y.ia~nij, ~o maj<1 na. myśli ekonomiści, gdy mówiq, że struktura kosztów wszyst-
7. Czy w krótkim okresie przedsiębiorca może podejmować decyzje wyl<1cznie kich hrm Jest zasadmczo taka sama, zarówno w krótkim, jaki i w długim okresie?
o kształtowaniu się kosztów zmiennych? 30. Co _jest niezbędne dla firmy, aby była ona zdolna do zwiększenia skali działania
8. Wyjaśnij dlaczego krótkookresowa krzywa kosztów całkowitych ma postać lite- i utrzymania zyskownej produkcji?
ry U?
9. Dlaczego krótkookresowa funkcja przeciętnych kosztów zmiennych osiqga swo-
je minimum w punkcie przecięcia się z krótkookresowq funkcj<1 kosztów margi-
nalnych?
IO. Kiedy krótkookresowa funkcja przeciętnych kosztów całkowitych jest malejqca?
I 1. Omów zależności między kosztami przeciętnymi a kosztami marginalnymi
w krótkim okresie.
12. Jaki przebieg ma funkcja przeciętnych kosztów całkowitych w długim okresie?
13. Wyjaśnij, dlaczego krótko- i długookresowa funkcja przeciętnych kosztów cał­
kowitych przybiera kształt litery U? Czy wyjaśnienie takiego kształtu jest iden-
tyczne w obu wypadkach?
14. Kiedy mamy do czynienia z ekonomi<\ skali a kiedy z dyzekonomią skali?
15 . .Jakie s<t najważniejsze korzyści skali produkcji?
16. Omów zależności między dlugookresowq krzyw<\ kosztów przeciętnych całkowi­
tych a długookresową krzywą kosztów marginalnych.
17. Omów zależności między produkcyjnością marginalm1 czynnika produkcji a ko·
sztem marginalnym.
18. Jakie zależności zachodzą między produkcyjności<t przeciętm1 czynnika produk·
cji a przeciętnym kosztem zmiennym?

180 181
 l<tn1kurcncja doskonała

Rozdział 8 AR= TR
Q
Konkurencja doskonała Przy~hóc~ marginal~1~ (MR) - przyrost przychodu całkowitego w wyniku wzrostu
sprzcdazy o Jednostkę I Jest równy cenie produktu:
KLUCZOWE TERMINY MR =~TR = t..Q . p = l'
Cena zamknięcia 1n·zcdsiębiorstwa - cena rynkowa produktu znajdujqca się na i'.\Q óQ
poziomic minimalnego przeciętnego kosztu zmiennego. W modelu konkurencji doskonałej przy cenie p = consl. Dla każdego Q:
Ccnobiorca - producent lub konsument maj<1cy tak mały udział w 1ynku, że jego .
decyzje odnoszące się do podaży danego produktu lub popytu na ten produkt S<\ na
MR = AR = P, pomeważ AR = -TR P·Q,_ = p
= __
tyle znikome, że nic są w stanic wpłynąć na poziom ceny rynkowej produktu.
Q Q
, Punk.t ni~vcl:~cji - ~~any gra~1icznym punktem opłacalności produkcji, wyznacza
Cenodawca - producent lub konsument maj<\CY stosunkowo duży udział na ryn. zrownante. się w1?lkosc1 całkowitych \przychodu całkowitego ze sprzedaży wytwo-
ku, tak że jego decyzje określaj<1cc podaż danego produktu lub popyt na ten pro- rzonych p10duktow z kl~szlem całkowitym), w wyniku czego przedsic;biorstwo osi<i-
dukt mają istotny wpływ na poziom ceny rynkowej produktu.
Gał:1ź o malejących kosztach produkcji - występuje wówczas, gdy wzrost popy-
ga. z~rowy zysk eko~10m1cz1'.Y· y.;
i:unkcie niwelacji koszty przeciętne osiqga,iq swoje
m1111111um w punkcie przec1ęc1a się z krzywq kosztów marginalnych (ATC = min.
tu na dobro powoduje wzrost popytu na czynniki produkcji, w konsekwencji czego = P =MR= MC).
malej<1 ich ceny i koszty produkc;ji.
Punkt zai~1kn~ęcia p1:zcd~ię.hiorstwa -·punkt, w którym koszty zmienne przecięt­
Gah1ź o rosm1cych kosztach produkcji -występuje wówczas, gdy wzros~popytu
ne (AV~) 0~1qga·!'lC ~wo.ie mumnum w punkcie przeciqcia z krzyw<! kosztów margi-
na dobro powoduje wzrost popytu na czynniki wytwórcze, w konsekwcnq1 czego nalnych 1.zrownu:Fl. się z cem1 ry1~kow<1 (AVC = min. :=; P = MR= MC). Jeżeli cena
rosm1 ich ceny i koszty produkcji. rynkowa ·!est 111me,1sza. od kosztow przeciętnych zmiennych, wówczas przedsiębior­
Gałąź o stałych kosztach produkcji - występuje wówczas, gdy wzrost popytu na stwo l?owmn.o w krótk1~11 c~kre~ie zaprzestać działalności gospodarcze.i, zaś w długim
dobro nie wywołuje wzrostu cen na rynku czynników wytwórczych, nic rosn~1 zatem okresie powmno zoslac zhkw1dowane, aby nie powiększać ponoszonych strat.
długookresowe koszty produkcji w gałęzi i nie zmienia się punkt równowagi przed·
siąbiorstwa w długim okresie.
Konkurencja - proces, przy pomocy którego wszyscy uczestnicy rynku (np. UZUPEŁNIJ LUKI W TEKŚCIE
konsumenci i firmy) przedstawiają korzystniejsze od innych oferty w celu realizacji
swych interesów. Głównymi środkami walki konkurencyjnej są ceny, jakość produk· Konkurenc.ia jest procesem
tu i związana z tym reklama. Konkurencja jest czynnikiem pobudzającym każdego , ······························ ······························
····· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · . Głównymi środka-
z przedsiębiorców do obniżania kosztów własnych produkcji, wprowad~ania ulep· ; mi walki konkurencyjnej ~;,···.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.::::·················
szet1 i racjonalizacji procesu wytwórczego, wprowadzania nowych technik, techno· .
········· ········· ··············· ..... ···············································
logii i metod organizacji oraz ciqgłego unowocześnian~a wytwarzany,ch pr~iduktów ..•·
Przyjnmj<ic l~rytcrium ceny wy1:ÓŻ·1;i·Ć. ;~;c;ż;~,~. ·k~;1~i«;1 ;.~·,;~j~· ..·.·.·.·.·.·.:::::: .·.·.·.·.·.·. ·.::: ...
Przyjmuj<1c kryterium ceny wyróżnić można konkurenCJC( cen?wq, ktore.1 c1ekte1~1 s~
•• • • • • • • • • • • • • • 1 • • • • • • • • • • • • •• • ••••••••••.•••• • UwzględniaJcic kryteriun1 wpływu pro-
zmiany ilości towarów i/lub usług na 1ynku oraz konkurcnCJę pozacenow<i, ktorej
efektem są zmiany parametrów cech jakościowych dóbr i/lub uslug.
ducenta na cenę 1ynkową dobra wyróżnia się ...................................... .
·························· ················· I
Konkurcn~ja doskonała - rodzaj (struktura) rynku, który składa si<( z wielu
Model konkurencji doskonałej jest rodzajc;1~· .;.~;~k~;:. k;(1 ;.~·.::::::: .".".". ·. ·. ·.: ...... .
sprzedawców i nabywców kupujących identyc~ny produkt. i n~c m<~jqcych. wpływu
na wysokość ceny rynkowej. Model konkurenq1 doskonałc.J opiera się na k1l~,u pod· .
····················································· ..
·: ··· · · · · ·..... . W warunkach konkurencji dosko;iai~.l. ·~~·,;;;·~li;~. ;;;~;ci~~~;;;; •• ; ~;;.
stawowych założeniach: duża liczba nabywców i sprzedawców, swoboda wc.1s~ia n.a charakter zewnętrzny, co oznacza, że ..................... .
1 1
rynek i wyjścia z rynku, jednorodność (homogcnicz~1oś9 pro~luktu, maksymahz~c~a ·····························
zysku. Typowe przedsiębiorstwo wolnokonkurcncy.1nc Jest k1e~·owanc przez wlasct·
ciela - przedsiębiorcę i charakteryzuje sic; pchu1 przejrzystośct<) rynku.
ścia n;;. ·1:;;;~i~ i.. ~;;;i~;,~·.~·. ~; ~·k;;. ~;~· ;;;~;,;; • •••••••
.. 1 1 „. „„„. .·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.. „.. ~~~1.l~~~~I_''. .. ~~~!.-
· · · · ·: · · · · · · · · · · ·: · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · . Homogeniczność pro-
Przychód przeciętny (AR) - przychód, jaki uzyskuje przedsiębiorstwo ze sprze· ;1uktu J~st kole.1m1 ccchq charakterystyczmi modelu konkurencji doskonałej
daży pojedynczej jednostki produktu. Możemy go obliczyć dziclqc przychody całko· 1nfonnu.1qc że .. . . .. . . . ... ... ... .. . .. . . . . .. . ... .. . . .. ... . .. ... ... ... ... . "
wite (TR) przez wielkość sprzedaży (Q): ········· ·······································. ························

183
 Ktlnkurcnc_ja doskonała

Konkurent doskonały spotyka St({

. z ························:····:··········:·-.,popytem
.. i· . .na swój
·k· Długookresowa krzywa podaży gałt(zi w modelu konkurencji doskonałej
produkt, ponieważ ci.:na rynkowa na produkty przeds1ttb1orstw~'..~~~~.~.'~.'~.~1.. '..:~.'~'.„:'. może mieć różny kształt w zależności od .. „. „. „ ........... „ ..................... „ ..
~.~~'.:~~~i :~'~;~~i· ;~ż ·~~~i~~j~; ·j~;;ż<l; ·1~;.~~·~j~;:~ ~~ ~· ·!:~; ;~j~~j~;;~~1:i~,·~;.;,. mode Iu kon ku ren ej i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przy stałych kosztach produkcji, długookresowa krzy-
wa podaży jest ... „ ...... „ .. „ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , przy rosną-
doskonalej postrzega swojq krzyw<1 popytu płw ......... „............ „ ..... „ ..................... „.. „
cych kosztach produkcji, krzywa podaży będzie posiadała ................. „ ..
......... nachylenie, natomiast przy malejqcych kosztach produk~ji, długookresowa
······i;~;~·1~;;;;,~;;,~·;1~·~~j~;~~··k~;;~j~~;;:~;~;~;··~j~;~·k~nalego j~st ······;··:.·········d„···:·:···;······:~···d;„ krzywa podaży będzie miała nachylenie ........ „ .......... „ ... „ ......... „ .
.„ .......... „.„ ....... „ ...... Ziysk maksymalny może byc wyz1Mczony w1enM me o <1-

;~~·i:·~)oprzez ·:w·;~~~~l~.j~;·j~~;~k~;1:~;~~.ii'~j<~:~~1~;;i~j·~~;~;;·;.ó~;~~~·~~;~;·~~~·:j·;;ki~j·l~;.;,~d~l~~
„:···:„„·„···:·· :. , I· . _,w twarzane przez siebie dobra jest równa .......... „ ........ „........ „ .. „.
btoi 1 ~two sp1 zet <1Je ... :........... „ ..... „ .................... Przychód przeci1.ttny jest
„ .... ······ „ .... „......... natomiast przychod margmal-
przycho~lem TEST PRAWDA - FAŁSZ
......................................................................................,
Zaznacz liter"< P jeśli zdanie jest prawdziwe, natomiast litery F .ieśli zdanie jest
ny j~t ł~~:Ó~·k·i·,~~··~j~;.~~l~··;;.;,~d~j~bl~~;~~·~~;··;,~;j;~~~k·~~j~~;;~·~c~jne może osi<igać zysk fałszywe.

i „ ..................... „ ........ „.„„ .. W przy- 1. Efektem konkurencji cenowe.i S<J zmiany parametrów cech .iakościowych dóbr
i usług.
1·;.~~il·~ ··g~~jy. ·~~ 1~";' r~.i~k~;~;;·;~;:~~j~;j~~~;j~~·~·~~Ższ;~ od kos~t~w przeci1.ttknych, wó wt~za~
' ' ' ·
rzedsi1.tb1orstwo ·
os1<1ga .... „ ........... „ ..... „ .. „„ ... „.„ .. „ · .Jezeh
. cena ..ryn owa po , ' orei
, ,·,. , 1 rCJ
~n;ducen~ sprzedaje .swoje produkty pokrywa ;~~r~~~ ~l~~~~:. . '~~~~~.'.:.~'.~~'..~~~~~.~~
rzedsi1.th1orstwo osiąga
P -
„., .1 . 1 ., k ._,'I· .·
„ ·····„ ····· „ ····
p lkt zrównama się obu tych w1elkosc1 o 1es d się
< ,·
2. Konkurent doskonały jest biorcą ceny, natomiast przedsiębiorstwa nie konkuru-
jqce ze solni cenami tylko kosztami.
.......... „„ .. „ .. „ ....... w sytuacji, gdy cena
z :„.„ ... „ ....... „.„ .. „ ....... „
1
... „„ ·
:~ :~~~~:1 :~~~„;~iż~~«;··~;~j··l~·~~;,~Ó~··~;:~·~·~;~~~~ch,
ui
wówczas przedsiębiorstwo osiqga 3.
rD
Brak istotnych różnic w cechach produktów wytwarzanych przez różnych produ-
rD
y j ponieważ „ ... „............ „„„ ........ „ ................ „ .................. „.„„„. centów w modelu konkurencji doskonałej nie wymaga wprowadzenia konkuren-
· · · ·· 'j~ż~·ł·i·~~~~;·;·;;k~~~ jest większa od kosztów··········._ .. ·:···············:·· ........ „ cji cenowej.
····; . . . , ~ , l . 'ż·1ce koszty produkcji i przeds1ęb1orstwo powmno .. „„„
wowczas cend po rywc1 Jie -' ' - Gdy cena zrównuje się z kosztami
··;:~~·~i~~,~~·J~;··~~~i~;;;~;·l~~·i·:··:.::ó:.::~~;~~··-.„„„„„„„„„„„„~„:.::···········:··········:~········:······-.:···:·i·:·t;~··~i;" 4. Przedsiqbiorstwo wolnokonkurencyjne jak i jego potencjalni klienci podejmują
p W rz Jadku, gdy cena spadnie pomżej kosztow zmiennych przec ę y ' decyzje w warunkach ograniczonej informacji.
~Ó~c~as :.~
.:.... ............................................................................. „ ...................•...•.••... „„„
rD rD
5. Konsumenci na 1ynku doskonałej konkurencji zaakceptują sporadycznie próby
······w"i~~;;;k·~;;~;~~ji'~i·~~k~·,~·;~i;j rozmiary przedsit;biorstwa u~ale~nione ~:\.od p~zio~ ustalenia przez producenta ceny wyższej od tej, jaka ukształtowała się na rynku.
mu ... „ .... „.„.„ .............„„ ...... „„ przy danej cenie. Dlatego te·z··~~'.·~·t·~~'.~~'.~~.~~'.~~: k;~~
w·i podaży pokrywa s11.t z ......... „ ............... „ .. „ ......... „ .. :···:······ ·
' . . · (poniżej I powyzeJ) .... „.„„ .......... (zmiennych
„„ ...... „... „.„„ 6. Przychód
rD
przeciętny jest przyrostem przychodu całkowitego w wyniku wzrostu
rD
znajduje Sll.f • • • • • • • • „ · · · · · · · · · · · · · '. ,- I
(minimum I maksimum) krzywej kosztow ....... „.„„ ... :... „ ...... „ ......... „. . . ł" k n: sprzedaży o jednostkę i jest równy cenie produktu.
. - . t nyc·I1) . p l ld·1ż
przec1ę ' , rynkow·• " wyznacza się w modelu doskonc1 ej. „. o
zmiennych „„
l\.ttre11cji JJ(Jp.rzez · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · .. · .. rD
7. Przychód całkowity w modelu konkurencji doskonałej rośnie proporcjonalnie,
rD
····W. ~ji~i~i,~· ~k·,:~~i; ·~;.~~d~l~l;i~;.·~t;~» ~siąga równowag"< wytwarzaj<!~ ~~; :i::~ ponieważ zmiany wielkości produkcji nie maj<! wpływu na cenę.
kość produkcji, aby .. „ ... „ ....... „ ........... „.„ .. „ ...... „ .................. ._ ... „ ........ „„„.„ k., .· ·~Jędą
Przedsi1.tbiorstwa funkcjonujące w konkurencji doskonałe.i w dłt~gnn ok·1es·1·c;i bPdą
rD
8. Konkurent doskonały zna.idzie się w równowadze krótkookresowej, gdy przy
rD
" ·
prodt'.ko';ać . ·.
„.
równym ceme ryn owej "
na poz1om1e .„ ..... „ ...... „ ...... :·:w··~~;;~j~cie równowagi długookresowej
uzysk1wac zysk „.„ .. „ ............ „. ······ ·· „........ I . .
takiej wielkości produkcji, dla której różnica między TR a TC bqdzie najwięk­
sza i równocześnie koszt całkowity będzie powyżej przychodu całkowitego.
spełniony jest warunek .. „ ................. „ ........ „ .... „ .. „ I ... „„ .. „ ...................... „. „„ ...

rD rD
llVI

185
 Mikroekonomia - zhi6r ćwiczctl i zada1l Kt1nkurcncja doskonała

9. W krótkim okresie przedsi({biorstwo wolnokonkurencyjne na zmiany ceny

może zareagować jedynie zmianą wielkości produkcji. 2P„ ·· PD rD
2 . oz.wm zysku Jmny doskonale konkurenc "ne· . , „· .• . ..
PD rD poziomu ceny rynkowej i stopili- eł· ·t . Y] . .I zc1lezy W k10tkm1 okresie od
. · c1 c1s ycznosci popytu.
10. Jeżeli cena rynkowa produktu jest wyższa od kosztów przecic;tnych calkowitych,
to konkurent doskonaly osiąga zysk ekonomiczny. .· „ p [_ J F [_]
. odpływu lmn z, g·1ł"zi
1 'SIrnt I,iem
2.. ' .,. · tłcl''k ~- b, I ·.
,, onc1, Ic Iwnkurencyinej
rD rD zys k·u i wzrost ceny równowagi. . . c;c zie wzrost stopy
11. W punkcie niwelacji koszty przeciętne zmienne osi<igają swoje minimum.
. .. PD rD
PD rD 24. Wys~~powan1e krotkookresowych zysków nad· w ' , . ..
12. Konkurent doskonaly minimalizuje straty, gdy cena rynkowa produktu jest niż­ nalc.1 .1cst zwi<Fane z zh1 organizac.i<l małych i;nk~~'.Jnych w konkurenqi dosko-
sza od kosztów przecic;tnych całkowitych.
. .... PD FD
PD rD 25. W długim okresie, firma doskonale konkurc . . , . , . . . •
nadzwyczajnych. ncy1nc1 rnc moze 1ca!Izowac zyskc'iw
13. W krótkim okresie przedsiębiorstwo wolnokonkurencyjne ponoszące straty

konkure~~cyDJ.na
powinno zaprzestać produkcji.
rD rD
14. Krótkookresowa krzywa podaży konkurenta doskonałego pokrywa się z rosną­
26. Firma .doskonale. .
na Iny .1est m111e.1szy od ceny.
bt>dzi"e·.
'( . zw··iy I(SZd l=J
.. 'I·d jJ1odukc1"
r.
. .,.,
gcly k „ t .
osz marg1-
cym odcinkiem krzywej kosztów przecit;tnych całkowitych.
P [~ rD
rD rD 27. JW.kdługim. okresie
. optimum ekonomiczne 1··irmy doskonale konkurcncy.1·i1e.1·
15. W krótkim okresie minimalny poziom ceny, jaki może akceptować producent, I 0 rywa się z optmmm technicznym.
jest wyznaczony poziomem minimum przeciętnych kosztów zmiennych.
rD rD 2''3Wl···k·
· · poziom
,1 ot 1111 okresie ·
. P D
zysku
, · cko nom1cznego
· r
. D fJr ,. k k
osqg·mego
16. Wszyscy producenci działajqcy na rynku konkurencji doskonalej w punkcie rów- cIosk onałego w punkcie równow·ig·1 . , 1,.· . • ' ' . zez on uren ta
' zc1 czy oc1 pozwmu ceny rynkowej.
nowagi długookresowej będą uzyskiwać zerowy zysk ekonomiczny.
rD rD 29. Każda zmiana wielkości p 1~:ldg JOZ't J 1 k D r: · .
woduje pogorszenie wyniku firmJ ~ :k' I l, ni tkcm opt11nu1~1 e~onomicznego spo-
17. W punkcie równowagi długookresowej producent otrzymuje za wytworzone y os onc1 e onkurencyJne.1.
przez siebie dobro cenę rówmi długookresowemu kosztowi marginalnemu.
PD FLI 30. Dla każdej
.
ceny w · „ · ~, I~ . F [_ I
y1:sze.1 op p a 111welacji, zysk pr;ccrstwa .icst dodatni.
18. W punkcie równowagi krótkookresowej krzywa kosztów marginalnych może
mieć nachylenie ujemne.

PD rD
19. Przy malej<1cych kosztach produkcji długookresowa krzywa podaży posiada TEST WIELOKROTNEGO WYBORU
dodatnie nachylenie w stosunku do osi odciętych. I. Na rynku konkurencji doskonalej:
PD rD a) cena jest stała
20. Krzywa długookresowej podaży galqzi w modelu konkurencji doskonałej jest b) przctisiybiorst~o jest cenotwórcz~i,
doskonale elastyczna przy stałych kosztach produkcji. ~)) m~~~sy~~ial!zacja z~sku j~st kluczowym celem przedsic;biorstwa
p1zeds1ęb1orstwo Jest biorc<! ceny
p[~
'
FL] 2· Kr~ywa popytu konkurenta doskorn;łego:
21. Firma doskonałe konkurencyjna powinna zaprzestać produkcji, gdy cena będzie a) Jest. prosl<J poziomą, ponieważ przcdsi„b1"01·s·twcl
.,. nie ma wpływu na ce1w
mniejsza od kosztów przeciętnych stałych. swo.1ego produktu na rynku, 'r

186
 Konkurencja dosktnrnla
------------------------"----"~=--------·

b) posiada ujemne nachylenie, ponieważ przedsittbiorstwo aby sprzedać więk. b) zysku zerowego,
szq ilość swoich produktów musi akceptować niższe ceny, c) minimalizacji zysku ujemnego,
c) jest prost<! pionową, poniew<iż cena nie ma żadnego wpływu na wielkość d) minimalizacji zysku dodatniego.
podaży przedsi((biorstwa, J 1. W sytuacji, gdy konkurent doskonały produkuje mniej niż wynikałoby to z jego
d) jest doskonale elastyczna. punktu równowagi, wówczas przy danej wielkości produkcji:
3. Które z przedstawionych cech charakterystycznych odnoszq się do rynku dosko. a) AR<MC,
nale konkurencyjnego? b) MC>AR,
a) duża liczba nabywców i sprzedawców, c) MR<MC,
b) możliwość kształtowania ceny przez producenta, d) AR>MC.
c) swoboda wejścia na rynek i wyjścia z rynku, 12. Przedsittbiorstwo wolnokonkurencyjne postttpuj<1c racjonalnie, nie bttdzie ofe-
d) znikomy udział podmiotów rynkowych w popycie i podaży na danym rynku. rowało takiej wielkości produkcji, dla której:
4. Konkurencja jest czynnikiem pobudzaj<icym przedsiębiorców do: a) FC>TR,
a) obniżania kosztów własnych produkcji, b) MRoćAR,
b) ciągłego unowocześniania wytwarzanych produktów, c) MC>!\TC, gdy AR<ATC,
c) wprowadzania nowych technik, technologii i metod organizacji, d) popyt jest mało elastyczny.
d) żadnego z powyższych stwierdze11. 13. Równowaga przedsittbiorstwa funkcjonuj<1cego w modelu konkurencji doskonalej
5. Które z poniższych rynków s<1 przykładem konkurencji doskonalej? w krótkim okresie, maksymałizuj<icego zysk ma miejsce wówczas, gdy:
a) kramy z owocami, a) P=AR=MR=MC= min. ATC i MC.7',
b) rynek samochodowy, b) P=AR=MR=MC>ATC i MC.l',
c) rynek szamponów, c) P=AR=MR=MC>ATC i MC':.i,
cl) rynek pszenicy. d)P=AR=MR=MC<ATC i MC.l'.
6. Krzywa popytu na produkt indywidualnego producenta w konkurencji doskona- 14. Punkt zamknittcia przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego jest wyznaczony
lej przyjmuje postać: przez przecięcie sit(:
a) krzywej o nachyleniu ujemnym, a) ceny i krzywej kosztu marginalnego,
b) krzywej o nachyleniu dodatnim, b) krzywej przychodu marginalnego i kosztu marginalnego,
c) linii poziomej równoległej do osi odciętych, c) krzywej przychodu przecitttnego i kosztu marginalnego,
d) linii pionowej równoległej do osi rzędnych. d) krzywej kosztu marginalnego i kosztu przeciętnego zmiennego.
7. W modelu konkurencji doskonałej cena jest równa: 15. Punkt niwelacji wystt(puje, gdy:
a) przychodowi przeciętnemu i przychodowi całkowitemu, a) P=AR=MR=MC= min. AVC,
b) przychodowi marginalnemu i produktowi przeciętnemu, b) P=AR=MR=MC>AVC,
c) produktowi przeciętnemu i produktowi marginalnemu, c) P=AR=MR=MC= min. ATC,
d) przychodowi przecitttnemu i przychodowi marginalnemu. d) P=AR=MR=MC>ATC.
8. Konkurent doskonały maksymalizuje zysk w krótkim okresie, gdy: 16. Prowadzqc działalność gospodarczq w krótkim okresie, w zależności od pozio-
a) różnica między TC a TR jest największa, mu kosztów i ceny rynkowej dobra, przedsiębiorstwo może w punkcie równowa-
h) różnica między TR a TC jest największa, gi zawiesić produkcje:(, gdy:
c) TC zrównuje się z TR, a) TR=VC,
d) koszt całkowity jest malejqcy. b) P=AVC,
9. W modelu konkurencji doskonałej w krótkim okresie, przedsiębiorstwo na c) strata =FC,
zmiam; ceny może zareagować: d) P>ATC.
a) obniżeniem kosztów własnyeh produkcji, 17. Konkurent doskonały w krótkim okresie może w punkcie równowagi minimali-
b) zwiększeniem wydatków na reklaim;, zować strat((, gdy:
c) zareagować jedynie zmiam1 wielkości produkcji, a) P=ATC,
d) racjonalizacją procesu wytwórczego. h) VC=TR<TC,
LO. Kryterium optymalizacji produkcji odnosi sitt do: c) AVC=P<ATC,
a) maksymalizacji zysku dodatniego, d) strata=FC.

188 189
 Mikroekonomia - zhi6r ćwiczc1i i zadati Konkurencja doskonała
----·~~~~--~~~--~~~~~~~~~~~·

18. Krótkookresowa krzywa podaży przedsiębiorstwa w modelu konkurencji b) posiada ujemne nachylenie w stosunku do osi odciętych,
doskonałej: . c) jest doskonale elastyczna,
a) przebiega poziomo w stosunku do osi odciętych, d) jest doskonale sztywna.
b) przebiega pionowo w stosunku do osi odciętych, 26. Konkurent doskonały maksymalizuj<1cy zysk ustali wiełkośc produkcji, przy któ-
c) ma przebieg o elastyczności ujemnej, rej przychód marginalny będzie równy kosztowi marginalnemu (MR = MC):
d) pokrywa się z rosmicym odcinkiem krzywej MC znajduj<1cym się powyżej a) tak, w krótkim okresie,
minimum AVC. b) tak, w długim okresie,
19. W krótkim okresie przedsiębiorstwo wolnokonkurencyjne może w punkcie c) w krótkim okresie, ale nic w długim,
równowagi osi<1gać zysk ekonomiczny, gdy: d) nigdy.
a) P>ATC, 27. Rynek doskonale konkurencyjny jest efektywny, czyli oferuje dobra po minimal-
b) VC=TR>TC, nych kosztach wówczas, gdy:
c) TR>TC, a) istniej<! pozytywne efekty zewnętrzne,
d) P=ATC. b) występuje niepełna informacja na rynku,
20. W punkcie równowagi długookresowej w modelu konkurencji doskonalej speł­ c) nic wysl<fpujq efekty zewnętrzne, niepełna informacja oraz siła rynkowa,
nkmy jest warunek efektywności produkcyjnej, gdy: d) spada nadwyżka konsumentów.
a) P=LMC, 28. Dla danej funkcji kosztów całkowitych: TC = Q + 100 musi być prawd<!, że:
b) P=min. LATC, a) malej<1cc korzyści skali występuj<! dla każdej wielkości produkcji,
c) P=min. LAVC, b) rosm1.ce korzyści skali występujq dla produkcji do !OO jednostek,
d) P>LMC. c) malcjqce korzyści skali występujq dla produkc_ji do 100 jednostek,
21. Poziom równowagi długookresowej konkurenta doskonałego ma miejsce wów- d) rosmice korzyści skali wyst1tpuj<1 dla każdej wielkości produkcji.
czas, gdy: 29. W odniesieniu do każdego konkurenta doskonałego, którego celem jest maksy-
a) P=AR=MR=MC=LMC>LATC, malizacja zysku, warunkiem likwidacji produkcji w długim okresie jest Io, aby
b) P=AR=MR=MC=LMC= min. AVC=min. LAVC, cena dobra była:
c) P=AR=MR=MC=LMC<LATC, a) niższa aniżeli minimalny dlugookresowy koszt przeciętny,
d) P=AR=MR=MC=LMC=min. ATC=min. LATC. h) niższa niż minimalny przeciętny koszt zmienny,
22. Jeżeli krzywa popytu na produkt konkurenta doskonałego jest doskonale ela- c) wiC(ksza od kosztu marginalnego,
styczna, to spełniony jest warunek: d) większa niż minimalny przcci1ttny koszt zmienny.
a) P=MR, 30. Firma TO PSI produkuje karmę dla kanarków i papug, któn1 sprzedaje na rynku
b) P=AR, doskonale konkurencyjnym. Zakladaj<1c, że cena rynkowa jednego opakowa-
c) MR=MC, nia karmy wynosi P = 40 zł, zaś całkowite koszty produkcji opisuje równanie:
d) P=MC. TC = Q 2 + 4Q + IOO wielkość produkcji, przy której firma maksymalizuje zysk
23. Który z poniższych zapisów wyznacza cenę zamknięcia: wynosi:
a) P=AR=MR=MC=min. ATC, a) 12,
b) P=AR=MR=MC>ATC, b) 16,
c) P=AR=MR=MC=min. AVC, c) 18,
d) P=AR=MR=MC>AVC. d) 24.
24. Długookresowym efektem krótkookresowych zysków jest w gałęzi funkcjonują·
cej w modelu konkurencji doskonalej:
a) wzrost zysku ekonomicznego,
b) spadek zysku ekonomicznego,
c) napływ kapitału do gałęzi,
d) wzrost ceny równowagi.
25. Długookresowa krzywa podaży gałęzi o rosmicych kosztach produkcji w mode-
lu konkurencji doskonalej:
a) posiada dodatnie nachylenie w stosunku do osi odciętych,

190 191
 Mikroekonomia - zbiór ćwicleri i zadari

ZADANIA
------ ~--------·----------'l'.:.::·o,:.:n:.::k<::..:.irc::.:·n.:.::CJc.a.:.:d.:.::os:.::·k:.::u'.:.::lil.:.::la'-

c)
MC d)
/MC /TC
p p
MG MC
ATC ATC
Zadanie 8.1 AVC AVC
/;AVC
Poniższy wykres przedstawia przedsiębiorstwo produkujqce dobro X na rynku
doskonalej konkurencji.

p
MC
~g MC
P, 1 - - - - - - ' \ - - - - - - l - - - - - , ' ' - - - P = A R = M R

Q Q

o)
p ATC
MC
A[C
AVC
AVC
o

Posługując się danym wykresem:

a) zaznacz na wykresie punkt równowagi krótkookresowej oraz wielkość produkcji
przedsiębiorstwa, którego celem jest maksymalizacja zysku,
b) zaznacz punkt niwelacji,
c) zaznacz na wykresie punkt zamknięcia przedsiębiorstwa.

Q
Zadanie 8.2
Poniższe wykresy przedstawiaj<! krzyw<! przychodu marginalnego oraz krzywe
kosztów konkurenta doskonałego, który w zależności od poziomu ceny rynkowej a) zaznacz na wykresach a-e pole osi<jganych zysków lub ponoszonych strat w punk-
cie równowagi przedsiębiorstwa,
znajduje się w różnej sytua~ji ekonomicznej:
b) przy jakim poziomie ceny przedsiębiorstwo powinno zaprzestać działalność
MC b)
MC gospodarcz<1? Który wykres ilustruje tę sytuację?
a)
p p
MC MC Zadanie 8.3
ATC ATC MC
AVC AVC Jalq ~lc~ść _dóbr powinien wytwarzać konkurent doskonały chc<ic maksymalizować
zysk, Jezeh cena dobra które wytwarza kosztuje P= 100 zł za jednostkę, natomiast
AVC koszty całkowite (TC) przedstawiaj<! się następuj<1co:
Q TC
1 60
2 150
3 250
-- 4 370
o
Q
Q
--- 5 500
6 650

192 193
 Mikroekonomia - zbi(ir ćwiczc1i i zada{1 Ktmkurcncja do!ikonała

Przy jakim poziomie produkcji przedsiębiorstwo osiqga zysk: a) przy jakiej cenie przedsictbiorstwo osi<1gnie punkt niwelacji?
a) ekonomiczny, b) jakimi właściwościami charakteryzuje się ten punkt?
b) normalny, c) jaki zysk osi<1ga przedsictbiorstwo w punkcie niwelacji?
c) ujemny (strat(( ekonomiczną).
Zadanie 8.6
Zadanie 8.4 r;:;-edsiębiorstwo działajqce w warunkach konkurencji doskonałej wytwarza dobro
Rysunek przedstawia przedsiębiorstwo clziałaj<\Ce w modelu konkurencji doskonałej. X, którego cena rynkowa wynosi I\= 150 zł za sztukę. Koszty całkowite kształtujq
W oparciu o krzywe przedstawione na rysunku uzupelnij poniższy tekst: się zgodnie z funkcj<i:
TC= 5Q2 - lOQ + 200
p
Oblicz, ile sztuk dobra X przedsiębiorstwo będzie wytwarzało maksymalizuj<1c
MC
ATC ATC
zysk.
AVC
Zadanie 8.7
Funkcja kosztów całkowitych przedsi9biorstwa funkcjonuj<1cego w warunkach kon-
AVC
20 P=MR kurencji doskonałej dana jest jako:
P=MR
TC= Q 2 -8Q + 25,
16
a) oblicz wielkość
produkcji przy której koszty przeciętne całkowite (ATC) tego
przedsiębiorstwa osi<igm1 minimum,
b) przedstaw w postaci algebraicznej równanie krzywej podaży tego przedsiębior­
stwa.
P=MR

Zadanie 8.8
Na rynku konkurencji doskonalej trzy przedsiębiorstwa wytwarzajq i dostarczajq
na rynek standaryzowane dobro A. Funkcję kosztów całkowitych przedsiębiorstwa
12 18 20 26 Q
o X opisuje równanie:
a) przedział opłacalności produkcji miesct się między produkcj<\ ............... . TCX = 2Q 2 + 2Q + 16,
................. a ................................... jednostek; funkcja kosztów całkowitych przedsiębiorstwa Y przedstawia ró'wnanie:
b) przedsiębiorstwo wolnokonkurencyjne maksymalizuje zysk przy cenie TCv = Q 2 + I 2Q
+ 12,
....... j.p. i poziomie produkcji ................... jednostek; natomiast funkcję kosztów całkowitych przedsiębiorstwa Z opisuje równanie:
c) w optimum ekonomicznym przedsiębiorstwo ................................. (mini-
malizuje/ maksymalizuje) zysie Koszt całkowity wynosi ............. j.p., przychód TCZ = 0,5Q 2 + l 2Q + 50.
całkowity wynosi ............... j.p., zaś zysk ekonomiczny równy jest ............... . Zakładajqc, że cena rynkowa dobra A wynosi PA =42 j.p., wówczas:
j.p.; a) ile jednostek dobra A będzie wytwarzało w punkcie optimum każde z przedsię­
d) graniczny punkt opłacalności występuje przy cenie ........... j.p. i wielkości biorstw?
produkcji ........... jednostek, przy których spełniony jest warunek ........ . b) jaki zysk maksymalny osiqga wówczas każde z trzech przedsiębiorstw?
····························· ..........................................................., c) które z przedsiębiorstw osiqga największy, a które na.jmniejszy zysk?
e) przy cenie zamknięcia wynosz<icej ........... j.p. przedsiębiorstwo będzie wytwa·
rzało . . . . . . . . . . . . . jednostek. W punkcie tym spełniony jest warunek Zadanie 8.9
Funkcja kosztów całkowitych konkurenta doskonałego przedstawia się następuj:1co:
·························· ···························································.
TC == 2Q 3 - lOQ 2 + 40Q + 200
Zadanie 8.5 a) podaj anałityczrn1 postać kosztów: FC, VC, AFC, AVC, ATC i MC;
Funkcja kosztów całkowitych przedsiębiorstwa dziah1j<1cego w modelu konkurencji b) .ieżeli funkcja przychodów całkowitych ma postać:
doskonalej dana jest jako:
TR= 60Q
TC= 2Q 3 - 32Q2 + 140Q

194 I. 195
 Mikrodrnnomia ··· zbitlr ćwiczc1l i zada{t Ktinkurcm:ja {lllsktmałil
··--------·----------

wyznacz wielkość produkcji, przy której konkurent doskonały optymalizuje prowa- TC= Q 2 -4Q + 36
dzoną działalność; . a) wyznacz poziom ceny gal<.;zi,
c) jaki zysk osiqgnie producent w punkcie równowagi w krótkim okresie. B((dzie on b) oblicz calkowitq wielkość produkcji w gal((zi,
osi<1gal zysk maksymalny, czy strat(( minimałm1? c) oblicz liczbę przedsiębiorstw w stanic równowagi długookresowej któremu odpo-
d) jeżeli cena rynkowa dobra wzrośnie do 100 j.p. (P=MR) za jednostk((, to pro- wiada zerowy poziom zysku. ·'
ducent osiqgnie zysk maksymalny, czy b((dzie zmuszony do minimalizowania
strat? Zadanie 8.15
e) oblicz wielkość produkcji, poniżej której producent nie będzie produkowat. Przy Dane .zaw'.trte w tabeli przedstawiaj<! sytuację ekonomiczrn1 pięciu przedsi((biorstw
jakiej to b((dzie cenie? funkq.onuFłcych .w modelu.ko.nkurencji doskonalej w krótkim okresie. Uzupełnij
brakul'lce dane 1 przeanahzu.1 sytuację ekonomiczm1 każdego przedsiębiorstwa.
Zadanie 8.Hl Określ kierunki ewentualnych zmian wielkości produkcji.
Funkcja kosztów calkowitych konkurenta doskonałego wytwarzaj<1cego dobro X
Przedsiębior-
opisuje równanie: p Q FC VC TC AFC AVC ATC MC TR MR n
- - - - - - - - - - · - - - - - -, _ - - - - ---- · - - - - - -- - - - - -
slwo
TC= 2Q3 - 8Q2 + 20Q.
A 36 l 5 6 60 lO
Wyznacz poziom ceny, jaki powinien wyst<1pić aby konkurent osi<1gnqł graniczny
B
-·-
5 20
-
40
-- 2 min. 5
---· ---
punkt opłacalności. ------ ---- - - - - ---
c
~-----
500 25
-50- - - · - - - - - - - - - - - - -r - - - 90 1400
-------- - -
Zadanie 8. ł ł D 20 !OOO , _ min. 75 50 50
Przedsi((biorstwo funkcjonujqce w modelu konkurencji doskonalej maksymalizujqce -
zysk wykorzystuje w procesie produkcji dwa czynniki produkcji: czynnik pracy (L) r IO 300 5 20 20
i czynnik kapitalu (K). Funkcja produkcji przedsiębiorstwa ma postać:
Zadanie 8.16
Q = 20>.s + 4Ko,s.
Na tynku doskonale konkurencyjnym gal((ziowy popyt jest opisany równaniem:
Przcdsi((biorstwo to wytwarza dobro X, którego cena 1ynkowa wynosi Px=8 j.p., zaś
Q = 500 - WP ,
cena czynnika pracy ksztaltuje si<-; na poziomie PL= 1 j.p. za jednostk((. Zakładaji1c,
zaś przeci((tne koszty produkcji typowego przedsiębiorstwa określa równanie:
że ceny obu czynników wytwórczych angażowanych w procesie produkcji nie ulegają
zmianie, zaś cena dobra X wzrośnie o 2YJ1t; oblicz, o ile jednostek wzrośnie zatrudnie- 500 Q
ATC=-+-.
nie czynnika pracy (L) w analizowanym przedsiębiorstwie? Q 5
a) udowodnij,
·
że . = 50. Ile wynosi ATC mm·
Q llllll . ·1
Zadanie 8. ł 2
Popyt rynkowy na dobro X przedsi((biorstwa funkcjonuj<1cego w modelu konku- h) ~alóż1.ny, że 1~a ry1~łrn funkcjonuje 5 !Jrz.edsi((biorstw. Wyznacz wzór opisuj<icy
lunl~C.J(( podazy pojedynczego przeds1ęb1orstwa. Ustal przebieg podaży gałęzi.
rencji doskonałej opisuje funkcja popytu: QD = 180 - 2P. Koszt marginalny (MC)
Obhcz.wy_sokość ceny oraz ilość dobra na tym 1ynku. Ile wynosi zysk typowego
wyprodukowania jednostki dobra jest stały i równy MC= 15 j.p. Zakładajqc, że
przeds1ęb1orstwa?
wszystkie przedsiębiorstwa w gał((zi osh1gaj<1 punkt niwelacji przy produkcji równej
c) w~zm1cz punkt równowagi długookresowej, w której typowe przedsiębiorstwa
Q= IO jednostek, to ile z tych przedsiębiorstw funkcjonuje w tej gałęzi w stanie
os1qga zysk normalny. Ile przedsiębiorstw działa wówczas na rynku?
równowagi? ·
Zadanie 8.17
Zadanie 8.13
~~iajdź cen(( zamknięcia dla przedsiębiorstwa funkcjonuj<1cego na rynku konkuren-
Koszt calkowity przedsi((biorstwa prowadzi1cego działalność w warunkach konku-
CJI doskonalej, którego funkcja kosztów całkowitych ma postać:
rencji doskonalej ma postać:
TC= Q 2 -4Q + 64. TC= aQ 3 -bQ2 + cQ + d,
Wyznacz postać krótkookresowej funkcji podaży tego przedsiębiorstwa. gdzie: a > O, B > O, c > O, d > O i b2 < 3ac.

Zadanie 8.14 Zadanie 8.18

Popyt gał((zi na rynku doskonale konkurencyjnym ma postać: Q=400 - 20P, zaś Z'.tłóżmy, że konkurent doskonały wytwarzaj<1cy dobro X ma funkcję kosztów całko­
funkcja kosztów całkowitych dana jest jako: witych, któn1 opisuje równanie:

197
196
 ----'-M"-'i"-'kr..::.oc:.c·k,onomia - zhi6r ćwiczei'l i zada1i K(mlrnrcncja do~konala

TC= aQ 3 -bQ 2 + cQ + d
gdzie: a> O, B >O, c > O, d >O i b 2 '< 3ac.
Cena rynkowa P jest wyż.sza od ceny zamknięcia. Jakiego wyboru odnośnie wielko-
ści produkcji powinien dokonać producent, aby maksymalizować zyski?

Zadanie 8.l 9
Funkcja podaży przedsiębiorstwa A ma postać: QA = 4P - 36, natomiast funkcję
podaży przedsiębiorstwa B opisuje równanie: QH = 6P- 18.
a) ile wynosi cena zamknięcia dla przedsiębiorstwa A, a ile dla przedsiębiorstwa B?
h) wyznacz łqczmi funkcję podaży.
Zadnie 8.20
Znajdź funkcję podaży konkurenta doskonałego o funkcji kosztów całkowitych:
o Q
TC = Q3 - 4Q2 + 20Q + 100 przy cenie rynkowej P = 45 j.p.
a) zaznacz na. rysunku wielkość JJrodukc1·i J
. ł się
· ' 11rzy k,t· l '>i· C.J: prze( ·· 111orstwo
· . to będzie ·
Zadanie 8.21 ma Irnyma I1zowa1o zysk, ,
Długookresową funkcję kosztów całkowitych każdego przedsiębiorstwa wolnokonku- b) zaznacz
· k nałk rysunku
·t ) przychodu całkowitego ('fR) , kosztu
(pole . „ lk
cc1 ·.
owitego ( •fC)
rencyjnego w gałęzi przemysłu wytwarzaj<icego dobro X opisuje równanie: 1zys u ca owi ego n ,
LTC = 2Q3 - l6Q 2 + 40Q, c) załóżmy, że .cena na produkty przedsiębiorstwa wzrosła z p do p (P < p ). Dla
1
noweg~J P.oz1omu ceny zaznacz na rysunku wielkość prod u kei i zap ewi~i ·, .2 t.
2

natomiast funkcja popytu rynkowego na dobro X wytwarzane w danej gałęzi prze- przeds1ęb1orslwt k r . k , . a14c4 emu
. , • • · 1 ma ·syma ~zaqę zys u, a następnie zaznacz pole przych~>du całko-
myslu ma postać:
witego (TR), kosztu całkowitego (TC) i zysku całkowitego (n).
Q = 5000 - 500P
a) ile jednostek dobra X powinno wytwarzać i sprzedawać każde przedsiębiorstwo Zadanie 8.25
w warunkach równowagi? P.~pyt 1ynko~y na produkty przedsiębiorstwa funkcjonujqcego w modelu konkurcn-
b) oszacuj łączny popyt rynkowy, CJI doskonałe.J ma postać: ·
c) ustal, ile przedsiębiorstw będzie funkcjonowało w gałęzi przemysłu w warunkach Q 0 = 300- 2P,
równowagi dlugookresowej? zaś d~ugookresowa funkcja kosztów całkowitych typowego przedsiębiorst t. ·
d) wyznacz długookresow<1 krzywą podaży gałęzi przemysłu. gałęzi ma postać: · wa w e.1
L1'C = 12Q3 - 24Q2 + IOOQ.
Zadanie 8.22
Jacek po skończeniu studiów planuje założyć własm1 firmę produkując<\ ozdobne Z<~kladaj'.J~, ż~ \: c.hwili obecnej w gałęzi funkcjonuje 11 = 115 firm, określ czy w da-
osłonki do kwiatków doniczkowych. Zalóżmy, że koszty stałe prowadzonej działa!· ne.i gałęzi 1st111c.1e Jeszcze przestrzeń inwestycyjna.
ności wynosz<1 FC = 120 zł, natomiast przeciętny koszy zmienny jest stały i kształtu·
je się na poziomie A VC = 30 zł. Przyjmując również, że przewidywana cena jednej
osłonki wynosi P = 50 zł, ustal, ile osłonek powinna wytworzyć i sprzedać firma PYTANIA PROBLEMOWE
Jacka aby osiqgm1ć zysk normalny.
I. Co ~o .i.est kon~ur~ncja i do czego pobudza ona przedsiębiorców?
Zadanie 8.23 2. ~a J<1~1ch z_alozen~~1~l~ opiera się model rynku doskonale konkurencyjnego?
Przedsiębiorstwo wolnokonkurencyjne wytwarza nawozy do rośli doniczkowych, 3. C:zy. ~1oduc~nt. d.z1c1ł<1J<1cy.na ry1~ku doskonale konkurencyjnym może wpływać
a jego funkcja kosztów całkowitych przy cenie P = lO zł ma postać: lld cenę p~> .J<1łoe.1 sprzeda.ie swo.1e produkty?
TC= Q 3 -3Q2 + 8Q = 150 4. Jak przebiega krzywa popytu na produkty przedsiębiorstwa wolnokonkurencyi·-
nego? .
Wyznacz funkcję podaż.y tego przedsiębiorstwa. 5. :W~.i''.~nij, dlac':ego w warunkach doskonalej konkurencji przychód marginalny
Zadanie 8.24 Jest 1owny ce111c.
Rysunek ilustruje przedsiębiorstwo wolnokonkurency.ine osiągaj<1cc równowagą w 6. ;zy. ~1~'.1sz ?nki ~ia których panuj<l w~m~nki z,bl.iżone do konkuren~ji doskonałej?
< 7. <1k1e s,1 w,11 unk1 wyboru optymah1e.1 w1elkosc1 produkcji w krótkim okresie? ·
krótkim okresie.
,•

r 199
S.
Miki·oekonomia - zhiór ćwit:ze1't i zadall
----
Co rozumiesz pod pojęciem maksymalizacji z~sku w przedsiębiorstwie funkcjo.
nujqcym w warunkach konkurencji doskonakJ? . . .
---------------------~~-~·------·-----·-------~----------------

Rozdział 9
9. .I". i-'. ·t·my równowagi może osiqgnqć przeds1ęb1orstwo wolnokonkmencyJne
'1c s ' . I I . . I eI . l. Monopol pełny
w krótkim okresie? Jak w każdym przypadku <szla tu.ie się zys< prz l się J1or-
stwa'! · I · I· KLUCZOWE TERMINY
" < „ z·ileżność mi„.dzy krótkookresow<1 krzyw4 poc1azy prze( się J1orstwa
IO. WYJ<ISlllJ ' " . , „ , ,-, . „ „
wolnokonkurencyjnego a krzywymi kosztow w p1zeds1ęh101s:w.1e. . . Cena monopolowa - cena wyznaczana w punkcie przecięcia sitt funkcji popytu
! I. w jaki sposób wyznaczyć można granicz1:y r~unkt opłat'.!nosc1 (punkt mwela-
1ynkowego z wi?lkością produkcji ma.ksymalizt'.j<1cą„zysk m01~opolu ~elnego. , . .
cji)? .Jakimi właściwościami charakteryzu.ie się. tenyt~I~ <~ :. .• / . Ceny w goclzmach szczytu - rodzaj dyskrym111aCJ1 cenowej polegający na rozmco-
12 . .Jaki zysk osi<iga konkurent doskonały w punkcie 111wdc1c.11? Odpowwdz uzupeł- waniu cen spowodowanych nie tylko różnicq w cenowych elastycznościach popytu
nij ilustracj<1 graficzm1. . . . , „ • • • • • • • • konsumentów, ale także różnicami w kosztach marginalnych produkcji. Wyższe
13 . Jaki zysk osiqga przedsiębwrstwo wolnok~mk.urency.1nckp'.~Y tzw. ce111e zt1mkmę- wykorzystanie zdolności produkcyjnych sprzedawcy w godzinach szczytu może spo-
cia? Jakimi właściwościami charakteryzuje się ten pun·.~· . wodować wzrost kosztów marginalnych produkcji.
14. Cz 1 rzedsiębiorstwa działaj<1ce w modelu konkuren:.11 doskonale.i ~onosząc Ceny dwul.arył'owe - strategia stosowana wówczas, gdy konsument musi płacić
str;.t~ ekonomiczmi bttd'! wolały prowadzić dzialalnośc czy zaprzestac produk-
„„ za prawo kupowania pewnych produktów lub usług, bądź w sytuacji, kiedy różne
dobra S<! konsumowane wspólnie. Jeżeli przedsiębiorstwo zajmuje pozycję monopo-
15. ~.jaki sposób wyznaczan~y krótkookreso':'l krzy:Vą p~~la7:y pr:~~l~i~!Jiorstwa 1istyczm1, pojawia się problem ustalania wysokości tzw. ceny dwutaryfowej, ohejmu-
wolnokonkurencyjnego, a .1ak krzywą podazy gałęzi w Io otk1m ok1 esie. jiiccj dwa produkty lub dwie usługi, w sposób umożliwiający maksymalizację zysków
l().• •J·ik zmieniaJ·ą si" warunki funkcjonowania przedsiębiorstwa doskonale konku- sprzedawcy.
' 't ' k' k ')
rencyjnego w długim okresie w porównaniu z krot 1m. o Tese1~.. . Dyskryminacja cenowa pierwszego stopnia - tzw. doskonale różnicowanie
I7. Kiedy konkurent doskonały osi<1ga równowagę w długim okresie! Jak kształtuje cen, polega na sprzedaży poszczególnych jednostek danego produktu po różnych
się zysk w stanie równowagi? . . , cenach, które w dodatku s<1 różne dla poszczególnych nabywców. W warunkach
I 8. Omów zależności występujqce między równowag<! przeds1ęb1orstwa a rownowa- doskonalej dyskryminacji cenowej każda jednostka produktu jest sprzedawana po
g<! gałt;zi w modelu konku:encji d_oskonalej. . , . „ .. ,, . cenie maksymalnej, któn1 dany nabywca jest skłonny zapłacić. Innymi słowy, ozna-
19. Wymiei1 warunki w oparem o ktore konkure.nt dosk011c1ly podeJinUJe decyzje cza to, że dodatkowe przychody, jakie producent otrzymuje sprzeda.i<1c kolejnq jed-
odnośnie wielkości produkcji w długim okresie. .. . . nostkę swojego produktu, są równe cenie, po której je sprzedał. Warunkiem stoso-
20. Wyjaśnij, kiedy długookresowa krzywa podaży gałęzi .1est 111rn1: wania przez monopolistę dyskryminacji stopnia pierwszego jest znajomość funkcji
a) poziomą, popytu rynkowego na oferowany przez siebie produkt. Przykładem dyskryminacji
b) o nachyleniu ujemnym, cenowej stopnia pierwszego może być weterynarz na wsi, który za świadczone
c) o nachyleniu dodatnim. uslugi weterynaryjne pobiera od swoich klientów różne opiaty, uzależnione od ich
zdolności do zapłaty. Dyskryminacja cenowa stopnia pierwszego występuje rzadko,
ponieważ monopolista na ogól nie dysponuje pehu1 informacja na temat zachowa-
nia rzeczywistych lub potencjalnych nabywców.
Dyskryminacja cenowa stopnia drugiego - polega na tym, że poszczególne
transakcje kupna-sprzedaży danego produktu zawierane S<! po różnych cenach,
z wyj<1tkiem transakcji obejmuj<icych tak<! sam<1 ilość produktu, które bez względu
na odbiorcę, dokonywane S<l po tej samej cenie. Zróżnicowanie cen może być zwiq-
zanc z ilościq kupowanego produktu, ale także z czasem, w którym następuje akt
kupna. Kupuj<JCY sam dokonuje wyboru warunków w jakich nabywa produkt, tym
samym wybieraj<JC cenę, którq za niego zapłaci. Dyskryminacja stopnia drugiego
jest powszechnie stosowana przez przedsiębiorstwa użyteczności publicznej (np.
opiaty za jednostkę elektryczności, zależnie od wielkości zużycia, opiaty za poh1czc-
nia telefoniczne w zależności od długości rozmowy i pory polqczenia). Reasumuj<1c
można stwierdzić, że dyskryminacja stopnia drugiego oznacza, że cena za jednostkę
danego produktu nie jest stała, ale zależy od tego, ile dóbr zakupuje nabywca.

201
200
·-
Dyskrymimu;ja cenowa stopnia trzeciego - polega na różnicowaniu cen danego
produktu dla poszczególnych nabywców, przy założeniu, że ten sam nabywca może
nabyć dowolną ilość tego produktu po tej samej cenie. 1~ formę różnic~wania cen
monopolista stosuje wówczas, gdy zna funkcję popytu daneJ grupy nabywcow. Przykła­
dem dyskryminacji cenowej stopnia trzeciego jest sprzedaż biletów do teatru, zniżki
leków dla ludzi starszych lub nieuleczalnie chorych na daną chorobę (np. cukrzycę),
Poszczególne grupy nabywców wyodrębnia się na podstawie elastyczności ~enowej
popytu na dane dobro, traktując je jako oddzielne rynki. Na rynku o po1:yc1e mniej
elastycznym cena monopolowa jest wyższa, natomiast na rynku o popycie bardziej
elastycznym - cena jest niższa. . ..
Indeks O. Herfindahła - R. Hirscłunana - wskaźnik monopolizac.11 stosowany
powszechnie w Unii Europejskiej i w Stanach Zjednoczonych od 1982 r., liczony
według formuły:
Hl-I= :to}1
gdzie: '""
HH - wskaźnik Herfindahla-Hirschmana,
u} - udzial i-tego przedsiębiorstwa w rynku.
Indek~ ten otrzymujemy poprzez dodanie podniesionych do kwadratu ud~iałów
poszczególnych przedsiębiorstw w produkcji da.nej. gałęzi. W przypadku, gdy mdeks
osi<1ga wartość równą jedności, mamy do czy111e111a z sy~rn1c.ią m~nopolu pełnego:
z kolei, gdy indeks zmierza do zera, wówczas wszystkie P!Z~?s1~b1o~·st"."a S<l tej
samej wielkości i jest ich stosunkowo dużo. Można zatem mowie o 1st111e111u konku-
rencji. Indeks HH posiada trzy podstawowe zalety: . . . .
l. uwzględnia on udziały wszystkich, a nie tylko m11w1ększych przeds1ęb1orstw na
danym rynku, . . . . .
2. reaguje na nierównomierność podziału rynku (jest tym większy, un bardz1e.1 me-
równomierny jest ten podział),
3. jego wartość ;,mniejsza się wraz ze wzrostem liczby przedsiębiorstw funkcjonu·
jących na danym rynku.
Indeks Lerncra - indeks mierz<1cy siłę rynkową monopolu, skonstruowany przez
A P. Lernera w 1934 r., który można zapisać następuj<1co:
P-MC
I 1. =------
p UZUPEŁNIJ LUKI W TEKŚCIE
Indeks Lernera może przyjmować wartości w przedziale od Ocło l i oznacza odwrot·
nie proporcjonalnq zależność siły monopolu i elastyczności cenowej pop~tu. Wn~z
ze wzrostem elastyczności cenowej popytu zmniejsza się możliwość oddz1aływm:ia
przedsiębiorstwa na cenę wytwarzanego przez siebie dobra. Można zatem powie·
dzieć, że indeks Lcrnera oznacza wysokość optymalnego narzutu na koszty mono·
polisty zgodnie z zasad<! optymalnego narzutu na koszty marginalne.
P-MC 1 . „ „............. . Produkt oferowany przez monopolistę jest ..... „ ................. .
p == IE„dl
Indeks Lernera informuje, jak daleko może posunąć się monopolista, pod.nosząc
cenę ponad koszty marginalne. Indeks ten nic jest jednak miani. wiclkośct zysku
----------------------~ml pelny
monopolowego, ponieważ nie uwzględnia całkowitej wielkości produkcji przedsi<;-
biorstwa, a także jego kosztów stałych.
Mi~dzyokrcsowa dyskryminac,ja cenowa - strategia, w której konsumenci s<i
dziełem 1:a r~~ne grupy, charakteryzuj<1ce si<; różnymi funkcjami popytu, przez
nakladame roznych cen na te same produkty w różnych okresach. Strategia ta
polega na oferowaniu bardzo wysokich cen na nowości rynkowe dla konsumentów
kt6rzy ma.i<! nisk<1 elastyczność ccnow<1 popytu. '
M?nopol - for~1ia rynku charaktcryzujqca się występowaniem tylko jednego
podmiotu po strome popytu (monopol popytu), podaży (monopol podaży) b<1dź po
obu stronach (monopol bilateralny).
. Mono1JOI naturałn~ - m~n~>po.1 w~stępuj<1cy wówczas, gdy dlugookresowe przc-
cu;tne koszty produkc.11 zmn1e,1szaJ<1 się dla wszystkich możliwych wielkości podaży,
a rynek _jest stosunkowo niewielki w porównaniu do najbardziej efektywnego roz-
miarn przedsiębiorstwa.
Monopol nicdyskryminu,j11cy - monopol występuj<1cy wówczas, gdy sprzedaje
ten sam produkt w tym samym miejscu i czasie po tej samej cenie. ·
Monopol pcl~y (czysty, absolutny, doskonały) - rodzaj rynku występuj<icy wów-
czas, gdy w dane.1 gałęzi przemysłu istnieje tylko jedno przedsiębiorstwo wytwarza-
_jqce produkt, kt?ry. nie posiada bliskich substytutów. Model monopolu pełnego
(czystego) cechu.Je: Jeden producent na rynku, odbiorcy nie S<l w stanie wpływać na
cenę, wytwarzanie i sprzedaż jednorodnego produktu nie maj;1cego bliskich substy-
tutów, maksymalizacja zysku, brak swobody wejścia na rynek i wyjścia z rynku oraz
doskonała informacja o rynku. ·
Monopol stosujący dyskryminac;ję cenow11 - monopolista ofcru_jqcy produkt na
różnych rynkach po różnych cenach.
Zasada optymalnego narzutu na koszty - informuje, że wielkość stosowanego
przez przedsi<;:biorstwo narzutu, która jest podstawq konstrukcji ceny, jest odwrot-
nie proporcjonalna do elastyczności cenowej popytu na dane dt>bro. A zatem, im
bardziej elastyczny jest popyt względem ceny, tym mniejszy jest narzut na cenę
ponad koszt marginalny.
Z monopolem pełnym mamy do czynienia wówczas, gdy
„ ....................•.••..........•.•........................•......•...•..•........•...............
.„ ··.... . Daje .to przedsiębiorstwu silę monopolow<i, która umożliwia wpływ
na kszlaltowame ceny, co oznacza, że jest ono ....... „ ...................... „ .
B<_iri,ery uniemożliwiaj<1ce wejście innych przedsiębiorstw na dany rynek mogq
m1ec charakter ........................ , . . . . . . . . . . . ... . ... . . . . . lub .......................... .
„„ .............. , co oznacza
··································································
203
 l'vtikroekonmnia - zhiór ćwic1.e1l i zada(1 ---·------------·- ·--------'-'M--01"'-10..t.fH:;.:>l.t:p.::.:cł.::Jnyc_
·-------·-------

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . popytu na wytwarzane przez siebie dobro. Ponieważ

monopol pełny równoznaczny jest z galt(ziq przemysłu, dlatego też krzywa ~·i· ·~li~;~; ;(~j~;.~·~:l~~j·. ;l~~;l~~~]~«~i ;I· .;;,; i:1;.~;i1~;~~;. ~;~;łj~i ;.,;~·.~i~ ...·.„„. . ·. ·. ·. ·. ·."::: .. '.·~~ '.~'.~~'.I.-
popytu na jego produkty pokrywa sit( z „ ... „ ... „ . „ „ .. „ .. · · „ „ · · · · · „ · „ „ · · · „ „ . „ „. „ · · · · „ „ ".'.' · „ ·: · · „ · ... „ „ „ · „ ...... „ .... „ . „ .. „ „ natomiast optymalne rozmia-
„ „ „ .... „ „ „ „ . „ . „ i posiada „ ............... „ „ ....... „ . „ nachylenie, co ozna- ry produkc.11 rn;1qgane są w punkcie zrównania ...................................... .
·················································
cza . „ .............. „ „ .......... „ ......... „ .... „ . „ .. „ .. „ .. „ ..... „ ... „ .•...... „ ..... „ ..
z tego też względu cena rynkowa jest równa ... „ . „ „ •... · „ : „ · · · · „ „ „ · „ . „ · „ .. „ Z monopolem niedyskryrninuj<tcym ma·1~;;. ·:1;. ~;,;;1·i~1~i;,·. ~()~~;,;1 ~:. ~~I;.'.'.'.::: .. :
„ „ „ ... i nie jest równa „ ... „ . „ .. „ .. „ .... „ ..... „ „ . Monopohsta sprzedaje swój „ .. „ „ . „ . „ . „ . „ .. „ . „ „ . „ . „ . „ . „ „ „ . „ . „ . „ „ . „ . „ . „ . „ . „ . „ . „ . „ . „ . „ . „ . . Może

produkt tak długo, jak długo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . rosmi, a przychody on również „ . „ . „ . „ . „ .. „ „ . „ . „ . „ . „ ..

··················································
1narginalne ......................................... , a zaten1 w obszarze . „. „ „ . „ .• „ i wówczas będzie monopolist<1 slosuj<icym
„. „ . „ „ ·: „ ".' „ . „ „ „ „ . „ „ „ „ „ „ . „

. . . . . . . . . . . . . . . . . . (elastycznego I nieelastycznego) popytu. dyskrymmaqę cenowq. Doskonale różnicowanie cen polega na .............. .
W krótkim okresie monopol pełny osi<1ga punkt równowagi wówczas, gdy ·····················································
różnica 1nit(dzy .. „ ... „ .•...... „ ..... „ .... „ · „ . a · · „ · · · „ · „ · „ „ · · „ · · · · · · · · · · · · · · · jest „. „ „ „ . „ „ . . Różnicowanie cen stopnia ~l;:t;~i~~~;. ;;,~j~·~;; ·1 ~;; ·;;;1~:· Ż·~.::::::.:::::::::
(najmniejsza / największa), a jego przychód marginal-
N;; i;);~; i·,;~~·"·.·.::·.::·.::~::::::::::::::::::::::::. ;;~)i~~;; ·I~;;. ;.(;ż;;i~~~;;;;i~;. ~~;l· ·:1;:~~~~. ;;!:()_·
..... „ „ . „ .. „ „ „ .... „ .

ny .. „ ... „ „ . „ „ „ . „ .. „ . . (jest większy I jest mniejszy I zrówna sit() z ... „ .•.•• „

„ „ „ .. „ •. „ . . W monopolu warunek maksymalizacji zysku jest spełniony również
wtedy, gdy koszt marginalny „ „ „ ......• „ .... (rośnie I spada), lecz wolniej od spada-
i<icego przychodu ........................... (całkowitego I marginalnego).
· Silę rynkow<i monopolu mierzy sit( wykorzystuj<1c ......... „ ............ „. „ „ •
Wskaźnik ten może przyjmować wartości w przedziale od „ „ . „ „ „ . do .... „ „ .
duktu. ~Ila poszcz~g~l,nych nabywców, przy założeniu, że ten sam nabywca może
zakupie dowolnq ilosc tego produktu po tej samej cenie.
. Mo.nopoli~.ta :v_ punkcie równowagi wytwarza . „ „ „ „ „ „ „ . „ „ „ (mniej ; wię­
cej) pw~l.ukc.~1 111~ kt~nk~1.rent do.skl~nały, oferuje swój produkt po cenie „. „.
. ... ·: „ ( n1zsze.1 I wyzszej) rnz przeds1ęb1orstwo wolnokonkurencyjne i osi<iga w porów-

i oznacza „ ..... „ „ . . . . . . . . „ . „ „ ....... „ .... „ .. „ . „ ............• „ „ ..•.. „ . „ „ ..... „ „ • nam u z konkurentem doskonałym „ „ „ „ „ „ . „ . „ . „ (mniejszy/ większy) zysk.
. „ . „ .......... „ . „ „ „ .. „ ..... „ . „ . . . . Indeks ...... „ „ „ .... „ . . . oznacza wysokość
optymalnego narzutu na koszty monopolisty zgodnie z zasad<! optymalnego
narzutu na koszty i informuje, że .. „ „ •..•. „ . „ ... „ „ „ . „ •.. „ „ „ „ „ . · · „ „ ·• „ · „ „ „ • TEST PRAWDA - FAŁSZ
0

. . . . z·;{)~;~;;1~i~·. ~i~lk~;Ś~i ;1~~~;.~·i;~;1·l;~;~·I~·. ;;:);,;~j;;. 1~~~·~~~·~jiś~j~ osiqgnqć opty-

.. . Zaznacz literę P jeśli zdanie jest prawdziwe, natomiast literę F jeśli zdanie jest
fałszywe. ·
m<~lny ~oziom wyniku el~0110micznego, co w krótkim okresie może o:rnaczać
l. W modelu monopolu pelnego odbiorcy sq w stanie wpływać na cenę.
os1<1gan1e zysku . „ „ •....•. „ . „ ........ „ . „ „ ., „ . „ . „ . „ „ „ . „ „ . „ ·· „ · „ ·· ., „ „ „ •••
„ . „ .. „ „ . „ . „ . „ . „ . „ . „ . „ ..

„ „. „ „ „ „ „. „ „. „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „. „
oraz „ . „ •. „ „ . „ . „ . „ . „ .. „ „ . „ .. „ „ . „ . „ . „ . „ „ „ „ .
. W punkcie równowagi długookresowej
2.
PD
Zmiany cen i. wielkość sprzedaży innych produktów nie ma.i<! żadnego wpływu
FD
monopolista może znaleźć się zarówno w punkcie „ „ „ . „. „ . „ : „ „ „ „ „ „ . „.„. na zachowarne monopolu.
(maksimum / minimum) „ „ . „ . „ „ . „ „ . (LATC /LAVC), pk 1 w przedziale
„ „ „ „ „ „. „ lub „ „ . „ . „ „ „ „ . „ „ „ „ . „ „ . „ korzyści skali. W przypadku, gdy rD FD
rynek jest stosunkowo mały, wówczas monopolista nie "'.ykorzysta w peh'.i istnie- 3. M~mo.poli~ta zna kszl~H krzywej popytu na wytwarzany przez siebie produkt,
jących ................................ „ zaś punkt równowagi długookresowej wypa- ktory .1est jednorodny 1 posiada nieliczne bliskie substytuty.
dnie na „ „ „ „ „ . „ . (prawo I lewo) do minimum „ „ . „ . „ „ . „ . „ „ . „ . „ „ „ „ „ „ „.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . W sytuacji, gdy monopolista funkcjonuje na rynku sto-
4. W monopolu przychód marginalny
PD FD
cena zmieniaj<) się wraz ze zmianami
sunkowo dużym, punkt równowagi długookresowej monopolu znajduje się na
w wielkości podaży.
„ „ . „ „ „ . „ „ . „ „ . „ . „ „ . „ . (prawo / lewo) od punktu minimum „ „ . „ „ „ . „ . „.

................................................................ Natomiast, gdy rozmiary rynku rD Fi--· -I

pozwoh1 monopoliście na rozbudowę swojego przedsiębiorstwa do wielkości opty· 5. Chc<1c zwi~kszyć przychód o produkcję marginalnq monopolista musi podnieść
malnej z punktu widzenia długiego okresu, wówczas punkt równowagi dlugookreso· cenę lecz me tylko na dodatkow<J jednostkę produkcji, ale na wszystkie jednostki.
wej znajduje się na poziomie . „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ . .
PD F[ I .
Krzywa podaży monopolu w krótkim okresie „ . „ . „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ · „ „ ·"
......... ,
~.~ .... „
pllI1ie\Vt.lŻ

........
......................................................................... .
Monopol naturnlny wy'tępuje wówcz•rn, gdy ........................ .1 6. Wa!·tmek maksymałi~a9i zysku monopolu pelnego spełniony jest wówczas, gdy
MC spada, lecz wol111e.1 od spadaj<1cego również MR.

205
 Monopol pl'lny
Mikruckono!llia - zhiór ćwiczc(1 i zadai'1

J9. Mono!Jl~ł jest nie~fc~tywrn1 stru.ktur<t rynku, ponieważ nic spełnia warunku cfek-
rD F ,- I tywnosc1 ak1kacy1ne.1 (P=M~ efektywności produkcyjnej (P=min. LATC).
7. Swoboda wyboru monopolu pełnego ogranicza się do wielkości produkcji lub
do ceny, a nic do obydwu wielkości równocześnie. 20. ~~(Jwnowag długookresowa
PD monopolisty przy
FD
założeniu dużego rynku osi<igana

-
rD rD .rest, gdy MC=LMC=MRP [_J F [_·]
8 . Monopol wytwarza i sprzedaje w obszarze elastycznego popytu, a zatem wtedy,
gdy IE 11 >l, rośnie TR a MR<O. 21. Monopolista maksymalizuje zysk w długim. okresie, przy założeniu małe­
P' p D FD go rynku i rozbudowie przedsic;biorstwa do wielkości optymalnej, gdy:
MC=LMC=MR=ATC=LATC>P.
9. Monopol osi;iga optymalne rozmiary produkcji wówczas, gdy MCS:O, TR= max,
zaś IErdl =1
rD rD
FD 22. W monopolu p~ln~m krzywa podaży posiada dodatnie nachylenie i pokrywa sic;
z rosnqcym odc111k1em krzywej MC zna.iduj<icym się powyżej minimum AVC.
10. Monopol pełny minimalizuje stratę w krótkim okresie, gdy VC::;TR <TC.
rD rD rD rD
23. Dol~H! ~ranic<1; opłacalności produkcji w monopolu w długim okresie .iest zrów-
l l. W sytuacji, gdy przedsiębiorstwo realizuje tylko zerowy zysk ekonomiczny, to na111e sic; AR 1 LATC w punkcie równowagi.
nic może być monopolist<1.
rD rD r[~ rD
24. Monopol stosuj11cy dyskryminację cen stopnia pic1wszego przejmuje część
12. Monopolista maksymalizuje zysk dla wielkości produkcji, dla której spełniona
jest zależność: MC= MR <AR;:::ATC.
nadwyżki konsumenta. p D rD
13. Siła monopolowa jest tym
rD
wyższa, im mniejszy jest
FD
współczynnik elastyczności
25. Dyskrymirn~cj'.1
cenowa stopnia drugiego oznacza, że cena za jednostkę danego
produktu me .rest stała, lecz zależy od tego, ile dóbr zakupuje nabywca.

cenowej popytu.
26. Wyższ~
rD FD
wykorzystanie zdolności produkcyjnych sprzedawcy w godzinach szczy-
lu mozc spowodować wzrost kosztów marginalnych produkcji.
14. Indeks Lernera nic jest miani wielkości zysku monopolowego, ponieważ nie
uwzglc;dnia całkowitej wielkości produkcji przedsiębiorstwa oraz jego kosztów
27. Slrat~g~a
rD : /FD
cen dwutaryfowych polega na oferowaniu bardzo wysokich cen na
stałych.
nowosc1 rynkowe dla konsumentów, którzy maj<! nisk<J elastyczność cenow<i
15. Zasada optymalnego narzutu na koszty informuje, że wielkość stosowanego popytu.
p
[I
--~ F
D
przez przedsic;biorstwo narzutu jest wprost proporcjonalna do elastyczności
28. M~ędzy.okres~iwa dyskryminacja cenowa jest strategi<!, w której konsumenci S<!
cenowej popytu na dane dobro. dziełem 1~a r~~ncgrupy, charakteryzuj<1ce się różnymi funkcjami popytu, przez
PD FD nakladarnc roznych cen na te same produkty w różnych okresach.
16. Jeżeli cena monopolowa po której monopolista sprzedaje swój produkt pokrywa
tylko koszty przecic;tne, wówczas przedsiębiorstwo osiqga zysk ekonomiczny.
PD rD
29. W monopolu presja na wprowadzenie postępu technicznego i obniżenie
rD
17. W długim okresie monopol musi wykorzystywać korzyści skali.
rD kos~l.ów pi:o:lukcji jest 1~111~~jsza, mimo że monopol ma w tym zakresie większe
mozhwosc1 lmansowc rnż lmna doskonale konkurencyjna.

PD FD p D rl J
18. Monopol znajduje się w równowadze długookresowej,
gdy MR=MC=LMC 30. Jeżeli cena monopolowa jest większa od kosztu całkowitego przeciętnego, wów-
i niekoniecznie musi produkować po najniższym koszcie przeciętnym. czas monopolista osi<1ga zysk ujemny (slratc; ).

r[~ rLJ PD
207
 Mikroekonomia - zbiór ćwkzc1l i zadaO

TEST WIELOKROTNEGO WYBORU c) pro~ucent ma wply~ '.rn c~ntt i ogólrni wielkość produkcji i sprzedaży,
d) zarowrn~ producenci .1ak 1 konsumenci nie rnajq wpływu na cent( i wielkość
J. Które z poniższych stwierdzeń sq prawdziwe w odniesieniu do monopolisty: sprzedazy.
a) monopolista narzuca cent(, natomiast klient akceptuje jq łub rezygnuje z na- 9. Mo1_1~)1~olista_ maksymalizuje zysk w krótkim okresie, gdy:
bycia tego dobra, a) rozrnca między TC a TR jest największa,
b) w przypadku, gdy monopolista chce sprzedawać wittcej, może zwittkszyć cenę, b) różnica mittdzy TR a TC jest największa,
c) w warunkach monopolu MR nie może przyjmować wartości równej zero, c) TC zrównuje sitt z TR,
d) monopolista zawsze produkuje na elastycznej krzywej popytu, gdy IErd I > I. (~) TC jest malejqcy.
2. Rynek monopolu charakteryzuje sit( tym, że: JO. Zródłem siły monopolowej jest:
a) monopolista decyduje o tym, ile dostarczyć produktu i po jakiej cenie, a) bariera wejścia na rynek,
b) wystt(pujq bariery wejścia na rynek tj.: licencje, koncesje, patenty, b) doskonale nieelastyczny popyt,
c) krzywa popytu pokrywa sit( z krzywq MR, c) nie ograniczona siła,
d) gdy MR jest malej:.1cy, wówczas na każdej kolejnej jednostce monopolista d) kontrola podaży i ceny.
zarabia coraz mniej. J I. Monopol wytwarza i sprzedaje swój produkt w obszarze elastycznego popytu a
3. Które z poniższych stwierdzel'I odnosz<1 sit( do monopolu: zatem wtedy, gdy: '
a) produkty zróżnicowane pod wzglttdem jakości, a) TR rośnie,
b) koncentracja producenta, h) MR>O,
c) brak możliwości nakreślenia krzywej podaży, c) IEpd I> 1,
d) reklama łub promocja sprzedaży. d) IEpdl < 1.
4. Forma rynku charakteryzujqca sitt wystttpowaniem tylko jednego podmiotu po 12. Produkt na rynku monopolu jest:
stronie podaży to monopol: a) unikatowy,
a) czysty, b) zróżnicowany,
b) popytu, c) bez bliskich substytutów,
c) bilateralny, d) standardowy.
d) pełny. 13. Indeks Lernera:
5. Siła monopolowa: a) może przyjmować wartości w przedziale od O do J,
a) polega na obniżeniu przez przedsiębiorstwo ceny na wytwarzany produkt
b) oznacz<~ odwrotnie proporcjonalm1 zależność siły monopolu i elastyczności
przez zwiększenie wielkości produkcji, CC!lOWCJ popytu,
b) wynika z istnienia barier uniemożliwiaj<1cych wejście na 1ynek,
c) polega na zdolności przedsiębiorstwa do podnoszenia ceny na wytworzony c) infr~r!m1j-~, że "'.raz ze wzrostem elastyczności cenowej popytu zwittksza się
produkt przez zmniejszenie wielkości produkcji, t~ozhwosc o~dzrnływai:ia. pr.zedsiębiorstwa na cent( swojego produktu,
d) wystttpuje wówczas, gdy monopol nie ma preferencji co do nabywców. d) me uwzględma całkow1te.1 wielkości produkcji przedsittbiorstwa i jego kosztów
stałych. ·
6. Przykładem rynku monopolu pełnego jest:
a) komunikacja miejska w niektórych miastach, 14. ?ptymalne rozmiary produkc_ji w monopolu osiągane s<i przy wytwarzaniu
1 sprzedaży takiej ilości produktu, przy której:
b) rynek pszenicy,
a) MC:;:;O,
c) rynek samochodowy,
b) TR=max„
d) PKP.
7. Krzywa popytu na produkty monopolu pełnego: c)IE,il=l,
cl) MC>O.
a) posiada dodatnie nachylenie,
h) posiada ujemne nachylenie, 15. Pr~edsi~biorst~o kom.unalne jako jedyne świadczy odpłatnie usługi komunika-
c) pok1ywa się z krzywą AR, .cy.1n~ m1eszkanc?m mws.ta. Występuje ono wówczas w pozycji:
d) jest doskonale elastyczna. c1) p1 oducenta dobr publicznych,
8. Cenotwórczość producenta oznacza, że: b) dostarczyciela usług,
a) producent nie ma wpływu na cenę i ogóhu1 wielkość sprzedaży, c) cenobiorcy,
b) cenę dyktuje rynek, d) cenotwórcy.

208 209
 Mmm ol 1Cłny

16. Cena monopolowa jest wyznaczona w punkcie przecięcia się krzywej popytu z: c) MC=LMC=MR=ATC=LATC<P.
a) wielkością produkc.ii maksymałizuj<1c<1 zysk, d) MC=LMC=MR=ATC=LATC=P
b) krzyw<! AVC, 24. Krzywa podaży monopolu w krótkim okresie:
c) krzywq MC, a) jest doskonale elastyczna,
d) krzywąATC. b) jest doskonałe sztywna,
17. W krótkim okresie monopol może w punkcie równowagi osiqgać zysk ekonomicz- c) posiada ujemne nachylenie,
ny, gdy: d) nie istnieje.
a) TR>TC, 25. W długim okresie monopol:
b) AR=PsATC, a) nie musi wykorzystywać korzyści skali,
c) AR=PsAVC, b) jest w równowadze, gdy: MC= LMC= MR,
d) AR=P>ATC. c) '~równowadze nie musi koniecznie produkować po najniższym koszcie prze-
18. Monopol znajduje się w równowadze krótkookresowej przy wielkości produk- ciętym,

cji, dla której: cl) osi<Jga wyh1cznie zysk ekonomiczny.

a) MC=MR, 26. Nieefektywność monopolu wynika z:
b) ATC=AR, a) siły monopolowe.i,
c) TR jest malejqcy, b) niewłaściwej alokacji zasobów,
d) rynkowa siła monopolu jest tym mniejsza, im większy jest współczynnik Epd' c) ujemnie nachylonej krzywej popytu,
19. W krótkim okresie monopol może w punkcie równowagi minimalizować strat<(, cl) nie spełniania warunku efektywności produkcY.jnej.
gdy: 27. Przykładem dyskryminacji cenowej stopnia pierwszego jest:
a) AR=PsAVC, a) weterynarz na wsi, który za świadczone usługi weterynaryjne pobiera od klien-
b) TC>TR;:o:VC, tów różne opiaty, uzależnione od ich zdolności do zapłaty,
c) AVCsAR=P<ATC, b) dwie taryfy opiat (dzienna i nocna) za energie; elektryczrni,
cl) strata s FC. c) opiaty z;~ poh1czenia telefoniczne w zależności od długości rozmowy i pory
20. Przedsiębiorstwo funkcjonujące w warunkach monopolu pełnego może w krót- poh1cze111a,
kim okresie w punkcie równowagi realizować zerowy zysk ekonomiczny, gdy: d) sprzedaż biletów do kina.
a) TR=TC, 28. Zróżnicowanie cen drugiego stopnia w monopolu pełnym oznacza, że:
b) AR=P=ATC, a) monopolista sprzedaje różne jednostki produkcji po różnych cenach oraz, że
c) AVC;:o:AR=P>ATC, ceny le S<! różne dla różnych osób,
d) AR=P<ATC. b) cena za_Jednostkc; danego produktu nie jest stała, ale zależy od tego, ile dóbr
21. Monopol pełny w punkcie równowagi krótkookresowej musi zawiesić produk- zakupu.ie nabywca,
cje;, gdy: c) monopolista sprzedaje różne jednostki produkcji po różnych cenach, ale każ­
a) strata ;:::FC, d_a oso~Ja ~t.1puje tę saim1 ilość dobra i płaci tę samq ceną, a zatem ceny różni<!
b) TRsVC, się od 1losc1 sprzedawanego dobra, nie zaś od osób,
c) AR=PsAVC, eł) n~c!n~)J)(~łista ~prze_d~1je różne jednostki produkcji po różnych cenach, a ceny
cl) VC;:o:TR>TC. roz111ą się od pkosc1 sprzedawanego produktu.
22. Jeżeli, przy danej wielkości produkcji, krzywa MR monopolisty przecina oś 29. Jeżeli monopolista stosuje doskonale różnicowanie cen, to:
odcic;tych, wówczas: a) zna funkc.it; popytu rynkowego na oferowany przez siebie produkt,
a) popyt konsumentów z tytułu zmiany ceny jest neutralny, b) krzywa popytu i krzywa MR pokrywajq się,
b) TR osiqga swoje maksimum, c) przychód przeciętny spada szybciej niż cena,
c) nachylenie stycznej do krzywej TR jest równe zero, cl) krzywa AR przebiega ponad krzyw<) popytu.
d) MR>O. 30. Monopol pełny"! punkcie r(~~nowagi w porównaniu z konkurentem doskonałym:
23. Monopol maksymalizuje zysk w długim okresie, przy założeniu małego rynku a) wytwarza 111111e.1 produkqt,
i rozbudowie przedsiębiorstwa do wielkości optymalnej, gdy: . b) oferuje produkt po wyższej cenie,
a) MC=LMC=MC, zaś punkt równowagi wypadnie na lewo od LATC=nun., c) ponosi wyższe koszty produkcji,
b) MC=LMC=MR=ATC=LATC>l~ d) osiqga większy zysk całkowity.

210 ?11
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczc{t i zada11 Monopol pełny ____ _
------------ -~----·--

31. Imleks Herfindahla-1-Iirschmana: ZADANIA

a) jest st11m1 udziałów firm funkejonuj<1cych na rynku,
b) mierzy koncentrację produkcji (sprzedaży) na danym rynku, Zadanie 9.1
c) .iest sumq udziałów poszczególnych firm dzialajqcyeh na rynku podniesionych Poniższ~ wyk~:~sy ~rzeds.ta~i<~i<! krzyw<! p:zycho:lu marginalnego, krzyw<! popytu
do kwadratu, rynkowego c:~·'.z ~'~zy~c l.'oszto_': m~mopoh.~ty, ktory w zależ.ności od poziomu ceny
d) mierzy zyskowność inwestycji na danym rynku. monopolowe.1 zn<1,1du.1e się w rozne.1 sytuaq1 ekonomicznej:
32. Oczekuje się, że wzrostowi wartości indeksu Herfindahla-Hirschmana na pew-
nym rynku, przy zachowaniu jego wszystkich innych cech na niezmienionym u) b}
p p
poziomie towarzyszyć będzie:
a) wzrost dobrobytu społecznego,
b) zmniejszenie się nadwyżki konsumentów,
c) wzrost zysków firm,
d) wzrost cen.
33. Wielkość produkcji wytwarzana w sektorze monopolistycznym jest:
a) zawsze równa ilości optymalnej społecznie,
b) ustalana przeważnie przypadkowo,
c) wyższa niż byłaby wytwarzana na rynku konkurencyjnym,
d) mniejsza aniżeli ilość społecznie efektywna. D=AR
34. Monopolista maksymałizuj<\CY zysk, który działa na liniowej, ujemnie nachylo- o Q
nej krzywej popytu rynkowego, wybiera wielkość produkcji, dla której współc
czynnik elastyczności cenowej popytu jest: c) d)
a) wzorcowy, p p

b) mniejszy od -1, MC
c) większy od -1,
d) równy O.
35. Jeżeli współczynnik elastyczności cenowej popytu jest równy EP" = -3 koszt
marginalny jest stały i wynosi MC = 2 zł, wówczas cena sprzedaży monopolisty
maksymalizujqcego zysk wynosi:
a) O,
b) I,
c) 2,
D=AR
d) 3.
o o, Q

a) ':'.1~1~<~cz na wy~resach a-d pole osi<1ganych zysków lub ponoszonych strat w punk-
cie 10wnowag1 monopolu,
b) ~r_z~ jak!m poziom~e cen~ monopol powinien zaprzestać działalność gospodar-
cz,1? Ktory wykres Ilustru.1e tę sytuację?

Zildanie 9.2
~,c'.par~iu _o zapis odnosz<1cy się do monopolu pełnego znajdujqcego się w krótkoo-
ktcsoweJ rownowadze:
' przedstaw graficznie jego sytuację ekonomiczrn1
'określ wynik ekonomiczny przedsiębiorstwa, '
' zaznacz na rysunku pole wyniku ekonomicznego.

212 213
 ·:.• .·

Mikrockoll<lmia - zhi6r ćwkzcr't i zada(1

Monopol 1clny

a) MC=MR<P=AR=AVC<ATC,
a) na podstawie funkcji kosztów całkowitych przedsiębiorstwa przedstaw w postaci
b) AVC<ATC<P=AR>MC=MR, analitycznej koszty: FC, VC, AFC, AVC, ATC i MC,
c) MR=MC<AVC<P=AR<ATC,
b) oblicz wielkość produkcji, przy której analizowane przedsit;biorstwo osi<1ga zysk
d) MC=MR<AR=P<AVC<ATC. maksymalny, ·
c) po jakiej cenie monopolista sprzedaje wówczas dobro?
Zadanie 9.3 cl) .iaki wówczas osi<1ga zysk?
Dane zawarte w tabeli przedstawiają sytuację ekonomiczną pięciu monopoli w krót-
c) załóżmy, że monopol stosuje doskonal<! dyskryminację cenow<1. Dqż<1c do osi<1-
kim okresie. Uzupełnij brakuj<1ce dane i przeanalizuj sytuac.ię ekonomiczną każde­ gnięcia maksymalnego zysku, ile bt;dzie wytwarzał jednostek dobra, po jakiej
go producenta. Określ ewentualne kierunki zmian w zakresie wielkości produkcji. cenie będzie je sprzedawał i jaki osiqgnie wtedy zysk?

Monopol p Q FC VC TC AFC AVC ATC MC TR MR n Zadanie 9.6

'---
A 150 5 ,_ 8 300 6 , _
4
1-
Wyznacz cent; monopolowq wiedz<1c, że funkcja kosztów całkowitych przyjmuje
I3 20 100 400 15 20
--
Hl IO
~
-- postać:

c 30 116
--- -, _ - - ----
16
~

LO 120 20
TC= 5Q + 2Q2,
zaś funkcja przychodu całkowitego wyraża się wzorem:
D 5 90 5
-8- - 4 - - -4-~

- 71? = 25Q- 0,5Q2.

E 50 600 2 3 500 3
Zadanie 9.7
Zadanie 9.4
Zakładaj<1c, że cena monopolowa wynosi P=20 j.p., zaś koszt marginalny kształtuje
Poniższe rysunki przedstawiają krzywe popytu, krzywe MR i krzywe MC dwóch mono-
si<; na poziomie MC=8 j.p., oblicz silę monopolu.
polistów. W oparciu o te rysunki dla każdego z monopolistów oblicz indeks Lernera
i określ, który z nich dysponuje większq rynkow<1 sil<! monopolową Zadanie 9.8
a) b)
p
Oblicz siłę monopolu, jeżeli elastyczność cenowa popytu na dobro wytwarzane
p
MG przez monopol wynosi IEpd I = 1-} .
8
7
Zadanie 9.9
6 6
5 5 Przedsiębiorstwo X, które jest absolutnym monopolem wytwarz~1 jednorodny pro-
4 4
dukt po stałym koszcie marginalnym wynoszqcym MC= IO. Rynek produktu jest
podzielony na dwa segmenty, na których funkcje popytu S<! następuj<1ce: Q = 50
1
- P1 i Q2 = 80 - 2P2 •
2
a) wyznacz optymałnq ilość i cent; na obu 1ynkach,
D=AR D=AR
b) oblicz zysk osiqgany przez przedsiębiorstwo.
o 2 3 4 5 6 7 8 9 Q o 2 3 4 5 6 7 8 9 Q
Zadanie 9. lO
Zadanie 9.5 . Przedsiębiorstwo X bęch1ce absolutnym monopolem produkuje dobro A zgodnie
Przedsiębiorstwo X jest absolutnym monopolem, a jego koszty calkowite przedsta· z funkcją kosztów:
wia równanie: TC = 2Q 2 + 20Q + 860,
TC= Q 3 - 15Q2 + 50Q + 100, natomiast funkcja popytu przyjmuje postać:
funkcję przychodów całkowitych
opisuje równanie: Q = 200-2P.
1R = -lOQ 2 + IOOQ, Oblicz cenę i wielkość sprzedaży w przypadku, gdy monopol maksymalizuje:
natomiast popyt rynkowy na dobro wytwarzane przez przedsiębiorstwo opisuje
a) zysk,
b) przychód.
równanie:

I
P = -IOQ + 120.

214 I 215
Zadanie 9.11
Mikroekonomia~ zhii'>r ćwiczc1l i z..:;:.a.:cd•.:.c11i_ __

Krzywa popytu na produkt monopolisty ma postać:
Q = 500- SP,
zaś funkcję kosztów całkowitych opisuje równanie:
TC = Q 2 + 1OQ + 50
a) oblicz cen<{ monopolową na wytwarzany przez monopol produkt,
b) jaki zysk osiqga monopolista w punkcie równowagi w krótkim okresie?
Zadanie 9.12
Funkcja popytu na produkt przedsiębiorstwa bęcl<1cego monopolem ma
Q = 200- 2P,
zaś funkcja kosztów dana jest jako:
TC = 2Q 2 + I OOO
a) oblicz wielkość sprzedaży w sytuacji maksymalizacji zysku przez monopolistę w
krótkim okresie,
b) oblicz cen({, przy której monopolista maksymalizuje zysk,
c) ile wynosi wielkość sprzedaży, przy której monopol maksymalizuje przychód cał­
kowity,
cl) oblicz cenę, przy której :monopol maksymalizuje przychód całkowity,
e) oblicz wielkość sprzedaży monopolu w krótkim okresie w sytuacji, gdy rzqd usta-
la cenę na poziomie 70 j.p.
Zadanie 9. 13
Monopol proclukuj<1c dobra A stosuje dyskryminację cenow<i, w wyniku czego dzieli
rynek na dwa segmenty. Funkcja kosztów ma postać:
TC= 2Q2 + Q,
zaś funkcja popytu na pierwszym rynku przyjmuje postać: Q1 = 13 - P, natomiast
na drugim P = 13 - 2Q,
a) oblicz wielkość sprzedaży i cenę na pierwszym rynku,
b) oblicz wielkość sprzedaży i cenę na drugim rynku,
c) jaki będzie zysk osi<1gany przez monopol na pie1wszym rynku,
d) oblicz zysk monopolu na drugim rynku,
e) dokonaj interpretacji ekonomicznej otrzymanych wyników.
Zadanie 9.14
Monopol wytwarza 500 jednostek dobra A Koszty całkowite produkcji i zbytu
wyniosły 3000 j.p., a cena rynkowa P = 8 j.p. Niska elastyczność cenowa popytu na
dobro A wynosz<1ca E " 1 = -0,8 skłoniła monopol do podniesienia ceny o 25%. Ogra-
niczenie rozmiarów produkcji wywołane spadkiem popytu spowodowało wzrost
jednostkowych (przeci({tnych) kosztów produkcji i zbytu o 1 j.p.
a) oblicz rozmiary popytu po podwyżce ceny,
b) oblicz zysk przed i po podwyżce ceny zakładaj<)C, że producent ściśle dopasowuje
rozmiary produkcji do rozmiarów popytu,
c) dokonaj interpretacji ekonomicznej otrzymanych wyników.
- Zadanie 9.15
~biorstwo „EUREKA'' jest jedynym producentem żelu powoduj<1cego przy-
rost wlosów w bardzo krótkim okresie. Popyt na ten produkt opisuje równanie:
P = I00-2Q,
zaś funkcja kosztów całkowitych tego przedsiębiorstwa ma postać:
TC= 0,5Q 2 + 5Q + 150
a) oblicz wielkość produkcji i sprzedaży żelu jak<1 musi zaplanować przedsiębior­
stwo „EUREKA" aby osi<1gm1ć zysk maksymalny,
b) jaki1 cenę powinno ustalić przedsiębiorstwo na swój produkt?
postać: c) oblicz wielkość zysku lego przedsiębiorstwa.
Zadanie 9.16
Zakładajqc, że koszt marginalny jest stały i wynosi MC = 2 zł, a współczynnik ela-
I I
styczności cenowej popytu jest równy Eptł =3, ile wynosi cena sprzedaży monopo-
listy maksymalizuj<icego zysk?
Zadanie 9.17
Przedsi<tbiorstwo ALFA jest monopolem naturalnym o malej<icych kosztach prze-
ciętnych opisanych przez równanie:
20
ATC = +1,
Q
natomiast popyt na usługi tego przedsiębiorstwa opisuje równanie:
p = 21 -Q.
a) oblicz cenę i wielkość produkcji monopolu naturalnego,
b) załóżmy, że agencja regulacyjna wprowadza ceny oparte na kosztach przecięt­
nych (ATC). Jak wpłynie to na cenę i wielkość produkcji?
c) w oparciu o założenia z punk lub) zadania przyjmijmy, że organ regulacyjny sto-
suje ceny oparte na kosztach marginalnych (MC). Ile wyniesie wówczas strata
przedsiębiorstwa?
Zadanie 9.18
Przedsiębiorstwo BETA dysponujqce duż<! sil<1 monopolow<1 funkcjonuje na rynku
dobra X. Załóżmy również, że na rynku istnieje duża firma, która jest wyh1cznym
odbiorc<1 półproduktów wytwarzanych przez I O firm dostawczych. Koszty produkcji
przeciętnej firmy opisuje równanie:
TC = Q 2 + HJQ + 40.
a) załóżmy, że duża firma ustała cenę na poziomie l~ natomiast wszystkie przed-
siębiorstwa dostarczające półprodukty zachowuj<! się tak, jak typowy konkurent
doskonały. Wyznacz postać algebraicznq krzywej podaży przeci({tnej firmy dostar-
czaj<1cej półprodukty, a następnie wyznacz linie podaży całej gałęzi;
b) przedsiębiorstwo BETA określa wartość nabywanego na rynku półproduktu na
poziomie 20 zł za sztuk({, jednakże zamierza sprzedawać firmom dostawczym po
znacznie niższej cenie i nabywać cah1 zaoferowaną ilość produktów. Przyjmujqc,
że ustalona przez przedsi<tbiorstwo BElA cena kształtuje się na poziomie P, funk-
cja zysku tego przedsiębiorstwa ma postać:

216 217
 rv1onopol pełny

n = (20 - l')Qs Na podstawie rysunku określ:

oblicz wysokość ceny i poziom ceny, przy której przedsic;biorstwo BETA maksyma- a) wielkość produkc.ii monopolu w punkcie równowagi krótkookresowej,
lizuje zysk. h) cenę monopolową,
c) przychód całkowity i koszt całkowity w punkcie równowagi w krótkim okresie,
Zadanie 9.19 . . d) wynik ekonomiczny monopolu w równowadze.
Wykorzystu.i<JC wzór Amorosa-Robinsona, dla funkcji popytu op1sane.1 wzorem:
Zadanie 9.23
Qn = 400 - 201' Monopol produkuje dobro X zgodnie z funkcj<! kosztów:
a) oblicz cent; p oraz wielkość produkcji Q, . r'
TC = Q2 - 200Q + 500,
b) znajdź maksymahu1 wielkość przychodu całkowitego ( l R).
zaś funkcja popytu ma postać:

Zadanie 9.20 . Qn = 200 - 4P

Monopolista ma stałe koszty marginalne MC = 20. Wyodrf(bn~ł on. trzy segmenty Monopolista zwit;ksza cenę na wytwarzane przez siebie dobro z 40 zł do 45 zł.
rynku: A, 13 i C, które różnią się elastyczności<! i wynoszą odpow1edn~o: IEpd/\ I~ 1.5, a) oblicz wartość wspólczynnika elastyczności cenowej popytu (wykorzystuj<ic meto-
IEpdll I= J ' 2, oraz IE ·I =0,8. . Oblicz,
• . . pdC .
jaka będzie cena monopolisty na kazdym
. • . , • '/
dę punktow<i) dla obu cen,
z tych rynkow, .1ezeh zastosu.1e dyskrymH1<1CJę cenow4. b) wyznacz wartość łukow<1 wspólczynnika elastyczności cenowe.i popytu,
c) wykorzystuj<1c wzór Amorosa-Robinsona, oblicz wartość przychodu marginalne-
Zadanie 9.21 . . go dla zmiany ceny,
Firma bt;dąca monopolem wytwarza stylowe świeczniki, które sprzeda.Je po cenie d) przy .iakim poziomie produkcji Q monopol maksymalizuje przychód całkowity.
p = 20 - O. Zakladaj<1c, że MC = ATC = 5: Ile wynosi wartość TR?
a) wykreśllinię popytu oraz krzywą przychodu całkowitego n~onopol,u,. e) oblicz wielkość sprzedaży i cenę w sytuacji maksymalizacji zysku przez monopol,
b) podaj analityczną postać funkcji przychot.lu marginalne?o '.wykres( Fh f) oblicz zysk monopolu w punkcie równowagi krótkookresowej.
c) oblicz ceni.{ i wielkość sprzedaży, gwarantujące maksymahzaqę zysku monopolu,
Zadanie 9.24
d) jak wysoki będzie zysk? , , .. . . .,. .. . , . .
e) ile wyniesie optymalna ilo,sc P.~·odukc.JI 1 cena, gdy ry.nek .1e~t .do~~on~tle k~nku­ Na podstawie 1ysunku, który przedstawia dwa segmenty rynku na któ1ym funkcjo-
rencyjny, zaś suma kosztow hrm wolnokonkurency.1nych .1est 10wnc1 kosztom nuje monopol wytwarzaj<1cy dobro X:
monopolu. p

Zadanie 9.22
Rysunek przedstawia krzyw<! 1~rzychod:1 n~arginaln.ego, krzyw<1 popytu rynkowego
oraz krzywe kosztów monopohsty w krotk1m okresie.

o o

AR=D
Q
segment B
o segment A
Q

a) wyjaśnij, któ1y z segmentów rynku charakteryzuje się mniejszq, a który większ<J

wartości<! wspólczynnika elastyczności popytu dla każdego poziomu ceny,
b) zakłaclaj11c, że w analizowanym przedziale produkcji MC = O, zaznacz poziom
o 1oo 200 300 400 500 600 700 800 Q
ceny dobra X, jaki ustali producent w segmencie A i w segmencie B,

218 219
 Mikroelmnomia - zhiór ćwkzeii i zada il
c) zaznacz na rysunku optymalnq calkowiu1 wielkość produkcji dobra X w obu seg-
mentach rynku,
d) z jakim stopniem dyskryminacji cenowe.i mamy tu do czynienia?
Zadanie 9.25
Funkcja popytu na dobro X wytwarzane przez monopol ma postać:
Q = 800-40P
Zakładając, że koszt marginalny ponoszony przez to przedsit;biorstwo wynosi
MC = 5 zł przy każdym poziomie produkcji:
a) oblicz wielkość produkcji monopolu w punkcie równowagi krótkookresowej,
b) określ poziom ceny monopolowej,
c) jak na wielkość produkcji i cent; wpłynie wzrost kosztu marginalnego o 5(Vi\'ó?
d) przedstaw na wykresie otrzymane wyniki.
PYTANIA PROBLEMOWE
I. Wymiei1 i omów podstawowe założenia modelu monopolu pełnego.
2. Czy w warunkach monopolu pełnego istnieje konkurencja?
3. Wyjaśnij, dlaczego monopol bt;dzie wytwarzał i sprzedawał w obszarze elastycz-
nego popytu.
4. Jaka jest zależność mit;dzy funkc.i<! popytu na produkty monopolu pełnego
a funkcj<1 popytu rynkowego?
5. Dlaczego krzywa przychodu marginalnego w warunkach monopolu posiada
ujemne nachylenie?
6. Wyjaśnij, dlaczego w warunkach monopolu pełnego przychód marginalrly male-
je szybciej niż przychód przecit;tny.
7. Wymiei1 i omów bari,ery uniemożliwiajqce wejście innych przedsit;biorstw na
rynek monopolu 'pelriego.
8. Omów działania monopolu pełnego zmierzajqce do maksymalizacji zysku.
9. Na czym polega i z cztgo wynika siła monopolowa?
LO. O czym informujt indeks Lernera?
I J. Wyjaśnij na przykładzie zasadę optymalnego narzutu na koszty.
12. Wymie11 warunek konieczny i warunki wystarczaji1ce maksymalizacji zysku
w monopolu pełnym. . ,
13. Czy monopolista th1ż<1c do maksymalizacji zysku może jednocześnie podmesć
cent; i wielkość produkcji?
l4. Czy w długim okresie monopol pełny musi wykorzystywać korzyści skali?
15. Co może zagrozić pozycji monopolisty w długim okrtsie?
16. WymieI1 i omów efekty wystc,:powania różnych form monopolu dla konsumenta.
17. Dlaczego krzywa podaży monopolu w krótkim okresie nie istnieje?
18. Kiedy i w jakim celu monopol stosuje dyskryminacje,: cenow<1?
19. Na czym polega ingerencja rzqdu na rynku monopolu pełnego? ..
20. Dlaczego rozmiary produkcji w przedsit;biorstwie monopolistycznym S<! mmeJ·
sze a zyski wyższt niż w warunkach konkurencji doskonałej?
220
Rozdział 10
Konkurencja monopolistyczna
l<LUCZOWE TERMINY
Grupa produktow:1 - gr~1pa prze_dsit;biorstw wytwarzajqcych i sprzcdaj<icych
podobne produkty, ktore ma.I'! analog1cznt krzywe kosztów i przychodów marginal-
nych.
_Krzywa 1>lanowana, - z~ana również krzyw<1 oczekiwarn1 jtst krzyw<1 w której
zm~anom cen produk_low olero~ai.1ych przez dane przedsit;biorstwo nie towarzyszq
zm1<111~ cen produ~tow przeds1ęb1or~tw konkurencyjnych. Krzywa popytu plano-
wana Jes~ krzy_w.q~ pką wyobn~ża ~obie przedsit;hiorstwo, przyjmuj<ic założenit, że
wzros_t wwlkosc1 JCgo sprzedazy rne wywoła rtakcji wśród przedsit;biorstw konku-
~·c1~c~1nych. ln~1ymi sl~':"y, zakłada sit;, że przedsiębiorstwo może sprzedawać różne
1losc1 produktow po roznych, ustalonych przez siebie cenach, natomiast konsumen-
ci S<! lak przywi_<_i.zani do. m~trki, że l~upuj<1 dodatkow<1 produkcjt;, a jednocześnie
w.zrost produkq1 pr'.'-eds1t;b1orstwa rne przyczyni się do reakcji cenowej przedsię­
b10rs_tw ko1~k~IrencyJ11ych. Krzywa planowana bt;dzie dlatego bardziej elastyczna
(czyli bardz1e1 płaska w stosunku do osi odcit;tych).
Krzywa rzeczywista - krzywa, która powstaje wówczas, gdy prztdsiębiorstwa
konkurtncyjne również zmieniaj<! ctnę, reagując na zmianę ceny produktów ofe-
rowan~ch. prztz dane przed~it;biorstwo. Krzywa rztczywista zaklada więc reakcjt;
pr:-e.ds1t;b10rslw konkurency.JI1ych. A zatem będzie ona mniej dastyczna (czyli bar-
<lz1t.1 stroma).
Ko1~lmrc1uja mo~1opoli~tyczna - .rodzaj rynku, który złożony jest z wielu pro-
~uce;1~ow, w~twarza.Flcycl_1 1.sprzeda.1_<1cych zróżnicowane produkty pod wzglt;dem
pkc;sc1, marki, opakowama, itd. Ttona konkurencji monopolistycznej hiczy w sobie
zarowno elementy modelu konkurencji doskonałej, jak i modelu monopolu pełnego.
Została ona opracowana w latach 30. i 40. XX wieku, a jej twórcami byli .Joan Robin-
son oraz Ed:vard I~. ~!rn?1~)erlin._ Mode~ konkurencji monopolistycznej cechu.ie sit;
:vyst7po~amem du7:tJ 1losc1 kupuj'lcych 1 sprzedaj<1cych, zróżnicowaniem produktu
1 duzy'.111 ~~t.latkam1 na reklamę, maksymalizowaniem zysku, swobodq wejścia na
rynek 1 wy.1scrn z rynku oraz założeniem doskonalej informacji na rynku.
Kon~nircnt;~a n~cccnowa - rywalizacja mit;dzy przedsiębiorstwami, ohtjmująca
wszystkie, z wy.1<1tkiem ceny części składowe marketingu.
UZUPEŁNIJ LUKI W TEKŚCIE
Model konkurencji monopolistycznej jest pierwszym ekonomicznym modt-
lcm przedsiębiorstwa na rynku, którego celem jest opis jednego z możliwych
stanc~w konkurencji ............................ (doskonałej I niedoskonałej). Model
len Jest pewn<1 sfen1 granicznq mit;dzy „ . „ „ ...•.. „ „ ...... „.. a ... „ ............ .
221
 f\r1ikrockonomia zbiór ćwiczc(1 i zada(1
Konkurencja 111011opolistyczna

.. „ ......... 'lwórc<1. modelu był .................... „ który wprowadził poj<;cie

. .. .. . .. . ... . .. .. . .. . oznaczającej ................................ · · ·· · ·· · ·· ··· · ·· ·· · ·· · ··· .. .
PD FD
2. Im wi<;ksze zróżnicowanie produktu, rzeczywiste lub urojone, tym bardziej kon-
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przedsitibiorstwo monopolistyczne, ze wzglctdu na to; :i.e kon- kurent monopolistyczny ma wpływ na cenę.
kuruje tylko w danym segmencie tynku jest .... ·:: ·: ......... · .... · · ·: · · ·:' .1ednakże
przy podejmowaniu decyzji nie uwzgl<;dnia reakcji mnych przeds1<;b~~m;tw kon-
kurency_jnych. Przedsictbiorstwa funkcjonu.i<ice w modelu konkurenq1 monopo-
PD FL]
3. W modelu konkurenc:ji monopolistycznej producent jest ccnobiorc<1.
listycznej ........................... „... ... swoje produkt~. To · · .. · · ·. · · · · · · ·: „ ·: ... ... .
. . „ .......... „ może być .............................. i wym ka z wykorzysla111a 111nych r[~ r[~J
surowców lub technologii oraz może mieć charakter ... · .... · · · · · · · · · · · · · · · .... . 4. W długim okresie istniejq przeszkody dla producentów zewnętrznych w wejściu
Im wictksze zróżnicowanie produktu, tym przedsicthiors~w<~ ma ...... : ......... . na rynek monopolistyczny. ·
(mniejszy / wi<;kszy) wpływ na cenct. W efekcie przeds1ęb1orstwa duz<1 wagę
PL] rD
~~ :~~~'.'. .~~'.-~ ~,~~
1 1 1
w~.iś~·i; ;;;l· ·;.~;~~k ··l~~~·l;~~~;ii~·t;~~;;; :i~~Ł
'. ... .. :::::: .-.· .· .-.-.-.-.-.·::.-.-.-.-.-.-. · ._. · · · 5. Aby nie zejść do roli cenobiorców, konkurenci monopolistyczni muszq różnico­
wać swo_je produkty .
... ... ...... ... ... ... ... ... , 1)011iewctż .................. ··· ... ··· ··· ··· ······ ··· ··· ··· ··· ······

.... w·. ~l·(;<l~i~. ·k~;;;k~;~~·1~~ji .. ;;;~;;~;~ii~·t;~~·1~~J·. ~~; .....„„..'.'.'.'.'.'.'.'.'.'.'.·. '.......... krzywe

6. W odniesieniu do grupy produktowej krzywe popytu i kosztów zasadniczo różni<!
popytu. Krzywa popytu bardziej elastyczna oznacza ...................... ·······:··· si<; od siebie.
............... „ ............. „ ........... „ ..................... „ ................ , natomiast
mniej elastyczna krzywa popytu, zwana krzywą ............. · ..... ·. · · · · · ., oznacza PD
7. Krzywe kosztów przedsi<;biorstw w grupie produktowej nie zmienia.i<! si<; wraz ze
zmianami rozmiarów produkc,ji grupy .
. . . . r;·~~~j~i~[;il;;.~·t~~~; .. ;;1~;;~~;~Ii~·t;~~;;~·. ~~~i~1~;1·. ;.6~;;~~~;~~. ·k;·Ó~i~(;~1~;."~~l;w<1,. gc!y
jego .. „ ... „ ........... „. „......... zrówna si<; z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Speln1:111e rD rD
8. W warunkach konkurencji monopolistycznej w przedsi<;biorstwach będzie istniał
·tego warunku pozwala producentowi osi<1gnq~ .. : .... ·: .. : · ... · · · · · · · · · · · poziom
produkcji, co w krótkim okresie może oznaczac os1qgm<;c1e .............. · · · ..... „ stały nadmiar wolnych mocy produkcy_jnych.
.............. „ gdy .......................................................... , ................ „
................... , gdy ........................................... „ ......................... „ rD FD
9. Przedsiębiorstwa w modelu konkurencji monopolistycznej będ<1 produkowały
gdy ................................. oraz ................................... „ „
........... „ gdy ....................................... ······ wi<;cej i sprzedawały je po niższych cenach niż przedsittbiorstwa doskonale kon-
W.. di~;~;;1~·. ~;j<~·~~i~·. ;.~~~;;<;~~;~~;. i~;nkurenta mon?p.olistyc~nego kształtuje . się kurencyjne.
na poz1om1e · · zys · ·Im . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... 1 .1est
· osqg·ma
, < ' w przedziale
. .. .. .. .. .. . . . . ...... .. .. .. (rosrnicych I malej<icych) korzyści skali, czyli ........ „„
IO. W modelu konkurencji monopolistycznej producenci wytwarza.i<! dobra, które
.. . . . .. .. .. .. . .. ...... .. (rosnqcych I malej<1cyeh) LATC.
maj<! tyle cech wspólnych, że można je uznać za bliskie substytuty .
Konkurencja niecenowa polega na ..................... · · · .... · · · · · · · · · · · · · · · ·· .„„

............. „ zaś jej efekte111 jest ......................................... · · · · · ·. · · ·

rD FD
11. W konkurencji monopolistycznej uchyla się założenie o zupełnym braku wpływu
przedsiębiorstwa na cen<;.

TEST PRAWDA - FAŁSZ

rD
12. Krzywa rzeczywista uwzgl<;dnia reakcję cenowq konkurentów.
rL]
Zaznacz Iiterct p jeśli zdanie jest prawdziwe, natomiast literę F jeśli zdanie jest rD rD
13. Krzywa popytu bardziej elastyczna z którq spotyka si<( konkurent monopoli-
f;<~ł~~~;delu konkurencji monopolistycznej uchyla się założenie o homogeniczna· styczny zakłada, że wzrost produkcji spowoduje reakcję cenow<1 przedsictbiorstw
konkurencyjnych.
ści produktu.

222
223
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczc{1 i 1.nda1i Konkurcncj11 monopolistyczna

PD FD ?S N·1 ry I L· · · p
D F [~]
14. Konkurent monopolistyczny o~iqga optymalny poziom wyniku ekonomicznego -·. p1~zed~1i~~:i~:1~~1;~u,1qcym clam1 grupę produktoW<! konkuruje ze sobq mala liczba
w punkcie zrównania sitt TR z TC.
PD FD
15. W krótkim okresie przedsiębiorstwo monopolistyczne osiqga zysk ekonomicz- 26. Ponieważprzewyższa
każde 1)rzedsi1•[)1l.)OI~StWll
, • '! •
. . . z FI ·kl
1111'(1 d o czy111enn j . r
r . I
tu, cena minimum kosztów pr;,eciętn;ch. e w opa< aJ<!q 1111'! popy-
ny, gdy MC=MR i P>ATC.
PD
zaprzestania produkcji, gdy MC=MR i AVC<P<ATC.
FD
J 6. Konkurent monopolistyczny osi<1ga w krótkim okresie stratę nie wymagającą 27. Firmy w warunkach kontu 1
mniej i sprzedawać po wyższych
. .
g monopolist czn "FI
·cen· ·I
dcl
D ..
·.· :..y - e,1 Jęd<1 rncze,1 produkować
n1z 111 my doskonale konkurencyjne.
P[--1 FD
17. Krzywa popytu rynkowego z jakq spotyka się konkurent monopolistyczny jest
mniej elastyczna w porównaniu z krzywą popytu na produkt monopolu pełne-
28. Konkurencja cenowa międ~yD
s~polistami uznawar!:
.,l-~· Z~l' ()'ll'llz
' ,o opIaca Irn1.
go. <) R, .• . .
2. . OZlllCOWdllle
·
. „ ,
produktow jJOc1·1g·1
·
p
' ' Z'I
.
_, ·Slll)4. d uze
. nakłady n·i reki·
F I~ ·. .
wamc
. asortymentowe zwię·ksz·1
· "' ko111' eczne
, na I( ł ady B'I tii· ' ·I dn)ę,
· · a rozmco-
..
w1cloasortymentowej. ' uc iom1e111e proclukCJI
18. W punkcie równowagi długookresowej konkurenci monopolistyczni osi<1gają

".~J ;J
zerowy poziom zysku ekonomicznego.
PD FD
19. Równowaga długookresowa konkurenta monopolistycznego osiqgana jest
30. Stosowanie strategii odstr!:sz9cenowego
tę konsumenta.
.
zmme.1szc1 zysk monopolowy 1 stra-
.
w przedziale malejqcych LATC.
p [-=:J F D Fo
20. Zerowy poziom zysku ekonomicznego w punkcie długookresowej równowagi
konkurenta monopolistycznego jest efektem przyjęcia założenia o doskonałej TEST WIELOKROTNEGO WYBORU
informacji o rynku.

21. W stanie równowagi

PD
długookresowej swoboda wejścia (i wyjścia) na rynek
l. Ryne~' k~inkurencji monopolistycznej charakteryzu ·e si „
a) duz<1 hczln1 uczestników rynku, J ' ę.
w konkurencji monopolistycznej zapewnia, że wszystkie firmy dzialaj<1ce w tej b) .możliwości<! kształtowania ceny przez producent·1
c) Jednorodności<\ produktu, ''
gałęzi osiqgają zysk ekonomiczny równy zeru.
d) doskonalą informacjq 0 rynku.
PD FD
22. Różnicowanie produktu oznacza, że rywalizujqce przedsiębiorstwa w pewnym
2. W .obr.ęl?ie tzw. „grupy produktowej":
a) 1st111e.1e swoboda „wejścia" na rynek i wy1'śch" z . k
b) ()' ' · ' " ' , I yn li
stopniu s<1 w stanie wywierać wpływ na poziom cen. . grarnczony .rest przeplyw kapitału, '
~) ~1:zyw~ po~yt;1 i k~sztó;v <~la przedsiębiorstw z grupy są identyczne
PL] FD
23. Garnitury szyte w bardzo krótkich seriach to typowa grupa produktowa,
izywe kosztow p1zeds1ęb1orstw w gru )ie nie z . . . .
rozmiarów produkcji grupy. l
'
.mtenHIJ<I się wraz ze zmianami
wcwm1trz której nabywcy dostrzegaj<! istotne różnice, w zależności od tego, od 3. .Mod~I konlu.11:e1~cji monopolistycznej uchyla założenie o:
kogo pochodzi towar. <1) doskonalc.1 mlormacji 0 rynku,
F[~ b) homogeniczności produktu,
24. W konkurencji monopolistycznej produkty są dalekimi substytutami, dlatego c) 7:~1 P~~n~m braku w~lywu przedsiębiorstwa na cenę,
też każde przedsiębilirstwo jest w stanie do pewnego stopnia kontrolować cenę 4. ~~t~:i~~11zcnJml ~7:ględlne.1 w?lności „wejścia" na rynek i „wyjścia" z rynku
- J< 111zszyc 1 stwwrdze!l S<! prawdz· cl .. ',-. . ·
swojego wyrobu. monopolistycznego: iwe w o mesienm do konkurenta

224
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczc(1 i zada1l
_ _ _ _ ___:_K::.:.:."':::.'k:::.u::rc-'"11c"'-·j1! monopoli~czna - - - - - - - - - - - - - - - ,

a) przedsiębiorstwo monopolistyczne ze względu na to, że konkuruje tylko w b) jedno przedsiębiorstwo wprowadza now<) technologic; do wytwarzania podob-
danym segmencie rynku jest cenotwórcą, nego produktu,
b) poprzez różnicowanie produktu przedsittbiorstwo monopolistyczne uzyskuje c) każdy z 1;ro~lucentów nadaje swojemu produktowi cechy odróżniai<ice go od
określomi siłę monopolow<1 wyrażaj<icą sit; możliwością kształtowania ceny produktow mnych producentów, ·
c) w punkcie równowagi długookresowej konkurenci monopolistyczni uzyskuj'ą d) prz,ed~iębiorsl\.:va dostrzegaj<! różnice w produkcji swoich konkurentów.
zerowy poziom zysku ekonomicznego, t I. W k1.'0lk1111 okresie przedsictbiorstwo monopolistyczne może osi<igać zysk eko-
d) cena dla konkurenta monopolistycznego ma charakter zewnętrzny. nom1czny, gdy:
5. Krzywa rzeczywista z któni styka się przedsit;biorst.wo monopolistyczne: a) MC=MR i ATC>P,
a) zakłada reakcję cenow<i konkurentów, b) MC=MR i AVC>P,
b) zakłada brak reakcji cenowej konkurentów, c) MC=MR i ATC<P,
c) jest bardziej elastyczna (bardziej pochylona w prawo), d) MC=MR i ATC>P>AVC.
cl) jest mniej elastyczna (bardziej stroma). 12. Konkurent. monopoli~.tyczny w krótkim okresie osic1gnie stratę niewymagaj<jC<!
6. Wielkość siły monopolowej na rynku konkuren~ji monopolistycznej zależy od: zaprzestama produkq1, gdy: ·
a) kosztu wejścia na rynek, a) MR==MC i ATC>P<AVC,
b) liczby konkurentów, b) MR==MC i ATC>P>AVC,
c) elastyczności cenowej popytu, c) MR=MC i ATC<P<AVC,
d) elastyczności cenowej podaży. cl) MR=MC i ATC<P>AVC.
7. Przedsiębiorstwo funkcjonuj<ice w warunkach konkurencji monopolistycznej 13. Rów1~owaga krót~ookresowa pr7:edsiębiorstw:1 monopolistycznego osi<igaj:ice-
spotyka się z: go shatę wymagaJC!C<\ zaprzestama produkcji ina 1hiejsce wówczas, gdy:
a) dwiema krzywymi popytu, z których jedna jest doskonale elastyczna zaś dru- a) strata jest większa od FC,
ga jest prostopadła do niej, b) VC<:TR,
b) dwiema różnymi krzywymi popytu, z których pierwsza charakteryzuje się tym, c) AVC:5P<ATC,
że zmianie cen produktów przedsiębiorstwa nie towarzysz<\ zmiany cen pro- d) AVC>P<ATC.
duktów przedsictbiorstw konkurencyjnych, zaś druga krzywa popytu powstaje 14. Równowa~a ~lugookr~sowa konkurenta monopolistycznego:
wówczas, gdy zmianie cen produktów przedsiębiorstwa towarzyszy zmiana cen a) ks~tałtu.1e. się na poziomie zysku normalnego,
produktów pozostałych konkurentów, b) os1<1gana .1est w przedziale dodatnich efektów skali
c) dwiema różnymi krzywymi popytu, z których pierwsza jest bardziej elastyczna c) osiqgana jest w przedziale malejqcych LATC, '
od drugiej, d) kształtuje. się na poziomie dodatniego zysku ekonomicznego.
cl) dwiema krzywymi popytu, z których planowana krzywa popytu jest bardziej 15. ~erowy poziom .zysku ekonomicznego w punkcie równowagi dlugookresowej
plaska a krzywa rzeczywista bardziej stroma. Jest konsekwcncJCI przyjęcia założenia o: ·
8. Konkurenci monopolistyczni dążqc do przesunięcia krzywej popytu na prawo, a) możliwości kształtowania ceny przez producenta
wykorzystujq do tego celu: b) dużej liczbie uczestników rynku, '
a) nieuczciwą konkurencję, c) doskonalej informacji o rynku,
b) jakość produktu, d) swobodzie wejścia na rynek nowych producentów.
c) markę przedsiębiorstwa, 16. Jeżeli ccn~1 j~st równa .kosztom marginalnym (P==MC) w przedsiębiorstwie
d) cenę. maksymahzu.J<1cym zyski, to stopiei1 monopolizacji jest:
9. Jeżeli przychód marginalny przedsiębiorstwa monopolistycznego jest mniejszy a) równy jedności, ·
od kosztów marginalnych, wówczas przedsictbiorstwo: b) mniejszy od jedności,
a) osiqga zysk ekonomiczny, c) większy od jedności,
b) powinno ograniczyć wielkość produkcji i podnieść ccnc;, d) równy zero.
c) powinno zwiększyć wielkość produkcji i obniżyć cenę, 17. Typowy rynek konkuren~ji monopolistycznej przypomina:
cl) ponosi straty i powinno zaprzestać produkcji. a) monopol, ponieważ typowy konkurent monopolistyczny napotyka ujemnie
IO. Ze zróżnicowaniem produkt.u mamy do czynienia wtedy, gdy: nachylomi krzyw<! popytu na swo.ie produkty,
a) konsumenci dostrzegaj<! różnice w produkcji przedsittbiorstw na tym samym h) rynek k~ml~ure1:cji doskon'.1łej, ~oni~waż liczba producentów na rynku jest na
rynku, t~le .duza, z~ 111~ _cid~~uwa.FI 0111 zw1<1zków pomiędzy podejmowanymi przez
s1cb1e dccyz.1am1 lłosc1owo-cenowymi,

226
227
 _ Mi.kroc~onomia ·-· 1.hiór ćwiczci'i i zada1l - · - - - - - - - - - · - - - - - - - --~--·--·-- Kt>nkurc11cj;1 morn>e~~_!)'czna ----·---··------

c) monopol, ponieważ utrudniona jest możliwość wejścia na rynek monopo(i. ZADANIA

d) ~~~~;?konkurencji doskonalej, ponieważ w długim okresie przedsiębiorstwo Zadanie I O. I
monopolistyczne osiqga zysk zerowy ( nor~alny ). ~lsit(biorstwo monopolistyczne „PRACUŚ" sprzedaje w styczniu I OO.OOO jedno-
18. W długim okresie przedsiębiorstwo monopohslyczne: stek dobra X w cenie Px= IO j.p. W czerwcu lego samego roku przedsiębiorstwo to
a) osiqga zysk księgowy równy kosztom ukrytym, . _ , obniżyło cenę na wytwarzane przez siebie dobro o 20'~,, podczas gdy konkurenci
b) wyznacza cenę rówmi przeciętnym kosztom całkowitym (P-LAl C), nic reaguj<! na zmianę ceny, w wyniku czego może zwiększyć sprzedaż o 30%. We
c) osic1ga zysk ekonomiczny, . . .. wrześniu konkurenci również obniża.i<! ceny dóbr wytwarzanych w ich przedsit(bior-
d) wytwarza po minimalnych przec1~ln~ch koszta~h ~alko~1t~~h. , , . . . . . stwach do poziomu Px=8 j.p. za je_dnostkę dobra, w wyniku czego sprzedaż dobra X
19. w wyniku napływu nowych przeds1ęb1orstw na 1ynek, przy z<1łozt:111u stałego.· przez przedsiębiorstwo „PRACUS" spadła do poziomu J IO.OOO jednostek w porów-
(niezmienionego) popytu, ma miejsce: naniu do wielkości sprzedaży w cze1wcu. Na podstawie powyższych danych:
a) nieuczciwa konkurencja, a) wykreśl krzywe popytu na dobro X przedsiębiorstwa „PRACUŚ" w sytuacji, gdy
b) wzrost rynkowej podaży, tylko to przedsiębiorstwo obniża cenę na dobro oraz, gdy pozostali konkurenci
c) obniżenie się ceny,: . również obniża.i<! ceny na wytwarzane przez siebie dobra,
d) spadek zysku ekonomicznego aż do poz1omu„zerowego'. . . . b) oblicz wielkość sprzedaży przedsiębiorstwa „PRACUŚ" utraconq na rzecz kon-
20. Wzrost konkurencyjności w modelu konkurenCJI monopohstyczneJ powoduje: kurentów.
a) spadek wielkości popytu,
Zadanie J0.2
b) spadek cen,
c) wzrost przychodu przedsiębiorstwa, Planowam1 krzywq popytu dd na wytworzone przez przedsit(biorstwo monopoli-
styczne dobro X opisuje równanie:
d) spadek produkcji.
Q = -40P + 800,
natomiast cena dobra X wynosi Px=l5 j.p.
a) ile jednostek dobra X sprzedaje konkurent monopolistyczny?
b) oblicz wielkość sprzedaży przedsiębiorstwa monopolistycznego, jeżeli obniży
ono cenę dobra X do poziomu Px = l 2 j.p.,
c) załóżmy, że pozostałe przedsiębiorstwa konkuren(,-yjne funkcjonuj<1ce na rynku
konkurencji monopolistycznej również obniżyły cenę na dobro X, a rzeczywista
krzywa popytu DO analizowanego przedsiębiorstwa ma postać:
Q = -20P + 600.
lic wówczas jednostek dobra X sprzeda analizowane przedsiębiorstwo?
, d) przedstaw graficznie zaistniałq sytuację.
Zadanie I 0.3
Jeden z konkurentów monopolistycznych sprzedaje kosmetyki wysokiej jakości
ponosz<1c długookresowe koszty całkowite opisane równaniem:
LTC = Q 3 - 4Q 2 + IOOQ.
Zakładaj<1c, że wszystkie przedsiębiorstwa funkcjonujiice na 1ynku monopolistycznym
zmieni<! cenę wytwarzanych przez siebie kosmetyków w tej samej proporc.ii, wówczas
analizowane przedsiębiorstwo dopasuje wielkość produkcji do nowego poziomu ceny
zgodnie z rzeczywist<1 krzyw<! popytu OD, którq opisuje równanie:
Q = -0,SP + 100.
a) oblicz wielkość produkcji przedsit(biorstwa monopolistycznego znajduj;icego się

228
1') w równowadze w długim okresie,
h) po jakiej cenie konkurent monopolistyczny sprzedaje swój produkt'!
ohH" cH„lyozno<ć ceomwq popyt n hzywe.i plonowonej.

229
--
Mikroekonomia - zhi6r ćwiczc1l i zadni1

Zadanie I0.4
gdzie: O - liczba przejazdów,
Konkurenl monopolistyczny produkuje mikroprocesory, ponosząc długookresowe···· P - przeciętna cena za kurs.
koszty calkowile, klóre opisuje równanie: Ustalone
. cl oslalnio
"k przez Rad<'-r Miei·sl<· ·t· k" . . .
• cJ s ctw t sprawn1·1 że p . l I
LTC = Q 3 - IOQ2 + 50Q, przqaz n ·sz<i wynosi P=2 zl z·t k ..
Ak 1' . <.'' , ... rzcctę na op ala za
wynosi 30, a 1"edna riksz·t przy, 1·e'·'1· ul1s. - luka na liczba licencjonowanych rikszy
zaś krzywa planowana (oczekiwana) popytu opisana jest następuj<1co: · ,, ' · pe nym wy orzyst· · ·
nie 50 kursów tygodniowo. Tyg~ciniowe koszl „, . <ll~lll, moze od~Jyć maksymal-
p = y-6Q, naslępuj<1ce: · , Y cc1łkowite dla przeciętnej rikszy sq
a) oblicz wielkość produkcji przedsiębiorstwa monopolislycznego znajduj<1cego się
w równowadze długookresowej, . . TC = 60 + 0,3Q
b) po jakiej cenie przedsiębiorstwo to będzie sprzedawało mikroprocesory? a) czy podaz nksz jeżdż<1cych po ulicy Piot k 'k" -. . . .
c) ile przedsiębiorstw monopolislycznych znajduje się w grupie produktowej? b) ile ~~1~o~i- 1mpy~ na .przeje~hanie się rik;z,~ts tej Jest zbyt mała'!
c) czy uks~.'uze os.uigał'l zyski nadzwycza.jne?
d) czy potizeby khentow zosta.ią zaspokojone?
Zadanie I 0.5
Funkcja długookresowych kosztów całkowitych konkurenta
Zadanie .I 0.8
będ<1cego w równowadze długookresowej ma postać:
Przedsiębiorstwo
, A dziah
, ' wi' rytlk li kon k Ufenqt.. monopc f" t ·
LTC = 2Q 3 - 50Q2 + 400Q,
kosztow całkowitych lego przedsi„bio
-r
·t . . .. · ,
rs Wd optSUJC rowname:
. l ts yczneJ. Funkcję
zaś krzywa planowana popytu ma poslać:
TC = 5Q2 + 40Q + 600,
P = Y- IOQ.
zaś krzywa popytu na zróżnicowany prodt1kt l . .
Jednakże na skutek zmian zaistniałych na rynku, krzywa planowana popytu również równaniem: ego przeds1ęb1orstwa .iesl opisana
uległa zmianie i opisuje ją równanie:
. p = 400 - 5Q.
P == Y- l4Q.
a) zysk,
wyznacz wielkość produkcji przy I t, . . . d . .
' , < ore.1 ptze s1ęb1orstwo osi<1ga maksymalny
Oblicz zmianę:
a) wielkości produkcji przedsiębiorstwa monopolistycznego, b) przy jakim poziomie ceny przedsiębiorstwo . k. r .
b) ceny jednostki produktu wytwarzanego przez przedsiębiorstwo, c) oblicz wielkość zysku przedsiębiorstwa A.
m<1 syma IZUJe zysk?
c) liczby przedsiębiorstw znajdujących się w grupie produktowej?.
Zadanie 10.9
Za.danie I0.6 Znajdź maksymalm1 wielkość przychodu C' li "t . . .
Krzywa popytu na produkty przedsiębiorstw monopolistycznych produkuj<1cych stycznego oraz wielkos<c~ p1·odt1k
•
„. .cl <owi ego przeds1ęb1orstwa mono1mli-
CJI 1 cenę prz kt, · · .
ly wideo ma postać: funk('.ji popytu: QD = 600 - 2P. . ' ,y ore.1 osu1gany Jesl ten przychód dla
Q = I00-2P,
natomiast koszly produkcji we wszystkich przedsic;biorstwach grupy produktowej Zadanie Hl. IO
takie same i wynoszą MC= IO j.p. Przedsiębiorstwo monopolistyczne wylw·dlZd
P-180 ł w·
.. . I l .
(0)1() X
,
kloreg . .
a) oblicz wielkość produkcji zapewniając<! maksymalny zysk, - z . tedz11c, że popyl na dobro X clnnk . . . . ' . . o cena wynosi
b) przy jakiej cenie zysk jest maksymalny? IE'"''= 4, zaś funkc.:ję kosztów margin~1h~y ~~ryz~1.!e. się ,stahi ~laslycznościq
== 8Q + .15 · ' c 1 optSUJe rowname:
Załóżmy, że wszystkie przedsiębiorstwa grupy produktowej zwit(kszyly
znajdź wielkość prodt k ·· I · l
cję o 10%. oblicz. wiclko~ć 1)rzycl~ocd'Jl p~·zl,kec s1? Jiorstwa monopolistycznego,
c) oblicz nową wielkość produkcji i cen<; przy których zysk jest maksymalny, · , u Cd owitego.
d) jak wpłynie lo na wielkość całkowitego zysku?
e) dokonaj interpretacji ekonomicznej otrzymanych wyników. Z!filnie I 0.11
Funk
. . Cję· popytu . .
przcds1ębiorslwa mon 1• ·t , ..
SUJe równanie: c1po is ;czncgo produkujqcego taborety opi-
Zadanie ] 0.7
Lóclź słynie z ulicy Piotrkowskiej - najclluższej handlowej ulicy w Europie, po. natonfr . r . .. Qn = 200 - 4P
można przejechać się rikszą. Tygodniowy popyt na przejazdy opisuje równa111e: dst unkqa koszlów całkowitych ma postać:
Q = 2000-5P. TC = 3Ql - 2Q2 + 5Q + 40,

'l'l(I T~I
 Mikmckvnon1ia -- zbiór ćwiczc1l i zadi1i'1

a) wyprowadź funkcjt; zysku lego przedsit;biorslwa, . . ,

- zadanie I 0.14
ł<lmkurcm:j;i m1>nopoli.'\tycz11a - - - - - - - - - - - - - · - - - - - - - · - - -

b) przy jakiej wielkości produkcji przedsiębiorstwo maksymalizuje ~ysk? Planowanq krzywq popylu dd na dobro X wytwarzaną przez przedsiębiorstwo
c) oblicz cenę, po której przedsit;biorstwo monopolistyczne sprzeda.Je taborety? monopolislyczne przedstawia równanie:
d) oblicz wielkość zysku przedsiębiorstwa. Q = - 50P + 1200
a) uzupełnij łuki w tekście:
Zadanie I 0.12 I. Przedsiębiorstwo oferuj<1c dobro X po cenie Px 1 = 20 zł sprzedaje ..... .
W gałęzi wytwarzaj<1cej dobro X funkcjonuje n-= 70 przedsiębiorstw: Rynkowy ............... jednostek dobra X,
popyt na produkt wytwarzany w gałęzi ma pos~ać: QD = 4(~0 - 21'. natmmasl ,długoo­ 2. W przypadku, gdy przedsit;biorslwo obniży cenę na dobro X o 25%, wówczas
kresowa funkcja kosztów typowego przedsit;b1orstwa w leJ gałęzi ma postac: sprzedaje .................................. jednostek tego dobra.
LTC = 2Q 3 - 20Q2 + 60Q. Przedsic;biorstwa konkurencyjne funkcjonuj<1ce na rynku konkurencji monopoli-
a) wyznacz wielkość produkcji typowego przedsiębiorstwa, stycznej również obniżaj<! cenc; dobra X, w efekcie czego rzeczywista krzywa popytu
b) ile wynosi cena równowagi długookresowej'? f)/J analizowanego przedsiębiorstwa ma postać:
c) oszacuj łqczną produkcjt; gałęzi, równoważqcq rynek p.ro,duktu,
Q = - 40P + 1000
d) dokonaj interpretacji ekonomicznej otrzymanych wyn1kow.
h) w oparciu o planowam1 dd i rzcczywislq DD krzywq popytu, uzupełnij tabelt;:
Zadanie 10.13 ____ _Q ____ P (dla dd) P (dla DD)
Przedslawione rysunki dotyczq przedsit;biorslwa monopolistycznego . .Jakim wielko-
1OO
ściom ekonomicznym odpowiadaj<! zaznaczone pola?
150
b) p 200
a) P
250
300
350
400
450
500
550
d
600

c) na podstawie danych zawartych w tabeli uzupelnij poniższy tekst:

o Q o Q
l. jeżeli przedsiębiorstwa konkurencyjne funkcjonuj<1ce na rynku monopoli-
d) p stycznym również obniż<! cenę na dobro X, wówczas wielkość popytu na to
c) P
dobro oferowane przez dane przedsiębiorstwo ........... „................... . .... .
(wzrośnie/zmaleje),
2. jeżeli cena dobra X wynosi wówczas przedsiębiorstwo sprzeda ........... .
. . . . . . . . . . . . . . . . jednostek dobra X,
3. w porównaniu do sytuacji wyjściowej, gdy przedsiębiorstwo sprzedawało 200
jednostek dobra X po cenie po obniżeniu ceny sprzedaje ono .................. .
(mniej/więcej) dóbr X o ......................... jednostek.
d) hazuj<1c na danych zawartych w tabeli narysuj planowami krzyw<1 popytu dd
i rzeczywistq krzywą popytu DD, także zaznacz na rysunku wielkość produkcji
d d utraconq na rzecz konkurentów oraz różnict; wielkości popytu analizowanego
przedsiębiorstwa, wynikającq ze zmiany popytu rynkowego na oferowane przez
Q niego dobro X.
o Q o

232 233
 Mikroekonomia - zhitlr ćwiczc1l i zadatl

Zadanie I 0.15
Przedsiębiorstwo STYL & SZYK funkcjonuj<1ce na rynku monopolistycznym szyje Rozdział 11
modne garnitury. Długookresowa funkcja kosztu całkowitego ma postać:
LTC = 0,02Q3 - 0,8Q 2 + 50Q Teorie oligopolu
Przedsiębiorstwo to spotyka się z dwiema krzywymi popytu na swoje produkty.
Planowana dd i rzeczywista DD krzywa popytu są liniami prostymi, których ogólną KLUCZOWE TERMINY
postać opisuje równanie: P = aQ 0 + b. Wartości współczynnika kierunkowego
liniowych funkcji popytu nie ulegają zmianie i wynoszą: a 1 = -0,4 dla planowanej Przywództ.wo cenowe przedsiębiorstwa o niskich kosztach - ma miejsce wów-
krzywej popytu dd i a 2 = -0,7 dla rzeczywistej krzywej popytu DD. czas, gdy rolę. d'.)minuj<1c<1 na rynku oligopolistycznym przejmuje przedsi.ębiorslwo
a) przedstaw w postaci analitycznej planowam1 dd i rzeczywist<1 DD krzyw<! popytu ponoszi1ce na3111ższe koszty produkcji, które wyznacza również cenę rynkow;1 dane-
na garnitury, go pnid~ktu. Pozostałe. przedsiębiors~wa, dzialajqce na takim rynku, osi<igajq zysk
b) określ, przy jakiej wielkości produkcji i cenie przedsiębiorstwo STYL & SZYK osią­ przy ceme wyz1~~1czon~.1 przez przedsiębiorstwo dominuji1ce tylko wtedy, gdy ich
ga równowagę dlugookresow;j'? koszty yr?dukq1 S<! n~ż~ze o~ przychodów całkowitych . .Jednak masa zysku tych
c) przedstaw na wykresie otrzymane wyniki. przeds1ęb1orstw uzalezmona .Jest w znacznej mierze od różnicy między ich koszt.a-
mi produ!'cji a ~osztami ~onoszonymi przez przedsiębiorstwo wyznaczaj<ice cenę.
P~·zy .anah~owan.1~1 .przywodzt~a cenoweg<_> o nis~ich kosztach przyjmuje się zaloże­
PYTANIA PROBLEMOWE nte, ze ohgopohsc1 wytwarza.FI homogemczne (Jednorodne) produkty, w wyniku
czego krzywe popytu przedsiębiorstw są jednakowe.
I. Wyjaśnij pojęcie konkurencji niedoskonalej. , Duopol - roc.lz<~j 1ynku <~ligopolistycznego na którym działaj<) dwa.i producenci,
2. Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że na ogól współczesne rynki sq rynkami ktorzy wytwarza.FI 1sprzeda.FI ten sam produkt. Decyzje podejmowane przez jedne-
konkurencji niedoskonałej? Uzasadnij swojq odpowiedź posluguj<1c si<; przykła­ go producenta S<J skorelowane z działaniami drugiego funkcjonuj11cego na 1ynku
dami. przedsiqbiorstwa. Mechanizm funkcjonowania duopolu jest uzależniony od przy-
3. Wymie{1 i omów podstawowe założenia modelu konkurencji monopolistycznej. jętych założeń dotycziicych charakteru zależności występuj<1cych miedzy dwoma
4. Czy prawdą jest, że im większe zróżnicowanie produktu (rzeczywiste czy urojo- prze.dsiębiorstwami. Najbardziej znane modele oligopolu zostały opracowane przez
ne) tym przedsiębiorstwo ma większy wpływ na cenę? Uzupełnij odpowiedź. A. Cournota ( l 838), I. Bertranda ( 1883), N. Y. Edgewortha ( 1897), R. Chamberlina
5. Dlaczego przedsiębiorstwo monopolistyczne jest cenotwórcz<1? (1933), H. Stackelberga (1934) i R. L. Halla, C.J. Hitcha i P.M. Sweezy'ego (1939).
6. Co rozumiesz pod pojęciem „grupy produktowej"? Funk"ja rei~k~.ii - zbiór punktów reprezentujących różne ilości produkc.ii jed-
7. Wyjaśnij, dlaczego „wejście" i „wyjście" z rynku monopolistycznego jest możli­ nego z uczestmkow duopolu w zależności od produkcji drugiego przedsiębiorstwa
we, ale i kosztowne? funkcjonujqcego na rynku duopolu.
H. .Jakie czynniki decydujq o sile monopolowej na produkty przedsi<;biorstwa dzia- . Gra o sumie zerowe.i - rodzaj gry, w której wygrana jednej strony jest zawsze oku-
lajqcego w warunkach konkurencji monopolistycznej? pll~na utrat11 takicj samej korzyści drugiej strony. Ponieważ dany zasób nic przybywa
9. Dlaczego przedsiębiorstwo funkcjonujqce w warunkach konkurencji monopo· am leż nic ubywa, dlatego leż ogólna ilość korzyści do podziału jest równa zero.
listycznej spotyka się z dwiema różnymi krzywymi popytu? . Gra o sumie niezerow~j - rodzaj gry, w której korzyści jednego z przedsi<;-
I O. Dlaczego krzywa planowana jest bardziej elastyczna od krzywej rzeczywistej z b1orslw nie muszq odpowiadać stracie drugiego przedsiębiorstwa. Jeżeli pożqdam1
którymi spotyka się konkurent monopolistyczny? „wypłat;( dla uczestników gry jest maksymalizacja zysku, wówczas niemożliwe jest
11. Na czym polega konkurencja niecelowa? utrzymanie zasady obowi<1zuj11cej w grze o sumie zerowej. ·
12. Omów działania konkurenta monopolistycznego zmierzaj<1ce do maksymaliza·
. yolding -: f~irma mono1~oliz'.1cji, która pozwala na koncentrowanie znacznej
cji zysku. llos~1 l?rzedst<;bmrstw. Holchng .1est przedsi<;biorstwem, które poprzez posiadane
13. Czy przedsiębiorstwo monopolistyczne osiqgajqce w punkcie równowagi akc.ie mnych przedsiębiorstw sprawuje nad nimi kontrolę. Najczęściej holdingi
w krótkim okresie zysk ujemny powinno kontynuować produkcję? twm:zq wielkie firmy przemysłowe lub banki w celu kontrolowania przedsiębiorstw
14. Jakie muszq być spełnione warunki aby konkurent monopolistyczny osii1gał pow111zanych z ich dzialalności<1. Jednym z największych holdingów na świecie jest
równowagę długookresowi1? General Motors Corporation. ·
15. Omów wpływ zwiększania wydatków przez przedsit;biorstwo monopolistyczne Holding umożliwia znaczne podniesienie efektywności dzięki:
na reklamt;, na cent; rynkowi1 i popyt. • wykorzystaniu akcji innych przedsiębiorstw zgodnie z przyjętc1 strategi<) holdin-
gu i strategiami spółek „córek";

234 235
 Mikroekonomia - zbiór ćwiclcń i zadail
-----------...
• pozbywaniu sit; akcji (udziałów) przedsit;biorstw nie przynoszących spodziewa.
nych zysków;
• podwyższaniu różnymi sposobami kapitałów spółek zależnych;
• poszerzaniu i wzbogacaniu produkcji i usług przedsiębiorstw należących do hol-
dingu, a także rozszerzeniu jej działalności poza granicami kraju;
• udzielaniu pożyczek przedsiębiorstwom zależnym od poręczeil przy zaciqganiu
przez nie kredytów bankowych;
• wzmacnianiu pozycji rynkowej przedsiębiorstw podporzqdkowanych dzięki
łatwiejszemu pozyskiwaniu zlece!'i i lepszemu notowaniu ich akcji na giełdzie
oraz ochronie ich rynków zbytu;
• wzmocnieniu pozycji branży w której działa holding.
Kartel - porozumienie monopolistyczne kilku lub kilkunastu przedsiębiorstw
tej samej gałęzi produkcji, dotyczące cen i warunków zbytu produktów. Kluczo-
wym celem działania kartelu jest ograniczenie konkurencji, która przyczynia się do
osi<1gania większych zysków i podziału ich wewm1trz kartelu. Do najczęściej spoty-
kanych współcześnie form karteli należ<! kartele dotycz<1ce: podziału rynku zbytu,
wymiany praw patentowych i dystrybucji produktów. Umowa kartelowa określa: ··
maksymalne rozmiary produkcji każdego z uczestników, minimalne ceny zbytu oraz
podział miedzy nich rynku zbytu. Przedsiębiorstwa zawieraj<1ce umowę kartelową .
zachowują osobowość prawną. Należy jednak pamiętać o tym, że kartel nic jest jed-
nak organizacj<\ trwahi, a każda zmowa kartelowa zawiera w sobie zarodki zdrady.
Koncern - porozumienie, które powstaje w wyniku poh1czenia przedsiębiorstw
różnych gałęzi produkcji. Połączenie to następuje wskutek podporządkowania przez
jedno przedsiębiorstwa kilku innych. Wyróżniamy koncerny poziome (branżowe),
które obejmują przedsiębiorstwa tej samej gałęzi produkcji oraz koncerny pionowe
( te::chnołogiczne) skupiaj<1cc przedsiębiorstwa, które się uzupełniaj<1. Koncern różni
się od trustu tym, że zgrupowane w nim przedsiębiorstwa pozostają prawnie niezależ­
ne, a od kartelu tym, że udziały finansowe prowadz<1 do rzeczywistej integracji poza
zwykle przymierze oparte na umowie.
Konglomerat - duża firma monopolistyczna rozszerzaj<1ca swoj<1 tradycyjm1 dzia-
łalność na inne dziedziny produkcji i handlu. Podstawowym celt:m tworzenia konglo-
meratu jest inwestowanie zysków w działalność produkcyjm1 pozwałaj<1cq osi<igm1ć
wyższe:: dochody niż w przypadku ulokowania wolnych środków w banku, dywersy-
fikacja 1yzyka na większą liczbę różnorodnych sfer działania, tworzt:nie gruntu dla
ewentualn<::j przyszłej monopolizacji różnych nie zmonopolizowanych dotychczas
dziedzin działalności, a także uniknięcie ewentualnego wejścia w kolizję z przepisa·
mi ustawodawstwa antymonopolowego. W ci<1gu ostatnich kilkunastu lat w rozwinię·
tych gospodarkach rynkowych nast<\pił dynamiczny rozwój konglomeratów.
Model Bertranda - modeł duopolu zakładaj<1cy, że każde przedsiębiorstwo
ustala cenę produktu tak, aby zapewnić sobie wyh1czność na 1ynku. Podobnie jak
A Cournot, również I. Bertrand przyjął założenie, że koszty produkcji sq zerowe
(MC = O), a także założył, że każde przedsiębiorstwo przyjmuje cenę drugiego
za stalq. Przy uwzględnieniu wszystkich tych założeil I. Bertrand wykazał, że kon·
kurencja cenowa między dwoma przedsiębiorstwami spowodowałaby jedynie t~,
że ceny spadłyby do poziomu zerowego. Wówczas ustali się poziom równowagi.
'Ji.:oric oligopolu
Kolejne obniżki bt;d<1 niemożliwe, natomiast próba podniesienia ceny przez jedno
z przedsiębiorstw doprowadzi do wypadnięcia go z rynku.
Model Chamberlina - model duopolu opieraj<1cy się na założeniu, że dwa funk-
cjonujqcc przedsiębiorstwa na rynku: prwdsiębiorstwo A i B produkuj<! wodę po
zerowym koszcie, jednakże Chamberlin podkreśla, że każdy z konkurentów bt:zpo-
średnio reaguje na zmiany decyzji konkurenta. Ze względu na to, że produkt dostar-
czony przez producentów jest homogeniczny (identyczny), a także koszty produkcji
jak i popyt są taki<:: same dla obu przedsiębiorstw, dochodz<1 one do wniosku, że
na,irozsqdniejszym rozwiwaniem jest podzielenie między siebie rynku. W modelu
Chamberlina oba przedsit;biorstwa wiedz<! dobrze o tym, że każdy ich najmniejszy
ruch wywołuje:: określomi reakcję u-konkurenta. J\ zatem każde przedsiębiorstwo
powinno zaakceptować istnienie drugiego i podzielić miedzy siebie 1ynek. A zatem
przedsiębiorstwo B utrzymuje swoją wielkość produkcji na oczekiwanym poziomie,
natomiast przedsiębiorstwo A zmniejsza swoj<l produkcję do poziomu równego
produkcji przedsiębiorstwa B. Licznie oba przedsiębiorstwa zaspokajaj<! 50C.!iJ
pote::ncjalnego popytu rynkowego, a zatem tyle, ile zaspokajało przedsiębiorstwo
A zanim na rynku pojawił się konkurent B. W modelu Chamberlina równowaga
duopolu jest identyczna jak równowaga monopolu absolutnego (czystego). Każde
z przedsiębiorstw oligopolistycznych wytwarza i dostarcza na ryn<::k połowę opty-
malnej dla cakj gałęzi prz<::myslu wielkości produkcji i sprzedaje ją po jednakowej
cenie równowagi.
Model Coumota - pierwszy opisany w literaturze ekonomicznej duopol, który
jako model dedukcyjny wyprowadzony został z założeri modelu konkurencji dosko-
nałej. A Cournot analizował kształtowanie się ceny na rynku, który podzielony jest
pomiędzy dwóch producentów wody mineralnej. Model ten opiera się na następu­
jqcych założeniach:
•jednorodny produkt (woda mineralna);
• produkcja jest bczkosztowa, w efekcie czego MC = O, czyli pokrywają sit; z osią
OX;
• doskonała informacja o rynku;
• obaj producenci kieruj<! się maksymalizacj<1 zysku;
• przy podejmowaniu decyzji cenowych obaj konkurenci reaguj<! na siebie;
• funkcja popytu ma charakter liniowy.
Model Cournota miał na celu ukazanie kształtowania się równowagi podaży na
rynku duopolu, przy spełnieniu wszystkich podstawowych zalożt:il. Należy jednak
podkreślić, że model ten nie uwzględniał możliwości wpływu decyzji jednego przed-
sic;biorstwa na decyzję jego konkurenta, a także nie przewidywał możliwości zmowy
monopolistycznej.
Model Edgewortha - modeł duopolu opisuj<1cy dwa przedsiębiorstwa A i B,
które sprzedajq wodę źródlaną po zerowych kosztach produkcji. Ze względu na to,
że oba przedsiębiorstwa funk".jonuj<l na tym samym rynku i sprzeda,ją ,jednorodny
produkt, Edgeworth założył, że krzywe popytu każdego przedsiębiorstwa są iclen-
lyczne i można je przedstawić plecami do siebie. Ponadto wyszedł on z założenia,
że tJOdaż wody mint:ralne,1· .1·est ograniczona, a zatem uniemożliwia zaspoko.1"enie
1: potrzeb 1ynku w 100%. Tb założenie oznacza, że na rynku niemożliwe jest osiq-
 Mikroekonomia - 1.hiór ćwiczcil i zad:111
gniQcic trwalej równowagi na poziomic ceny zerowej (co było podstaw<! założeń
I. Bertranda). Ponadto N.Y. Edgeworth podobnie jak I. Bertrand założył, że w celu
osiqgnięcia maksymalnego zysku, każcie przedsiębiorstwo wyznacza odpowiedni
poziom ceny sprzedaży przyjmując, że cena wyznaczona przez yrzeds.iębiorstwo
konkurencyjne nic ulegnie zmianie. W modelu Ecłgewortha ce~rn~est zmienną ełccy.
zyjmi, zaś produkcja wielkości<! wynikow<1. Ponieważ przeds1c;b1orstwa posiadają
ograniczone zdolności produkcyjne, cena sprzedaży może sic; zmieniać w granicach
wyznaczonych przez cenc; monopolowq i maksymalne zclolnoś.ci pr~dukcyjne. Z te-
go tez względu modeł ten nie dostarcza jednoznacznego rozwup1111a w postaci ject.
nej ceny i wielkości równowagi.
Modeł H. Stackełberga - model duopolu opierający się na założeniu, że tylko
jedno z przedsic;biorstw oligopolistycznych uwzględnia,.że przedsi~bi~mtwo konku-
rencyjne nic zmieni wielkości podaży, podczas gdy drugie z przedsięl:1c~rstw .~!ostrze-
ga reakcję swojego konkurenta, włączając jq tym samym do własne.i lunkc.11 zysku.
w modelu Stackelbcrga uwzględnia sic; sytuacje hion1ce pod uwagę różne strategie
podejmowanc przez przedsic;biorstwo. w mo~lelu. tym _jedno z. pr~edsiębiorstw • .
przyjmuje funkcje; lidera - przywódcy, zaś dru~1e-:- tunkqę prze~ls1~b10rstw<~ dosto"'
sowujqcego się, czyli pocl<1żajqcego za przedsic;b101:stw~m cl'.)mlllu.J<l~Ym. Liderem
zostaje oczywiście to przedsiębiorstwo, które okresla lunkqc; reakqt konkurenta.
w literaturze ekonomicznej wyróżnia się trzy warianty:
I. jeżeli jedno przedsiębiorstwo zdccyc~uj~ sic; na przyjc;ci: fu1~k~ji lid,era, zaś drugie
przeclsiębiorstwo zaakceptuje pozyqc; firmy dostosowu.J<1ce.1 sic;, wowczas powsta-
nie model o t1walym rozwi<1zaniu równowagi;
2. gdy oba przedsiębiorstwa zaakceptują pozycję firn.1 poch1ża~<1c7ch, wówczas
powstanie modeł 0 tiwalym rozwi<1zaniu równowagi podobme pk w modelu
Cournota);
3. gdyby przedsiębiorstwa nie ustaliły miedzy sobą podział~1 ról i doszło miedz7 n.imi
do walki konkurencyjne.i przejawiającej sic; w zwic;kszamu przez oba przccls1ęb10rc
stwa swojej podaży do rozmiarów odpowiadajqcych pozycji lidera, w~)~czas nicm~ż-
liwa jest trwała równowaga, podobnie jak w modelu Edgcwortha. Jcsh oba przeds1ę·
bior~twa dojdq cło porozumienia, wtedy możliwa jest llwala równowaga.
Model przywództwa cenowego p1·zeclsięhiorstwa clominujqccgo na ry~Jln~ dane·
go produktu_ ma miejsce wówczas, gdy udział produkcji jcdne~o ~rzedsięb1orstwa
w całej gałęzi pozwala mu kontrolować ceny. Pozostałe przeds1c;b1orstwa są m~łe
i znajduj<! sic; w sytuacji konkurentów doskonałych. Krzywa podaży tych przedsię\
biorstw jest sumq krzywych podaży każdego z nich i jest równoznaczna z krzywą ·
kosztu i;rnrginalnego, znajdujqc<1 się powyżej minimum kosztu zmiennego ~rze· '
cic;tnego. Natomiast popyt przedsiębiorstwa dominuj<1cego jest różnicq t~omię<l~y
popytem rynkowym a calkowitq podaż<! małych ~rze:lsil(biorstw dane.i gałęzi.
Przedsiębiorstwo dorninuj<1ce wyznacza tak<J kombmaqę cena - krzywa popytu,
która maksymalizuje zysk, przy danej krzywej popytu oraz przychodu margmalnego
i kosztu marginalnego.
Model Swcezy'ego - model duopolu, w którym przyjmuje się, że zależn~ść mię·
dzy oligopolistami polega na tym, że jeżeli jedno przcdsiębio1:st~o oligop~>h~t:czi~e
podniesie cent( na swoje produkty, wówczas pozostałe przcclsic;btorstwa lllC icc1guią
_ __:_:'ICc::.m:.::·ic_~~~m_lu_ __
chc~1c w t~n sp'.~sób pozyskać ~obie dodatkowych klientów. Natomiast jeżeli jeden
z oltgop~ł.i t;bmzy cen({ 1~a swo.ic produkty, wówczas pozostałe przedsiębiorstwa rów-
nież obn.iza.J<! cenę swoich produktów cl1c<1c w ten sposób zabezpieczyć się przed
utr~tt<1 khentow. To pm~stawowe założenie dolycz<1ce reakcji przedsiębiorstw oligo-
pohstycznycl~ oz~rn.cza, ze krzywa popytu przedsiębiorstwa traci swojq ci:iglość w wy-
niku czego rowmez krzywa przychodu marginalnego (MR) załamuje sic;. w modelu
Swcc~y'ego .ieżcli krzywa kosztów marginalnych (MC) przecina k;·zyw:i przychodu
111argmaln.ego <.MR) w punktach jej nicciqglości, wówczas zmiany kosztów rnargi-
nalnych nie ~Hl.FI wply:"u. na cenę r?wnov.:agi łub wielkość produkcji. Innymi słowy
oz1~ac~a, to, ze pr~edsic;b1orstwa ohgopohstyczne rnaksymalizuj<ic zysk nie musz<i
znuemac cen swmch produktów mimo zmiany kosztów produkcji.
Oligopol - rodzaj rynku składaj11cy się z niewielkiej liczby przedsiębiorstw, które
opai;owal~ ry_i~ek. danego produ,ktu. ~a rynku oligopolistycznym istnieje ścisła
wspol~aleznosc między posz:zew~lnyn11 przc~siębiorstwami. Oligopol poclejmuj<icy
decyz.1c dotycz11ce maksym.ah~aq1 zysku. musi ~m1ć pod uwagę decyzje podejmowa-
ne przez pozostałe przedsic;biorstwa ohgopohstyczne. Model oligopolu opiera się
na czlc1.·eeh po~stawowych zaluże?~a:h: mała liczba przedsiębiorstw i wielu kupujq-
cy~l;, .piodukty .1e~nor~)~ 1.1e lub zrozmcowane będ<1ce bliskimi substytutami, bariery
wcisrnt na rynek. 1. wy!~cia z rynku, .maksymalizacja zysku, doskonała informacja
o rynku oraz mozhwosc kształtowa ma ceny przez producenta.
Poole i ringi - krótkoterminowe porozumienia zawierane mic;dzy przedsiębior-
stwa~1i dotycz<1ce cen i zolmwi<1zuj<1ce jego uczestników do przestrzegania przez
okreslony ~zas cen us~ak;ny:h tym porozumieniem. Przedsiębiorstwa zawiqzuj<ice
teg'.) rodza.Jt~ po~ozu1:11e1.11e me tr~1cq osobowości prawnej i ekonomicznej. Poza usta-
łamem wspolnCJ polityki cenowe.i mogq się one dzielić rynkiem zbytu lub określać
zadania produkcyjne i wyznaczać mic;dzy sobą czynności niezbędne do wykonania
wspomnianych zada11.
Równowaga Nash'a - równowaga oznaczajqca duże prawdopódobieństwo jed-
noznac7:n?go r'.l7:strzygni7.cia gry, ponieważ żaden z graczy nie zmieni najpra~do-
po~lobme.1 swo.1c.1 strategu, gdyż strategie pozostałych uczestników gry zostały już
wzięte pod uwagę, jako najlepsze dla każdego z nich. ·
' . St~ategia domim~i:tca - najlepszy możliwy wariant postępowania gracza w odpo-
:v1cd~i n~ :towolnc posunięcie (strategie;) przeciwnika. Jeśli tylko strategia dominu-
H Jqca 1st111c.1e, racjonalnie postępuj<1cy gracz powinien ją zastosować. Najprostszym
11; p~zykladcm strategii dominuj11cej jest strategia, w której najlepsza strategia gracza
H, 1 1 11
:~~ zwa1.cęzz;y i~ic.I strategii wybranej przez innych graczy, nazywana popularnie dylema-
,> _ •
. „ Syncl~lrnf -:- porozum!~nie przedsiębiorst~ zachowujących osobowość prawmi
1s<1modz1elnosc produkq1, lecz trac<1cych SWOJ<l samodzielność handlową Dotyczy
0 ~ 10 rynku zbytu i czasami zakupu czynników produkcji. Syndykat posiada własne
bmro zbytu, którego podstawowym celem .jest sprzedaż wytwarzanych przez siebie
. produktów po jak najwyższych cenach oraz zakup na.itai1szych surowców.
., Teoria g~er -. technika metod projektowych w programowaniu, która zajmuje
81
~ r~gulami raqonalncgo postępowania w sytuacjach konfliktowych, czyli takich,
wktorych na wynik działania jednostki wpływ ma nie tylko jej postępowanie, ale
239
 'rvł ikrockonomia - zhior ćwiczc11 i zada(1
_ _:.:c.=c;==:.:o:::.._.::::.:.::.:_::.:.:.::=.:.'-'-"-"------ · - - - - - - -
również działanie innych j<xlnostek, przy czym wszystkie jednostki majq w większym
łub mniejszym stopniu sprzeczne interesy. Zbiór graczy (uczestników konfliktu),
a także zbimy ich strategii oraz zbiór wszystkich dopuszczalnych sytuacji i zwią­
zanych z nimi wygranych stanowi<! elementy okreśh1j<1ce grę. 1eoria gier opisuje
współzależne wybory strategii jakie dokonywane S<! przez każdego uczestnika gry.
Strategia laka jest planem gry i opisuje, jak gracz będzie postt(powal w każdej
wyobrażonej sytuacji. W teorii gier przeważnie najlepsza strategia jednego gracza
zależy od strategii wybranych przez innych graczy. Równowaga pojawia się wów-
czas, gdy każdy z graczy wybiera najlepsz<1 strategi« przy danych strategiach innych
graczy. Należy również pami(ftać o tym, że teoria gier poszukuje zasad osi<igania
w grze sytuacji optymalnych, zwanych cz(fsto sytuacjami równowagi i jest ona wyko-
rzystywana do podejmowania decyzji w sytuacjach ekonomicznych w warunkach
niepewności w celu zminimalizowania strat podejmuj<1cego decyzję.
Trust - porozumienie monopolistyczne stanowiqce najwyższq form« monopoli-
zacji, polegajqce na podporzi1clkowaniu przez najsilniejsze przedsiębiorstwo innych
słabszych przedsiębiorstw, które tracą osobowość prawrn1 oraz samodzielność pro-
dukcji i handlu. Na czele trustu stoi zarzqd trustu, któ1y decyduje o rozmiarach
produkcji, cenach zbytu, terminach płatności, podziale zysków, itp. Zyski wszyst-
kich przedsi<tbiorstw należiicych do trustu płym1 do banku trustu, który rozdziela je
według wysokości udziałów.
Ustawodawstwo antymonopolowe - forma przeciwdziałania praktykom monopo-
listycznym w celu ochrony wolności konkurencji gospodarczej.
Załamana krzywa popytu - utrata ci<1gtości funkcji popytu przedsi<tbiorstwa
w efekcie przyj(fcia założenia o istnieniu silnej współzależności między przedsi<tbior-
stwami oligpolistycznymi.
UZUPEŁNIJ LUKI W TEKŚCIE
Model oligopolu opisuje strukturę rynku charakteryzuj<1cq si<t
. . . . . . . . . . . W modelu tym gal<tź opanowana jest przez ............................. .
liczb<t przedsi<tbiorstw, które maj<! ................... „ ......•.......• (niewielki I
znaczny) udział rynkowy i podejmuj<) decyzje dotyczqce produkcji w zależno-
ści od ............................................................................................. .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ ... „ ............ „ . . . . . . . Podobnie jak w modelu kon-
kurencji monopolistycznej produkty na rynku s<1 ..... „ •..... ·: ......... ·::. ·:· •. .••
...... „ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . Banery wejscrn na
rynek oligopolu polegaj<) na ............................................................... .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „............. . W warunkach 1node-
lu oligopolu producent jest ................. „. ...... ( dawcq ceny I biorc<1 ceny)
podobnie jak w warunkach modelu ........... „................. i ................. .
.................... , jednakże w odróżnieniu od konkurencji monopolistycznej,
uwzgl<tdnia .................................................................................. „
...................................................................................... Strukturę oli-
240
•' ·'··
gopolu posiadaj<1 mittdzy innymi takie branże jak: ................................ .
······································································································
„ „ „... . Stosunki konkurencyjne oparte S<! w oligopolu na ................ „ .. .
... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przedsiębiorstwo funkcjonuj<1ce na rynku oligopo-
listycznym ..... „ . . . . . • . • • . . • . • . • • • . • (zawsze I nigdy) .............................. (nie
może być I jest pewne), jakie bc;th1 reakcje konkurentów. Z tego też wzgh,:du
model oligopolu zakłada .............................. , ..... „ „ .. „.............. i ..... .
································································.
Duopol jest przykładem rynku oligopolistycznego
... ··············· ................................................ ········· ... ········· ........ .
.... „ ..... „. .. . Pie1wszy model duopolu sfonnulowal . „ ................. „ .......... .
w 1838r.Model tenzaklada,że.„„ .......... „.„ .......... „ .. „„„ .... „„ ..... „ .... „ ..... „ ..................... .
„„ .......................................................................................................................... Krzywa
reakcji w modelu Cournota jest ....................................................................................... .
.„ .................................................................................. I. Bertrand przyj<1I swoim mode-
lu, że każde przedsiębiorstwo ustala cenc; wytwarzanego przez siebie produktu tak,
aby ......................... „ ........................................... „.„ ..... „„ ... Podobnie jak A. Cournol,
również I. Bertrand przyj<1ł założenie, że koszty produkcji są ....................... .
„ „ .. : .............. , a także zalożyl, że każde przedsi<tbiorstwo przyjmuje cen<;
drugiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Uwzgłędniaj<JC wszystkie te założenia
Bertrand wykazał, że ....................................................................... .
································································································
Model Edgewortha bazuje na założeniach informuj<1cych, że .. „ „ ... „ ............•.. „ .....
•• „ •••••••.•..•••••••....•••••••.••••••.•••••••.••..•.••••••..••••••..•••••.•.••••••...••••••••••••..•••••.•.•••••••...•••••••.•.•••••
Uwzgł<tdniajqc założenia modelu można powiedzieć, że w modelu Edgewortha
cena jest ........................................... , zaś produkcja ........................................... .
Ponieważ przedsi<tbiorstwa posiadaj<! ....... „.................................. (ograniczone /
nieograniczone) zdolności produkcyjne, cena sprzedaży .......................... .
„ .................... w granicach wyznaczonych przez ................................ .
„ .......................•••.. i .......................................................... Z tego
leż wzgl<tdu model ten .................... „........ (dostarcza / nie dostarcza) jed-
noznacznego rozwiązania w postaci jednej ceny i wielkości równowagi. Z kolei
w modelu Chamberlina zakłada się, że ........... „ ............................... . „..
································································································ .
Przedsi<tbiorstwa funkcjonuj<1ce na rynku oligopolu w modelu Chamberlina
dochodzq do wniosku, że ................................................................. .
: .... : ............. ·:................................. . Oznacza to, że równowaga duopolu
Jest identyczna pk ......................... Każdy z oligopolistów wytwarza i dostarcza
na rynek ........... „ ... „ ........... „ ................. optymalnej dla całej gałęzi przemy-
słu wielkości produkcji i sprzedaje jq po ..... „ ..................... „ .. „ ...................•.................
„ .... „ ........ Model Stackelberga zaprezentowany w 1934 r. zakłada, że ............. „ ...... .
• •••••.•.•...••.••••••.•••••.••••••••••••...• „ .•••••••.••••••••••••••••••••••.•••••••..•••••••••••••••••••• „ •••••• „ •••••••••..•••••••....
„.„ ......W efekcie w modelu Stackelberga jedno przedsiębiorstwo przejmuje funk-
cjt; ............................................. „, zaś drugie ................. „ .............•...
....................... „....................................... . Liderem zostaje to przed-
241
'rr
 Mikroekonomia zhit'Jr ćwkzc{1 i zada(1
·1eoric olig11polu · - - - - - -

siębiorstwo, które ......................................................................... „

.................. Natomiast w modelu Sweezy'ego przy.im u.ie się, że .............. .
z.
PD rD
W oligopolu konkuru.i<1ce ze sob<! przedsiębiorstwa otrzymtij<i i biot«! pod uwa-
························································································· ···············
g<:; nie tylko sygnały z rynku o popycie, ale przewiduj<) mc>żliw<i reakcję swoich
.... N<~·. ;.;1;i~~;. ~;ji·~~~·t;ii~~~~;;;;;~·. ·t;~~;ż~«; ··~~~."{1Ż·1;ić". ~j~;;. ;:l;~j;,;jc przywództwa konkurentów na własne decyzje: produkcja - cena.
F [~_~]
cenowego: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 ......................... „
....................................................................................... · Model p [ __ _!
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ma miejsce wówczas, gdy mizia! produkcji 3. Na rynku oligopolistycznym decyzje s<1 wzajemnie współzależne .
jednego przedsiębiorstwa w całej gałęzi pozwala mu kontrolować ceny, zaś pozo-
stałe małe przedsiębiorstwa znajduj<) się w sytuacji doskonałych konkurentów.
4.
PD rD
Liczba przedsiębiorstw w oligopolu jest tak duża, że nie S<! one świadome współ­
Przywództwo cenowe przedsiębiorstwa o niskich kosztach polega na zależności podejmowanych przez siebie decyzji.
·········································································································
Teoria gier to ........................................................................... „. 5.
PD rD
W konkurencji oligopolistycznej brak jest barier uniemożliwiajqcych wejście na
rynek i wyjście z rynku.
z;1~,;~1,; ·~;.~~,~~i~~;; i·,;·~;;,· .i~~~· ~~i·~~;;i~~i~.:: .·.·.·.·.·.·. ·. ·. ·.:::::: .".".".".".". ·. ·. ·.::. ( ;1~1;;i;;;l;;;1· /1;~~k-
simum) korzyści. Rodzaj gier zależy od ..................... graczy, a także od tego, czy
6.
PD
W modelu oligopolu przedsi<;biorstwo jest biorcq ceny.
rD
gracze mog<l się .................................... , czy też nie. Każda gra jest analizowa-
na za pomocq tzw ............................... , w której podane sq korzyści.
Strategia dominująca polega na .................................................... „.
Pl J
7. Na rynku oligopolistycznym istnieje doskonała informac.:ja
rDumożliwiaj<1ca podej-
mowanie decyzji optymalnych (przy kryterium maksymalizacji zysku).
N~1.l~o·1;~1i~1~.;;i~.l~~;;;1. ·1~1:;~1~i~1~l~1~;. ~~~,;~~~ii .do·~;i;~~tj·<~~~j. j~.s~ ... ::: ."."."..".".".:::.: .„..'.'.'.:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gra ta wyjaśnia ..................................... „. „ rD rD
8. Oligopoliści s<1 rozdarci między pokusq konkurowania a dqżeniem do maksyma-
················································································· ················· lizacji zysku na własmi rękę.
. Równowaga Nasha ma miejsce wówczas, gdy ..................................... „„.
PD rD
z~1·1.-{i~;1·(;. ·~;.;l·. ;,<l;i~;~;,;~. ~·j~·i1~;;,·,;. ~~)~~;~·r·<l~;;j·,~~;l·. ;1;~~;,~i1.i"i;;(~~;;·.:::: .· .·:.·.·.·:.::::: :. „ 9. W konkurencji oligopolistycznej stosunki konkurencY.ine oparte s<1 na wymuszo-
nej koegzystencji .
. .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . , jak i gra .T. Nasha wskazuj<! na korzyści z konkurencji
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Z gnJ o stalej sumie mamy do czynienia wów-
czas, gdy .................................................................. ··· ··· ............. „
rD
IO. Model Cournota zakłada, że decyzja jednego producenta może mieć wpływ na
decyzję jego konkurenta.
Koncern różni się od trustu tym, że ..................................................................... „
.......................................................... , a od że ........................................
. kartelu tym. 'Podstawowym
••••••••••.••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••.••..••••• „ •••••••••••••••
celem tworze- „. PD F[~
11. Funkcja reakcji jest zbiorem punktów reprezcntujqcych różne ilości produkcji
nia konglomeratu jest ................................................................................................... . jednego z przedsiębiorstw oligopolistycznych w zależności od produkcji drugie-
............................. . ........................................... jest przedsiębiorstwem, które poprzez go z uczestników oligopolu .
posiadane akcje innych przedsi<;biorstw sprawuje nad nimi kontrolę.
PD
TEST PRAWDA - FAŁSZ

Zaznacz literę P .ieśli zdanie jest prawdziwe, natomiast liter<; F jeśli zdanie jest
fałszywe. . , .
FD
13. W modelu Bertranda przyjmuje się założenie, że każde przedsiębiorstwo ustala
1. W modelu oligopolu wskaźnik koncentracji sprzedaży może os1<1gnqc w nte· cenę produktu, tak aby zapewnić sobie wyl<1czność na rynku.
których branżach wartość nawet powyżej 90.
rL] rD
242 ?.41
 'fooric oligopolu
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ___c!V:.:.:l.::.:ik::.:ro::.el:::.m:.:.:Jll:.:.:ll.::.:ni::..a_-::.:zh:.:.:ió;;_r_:.;ó.;.:.vi1.::.::·z.occi'--'1i_z_m_la_1i- - - - - - - - - - - - -------·----------·--

14. I. Bertrand wykazał w swoim modelu, że konkurencja cenowa między przedsię­ 25. W przypadku przywództwa cenowego przedsiębiorstwa o niskich kosztach rolę
biorstwami spowodowałaby wzrost ceny. dominujqC<! na rynku oligopolistycznym przejmuje zawsze przedsiębiorstwo naj-
wic;ksze i ponoszące najniższe koszty produkcji.
rD
15. W modelu Edgeworlha cena jest zmienm1 decyzyjm1, zaś produkcja wielkością
FD PD rL]
wynikow<1. 26. 11.:oria gier zajmuje się badaniem zachowar1 w pewnych sytuacjach konflikto-

rD rCJ wych.
PD F[~]
16. N.Y. Edgeworth założył w swoim modelu duopolu, że w celu osiqgnic;cia maksy-
malnego zysku każde przedsic;biorslwo wyznacza odpowiedni poziom ceny 27. Gra J. Nasha wskazuje na korzyści plynące z czystej (doskonałej) konkurencji.
sprzedaży przyjmujqc, że cena wyznaczona przez przedsic;biorslwo konkuren-
cyjne nie ulegnie zmianie. PD FD
28. Kiedy dany zasób, o który rywalizuj<! przedsiębiorstwa jest absolutnie skończony
rD (np. udział w rynku) mamy do czynienia z gn1 o sumie niezerowej.
17. Model Edgeewortha dostarcza jednoznacznego rozwiązania w postaci jednej
ceny i wielkości równowagi.
PD F[]
29. W strategii maksiminu celem przedsiębiorstwa będzie najmniej przegrać.
rD
18. W modelu duopolu Chamberlina przyjmuje się założenie oczekiwanej stałości
FD PD FD
ceny. 30. Koncern różni się od trustu tym, że udziały finansowe prowadzq do integracji
wykrnczaj<1cej poza zwykle przymierze oparte na umowie.
rD
19. W modelu Chamberłina równowaga duopolu jest identyczna jak równowaga PD FD
monopolu absolutnego. 31. Na rynku oligopolistycznym wystc;puje wielka liczba niewielkich przedsic;-

PD
20. Każde z przedsic;biorstw oligopolistycnych w modelu Chamberlina wytwarza
FD biorstw.

PD
i dostarcza na rynek połowc; optymalnej dla całej gał<(zi przemysłu wielkości 32. Strategia dominująca zapewnia maksymalm1 wielkość wygranej każdemu ucze-
produkcji i sprzedaje j<1 po jednakowej cenie równowagi. stnikowi g1y.

PD
21. Liderem w modelu Stackelberga staje sic; przedsic;biorstwo, które nie uwzglę- '
FD 33. Dylemat więźnia należy
PD
traktować jako
FD
ogólnie obowiązuj<1cy model, a nie szcze-
dnia funkcji reakcji konkurenta. gólny przypadek.

rD
22 . .Jeżeli krzywa MC przecina krzyw<! MR w punktach jej nieci<1glości, wówczas
FD 34. W miarę zwiększania sic; liczby przedsic;biorstw, odpowiadajqca równowadze
zgodnie z założeniami modelu oligopolu Sweezy'ego, zmiany MC nie majq wpły­ wielkość identycznych przedsic;biorstw funkcjonuj<1cych na rynku oligopolu zbli-
wu na cenc; równowagi łub wielkość produkcji. ża się do wyniku typowego dla stanu konkurencji doskonalej.
rl=~ FD PD FD
23. Przywódzca cenowy przedsic;biorstwa dominującego orientuje sic; wyłącznie 35. Warunkiem optymalizacyjnych decyzji na rynku oligopolu jest umiejętność prze-
w przebiegu swoich kosztów marginalnych. widywania działań konkurentów.
PD
24. W modelu przywództwa cenowego przedsiębiorstwa dominujqcego, 1~rzywód_z·
FD PD FD
36. W warunkach równowagi Nasha każdy gracz wybiera takie posunic;cie, które
ca cenowy może prowadzić konkurencję pozacenow<1 i dążyć cło zw1c;kszema stanowi najłepsz<i odpowiedź na określony ruch, jaki wykonuje przeciwnik.
udziału w rynku bez obniżki ceny.

rD FD PD FD
244 245
 Mikroekonomia - zhiór ćwiczc1l i zacla1i ._ _ _ _ _ _.;.::ICoric oligopolu
·-~~~~~--~~~~~

37. Jako grę uważa się sytuację decyzyjną, obejmuj<1c<1 konflikt interesów 5. Podstawow<1
. · różnicq
. . między oligopolem
· · '·1 konkurei
· 1c1·<1 monopo l'is tyczm1 ·rest:
dwoma lub więcej decydentami, w której każdy decydent ma zbiór a) 11cz1Ja przeds1ęb1orstw w gałęzi, ·

PD
więcej dobrze określonych wyborów albo sekwencji wyborów, zwanych grami.
F D ,;;;•,>·<m••·
h) kwoty przeznaczane na reklamę,
c) stopie~'! wzajemnej współzależności przedsiębiorstw,
cl) rodza.1 wytwarzanego produktu.
38. Strategia dominuj<1ca jest najlepszą możliw<1 odpowiedzi<! na dowolną Współzależność w oligopolu oznacza, że:
jak<\ może zastosować drugi gracz. a) pr~:~ul~~y "'."Y~:Varzane prze~ przc~sięhiorstwa zaspokaja.i<! zbliżone potrzeby,
rD rD b) p17:eds1~~H~~stw~~· kształtu.1~ SWO.Jl! dec~zję o programie produkcyjnym nie
tylko w z.il~znosc1 m~ ceny t od krzywe.1 popytu, ale od spodziewanej reakc'i
39. W grze o sumie zerowej cele współzawodników są dokładnie takie same.
konkurcntow na swo.1e decyzje, · .I
PD
40. W grze o sumie niezerowej różne możliwe wyniki działań uczestników gry
FD c) prz.edsiębiors~wa. wytwarza.i<! homogeniczne produkty,
cl) kazd~ przcds1~b1~rstwo, wyznacza.i<1c cenę produktu musi brać pod uwagę
oznaczać bardzo zróżnicowany rozkład korzyści i strat dla konkurentów. reakqę p~zeds1ęb1orstw konkurencyjnych.
StrukturQ oligopolu posiadajq takie branże jak:
PD rD a) wydobycie diamentów, ·
b) produkcja samolotów,
c) proclukc.ia gumy do żucia,
TEST WIELOKROTNEGO WYBORU d) produkcja zbożowych produktów śniadaniowych.
N<'. których z poniższych założeń opiera się modeł Cournota:
I. Które z poniższych stwierdzeń są prawdziwe w odniesieniu do oligopolu: a) identyczny produkt,
a) rynek oligopolu charakteryzuje się wzglęclm1 stabilnością cen, h) doskonała informacja o rynku,
b) na rynku swoje produkty sprzed<~je kilkmrnście przedsiębiorstw w skali lokalnej, c) obaj. konkurenci. kieru.ią się maksymalizacjq zysku,
c) rynek opanowany jest przez kilka przedsiębiorstw wzajemnie od siebie uzald~.' cl~ oba.1 ~onkm:enc1 reaguj<! na ~iebie w decyz,jach cenowych.
nionyeh i skłonnych do zmowy, ·· Cena ohgopohsty wyznaczana Jest przez przecięcie:
d) rynek chroniony jest barierami utrudniającymi napływ kapitału. a) krzywe.i MC i MR,
2. Rynek oligopolu charakteryzuje się tym, że b) krzywe.i MR i TC,
a) popyt na produkt oligopolisty jest mniej elastyczny w porównaniu do konku· c) krzywej popytu i krzywej podaży,
rcncji monopolistycznej, d) wielkości optymalne.i z krzyw<! popytu.
b) przedsiębiorstwa przewiduj<\ możliw<1 reakcję swoich konkurentów na 10. Kontrola nad cenq modelu oligopolu jest:
' a) niemożliwa, ·
sne decyzje,
c) stosunki konkurencyjne oparte S<! na wymuszonej koegzystencji, b) ograniczona współzależności<! cenoW<J,
d) przedsiębiorstwa podejmują decyzje niezależnie od siebie. .· c) ograniczona chlonności<1 rynku,
3. Ponieważ przedsiębiorstwo na rynku oligopolistycznym nigdy nie może być pe~.• :, cl) ograniczona barierami wejścia na rynek.
ne, jakie bęcl<\ reakcje konkurentów, model oligopolu musi założyć: .<;. Krzywa popytu dla oligopolu jest:
a) i~tnicnie doskonałej informacji umożliwiajqcej podejmowanie decyzji opty•t a) mn~c~ elastyczna, .!ak w modelu konkurencji monopolistyczne.i,
malnych (przy kryterium maksymalizacji zysku), b) mmc.1 clast~czna, .1ak w warunkach doskonalej konkurencji, ale nic tak mało
b) strukturalną niepewność, elastyczna .1ak w modelu monopolu, ·
c) doskonale elastyczna,
c) ryzyko,
cl) różne (teoretycznie przynajmniej dwa) scenariusze zachowań cl) wysoce elastyczna. .
· .w dlu~'.1~. okr~~i~,.przc~lsiębiorsl""_'a f~mk~jonujqcc t~a rynku oligopolistycznym:
12
i reakcji przedsiębiorstwa.
4. Które z poniższych stwierdzeń odnoszą się do oligopolu: <1) pow1,!z'rn.e s,1 stc1ł~m1 .1mrozum1emam1 cenowymi,
a) możliwość kształtowania ceny przez producenta, b) poclc.1mu.J<l decyz.1c 111czależnic od siebie, każde z nich jest samodzielnym
b) niewielka liczba przedsiQbiorstw o znacz<1cych udzialach rynkowych, ~~mnaryn~, ·
c) swoboda we.jścia na rynek i wyjścia z rynku, c) kooperują ze sobq w celu podziału rynków zbytu,
d) zróżnicowanie produktu. cl) prowadz1.1 wojny cenowe.

246 247
 Mikroekonomia - zhiór ćwic1.crl i zada1l

13. Model Bertranda opiera sitt na założeniu, że: 19. W modelu duopolu Swcczy'cgo krzywa popytu jest:
a) każde przedsittbiorstwo ustala cent{ produktu tak, aby zapewnić sobie wylqcz. a) doskonale rncelastyczna. ·
ność na rynku, h) wysoce elastyczna,
b) koszty produkcji sq zerowe, w zwi<izku z czym MC=O, c) ciqgla,
c) każde przedsiębiorstwo przyjmuje ceną drugiego za stałq, d) nieci:1gla.
d) obaj konkurenci nie reaguj<! na siebie w decyzjach cenowych. 20. Ze względu na nieci<1głości w krzywej MR gdy hzyw·t MC .. ". . .- · ·
14. W modelu duopolu Edgewortha: wówczas oligopolista może: . , ' . ' . p1zcsuwc1 się w gorę,
a) cena jest wielkością decyzyjnq, a) zm_niejsz~ć po~iom produkcji przy nic zmienionym poziomie ceny
b) produkcja jest wielkości<! wynikową, b) zw1ększ~c po:10111 produkcji i obniżyć cenę, '
c) przedsit;biorstwa posiadaj<! nieograniczone zdolności produkcyjne, c) utrzymac poziom produkcji i cenę na nie zmienionym · ·
d) cena sprzedaży może się zmieniać w granicach wyznaczonych przez cenę d) zwiększyć produkcję i utJ·;,ymać ceny na d;Hychcz·1s()"'yp1ln1z1m~1.1e, .
monopołow<1 i maksymalne zdolności produkcyjne. 21 • n<.. ore
· z 1;0111zszyc
·· I1 cech opisuj:1 oligopol: ·' " poz1om1e
· ·
15. Które z poniższych stwienlzeil sq prawdziwe i odnoszą się do modelu Chamber- a) przywodztwo cenowe,
lina? b) wysoki udział w rynku,
a) każdy z producentów duopolu ustala optymalne rozmiary produkcji zakla- c) duże obniżki cen,
daj<1c, że wielkość produkcji przedsiębiorstwa konkurencyjnego pozostanie d) sztywność cen.
niezmieniona, 22. W warunkach przywództwa cenowego przedsięl · · ·t . ł · ·
b) model nie dostarcza jednoznacznego rozwi<izania w postaci jednej ceny i le małe przedsiębiorstwa: JIOis Wd c ommuJ<lcego pozosta-
wielkości równowagi, a) zmt~::one ~'.! <~o zmiany ~truktury swojej produkcji,
c) równowaga duopolu jest taka sama jak równowaga monopolu pełnego, b) musz4 ob111zac ceny swoich produktów
d) każdy z producentów duopolu wytwarza połowę optymalnej dla gałęzi wiel- c) znajduj11 się w sytuacji doskonałych koi~kurentów
kości produkcji i sprzedaje j<i po jednakowej cenie równowagi (cenie mono- d) stosuj;! wojnq cenow<t. '
polowej). 23. Strategie dominujące:
16. W modelu Stackelberga: a) w grach o sumie.· niezerowej zawsze prow·iciz.1 do rozw· . · I I
, ...1 . . . .
I1) w g1 . . ·· ' ' tązan optyma nyc 1,
a) jeżeli jedno przedsit;biorstwo zdecyduje się na przyjęcie funkcji lidera, zaś
. . . · · · ' ,,, P yma nyc 1 rozwu1zan·
dC 1 o sumie 111ezerowe1 me zawsze JJI.<)W"tdz·• dl) <J t
·) . . . . I I ·
drugie przedsiębiorstwo zaakceptuje pozycję firmy dostosowujqccj się, wów- ·.. c pio~'.lC!Z<} d~ IO~w~ąz'.m Oftymain~ch tylko W grze o sumie zerowej, ,
czas powstanie model o trwałym rozwi<izaniu równowagi, d) w g1c1ch o sumie zewwej strategie te nie musz:i prowadzić do rozwi·iz·H1
b) gdy oba przedsiąbiorstwa zaakceptujq pozycję firm podqżajqcych, wówczas optymalnych. · ' '
powstanie model o t1wałym rozwiązaniu równowagi, 24. Poro7:umienie ~~onopolistyczne kilku łub kilkunastu przedsiębiorstw te· :nmc ·
c) gdyby przedsiębiorstwa nie ustaliły między sobą podziału ról i doszło między. gałęzi produkcji, dotyczące cen i warunków zbytu produktów t . · .I ·' j
nimi do walki konkurencyjnej, wówczas niemożliwa jest trwała równowaga, . a) syndykat, o.
d) jeżeli oba przedsiębiorstw będ<t zwiększały swoją podaż do rozmiarów odpo· ·. · b) trust,
wiadaj<1cych pozycji lidera, wówczas możliwa jest t1wala równowaga. c) kartel,
17. Który z modeli duopolu uważany jest za model najbardziej realistyczny: d) konglomerat.
a) model Cournota, 25. ·W) l~aó1lych rm~delach iynku, producent w długim okresie osi:1ga zysk ekonomiczny·
b) model Bertranda, <1 ,on rnrenqa doskonała, ·
c) model Edgeworla, b) monopol pełny,
d) model Chamberlina. c) konkurencja monopolistyczna,
18. W modelu Chamberlina: d) oligopol.
6. ~(t~re z P~)ll!ższych stwierdzeil S<J prawdziwe w odniesieniu do !eo .·· ,- , ..
2
a) producenci biorq pod uwagę wzajemne relacje konkurentów na zmianę pro· .
<1) stnteg1·t iest ph , · · · · 111 g1e1.
dukcji i ceny, · ..'. '.. · '.~em gry 1 opisuje, .1ak gracz będzie postępował w każdej· wyo-
111 <1zonc.1 sytuaq 1; ,
b) dwaj oligopoliści dzielą się rynkiem i zyskami monopolu,
c) przedsiębiorstwa podejmuj<! identyczne decyz_je cenowe, ale bez formalnego b) w teorii gie: najlepsza strategia jednego gracza nic zależy od str· t, ,-· l ..
porozumienia, nych przez mnych graczy; d egu wy Jid-

d) oba przedsiębiorstwa zawiera.i<! nieformalnq zmowę monopolistyczm1. c) teoria gier koncentruje się na zasadach osiągania w grze sytuacJ"i nie z·tw „ ,
optymalnych; ,, szc

248
249
:,,,
 'ICoric oligo mlu
rv1ikrockonomia - zhidr ćwiczc1i i zada(1 ------

cl) teoria gier jest wykorzystywana do podejmowani~1 ~lecy;;:ji w syt:tiacjach ekon 0 • c) informuje, że wygrywaj<1cy powinien działać lak, aby maksymalizować swoj<1
micznych w warunkach niepewności, w celu zn11111111ahzowa111a zysku podej- minimałnq możliw<1 wygran<i,
mujqcego decyzję. .. d) trac<1cy powinien działać tak, aby minimalizować sw<>j<i maksymalnq stralt,:.
27. Po raz pierwszy teoria gier została zastosowana w ekononm przez: 33. W warunkach równowagi wynikaj<icej z zastosowania strategii dominuj<1cej każ·
a) R.L Halla, dy z graczy:
b) A. Cournota, a) wybiera takie posunięcie, które stanowi najłepsz<1 odpowiedź na dowolny
c) .J.V Neumana i O. Morgensterna, ruch, jaki mógłby wykonać przeciwnik,
d) A Marshalla i .l.R. Hicksa. b) wybiera takie posunięcie, które stanowi najłepsz<1 odpowiedź na określony
28. Przedmiotem gry na rynku oligopolistycznym może być: ruch, jaki wykonuje przeciwnik,
a) zysk, c) wybiera takie posunięcie, które stanowi najlepsz<1 odpowiedź na dowolny
b) udział procentowy na rynku, ruch, jaki wykonuje przeciwnik,
c) dynamika zysku, d) wybiera takie posunięcie, które stanowi najlepsz<1 odpowiedź na określony
d) każda z powyższych odpowiedzi. . . .. . , . ruch, jaki mógłby wykonać przeciwnik.
29. Jako grę uważa się sytuację decyzyjnq, obejmuJ<lcą koni11kt mtcresow między 34. Strategia zapewniaj<1ca równowagę, która pozwala zmaksymalizować wielkość
dwoma łub więcej decydentami, w której: wypłaty każdego z graczy w warunkach określonych przez wybór strategii doko·
a) każdy decyde1i't ma zbiór dwóch lub więcej dobrze określonych wyborów albo nany przez przeciwnika określa się mianem równowagi:
sekwencji wyborów, zwanych grami; . . a) Nasha,
b) każda możliwa kombinacja dostępnych dla gracza gier prowadzi cło dobrze b) Cham berlina,
określonego stanu końcowego, który kończy grę - wygram1, przegram1 łub c) Cournola,
remisem· d) Neumana.
c) z każdym' stanem km1cowym wi<1żą się określone korzyści dla każdego gracza; 35. W grze o sumie zerowej:
d) muszą zaistnieć wszystkie powyższe warunki. a) interesy uczestników s<1 sprzeczne,
30. z równowag<! Nasha mamy do czynienia wówczas, gdy: . . . . h) zysk jednego gracza jest równoznaczny ze stral<l drugiego,
a) każdy gracz robi to, co może najlepszego przy danych dzmłamach przec1w111· c) występuje poh1czenie elementów konkurencji i kooperacji,
ków d) każdy gracz stosu.ie strategię, która pozwala mu zmaksymalizować wiei·
b) żad~n gracz nie ma bodźca cło odejścia od swojej strategii (strategie te S<l kość oczekiwanej wypłaty, przy założeniu danych strategii wybranych przez
trwałe), . . . innych graczy.
c) każcie przedsiębiorstwo uzyskuje największy, możhwy zysk 1 me ma zachęt 36. Wzrost liczby przedsiębiorstw o 30%, które jednocześnie konkurują ilościami
do zmiany ceny, produkcji, spowoduje:
d) wszystkie powyższe zachowania są możliwe. a) wzrost ceny,
3 J. Ze stratcgiq dominującą mamy do czynienia wówczas, gdy: . . . b) spadek ceny do poziomu kosztu marginalnego,
a) przedsiębiorstwo robi co może najlepszego przy danym działa111~1 mnego c) utrzymanie się ceny na wyjściowym (poczqtkowym) poziomie,
przedsiębiorstwa, a pozostałe przedsiębiorstwa robiq, co mogą na.1łepszego cl) spadek ceny, przy czym cena i tak będzie wyższa aniżeli koszt marginalny.
przy danym działaniu danego przedsiębiorstwa, . . 37. W przypadku, gdy w modelu duopolu Cournola koszt marginalny firmy A jest
b) przedsiębiorstwo robi co może najlepszego bez. względu na to,.co rob1<1 mne wyższy niż firmy B, wówczas:
przedsiębiorstwa, a inne przedsiębiorstwa robui, co mog<1 na.Jlepszego bez a) firma B będzie więcej produkować,
względu na to, co robi dane przedsiębiorstwo, .. . . b) firma A bc;dzie produkować więcej, aby pokryć wyższe koszty,
c) przedsiębiorstwo robi co może najlepszego w reakq1 na decyz.1e pode.1mowa· c) firma B ograniczy rozmiary produkcji,
ne przez pozostałe przedsiębiorstwa, . . . d) firmy A i B będi1 produkować tyle samo.
cl) przedsiębiorstwo robi co może najlepszego przy c~anym działa111~1 mnego 38. Cena na rynku duopolu w modelu Stackelbcrga o liniowym popycie, stałych
przedsiębiorstwa, a pozostałe przedsię~Jio:stwa rolm1, co mogq najlepszego korzyściach skali i jednorodnym produkcie będzie:
bez względu na to, co robi dane przecłs1ęb1orstwo. a) wic;ksza od ceny w modelu duopolu Cournola i mniejsza od ceny w modelu
32. Strategia rnaksiminu: duopolu Bertranda,
a) maksymalizuje minimalną korzyść, jakc1 można zyskać, .. . b) mniejsza od ceny w modelu duopolu Cournota i większa od ceny w modelu
b) jest strategiq. agresywrn1, polegając<! na wyciqgnięciu z każdej sytuaqt makst· duopolu Bertranda,
mum korzyści,
251
250
 M ikrockonomia -· zbiór ćwiczc1i i zada1)

c) mniejsza od ceny w modelu duopolu Cournota i od ceny w modelu duopolu

Bertranda,
·-·--·-- ZADANIA
d) większa od ceny w modelu duopolu Cournota i od ceny w modelu duopolu Zadanie 11.1
Bertranda. Na rynku funkcjonuj<! dwa przedsi((biorstwa produkujqce gumę do żucia. Popyt
39. Na rynku dobra X funkcjonuj<! dwie firmy: A i B. Zakładajqc, że popyt rynkowy rynkowy opisuje równanie:
na dobro X opisuje równanie: P = 40 - 5(QA + QJJ), zaś koszty marginalne są
p = 200 - 0,5(QA + Q/J),
jednakowe i wynoszq MC = 20 zł, wówczas:
zaś koszty calkowite przedsiębiorstwa A przedstawia wzór: TC~,1 = lOQ,p zaś przed-
a) h1czna wielkość produkcji obu firm w równowadze niekooperacyjnej wynosi
Q = 6 jednostek dobra X,
sit;biorstwa 13: TC11 =0,5Qu2. Zakładaj<1c, że analizujemy model Cournota:
b) cena dobra X wynosi P = ł O zł, a) oblicz optymalm1 wielkość produkcji przedsiębiorstwa A i przedsiębiorstwa B;
c) w przypadku, gdy obie firmy zmówi<! się, wówczas cena dobra X ustali się na b) oblicz zyski duoplistów.
poziomie P = 20 zł,
d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa. Zadanie 11.2
40. Firma PERFECT wytwarzaj<1ca dobro X zidentyfikowała dwa odrębne segmen- Na rynku funkcjonujq dwa przedsiębiorstwa produkujqce leki. Popyt rynkowy na
ty rynku: segment A i segment B, które opisuj<! następuj<1ce krzywe popytu: Icki opisuje równanie:
PA = uA -. Q oraz Pn = Cln - Q gdzie: uA > Clw Zakładaj<1c, że MC = O, firma I' = 150 - 0,5(Qil + Q/l),
chcqc maksymalizować zysk powinna: zaś koszty całkowite przedsiębiorstwa A opisuje wzór: TCA = 1OQ ,p zaś przedsiębior-
a) ustalić wyższą cenę na dobro X w segmencie A, stwa B: TCn= 0,5Q1/ : •
a) wyznacz funkcje reakcji duopolistów,
b) cena w segmencie A powinna wynosić P = a"' za sztukę, zaś w segmen- b) Analizujemy model Stackleberga. Załóżmy, że przedsi((biorstwo A zostaje lide-
"' 2
cie 13 P. = an za sztukę, rem, zaś przedsiębiorstwo B jest firnu\ podqżaj<1cq. Oblicz wielkość produkcji
JJ 2 przedsiębiorstwa A i przedsiębiorstwa B oraz zysk obu duopolistów.
c) ustalić niższ<1 cenę na dobro X w segmencie A,
d) cena powinna być jedna ustalona na poziomie równym P=a,,+aa. Zadanie 11.3
2 Dwa przedsiębiorstwa rywalizuj<1ce ze solni sprzedajq na rynku identyczny produkt.
Koszty produkcji w pierwszym przedsiębiorstwie wynoszq 10 zł, zaś w drugim: 15 zł.
Popyt rynkowy na produkt, opisany jest równaniem:
p = 50 - (Q, + Q2),
gdzie: Q 1 i Q 2 - wielkość produkcji poszczególnych przedsiębiorstw w sztukach.
a) zbadaj wpływ produkcji konkurenta na popyt na produkty danego przedsiębior­
stwa,
b) oblicz wielkość produkcji, która pozwala maksymalizować zysk każdego z przed-
siębiorstw,
c) oblicz cenę 1ynkowq w warunkach równowagi,
cl) oblicz lqczny zysk obu przedsiębiorstw,
c) dokonaj interpretacji ekonomicznej otrzymanych wyników.

Zadanie 11.4
Funkcja popytu przedsiębiorstwa A i przedsiębiorstwa B tworz<1cych duopol ma
następuj<1eq postać:
p = 20-2Q0 ,
gdzie: QIJ - popyt 1ynkowy.
Natomiast funkcje kosztów obu przedsiębiorstw określone sq równaniem:
TC~, 1 = IOQA + 2 i TCu= 6Q/J+4, gdzie: TCA i TC/J - koszty całkowite przedsiębior-

252 253
 ·ICoric oligo mlu
Mikroekonomia 1.bidr ćwiczc{1 i zada1l -----
c) przedsiębiorstwa A i B w stanie równowagi ustalajq identyczmJ cent; na wytwarzany
· d · l · .. ·t . B z·iś Q i r) - wielkości produkcji jednego i drugiego
stwa A 1 prze się JIOIS w<1 , „. A ':.!.B przez nie sprzęt elektroniczny (PA =Pg)· Oblicz wysokość cen, wielkość produkcji,
przedsiębiorstwa. . .· „, . „ a także wielkość zysków, przy których oba przedsiębiorstwa osi<ignq równowagę .
. ) l 11'cz' w1'elkość
d ()) •
s1Jrzedazy obu przeds1ęb101stw,
' ''I
l ) .. 1 . będzie poziom ceny w warunkach rownowagt. . . , Zndanic 11.8
~) .t::1~; zysk,osiqgnie przedsiębiorstwo A, a jaki przeds1ęb1orstwo 13 ! Na rynku dobra X funkcjonuj<! dwa przedsiębiorstwa A i B tworz<1ce duopol. Prze-
prowadzone starannie badania marketingowe wykazały, 7.e przy cenie P=50 j.p. oba
przedsiębiorstwa mogłyby osi<1gnąć zysk w wysokqści Hl.OOO j.p . .Jeżeli jednemu z
Zadanie l l.5 . d · · biorstw·1 które wytw
„
Po J t całkowity gałęzi opanowany 1est przez c1wa ze s1~ . . ''.,. . pi . ~- konkurentów udałoby się obniżyć cenę cło poziomu P=40 j.p„ wówczas jego zysk
I.Y. . d dttłcty i dziel·• rynek po połowie, przyjlnu.1e w k1otk1m ok1es1e wzrósłby o 40%, zaś drugie przedsiębiorstwo funkcjonuj<1ce na rynku poniosłoby
rzaJą iec1nm o ne pro , ''
postać: stratę w wysokości lOOO j.p. W przypadku, gdyby przedsiębiorstwo konkurencyjne
QD = 2(200 - 2P), • szybko zareagowało i również obniżyło cenę do poziomu P=40 j.p., wówczas oba
.. , f k „k . tów e·tlkowitych dwóch przedsiębiorstw tworzących duopol są przedsiębiorstwa osi<ignęlyby zysk równy zero. W oparciu o powyższe informac.ie:
ZdS t un 'Cje .•~;,z - 2Q '2 + 4 1' 'Tr' = 3Qz2 + 6, gdzie: TCI i TCz - koszty r<tłlrmua.; a) sporz<1dź macierz wyplat, wpisuj<Jc w odpowiednie pola oczekiwane poziomy
nas ęptqqce. , '"·· - 1 1
L·z • . .
odpowi~dnio pi~rwszego i drugie~.o p~zeds1ęb1o~st~a.. . . , zysku,
a) oblicz cenę sprzedaży produkc.11 ~azdeg.o prze~s1ę~.101~tw<1, . b) opisz najlepsz<J strategię działania w opisanej sytuacji,
b) oblicz zysk całkowity pierwsze.go I ~rug1ego p1zeds1ęb~o:stw<1, c) zaznacz w macierzy wypłat pole opisujqce równowagę Nasha.
c) dokonaj interpretacji ekonom1czne.1 otrzymanych wymkow. Zadanie 11.9
Dwa przedsiębiorstw A i B tworz<1ce duopol konkurujq ze solni za pomoc<) cen i
Zadanie 11.6 · · cl l -- . 1· .1 n·i rynek .1· cdn o rod wytwarza.i<! produkty po kosztach równych JO j.p. Przedsiębiorstwa te ma.i<! tylko
Dwa przedsiębiorstwa tworzqe~ d~op?l wyt~,''.rza.J<) I os arcu.' ' . .
dwie możliwości wyboru: ustalić wysokq cenę P=20 j.p., ln1dź niską cenę wynoszącci
ny produkt. Popyt rynkowy opisu.ie rowname.
P= 14 j.p . .Jeżeli zaŻ<\d<~i<l wysokich cen, wówczas mog<l spodziewać się, że ich roczna
p = 74 - 4(QA + Q/J).
sprzedaż osic1gnie po 5 mln .iednostek. W przypadku wyznaczenia niskiej ceny sprze-
. . l . przeclsi"biorstwa sq jednakowe i wynoszq Hl. Załóżmy,.11 daż każdego przedsiębiorstwa wzrośnie do 7 mln jednostek. Natomiast, jeżeli jedno z
Koszty ponoszone przez o M - ... , . . . , < •• k· cl 't'
że pt'.zedsiębiorstwa maksymalizują zysk, pr~yj1m.1j<\C jeclnocz.:s1~1e, ze 11osc .J<I cl os ar~ przedsiębiorstw zaż<1da wysokie.i ceny, zaś drugie niskiej ceny, wówczas pierwsze osi<1-
cza na rynek przeds!ębio:st':o konk~ren~r1ne me, uleW~~~~~~~~i Jroclukcji przedsię-~ gnie wielkość sprzedaży równq 3,5 mln jednostek, a drugie - 9 mln jednostek . .Jak<!
a) wyznacz równame op1su.1ące zaleznosc op~y1~<1h1e.1 I cenę powinno ustalić każde z przedsiębiorstw?
biorstw·t A od wielkości produkcji przeds1ęb1orstwa B, . . . .· •.·
b) jalo; wi~lkość ~ro?ul~cji do~;arczy na rynek w stanie równowagi przeds1ęb1orstwo Zadanie 11.10
Dwa przedsiębiorstwa A i B produkuj<1ce zbożowe produkty śniadaniowe walcz<J
. .~ <~'.:az p1~zeds1·ę·b~~:~1~:~~~~i orozumieli się i wspólnie określa.i<! wielkość swojej .•. o rynek i niezależnie od siebie musz<J podj<1ć decyz.ię o wielkości wydatków prze-
c) z<1loz1"mky'.~cJ:11lkJ~:.1w.1elkość 1xo~lukc1·i
powinny dostarczyć na rynek oba przeds1ę-·· znaczonych na reklamę. Każde z przedsiębiorstw jest w stanie przeznaczyć na ten
proc u c.11. ' ,, · ., cel 5 mln j.p. i Hl mln j.p. W przypadku, gdy oba przedsiębiorstwa zdecyduj<! się
biorstwa w stanic równowagi! wydawać na reklamę tyle samo, wówczas podzieh1 się po równo rynkiem zbożowych
produktów śniadaniowych o wielkości 100 mln j.p. Jeżeli jedno przedsiębiorstwo
Zadanie I 1.7 . , · . t
!=<!!=='-"-I~. t · · ·tw·i A 1
· B tworz<ice duopol S<\ producentc11111 sprzę u zdecyduje się wydawać Hl mln j.p. na reklamę, zaś drugie - 5 mln j.p., to wówczas
Dwa przet się JIOIS ' · • · '-20 · K „ yw·i
ncgo i ponosz<i .ieclnakow~ k~iszty mar~ii:alne wynosz<ice MC - .l·P· IZ ' pierwsze przedsiębiorstwo prze.imuje trzy pi<1te rynku a drugie dwie piqte. W opar-
tu przedsiębiorstwa A opisuje rowname. ciu o powyższe dane uzupełnij poniższ<1 macierz wypłat wpisuj<ic liczby opisuj<1cc
wysokość zysku.
Q =100-P I+ 0,5P/J,
A "
zaś przedsiębiorstwo B ma do czynienia z takq samq krzywą popytu: Wydatki na reklam<; przedsiębiorstwa A
Q = 100 - Pii + 0,5PA. ·· '"'tPrlSllC•
(w mln .i.p.)
a) wyznacz równanie opisujące ~ale~.ność op~yn?alnej ~ielkości produkc.11
biorstw·1 A od wielkości produkCJI przeds1ęb1orstw<1 B, . l „ Wydatki na reklamę
· ' . . . B l · ·. . nę n·t wytw·trzany przez sic Jlt- przedsiębiorstwaB 5
b) załóżmy, że przeds1ęb1orstwo o J111z~1 ce '. . . .' , A'I Cz również
(w mln j.p.)
.
e Ie I'tromczny ..T·tk
, \Vo'wcz·t"
,, ,, z·tchowa
' ... przeds1ęb10Istwo
SI" . , . ...y IO
ży cenę na własne produkty? Uzasadnij swoją odpow1edz,

254
 Mikroekonomia - zhiór ćwiczc1l i zadai'1

Zadanie 11. l l W oparciu o dane zawarte w tabeli:

Przedsiębiorstwa A i B funkcjonujq<;e w branży surowcowej zawieraj<} umowt( karte- a) oblicz:, ~C, T~ i MR przy każdej wielkości sprzedaży,
lową. Oba przedsit(biorstwa dysponują tak<l sam<~ teclm~llogi<1 w ~fe~'cie czego mają
b) wykres! lu.nkqe popytu rynkowego (D), kosztów marginalnych (MC) i rz cho-
identyczne koszty marginalne: MC = 4Q + 20, Jednakze przeds1ęb1orstwo A spra- dow rnargmalnych (MR), p y
wuje kontrolę nad 60% światowych zasobów danego surowca, podczas gdy przedsię­ c) uzupełnij luki w tek.~cie:
biorstwo B kontroluje jedynie 20% światowych zasobów. Pozostałe 20% światowych
I. P~·z~dsi~bic~rst~o, ~lominuj<i~e na rynku oligopolistycznym, które dąży do
zasobów s<1 kontrolowane przez małe przedsiębiorstwa, które nie mog<1 samodzielnie
wpływać na cen<:; rynkową. Popyt na surowiec opisuje równanie: Q = -P + 200.
mc1ksy1~1dl~1ego zysku narz.uc1 cenę na dobro X w wysokości .......... „ ... zl·
2. Przeds1((b1orstwo
, . SJJrzedaJe
. . . . . · · · · · · · · · · · · · ··· J·eclil'lSlek
'· . ' X I) o l e1· cenie
cfcJl)l""t '·
a) wyznacz wielkość produkcji maksymalizu.i<1c<1 zysk, zas zysk przeds1ęb1orstwa wynosi ............ zł; · '
b) jak oba przedsiębiorstwa podzieh1 między sob<! rynek? Ile jednostek produktu 3. Lączna wielkość sprzedaży wszystkich przedsii•biorstw fu 11 · · . I
wyprodukuje i sprzeda przedsit(biorstwo A, a ile przedsit(biorstwo B%, r nku clobn X „ -, .. ," , i cc1onu.J<1cyc 1 na
c) jaka cena będzie obowiqzywala na dany produkt? Y - ' wynosi · · · · · · · · · · ·. · · · ...... Jednostek, zaś ich h1czny zysk wynosi
························zł;
Zadanie 11.12 4. '!ł sytuacji, gdy ws7:ystkic przedsiębiorstwa funkcjonujiice na rynku oligopo-
Dwie firmy A i B s<\ konkurentami w walce o opanowanie rynku światowego, na lts,tycznym akcep.tu.J<l cenę narzucom1 przez przedsiębiorstwo dominu'< ce
którym zamierzaj<\ sprzedawać podobne dobro A. Poniższa tabela zawiera opis moż- . • wowc.zas występuje tendenc1·a do .. ( . J1 .'
. . . · · · · · · · · · · · · ·........................ zw1ę 1(Szenia/
liwości posunięć rywali oraz wartości hipotetycznych wypłat. Jakie wyniki gry cechują zmnie1szenia/utrzy111ania)
. wielkości
· zyskti · w k·iz·clyi
' - 11 z l ycl1 p1ze · Im.irstw.
·. d się · ' ,
stan równowagi? Jak zmieni sit( wynik gry, jeżeli rz<1dy krajów europejskich wesprą
produkcjt( dobra wytwarzanego przez firm(( Y dotacj<\ w wysokości 40 mln euro?
Firma Y Zależność między ceną w wielkości<! popytu na rynku oligopolistycznym, ceteiis
prezentuje tabela.
produkować nie produkować

Firma X
I produkować -20,-20 80,0 I
~

p
_Q/)
nie produkować 0,80 0,0 6,00 IO
5,90 20
Zadanie l 1.13 .<
5,80 30
Na rynku telefonii komórkowej funkcjonujq trzy przedsit(biorstwa, które ponosz<\ jed~'
nakowe koszty produkcji. Jednakże jedna z firm funkcjonują(..ych na tym 1ynku narzuca •·· 5,70 40
cenę 1ynkow<1 pozostałym dwóm przedsit(biorstwom konkurencyjnym. Do moment~ 5,60 50
występowania na rynku zjawiska dominacji cenowej jednego przedsiębiorstwa nact.·. ; 5,50 60
pozostałymi dwoma, udział poszczególnych przedsiębiorstw na rynku jest jednakowy 5,40 62
i wynosi 1/3. Koszty produkcji każdego z trzech przedsit(biorstw oligopolistycznych, a},'' 5,30 64
także wielkość popytu na usługi w zakresie telefonii komórkowej zawarte są w tabeli.. " 5,20 66
TR MC MR ;----.
5,10 68
o 150 o o 5,00 70
-----1-----1-----

Przy~mijmy, że analizujemy
l 140 40
-----·---·--·----------· · - - - - - - - · · - · _ _ : _ _ _ - - + - - - - l - - - - 1 - - - - - i model oligopolu P. Sweezy'ego w t·tl)'I.. -i· I - .. I
2 I~ 2 W shw , · 11 , · - . · ' e 1 zos d y p1 zec -
-----·-------------·-·------1-----1-----1---- '' ic~'.1e ~ie, cosci k~J.sztow ma.rgm.alnych (MC) jakie ponosi przedsiębiorstwo oli-
3 IW 3 ~ gopolistyczne przy roznym poziomie produkcji (Q).
--------------------------1----
4 l IO 4 LOO
--------------
5 100 5 l~
- - - - -- - - -
6 ---
90 6 170
-----
7 80 7 220
8 70 8 280
9 60 9 350
IO 50 10 430
256
257
 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _·1_t:t_>r_ico_lig_~Oł~"-'"-'- - - - - - -
Mikroekonomia zhi6r ćwkzd1 i zadali

MC
W oparciu o rysunek uzupełnij luki w tekście:
Jl;/C? a) W sytuac.ii, gdy na rynku dobra X funkcjonuje wyłqcznie firma A, zdaje sobie
Q 3,5
5,0 4,5 sprawę z tego, że gdyby udostępniła dobro X za darmo, to wielkość popytu w
15 4,0 3,0 przyjętym okresie nie przekroczyłaby wielkości równej ......... jednostkom dobra
4,7
25 3,8 2,8 X. Wie ona również, że konsumenci nic byliby skłonni zapłacić za dobro X ceny
4,5
35 4,0 3,0 wyższej od „ ...... zł. Zakłada.i<1c liniowy char,akter funkcji popytu, w punkcie
4,6 3,2 równowagi, firma A będzie wytwarzać ........ jednostek dobra X i sprzedawać po
45 4,2
cenie ......... zł.
----~ 5 ,Q_o_ _-i---~~5~--1------;4~,2~-1
65
4 b) Na rynku dobra X pojawiła się firma konkurencyjna B, która zakłada, że do
zaspokojenia pozostaje jeszcze połowa potencjalnego popytu na dobro X, a
'L-===~~7;;5:~---i-----2L _..:.2::-'---i------5-'-,r-i
5,5 --j

85 J, 4
(j zatem ocenia, że nie zaspokojony popyt wynosi ....... jednostek dobra X. Kicru-
jqc się zasad<! maksymalizacji zysku, firma B dostarczy na rynek ....... „ .. jedno-
W oparciu o dane zawarte'; tabeli: . ·I (TR) i przychodów marginalnych (MR) stek dobra X i ustali cenę na poziomie „ . „ ..... zl.
a) oblicz wielkość p:zyc~1o~~)W _całkow1tyc 1 . c) Po wejściu na rynek firmy B, łączna produkcja dobra X będzie wynosić „ .... „ „
przy każdym p_oz101111e ceny, , , (D) przychodów marginalnych (MR) 1ko- jednostek dobra X po cenie ........ „ zł. Firma A musi teraz . „ ........ „ cen(( do
t)
J wy
kres''! funkc1c .
popytu rynlwwego
MC 1. MC )"
'
poziomu ceny narzuconej przez firmę B. Producent A zakłada, że producent B
sztów 111arginalnych,(i:1C1, 2 -'' b((clzie wytwarzał .. „ „ ...iednostek dobra. W związku z tym ustala wielkość swo-
c) uzupełnij luki w teksc1e: . ·z ,dsidJiorstwa oligopolistycznego jej produkcji na poziomie „ . „ „ .. „ . „ . „ .. jednostek, obniżaj<1c ceny dobra X do
, . . . I , . k „ tów nnrg111a 1nyc11 p1 .e , '< • • • •
I Jeżeli wici wsc1 osz · · ' .. ·. „ 1 zysk przcds1yb1orstwa wynosi poziomu ........ „. zł.
. , MC wówcz·1s cena maksyma1IZUJ<lC' , , . , k·
wynosZ<l /' , . ,, ' <, nosi ............... .1cdnoste , . d) Firma B zakłada, że konkurent będzie sprzedawać . „ „. „ ...... jednostek dobra X
. . . .. zł, zas w1elkosc popyt~! wy „ . MC
........ I I zty nr1rg111alne wynosz,1 „ to cena maksymahzu-
. . i w zwiqzku z tym postrzega do wykorzystania popyt wynosz<tCY ......... jednostek
2. W przypadku, gc ~ ws , .~ . I natomiast -wielkość popytu wynosi dobra X. W punkcie równowagi firma B będzie sprzedawać ... „ ....... jednostek
ją ca zysk olig_opolisty ~ynos1 ......... z ' .
dobra X i podwyższy cenę do poziomu ..... „. zł. To posunięcie firmy B wywoła
.1ednostek,.
..... „ .......... . w nosZ' MC wówczas cena maksymah- rcakcj(( firmy A, która przyjmie, że firma B pozostanie przy wielkości produkcji
3. Jeżeli l
koszty margin_alne ohgo!Jolu y · ,1;aton{iast wielkość popytu wynosi wynosz<1ce_j .......... jednostek dobra X.
zuj<tca zysk oligopolisty wynosi ......... z '
e) W końcowym rezultacie dzialai1 podejmowanych przez obie konkurujqce ze sob<1
..................!ednostek; . . 'e o załamanie krzywej popytu i wynikający z firmy, ich wielkość produkcji ustali si(( na łqcznym poziomie . „. „ .... jednostek
4. W modelu oligopolu P. ~weezy gd, , . ·n·1łnych sprawiaj<[, że cena maksy• dobra X. A zatem, wyjściowy udział rynkowy firmy A .............. (zmniejszy się/
I , . 1· I CJI 1)rzycho ow m,11g1 , . . I . I a
tego brak ci<\g osc1 un <. . ~- •1 •••••••••••.••••••••••• (malejc/r_ośme 111~ u e~ zwi((kszy się) po wejściu na rynek firmy B z .. „ ..... do . „ ....... jednostek dobra
malizuj<1ca zysk przcds1ęb101s~w, . (reaguje/me reagu.1e) na X. Natomiast firma B zwiększy swój udział z poczqtkowe.i wielkości .. „ „ . „ „ do
mhnie) natomiast oligopolista .... ······ ..... : „t.11·y·cl1/kosztów marginalnych)'.
Z
, ' ' (kosztów przeCI(( ' · „ „ .... „. jednostek dohra X.
wzrost ...... „ ......... „ •. „ „ •.....

Zadanie 11.15 Zadanie 11.16

Analizujemy model duopolu Cournota. Na rynku dobra X funkcjonuj<! dwie firmy: A i B. Popyt rynkowy na dobro X opi-
suje równanie:
Px
p = 80 - IO(QA + Q/I).
Koszt marginalny każdej z firm jest jednakowy i wynosi MC == 20 zł. Przyjmijmy
r6wnicż, że obie firmy maksymalizujq swó_j zysk, wychodząc z założenia, że wielkość
produkcji przedsi<;biorstwa konkurencyjnego nic ulega zmianie. Wyprowadź rów-
opisuj<1cc zależność optymalnej wielkości produkcji firmy A w zależności od
Wielkości produkcji firmy B.

10 Ox
o 2,5
 Mikroekonomia - Lhiór ćwiczc(1 i zadal1 --------
PYTANIA PROBLEMOWE
I. Scharakteryzuj rynek konkuren~ji oligopolistycn e.!;
2. Na jakich zalożeniach opiera sil{ model oligopo 1l~. . . . .
1
3 . Dlaczego przedsittbiorstwo clzialaj<1ce na rynku ohgop~J.hstycznyn: ~ostacl<~.~v1ęk­
sz<i siłtt monopolowq niż przedsittbiorstwo konku~·en~JI mon?~o 1s yczne.1.
4 Dlaczego producenci na rynku oligop~lu spotyk~IJ'l się z .'.11111eJ elastyczm1 krzy.
.
w<i popytu niż producenci konkurencji monopohstyczneJ !
5. Co to jest duopol? ,
6. N a jakich założeniach opiera sitt model duopolu Cournota?
7. Co to jest krzywa reakcji?
8. Scharakteryzuj funkcjonowanie duopolu w modelu Bertranda. . . . TRP - całkowity przychód ze sprzedaży dobra konsumpcyjnego,
9. Czy model duopolu Edgewortha dostarcza jednoz.1~aczn_ego roz':u1z~1111a w
postaci jednej ceny i wielkości równowagi? UzasadmJ .swoją odpowiedz.
1o. Omów ustalenie ilości produkcji w modelu Chamberhna.
11. Scharakteryzuj funkcjonowanie duopolu w modelu_ Stackelber~a. . , ..
12. Jak zachowania przedsittbiorstw dzialajqcych w oligopolu mozna wy.1asmc za
pomocą załamanej krzywej popytu?
13. W jaki sposób powstaje załamana krzywa popytu?
14. Która z form oligopolu jest najkorzystniejsza dla konsumenta?
15. Na czym polega przywództwo cenowe? . .
16. Scharakteryzuj przywództwo cenowe przedsittbiorstwa dommującego na rynku
danego produktu.
17. Na czym polega barometryczne przywództwo cenowe?
18. Co to jest teoria gier'? . .
19. Opisz grę polegajqc<1 na konkurencji cenowej między dwom~1 uczestmkam1 g1y.
20 . Co oznacza stan równowagi Nasha na rynku konkurency.1;?1:1? . ł kim horyzoncie czasowym spadek ceny czynnika pracy przyczynia sitt do wzrostu
21. Na czym polega strategia dominuj<1ca? Omów jej zasady posi rn.1<1c SI(( przy' 1 ac1em ..
• „ • '''>
22. Na czym polega gra zwana „dylematem Wl((Z11la . . , ..
23. Na czym polega strategia maksiminu i strategia minimaksu? WypsillJ te strate·
gie na konkretnym przykładzie. . . . . ,
24. Co to sq gry o stałej sumie? Kiedy mamy z num do czymema?
25. Kiedy mamy do czynienia z gn1 o sumie niezerm:ef'.
26. Porównaj poznane modele konkurencji rynkowej, b10rqc pod uwagę:
a) liczb(( producentów,
b) charakter produktu,
c) możliwość oddziaływania producenta na cenę,
d) swobodtt wejścia na rynek w długim ok~·esie, . tego czynnika, ponieważ w długim horyzoncie czasowym MRP uzależniony jest nie
e) wynik ekonomiczny producenta w długim okresie. . .
27. W jakim celu zawierane są krótkoterminowe porozumienia monopolistyczne
Co to jest kartel? Co określa umowa kartelowa?
28. Czym różni sitt koncern od trustu i od kartelu? .. . ., /
29. Czy konglomerat można utożsamić z holdingiem? UzasadmJ swo)<l odpo~~dz~ad
30. Któiy z modeli duopolu uważany jest za model najbardziej realistyczny· za •
nij swoją odpowiedź.
260
Rozdział 12
Rynek czynników wytwórczych
KLUCZOWE TERMINY
Calkowity przychód ze sprzedaży produktu (TRP) - iloczyn produktu całkowite­
go i ceny rynkowej danego dobra, który opisuje równanie:
TRP =TP· I'X
gdzie:
TP - produkt całkowity,
P x - cena rynkowa dobra X.
Czysta renta ekonomiczna - renta ekonomiczna od czynników wytwórczych,
których koszt alternatywny wynosi zero.
Czysta stopa procentowa - teoretyczna cena pieniqdza, jaka obowi<1zywalaby,
gdyby nie było inflacji i ryzyka gospodarczego.
Doskonale konkurencyjny rynek pracy - stan, w którym ani przedsiębiorstwa,
ani indywidualny pracownik nie nrnj<1 wpływu na stawktt plac. Płaca, czyli wynagro-
dzenie za prac<( jest wypadkow<1 ścierania sit( podstawowych sil rynkowych (popytu
i podaży). Natomiast rynek pracy znajduje sitt w równowadze, gdy każda osoba
chc<1ca podj<1ć prac<; przy danym poziomie wynagrodzenia znajduje zatrudnienie,
zaś każdy pracodawca cl1c11cy zatrudnić pracowników i oferuj<\CY określonci płacę
znajduje chtttne osoby do podjttcia pracy.
Długookresowa krzywa popytu przedsiębiorstwa na czynnik wytwórczy -w krót-
jego zatrudnienia. Zwittkszenie zatrudnienia czynnika pracy wywołuje wzrost pro-
dukcyjności marginalnej czynnika kapitału i wówczas przedsiębiorstwo nie spełnia
warunków równowagi w długim okresie. Przedsiębiorstwo dąż<\C cło stanu równo-
1 wagi będzie angażowało w procesie produkcji wittkszq ilość nakładu czynnika kapi-
tału, co w konsekwencji spowoduje wzrost produktu marginalnego pracy i spadek
produktu marginalnego czynnika kapitału. Sytuacja ta wymusi na przedsittbiorstwie
zwiększenie zaangażowania w procesie produkcji czynnika pracy. W nastttpstwie
kolejnych dostosowaI'I, zmniejszenie ceny czynnika pracy doprowadzi do zwic;ksze-
nia popytu na czynnik pracy. A zatem krzywa popytu przedsittbiorstwa na czynnik
wytwórczy nie pokrywa się z krzywq przychodu marginalnego z produktu (MRP)
? · tylko od wielkości zaangażowania danego czynnika wytwórczego, ale także od wiel-
kości zatrudnienia innych czynników produkcji.
Dyskontowanie - odwrotność oprocentowania składanego pozwalaj<\Ca obliczyć
Wartość aktualm1 każdej wartości przyszłej, oczekiwanej po upływie t lat od momen-
tu pocz<1tkowego. Metoda dyskontowania polega zatem na pomnożeniu kwoty,
która podlega dyskontowaniu przez współczynnik clyskontujqcy, co można zapisać
następujqco:
261
...
Mikroekonomia - zhicir ćwiczc1l i zadaf1
PV=FV·---
- Ry111.>k czy1111ik<iw wytwórczycl1
(I+ r)l
gdzie:
I/( I + r)1-- współczynnik dyskontujący.
indywidualna krzywa lłodaży pracy - w przypadku niskich płac i dochodów
efekt substytucji przewyższa efekt dochodowy, zaś krzywa podaży pracy posiad,;
pozytywne (dodatnie) nachylenie, ponieważ wzrostowi płacy towarzyszy wzrost cza.
su pracy kosztem ograniczenia czasu wolnego. Natomiast przy wysokim poziomie
plac i wysokich dochodach, zwiykszenie płacy powoduje powstanie przewagi efektu
dochodowego nad efektem substytucyjnym, w wyniku czego krzywa podaży pracy
posiada negatywne ( Ł1jcmne) nachylenie. Dzieje się tak dlatego, że przy stosunko-
wo wysokich płacach pracownik zaspokaja znaczmi CZC(ŚĆ swoich potrzeb konsump-
cyjnych, w wyniku czego zaczyna hardziej cenić czas wolny od czasu pracy. A zatem
indywidualna krzywa podaży pracy jest wklęsła do osi rzędnych (osi OY).
Inwestowanie - powiększenie istniejącego zasobu kapitału (w tym zwłaszcza
produkcyjnego). Popyt inwestycyjny przedsi<(biorstwa maksymalizuj<1cego zysk
podlega regułom podobnym, jak w przypadku popytu na pracę. Przedsiębiorstwo
musi porównać marginalny przychód uzyskany z produktu powstałego dzięki inwe•
stycjom z marginalnym kosztem kapitału (MRPk = MC"). Przedsiębiorstwu opłaca
\ gmalneg:~ stanowi krotkookresow:1 krzyw:1 popytu przedsiębiorstwa na dany czynnik
się inwestować tylko wtedy, gdy spodziewana stopa zysku brutto z zaangażowanego
kapitału jest wyższa od kosztu alternatywnego kapitału.
Koszt marginalny czynnika produkc,ji (zasobu) (MCR) - zmiana kosztu całkowi­
tego, spowodowana zmiarn1 zatrudnienia czynnika produkcji o jednostkc;:
t.TC
MCR = -
A Ll/1
gdzie:
MCRA - koszt marginalny czynnika produkcji A,
t.TC - zmiana poziomu kosztu całkowitego.
Krzywa podaży czynnika wytwórczego w konkurenc,ji doskonałe.i - w
kach konkurencji doskonalej po stronie popytu na czynnik wytwórczy,
biorstwo spotyka si<( z doskonale clastycznq krzywą podaży czynników, która iest<."·i;;A,itł·i1dancgo czynmk'.1 (M.RP) p~zebie?a poniżej krzywej wartości produktu marginalnc-
równolcgła do osi odciętych. Z przebiegu krzywej podaży wynika, że
czynników wytwórczych poniżej obowiązującej ceny czynników na rynku
loby dla przedsiębiorstwa całkowitą utratę dostępu do danego czynnika
go. Natomiast podwyższenie ceny jest nieuzasadnione z punktu widzenia
micznego, ponieważ przedsiębiorstwo może zrealizować cały swój popyt na
czynnik wytwórczy po obowiązujqcej (niższej)
cenie 1ynkowcj.
Krzywa podaży czynnika wytwórczego w konkurencji niedoskonałe.i - krzywa
podaży posiada dodatnie nachylenie i nie pok1ywa się z krzyw<\ MCRA. Wraz ze
wzrostem zaangażowania czynnika wytwórczego zwiększa się całkowity koszt zatrU· ·
dnienia czynnika, jak i marginalny koszt czynnika wytwórczego. Krzywa MCRA
przebiega powyżej krzywej podaży S, ponieważ przyrost kosztu całkowitego b~dą:(
cy konsekwenqą · przyrostu zaangazowama
· · czynm·1<a prolł u J(C.JI·· o .ie
· d11ostkP-c icst.·.· ·
~vic;ks':y ~11~'.żcli !).1:zyrost cc1~y tego ~z~nn!Irn. A za.tcm zaangażowanie dodatkowej
1ednostk1 czyn111kc1 po~od.u.1c pod111cs1c111c ceny me tylko dodatkowo zatrudnionej
jcdnostc~, lecz ws~ystknn .~u7: wczc:foiej zatrudnionym jednostkom. Koszt marginal-
n~ czyn111ka "".ytw.orczego, n~lonnu.ie przedsiębiorcę funkcjonujqccgo w konkurencji
n1cdosk~m~ICJ, ~>ile w~rosn1e całkowity koszt zatrudnienia czynników, gdy wzrośni.c
zatrudn1e111c o .1edną .1ednostk<;.
~\.rzyw:~ podaży 1~ra~y - graficzna zależność między poziomem plac realnych
aw1clkośc1:1 zatrudmcma w danym okresie, ceteris paribus. Przedstawia ona dodat-
nią ~J)(l7:?'t~wm1) zależność n~iędzy stawk<1 plac a wielkości:) podaży pracy w danym
czas1~. Swiadczy to l~ t.ym, ze przy .wyższych stawkach plac więcej pracowników
bt;dz1c skłonnych dłuze.1 pracować mż przy niższym poziomie płac.
.K1:zywa 1>opytu - g:aficzna zależność między płac<! realm1 a wielkości:i zatru-
dnienia w danym okresie, prz~ zaloż:eniu, że pozostałe czynniki nic ulegaj<! zmianie.
Krzywa .popytu m~ pr:1cę posiada u.1emne (negatywne) nachylenie, co oznacza, że
przy wyzszym _r:1z1on~1e ~łacy pracodawcy zatrudniać będą mniej pracowników niż
przy m~szym .JC.J ~ozm.m1e. Popyt na pracę będzie rósł (malał) wraz ze wzrostem
(spadkiem) wyda.1nośc1 pracy czy ceny produktu.
. Krz!wa popytu na czynnik 1>rodukc,ji konkurenta doskonałego- przy niezmicnio-
11~.J ccme dobra w~wa~·zanego przez przedsiębiorstwo, krzywa wartości produktu mar-
produkq1 .. Krzywa p~pytu na czynnik wytwórczy (MRP) w modelu konkurencji
doskona!~.J po~ryw:~ się z krzywq .wartości produktu marginalnego danego czynnika
procłukc.11, pomewaz cena dobra .icst równa przychodowi marginalnemu. W warun-
~ach konkuren~ji doskrn~alej przedsiębiorstwo maksymalizujć1ce zysk lub minirnalizu-
J<ICC stratę wybiera tak:11lość czynnika produkcji, która spełnia warunek:
VMPA =PA
Krzywa.po~ytu na czy1~nik wytwórczy konkurenta niedoskonałego - w modelu
konk~1renc.11 medoskonałc.J krzywa przychodu marginalnego z czyirnika produkcji
ma u!~~1.n,e 1:achylenie,.g~yż przych?~ mar?inaln~ jest rnalejqcćl funkc.i<! ilości pr~i-
!. dukq1, z,~s p1 odukt maigmalny zmme.isza się w miarę wzrostu dodatkowego nakla-
)~du czynmka "':'ytwórczego. W efekcie krzywa przychodu marginalnego z produkt.u
:: go (VMP), pomewaz cena .1est WIC(ksza od przychodu marginalnego.
j' . Ma~·ginalny przychód z produktu danego czynnika (MRP) _zmiana przychodu
1, ct1lkow1tego, spowodowana zmianćl zatrudnienia czynnika produkcji 0 jednostkę:
671? t.TR t.Q
MRP 1 = - - = - - · - - = MR . MP
' Ll/I óQ Ll/I A
óA - zmia.na zatru~lnienia czynnika produkcji a o jednostk<(,
óTR - zmiana poziomu przychodu całkowitego,
Ml\ - produkt marginalny czynnika produkcji A,
MR - przychód marginalny.
Monopol bilateraln.v (dwustronny) - występuje wówczas, gdy po stronic popytu
na prace; mamy do czynienia z monopsonem, zas po stronie podaży pracy rynek
263
 Mikroekonomia·- zbiór ćwkzc1i. i zada1l
,--.~·--
·-·--·--------
jest zmonopolizowany, np. przez jeden z':iqzek zawodowy oraz mo~mpol związków
zawodowyeh, który napotyka na dużą hczbę małych konkurencyjnych przedsię­
biorstw da.i<1cych zatrudnienie na rynku pracy.
Monopol na rynku pracy - ma miejsce wówczas, gdy na danym rynku wszyscy
pracownicy działaj<\ wspólnie (najczęściej poprzez jeden silny związek zawodowy).
Ze względu na to, że monopol jest jedynym sprzedajqcym pracę na. rynl~u, dlatego
krzywa popytu monopolu jest równoznaczna z popytem rynkowym 1 posiada nega.
tywne (ujemne) nachylenie.
Monoi>son - występuje wówczas, gdy na rynku pracy istnieje tylko jeden pod-
miot zatrudniaj<icy pracowników (np. w małym miasteczku jest tylko jedno duże
przedsiębiorstwo dające zatrudnienie większości. miesz~at'lcom ~ej miejscowości).
Monopson, jako jedyny pracodawca, wykorzystu]<lc swoJ<I pozyCję na rynku pracy
decyduje o wielkości zatrudnienia i o płacy jakq zaoferuje zatrudnionym pracowni-
kom oraz będzie zwiększał zatrudnienie aż do momentu zrównania się wielkości
marginalnych kosztu marginalnego pracy z przychodem ze sprzedaży produktu mar-
ginalnego p1:acy. Pracownicy, ze względu na to, że nie maj<1 możliwości znalezienia
innej pracy godz<1 się na warunki narzucone im przez pracodawcę. W przeciwnym
razie nie znaleźliby pracy. Płaca, któn1 monopson płaci zatrudnionym pracowni-
kom jest mniejsza od wartości prodi:1ktu marginalnego pracy oraz od poziomu pła­
cy, jaka ustali się na rynku doskonałe konkurencyjnym. Różnica między wartością
produktu marginalnego pracy (VMP 1) a plaq, jab1 monoposon płaci zatrudnio-
nym pracownikom, określana jest mianem pola wyzysku pracy przez monopson.
Oprocentowanie składane - technika oprocentowania kapitału finansowego,
która polega na naliczaniu odsetek po upływie każdego okresu t1wania inwestycji,
nie tylko od jej pierwotnej kwoty, ale także od kwoty odsetek uprzednio naliczo-
nych, zwiększaj<1c tym samym wartość inwestycji. Metoda oprocentowania składa­
nego pozwala obliczyć wartość przyszh1 wartości aktualnej po okresie t-przy stopie
procentowej r. W tym celu stosujemy następujący wzór:
PV(l + 1)1 = FV
gdzie:
PV - wartość aktualna (preserlt value),
FV - wartość przyszła (jillure value),
r - stopa procentowa,
t - okres czasu wyrażony w latach.
Płaca - pieniężne wynagrodzenie za prace;. Z płacą związane S<j pojęcia płacy
nominalnej i płacy realnej.
Płaca minimalna (najniższa) - kwota wynagrodzenia, poniżej której nie m?żna .
opłacać pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy - zwyczajowo
płaca minimalna wyznacza poziom najniższej stawki w tabeli plac.
Celem wprowadzenia i stosowania płacy minimalnej jest przede wszystkim: „ ly.s1el!1~10- 1 długoterm1.nowe.
• wyeliminowanie nieuczciwej konkurencji prowadzonej przez drastyczne obntza·
nie plac; . z'.iacze111u rynek kapitałowy utożsamiany jest przede wszystkim z rynkiem papie-
• podwyższanie płac w ślad za wzrostem gospodarczym i podwyższaniem mnych
dochodów spoleczet'lstwa;
264
•wyeliminowanie szczególnie dotkliwego wykorzystania pracowników (np. najslab-
s~ych grup spol.eczn~c.h~ os?b które na skutek niezaradności życiowej podejmuj<!
sic.; wykonywa111a ucuizhwe.1 pracy za zaniżonym wynagrodzeniem).
Płaca minin;alna stos~wana jes~ powszechnie, lecz jej metody ustalane S<) różnie
wposzczegolnych ~u.ajach \ni:· jedne_ pat'lstwa stosujq centralnie wyznaczonq jed-
1Hl stawl~ę f.la~y m~nnnalnej, '.n~1e ~as określają j11 w układach zbiorowych pracy z
pewny~11.1 roz1~1ca~11 w wysokosc1 lej kwoty). Można powiedzieć, że płaca.jest wypad-
kową. sc1era111a s1e:; na rynku pracy dwóch podstawowych sił rynkowych (popytu i
podazy).
Płaca nominalna - faktycznie otrzymane wynagrodzenie w jednostkach pienięż-
nych, np. w złotówkach czy euro. ·
Pła~a realna - wi~llwść oznaczajqca sumę dóbr i usług, które można kupić za pla-
ce; n~mmalną. lnnyr111 s~owy moż~rn powiedzieć, że płaca realna, to płaca nominalna
po.dz1el~!UI prz:~z przec!ętny poziom cen dóbr i usług nabywanych W danym kraju.
Wre.lkosc ta sluzy je(!y111e do porównaI1 w czasie. Jeżeli płaca realna spada w porów-
m~nm. z ~kres~.m ubiegłym, ~o oznac:a, ż~ Z<~ płacę nominalrn1 można nabyć mniej
dobr 1 usług mz w poprzed111m okresie (m1es1qcu, roku).
Podaż 1>racy - ilość pracowników, którzy chci1 podj11ć pracę przy danej stawce
płac. Podaż pracy jest konsekwencj<J popytu pracowników i ich rodzin 11 ~ 1 dobra
i usługi. Zależy ona od stawki plac (poziomu płac realnych), kosztów alternatyw-
nych czasu pracownika, czyli wyborów jakich dokonuje pracownik między czasem
wol~ym a czasem pracy, liczby ludności, struktury ludności według wieku i kwalifi-
kaCJI, przyrostu naturalnego oraz aktywności zawodowej.
Popyt na pracę - zapotrzebowanie firm na pracowników przy danej stawce
plac. Jest ono poch~)dnq wielkości popytu na produkty wytwarzane prz~z firmy.
P~ipyt na pracę zalezy od: popytu na dobra i usługi, wydajności pracy, cen produk-
tow, stawek plac oraz zmian w produkcie marginalnym i przeciętnym pracy.
. R.cnta grn~t?wa - .dochód właściciela ziemi, czyli opłata .iakq czerpie właściciel
z1~m1 z t~lL~lu Jej. wydz1,erż<~wienia. Wysokość renty gruntowej przy stałej podaży zie-
mi uzalez111ona jest g1ow111e od popytu na ziemię.
. l~e1~t.a ~kmu~miczna - opłata za użytkowanie czynnika wytwórczego, która sta-
nowi r~iz111cę.1:11ędzy przychodem z tego czynnika a jego kosztem alternatywnym.
Im wyzs:y (111zszy) koszt alternatywny przy danej cenie, tym niższa (wyższa) renta
ekonomiczna.
R~~nicowani~ ph~c - ~rzycz~ny. ró~nicujące poziom plac s<1 różnorodne i do naji-
. stotn.1'.?jszych zahczyc mozna: 111ep1emężne korzyści z pracy, zróżnicowanie rynków
kwałtftkacje pracowników i ich umiejętności, dyskryminację płacowii oraz Jicencj~
zawodowe.
/{yn~k k'.1pitałowy -.rynek, na którym przedmiotem obrotu S<! kredyty i udzia-
Rynek ten zazwyczaj dzieli się na: rynek papierów
~vc1rtosc1.owych, rynek 111eruchomości oraz rynek dóbr inwestycyjnych. W wqskim
row wartościowych, który dzieli się na rynek pierwotny i wtórny. Na rynku kapitało­
wym po stronie popytu wyslępujq trzy grupy pożyczkobiorców: paI1stwo i samorzą-
265

jest zmonopolizowany, np. przez jeden związek zawodowy oraz 1110!1opol zwi<1zków
zawodowych, który napotyka na duż<l liczbę małych konlrnrency.1nych przedsię-
biorstw daj<1cych zatrudnienie na rynku pracy.
Monopol na rynku pracy - ma miejsce wówcza.s, gdy 1:a dan~m rynku wszyscy
pracownicy dzialają wspólnie (najczęściej poprzez .1e~len silny związek zawodowy).
ze względu na to, że monopol jest jedynym sprzedaJ<lcym pracę na.rynl~u, dlatego
krzywa popytu monopolu jest równoznaczna z popytem rynkowym 1 posiada nega-
tywne (ujemne) nachylenie.
Monopson - występuje wówczas, gdy na rynku _Pracy istn.icje tylko }eden pod-
miot zatrudniający pracowników (np. w małym miasteczku .1est t~lko. J~dno duże
przedsiębiorstwo dające zatrudnienie większości micsz~allcom ~CJ m1c.1scowości).
Monopson, jako jedyny pracodawca, wykorzystując swc~J<l pozyqę. na rynku pracy
decyduje 0 wielkości zatrudnienia i o płacy jaką zaofcn!Je zat,rud111c~ny1_n pr~cowni•
kom oraz będzie zwiększał zatrudnienie aż do momentu zrownama się wielkości
marginalnych kosztu marginalnego pracy z przychod~m zc.sprzc~l?ży ~r.oduktu .ma.r- ,
ginalnego pracy. Pracownicy, ze względu na to, że me nrnJ<I mozltwosc1 znal~z1c111a/'.:.
innej pracy godzą się na warunki narzucone im przez p1:acodawc~. W przeciwny~ '
razie nie znaleźliby pracy. Płaca, którą monopson płaci zatrud111onym pracowm-
kom jest mniejsza od wartości produktu marginah~cgo pra?~ c~raz o~ poziomu pł'.1-
cy, jaka ustali się na 1ynku doskonale konkurency.1nym. Rozmca m1ęd~y wartoś~1ą
produktu marginalnego pracy (VMP 1) a plac<\, Jaką monoposon płaci zatrudmo·
nym pracownikom, określana jest mianem poła wyzysku pracy przez monopson.
o nocentowanie składane - technika oprocentowania kapitału f~m~nsowcg~:
która1polega na naliczaniu odsetek po upływie każdego okresu ttwama .mwcs~yCJI,
nic tylko od jej pierwotnej kwoty, ale także od kwoty odsetek uprzcdm~ nahczo·
nych, zwiększaj<1c tym samym wartość inwestyc,ji. Metoda. oproccnt~>wama sklad<~­
nego pozwala obliczyć wartość przyszh\ wartości aktualnej po okresie t-przy stopie
procentowej r. W tym celu stosujemy następujący wzór:
PV(l + r)' = FV
gdzie:
PV - wartość aktualna (present value),
FV - wartość przyszła (fi1ture value),
r - stopa procentowa,
t - okres czasu wyrażony w latach.
Płaca - pieniężne wynagrodzenie za pracę. Z placq zwi<1zanc są pojęcia płacy
nominalnej i płacy realnej.
Płaca minimalna (najniższa) - kwota wynagrodzenia, poniżej której nic m.ożna
opłacać pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze cza~u pracy - zwyczajowo
płaca minimalna wyznacza poziom najniższ:e.i. stawki. V: tabeli płac. . .
Celem wprowadzenia i stosowania płacy m1111malnej .1est przede wszystknn. ..
• wyeliminowanie nieuczciwej konkurencji prowadzonej przez drastyczne obmza·
nie plac; . · ·h
podwyższanie plac w ślad za wzrostem gospodarczym i podwyższa111cm mnyc
dochodów spolcczcilstwa;
?.64
_ _ __::_R;c:Y':::.'c::..kc::::,·zynnik{iw .w~y~ll_v,_'>r_cz,._yc-"-·h_ _ _ _ __
-----·-----
•wyeliminowanie szczególnie dotkliwego wykorzystania pracowników (np. najslab-
s'.'ych grup spo~ccznyc.h: os~>b które na skutek niezaradności życiowej podcjmujq
się w~k.onywama uc1<1zhw~.1 pracy za zaniżonym wynagrodzeniem). ·
płaca mm1malna stosowana .1est powszechnie, lecz jej metody ustalane sa różnic
w poszczególnych ~r:1.jach \ni?· jedne pailstwa slosujq centralnie wyznacz(;n;, jed-
ną stawl~ę. P.ła~y m~nnnalne.1, ~n~1c ~aś określaj<! j<J w układach zbiorowych pni°cy z
pcwny~11.1 10z1~1ca'.111 w wysokosc1 tej kwoty). Moż.na powiedzieć, że płaca jest wypad-
kow<1. sc1era111a się na rynku pracy dwóch podstawowych sil rynkowycl~ (popytu i
poclazy).
Płaca nomin:dna - faktycznie otrzymane wynagrodzenie w jednostkach pienięż­
nych, np. w zlotowkaeh czy euro.
Pla~a realna -wi~lkość oznaczaj<ica sumę dóbr i usług, które można kupić za pła­
cę n~mmalm1. Innymi s~owy moż~rn powiedzieć, że płaca realna, to płaca nominalna
po.dz1cl:>~rn prz~z .przec.1ętny poziom cen dóbr i usług nabywanych w danym kraju.
WJC.lkosc ta sluzy .1e~y111c do porównai] w czasie. Jeżeli płaca realna spada w por(>w-
namu z okresem ubiegłym, to oznacza, że za płacę nominalnq można nabyć mniej
dóbr i usług niż w poprzednim okresie (micsi<icu, roku).
Podaż ~racy - i.lość pracownikó~, którzy chc<1 podj<1ć pracę przy danej stawce
płac. ~odaz pracy Jest konsckwenCJ<l popytu pracowników i ich rodzin n;1 dobra
i uslug1. Zależy ona .od staw~i plac (poziomu płac realnych), kosztów alternatyw-
nych czasu pracownika, c~yh wyborów jakich dokonuje pracownik między czasem
wol~ym a czasem pracy, łtczby ludności, struktury ludności według wicku i kwalifi-
kaq1, przyrostu naturalnego oraz aktywności zawodowej.
Popyt na pracę - zapotrzebowanie firm na pracowników przy danej stawce
płac. Jest ono poch~>dnq wielkości popytu na produkty wytwarzane przez firmy.
P~ipyt na pracę zalezy od:_1Jl>pytu na dobra i usługi, wydajności pracy, cen produk-
tow, stawek plac oraz zmian w produkcie marginalnym i przeciętnym pracy.
. R~_nta gru~t~lwa - .do~hó? ~laściciela ziemi, czyli opłata jak<! czerpie właściciel
z1~1111 z t~tt~lu .1e.1. wydz1crz<~w1c111a. Wysokość renty gruntowej przy stałej podaży zie-
1111 uzalezmona .1est głównie od popytu na ziemię.
l~e1~t~1 ~kom~miczna - opłata za użytkowanie czynnika wytwórczego, która sta-
nowi r~>zn1cę .1~11ędzy przychodem z tego czynnika a jego kosztem alternatywnym.
Im wyzs~y (111zszy) koszt alternatywny przy danej cenie, tym niższa (wyższa) renta
ekonomiczna.
. R~~nicowani~ pł:~c - przyczyny różnicuj<1ce pozi~)ln plac s<1 różnorodne i do naji-
stotn.1~.1szych załtczyc można: niepieniężne korzyści z pracy, zróżnicowanie rynkó~
kwahf1kac.ic pracowników i ich umiejętności, dyskryminację płacowq oraz licencje'
zawodowe. · ·
/lync.k k~pitałowy - .rynek, na którym przedmiotem obrotu s<1 kredyty i udzia-
ł~. s_1 ec~n.10- t dlugotcn111!1owc. Rynek ten zazwyczaj dzieli się na: rynek papierów
1><11 tosc1.owych, rynek mcruchomości oraz rynek dóbr inwestycyjnych. W w<iskim
~~acz~1~1u ,r~nck ~rnpit:1lowy. ut.o7:samiany jest. przede ~szystkim ·z rynkiem papie-
' w W<11 tosc10.wych, ktory dz1eh się na rynek p1e1wotny 1 wtórny. N a rynku kapitało­
wym po strome popytu występu.i<! trzy grupy pożyczkobiorców: pailstwo i samorz<J-
 H.ynek czynników wytwón.::1.ych

dy, które s<1 emitentami różnego typu obligacji, przedsiębiorstwa emituj<1ce akcje . Im wyższa jest renta gruntowa i im niższe 1·est o 1Jrocento w<1111e
. · Io Irn t Inm Irnwych
obligac.ie lub pragm1ce zaciqgnqć ljlugo- lub średnioterminowe kredyty bankow~ . .. . „ . •

oraz osoby prywatne. Natomiast podaż kapitalu reprezentujq: banki, towarzystwa

ty1!1 w~:sza ..1e:'>t ce.na z1en~i.'VI
wa1:unkach zdrowe.i konkurencji, kwota pieniędz'
ubezpieczeniowe, spółki lokacyjne, fundusze emerytalne, fundacje i spółki powier- .za1nwestowc111c1
. „ . . . w kupno . ~ z1em1. powmna być zbliżon·i
p1k1 moznd ot1 zymc1c loku.1ąc daną kwotę w banku.
. ' (lJoi·l)w 11yWd. Ilkl. ) .z d OCI10 d emy'
nicze oraz indywidualni kapitaliści.
Rynek pracy - część obszaru gospodarki, na którym pod wpływem określonych . Wartoś0ć ~>ież~1c1~ (zaktualizowana) netto - zwana również metodq zdyskonl . _
czynników ekonomicznych kształtuje sitt popyt i podaż siły roboczej. Innymi słowy neJ nadwyzk1, okresla korzyści netto J·akie fJrZc(lsi"p()l.tli·stwo „ . .~wd
' · · " · osiąga z mwestyq 1:
rynek pracy jest rodzajem rynku, na któ1ym spotyka.i<! sitt pracodawcy i pracownicy.
Pracodawcy chc<i zatrudnić pracowników za pewmi cenę zwami płac<i, którą otrzy-
mujq pracownicy za swój wysiłek. Rynek pracy można rozpatrywać według różnych
NPV =i (ln,-!',
1~0+ r)
kryteriów: gdzie:
• biorąc pod uwag({ rozległość obszaru oddziaływania podaży i popytu na siłę NPY - wartość bież<1ca netto,
roboczą, można wyróżnić rynek pracy: lokalny, regionalny, narodowy, między. rr - strumie11 zysków,
narodowy; I - slrumieil nakładów inwestycyjnych,
• w zależności od kategorii społeczno-zawodowych osób poszukuj<1cych pracy r - stopa procentowa,
można wyodrttbnić rynek pracy: pracowników umysłowych, robotników wykwali- n - okres obliczeniowy,
fikowanych oraz robotników niewykwalifikowanych; I - suma zdyskontowanych dochodów z poszczególnych lat.
• uwzglttdniaj<1c pleć, można wyróżnić rynek pracy - kobiet i mężczyzn. .
Rynkowa krzywa podaży czynnika wytwórczego w konlmren~ji doskonałej
- krzywa identyczna jak na rynku dóbr konsumpcyjnych, czyli posiada pozytywne O - >~ów~zas d~ r.ealizacji wybiera się wariant, którego wartość bicżqca
nachylenie, gdyż przedstawia dodatni<! zależność między cenq czynnika wytwórcze- ~iett_o .1est 11~1.1w1ększa, zd~sk.ontowany strumiei1 zysków jest większy od
go a wielkości<..\ oferowanego do sprzedaży czynnika. · ~dyskont~lW<1nego strum1e111a nakładów, zaś inwestycja jest efektywna
Rynkowa krzywa podaży pracy - suma indywidualnych krzywych podaży pracy 1 !)rzynos1 przedsiębiorstwu zysk; ·
wszystkich pracowników oferujących swoje usługi na danym 1ynku. Pomimo specy, NPV < O-wc~v~cz.a~ zd~~k~ntowany,strumie11 zysków jest mniejszy od zdyskontowa-
ficznego przebiegu indywidualnej krzywej podaży pracy, rynkowa krzywa 1~.c~o st1 un~e111c1 na.kladow, ~o oz1~acza, że inwestycja z punktu widzenia
pracy na całym swoim przebiegu wykazuje pozytywne (dodatnie) nachylenie, 1c1chunku ekononucznego .1est meefektywna i przynosi j)rzedsi•·bior-
miast punkty przegięcia indywidualnych krzywych skladaj<1cych się na krzywą rynko~ stwu stratę; "
wą nie muszq się pokrywać się ze solni. NPV = O- ~<~wc~<~s ~dy~kontow~ny strumie11 zysków jest równy zdyskontowanemu
Rynkowa stopa Iln>centowa - cena pieniqdza, która uwzględnia zarówno sli ~m:1e1110~~ ~iakladow, c~ ?zna cza,. ?-e przedsiębiorstwo realizuje zysk
cję, jak i ryzyko gospodarcze. A zatem jest to określona suma pieni<1dza, nm mc1lny (ze1 owy) z dane.1 mwestyq 1.
trzeba zapłacić za użytkowanie jednostki pieniężnej, np. złotówki w chigu roku. Im Wartość.produktu marginalnego (VMP) danego czynnika produkc"i _ ilocz .
wyższa jest stopa procentowa, która kształtuje się na rynku pieniężnym, tym wyższ~ duktu margmalnego czynnika produkcji (MPA) oraz ceny rynkowej ck~bra X (i1~r10-
jest wymagana stopa rentowności produkcji, wyrażająca się zyskiem w przeliczeniu>' YMP =MP .p . x
. A /I .r
na jednostkę pienic;żmi, np. złotówkę nakładu inwestycyjnego. Natomiast wraz ze ·
, ~e7~?~r~i~:~ -~~o.pa z~rotu :-- ~topa procentowa, przy które.i wartość bieżqca dane-
wzrostem wymaganej stopy rentowności zmniejsza się popyt na kapitał rzeczowy. go p1zeds1ęwm,c1<1 Jest rowna JeJ kosztowi (lub też jej wartość bieżąca nett jest rów1n
Widać zatem, że pomiędzy 1ynkiem pieniężnym a rynkiem kapitału występuje
~t~r:'.). ,We~~1ę'.~·:n.a stopa zwr~ltu określa górn<1 granicę stopy oprocentow~nia kred '_
współzależność. ,Jdk<j przeds1ęb1orstwo mozc zaakceptow·1ć Jeżeli JRR > . - · · ~
1, wowczas przyjm u ie się
Rynkowa wartość (cena) ziemi - iloraz renty gruntowej i rynkowej stopy
centowania lokat bankowych, który można zapisać za pomocą wzoru:
re· 1·. . ·· . . . . ' · ·
<1 IZdCJI mwestyqe, natomiast odrzuca się te inwestycje, dla których lRR r. · <
„ Wynagrodzenie transferowe - wynagrodzenie równe' kc)sztcJ\v·
czy 11111·1 . i k .· · · ·
'" pnx u CJI. Jego kluczow11 rol11 jest zatrzymanie czynnik-t
. · I
1 mai gma nemu
t -.„ ,
p = _!_
f „ Wdanym zastosowaniu. , ' wy wo1czego
gdzie:
Pr - wartość rynkowa ziemi, , łt Quasi-renta - renta ekonomicz11·1' (lil czynm·k'ow wytwórczych, któ1ych koszt
c1 ernatywny jest większy od zera.
rr - renta gruntowa,
r - nmlmwa stcma onrocentowania lokat bankowych.
 Mikn1ck(J110111ia - zhit'1r ćwiczcl1 i zada1ł
Rynek czynnikt'iw wytwórczych

UZUPEŁNIJ LUKI W TEKŚCIE ka wytwórczego w modelu konkurencji doskonałej posiada .................... .

Czynniki wytwórcze to ........................................................... .
................................ Dziel<\. się na trzy podstawowe grupy .............. „„„.
...... , . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Podstawo. '"\ ·
wym determinantem popytu na czynnik wytwórczy .i est ...................... „ „„ .
.. . .. . .. ....... .. . .. . .. , który jest popyten1 wtórnyn1, a także ............ ..... „ .... ,, ';"''
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• i'.>,
nachylenie, ponieważ przedstawia ....................................................... .
„ .......... · · · · · · · · · · · · · · · · · .. · · · · .............. W modelu konkurencji niedoskonalej na
rynku czynników wytwórczych po stronie popytu na czynnik produkcji, kr~ywa
podaży po~iada ................. nachylenie i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (pokrywa się / nie
pokrywa się) z krzyw.i ....................... Oznacza to, że ....................... .
·········································································································
•••..• „ . . . • . . . • • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.. . ................................ „ ... . Przedsiębiorstwo

maksymalizuj<ice zysk nie ' Jeżeli na rynku czynników wytwórczych jest konkurencja niedoskonała, a
będzie zgłaszało popytu na czynniki wytwórcze, gdy .............. „ .......... „„.;. ' rynek dóbr konsumpcyjnych funkcjonuje w warunkach konkurenc.ii doskona-
.................................................................................... , nawet mimoY.ji\ lej, wówczas cena czynnika wytwórczego wyznaczana jest na podstawie ...
wysokiej produktywności marginalnej. W modelu konkurencji doskonałej przed~.~,·;· .. ... ... .. . . . . .. . ... ... .. . ... .. . .. ... . . . . .. .. . ... .. . . .. .. . .. . ... ... .. . . .. .. ... ... . .. . .. .. . i jest
siębiorstwo w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (małym I dużym) stopniu wykorzystuje ist/•'I . równa · · · · · · · · · · · · · · · ... · ...... · · · ............................. „ natomiast wielkość zatru-
niej<1cą na rynku podaż danego czynnika wytwórczego i swoimi decyzjami co'.~;, dnienia czynnika produkcji ............................................................... .
do wielkości jego zaangażowania ............................. (ma wpływ I nie ma:'•' „ .............................................................................................. .
wpływu) na zmiany obowiqzującej ceny rynkowej. Punkt równowagi w konku- · Zatrudnione w proces~e p1:oduk~ji czynniki wytwórcze otrzymuj:1 ........... .
rencji doskonałej na rynku czynnika wytwórczego opisuje równanie .... „ „.„. ............................. , kto re .i est rowne ................... „............ .. w mode-
... ... ... ... ... ... ... ... ..... , z którego wynika, że ............................ „„, lu konkurencji doskonałej. Wynagrodzenie to składa się z .................... .
.................... ······ ................................. ······· ............ ·················· ··············· i ································ ............ ······································
.. .... .. .. . .. . . .. . . . ... .. . . .. .. . .. . . .. .. ....... .. ... . .. ... . .. .. . .. . . .. . .. . .. .. .. . Natomiast w jest równe kosztowi marginalnemu czynnika produkcji, zaś jego podstawow<!
konkurencji niedoskonalej przedsiębiorstwo osiqga punkt równowagi na ryn- rol<! jest zatrzymanie czynnika wytwórczego w danym zastosowaniu. Natomiast
ku czynnika wytwórczego, gdy . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . renta ekonomiczna jest .................................................................... .
Oznacza to, że ........................................................................... „ „ „ „
.................................................................................................„.
···································································································.z
czyst<! rcnt<J ekonomiczn:1 mamy do czynienia wówczas, gdy .................... .
Krzywa popytu na czynnik wytwórczy w modelu konkurencji doskonałej
pokrywa .się z ............................................................................ , ponie-
·································································································.
Rynek pracy to
waż ...................................................................................... „ .. „„
············································································
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . Natomiast w konkurencji niedoskonalej krzywa popytu na
···································································································
Podstawowymi elementami rynku pracy s<i: ..................... , ..... „ .... , ....... :
czynnik wytwórczy przebiega ..................... (poniżej I powyżej) krzywej „.„. „ · · · · · · · · ·: · ·...................... .. i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . Popyt na pracę
.......................................................... , ponieważ ................... „ .„ „. zgłasza_f<! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................................................... , zaś
... ... .. ..".".".".".".".".".·.·. :: ::: .". .". . ".".: :: ::: ::: .": .·.".".".". . ". . .".".". . ".: ".: : ." .„.. W. ·~j·~·k~ic··········· ..... .
optymalna
podaż pracy to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .
.„ ................................... jest wynagrodzeniem za pracę i jest wypadkow11
wielkość zaangażowania czynnika produkcji przez konkurenta niedosk01:ał~· ścierania się na rynku pracy ........................ i ...................... Indywi-
go jest ..................... (mniejsza I większa) od optymalnego . zatrudmema dualna krzywa podaży pracy jest ........................ (wypukła / wklęsła) do
czynników wytwórczych przedsiębiorstwa doskonale konkurency.1ncgo. Nato·. rzędnych, ponieważ .................................................................. .
miast długookresowa krzywa popytu na czynnik wytwórczy posiada ........ „.„„ .„ ........................................................................ .
. Natomiast rynko-
. . . . . . .. nachylenie, a jej kształt wynika z .................................. · · · · · · · „„ „„ wa krzywa podaży pracy jest
······························································
··································································································. .„ ...................................................................................... .
Podaż czynników wytwórczych oferowana jest na 1ynku przez ..... · · · · · · · · „„. P1:zyjmu.i<1c za k1yterium klasyfikacyjne ilość podmiotów występuj<1cych po
. . . . . . . . . . . . , którzy za ich użyczenie ............................................... W warun· strome popytu na pracę i podaży pracy wyróżnić można .......................... .
kach konkurencji doskonalej po stronie popytu na czynnik wytwórczy, przed· ...................., ··············· .............................. , ································
siębiorstwo spotyka się z . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. krzywq poda· ·····:···:·· i..................................... Doskonale konkurencyjny rynek pracy
ży czynników. Z jej przebiegu wynika, że ....................................... „ ZIH1Jdu.1c się w równowadze, gdy .......................................................... .
........ „
· · · · · · · · · · · · · · · ·· · · · · ... · · · · · · · · ·...................................... . Z monopsonem
: : : :.".". ".".". ".: ".::::::::::::::: ." ." ." :: : : : : : : : ::.·.:. ·N;1~~;1~;;;~~. ·1:;;1·l~~)·\~;1·. i~1:;,~~~;. ·l;~;~l~;ż~· czynni· na rynku pracy mamy do czynienia wówczas, gdy ................................ .

268 I 269
 Mikroc~onomia zbit'ir t.'.wiczc1l i zat.la1l
Rym·!.; czynników wytw<)rczych

································ J. Rynki czynników wytwórczych to rynki, na któ1ych nabywane są i sprzedawane

RÓŻ·1 ;i~;;. ;1~i~'tj~~·. ~;1·r·t~;~~·i·;;. ;J·1:c:~i~1·l~~~;. ;;1·,;1:~i;;,;i1~~~~ pr.acy a plac<1, jaką n10°1;~- · czynniki wytwórcze do bież<jcej produkcji.
pson płaci zatrudnionym pracownikom nazywana Jest „ „ · · · „ „. · „ „ „„.„
„ „ „ „ „. „ „ „ „ „ „ „ „. „ „ „ „ „ • z monopolem na rynku pracy mamy do czy- p CJ F [=]
nienia wtedy, gdy
„„„.„„„„„„„„„„.„„.„.„„
„ · · „ „ „ „ „ · · „ · · „ · „ „ · „ · „ „.
. Będzie on zna1'do~,: ·1·,, z. Popyt na czynniki wytwórcze jest popytem pierwotnym w stosunku do popytu
....................... ················································ 1 na 1ynku dóbr i usług konsumpcyjnych.

się w równowadze, gdy „ '.'.'.'. '.'. '. '. '.::::::::: ::'.'.'.'.'.'.'.'.'.'." .' · N·,;~;» ~;;,;~~„; ~~; ~;;;~j·bi·I~~
1 1 1 P[=1 FD
~~·1 :,;j;;; „ ;;,; „ ;.~;;k;1 ;;;.;;~~„ ~;st((puje wówczas, gdy „ „ .. „ „ .. „ „ · „ „ .. „ „ „ „. „„,
00

3. Przedsiębiorstwo maksymalizuji1ce zysk nie będzie zgłaszało popytu na czynniki

wytwórcze, gdy cena obniża się poniże.i minimum AVC, nawet mimo wysokiej
···································································································· produktywności marginalnej.
Rynek kapitału to . „ ... „ .. „ „ .... „ .. „ „. „ .. „ „ · „. „„.„ · · „ „ .. „ · „„. „.
PD FD
::::::.' .' .'.'.:. i(·,;~·i~;;j. ~~~;ż~. ~;~~~·l;;;~,;Ć· ·~. i·~;.;1~.i~.::::: ······························
...... ·: .. ·: ... ·: · .„ i w formie
4. Przychód marginalny z produktu wytworzonego przez czynnik wytwórczy wyra-
ża zmianę przychodu całkowitego, spowodowarn1 zmiarn1 zatrudnienia czynnika
„ „. „ „ „. „ „. „ „ „ „ .. Rynek kapitału pożyczkowego zm11du.1e się w wytwórczego o .iednostkc;.
dze, gdy

••.••••••••.••••.•••••••••••••••• „ •• ,
PD FD
5. Z przebiegu krzywej podaży przedsiębiorstwa doskonale konkurencyjnego
.. ;l·,;~~·J;~;,;~~ .. ~~;~,~~~;, ·. ~~:;,;;;. ~;~·~~;;~:)~;;. j~~~. """"" .................. „„ ........ „ „ „„. wynika, że zwiększenie produkcji poza graniczny punkt zamknięcia wymaga
··························· zatrudnienia dodatkowych jednostek czynnika zmiennego o maleji1cej produk-
p~;.~~~1~;;1~;~· · 1:óż1;~~l;· ·,~~:lż1i~:;~~l. ~~kc~;.;;~~,;;;i;;. ~~~·i;;ci;mego kap~talu ,. tywności marginalnej.
sprowadzenia do porównywalności wielkości fo~ans?wych powsta.JLlcych w roz-
n eh okresach, do którego to celu wykorzystuje się „ „: „ „ „ „ „ „ · „ „ „ „ · „ „„<,> PD
........
y i ......................................... . . Oprocentowame polega na,· składane 6. Krzywa popytu na czynnik produkcji w modelu konkurencji doskonalej przebie-
ga poniże.i krzywej wartości produktu marginalnego .
„ · „ „ „ · „ „ · · „ „ · „ „ „ „ „ „ „ „. „. „ .... „ „ „ „ „ „ .. „ „ „ „. .. . ·································
natomiast dyskontowa- :'
.........................................................................,
nie na „„ ... „ .. „.„„„.„.„ ... „.„„„„„.„ .. „„.„„„„„.„.„.„„.„„„„ PD FD
7. W konkurencji doskonalej wartość produktu marginalnego przy danej cenie
czynnika wytwórczego zmienia się w krótkim okresie zgodnie z prawem malcj<1-
Rynek ziemi to „ .. „. „. „. „ „. „ .. „ „ .. „ „. „. „ „ · · · · · „ „ · „ ·· „ „ ·„ · „ „ „ cego produktu marginalnego.
i;1:~;(i~i~i;i·~~~~~~. ·~;;;l~~~~·,~ii·;,~lj;~~~· .~~;k. ·,~~:ł~i~. ·;,~i~i:~;,;,i~. ~~i~~·(:;,;~~;;,;;~·. ~i~­ PD FD
8. Gdy rynek dóbr i usług konsumpcyjnych jest rynkiem konkurencji niedoskona-
············································································ 1 ·
mi do momentu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · .„. ················.' · .p.~ ~~k~ ·;,;.Ó~;~~~i~<
lej, marginalny przychód z czynnika MRPA jest zawsze większy od rynkowej
się obu tych wielkości wyznacza „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ · „ · „ „ „ „ · „ · „ · „ „ · „„„ „. „„ wartości produktu marginalnego VMI\.
Dochód właściciela ziemi, czyli „. „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „„

„~.y·~;)i~~~ć' ··~;.~;· ~·t·~i~j ··~~:1;ż~··· PD FD

Udział rynkowy konkurenta niedoskonałego na rynku czynnika wytwórczego
: :: """""""""""""""""·:::
nazywamy „ „. „ „ ::::'..
„ „. „:„
„..„
„ „. „. „„.„. ·'"j.::
„ ..„ „„ „„.„„„„„„ · eJ , , 9,
ziemi uzależniona jest przede wszystkim od „. „ „ „ · „ „ „ „ „ · „ „ · „ „ „ „ „ „ · • jest na tyle duży, że kolejnym zatrudnionym _jednostkom tego czynnika może
Rynkowa wartość ziemi informuje o „ „. „ „ „ „ „ „ „ · „ · „ „ „ „ · „ „ „ „ „ „ · „ „„„ oferować coraz niższq cenę.

··································································································.
10. W konkurencji
PDprzychód marginalnyF[=:J
niedoskonałej z czynnika produkcji
TEST PRAWDA - FAŁSZ (MRPA) spada wolniej niż wartość rynkowa produktu marginalnego z jednostki
produktu.
Zaznacz literę . Jest
P jeśli zda111e . .
prawdziwe, . " . l'1te1
natmm<1st .. „ę F JeS
· , T1 z· d·mie
' jest
fałszywe.

270
271
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczc{1 i zada(1 _ _ _ _ _ _ _ _ _ __,_Rynek czy1111ik6w wytwórczych

t t. W konkurencji doskonalej na 1ynku produktu krzywa popytu na czynnik proctu
pok1ywa sic; z krzywą warto5ci produktu marginalnego czynnika wytwórczego,,
PD FD
12. W długim okresie MRPA zależy nie tylko od wielkości zatrudnienia danego c
nika wytwórczego, ale również od wielkości zaangażowania innych czynników
. płaca minimalna wyznacza poziom najniższej stawki w tabeli płac.
. rD FD
, Jedynym celem wprowadzenia i stosowania płacy minimalnej jest podwyższenie
płac w ślad za wzrostem gospodarczym i podwyższeniem innych dochodów spo-
łeczeństwa.

PD
13. W sytuacji konkurencji doskonałej po stronie popytu na czynnik wytwór
FD PL] Fl~
. Wprzypadku niskich płac i dochodów, efekt s1ibstytucji przewyższa efekt docho-
krzywa podaży posiada dodatnie nachylenie. dowy, zaś krzywa podaży pracy posiada dodatnie nachylenie.
PD FD . pf-J FD
14. W sytuacji konkurencji niedoskonałej po stronie popytu na czynnik produ ·6. Indywidualna krzywa podaży pracy jest wklęsła cło osi odciętych.
krzywa podaży nie pokrywa sic; z krzywq MRPA i przebiega powyżej MRP .:
rD FI-I A.
7, Rynkowa krzywa podaży
PD FD
pracy jest sum<1 indywidualnych krzywych podaży pra-
15. Krzywa podaży na rynku doskonale konkurencyjnym ilustruje n1srn1cy k cy wszystkich pracowników oferuj;icych swoje usługi na danym rynku.
alternatywny czynników.

rD FD PD FD
28. W długim okresie krzywa podaży pracy jest doskonale elastyczna w stosunku do
16. Marginalny koszt czynnika wytwórczego informuje przedsiębiorce; funkcjonu]ąj! płacy.
cego w konkurencji niedoskonałej, o ile wzrośnie całkowity koszt zatrudnienia .
czynników, gdy wzrośnie zatrudnienie o jeclrn1 jednostkę. ··
Równowaga na konkurencyjnym rynku pracy ma miejsce wówczas, gdy ofero-
rD FD . . ,;;'
17. W porównaniu z konkurencją closkonałc1, konkurent niedoskonały zatrudni~\./
wana ilość pracy zrównuje się z ilościq nabywarn1 pracy przy określone.i stawce
płac.
wic;cej czynnika i płaci niższq cenę.

PD FI~
'
FD
Przy każdej stawce plac wyższej od poziomu równowagi wystc1pi niedobór siły
t 8. Zrównanie wynagrodzenia transferowanego z kosztem alternatywnym oznacza}:. roboczej.
że czynnik wytwórczy nie otrzyma wyższego wynagrodzenia w żadnym inny11ri'
zastosowaniu.
1 Zróżnicowanie
FD
rynków jest przyczym1 zróżnicowania plac mic;dzy poszczególny-
PLI FD
t 9. Im wyższy koszt alternatywny przy danej cenie, tym wyższa renta ekonomiczna:!~·:··
·.11 % mi branżami.

PD FD i Niepieniężne korzyści z pracy powoduj<1 obniżenie rynkowej stawki płac i spa-

20. Quasi - renta, to renta ekonomiczna od czynników wytwórczych, któ1ych koszt.. dek zatrudnienia.
alternatywny jest mniejszy od zera.

rD FD PD FD
'33. Celem wprowadzenia licencji jest dqżenie pewnych grup zawodowych, szczegól-
21. Czysta renta ekonomiczna to płatność za wykorzystanie czynnika wytwórczeg~, nie pracuj<1cych na własny rachunek, do podniesienia płac.
który ma koszt alternatywny

PD
większy od zera.

FD PD FD
34. Zwi<izek zawodowy jako monopol może cl<1żyć do maksymalizac:ii renty eko-
22. Spadek płacy realnej w porównaniu z okresem ubiegłym, ceteris paribus oznac~a, że nomicznej otrzymywanej przez pracowników lub cło maksymalizacji funduszu
za płacę nominalmt można nabyć mniej dóbr i usług niż w poprzednim okresie. plac.

PD F[~J PD
272 273
 _ _ _ _ _ _ _IV__,l~i~_n_>c_kt_rn_oiuia - zbiór ćwiczci1 i zadn1l Rynek czynnikdw wytwtln:zych

35. Zwi;1zek zawodowy dqżqc do maksymalizacji funduszu płac, zaoferuje 7, Gdy NPY > O, zdyskontowany strumic11 zysków jest mniejszy od zdyskontowane-
4
ilość siły roboczej, dla której przychód marginalny jest wi~~szy od zera. go strumienia nakładów, inwes~ycja jest nieefektywna, zaś inwestor ponosi stratt;.
po
36. Płaca, któni monopson płaci zatrudnionym pracownikom jest mniejsza od
Fo "o Fo
W praktyce przyjmuje się do realizacji tylko te inwestycje, dla któ1ych wewnętrzna
tości produktu marginalnego pracy oraz od poziomu płacy, jaka ustali się stopa zwrotu jest większa od rynkowej stopy procentowej (IRR > r).
rynku doskonale konkurencyjnym.
PD FD
PD F[~ 49. Zwiqzck zawodowy jako monopol może dqżyć do maksymalizacji renty ekono-
micznej otrzymywanej przez pracowników lub do maksymalizacji funduszu płac
37. W modelu bilateralnym na rynku pracy stawka płac ukształtuje się w zm,ez 111 oś.ri
od siły przetargowej obu stron. (maksymalizacja przychodu).
po
38. Metodę oprocentqwania składanego stosuje się wówczas, gdy znana jest
Fo po Fo
50. Zwiqzki zawodowe dzialaji1ce na doskonale konkurencyjnym rynku pracy, ncgo-
tość przyszła, a nieznana jest wartość dla okresów wcześniejszych. cjujqc wyższe stawki płac, prowadzq do redukcji zatrudnienia i powstania bezro-
po
39. Rynkowa stopa procentowa nic musi koniecznie uwzględniać poziomu
Fo bocia na rynku pracy.
PL]
zwiqzanego z działalności<! finansowq funduszy pożyczkowych. Bezrobocie nie jest zjawiskiem o charakterze statycznym, lecz podlega ci<1głym
po
40. Opodatkowanie renty gruntowej nie wpływa (przy stałej podaży ziemi) na efel(.
Fo wahaniom wynikaj<1cym z wahai1 dochodu i produkcji w gospodarce oraz z in-
nych przyczyn, często o charakterze obiektywnym i subiektywnym.

tywność wykorzystania ziemi. PD FD

po
4 I. Odwrotna zależność między poziomem płac a poziomem zatrudnienia jest ele-
Fo 52. Bezrobocie strukturalne jest spowodowane przez wahania
dobra i usługi.
podaży i popytu na

mentem ograniczaj<1cym ż<1dania płacowe zwiqzków zawodowych. PD

po
42. Zwi;1zki zawodowe mogą dqżyć do zwiększenia popytu na pracę przez podnie-
Fo 53. Manipuluj<1c wysokościq podatków i wydatków pai'1stwowych
bezrobocie cykliczne.
można ograniczyć

sienie kwalifikacji zawodowych pracowników, zwiększaj<1c tym samym produk·

tywność pracy. 54. Poziom bezrobocia, który stanowi nadwyżkę osób zdolnych do pracy i gotowych
podjqć pracę za płacę realnq wyższi1 od tej, która ukształtowała się w warunkach
równowagi określa się mianem bezrobocia ukrytego.
43. Nieefektywność na iynku czynników wytwórczych oznacza stratę jedynie w przy-
chodach właścicieli czynników. pc1 Fo
. po
44. Im większy udział w kosztach całkowitych stanowi<! koszty zatrudnienia czynm·
Fo . 55. Bezrobocie frykcyjne (przejściowe)
trwa od kilku tygodni lub miesięcy, aż do
chwili gdy wzrost poziomu działalności gospodarczej doprowadzi cło wzrostu
produkcji i popytu na siłt; robocz<1.
ka, tym mniej elastyczny jest popyt na ten czynnik.
PD FD PD
56. Powstanie zwiqzku zawodowego na monopsonistycznym rynku pracy
FD może pro-
45. Im wyższy koszt alternatywny przy danej cenie, tym niższa renta ekonomiczna. wadzić do złagodzenia nieefektywności monopsonu.
· pei
46. Zrównanie wynagrodzenia transferowego z kosztem alternatywnym oznacz<~, że
Fo po Fo
57. Z punktu widzenia pracodawcy, istnienie niepieniężnych korzyści z pracy jest korzyst-
czynnik nie otrzyma wyższego wynagrodzenia w żadnym innym zastosowaniu. ne, ponieważ można zatrudnić wit;cej pracowników przy niższej stawce płacy.
pei Fo po Fo
274 275
 Mikroekonomia - zhilir ćwiczcti i zadarl Rynek czynnik(iw wylw6ro:ych

:>L"~
58. Im bardziej elastyczny popyt na dobro konsun~p.cyjne, do prml~1~cji którego E,• c) posiada negatywne nachylenie,
zatrudniony został czynnik pr?dukcji, tym m111e.1sza elastycznosc popytu na >i d) posiada dodatnie nachylenie.
Spadek podaży czynnika wytwórczego przyczyni si<( do:
czynnik.

59.
PD
w sytuacji, gdy rynek dóbr jest rynkiem ko1~k~1rencji niedosk~~m~I~j, 1;1~rginalny
a) wzrostu całkowitych dochodów właścicieli czynnika,
b) spadku calkowitych dochodów właścicieli czynnika,
c) wzrostu całkowitych dochodów właścicielom tego czynnika, gdy elastyczność
przychód z czynnika (MRP) jest zawsze 111111e.1szy od rynkowe.1 w,11 tosci produk- cenowa popytu na ten czynnik jest wysoce elastyczna,
tu marginalnego (VMP). d) wzrostu całkowitych dochodów, jakie czynnik przynosi właścicielom, gdy ela-

PD F I~
60. Jeżeli podaż czynnika jest sztywna, wówczas oznacza to, że cz~nnik nie m_a alter- i
styczność cenowa popytu na ten czynnik jest nieelastyczna.
W sytuat:ji, gdy na 1ynku czynników wytwórczych mamy do czynienia z konkuren-
cj<! niedoskonah1 po stronie popytu na czynnik wytwórczy, krzywa podaży:
natywnego zastosowania i w takiej sytuacji jako wynagrodzeme otrzymu.1e tylko . a) posiada dodatnie nachylenie i nie pokrywa się z krzywą MCRA'
rentę ekonomiczną. b) posiada dodatnie nachylenie i pokrywa się z krzyw<! MCRA'
c) przebiega poniżej krzywej MCRA'
d) przebiega powyżej krzywej MCRA"
Jeżeli na rynku produktu spełniony jest warunek MR=P„ wówczas krzywa
VMPA:
TEST WIELOl<ROTNEGO WYBORU a) leży powyżej krzywej MRPA'
b) leży poniże.i krzywej MRPA'
1. Popyt na czynniki wytwórc~e zależy od:_ c) pokrywa si<( i jest tożsama z krzywq MRPA,
a) popytu na dobra i usługi kon~umpcy.1ne, cl) jest doskonale sztywna.
b) ceny dóbr i usług konsumpcy.1nych, W przypadku, gdy koszt marginalny czynnika wytwórczego jest równy jego
c) dostępności czynników, , . . , cenie (MCRA=Px), wówczas:
d) marginalnej produktywnosci czynmkow. ,, a) rynek produktu jest doskonale konkurencyjny,
2. w modelu ko;1kurencji doskonałej na rynku dobra x_ wartosc rynkowa pro?uk- . b) rynek czynnika wytwórczego funkcjonu.ie w konkurencji niedoskonalej,
tu marginalnego czynnika produkcji jest w odniesie111u do przychodu margmal- c) rynek produktu funkcjonuje w konkurencji niedoskonalej,
nego z jednostki tego dobra: cl) 1ynek czynnika wytwórczego jest doskonale konkurency_jny.
a) wi<(ksza, 10. Jeżeli koszt marginalny czynnika wytwórczego jest większy od jego ceny
b) mniejsza, (MCRA >I\), wówczas: · ·
c) równa, a) 1ynek czynnika wytwórczego jest doskonale konkurencyjny,
cl) trudno jednoznacznie określić. . .. . . , , b) rynek produktu funkcjonuje w konkurencji doskonałej,
3. Które z poniższych zapisów odnoszą się do modelu konkurenc.11 111edoskonałej c) na rynku czynnika wytwórczego jest konkurenc.ia niedoskonała,
na rynku czynników wytwórczych: cl) rynek produktu funkcjonuje w konkurenc.ii niedoskonalej.
a) MRPA <VMPA' li. Przedsi<(biorstwo funkcjonuj11ce w konkurencji niedoskonalej w porównaniu z
b) MRPA>VMPA, 1ynkiem doskonalej konkurencji:
c) MPA· P<MPA ·MR, a) zatrudnia wic;cej czynnika produkcji, plaqc wyższ11 cenę,
d) MPA· P>MPA ·MR. . . . , ·z b) zatrudnia mniej czynnika wytwórczego, ph1c<1c jednocześnie niższ<1 cenc;,
4. w warunkach konkurencji doskonałe.i po strome popytu na czynnik wytworc y, c) zatrudnia więcej czynnika produkcji, placqc niższq cenę,
przedsiębiorstwo spotyka się z: . , d) zatrudnia mniej czynnika wytwórczego, plac11c wyższ<1 cenę.
a) nieelastyczną krzywą podaży cz~n~ilww, 12. Jeżeli marginalny przychód z produktu jest wyższy od kosztu marginalnego
b) clastyczm1 krzywą podaży czynmkc~w, . , czynnika, wówczas przedsiębiorstwo powinno:
c) doskonale elastyczną krzywą ~o~azy czynnikow, a) zwiększyć zatrudnienie czynnika wytwórczego,
d) sztywnq krzywą podaży czyn111kow. , b) zmniejszyć zatrudnienie.czynnika produkcji,
5. Rynkowa krzywa podaży czynnika wytworczego: c) ograniczyć popyt na czynnik wytwórczy,
a) jest doskonale elastyczna, d) zwi<:kszyć podaż czynnika produkcji.
b) jest doskonale sztywna,
?.77
276
''

i
______________IV_ti~~1ckonomia- zhiór ćwiczc{1 i zada1i _ _ ------~

13. Jeżeli rynek produktu jest niedoskonale konkurencyjny wówczas: 21. Popyt na prac<;zależy od:

a) MRPA> VMf\, a) wydajności pracy,

b) MPA· P<MPA ·MR, b) popytu na dobra i usługi,
c) MRPA <VMPA' c) aktywności zawodowej,
d) Ml\· !'>MPA· MR. d) zmian w produkcie marginalnym i przeciętnym pracy.
14. Renta ekonomiczna to: 22. Które z poniższych czynników spowodujq przesunięcie całej krzywej popytu na
pracę:
a) czc;ść wynagrodzenia ponad koszt alternatywny,
b) czc;ść wynagrodzenia poniżej kosztu alternatywnego, . a) stawka plac,
c) część wynagrodzenia równa kosztowi alternatywnemu czyn111ka, b) wydajność pracy,
c) ceny produktów,
d) inaczej wynagrodzenie transf~rowe. . , , ., , . , _ ,
15. Quasi_ renta, to renta ekonomiczna od czynmkow wytwo1czych, kt01ych koszt d) popyt na dobra i usługi.
23. Podaż pracy zależy od:
alternatywny:
a) przyrostu naturalnego,
a) jest mniejszy od zera,
b) aktywności zawodowej,
b) jest większy od zera,
c) kosztu alternatywnego pracy,
c) wynosi zero,
d) marginalnej produktywności pracy.
d) zanika. . 24. Spadek kwalifikacji siły roboczej powoduje:
16. Wzrost ceny produktu, do wytwarza111a którego został zatrudniony czynnik
a) przesunięcie krzywej popytu w prawo,
wytwórczy, spowoduje: h) przesunięcie krzywej popytu w lewo,
a) spadek popytu na czynnik produkcji, c) przesunięcie krzywej podaży w prawo,
b) wzrost popytu na czynnik wytV:órczy, .. d) przesunięcie krzywej podaży w lewo.
c) spadek produktywności czynmka produkcji,
25. Któ1y z poniższych czynników spowoduje ruch wzdłuż krzywej podaży pracy:
d) wzrost podaży czynnika wytwórczego. a) marginalna produktywność pracy,
17. Płaca jest: b) koszt alternatywny czasu pracownika,
a) cemi siły roboczej, c) stawka płac,
b) wynagrodzeniem za pracę, d) aktywność zawodowa.
c) ceną pracy uzależnioną jedynie od ilości przepracow~~nego czasu, 26. Popyt na pracę jest popytem wtórnym, co oznacza, że zależy od:
cl) cemi pracy uzależnioną tylko od wolumenu produkq1. a) efektu substytucyjnego i dochodowego,
18. Place realne mierzone sq przez: b) popytu na dobra i usługi konsumpcyjne,
a) ilość czasu spędzonego w miejscu pracy, c) poziomu plac realnych,
b) ilość pieniędzy płaconych za dzie{J pracy, cl) liczby zatrudnionych pracowników.
c) wielkość popytu na pracę, 27. W długim horyzoncie czasowym popyt na pracę zależy od:
d) ilość dóbr i usług konsumpcyjnych. a) dostępnych technologii produkcji,
19. Poziom płacy realnej uzależniony jest od: . b) preferencji pracodawców,
a) poziomu wykształcenia i rodzaju wykonywane] pracy, c) cen czynników wytwórczych,
b) stażu pracy, cl) kosztu alternatywnego czasu pracownika.
c) wysokości płacy nominalnej i poziomu cen dóbr i usług w gospodarce, 28. Zmiany płac powodujq przemieszczanie się wzdłuż krzywej:
d) liczby przepracowanych godzin. . . .. . . a) produktu marginalnego pracy,
20. Celem wprowadzenia i stosowania płacy m11111nalneJ 1es~ przecie wszystkim. .• b) popytu na pracę,
a) wyeliminowanie nieuczciwej konkurencji prowadzonej przez drastyczne obnl c) przychodu produktu marginalnego pracy,
żanie płac, cl) podaży pracy.
b) podwyższanie plac w zamian za lepszą wydajność pn~cy, . , 29. „Zawracający" odcinek indywidualnej krzywej podaży pracy jest konsekwencją:
c) wyeliminowanie szczególnie dotkliwego wykorzystama pracowmko~, . a) przewagi efektu substytucyjnego nad efektem dochodowym, ·
d) podwyższanie plac w ślad za wzrostem gospodarczym i podwyzszamem b) jednokierunkowego działania efektu substytucyjnego i efektu dochodowego,
innych dochodów społeczeństwa. c) przewagi efektu dochodowego nad efektem substytucyjnym zmiany stawki plac,

778 279
 Mikroekonomia - :t.hiór ćwiczc{1 i zada{1

d) dominacji efektu substytucyjnego spowodowanego wzrostem skłonności do

- _ _ _ _ _ __:R_:,c)':_:_:llck __
, _____________
czynnik(iw wytw<)rczych
,__

38. Wprowadz~nie licen~ji ~awodowych na doskonale konkurencyjnym rynku pra-

wydłużania czasu pracy na skutek wzrostu stawek plac. . cy powodu.ie przesumC(Cie krzywej: ·
30. Jeżeli koszty marginalne pracy przewyższają przychody margmalne z a) popytu na pracę w prawo,
wówczas przedsiębiorstwo: . . . b) popytu na pracę w lewo,
a) osiągnęło poziom produkcji maksymahzu.iący zyski, c) podaży pracy w prawo,
b) powinno zaprzestać pro~ukcji, .. . ·. . ~. . . cl) podaży pracy w lewo.
c) powinno zmniejszyć poziom proclukq1, aby maksyn1<1hzow<1c zyski, 39. Pani Kowals~a zatrudniom'. jest w przedsiębiorstwie A i otrzymuje miesięczne
d) powinno zaprzestać produkcji. . . . . w~n~1gr~)dz~1~1.e w ';y.sok~1fc1 1~00. zł. Ze względu 11~1 d!ugi i ~1ci<1żllwy dojazd do
31. Jeżeli wzrosnq ceny dóbr konsumpcyjnych, a place nummalne me ulegną zn11a. ~1,1cy,.1ozwc1z,1 mozhwosc pod,1<;c1a pracy w przedsiębiorstwie U za 1100 zl mic-
nie, wówczas można spodziewać się, że: s1ęcz111e. W przypadku pani Kowalskiej, renta ekonomiczna wynosi:
a) place realne wzrosną, a) 2300 zl,
b) konsumenci zwiększą podaż pracy, b) 1200 zł,
c) place realne nie ulegną zmianie, c) 1!00 zl,
cl) konsumenci ogranicz<1 podaż pracy na rzecz czasu wolne~~· . cl) 100 zł.
32. Pojawienie się związku zawodowego na d~~konale konkure~1cy.1.n~1~11y'.1ku 40. W warun~ac.h monopolu bilateralnego na rynku pracy:
domagaj<icego się wyższych stawek płac mz rynkowe, przyczym Sit( do. a) przeds1~lnorstwo maksymalizuje zysk, gdy płaca jest równa przeciQtnemu
a) przesunięcia całej krzywej popytu na 1.mt~Q w prawo, kosztowi pracy,
b) wzrostu stawek plac i spadku zatrudmema, b) doskonale e~astyczny fragment krzywej podaży pracy pokrywa się z krzyw<!
c) przesunięcia całej krzywej popytu ~Hl pracą w łe:Vo'. kosztu margmalnego pracy, ; ,
cl) wzrostu stawek płac i wzrostu poziomu zatrudmema. c) krzywa podaży pracy posiada dodatnie nachylenie
33. Monopson na rynku pracy: d) płaca jest równa kosztowi marginalnemu pracy. '
a) jest cenobiorcą, 41. Popyt na rynku kapitałowym reprezentowany jest przez:
b) tworzy bariery wejścia, . a) towarzystwa ubezpieczeniowe, ·
c) oferuje pracownikowi niższe wym~groclzem~ z<~ prac((, b) pa!lstwo i samorz<1dy emituj<Jce różnego typu obligacje,
d) zatrudnia mniej pracowników mż przeds1C(b1orca w c) osoby prywatne, ·
doskonalej. d) fundusze emerytalne.
34 . .Jeżeli P1 = MCR, wówczas: 42. Podaż kapitału na rynku kapitałowym reprezentuj<i:
a) na da;1ym 1ynku obowiqzuje minimalna. stawka plac, a) spółki lokacyjne,
b) 1ynek pracy jest doskonal~ ko1:kurency,1ny, b) osoby prywatne,
c) na rynku pracy funkcjonu.1e zw1qzek ~a":odowy, . c) towarzystwa ubezpieczeniowe,
d) rynek pracy jest rynkiem konkurenq1 medoskonałeJ. d) banki.
35. Monopson: · · ·i l 43. Które z zapr~ze~llowanych sposobów powiększania kapitału S<! wykorzystywane
a) to jedyne przedsiębiorstwo w dane.i miejs:o~ości zat:u~1~1~'..l'.'ce„s1 C( ~o Jo~zą, przez przcds1ęb1orstwo:
b) oznacza sytuację, kiedy na rynku występu.ie .i eden sp1 zed.tJ4CY czynmk pracy, a) wypracowany przez siebie zysk,
c) to monopol po stronie popytu na rynk~1 pracy; b) emisja akc,ji,
d) oznacza pracowników zrzesz~~1y~h :' silny zw1.ązek z'.1~0~0:?: c) kredyty bankowe,
36. Do na.iistotniejszych przyczyn rozn1cujących poziom pl<1c 11<1lez4. eł) loterie fantowe.
a) niepieniężne korzyści z pracy, 44. Spad~k czystej stopy procentowe.i powoduje, że:
b) słabo działające związki zawodowe, a) zwu;:ksza się popyt na kapitał produkcY.iny,
c) zróżnicowanie rynków, . . , . h) wzr'.1.sta :-"ielkość popytu na kapitał produkcY.jny,
d) kwalifikacje pracowników i ich um1e.1ętnosc1. c) obmza się popyt na kapitał produkcyjny,
37. W długim okresie: . . d) ~ielkość p.opytu na kapitał produkcyjny maleje.
a) krzywa podaży pracy posiada dodatm~ 1~achyle.me, i 45. Poziom 1.101111nałnej stopy procentowej uzależniony jest od:
b) płace zbliżają się do poziomu płacy mm1malne,1, a) przewidywanej stopy inflacji,
c) krzywa poclffży pracy .iest doskonale elastyczna, . b) poziomu czystej stopy procentowej,
d) płace zbliża.i<! się do poziomu płacy maksymalne,1.

<')(){\
7RI
 c) realnej stopy inflacji,
Mikroekonomia - zbiór ćwiczctl i zada1\

, _
---------
..... a) przychodu marginalnego z produktu ziemi z produktem marginalnym ziemi,
d )rzewid wanego ryzyka zwi<1zanego z dzial:tłnos~Hl g<'.s~.o~1dICZcj .. „ - . b) kosztu marginalnego użytkowania ziemi z krzywq popytu na ziemię,
4( w ) IJ)fZYl)'tdku
y ocze „ ,k· . ,· m
1wc1ne.1 1,-..1· i wynosz<ice.1 9<J'<J 1 czyste.1 stopy ·p1 .·o_c.entowe1
· 1·1.'" c) kosztu marginalnego użytkowania ziemi z przychodem marginalnym z dodat-
). • .' · • • .- • · , 5011 rynl·owa slOJJa procentowa wy111es1e.
ksztaltu.iące.1 sic; n.1 poz1on11e - t', ' kowej jednostki produktu uzyskanego dzięki temu czynnikowi,
a) 14%, d) przychodu marginalnego z produktu ziemi a kosztem marginalnym ziemi.
b) 9%, 54. Przyjmuj<JC założenie całkowitej nieelastyczności ziemi, wzrost popytu na ziemie;:
c) 5%, a) przyczyni się do wzrostu opiat, jalcc1 czerpiq właściciele ziemi z tytułu jej
wydzierżawienia,
d) 4%. · kl ł · si"· b) wpływa na poprawę wykorzystania ziemi,
47. Na wysokość rynkowej stopy procentowej s - ac aM. -c·
c) przyczynia się do spadku renty gruntowej,
a) czysta stopa procentowa, . ..
d) nic wpływa na efektywność wykorzystania ziemi.
b) marginalna stopa z~r~tu z m~~styc.Jl,
c) koszt ryzyka po<ljc;cia mwestyc.11, 55. Opodatkowanie renty gruntowe.i przy stałej podaży ziemi:
a) przyczynia się do wzrostu dochodu właścicieli ziemi,
d) renta ekonomiczna. . . • , < ·t . · f'l· ·· 301
. . t owd. w d·mym
48. Rynkowa stopa p1ocen '. okresie wynosi 5 0YtJ, zc1s s opc1 111 c1c.11 10. b) nie wpływa na zmianę zachowmi podmiotów funkcjonuj;1cych na rynku,
c) przyczynia się do obniżenia stawki renty gruntowej,
Realna stopa procentowa wynosi:
d) wpływa na efektywność wykorzystania ziemi.
a) -Wf'tJ,
56. Elastyczność cenowa popytu na czynniki wytwórcze zależy od:
b) +5%, a) marginalnej produktywności czynnika,
c)-3%,
b) elastyczności popytu na dobro na rynku produktów,
, . · Ile pan Nowak skłonny byłby
3
cl) + .I %. centow·1 wynosi. 501 sk·ili· i·cKznei· c) ilości substytutów czynnika wytwórczego i czasu potrzebnego na znalezienie
49 s 10 w · '
. t~pc1 r:o -ł(' . l ·l<1"e1nu dzisia.1· gdyby pan Kowalski oferował panu Nowa- tych substytutów,
pozyczyc panu owc1 s : _: " „ ,. d) udziału kosztów zatrudnienia danego czynnika w czc;ściowych kosztach pro-
kowi 2000 zł w przyszłym roku zc1 tc; pozyczkc;. dukcji.
a) 1850,50 zł,
57. Konsekwencj<! doskonałej konkurencji na rynku czynników wytwórczych jest
b) l 890,45 zł, „ „ ........... krzywa podaży czynników dla firmy.
c) 1900,25 zł, a) nieelastyczna,
d) 1904,7~ zł. . „ t w·· równej 8% pan Kowalski chce pożyczyć od pana - b) elastyczna,
50. Pr~y stopie p10cłe1~ o „ ej I· t· J·1kiego zwrotu powinien zażądać pan Zaji1czek c) sztywna,
Zajączka 1500 z 11c1 t1zy c1 c1. ' • .- : „ .. d) doskonale elastyczna.
po trzech latach od momentu udz1elema pozyczk1. 58. Wynagrodzenie transferowe:
a) 1560,86 zł, a) równe jest kosztowi alternatywnemu czynnika,
b) 1798,45 zł, b) jest nadwyżk<1 wynagrodzenia ponad koszt alternatywny,
c) 1889,57 zł,
c) stanowi różnicę między przychodem z czynnika a jego kosztem alternatywnym,
d)l950,~~lzl. _ „ „
. • ,. d·ż ziemijestuzależnionaod:
51. Wysokosc renty gruntowej, p1zy std1ej po cl y ,
d) jest wynagrodzeniem od czynników wytwórczych, których koszt alternatywny
wynosi zero.
a) jakości ziemi, . 59. Które z poniższych czynników powocłujq przesunięcie krzywej podaży pracy?
b) popytu na zicnm;-, . a) koszt alternatywny czasu pracownika,
c) kwoty opodatkowama, . , b) wydajność pracy,
d) wszystkich powyższych czynmkow. c) aktywność zawodowa,
52. Krzywa podaży ziemi jest: cl) stawka plac.
a) doskonale elastyczna, Jednym z kluczowych celów zwi11zku zawodowego jest wynegocjowanie jak naj-
b) doskonale sztywna, wyższych płac. Mog<l one osi<1gnqć zamierzony cel poprzez:
c) mało elastyczna, a) zwiększenie popytu na pracę,
d) wysoce elastyczna. „ . k" ·, ·t · mia wyzna; b) przeciwstawianie się pracodawcy - monopsoniścic,
53. Optymalna wielkość wykorzystania czynnika produkc.11 .1a im .1es zie c) bezpośrednie podniesienie płacy w ramach umów zbiorowych,
cza punkt zrównania się: d) zwiększenie podaży pracy.

282 283
 Mikroekonomia - zhi6r ćwiczc1l i znda1i

ZADANIA •)
p
b)
p
MGR
s
Zadanie 12. l
Poniższe rysunki przedstawiaj<\ sytuacje producentów, którzy zajmu.i<! różne pozy.
cje na rynku czynnika wytwórczego i rynku dóbr konsumpcyjnych.
---------- PL
a) b)
p p
o,
~MRP=VMP
o X o

Zadanie 12.3
Ry~unek ~1) przedstawia rynek d<~bra A w modelu konkurenc_ji doskonale.i, rysunek
b) Ilustr~1.1e ~roducen~a wytwarza.1<1ce~o to dobro, zaś rysunek c) prezentuje zmianę
warunkow rownowag1 na rynku czynmka wytwórczego L-w konkurencji doskonalej.
Na rynku dobra A nast<1pily zmiany warunków równowagi wynikaj<1ce ze zwiększ~­
o L O L nia pop~tu n<~ to dobro. Uzupełni.i 1ysunek h) tak, aby ilustrował zmianę w sytuacji
c) d) ekonomtczne.1 producenta dobra A oraz rysunek c) tak, aby prezentował zmiany na
p p
rynku czynnika wytwórczego L, na skutek wzrostu popytu na dobro A.
aj ~
p p
s

o L o L

o A o L
rynek dobra A producent dobra A
a) dla każdego z rysunków określ model rynku czynnika wytwórczego i rynku dóbr c)
konsumpcyjnych, p s
b) wyznacz punkt równowagi producenta,
c) wyznacz pole wielkości wynagrodzenia transferowego i renty ekonomiczne.i czyn-
nika wytwórczego w punkcie równowagi producenta. E

Zadanie 12.2
Rysunek a) przedstawia doskonałe konkurencyjny rynek dobra X, natomiast rysu·
nek b) ilustruje przedsiQbiorstwo wytwarzaj<1ce dobro X. Dla uproszczenia załóżmy,
że do wytworzenia dobra X wykorzystywany jest jedynie jeden czynnik wytwórczy
- praca (L). W oparciu o zmiany warunków równowagi, jakie zachodzą na rynku o L
rynek czynnika wytwórczego L
dobra X przedstaw na wykresie b) zmiany, jakie nastąpi<) w zakresie popytu .na
czynnik wytwórczy, Jak zmieni si(f wówczas wielkość zatrudnienia lego czynmka Uzupełnij luki w tekście:
i jego cena? Wzrost popytu na dobro A spowoduje .. „ „ „ „ „ „ .•..... „ . ceny rynkowej tego
dobra i w efekcie spowoduje przesunięcie krzywej .. „ „ .. „ .... „ . „ w „ „ „ „ ....

284 285
(dól/ gón;). Oznaczać to będzie zmianę warunków równowagi producenta, która a) p
p
powoduje .................... (spa del\ I wzrost) zatrudnienia czynnika wytwórczego
L. Zwiększenie popytu na czynnik wytwórczy zgłaszany na rynku przez poszczegól-
nych producentów doprowadzi do ........... (spadku I wzrostu) popytu rynkowego
na ten czynnik i w konsekwencji przesunięcie krzywej .................. w ............... .
(prawo I lewo).

Zadanie 12.4
Analizujemy rynek czynnika wytwórczego, który funkcjonuje w konkurencji dosko-
nalej. Załóżmy, że z pewnych przyczyn wzrosła podaż tego czynnika. W jaki sposób
zmiana la wpłynie na: ,
a) producenta wytwarzajiicego dobro Y w odniesieniu do liczby zaangażowanych w o
procesie produkcji jednostek czynnika wytwórczego (rysunek b),
b) producerita dobra Y w zakresie wielkości produkcji tego dobra (rysunek c), Zaznacz prawidłowe odpowiedzi:
Wzrost ceny zmiennego czynnika wytwórczego spowoduje:
c) rynek llobra Y (rysunek d). a) spadek wielk~iści pop7tu poszczególnych producentów na czynnik wytwórczy
b)
a) p b) wzrost kosztow rnargmalnych wytworzenia dobra A '
c) przesunięcie krzywej MC w dół,
p
'
Sz d) wzrost ceny dobra A,
e) spadek ilości równowagi,
f) wzrost podaży rynkowej dobra A będqcy konsekwencj<! zwiększenia produkcji
dobra A przez poszczególnych producentów, ·
g) przesunięcie krzywej kosztów marginalnych w górę.
D
Zadanie 12.6

-
MRP
Prodt!cent fm~kcj~1nuj<1cy "; konkurencji doskonałej zarówno na rynku czynników
L
L, Lz L o wytworcz~ch, .iak 1 rynku_ clob~· konsu~npcyjnych wytwarza dobro A i zatrudnia czyn-
o
nik wylwo_rczy L. l~ełaCJę m1ęd~y w1ełkościq zatrudnienia czynnika wytwórczego
d)
c)
p
p a produkCJq całkow1tq prezentu.Je tabela.
MC1
a) uzupełnij tabelę,
b) wskaż _01;tyn~a.lm1 wi~lkość zatrud_nienia czynnika wytwórczego, jeżeli cena dobra
wynosi 1 A='.:> J.p., zas cena czynmka wytwórczego P1, =20 j.p.

L TP MP TRP MRP TCR n

1-----1-----1--=--==-=---l----
I 20
- - - - - - - -- - + - - - - - 1 - - - - - - - - - ·
2 29
o, 3 37
y
y o 4 44
o
5 50
6 55
Zadanie 12.5
Analizujemy doskonale konkurencyjny rynek czynnika wytwórczego i rynek dóbr,; 7 59
----
konsumpcyjnych. Załóżmy, że nast<1piła zmiana warunków równowagi producenta,,1 8 62
wytwarzającego dobro A, spowodowana wzrostem ceny czynnika wytwórczego L, i\1 9 64
co ilustruje 1ysunek a). Uzupełnij rysunek b), tak, aby uwzględniał zmiany, jakie' ]()
-----
65
wyst<1piq w zakresie równowagi na rynku dobra A
 Hynek t7.ynników wytw<Jrczyt_:.h_ _ _ __

Zadanie 12.7 zadanie 12.9

Przedsiębiorstwo funkcjonuje w warunkach konkurencji doskonalej zarówno na ~two wytwarzaj<1ce dobro X na rynku pracy .iest monopsonistq. W tabe-
ku dóbr konsumpcyjnych, jak i czynników wytwórczych. Przedsiębiorstwo li zawarte S<! informacje o marginalnym przychodzie z pracy (MRP 1) oraz o stawce
dobro X, którego cena rynkowa wynosi Px=5 j.p. J
plac (P 1
a) uzupełnij tabelę, . . . a) uzupełnij tabelę,
b) wskaż wielkość zatrudnienia, przy której przeds1ęb1ors.two będ7:1e b) wskaż, ilu pracowników i przy jakiej płacy zatrudni to przedsiębiorstwo?
walo zysk przyjmując, że cena czynnika pracy L wynosi I\ =30 J.p., c) jaki będzie marginalny przychód z pracy ostatniego zatrudnionego pracownika?
c) ile wynosi nadwyżka (S) tego przedsiębiorstwa? ---- · -
L MRP p TC MC
---
L TP MP MRP l 48 2
li 2 41 4
2 21 3 36 6
3 30 - ---
4 31 8
4 38
45 5 26 IO
5 ---·
6 51 6 22 12
7 56 7 - - - -18
----- -
______
14 ,_______,_______
8 60 8 14 16
----
9 63 9 11 18
IO 65 --
]() 8 20

Zadanie 12.8 d) załóżmy, że pracownicy zatrudnieni w przedsiębiorstwie zaklad<i.i<! zwi<1zek zawo-

Przedsiębiorstwo funkcjonuje na doskonale konkurencyjnym rynk~1 dóbr konsump- ·
cyjnych, na którym wytwarza i sprzedaje dobro X w cenie Px= 10 J.p. za sztukę. Na
rynku pracy przedsiębiorstwo to jest monopsonistą.
a) uzupełnij tabelę, . . .. /
b) jeżeli przedsiębiorstwo będzie maksymalizowało zysk, to tłu zatrudm pracowni• ;
dowy. Zwiqzek zawodowy dbajqc o interesy swoich członków domaga się wzro-
stu stawki płac w wysokości PL= 18 j.p. Monopsonista id<1c na ustępstwa, zgadza
się na proponowam1 stawkę płac. Ilu pracowników przy nowej stawce plac zatru-
dni to przedsiębiorstwo? Uzasadnij swo.i<I odpowiedź.
·----------~-------

ków i przy jakiej płacy? . . . . _I_.,_ _ _,_ _ _ P..,____ _, ·---=T-=Co.i.._ _ _,_ _~M=Ck------
c) załóżmy, że koszty pracy (TC 1) s<1 jedynymi ko~ztam1 7:1111e1~nym'. ponoszonym1,'. I !------------!------------------
przez przedsiębiorstwo, a koszty stale FC=200 .ł·P· Obhcz w1elkosc zysku przed-
siębiorstwa w punkcie optimum.

L p
-------·
TC1, MC L TP TR _MP L_
MRP. K' 4 !------------------
------'-'· 60
5
l IO -
69 l----~6·----1---------1--------~--------I
20
2
3 30 77 .:c 7
-------1--------·l--------~---------I
8
4 40 84 9
90 IO
5 50 -----
60 95
6
7
8
70
80
----- --------
99
102
- - - - -··
----
-·------
-- ..

----
Zi1clanie I2.10
Na rynku pracy mamy do czynienia z przedsiębiorstwem wytwarzaj<1cym dobro X,
które jest monopsonem. Krzywa popytu na pracę ma postać: (D 1) P1, = 50-Qp krzy-
--
!----·---
-
9 90 104 wa podaży pracy ma postać: (SL) 1'1, =20+ 2Q,,, zaś krzywa kosztu marginalnego
--· -
100 105 - pracy wyrażona jest wzorem: MC1, =3Q1, +I O. Oblicz:
IO

289
288
 Mikroclulmlmia - zllitlr ćwic1.c1l i Zi1da1i

a) wielkość zatrudnienia na tym rynku, zadanie 12.14

b) poziom płacy.
Zadanie 12.11
Firma tapicerska „WYGÓDKA" mieści sit; w Pajt;cznie i wytwarza stylowe fotele,
Przedsiębiorstwo to jest monopsonist<t na rynku pracy. Krzywa popytu na pracę ma
P ostać: D 1.=200-VMP 1, , krzywa podaży pracy określona
-
jest równaniem: S1, ===20PL>
natomiast koszt marginalny pracy jest równy MCL = łOO.
a) ilu pracowników zatrudni przedsiębiorstwo chcąc maksymalizować zysk?
b) jak wysolu1 płacę im zaoferuje?
c) załóżmy, że pailstwo określi gwarantowami minimalm1 płacę. Ilu pracowników
zatrudni wówczas to przedsiębiorstwo? Jak duże będzie bezrobocie, jeżeli mini-
malna płaca wyniesie PLm =I O j.p. za godzinę pracy?
Oblicz wartość przyszht rocznej lokaty bankowej w wysokości 5000 j.p., jeżeli oprocen-
towanie w skali roku wynosi YYt.1 i bank stosuje pólroczmt kapitalizacje; odsetek.
Zadanie 12.15
Jan Kowalski lokuje w banku 20.000 j.p. na okres 2 lat. Roczna stopa procentowa
wynosi I ()ffr,, zaś bank stosuje roczrnt kapitalizację odsetek. Ile pieniędzy otrzyma
pan Kowalski po wygaśnięciu terminu lokaty bankowej?
Zadanie 12.16
lic należy zainwestować w dniu dzisiejszym w obligacje, aby po upływie roku otrzy-
mać IO.OOO j.p.? Załóżmy, że oprocentowanie obligacji w skali rocznej jest stałe
i wynosi 6%, zaś odsetki są kapitalizowane co pół roku.

Zadanie 12.12 Zadanie 12.17

Przedsiębiorstwo wytwarzaj<1ce dobro X na 1ynku pracy jest monopsonistą W oparciu ~owak lokuje w banku swoje oszczędności w wysokości 50.000 j.p. na okres
o dane dotyczcice zatrudnienia pracowników (pracowników), wysokości płacy wyrażonej jednego roku. Po upływie terminu lokaty otrzymuje 55.190 j.p. Zakladaj<1c, że bank
w j.p. (w) oraz wartości produktu marginalnego pracy (VMP L). stosuje kwartalmi kapitalizację odsetek, oblicz stopę procentowq.
a) uzupełnij tabelę,
b) przedstaw w formie wykresu: Zadanie 12.18
- krzyw<1 popytu przedsiębiorstwa na pracę (DL), Ile pan Nowak skłonny byłby pożyczyć panu Kowalskiemu dzisiaj, gdy pan Kowal-
- krzyw<! podaży siły roboczej (S 1), ski oferuje panu Nowakowi 5000 j.p. w przyszłym roku za le; pożyczkę wieclzctc, że
- krzywq kosztu marginalnego pracy (MCL), stopa procentowa wynosi w skali rocznej 8%?
c) wyznacz płacę i wielkość zatrudnienia, gdyby na rynku pracy nie występował
monopson, Zadanie 12.19
d) oblicz wielkość zatrudnienia w sytuacji monopsonu, Jakiego zwrotu powinien zaż<1dać pan lksiilski po 2 latach od momentu udzielenia
e) jaka płaca ukształtuje się na rynku monopsonowym? pożyczki, jeżeli pan Kwiatkowski chce od niego pożyczyć dzisiaj 3000 j.p., przy rocz-
nej stopie procentowej równej 5%.
L p VMP TC MC
L
5 14 Zadanie 12.20
2 6 13 Jan Nowak jest właścicielem ziemi w centrum Lodzi, którą dzierżawi firmie usługo­
wej URODA & STYL. Z tytułu wydzierżawienia firmie działki, otrzymuje rentc; w
3 7 12
'Wysokości 200.000 j.p. Rynkowa stopa procentowa od lokat bankowych wynosi 10%
4 8 11 wskali roku. Jaka jest wartość tynkowa tej działki ziemi?
5 9 Hl
---------t----------------1-------1------1
6 Hl
---------- ____9 _ _ __J__ _ _ _ _ __L _ _ _ _ _ ___, Zadanie 12.21
Przedsiębiorstwo A ma do wyboru dwa 3-okresowe projekty inwestycyjne o przepły­
wach pieniężnych:
Zadanie 12.13
Zakladaj<1c, że aktualny procent w stosunku rocznym wynosi 15%, wielkość poży­
-- projekt c2
czonego kapitału 200 j.p., zaś roczna stopa inflacji osicignie 10%:
Co c1 CJ
a) oblicz nominalnq stopę procentow<1, A -180 100 -50 300
--------------
b) ile wynosi rzeczywista stopa procentowa, B --200 120 200 -JOO
c) dokonaj interpretacji ekonomicznej otrzymanych wyników.
Zakladaj<1c, że w obu przypadkach stopa procentowa wynosi 2,5%, na podstawie
NPV wyjaśnij, który projekt powinien zostać przyjęty do realizacji.

290 291
 Rynek czynnikl,w wy1w6n:zych
Mikroekonomia - zhilir ćwiczcl1 i zadań

w oparciu o rysunek uzupełnij poniższy tekst:

Zadanie 12.22 · 2 501 oceli (JH>'1ekt '1n ~< Firma zatrudnia czynniki produkcji A i B, które sq czynnikami „ „ .... „ „ „ „ „ „ „ „ „
· · '" • · 1kow·1 sto n procentowa wynosi ' m, · . we., :;\:
ZaktacłaJ<!C, ze ~ocz11<1 iy~. ,'.t' ~1;1iu cłzisi'IJ' 56000 zl i uzyskaniu za rok 58000 zł. ' ' (substytucyjn~mi/komplemen.ta~·nymi). W sy~u;1cji wyjśc!~>wcj fi~nrn jest w rów'.10wa-
stycyjny, polcgaJ<!CY na z<1111wes ow, ·· ' dze w punkcie . „ „ „ „, angazu.Flc w procesie produkq1 „ „ .. 1 „ „ .. „ czyn111ków.
Znajdź wewnętrzm1 stopę zwrotu. . „„ (wzrost/spadek) ceny czynnika produkcyjnego A powoduje przejście
na „ „ . „ . „ . „ ... (wyżej/niżej) polożonq izokwantę . „ „ ., która .icst styczna do
Zada n~~ 1.2·~~ , . ~ 'ew . rocesie roclukcji dwa czynniki wytwórc~e: .czynnik izokoszty „ „ „ ... Przejście to powoduje „ . „ „ . „ . „ ..... „ „ . (zmniejszenie/zwięk-
Przecls1ęb1~)1stwo -'1111gk~z~1tJ· I (PI() Z·1ló~my że w analizowanym przeds1ęb1orstwie szenie) zatrudnienia czynnika A z „ . „ . do „ „ .. i „ „ „ „ „ . „ (spadek/wzrost)
"tcy (I ) I czynm < c1p1 " u . ' , ' . I .. zatrudnienia czynnika B z „ „ . „ do „ „ . „ . Przejście z punktu E 1 do E 3 wzdłuż
pt' .~ ., . .1 d 0 d·itkowego z·itrudnienia siły ro JoczeJ, co oznacza,
1 1
:vzro.:t .'.lc~ś~! ~ ~ ~z:,n -~Y :~i~~ i k~mplement<:rnymi. Przyjmijmy równi~ż, że m~Ieje :1,.
1
111
ze pl clCd l "·'11p1t,1 .s4 CZP..yr1z1edst·1w 11'1 s·unodzielnie sporzqdzonym wykresie rozmiary i w·:
izokwanty /Q 1 ilustruje . „ . „ „ „ .. „ . (wzrost/spadek) zatrudnienia czynnika A z ty-
tułu efektu „ . „ . „ „ . „ . „ „ (substytucji/ekspansji), zaś przejście z punktu E 3 do E 2
cena czynm rn pracy. , · ' ' '' „ 1· „ 1· 1 t (t •) s · dk ::.: oznacza „ „ . „ „ . „ „ „ (wzrost/spadek) zatrudnienia z .... „. do „ „. „. i spowodowa-
kierunek efektu · .
substytuq1 •"(··)·
se I e'f'ktuekspans.11(ee)oraz
e 4cznyee< e ,p,1 u.,;' ...·.. • ne jest efektem ... „ ... „ „ „. „ .. (substytucji/ekspansji). W przypadku czynników
ceny czynnika produkcji. · „ „ .. „ .....................•.. „. (substytucyjnych/komplementarnych) efekt substytuc_:ji
powoduje . „ „ „ „ . „. (wzrost/spadek) zatrudnienia czynnika B, zaś efekt ekspansji
.. „ „ „ .„ „. (wzrost/spadek) tego czynnika.

Zadanie 12.26
Wfirmie X w procesie produkcji angażowane s<1 w stałych proporcjach dwa komplc-
mcntarne czynniki wytwórcze: czynnik pracy (L) i czynnik kapitału (K). Zaznacz
na sporz11dzonym przez siebie wykresie konsekwencje efektu ekspansji (ee) spadku
ceny czynnika pracy.

Zadanie 12.25 . . l . t „ . . fekt ekspansji zmiany ceny czynnika PYTANIA PROBLEMOWE

Rysunek przedstawia elekt su Jsty uc.11 I e
clukcji. J. Wymieli i omów podstawowe determinanty popytu na czynniki wytwórcze.
2. Dlaczego krzywa popytu na czynnik produk~ji w modelu konkurencji dosko-
B nalej pokrywa się z krzyw<! wartości produktu marginalnego danego czynnika
N
PB produkcji?
B3 ...... 3. Dlaczego w porównaniu z krzyw<! wartości produktu marginalnego przedsię­
B2 ....... „ ..
biorstwa wolnokonkurcncyjcngo, krzywa przychodu marginalnego z czynnika
produkcji konkurenta niedoskonałego opada szybciej?
4. Wyprowadź dlugookresow<1 krzyw<! popytu przedsiębiorstwa na czynnik pro-
dukcji.
5. Dlaczego w warunkach konkurencji doskonalej po stronic popytu na czynnik
wytwórczy, przedsic;biorstwo spotyka się z doskonale elastycznq krzyw<! podaży
czynników.
6. Wyjaśnij, dlaczego rynkowa krzywa podaży czynnika produkcji posiada dodat-
nie nachylenie?
I~
IC 1 7. Omów, jak kształtuje się wielkość zatrudnienia czynnika wytwórczego i jego
cena w różnych strukturach rynku.
N A
o Az A3 A1 N 8. Jakie skutki na rynku czynnika wytwórczego wywołuje powstanie monopsonu?
~2 ~1
9. Wyjaśnij różnicę między quasi - rcnt<1 a czystq rent<! ekonomicznq.
IO. Dlaczego wynagrodzenie transferowe może być uważane za wynagrodzenie,
które zapobiega realokacji czynników wytwórczych?

292
 Mikroekonomia - zhiór ćwiczc{1 i zada1l ------~---- ------ ~--~-·

11. Wymief1 i omów podstawowe elementy rynku pracy. Rozdział 13

12. Jaka jest różnica między płacą nominalm1 i realnq?. . . . „,
13. Jaki jest podstawowy cel wprowadzania i stosowarna plac; ~mmmalneJ. Ekonomia dobrobytu
14. t:
Wyj,;śnij różnicę między przeciętnym i margi1~alnym pr()( (te1.:1 ~:ra?. ,
15. Dlaczego indywidualna krzywa podaży pracy Jest wklęsła. (o osi izt ny~ 111?
16. Wyjaśnij wpływ efektu dochodowego i efektu substytucy.1nego na (Szta t ffzy- KLUCZOWE TERMINY
wej podaży. . , . .„
17. Jak dochodzi do powstama rownowag1 na rynku 1;iacy w dług1.~1-01'1es;e. .
„ '" "„
'I
Granica dobrobytu społecznego - zbiór punktów przedstawiajqcych różne kom-
18. Wyjaśnij, dlaczego płace otrzymywane przez dwoch pracowm mw wy rnnuJ<l- binacje dobrobytu poszczególnych konsumentów, jakie S<! możliwe do osii1gnięcia
cych takq sam<t pracę nie s<t takie same? . . , . , z danych czynników wytwórczych społeczeństwa.
19. w jaki sposób można mierzyć silę monopsornsty na rynku czynmkow wytwor- Ekonomia dobrobytu - dział ekonomii, którego przedmiotem jest nie tylko
czych? . . opis i analiza zjawisk i procesów gospodarczych, ale także ich ocena. Można zatem
20. Przedstaw pozytywne i negatywne skutki powstama zw1<1zku zawodowego na .· powiedzieć, że ekonomia dobrobytu .iest naukq normatywnq, tj. wartościującą.
rynku pracy. Przedmiotem zainteresowania A C. Pigou - ojca teorii dobrobytu był przede wszy-
21 . .Jakie konsekwencje wywołuje powstanie monopsonu na doskonale konkuren- stkim dobrobyt ekonomiczny jednostki, czyli użyteczność całkowita, jaką osiqga
cyjnym rynku pracy? , pojedynczy konsument z konsumpcji dóbr i usług, a także ogólny dobrobyt ekono-
22. J<~ka jest różnica między monopsonem a monopolem na rynku pracy? miczny, który jest sunH! dobrobytu poszczególnych członków społeczeństwa, czyli
23. w jaki sposób kształtu.i<! się płace w sytuacji monopolu bilateralnego? jest sunu1 zadowolenia osiqgarni ze spożycia dóbr i usług przez ogól spoleczel'istwa,
24. Wyjaśnij rolę zwi<1zków zawodo:Vy~h na ry1:ku pracy. co można zapisać jako:
25. Wymień i omów przyczyny różmcuJące p?ziom płac. k . 'l
W=~a·U
26. Kto reprezentuje popyt, a kto podaż kapitału na rynku ap1ta 1owym. L... I I

27. Co to jest procent, kto go otrzymuje, a kto go płaci? . . 'I

gdzie:
28. Co określa wysokość wymaganej stawki wynagrodzema 1rnp1ta1u. d W - dobrobyt ekonomiczny,
29. Wymień czynniki ksztaltuj<ice wysokość stopy procentowej w gospo arce. (X; - waga przypisywana i-tej jednostce, określaj<1ca jej pozycję w hierarchii

30 . .Jaka jest różnica między nominalm1 a realm1 stopq procentow<\'? „ •

31. w jaki sposób wzrost oczekiwanej stopy inflacji wpływa na wysokosc stopy pro· .•.
centowej? . .
32. Do jakiego momentu przedsiębiorstwo maksyrnalizuj<1ce zysk będzie zwiększa- ·
Io wykorzystanie ziemi? . . z konsumentów znajduje się na najwyższej krzywej dla danej krzywej obojc;tności
33. Wymici'1 i opisz determinanty renty gruntowej.. . . . . drugiego konsumenta.
34. Czy opodatkowanie renty gruntowej (pr.7:y sta~eJ podaz~ zi~mi) wpływa na efek·
tywność wykorzystani~ ziemi? Uzasad111~ swoJ<! o~lpo:v1e~l.z.
35. Jakie czynniki wywierają wpływ na różmce w ce111e z1em1?
społecznej,
U; - zadowolenie odczuwane przez i-tą jednostkę.
Krzywa kontraktowa - krzywa wyznaczona przez punkty styczności krzywych
obojętności w pudelku Eclgewortha. Każdy z tych punktów oznacza, że np. jeden
Nowa ekonomia dobrobytu - dział ekonomii, którego podstawą jest odrzucenie
· kardynalnej teorii użyteczności oraz oparcie analizy na ordynałnej (porzqdkowej)
'teorii użyteczności. Nowa ekonomia dobrobytu opiera się na czterech podstawo-
wych założeniach, z których wynika, że:
1. kluczowym celem każdej gospodarki jest maksymalizacja dobrobytu poszczegól-
nych członków społeczeilstwa;
2. wyhicznie jednostka jest w stanie stwierdzić, co przyczynia się do zwiększenia jej
dobrobytu;
3. przedmiotem zainteresowania ekonomii dobrobytu jest wylqcznie ekonomiczny
aspekt dobrobytu;
4. podstawową płaszczyzm1 ekonomii dobrobytu jest tzw. optimum Pareta .
. ?ptimum Pareta - stan równowagi konkurencyjnej gospodarki, w którym czyn-
lllki wytwórcze, jakie dostępne S<! dla społeczeilstwa, rozdzielone s<1 pomiędzy
alte~·natywne zastosowania w sposób optymalny, dający społeczeilstwu maksymalny
poziom dobrobytu ekonomicznego.

294 295
 rv1ikrockonomia - zhi<ir ćwkzc{1 i zadai'1
Ek1H10mia dohrohytu

Równowaga czitstkowa - stan, w którym konsument (producent) lub rynek istniej<! możliwości dalszego zwic,:kszenia produlu:ji jednego dobra bez konieczności
ga równowag9.
··············:······················:····:·· (z~ic;kszenia I zmniejszenia) produkcji drugiego dobra.
Równowaga og{1lna - stan, w którym wszyscy konsumenci (producenci) lub tynki Wszystkie f'.unkty z1rn,1du,1<1ce się poza krzyw:1 kontraktowq s<i ............................... „ .. „
znajdują sic; równocześnie w równowadze. „„ ... „ ..... (efektywne I nieefektywne), ponieważ oznacza i<! ....... ~ ............................... .
Zasada sccon-bcst - zasada głosząca, ż.e jeżeli w jednym z sektorów gu:smictrirlr: (111ni~jsz<1 I wi<;ks7:<l) .wicll~o~ć produ~~ji co najmniej jednego dobra. W celu wyzn;;~
nic sq spełnione warunki optymalności w sensie Pareta, wówczas spełnienie czcnia optymalne.i w1~lko_sc1 produkc.11 dóbr: X i Y należy wyznaczyć ........................ .
warunków w pozostałych sektorach oddala gospodarkc; od sytuacji optimum co „„ .......................... „ ktora,1est.~~prnwadzona z krzywej kontraktowej z pudelka Edgc-
oznacza, że optimum Pareta spełnione jest wówczas, gdy suma wszystkich indywj. wortha. Krzywa transformaq1 ,1est .................. (wypukła; wklęsła) w stosunku do
dualnych korzyści marginalnych, jakie osi<igaj<1 konsumenci z nabywania pocz<1tku ~1kladu wsp?lrzędnych, a zatem charakteryzuje ........................... ( rosnq-
publicznego jest równa kosztowi alternatywnemu wyprodukowania i dostarczenia cq I male.J<1c<1) margmalrn1 stopą transforma~ji, co oznacza .......................... .
na rynek dobra publicznego. ························ ····················· ·············· ································ ..... .

UZUPEŁNIJ LUKI W TEKŚCIE ·········································································································

·································································
Ekonomia dobrobytu jest działem ekonomii .................................. „ „. . Op:imum Pareta jednocześnie w sferze kon~~;1~;;~Ji...i.. ~;:i~j~;k~ji . osi<igane
······································································································ JCS! wowczas, gdy ......... „ ............................................. „ ...................... .
...... „ .............. „.. .. Dobrobyt ekonomiczny jednostki jest ...... „. „. „.„.
. .„ ............ ············ ... .
........................... „ ................. , podczas gdy .................. „ .... „ „ .... . „ ... „ ..... ·: .................... :: .„„„„„„: :: ... ~5~~~;,;~.i<~„ i[~··(~~;~,~~;,;:. ż~. ;~i~~~~Żii~~·. i~~~·
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jest sunHl dobrobytu poszczególnych człon­ polepsze111e dobrobytu chociażby jednej _jednostki bez ............................ : ... .
ków społeczei1stwa. Podstawowym warunkiem maksymalizacji dobrobytu eko- .· · .„.................. dobrobytu jakiejkolwiek innej jednostki. . ............. „ ....... .
nomicznego jest zrównanie si<; ................ „ .......................... „ .... . ··················:··_jest zbiorem punktów przedstawiaj<1cych różne kombinacje dobro-
ł
b~tu poszczeg,olnych konsumentów, jakie możliwe sq cło osi<1gni1tcia z danych zaso-
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Podstawą tzw. nowej ekonomii dobrobytu jest . „ .......... „ .............. „ ......• „. bow społeczenstwa.
. ·:······ ··· ···:······ ....... ··: ........... głosi, że jeżeli w jednym z sektorów gospodar-
Funkcja dobrobytu społecznego mierzy .......... „ .............................• ki mes<~ spelmone warunki optymalności w sensie Pareta, wówczas spełnienie tych
. warunkow w pozostałych sektorach oddala gospodark<; od sytuacji optimum.
Podstawow<1 plasz~zyznq ekonomii dobrobytu jest .... „ .... „ .............. .. „„!.'.~'~
.................. , ktore oznacza .................................................... „.„„.··<{:.·:
/'<</,,,
...... ············ ....................................... ············ ········· ················••',,',' TEST PRAWDA- FAŁSZ
....................................................... „.... . Optimum Pareta jako kryt~-)~l
rium efektywności gospodarczej dla sfery konsumpcji i produkcji omawia się1c:/
za pomocą .......................................... „ ............ „ które otrzymujentY,. i!1.: Zaznacz literę P jeśli zdanie ,iest prawdziwe, natomiast liter« F jeśli zdanie jest
... fałszywe. ·
I';~ '.'t" "'.,
I. Podstawowq płaszczyzn<! odniesienia dla ocen efektywności funkc.ionowania
, , , , , , , , , , , , , , , 0 , , , , , 0 , • , , , • , • , , , , , , , , • , , , , , , , , , , , • o o , o • o o o o , , o o o o o , o o o , • o o o o o o o o o • • • • o • • o o • ' OO O I ,

································································································••,!:" gospodarki jest w teorii dobrobytu optimum Pareta.

Lączqc ze sob<! punkty styczności krzywych obojętności w pudełku Edgewortha
otrzymujemy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Każdy z tych punktów
cza, że np. jeden z konsumentów znajduje sic; na .................. „ „ .....•
PD FO
Ekonomia dobrobytu jest nauk<1 opisuj<1c<1 i wyjaśniaj<1c<1 zjawiska i procesy
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. dla danej krzywej obojętności drugiego konsumenta. gospodarcze bez ich oceny.
Krzywą kontraktowq dla sfery produkcji wyznaczamy ................ „. ·

··································································································· PD
dy punkt krzywej kontraktowej reprezentuj<! .................................... w
Pareta alokację zasobów pracy i kapitału w gospodarce pomi<;dzy produkcją
dóbr: X i Y. W każdym takim punkcie osiqgany jest
..........................................................................................................................„.„ ...

297
 Mikroekonomia - zbiór ćwkzcti i ziu.lml

4. Jeżeli wszystkie rynki w gospodarce są doskonale konkurencyjne, wówczas J5. W celu wyznaczenia optymalnej wielkości produkcji dwóch dóbr wyznaczana
powstaj<1cy w wyniku ich działania stan równowagi ogólnej jest efektywny w ro- jest krzywa transformacji, która jest wyprowadzona z krzywej kontraktowej
zumieniu optimum Pareta. z pudelka Edgewortha.
PD F[_J PLl
5. Dobrobyt ekonomiczny społecze1'istwa jest funkcje\ dobrobytu osi<1gniętego tyJ. 16. 1ypowa (wklęsła w stosunku do poczqtku układu wspólrzttdnych) krzywa trans-
ko przez niektórych obywateli w społeczeństwie. formacji charakteryzuje sitt malej11cq marginalm1 stop<! transformacji.

6. Społeczeństwo
PL~ rD
ma wpływ na sposób wydatkowania dochodów przez poszczegól-
rD FO
17. Każdy punkt na krzywej transformacji określa stosunek kosztów marginalnych
nych członków spoleczdistwa. wytworzonych dóbr oraz relacjc; cen dla danej kombinacji ilości produkcji.

7.
rD rl~
Optimum Pareta informuje, że za optymalną można uznać sytuację, gdy prze-
P[-:=J FD .
l
sta.ie być. możliwe dalsze zwiększenie dobrobytu jednostki, bez jednoczesnego J8 . .Jeżeli dla konsumenta A MRSyx= J' a dla konsumenta B MRSyx=
zmniejszenia dobrobytu innej jednostki łub jednostek. 2
wówczas konsument A bez obniżenia użyteczności całkowitej pozbędzie sic; 3

8. Prostokąt
rD
Edgewortha w sferze konsumpcji otrzymujemy
FD nakładajqc na siebie
jednostek dobra X w zamian za 1 jednostkę dobra Y, natomiast konsument B
zaż11da za l jednostkę dobra Y tylko 2 jednostki dobra X.
wykresy krzywych obojtttności dwóch konsumentów.

PD FD PD FD
19. Gdyby koszty alternatywne wytwarzania dwóch dóbr w różnych przcdsittbior-
9. Krzywa kontraktowa dla sfery konsumpcji wyznaczana jest przez punkty stycz- stwach nie były sobie równe, wówczas przesunięcie produkcji danego dobra
nościkrzywych obojtttności w pudełku Edgewortha. z przedsittbiorstwa o wyższym koszcie alternatywnym do przedsiębiorstwa o niż­
szym koszcie alternatywnym jego wytwarzania dałby spadek dobrobytu, wyraża­
PD
I O. Równowaga cz<1stkowa oznacza stan, w którym wszyscy producenci (konsumen-
FD j<1cy sic; spadkiem produkcji dwóch dóbr.

ci) lub rynki znajduj'! sitt jednocześnie w równowadze. Pl I FD

11. Każdy
PD FD
punkt na krzywej kontraktowej dla sfery produkcji prezentuje optymal-
20. Gdyby MRSyx = ~, a MRSyx = ~ , wówczas zmniejszenie produkcji dobra Y
o jcdnostkc; byłoby zrekompensowane wzrostem produkcji dobra X o 3 jedno-
m1 w sensie Pareta alokacj(f czynnika pracy i czynnika kapitału w gospodarce
stki, z których 2 wynagrodziłyby straty wynikaje1ce z ogn;niczenia kons~1mpcji
pomiędzy produkcjtt dwóch dóbr.
dobra Yo .iednostktt, a jedna jednostka przyczyniłaby sitt do wzrostu konsumjJ-
rD FD cji któregoś z konsumentów.
12. W każdym punkcie na krzywej kontraktowej dwie izokwanty maj11 wspólm\
· wspo, Iczynm"k k.1erun Imwy t ej. stycz11eJ..
K wyraza
PD rD
21. W warunkach konkurencji doskonalej suma nadwyżek konsumenta i producen-
styczrn), a MRTSKL = /'i. Q
/1 ta jest maksymalna
PD FD
13. Punkty znajduj<\Ce sitt poza krzywą kontraktowe\ oznaczają większ11 wielkość
rD FO
22. W modelu konkurencji doskonałej cena każdego dobra jest wyższa od jego
produkcji co najmniej jednego dobra. kosztu marginalnego.
PD FD rD FD
14. W modelu konkurencji doskonałej istnieje wiele punktów, w których następuj.e 23. K.rzywa możliwości produkcyjnych (krzywa transformacji) prezentuje wszystkie
zrównanie marginalnych stóp technicznej substytucji ze stosunkiem cen czynni· efektywne kombinacje produkcji dwóch dóbr przy pełnym wykorzystaniu czyn-
ków wytwórczych. ników wytwórczych.
r I J FD rD
')()()
 Ektmomia dt1ł>rnhyt11:1_- - - - - - - - - - - - - -
'. ' /
;:«);\

24. W modelu równowagi ogólnej, przedsiębior~twa funkcj~muj.qcc, w konkurencjL 1';\,

1
3. Ojcem teorii dobrobytu jest
doskonalej, których celem jest nrnksymalizac.ia zysku, os1<1gaJ<1 ro"".~1owagę w sy•: .·;: a) M. Friedman,
tuacji, gdy marginalne stopy substytucji technicznej przy produkc.11 dóbr X i Y, · b) L. Wal ras,
dzię.ki zatrudnieniu pracy i kapitału, s;1 jednakowc i równe stosunkowi cen c) A.C. Pigou,
d) M. Keynes.
czynników.
4. Dobrobyt ekonomiczny jednostki określany jest jako użyteczność całkowita,
osi<1gana z konsumpcji dóbr i usług. W takim ujęciu zwiększenie dobrobytu
25. Część punktów znajduj<1cych się na krzywej kontraktowej nie spełnia warunków oznacza przejście na coraz to:
opłacalności Pareto. a) wyższi1 linię ograniczenia budżetowego,
b) niższ<1 ścieżkę cen,
c) wyższ<1 krzyw<! obojętności,
26. Optymalność Pareto jest kluczowym, ale nic wystarczaj<1cym warunkiem d) niższ<1 linię budżetow<1 konsumenta.
malizacji dobrobytu. 5. W punkcie optimum Pareta:
PD
27. Funkcja dobrobytu społecznego określa dobrobyt społeczeństwa w zależności
a) społeczeństwo maksymalizuje poziom dobrobytu ekonomicznego,
b) przestaje być możliwe dalsze zwiększenie dobrobytu chociażby jednej jednost-
ki, bez jednoczesnego zmniejszenia dobrobytu innej jednostki łub jednostek,
od indywidualnych użyteczności. c) dostępne dla spolcczc11stwa zasoby S<l rozdzielone pomiędzy alternatywne
PD rD
28. Jeżeli użyteczność marginalna dla każdego dobra u-każdej jednostki jest jedna-
zastosowania w sposób optymalny,
cl) spoleczdistwo wpływa na sposób wydatkowania dochodów przez poszczegól-
kowa, wówczas spełniony jest warunek efektywności Pareto. nych członków społeczeństwa, natomiast nie ma wplywu na wielkość dochodu,
jaki otrzymuj<! poszczególne jednostki oraz może regulować poziom cen.

29. w
PD FD
równowadze Pareto w gospodarce wolnokonkurencyjnej alokacja zasobów
6. Warunkiem koniecznym do osi<1gnięcia optimum Pareta, jednocześnie w sferze
konsumpcji i produkcji jest założenie, że:
prowadzi cło osi<1gnięcia poprawy poloY.enia całego społeczeństwa. a) marginalne stopy substytucji między dwoma dowolnymi dobrami powinny
PD FD
30. W równowadze Pareto nic można polepszyć sytuacji żadnej jednostki.
być jednakowe w odniesieniu do wszystkich konsumentów,
b) marginalne stopy technicznej substytucji czynników wytwórczych muszq być
sobie równe w odniesieniu do wszystkich przedsiębiorstw wykorzystujqcych
p D F [-=:J te czynniki produkcji,
c) marginalna stopa transformacji dwóch dóbr musi być zróżi1icowana we wszy-
stkich przedsiębiorstwach wytwarzaj<icych te dobra,
TEST WIELOl<ROTNEGO WYBORU cl) produkt marginalny danego czynnika produkcji zatrudnionego w wytwarza-
niu pewnego dobra musi być jednakowy we wszystkich przedsiębiorstwach
l. Ekonomia dobrobytu: wytwarzajqcych dane dobro.
a) ogranicza się do opisu i analizy zjawisk i procesów gospoda~·czych, . 7. Jeżeli wyłqcznie jednostka jest w stanie stwierdzić, co przyczynia się do zwiększenia
b) jest działem ekonomii, w którym analiza pozytywna h1czy się z anahz<1 nor· jej dobrobytu, oznacza to, że:
matywną, . , . . a) poziom zadowolenia, jaki osiqgany jest przez jednostkę jest uzależniony od
c) określana jest przez ekonomistów naukq normatywnq, tJ. wartoscmJą~<l, ilości dóbr i usług, jak<1 nabywa ona na rynku,
d) próbuje odpowiedzieć na pytanie, jak w ok.reślo~1ych w:1runkach .os1<ign:1ć b) społeczdistwo ma wpływ na wielkość dochodu, jaki otrzymuj ii poszczególne
racjonalne, czyli najlepsze z możliwych rozw1qzarne okreslonych p1oblemow jednostki oraz może regulować poziom cen, natomiast nic wywiera wplywu
decyzyjnych. na sposób wydatkowania dochodów przez poszczególnych członków spole-
2. Poclstawow<1 płaszczyzną odniesienia dla ocen efektywności funkcjonowania czeństwa,

gospodarki jest w teorii dobrobytu: c) społeczeństwo określa poziom zadowolenia każdej z jednostek, natomiast

a) krzywa kontraktowa, nie ma wplywu na sposób wydatkowania dochodów przez poszczególne jed-
b) granica dobrobytu społecznego, nostki w społeczeństwie,
c) zjawisko gapowicza, cl) poziom zadowolenia osi<1gany przez .iednostkę .iesl skorelowany z wysokościq
d) optimum Pareta. dochodów, jakimi ta jednostka dysponuje.

301
300
 Mikrn!-!konumia ·-·zbiór ćwkzc1l i zada1l
------------
8. Który z poniższych warunków spełnia optimum Pareta dla całej gospodarki:
a) marginalna stopa transformacji dwóch dóbr jest różna dla przedsiębiorstw
wytwarzających te dobra,
b) marginalne stopy substytucji między dwoma dowolnymi dobrami sq różne
w odniesieniu do poszczególnych konsumentów,
c) marginalna stopa substytucji dwóch dóbr powinna być większa od marginal-
nej stopy transformacji tych dóbr w produkcji,
d) marginalna stopa technicznej substytucji czynników produkcji musz<! być
sobie równe w odniesieniu do wszystkich przedsiębiorstw wykorzystuj<jcych
te czynniki produkcji.
. Mili I Mili l sytuac31 mne.1 .1ednostk1.
9. .Jeżeli dla konsumenta A - - = - , a dla konsumenta B - - = -, wów-
MUy 3 MUy 2
czas bez szkody dla interesów (bez obniżenia użyteczności calkowitej):
a) konsument A pozbędzie się 3 jednostek dobra X w zamian za l jednostkę
dobra Y,
b) konst1111ent B zażqda za 1 jednostkę dobra Y tylko 2 jednostki dobra X,
c) konsument A pozbędzie się I jednostki dobra X w zamian za 3 jednostki
dobra Y,
d) pojawi sil( jedna wolna _jednostka dobra X, która może przypaść jednemu
z konsumentów, zwiększajqc tym samym poziom jego dobrobytu.
10. .Jeżeli założymy, że :zatrudnienie dodatkowej jednostki czynnika pracy (L)
w przedsiębiorstwie A zwiększa produkcję dobra X o 3 jednostki, a w przedsię­
biorstwie B - o 5 jednostek, to przesunięcie jednostki tego czynnika produkcji
z przedsiębiorstwa A do B:
a) przyczyni się do spadku produkcji dobra X,
b) zaowocuje ogólnym wzrostem produkcji dobra X,
c) oznacza, że alokacja czynnika pracy (L) jest nieefektywna,
d) informuje o racjonalnym wykorzystaniu czynnika produkcji.
11. Gdyby MRSY,= ~,a MRTY,= +,wówczas ograniczenie produkcji dobra
Y o jednostkę byłoby zrekompensowane:
a) zmniejszeniem produkcji dobra X o 3 jednostki i w konsekwencji spadkiem
ogólnego poziomu dobrobytu,
b) zwiększeniem produkcji dobra X o 3 jednostki, z których 2 wynagrodziłyby
straty wynikajqce z ograniczenia konsumpcji dobra Yo jednostkę, ajedna przy;
czynilaby się do wzrostu konsumpcji któregoś z konsumentów,
c) zmniejszeniem produkcji dobra X o 2 jednostki, co doprowadziłoby do spad-
ku ogólnego poziomu dobrobytu,
d) zwiększeniu produkcji dobra X o 3 jednostki, z których I wynagrodziłaby
straty wynikaj<ice z ograniczenia konsumpcji dobra Y o jednostkę, a 2 przy·
czynilyby się do wzrostu ogólnego poziomu dobrobytu.
12. Krzywa będąca zbiorem punktów przedstawiaj<icych różne kombinacje dobro·
bytu poszczególnych konsumentów, jakie sq możliwe do osi<ignil(cia z danych
czynników wytwórczych społeczeilstwa nazywamy:
302
a) krzywq transformacji,
h) granic<! dobrobytu społecznego,
c) krzywą olx~jc;tności,
d) krzyw<! _jednakowego nakładu.
13. W równowadze Pareto:
a) nie możliwe jest pogorszenie niczyjej sytuacji,
b) nie można polepszyć niczyje_j sytuacji,
c) i~tnieje 1~10żliw~)ŚĆ polepszenia sytuacji jedynie tych jednostek, które znajduj<
się w namorsze.1 sytuaq1, - ·I
d) nie m~~~a P?~epszyć s~tuacji żadnej jednostki bez konieczności pogorszenia
14. Efektywność Pareto spełniona jest wówczas, gdy:
a) ma.rginalna stopa transformacji nic zależy od produktów marginalnych zatru-
d111onych czynników,
b) u każdej jednostki użyteczność marginalna dla każdego dobra musi być jed-
nakowa, ·
c) margin<~lne stop~ substytucji między wszystkimi dobrami dla wszystkich kon-
sumentow sq takw same,
d) poziom użyteczności u każdej jednostki jest taki sam.
15. Stan; w którym pojedynczy rynek lub podmiot osi11ga równowagę nazywamy:
a) rownowag<1 cz<1stkowq,
b) równowag<! ogóhu1,
c) równowag<! Pareto,
d) czystości<! rynku.
16. Zwiększeni~ liczby identycznych przedsiębiorstw funkcjonujqcych na rynku:
a) s~owoduJ? wzrost dobrobytu w przypadku konkurencji ilościowej,
b) me wply1:1e na dobrobyt w przypadku konkurencji ilościowej,
c) s1:owodu.1~ wzrost dobrobytu w przypadku konkurencji cenowej,
d) me WJ~lymc na dobrobyt w przypadku konkuren~ji cenowej.
17. W sy~uac.11, gdy. na 1ynku mam~ do czynienia z asymetri<l informacji polegaj<icq na
tym, ze pot?nc.1alny nabywca me ma pewności co do jakości towaru, wówczas:
a) mechamzn~ r~n.k.owy ,b~dzie nieefektywny, ponieważ nie bęch! sprzedawane
towary o msk1e.1 .1akosc1,
b) mechanizm ryn.k?':"Y b~c~zie nieefektywny ponieważ nie będ<! sprzedawane
towary o wysok1e.1 pkosc1,
c) ~p~·zedawcy towaró": o w~sokiej jakości będq dqżyć do zasygnalizowania jako-
sc1 poprzez np. udz1ela111e gwarancji, ·
cl) mechanizm rynkowy będzie efektywny.
18. ~asada kompensa9i N. Ka~dora i '[ ~e Scitovsky'ego informuje 0 tym, że:
c1) ~lt~b.robyt czk~w1eka zalezy wyh1cz111e od czynników ekonomicznych,
b) Jesh zachodzi w gospodarce jakaś reorganizacja, to część spoleczeilstwa na
tym korzysta, a druga część ponosi straty,
c) ~lobr~)byt jednostki determinuj11 czynniki ekonomiczne, społeczne, polityczne
1 etmczne,
d) w wy1~iku ~·eorgai.1i7:acji za.chodzqce.j w gospodarce, wszystkie jednostki w spo-
łeczenstw1e na 111e.1 zyskuj<!.
303
 EktllllllHia dohrohytu
------------------

] 9. Nowa ekonomia dobrobytu bazuje na: ZADANIA

a) teorii użyteczności kardynah1ej,.
b) teorii użyteczności porządkowCJ,
c) teorii ujawnionych preferencji, . zadanie 13.1
d) koncepcji homo satisfaciendus H.A. S11~101u1. W gospodarce wytwarzane s<1 dwa dobra: X i Y, które nabywane S<! przez dwóch
20. W ujęciu Kennetha Arrowa dobrobyt zalezy:
a) wyl<icznie od czynników ekononucznych, . _ . . . . _ __ . konsumentów: A i B. Zakhldaj<JC, że dla konsumenta A, MRS)\ = } , natomiast
b) od determinant ekonomicznych, społecznych, politycznych et nctwet etnicz- dla konsumenta B - MRs;~v = 2, określ:
nych, . k 1 . d 'd a) ile jednostek dobra X zażyczy konsument A za rezygnację z jednostki dobra Y?
c) nie tylko od czynników obiektywnych ale również sub1e tywnyc 1, 111 yw1 ual- b) ile jednostek dobra X wymieni na jednostkę dobra Y konsument B?
nych ocen tzw. stanów społecznych, c) czy w analizowanej gospodarce spełniony jest warunek optimum Pareta?
d) wyhicznie od czynników subiektywnych.
Zadanie 13.2
Analizujemy gospodarkę w której wytwarza się dwa dobra: X i Y, które nabywane
S<! tylko przez dwóch konsumentów: A i B. Pudełko Edgewortha przedstawione na
rysunku prezentuje mapy gustów obu konsumentów. W każdym punkcie na rysun-
ku zaznaczona jest użyteczność całkowita, która jest suni<1 użyteczności całkowitej
osiqganej przez konsumenta A i B.
y

X
y

a) porównaj użyteczności całkowite wynikajqce z konsumpcji dóbr X i Y w punk-

tach:
a. I. a, f, g, h, i;
a.2. b, c, d, i;
a.3. a, c, i,
b) _jakie punkty spełnia.i<! optimum Pareta dla wyjściowej alokacji dóbr X i Y wyzna-
czonej współrzędnymi punktu a,
c) jak nazywa się krzywa lqcz<ica punkty optimum Pareta?

304
 Mikroekonomia - zbiór ćwic(-Cll i zn_d;:_ul_ _ _ ___"" _ _ _ _ _ _

Zadanie 13.3 dóbr wynosn1 odpowiednio: MCx = IO i MC\, = 5. Zakladaj<Jc, że każdy l'ajdola-
Krzywą transformacji wytwarzania dóbr X i Y 01:isuj_e rów1~anie: 2f!x + 6QY .""' nin otrzyma Q_\. = 5 i Q\' = IO, czy możliwa bt;dzie wówczas równowaga dosl~onale
I OOO. W spoleczei1stwie preferuje się zestawy zaw1ernjące 2 Jednostki dobra X 1 1 konkurencyjna w tym kraju?
jednostkę dobra Y. Przyjmując powyższe założenia ustal: Zadanie 13.6
·a) ile wyniesie wielkość produkcji dóbr X i Y? Dwaj konsumenci A i J3 konsumujq dwa dobra: X i Y. Konsument A spożywa
1
b) jaka jest relacja cen ;" przy efektywnej produkcji? QXA = 40 i Q1, 1 = IOO, natomiast marginalm1 stop({ substytucji opisuje równa-
1 l'
• > '·I Ql.
= -Q"':
r • . •
nie: Mk\· Z kolei konsument 13 posiada Qxu = 80 i Ql'll = 180. Za-
Zadanie I 3.4
Analizujemy gospodarkę w której wytwarza się dwa dobra: X i Y, które naby':'ane łóżmy, że cena dobra X wynosi Px = 2 zł. Czy cena Pl' = 4 zł pozwala osiągmić
są tylko przez dwóch konsumentów: A i B. Pudełko Edgewortha przed~taw10ne równowagę doskonale konkurencyjrn1?
na rysunku prezentuje mapy gustów obu konsumentów. Konsument~ os1qga opti- Zadanie 13.7
mum konsumpcji w punkcie a, podczas, gdy konsument B - w punkcie b.
Analizujemy gospodarkę _w której wytwarza się dwa dobra: X i Y, które naby-
wane sq tylko przez dwoch konsumentów: A i B. W przypadku konsumenta
y
-4--~~l--~~~~~~~~~~~~~~--,QB /\marginalna stopa substytucji jest równa MRS.n'= _I_, natomiast dla konsumen-
X ta B MUx = 3MUy. 3
a) przedstm; gra~"icznie opisami sytuacjt; wykorzystuj<1c pudełko Edgewortha,
b) czy spel111ony .1est warunek optimum Pareta'? Uzasadnij swojq odpowiedź.
Zadanie 13.8
Analizujemy gospodarkę w której wytwarza się dwa dobra: X i Y, które nabywane
Sc! przez dwóch konsumentów: A i B. Pudełko Edgewortha przedstawione na rysun-
ku prezentuje mapy preferencji obu konsumentów.
y

X
y

W oparciu o powyższy rysunek uzupełnij poniższy tekst:

a) Konsument A nabywa dobro ........ , natom~ast sprzeda~e dobro „ ...... ··'.
b) Konsument B nabywa dobro .. „.„., natomiast sprzedaje dobro „ . „ ..... ,, .
·. . rowna
c) Nadwyżka dobra X Jest , z'1S medo· :
„ ............ „ „ „ „ . „ .......... „ . „ „ .. „ ... , '·
bór dobra Yjest równy . „ . „ .... „ „ „ ... „ . „ „ „ „ ......... ;
d) Krzywa kontraktowa musi przejść między . „ ... a . „ .. „ • X
y
Zadanie 13.5 .
W Pajdolandii, która jest wzorowym przykłade1;n gospodar~i wo~nok?nk~ren~~l: '.unkt <'. "." skrzynce Edgewortha, której długości boków reprezentuj<! ilości dóbr X
nej mieszka 1000 mieszkai1ców posiadajqcyc.h Jed:iakowe łunkcJ~ uzy~e~zn_osct.a
1
Y rnozhwych do wytworzenia w spoleczei1stwie, stanowi pocz<1tkowe wyposażenie
U(Q ,,Q ) = Q,,, · Qy. W kraju tym wytwarza się w rn1gu roku 50001ednostek.~lobr O~)ll ko1;smnentó~ w dobra X i Y. Nie jest to optymalny podział dóbr między obu
X (Qx ,;- 5000,) oraz dwa razy więcej jednostek dobra Y. Koszty produkCJI obu lldbywcow. Margmalne stopy substytucji obu konsumentów w punkcie a wynoszq:

306 307
 Mikrockonomia - zhiór ćwiczc{t i znda{1
- -----
4.
Ek<)ll(lłltia dt.1hn1l1ytu

Kon~ument A zaakceptowałby wyższ<1 wz rlędrn cen, d 0 b 1.,

zda mem konsumenta B to w rJ, 1 . . , , gł 1 l ę . " · · · · · .. , podczas gdy
zg {(l nc1 cen cl l 0 1 ra · · · · · · · · .. _Jest zbyt niska.

Zadanie 13.10
W oparciu o rysunek i marginalne stopy substytucji w punkcie a w skrzynce Edge- Rysunek przedstawia równowagę ogólnq w sferze wymiany p I ·li E I . . ,
wortha uzupełnij poniższe luki w tekście: wyrysowano pod krzyw<) możliwości Jr d . . . „ · . Ule <~! l gewo1 thd
l. Kc~nsument A posiada :"'7;gl~dni~ mało dobra .. „ . zaś duże.~ c.~obra .......... Z tego (PPC). Poczqtek układu WSjJÓłrz"dnychl d~'.1 ll<1'kl1c1ys·t'1nny1c'h1t~t[13<1nslc!rnrnq1) gospodarki
.' ' „. w 1 .. '
wielkośc·i
' · IJt"lllt1ł<c1·1·
'!'. L • ' Cl ,1 llllllCSZCZOllO
tez względu wolałby mtec w1ęce.J .. „ „ kosztem utraty częsc1 . „ .... „ ; On, wy I11er<1.14c tym sposobem
p optymalne · ' . . Iarce
w gospoc. punprzy
<cie
2. Konsument B ma względnie mało dobra ......... „, a dużo dobra ........... „ . Dlate-
go też uważa dobro „ . „ . „ za względnie cenne w porównaniu z dobrem ... „ „ .• danym stosunku cen
P;x
3. Konsument A chciałby wymienić dobro ......... na dobro ......... , natomiastko~-
sument B byłby bardziej zadowolony, mając więcej dobra „ ... „. i chętnie oddałby
y
w zamian część posiadanego dobra „ „ „ „ ;
4. Konsument A zaakceptowałby wyższą względną cenę dobra ......... , podczas
zdaniem konsumenta B to względna cena dobra ......... „ jest zbyt niska.
to, że ..................... (możliwe/niemożliwe) jest dokonanie obustronnie korzy-\
stnej wymiany dóbr X i Y pomiędzy konsumentami A i B, bez zmiany ilości dóbr <
dostępnej w danej gospodarce; ...
5. Obustronne korzyści z wymiany oznaczają, że po jej dokonaniu żaden z nabyw~' :'
ców . „ „ „ „ „ „ „ „ „. (jest/nie jest) mniej zadowolony niż wtedy, gdy posiadał
koszyk dóbr odpowiadaj<icy jego wyposażeniu pocz<1tkowcmu;
6. Optymalny stan zostanie osi<1gnięty wówczas, gdy „ „ . „ „ .. „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ . ;
7. Stan równowagi konsumentów znajduje się na „ „ „ „ .•. „ „ „ „ .• „ „ . „ „ „ „ .

Zadanie 13.9
Rysunki przedstawiają porównanie marginalnych stóp substytucji przy pocz<1tko-
wym wyposażeniu konsumentów A i B. PPC

y
y X

Zaznacz na rysunku:
a) optymalm1
nek? wielkość produkcji oraz określ ' 1· aki musi
· byc< wo'wcz<1s . ł mony
. , . spe . waru-
a

" b) punkt równowagi ogólnej. Jakimi właściwościami charakteryzuje się ten punkt?

„ Zadanie I3.11
R~sunek prz~dstawia diagram pudełkowy i krzyw<) kontraktowe li· . .
~'.ICllolneJ ost poziomej odłożono wartości zatrudnienia czynnik'; 1~r'.:~~yle(ryL)p1 oduklqk1.
. „

CJI <obn X (l ) -- < , „ , · . ' '

, doh , y , ~x _z,1s 11c1.c~s1 gorn?J p~>z~om zatrudnienia czynnika pracy L-w produkc'i
w proc u -
„ _rd . ('-: 1,). N<1 l~we.1 1 prawe.i osi pionowej (OY) odłożono od
Ztlt1ud111c111a czynmka kapitału (K) w pow1cd1110 wtełkosc
X o ·, · · ./
o d k .„ I l .
Początkowe wyposażellic konsumenta A Początkowe wyposażenie ko11s11me11ta B ·W;c~o~n~ pocz'.1~ku ukłc1du ws!?ołrzędnych i opisujq rosnqce w kierunku półn~cno-
wzil d, „, . . , pro u CJI co Jra X Y. Izokwanty SC) wy uklc
t

Na podstawie rysunków uzupełnij luki w tekście:

.dnim Pl:~:~ ~ ~~~:~ ~:Cj~ ~:~:~~·:: ~Jl~:\~ i ro~.'~ące w kierunku. po.łudniowo-zacho-
1
0 1 1
1. Konsument A bardziej sobie ceni posiadanie dobra ......... niż konsument B; . a I,. . . .. . ~c1 ozmy, ze punkt wyposazema pocz<1tkowe' '
2. Konsument .......... chciałby wymienić dobro Y na dobro X; roz~ly~ponowa111e
k·;,od·«1zu.1e czynników wytwórczych między
obie firmy, z kt, . g·cl.1
3. Konsument B byłby
bardziej zadowolony, maj<\C więce.i
dobra „ „ „. „ „ i chętnie 'z cl produku.1e ,1edno z dóbr. ' , Ol yc
oddałby
w zamian część
posiadanego dobra . „ . „ . „ .. ; '

309
'1/\0
 K
M ikmckonomia ·-· zbiór ćwklcri i zada il

Ly
------- Ekonomia dolmihytu

a) w oparciu o diagram pudełkowy wykreśl dla Pajdolandii krzyw<! możliwości pro-

dukcyjnych (PPC);
L b) jakimi właściwościami charakteryzujq si(( punkty znajduj<1ce sic; na krzywej
PPC?
zadanie 13.13
Nializujemy gospodarkę w której wytwarza się dwa dobra: X i Y, nabywane przez
dwóch konsumentów: A i B. Pudełko Edgewortha przedstawione na rysunku pre-
zentuje mapy preferencji obu konsumentów.

1 r X

L
K

Na podstawie rysunku określ:

a) czy punkt wyposażenia pocz<1tkowego a jest optymalny w rozumieniu Pareta i
jakimi właściwościami charakteryzuje się?
b) przez jakie punkty jest wyznaczona optymalna alokacja czynników wytwór-
czych? X
c) jakimi właściwościami charakteryzuje się optimum Pareta w sferze produkcji?
y
d) jaki musi być spełniony warunek równowagi ogólnej, gdy firmy dqż<1ce do mak-
symalizacji zysku i działajqce na rynkach doskonale konkurencyjnych osi<1gm1 Punkt wyposażenia pocz<ttkowego a w skrzynce Edgewortha pokazuje, jakimi ilo-
równowagc;? ściami dysponuje każdy z konsumentów (oczywiście suma tych ilości stanowi zasób
dóbr dostępny w gospodarce: XA + XI/ = X oraz r:,1 + Yu = Y), a także mapę obo-
Zadanie 13. J2 K jętności każdego z nich. W oparciu o rysunek, określ:
~:~+-~~~~~~~~~~~~~~-,Os
W Pajdolandii dwaj producenci: A L a) czy w punkcie wyposażenia pocz<1tkowego a zostaje osi<1gnięte optimum Pareta
i B angażujq w procesie produkcji w sferze konsumpcji?
dwa czynniki wytwórcze: czynnik h) kiedy sytuacja co najmniej jednego z konsumentów ulegnie poprawie? Odpowiedź
pracy (L) i czynnik kapitału (K) w uzupełnij rysunkiem;
celu wytwarzania dwóch dóbr: X i c) przy jakim poziomie osi<1gana jest równowaga ogólna w sferze wymiany? Jakimi
Y. Rysunek przedstawia pudełko właściwościami charakteryzuje się ten punkt?
Edgewortha i krzywą kontrakto-
wą dla sfery produkcji. Izokwanty Zadanie 13.14
S<t wypukle względem poczqtku Wykaż, że efektywność produkcji w konkurencji doskonałej osii1gana jest przy
układu współru;clnych i opisuj<! takiej kombinacji dóbr X i Y, przy której nachylenie krzywej możliwości produk-
rosm1ce w kierunku północno­ cyjnych (PPC) jest równe stosunkowi cen obu dóbr.
-wschodnim poziomy produkcji
dobra X i rosm1ce w kierunku Zadanie 13.15
południowo-zachodnim poziomy Rysunek prezentuje pocz<1tkowq alokację dóbr X i Y Bolka i Lolka. W sytuacji wyj-
I(
produkcji dobra Y. ściowej alokacja Bolka wynosi 50 jednostek dobra X i 25 jednostek dobra Y. Oba te

3iO 311
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczcti i zndarl

dobra Bolek traktuje jako dobra doskonale substytucyjne w stosunku l: I. Z kolei Lolek Rozdział 14
tr:iktuje je jako dobra do~krn:ale !mmplementarne w stosunku„ 1: 1. i zawsze nabyWa
l Jednostkę dobra X na kazchi Jednostkę dobra Y. Przedstaw grahczme oraz opisz zbi6 . ,
Niedoskonałości mechanizmu rynkowego
alokacji, które S<l sensie Pareto nadrzędne względem wymiany wyjściowej. r
dobro X Lolka i rola rządu
OL
100
50
lu
o.
o KLUCZOWE TERMINY
IL2 a
-<
11_3 r Błędy rynku - niekorzystne dla społeczeństwa konsekwencje działania mccha-
!?..
J!l @
. nizrnu tynkowego, które wi11ż<1 się z występowaniem efektów zewnętrznych oraz
oro
>- ' tworzeniem się monopoli naturalnych.
e
.o
la3
Dobra 1nywatne - dobra względem których określona osoba ma społecznie
o
la2
"' uznane prawa własności, z których może korzystać dla własnych celów. Wlasnościq
50
100
prywatm1 mog<1 być zarówno dobra konsumpcyjne, jak i dobra produkcyjne, np.
50
Oa samochód, dzialka budowlana, komplet wypoczynkowy itd. Konsumpcja tych dóbr
dobro X Bolka
przez jedrnt osob(( zmniejsza możliwości konsumpcyjne pozostalych osób. Oznacza
PYTANIA PROBLEMOWE to, że konsumpcja dóbr prywatnych ma charakter rywalizacyjny. Warunek optimum
Pareta w odniesieniu do dóbr prywatnych spelniony jest wówczas, gdy:
I. Wyjaśnij pojęcie „ekonomia dobrobytu". MRS:,x +MRS;, = ... = MRS;~, = MRTrx
2. Dlaczego można powiedzieć, że ekonomia dobrobytu jest nauką normatywmi'?
co oznacza, że optymalny poziom produkcji dobra X osi11gnięty jest wówczas, gdy
3. Co to jest dobrobyt ekonomiczny?
marginalne stopy substytucji dobra Y dobrem X SC) takie same dla wszystkich konsu-
4. Na jakich założeniach opiera si(( nowa ekonomia dobrobytu?
mentów i równocześnie równe marginalnej stopie transformacji dobra Y w dobro X.
5. O czym informuje optimum Pareta?
6. Czy możliwe jest dalsze zwiększenie dobrobytu (chociażby jednak jednostki) po Dobra publiczne - dobra ekonomiczne, z których użytkowania nikogo nic moż­
na wylqczyć, a użytkowane mog11 być przez bardzo wicie podmiotów gospodarczych.
osi1ignięciu stanu optimum Pareta?
Zwiększenie liczby użytkowników nic eliminuje ani też nie zmniejsza możliwości
7. Wyprowadź krzywq transformacji z krzywej kontraktowej z pudełka Edgewortha.
8. W jaki sposób wyznaczana jest krzywa kontraktowa'? korzystania z danego dobra przez wszystkich użytkowników. Przykładem dóbr
9. Jakie musz<t być spelnione warunki, aby została osi11gnięta efektywność produk· publicznych może być autostrada, most, latarnia morska, bezpicczc11stwo publicz-
ne, obrona narodowa, oświetlenie ulic, programy telewizyjne itp. Dobra publiczne
cji w konkurencji doskonalej?
posiada.ją dwie podstawowe cechy, są one nicrywalizujace i nicwykluczalne.
10. O czym informuje krzywa transformacji gospodarki'?
11. Wymień i omów warunki niezbędne do osiqgnięcia optimum Pareta, jednocze- Efekty zcwnęh·zne - uboczne skutki działalności gospodarczej, które S<! kon-
śnie w sferze konsumpcji i produkcji. sckwencj<1 niepełnej internalizacji prywatnych przychodów i koszt<'>w podmiotów
12. Kiedy jednocześnie zostaje osi<1gnięta efektywność wymiany i produkcji na ryn: gospodarczych, które powodujq, że mechanizm rynkowy nic funkcjonuje efektyw-
ku konkurencji doskonalej? nie. Uboczne efekty działalności gospodarczej mog<! być dodatnie i nazywane S<!
13. Porównaj dochodzenie do równowagi Pareto w konkurencji doskonalej i niedo·. wówczas zewnętrznymi korzyściami lub szkodliwe (ujemne) i określa się je wtedy
zewnętrznymi kosztami.
skona lej
14. W jaki sposób konstruowana jest i o czym informuje granica dobrobytu społecz· Funkc,ja alokaq:jna 1>aństwa - funkcja zobowiqzujqca pailstwo do tworzenia
n ego? warunk6w sprzyjaj<1cych do najbardziej efektywnego wykorzystania dostępnych
15. Wyjaśnij na przykładzie zasadę sccond-best. czynnik6w wytwórczych. Kluczowym mechanizmem alokacji jest mechanizm rynko-
16. Jak jest zasadnicza różnica między starą a nową ekonomią dobrobytu? wy, który powinien być chroniony przez pa11stwo np. przez podejmowanie działali
17. Wyjaśnij, jakie podstawowe zagadnienia analizuje zasada kompensacji N. Kal· antymonopolowych.
dora? Funkcja prawna państwa - funkcja polcgaj<1ca na tworzeniu systemu prawnego
18. O czym informuje ekonomiczna funkcja dobrobytu A. Bergsona? wcelu stworzenia warunków rcgulujqcych zachowanie się podmiotów gospodar-
19. Wyjaśnij koncepcję społecznej funkcji dobrobytu J .K. Arrowa. czych. System prawny ma zabezpieczać prawa i określać obowi<1zki wszystkich stron
20. Omów wkład J.B Saya w rozwój ekonomii dobrobytu. Uczestniczqcych w działalności gospodarczej.

312 311
 Miluoykonomia ·-· zbil)r ćwiczcl1 i zada(1
Funkl;ja redystrylmc,Y.jna państwa - funkcja zwiqzana z k~rygowaniem Przez
pai1stwo podziału dochodów, ponieważ mechanizm rynkowy me zapewnia równej
redyst1ybucji dochodów.
Funkcja stabilizacyjna państwu - funkcja zwi<1zana z wahaniami koniunktura!.
nymi, charakterystycznymi dla gospodarki rynkowej. Pai1stwo pełni<tc tę funkcję
dqży do zmniejszenia amplitudy wahal'l koniunkturalnych.
Koszty zewnętrzne konsumpcji - pojawiaj<! się wraz z zakupem i konsumpcją.
dóbr, które S<! uci<tżliwe dla otoczenia, np. palenie papierosów w miejscach publicz..
nych, głośne słuchanie muzyki itp.
Koszty zewnętrzne produkcji - występuj<!, gdy przedsiębiorstwo i rynek nie bio.
ni pod uwagę kosztów zanieczyszczenia środowiska towarzysz<1cego tej produkcji.
Korzyści zewnętrzne konsumpcji - pojawiają się wówczas, gdy społeczne
marginalne konsumpcji są większe niż wynikałoby to z indywidualnych korzyści
ginalnych osiqganych przez konsumentów nabywaj<1cych dane dobra. Z
zewnętrznymi konsumpcji mamy do czynienia wówczas, gdy np. ludzie K11r7u·o•~•„
ze środków· transportu mniej zanieczyszczających środowisko naturalne, nr'.7\/l'7u:: 'ii!
niajqc się cło zmniejszenia zatłoczenia dróg, zmniejszenia hałasu i zanieczyszczenia
powietrza.
Korzyści zewnętrzne produki.;ji - zjawisko występuj<1ce wówczas, gdy doskona,
lenie procesu produkcji powoduje przenikanie pozytywnych efektów na zewmitrz,
np. podnoszenie na koszt przedsiębiorstwa kwalifikacji kierowców zatrudnionych . ·
w komunikacji miejskiej przyczynia się do zwiększenia bczpieczei1stwa wszystkich\/
użytkowników poruszaj<1cych się po drogach. :.·i
Niedoskonałość rynku - sytuacja, w której funkcjonowanie rynku nie zapewnia
osi<ignięcia w punkcie równowagi efektywnej w sensie Pareta alokacji czynników)
wytwórczych. r cie zasobów (np. ziemi, kapitału).
Państwo - podmiot gospodarczy dysponujqcy wladu1, która umożliwia ustalanie:.<;
i egzekwowanie przestrzegania odpowiednich zasad postępowania przez wszystkie,'\
podmioty gospodarcze dzialajqce na jego terytorium. Rola pal'lstwa w zakresie dzia~;i;
lalności gospodarczej jest różna i zależy od: · podcz<~s gdy w rzeczywistości majq nadzieję, że jeżeli określone dobro publiczne'
• ustroju społeczno-gospodarczego,
• ukształtowanych tradycji,
• osiqgniętego poziomu rozwoju,
• dynamiki zmian zachodz<1cych w gospodarce. ·{f
Realiza~ja funkcji ekonomicznych pal'lstwa spełniana jest dwiema metodami, a mia~f ·
nowicie metodą po.fred11ią polcgaj<1cą na kształtowaniu przez pal'istwo instrumentó~ ..
polityki fiskalnej i monetarnej, takich jak: stopy procentowe, stopa podatkowa, zas~;·.;:
dy amortyzacji środków trwałych oraz metodą bezpośrednią, która polega na be~;.}.·
pośredniej ingerencji pai1stwa w sferę działalności produkcyjnej przedsiębiorstw;·;,:;
ustalajqc np. lokalizację zakładów przemysłowych, normy emisji zanieczys7;c~e~}:··
przemysłowych, warunki bezpiecze!'istwa i higieny pracy itp. Należy w tym m1eJ~C?:.
zaznaczyć, że metoda pośrednia jest bardziej efektywna od metody bezpośred01eh ·
ponieważ pozostawia ona przedsiębiorstwom możliwość samodzielnego wyb~~~ 1 ·,•!>•
decyzji.
314
_--:_----------„·-·----- Nicdoskonało.~ci mcdrnnizmu l)'nlmwcgo j rola~------·-
-----
Podatki -1:rzymusowc, bez~wrotne i nieodpłatne .~wiadczenia pieniężne pobie-
rane przez panstwo na podstawie przepisów prawa, w celu uzyskania dochodów na
po~1yci~ wydatków pai1stwowych .. Podatki można podzielić na podatki bezpośre­
dnie, ktore I?lac;) oby~atel~ od os1qgniętych dochodów (np. podatek dochodowy)
oraz podatki po~red111e~ kto1:e plac~ne sq w cenie nabywanych towarów (np. VAT,
akcyza). Podatki te posr~dn~e pobierane s<i, podobnie jak podatki bezpośrednie
zarowno od producenta, Jak 1 od konsumenta.
Tc<_>r~mat C.~ase:a -: metoda wyjaśniaj<1ca, że w sytuacji efektywnej alokacji zaso-
bów 111e 1st,ot.n~ Jest .1ak1emu podmiotowi gospodarczemu pieiwotnie przypisano pra-
wa wlasnosc1. Oznacza to, że dopóty, dopóki prawa własności sq wyraźnie określone
i przestrzeg<~ne, stro~1y n~og<1 osiągać w drodze negocjacji efektywne rozwi<izanie
wyk~rzystc~ma zasob?w. leoremat Coase'a może być zastosowana w praktyce, gdy:
okresl~my J~St podn11:)t ?,os1~odarczy. będ<1cy sprawc11 efektów zewnętrznych, koszty
bezposred111d: ne~oc.1ac.11 między .zamtercsowanymi podmiotami gospodarczymi sq
zerowe, a t<~kze wowczas, gdy obie strony uczestniczqce w negocjacjach dysponujq
taką samą silq przetargow11. ·
. Własnoś~ - zbiór uprawniei1 jakimi dysponuje dany właściciel w odniesie-
niu de: okreslone~o _obw_ktu wlc~sności, przy czym na ów zbiór składają się dwa
podzlm~ry. uprawmen, kt~~·e obc.1muj<1 korzystanie z tego obiektu i udział w podej-
mowa111u istotnych decyz.11. Wyróżnia się własność prywatm1 i pailstwowq. ·
Wł_asność pai~~~~owa - o~nacza posiadanie przez pai1stwo praw własności do
środkow pn~dukc.111 mnych dobr. A zatem własność pailstwowa jest wlasności<t całe­
go społeczenstwa.
. Własno.ść prywatna - o~nacza prawa osób i przedsiębiorstw co do posiadania,
uzytkowa111a, rozporz<1dzania, sprzedaży, przekazywania i zapisywania w testamen-
Zjawisko gapowi~za - zjawisko występuj<1ce wówczas, gdy dobra publiczne s<i
~o~tarcza.ne ml1:lat111~, przyczyniaj<1c się do tego, że podmioty gospodarcze zmniej-
szają swo.1e prelerenqe na te dobra, czyli deklaruj<! mniejsze zainteresowanie nini°i
7:l~s~1.1'.11e.~ypn~d.uk~wane i dostarczone na rynek, to będzie można z niego korzy·
stc1c Zd d<11 mo, ze względu na podstawow11 cechę dobra publicznego jak<! jest niewy-
kluczalność w jego korzystaniu. '· ·
Warunek optimum Pareta w odniesieniu do dóbr publicznych spełniony .iest
wówczas, gdy:
UZUPEŁNIJ LUl<I W TEl<ŚCIE
dn'W~stę.~owani~ kosztó~v z pro(!~1kcji i korzyś.ci z konsumpcji, które nie są uwzglę·
ione p1 zy poclejmowamu clecyz.11 przez pochmoty rynkowe, zwane .................... .
powoduje, że mechanizm rynkowy nie funkci·onui·e
"r·:·:······:·······················,
cektywn1. S t . k ,
I I' k . . .
e. , y UaCJe, w ·toryc 1 un c.1onowa111e rynku nie zapewnia osiqgnięcia w
.
315
.. "'
 Mikn1ckt1nomia - zhi6r ćwiczc{1 i zadatl
N_icl_h_lsk_o_nalości mechanizmu rynkowego i rola rz11du
________

punkcie równowagi efektywności w sensie Pareta alokacji czynników wytwórczy Niedoskonałości rynku powstajqce wskutek niewłaściwego sposobu kształtowa­
nazywamy ........................... ·,· ................. Niedoskonałości rynku powstając , nia się ceny mog<) prowadzić wyh1cznie do zbyt niskiej produkcji.
wskutek ................................................................................ „„,,
mog<1 prowadzić cło nadprodukcji lub ....................... · · · · · · · · · · . Z nadproduk
mamy do czynienia, gdy indywidualne koszty marginalne S<) ................. „.„„,
PD FD
Granica dobrobytu społecznego _jest zbiorem punktów przedstawiaj<1cych różne
(niższe/ wyższe) od społecznych kosztów marginalnych wytworzenia dobra. Róż ·kombinacje dobrobytu poszczególnych konsumentów, jakie możliwe s:1 cło osiq-
cę stanowią . „ „ „ „ „ .... „ „ „ . „ . „ „ „ . „ „ „ . „ ·. „ · „ · „ „ „ · · „ · · „ „ · · · „ · W przypad . gnięcia z danych zasobów sppo[ł~zc1j1stwa.
gdy koszty marginalne ponoszone przez przedsiębiorstwa przy produkcji dobra
wyższe od społecznych kosztów marginalnych jego wytworzenia, wówczas niedos FD
zasada seco11d-best głosi, że w gospodarce niemożliwe jest spełnienie warunku
nalości rynku prowaclz;i do .............. „ ................................... „ .... „„„.,;
·optymalności w sensie Pareta .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . występujq najczęściej, gdy przedsiębi
stwo i rynek nie uwzględniaj<! kosztów zanieczyszczenia środowiska towarzysząc6
tej produkcji. Obci<1żaj<1 one wówczas ............................................... „.„,\
rD FD
. Niedoskonałości rynku prowadzą do nadprodukcji, gdy indywidualne koszty margi-
.......•....•.•....................• .•...................... „ ........................•.••• Natom nalne sq niższe od społecznych kosztów marginalnych wytworzenia dobra .
.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. występuj<!, gdy doskonalenie pro
wytwarzania dóbr powoduje przenikanie pozytywnych efektów na zew1u1trz. rD 'FD
. Niedoskonałości rynku prowadz11 do zbyt niskiej produkcji, gdy spolcezne koszty
Różnica między własnością prywatm1 a własności<! państwow<l polega
marginalne z zakupu danego dobra sq niższe od prywatnych korzyści marginal-
·······························································································• nych jego konsumpc.ii.
····························································································
. Teoremat Coasc'a wyjaśnia, że ..................... „„., rD
. Koszty zcwn(ftrznc konsumpcji pojawiajq się wraz z zakupem i konsumpcjq dóbr
: : : : : : .·.·.·.·.·.·.: ·. ·.:::::: .·.·.·.·.·.·. ·. ·.::::::: .·.-.·.·.·.·. ·.: ·.:::::: .· ·.· i"1;~~~.;~~1ii;,~;~j~;. ~f~-1~~6~· -~~~;;~i;~~;
uci<1żliwych dla otoczenia, np. głośne słuchanie muzyki, palenie papierosów
oznacza, że .................................................................... „ ......•••• „ „ .·~·· w miejscach publicznych itp.

Dobra publiczne to ............................................................ „. „. PD

8. Gdy MBS > MB o MEB, zakup dóbr powoduje korzyści zewnętrzne.
FD
.................................................................................. ·: ......... .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . Dobra publiczne s<1 nierywalizujące, co oznacza,
PD FD
9. Teoremat Coasc'a głosi, że tak długo, jak prawa własności sq wyraźnie określone
....... . Z kolei nicwykluczalność oznacza, że ............................. . i wprowadzone, strony nic mogq osiqgm1ć w drodze negocjacji efektywnego roz-
::::::.·.·.·.·.·.·.::::::: .·: .·.·.-.·.·:.·.·.· .· \V,;;.~;l;~·l~ (;;;~i·1~;~l;;; p,~;.;;,; ·~· ;l~i;;i~~i~;;i~; (i~; dÓl;t:
0 0
wh1zania użycia zasobów. D
nych spełniony jest wówczas, gdy ......................................... „. · · · · · · · · · ·
·„·,11„11111.;,.•,•
p - FD
IO. Nicwykluczalność dobra oznacza, że konsumpcja dodatkowej jego jednostki
odbywa się przy zerowym społecznym koszcie marginalnym produkcji.

PD FD
11. Ceny rynkowe oparte na prywatnych kosztach i korzyściach nic informuj<! prawi-
TEST PRAWDA - FAŁSZ dłowo, co, jak i dla kogo produkować.

Zaznacz literę P jeśli zdanie jest prawdziwe, natomiast literę F jeśli zdanie rD FD
12. Zastosowanie metody Coase'a jest możliwe, gdy nic znany jest sprawca efektów
falszywe. .
zewnętrznych .
.I. Wszystkie sytuacje, w których funkcjonowanie rynku nic -~apewn~a, .
w punkcie równowagi efektywnej w sensie Pareta alokaq1 czyn111kow wytwór
czych, określa się mianem niedoskonałości rynku.
P[ J FD
13. Dobra publiczne mogq być użytkowane przez bardzo wiele podmiotów gospodar-
czych, zaś powiększenie się liczby użytkowników nie eliminuje ani nic pomniej-
rD F!=J sza możliwości korzystania z danego dobra przez wszystkich użytkowników.

316 117
 Mikro_ckonumia - zbiór l:wiczcl1 i zadai1 Niedoskonałości mechanizmu rynkowego i rola rz~~-----------------

26. Wszystkie sytuacje, w klórych funkcjonowanie rynku nic zapewnia osi<ignięcia

rD w punkcie równowagi efektywnej w sensie Parelo alokacji zasobów, określa się
14 . Dobra publiczne zawsze S<l produkowane w ilości uwzgłędniaj<1cej wszystkie mianem niedoskonałości rynku.
zgłaszane preferencje.

pl~ F[~
PLJ
z7. Zastosowanie metody Coase'a jest możliwe
Fo
wówczas, gdy koszty negocjacji S<t
15. Wylwarzanie dóbr publicznych przez pańslwo jesl przedmiolcm większe od zera.
społecznego.

PD PD
28. Efekty zewnętrzne nie S<! uwzględniane przez rynek, a ich obecność może zwięk­
I 6. Dobro publiczne wyslępuje wówczas, gdy koszt marginalny dostarczenia szać koszty społeczeństwa.
nastt1pnemu konsumenlowi wynosi zero.
rD Fo PL] rD
. 29. Marginalny koszt społeczny uwzględnia alternatywny koszt wykorzystania rzad-
l 7. Popyl rynkowy zawsze wyraża
zapolrzebowanie na dobra korzystne sp<)łeczr1ie; kich zasobów bez względu na to, czy maj<1 one niezcrowq cenę, czy nie.

18. Efekty zewnętrzne są

rD
konsekwencj<1
Fo
niepełnej
internalizacji prywatnych pn~yc1110,·;;:}<··
PD
30. Efektywny poziom produkcji dobra prywatnego
rDporównuj<1c margi-
określamy,
dów podmiotów gospodarczych. nahHl korzyść z jego konsumpcji z kosztem marginalnym.
PD
] 9. Dobra publiczne nie s<1 produko~<me w sekto;·~e .prywatnym, ponieważ
po Fo
możliwe użytkowanie ich wyh1cz111e przez własc1c1ela.

rD
20. Efekt zewnętrzny jest skutkiem transakcji rynkowych odczuwanych przez
Fo TEST WIELOKROTNEGO WYBORU
Efekty zewnętrzne nie występuj<! w modelu konkurencji:
a) doskonalej,
które w nich uczestniczyły.
b) monopolistycznej,
rD
21. Koszt społeczny różni się od kosztu prywatnego tym, że uwzględnia saldo
c) oligopolistycznej,
d) monopolu pełnego.
ści zewntttrznej i kosztu zewnętrznego. Koszty zewnętrzne produkcji wystt{pujq wówczas, gdy:
rD Fo
22. 1eoremat Coase'a nie wymaga wlqczenia państwa w proces internalizacji efe~~l
,'j:
a) przedsiębiorstwo i rynek nie biont pod uwagę kosztów zanieczyszczenia śro­
dowiska l.owarzysz11cego tej produkcji,
b) negatywne rezultaty działalności produkcyjnej odczuwane S<! przez podmioty
tów zewnętrznych. ··· gospodarcze nic uczestniczące na rynku ani po stronic popytu ani po stronie

23 .
rD Fo '\.<
Podstawowe błędy rynku wi<iżą się z występowaniem efektów zewnętrznych,'.f'
podaży,
c) mamy do czynienia ze szkodliwymi ubocznymi efektami dzialat1 gospodarczych,
d) suma korzyści indywidualnych producentów dobra jest mniejsza niż korzyści
dóbr publicznych i monopoli_naturalnych. .· /
po Fo
24. Dla dóbr prywatnych warunek optimum Pareta osi<1gnięty jest .wówczas, gdy§ ,
' .·: . społeczne wynikające z wielkości równowagi rynkowej.
Niedoskonałości rynku prowadz<i do nadprodukcji, gdy:
a) społeczne korzyści marginalne z zakupu danego dobra (usługi) przewyższa.i<!
marginalne stopy substytucji dobra Y dobrem X l~ędą c~la wszy~tk1ch l~?nsu~~~V. prywatne korzyści marginalne jego konsumpcji,
tów takie same i jednocześnie równe marginalne.i stopie transformaq1 dobra . ,· h) indywidualne koszty marginalne S<l niższe od społecznych kosztów marginal-
w dobro X. nych wytworzenia dobra,

. , .
rD · . .· . k „t·.
25. Istnienie kosztów I korzys~I rwnyrznych w1qze się; pr, '
Fo
Dl
·iw whsnośc1„.: · '
..• ;.> ..
.. c) koszty marginalne przedsiębiorstwa ponoszone przy produkcji dobra są
wyższe od społecznych kosztów marginalnych jego wytworzenia,
d) indywidualne korzyści marginalne konsumpcji sq wyższe niż społeczne korzy-
ści marginalne konsumpcji.

319
318
 Mikroekonomia - zhi{Jr ćwiczc{1 i zada1i

4. Gdy zakup dóbr powoduje korzyści zewnętrzne, to: c) tylko obojętny,

a) MSB < MEB, d) zarówno pozytywny, jak i negatywny.
b) MSB >MB o MEB,
c) MSB >Do MEB, 2. Które z pon!ższych dóbr s<1 dobrami publicznymi:
a) mieszkame zakładowe,
d) MSB < MB o MEB. b) bezpieczeństwo publiczne,
5. Nieefektywność rynku wynikaj<1c<1 z istnienia korzyści zewncttrz:nych można c) oświetlenie ulic,
kwidować lub poważnie ograniczyć poprzez: ', d) programy radiowe.
a) zamówienia rz<1dowe na produkcję dobra, fa, Efektem zjawiska „gapowicza"" .iest:
h) dotacje, a) zmniejszenie ilości dóbr publicznych,
c) nakładanie podatków, b) zmniejszenie ilości dóbr prywatnych,
d) nakłanianie do konsumpcji. c) wzrost korzyści zewnętrznych,
6. Koszty zewnętrzne konsumpcji wynika.i<! z: d) zmniejszenie kosztów zewnętrznych.
a) nieefektywności rynku, 14. Podstawowe błędy rynku wi<1ż<1 się z występowaniem:
b) istnienia korzyści społecznych zwi<1zanych z konsumpcj<1 dobra (usługi), a) efektów zewnętrznych,
c) zbyt niskiej produkcji dobra, b) dóbr publicznych,
cl) przewagi korzyści indywidualnych konsumpcji nad społecznymi korzyścia c) monopoli naturalnych,
konsumpcji. d) korzyści zewnętrznych.
7. Jeżeli na rynku dobra X występuje względna nadprodukcja, wówczas: JS. Efekty zewnętrzne mog<1 być:
a) MSC< MSB, a) pozytywne lub negatywne,
b) MSC> MSB, b) jednostronne lub dwustronne,
c) MSC= MSB, c) mog<) dotyczyć zarówno konsumentów, .iak i producentów,
d) MC <MEC. d) wyhicznie negatywne i odnosz11 się tylko konsumentów.
8. Dobro publiczne występuje gdy: 16. Dobra publiczne cechu.i<! się tym, że:
a) jest produkowane na zamówienie rzqdu, a) występu.i<! w funkcjach użyteczności poszczególnych konsumentów,
b) konsumpcja dodatkowej jego jednostki odbywa się przy zerowym 111::1r11mo11_ b) nikt nie jest wyh1czony z ich korzystania,
nym społecznym koszcie produkcji, c) koszt marginalny dostarczenia dobra następnemu konsumentowi jest wiQk-
c) niemożliwe lub bardzo kosztowne jest wykluczenie kogokolwiek z korzysta, sza od zera,
nia z niego, gdy zostanie ono wyprodukowane, d) konsumpcja przez docłatkow<1 osobę nie wyklucza ani nie umniejsza kon-
d) konsumowane w wictkszej ilości przez jednych konsumentów nie ogranicza sumpcji innych dóbr.
dostQpu innym. 17. Przykładem dobra prywatnego może być:
9. W przypadku dobra publicznego: a) latarnia morska,
a) MCA =MSC, b) tabliczka czekolady,
b) MC =MB, c) bochenek chleba,
c) MSC= MSB, cl) obrona narodowa.
d) MC =O. 18. Dobra prywatne s<1:
1O. Nierywalizuj11ce dobro wystQpuje wówczas, gdy: . a) wyłqczne w korzyściach,
a) konsumpcja dodatkowej jego jednostki odbywa się przy rosm1cym margmal- b) niekonkurencyjne w użytkowaniu,
nym społecznym koszcie produkcji, c) niewyłączne w korzyściach,
h) przy danym poziomie produkcji, konsumpcja dobra przez dodatkowq osobę d) konkurencyjne w użytkowaniu.
wymaga ograniczenia ilości konsumowanej przez kogokolwiek innego, . 19. Zastosowanie metody Coase'a jest możliwe wówczas, gdy:
c) konsumpcja dodatkowej jego jednostki ma miejsce przy zerowym margmal- a) koszty negocjacji sq większe od zera,
nym społecznym koszcie produkcji, . b) strony uczestniczqce w negocjacjach maj<1 równe pozycje przetargowe,
cl) konsumenci mog<1 korzystać z produkcji dóbr niezależnie od tego czy za me c) znany jest sprawca efektów zewnętrznych,
placc1, czy nic. d) koszty negocjacji S<! zerowe.
11. Efekty zewnętrzne mog<! mieć dla gospodarki charakter: 20. Problem gapowicza oznacza sytuację, w której:
a) wył<1cznie negatywny, a) ktoś, kl.o uchyla sit; od ponoszenia ciężaru poprawy sytuacji, nie może być
b) jedynie pozytywny, wykluczony z korzystania z dobra,

320 1?1
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczcii i zadatl

b) nic.: dziala bądź działa nic.:dosk01~ale mec~ianizm 1:ynk~)~~'.

c) ma miejsce nic.:~fekt7w~rn alokaCJa z_asc~lJOw ~-go,~pod,~1,ce, . .. , l ZADANIA
d) dochodzi do os1qg111ęc1a optymah~eJ w1elkosc1 ~łek_t_u z~Wnl(_t'..7:n.ego., ..
Zadanie 14.1
21. Rynek jest nieefektywnym mechamzmem _orga~11zaCJI p1 odukCJI 1 z tego tez
względu pai1stwo powinno na nim interwc.:mowac: . . Mic:~zkal'l_cy osiedla zlo_kalizowanego blisko lasu zgl<1szaj<1 jednakowy popyt na
a) w przypadku, gdy z produkcj<1 z~iązan_e są dm_latn_1e :lek_t~ ze.wnl(trz1~e, . , ośw1etl~n1e boc~nych uhc prowaclz<1cych do osiedla mieszkaniowego, który opisuje
b) ponieważ rynek może prowadz1c do 111espraw1edhwego 1ozkł.idu dochodow równa111e:_Q = .'."lO -- 0,25~'· ~~oszt marginalny o.~wiellenia bocznych ulic wynosi MC
w spoleczel'lstwie, == 60. Oblicz optymalną ilosc usług.
c) ponieważ konkurencja prowadzi do zy~kó"; norm_ah~~~h: . . . ,·· . Zadanie 14.2
d) w przypadku, gdy sprzedawca dysponu.1e większą ilosc14 111101 mc1c.11 o p10duk-
cie niż nabywca. . . Przedsię?iorstw~) A funkcjo1!ujqce w. modelu konkurencji doskonalej produkuje
22. w przypadku istnienia negatywnego efektu zewnl(trznego wymkaF!cego z pro- dobro~~ ~)onos~ koszty margmah_1c ~ip1sa11e równaniem: MCF = IOO + 4Q. Zanieczy-
dukcji określonego dobra, rz<td może: szcze111e s1odow1ska przez przeds1ęb1orstwo A powoduje, że okoliczna ludność pono-
a) dotować produkcjl(, . . si k~iszt zewnl(trzny: MCs "". 10 + Q. Cena rynkowa dobra X wynosi p . =200 ;.p.
Oblicz: A ·
b) nałożyć podatek od sprzedaży określonego dobra generuJ<lcego elekt zewnę­
trzny, a) optymalnq wielkość produkcji dobra X dla przedsiębiorstwa A maksymalizuj<!-
ccgo zysk,
c) zakazać produkcji, . . . . . . , ,· b) optymahu1 wielkość produkcji dóbr X dla społcczei1stwa.
d) zastosować wszystkie powyższe narzędzia pohtyk1 m1k10ekonon11czne.1.
23. Renta konsumenta A. Marshalla to: Zadanie 14.3
a) część dobrobytu społecznego, .
b) korzyść z handlu, jak<t osi11gają konsumenci,
Przed~iębiorst~o A wytwarza. do_bro X, a przedsil(biorstwo I3 - dobro Y. Funkcję
.. .
c) oszczędności konsumentów po zrealizowaniu tran_sakCJI ""'.,danym okresie, .
kaszto~ 1~111rgmalnycl~ przec_ls1ęb1orstwa A opisuje równanie: M(-:J == JO + y, zaś
d) różnica między cem1, któn1 konsumenci są skłonrn zaplac1c, a cem1 rzeczywi-
przeds~ęb~orstwa I3 ro.wn_a111e:, A1C{f == IO. Popyt na dobro X wytwarzane przez
przeds1ęb1orstwo A opisuje wzor: Px = 70 - 2r, natomiast popyt na dobro Y, wytwa-
ście placom1. . . . , rzane przez przedsiębiorstwo 13 ma postać; P, == 60- Sy.
24. Rozkład preferencji trzech osób głosujących nad trzema wanantan11 wydatkow
a) oblicz wielkość produkcji przedsil(biorstwd A i przedsiębiorstwa B,
na ochronę zdrowia prezentuje tabela: b) wyznacz cenę dobra X i dobra Y.
Głosujący Warianty
Zadanie 14.4
1 A B c
2 B c A Przedsiębiorstwo A f~111kc;jonuj<1ce
w konkurencji doskonale.i wytwarza dobro X
3 c A B pono~z<JC koszty mar~malne, które opisuje równanie MC = 0,7Q. Na podstawie sza-
cunkow rządu, marg111alny społeczny koszt produkcji dóbr X wynosi MSC = 0,9Q.
Zakładaj<1c, że glosowanie przeprowadzane jest para~i i ~·.ozpocznie się 01~0 Cena rynkowa dobra X kształtuje się na poziomie Px = 63 j.p. Oblicz wysokość
od wyboru między wariantami A i C, wówczas do reałtzac.11 wybrany zostame ,podatku.
wariant:
a) A, Zadanie 14.5
h) B, Funkcja popytu na rynku skoroszytów opisana jest równaniem:
c) C, QD = -P + 20,
d) trudno jednoznacznie określić. , . . ., „ . , , c natomiast fuHkcja podaży ma postać:
25. Koncepcja glosz<1ca, że w spoleczenstw1e demokratycz1_1ym, ludzi~ p1~ec~1o?z l
od dziala11 czysto rynkowych do partycypacji polityczne.i? zaws:-e k~eru.J~l się 11:te- Qs =R
wysokości T zł od każdej sztuki sprzedanego slm-
1
resem osobistym i dążą do maksymalizacji użyteczności okresla się n11anem. Producenci plac<! podatek w = 2
roszytu.
a) teorii ekonomicznej demokracji,
b) kontraktu konstytucyjnego, „ a) J~rzedsta~ graficznie konsekwencje wpływu opodatkowania na tym rynku,
c) ekonomicznej teorii biurokrac.11, wy1.10~1 ~ielkoś~ p~·odukc~i
b) Ile p1:zed w1:r~wad_zeniem
opodatkowania i po jego
cl) koncepcji poszukiwania renty. , _wprow,:dzenm. Na .1ak1m poz1om1e ustah się wowczas nowa cena na skoroszyty?
c) Ile wyrnos<1 wpływy do budżetu z tytułu wprowadzenia podatku?

322
 rv1ikrockonomia - zhiór ćwiczc1i i znd:ul
Zadanie 14.6
Na rynku mleka znajduje sic,: wielu konsumentów i producentów. Punkcja popytu
przyjmuje postać:
P = IO - Q,»
natomiast funkcje,: podaży opisuje równanie:
p = Qs.
a) wyznacz cen<;: równowagi i wolumen równowagi,
b) załóżmy, że producenci otrzymuj<! od państwa subsydium w wysokości S = 2 zł od
każdego kartonu mleka. Jak zmieni sic,: cena i wielkość produkc:ji mleka?
c) przedstaw zaistniałą sytuację graficznie,
cl) ile wyniosq koszty subsydiowania produkcji mleka?
Zadanie 14.7
Rynek masła opisu.i<! równania popytu i podaży:
Qv = -P + 21
Qs = p
a) określ cen(( równowagi oraz ilość masła gwarantuj<\C<\ równowag((,
b) załóżmy, że wprowadzono podatek kwotowy w wysokości T = 3 zł. Producenci
wpłacajq do budżetu 3 zł od każdego sprzedanego kilograma masła. Przedstaw
graficznie wpływ opodatkowania na rynku masła. Ile wynosi wielkość produkcji
po wprowadzeniu opodatkowania i nowa cena? Określ, jaka kwota wpływa do
budżetu z tytułu wprowadzonego podatku?
c) przyjmijmy teraz, że na rynku masła wprowadzono subsydium. Producenci otrzy-
mujq ocł paóstwa 3 zł od każdego sprzedanego kilograma. Przedstaw graficznie
konsekwencje subsydium na rynku masła. Jak zmieni się wówczas cena i wielkość
produkcji na tym rynku? Czy wpływy do budżetu z tytułu opodatkowania wystar-
CZ<l na pokrycie kosztów subsydiowania masła?
Zadanie I 4.8
Przedsic,:biorstwo funkcjonujące w konkurencji doskonalej produkuje nawozy
sztuczne i ponosi koszty marginalne równe: MC = 4Q. Koszty zewn((trzne dla oto-
czenia przedsiębiorstwa opisuje równanie: MC1" = 3Q. Zakladaj<1c, że popyt na
nawozy sztuczne przyjmuje postać: Q == 400 - 2P, oblicz wolumen produkcji oraz
cenc:t na nawozy sztuczne w przypadku, gdy:
a) uwzgłc,:clnia sic,: wyl<1cznie koszty księgowe,
b) bierze si(( pod uwag(( koszty społeczne,
c) załóżmy teraz, że przedsic:tbiorstwo zachowuje si<;: jak monopolista. Jak bc,:dzie
kształtował sic,: poziom produkcji i cena, gdy uwzględnia sic:t wylcicznie koszty ksic,:go-
we, a jak - gdy bierze sic,: pod uwag<;: koszty społeczne?
Zadanie 14.9
W galc,:zi wytwarzaj<1cej nawozy sztuczne, funkcja kosztów prywatnych ma postać:
MC1, = 2Q - 1O, zaś funkcja kosztów marginalnych związanych z emisjq zanieczy-
szczeń do atmosfery zapisana jest wzorem: MC2 = 0,5Q- IO. Wiadomo również, że
324
społeczny koszt marginalny działalności przedsic,:biorstwa ma postać: MSC = 4Q - 20,
natomiast funkcji;: popytu na nawozy sztuczne można zapisać jako: Q = 490 - R
a) oblicz, jakie wielkości produkcji byłyby realizowane, gdyby wyst((powal mono-
pol,
b) wyznacz optimum w warunkach konkurencji doskonalej,
c) znajdź wielkość produkcji w optimum społecznym oraz wielkość podatku.
Zadanie 14.10
funkcja kosztów prywatnych huty szkła ma postać: MCI' = 3Q - 10, zaś społeczny
koszt marginalny zwi<1zany z działałności<i huty opisuje równanie: MSC== SQ - 20.
funkcję popytu na wyroby huty można zapisać jako: P = 500 - Q.
a) wyznacz optimum w warunkach konkurencji doskonałej,
b) oblicz optimum monopolisty,
c) zna.idź wielkość produkcji w optimum społecznym oraz wielkość podatku, jaki
powinien być nałożony, aby osi<1gm1ć optimum społeczne.
PYTANIA PROBLEMOWE
J. Co to S<! efekty zewnętrzne? Podaj przykłady pozytywnych i negatywnych efek-
tów zewnętrznych.
2. Jakie metody stosuje państwo aby ograniczyć koszty zewnc,:trznc?
3. Wyjaśnij, kiedy mamy do czynienia z zawodności<! rynku?
4. Czy zgadzasz si(( ze stwierdzeniem, że jeżeli MSC > MSB, wówczas na rynku
danego dobra występuje wzglc,:dna nadprodukcja?
5. Czy zgadzasz sic,: ze stwierdzeniem, że koszty zewn((trzne obciqżajq osoby trze-
cie w nasti;:pstwie czyjejś produkcji lub konsumpcji?
6. Jak dochodzi do powstania niedoskonałości rynku?
7. Wyjaśnij role,: rz<1clu w przywracaniu efektywności rynku.
8. Kiedy niedoskonałości rynku prowadzq cło nadprodukcji, a kiedy do zbyt niskiej
produkcji?
9. Podaj przykłady dóbr społecznie pożądanych i dóbr społecznie nicpożqdanych.
. IO . .Jaka jest różnica między dobrem prywatnym a dobrem publicznym? Podaj przy-
kłady dóbr prywatnych i dóbr publicznych.
I I. Czy można kogoś wykluczyć z korzystania z dóbr publicznych, jeśli ten ktoś
odmawia opłaty za nic?
12. Przedstaw graficznie dostosowanie sic,: rynku w konkurencji doskonalej do
podatku kwotowego.
13. O czym informuje teoremat Coase'a?
14. Wyjaśnij, wykorzystujqc teoremat Coase'a, kiedy możliwe byłoby osi<1gnic,:cie
optymalnych stanów Pareta?
15. Czy zgadzasz sic,: ze stwierdzeniem, że problem gapowicza oznacza sytuacje,:,
w której ktoś, kto uchyla sic,: od ponoszenia cic,:żaru poprawy sytuacji, nie może
być wykluczony z korzystania z dobra?
16. Przedstaw graficznie dostosowanie sii; rynku w konkurencji doskonalej do sub-
wencji ad valorem.
325
 Mikroclmnqmia - zbiór ćwiclcli i zadall

-
I 7. Czy prawdqjest, że im większa elastyczność cenowa popytu, tym mniejsze obcią­
żenie podatkiem ponosz<t konsumenci, zaś wraz ze wzrostem elastyczności ceno-
--------~---------~-----·--~-------- ----

ODPOWIEDZI
wej podaży wzrasta obciqżenie konsumentów? Ze .wz~lędu na to'. że nic za~sze. możr~a sformułować krótk<1, jcdnoznaezrn1
18. Wyjaśnij, dlaczego przy sztywnej podaży, wprowadzenie podatku nie spowodu- odpowiedz, dlatego tez w odpowrcdzrach nrc uwzględniono rozwiqzai'I zadań pro-
je wzrostu ceny płaconej przez konsumentów, lecz spadek renty ekonomicznej
hlemow~ch: opatrzonych h.aslcm „Pytania problemowe" i tych, które polcgajq na
uzyskiwanej przez dostawców? uzupelrnernu luk pozostawionych w tekście.
19. Wymień i omów ekonomiczne funkcje państwa.
20. Wyjaśnij, dlaczego w większości gospodarek pai1stwo prowadzi kontrolę i poli- Rozdział 1
tykę regulacyjm1 cen w gałęziach zmonopolizowanych? Podstawowe zagadnienia ekonomii
21. Wymień i omów metody obniżania efektów zewnętrznych.
Proponuje się następuj:1cc rozwi:1zania
22. Jakie S<! korzyści osiqgane ze sprzedaży praw do zanieczyszczenia środowiska?
23. Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że rzqd powinien skorygować wszystkie korzyści TEST PRAWDA - FAŁSZ
zewnętrzne, ale nie wszystkie koszty zewnętrzne? Uzasadnij swoj<1 odpowiedź.
24. Uważasz, że rząd powinien bardziej czy mniej angażować się w korygowanie IP, 21~ 3,F, 4F, 5f•; 6P, 7f 8J~ 9F, IOI~ I IP, 121~ 131~ 14F, J5P, 16P, 171'\ 18P, 19P, 201\
1
:

skutków występowania efektów zewnętrznych? Na czym polegaj<! niektóre koszty
zewnętrzne wywołane przez rzqd przy ingerowaniu w mechanizm rynkowy?
25. Czy istniejq ekonomiczne miary społecznych korzyści i kosztów inte1wencji
rz<1du, podejmowanych w celu korygowania efektów zewnętrznych? Uzasadnij
odpowiedź.
ZIF, 22f, 23P, 24P, 251~ 26F, 271~ 281~ 29P, 301~ 311~ 321~ 331~ J4F, 351<; 36F, 37P, 381~
39F, 40P.
TEST WIELOKROTNEGO WYBORU
!ac, 2bc, 3cd, 4d, Sabc, 6acd, 7ab, 8c, 9abc, lOb, 1 lad, 12bcd, I3ac, !4abcl, !Sc,
16abd, 17c, 18abc, l9c, 20ad, 21bcd, 22bcd, 23abc, 24c, 25acd, 26abd, 27bcd, 28d,
29c, 30b, 31 d, 32ac, 33bd, 34b, 35c, J6d, 37abd, 38d, 39c, 40a.

ZADANIA
Zadanie l. l
a) wzroście, spadku;
b) nie s<i w pełni wykorzystane;
c) wzroście, wzroście;
d) nieefeektywnej;
e) efektywnymi;
f) nieosh1galnq.

CZadanie 1.2
a)
aparaty
fotograficzne

F
25

15 - - o
c
-io -
B
5 --

o 5 1O 15 20 25 30 35 40 45 50 odkurzacze

326 327
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczc1i i zada1i
()dpowicdzi

b) Zadanie 1.5
odkurzacze aparaty fotograficzne Koszt a)
Kombinacja b)
w tysi<icach sztuk w tysi<1cach sztuk altcrnatywn
A 50 o 3:
"'·o
-.o
VI QY
B 46 5 4 <li N
a. o
c 40 Hl "O

D 30 15
E 17 20 13
F o 25 17
c) wkk;sła, rosmicy, coraz wiqkszc.

Zadanie 1.3 o szampon o

a) A; do włosów szampon
do włosów
b) B; c)
c) C;
3:
d) D. "'·o
-VI .o
Q)"
<li N
a. o
Zadanie l.4 "O

a) b)

szampon o
do włosów szampon
do włosów

Zadanie 1.6
a) a. I. 2 tys. kamer wideo;
o dobra o a.2. 3 tys. kamer wideo;
konsumpcyjne
a.3. 5 tys. kamer wideo;
c)
·b) h. I. 3 tys. kamer wideo;
b.2. 15 tys. kamer wideo;
b.3. 4 tys. samochodów;
c) 7 tys. kamer wideo;
d) nic wyst<;:pujc prawo 111alcj;1cych przychodów, ponieważ koszt alternatywny
wytworzenia kolejnych samochodów jest stały i wynosi I.

Z11danie 1.7
a)

o dobra
konsumpcyjne ~:Bo L~ 1~ ~4 jjJ;gftf_i:_~_L_ ~ l-~!-=_- =.
b) I. wklęsła;
Mikroekonomia - zbiór ćwiczc1i i zmliul
---
~łanitll.l
(){lpt>wicdzi

2. rosm1ca;
polo
3. 6Y;
4. 14Y; 200 -
5. IOOY.
150--
Zadanie l.8 100-
a)
50 --
łqczny
kosz! al!ernalywny
dobra dobra PPC
punkty
wojskowe cywilne
produkcji
~X ~y MRTyx=-~
na PPC dóbr wojsko- dóbr cywil- !.lX o 50
(x) (Y) nych (Y)
100 150 200 250 T-shirt
wych (X)
-----
A o 21 o 6 - - -
Krzywa możliwości produkcyjnych jest liniowa, ponieważ T-shirty i bluzki polo s<!
B I 20 I 5 I -I I
dobrami doskonale substytucyjnymi. Oznacza to, że marginalna stopa transformacji
c 2 18 3 4 1 -2 2
jest stała, czyli wzrost zakupu T-shirtów o jednostkę wymaga rezygnacji zawsze ze
D 3 15 6 3 I -3 3 stałej ilości bluzek polo, zaś wzrost zakupu przez sklep odzieżowy bluzek poło o jed-
E 4 Il LO 2 I -4 4 nostkę wymaga rezygnacji zawsze z takiej samej ilości T-shirtów.
F 5 6 15 l I -5 5
G 6 o 21 () l -6 6 Zadanie 1.12
Wartość utraconych alternatywnych możliwości rozdysponowania posiadanych przez
b) Jana Kowalskiego zasobów pieniężnych i czasu wynosi 3000 zł. Gdyby pan Kowalski
I. wklęsła; zrezygnował z kursu, wówczas zarobiłby 1800 zł i nie wydal 1200 zł.
2. rosmica, że aby zwiększyć produkcj({ dóbr wojskowych trzeba zrezygnować
z coraz większej ilości dóbr cywilnych (aby zwiększyć produkcję dóbr cywil- Zadanie 1.13
nych, trzeba zrezygnować z coraz większej ilości dóbr wojskowych); a) poci<ig = 8h · 20 zł + 200 zł = 360 zł
3. 20; autobus = !Oh · 20 zł + 100 zł = 300 zł
4. 12; Podróżny kierujcie się wylqcznie kryterium finansowym wybierze za środek trans-
5. 3. portu autobus;
b) pociqg = 8h · 50 zł + 200 zł = 600 zł
Zadanie 1.9 autobus = 10h · 50 zł + 100 zł = 600 zł
2 Oba środki transportu S<! tak samo korzystne z punktu widzenia finansowego,
20 · - Y= 5 Y
8 a zatem podróżny będzie kierował się względami subiektywnymi, np. czasem
20Y-5Y = 15Y trwania czy komfortem podróży;
Wyprodukowanitt IX wymaga rezygnacji z ~ Y. A zatem wyprodukowanie 20X
c) poci<1g = 8h · 100 zł+ 200 zł= 1000 zł
autobus = !Oh · 100 zł + 100 zł = I 100 zł
wymaga rezygnacji z 15Y. Podróżny kierujcie się kryterium finansowym wybierze za środek transportu
poci<1g.
Zadanie I.IO
Xmax => Y=O, zaś Ymax => X=O
a) 20Y (rezygnacja z całkowitej produkcji dobra Y);
b) 80X (rezygnacja z całkowitej produkcji dobra X);
c) 5Y, ponieważ: 20 - 0,25 · 40 = IO; 20 - 0,25 · 60 = 5; 10 - 5 = 5.
 Mikroekonomia - zhit'Jr ćwiczci'1 i i.adat'1

Zadanie 1.14
b)
a) y
10
dobra dobra h1czny koszt ałlcrna- lqczny koszt alterna-
konsumpcyjne produkcyjne MRTvx tywny produkc.ii dóbr lywny produkcji dóbr
(X) (Y) konsumpcyjnych ___r_:odukcyjnych
----
o 45 OY 9X 1-
44 IY IY 8X
2 42 2Y 3Y 7X
3 39 3Y 6Y 6X
4 35 4Y IOY sx PPC
5 30 5Y l5Y 4X o 2 X o 6 X
6 24 6Y 21Y 3X D.X
MRTxy=-- = 2 MRTxy=- L\X = o,6
7 17 7Y 28Y 2X D.Y L\Y
8 9 8Y 36Y LX d)
9 o 9Y 45Y ox y y
4
b)
b.J. 30Y;
b.2. nie S<) w pełni wykorzystane;
b.3. nie wi<1że się;
b.4. niemożliwa;
b.5. wklęsła, rosm1cym. 2

Zadanie I. 15 PPC

D.Y o 1 X o 10 X
MRT1n·=--
,, D.X D.Y
MRTyx=-- = 4 MRTyx=- D.Y =O 2
gdzie: , D.X D.X ,
D. Y - zmniejszenie produkcji dobra Y w celu uzyskania przyrostu produkcji dobra Zadanie 1.16
X o jednostkę,
D.X - jednostkowy przyrost produkcji dobra X. dobra Y
Znak minus wprowadzony do wzoru służy eliminacji ujemnych współczynnika D H
o
MRT.
Współczynnik MRTyx wyraża pierwszq pochodną funkcji transformacji
„
} "(x ) = -(')}' , co w u.1ęcm . Ia wspo'I czynm'k'OWI. nac I1y1e111a
. . gra l"1cznym o d powiac .
ii.X F
krzywej możliwości produkcyjnych w danym punkcie (stycznej do PPC w danym
punkcie).
„B
G
„c
PPC
~~~~~~~~~~......L:..:_~~
A
O dobra X

332
 Mikroekonomia zbiór ćwkzc1l i zada1l

Zadanie 1.17 zadanie 1.19

a) 1. stałym;
dobro Y
E 1
28 2. 3/J, 1A;
D
25·
24 .. I
3. 213, 2A;
22
20·
c 4.A,B.
18
16 Zadanie I. 20
14··
12
B Zmienna niezależna (X) przedstawiana jest na osi odciętych (osi OX), podczas
10 .. gdy zmienna zależna (Y) - na osi rzędnych (OY).
B·
6· y
PPC
y
4
2
A
0 2 4 6 B 10 12 14 16 18 20 dobro X
,, r - ---
b) 6 jednostek X
~ ···························
Zadanie 1.18
a)
koszt alternatywny
działka plony malin plony truskawek ---~
u raw malin o X
A o 50 o X
------ dodatniq rclacjt; wyraża sic; graficznie w
B I 40 IO postaci wznosz<iccj sic; linii lub krzywej (kie- ujemm1 relacje; wyraża sic; graficznie w postaci
c 2 30 IO runek zmian wartości zmiennej zależnej opadającej linii lub krzywej (kierunek zmian
D 3 20 IO jest identyczny z kierunkiem zmian warto- wielkości zmiennej zależnej zmienia sic; w
.lei zmiennej niezależnej) odwrotnym kierunku w stosunku do zmian
E 4 IO LO wielkości zmiennej niezależnej
F 5 o 1()

b)
truskawki
A
50
B
40
30 - ..„ . „•••„ „ •••• c
-hY D
20
E PPC
10 -
F
o 2 3 4 5 maliny
X
X
r i truskawki sq dobrami
transformaq~ 1est.lm10~'~. ~0111~w,M1z :;1'~ m~est stała i charakteryzuje krzywa o nachyleniu zerowym (kierunek
•• • • • • > • • •
c) Krzywa zmiany wartości zmiennej zależnej jest nie- krzywa o nachyleniu równym nieskoI'iczono-
doskonale substytucyjnymi. Ozndczc1 to, ze vx J
. Zależny od kierunku zmian warto.~ci zmien- ści (kierunek zmian wartości zmiennej zależ­
się stałym kosztem alternatywnym. nej niezależnej) nej jest niezależny od kierunku zmian warto-
ści zmiennej niezależnej)
334
335
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczcri i zada(1
Od 1owicdzi
--------------~-----------------

Zadanie 1.21 Gdybolandia dzięki l<1cznej podaży pracy równej IOO godzin może maksymal-
nie wyprodukować 100 pralek lub 50 lodówek. Z kolei Pajdolandia, dzięki
koszt alternatywny
wyszczególnienie rowery hulajnogi 1<icznej podaży pracy równej 160 godzin może maksymalnie wyprodukować
rowerów 80 pralek lub 20 lodówek.
przedsic;biorstwo A 30 15 0,5 c) znajqc nakłady pracy niezbędne do wyprodukowania jednej pralki i lodówki
przedsic;biorstwo B 20 IO 0,5 oraz l<1czm1 podaż pracy, można obliczyć produkcję obu dóbr dla Gdybo-
landii i Pajdolandii.
Przy tak ksztaltującym się koszcie alternatywnym, nie 1~1ożna jc~noznacz
Gdybolandia:
odpowiedzieć na pytanie, w produkc.i_i j~łd~go dobra powmn~) s1~eqałizować
przedsiębiorstwo A zaś w wytwarzanm pk1ego dobra przeds1ęb1orstwo B. ' 1X + 2Y = IOO, ponieważ: Y = ~X dlatego: X+ 2(~x) = IOO

:::>X=40, a Y=30.
Zadanie l.22
a) Pa,jdolandia:
2X + 8Y = 160, ponieważ: Y= ~X dlatego: 2X + s(~x) = 160
kombinacje dobro X dobro Y

A 5 o :=>X= 20, a Y = 15.

B 4 2
.----
c 3 4 A zatem wielkość produkcji pralek i lodówek w obu krajach kształtuje sil(
D 2 6 następuj<Jco:

E 1 8
łączna (Jrodukc_1·a
F o Hl Gdybolandia Pajdolandia
_ _ _ _ _ __,__w_<~J_bukra~
40 20 60
b) 20 zl, za które można nabyć 2Y;
30 15 45
c) 60 zł, za które można nabyć 6Y.
powinna specjalizować się w produkc_ji lodówek, ponieważ
Zadanie 1.23 .
a) Gdybolandia ma przewagę absolutną w produkcji obu_dól~~' pome."."a~ koszty produkcji lego dobra wynosz<1 { kosztów jego produkcji w Pajdolan-
produkcji zarówno pralek, jak i lodówek są w tym kraju mzsze amzeh w dii. Koszty produkcji pralek w Gdybolandii stanowiq ~ kosztów produkcji
do land ii; tego dobra w Pajdolandii. A zatem kraj ten powinien specjalizować się w pro-
b) dukcji pralek;
lodówki lodówki
100. 100-
. c) W wyniku specjalizacji wielkość produkcji w obu krajach będzie kształtować
80·- się następuj<1co:

eo--
Gdybolandia łącznaprodukcja
Pajdolandia
w obu krajach_
40-- 40-·
- 80 80
20--
50 - 50
PPC PPC
o
'----if---1--.......,---ł-
20 40 60 80
-
1OO pralki o 20 40 60 80 100 pralki Na skutek wprowadzenia specjalizacji hiczna proclukc:ja obu dóbr wzrośnie.
Wielkość produkcji pralek jest większa o 20 sztuk aniżeli przed spccjalizacj<1.
krzywa PPC dla Gdybolandii krzywa PPC dla Pajdolandii Natomiast produkcja lodówek wzrośnie o 5 sztuk.

336
 Mikroekonomia - zhit'>r ćwkzcO i zadarl ()llptiwicdzi

Zadanie 1.24
a)
y y
90·· producent A 90· producent B Paweł pr.Lygotowanlo Gawol
poallków 6 .

ao·· 5 „

10·· 4·
4-

60·· 3 ..

50·· 2 ..

40. 1· 1·
PPC PPC
30· o 10 20 30 40 50 60 o 10 20 30 40 50 60
posprzątanie posprzątanie
20. pornioszczoń pomloszczoń

10·.
----.------.---------------~
PPC PPC
koszt alternatywny
posprzqtanie przygotowanie
o 10 20 30 40 50 60 X o 10 20 30 40 50 posprzqtania przygotowania
pomieszczenia posiłków
pomieszczenia posiłków
b)
dobro X dobro Y I
2 4 4/2=2 2/4= 2
dobra X dobra -----!--------·
--------1--------1-------~----·
4 2
producent A l() 40 40/10=4 6 6/4=1,5 4/6= --
1---------1-------l--------l-----------
3
producent B 30 90 90/30=3 Paweł powinien przygotowywać posiłki, zaś Gaweł sprzqtać pomieszczenia,
ponieważ różnica jest mniejsza niż w odwrotnej sytuacji.
c) Producent A powinien wytwarzać dobro X, zaś producent B - dobro Yr
d)
___________ [l_i:oducc~.!:_.!~------------ ________,_p_ro__(_ft--•c~·c--·n_t__B_ _ _.,--
dobro X dobro Y dobro X dobro Y

------20 15 - - - - 45
8 8 26 12
-------------
6 16 19 33
4 24 8 66
5 .4y= 20Y ~ 40Y-20Y = 20Y 15 · 3Y = 45Y ~ 90Y -
45Y =45
8·4Y = 32Y ~ 40Y-32Y = 8Y 26 · 3Y = 78Y ~ 90Y - 78Y =12
1 . /
16·-X = 4X ~ lOX -4X = 6X 33 . .!.x =I IX~ 30X -I IX
4 3
1
?LI.._ Y = 6X- => lOX -6X = 4X 66·.!.x = 22x ~ 3ox-22x='8'
 Mikroekonomia - zhi<ir ćwiczc1i i zadail

Rozdział 2 a) Wzrost popytu na dobro X

Mechanizm funkcjonowania rynku p
Proponuje się następu,i:1cc rozwh4zania s
TEST PRAWDA - FAŁSZ

!F,2F,3P,4P,5P,6F, 7P,8P,9P, HlF, llF, 12P, 131~ 14F, 151~ 16l~ 17P, 18F, 19F,20
21 F, 22P, 23P, 24F, 25P, 26P, 27F, 28P, 291~ 30F, 31 P, 32P, 33P, 34P, 35F, 36P, 37P, 38
39F, 40F.
TEST WIELOKROTNEGO WYBORU
lbc, 2d, 3b, 4bd, 5b, 6abd, 7a, 8bcd, 9c, !Od, 1 lb, 12d, 13ac, l4bcd, 15acd, 1
I 7ab, 18abc, l 9ad, 20bcd, 2lbcd, 22a, 23c, 24a, 25abc, 26abd, 27bcd, 28ab, 29a
30bc,3la,32ccl,33abc,34bcd,35a,36acd,37c,38d,39b,40a. o 1o 20 30 40 50 60 70 Q
Oe
ZADANIA
Zadanie 2.1 d) prawo, 3 zł, niedobór rynkowy ' wzrost
, ' •
4 zl, ' 'sp·idnie
< ,
I(), , ·
wzros111e, !(), 4 zl, 40.
a, b, cl, e.
Zadanie 2.5
Zadanie 2.2 .wzrost popytu i wzrost podaży na rynku buick
b, c, e, f.

Zadanie 2.3
a)
1. spadek ceny dóbr substytucyjnych;
2. wzrost ceny dóbr komplementarnych;
3. spadek liczby konsumentów;
4. obniżenie się dochodów nabywców;
5. pogorszenie się warunków kredytowania zakupów;
b) pozacenowymi, popytu;
c) spadek popytu, spa dla, Pi' P 2, spadła, Qi' Q 2 .

Zadanie 2.4 Q
Tabela 2.1 Popyt i podaż na dobro X

Cena w złotówkach Popyt w jednostkach ~nku buick, nast<Jpi ~zrost. ilości równowagi, natomiast nie 1·csteśmy pew11· , ·•· -
Się z, cen·•<1 rtJWnOW'I< g1,
r
pomewaz• me
• .
znamy skali zmian popytu i podaży. I co S1<1
50 lO
2 40 20
3 30 30
4 20 40
5 IO 50 -·---
···---'--------

1Ał
340
 Mikroekonomia - zhi<'>r ćwiczcl1 i zada1l

Zadanie 2.6 b) Os==8 · 4 + W = 92

Q0 ==-2·4+ 100=92
Spadek popytu i spadek podaży na rynku wiecznych piór

p ~
J500 - SP = 200 + 5P
JOP == J300
P = 130 - cena równowagi
p:::: !40 zł=> QD = 150() - 5 · 14() = 8()()}
. 0 = 200 + 5 . I 40 = 900
5
~ Os > Oo o l OO
100 · 140 zł = 14.000 zl

Zadanie 2.1 O
) QD =Os QJ) = -2. 4 + 60 = 52
-ZP + 60 = 3 P + 40 Os = 3 · 4 + 40 = 52
Q 5P = 20
P = 4zł
Na rynku wiecznych piór nastqpi spadek ilości równowagi, natomiast nie jest p := 3 zJ => QD = -2 · 3 -ł- 60 = 54}
~On> Oso 5 sztuk
pewni co stanie się z ccm1 równowagi, ponieważ nie znamy skali zmian popytu' Os = 3 · 3 + 40 = 49
daży.
a rynku (~lu~~I~!só~, przy cenie .p, = 3 zł mamy do czynienia z niedoborem rynko-
1 w wysoJ,osc1 5 sztuk dlugo1J1sow co ozn·- ' 1cz· 1 z'·e·· ce 11 '·1 t·.i 1es
· ·t ce1q m·1 k·synnł
się poniżej ceny równowagi).
-',
jdujc · · ' ' · ' nq
Zadanie 2.7
Wzrost popytu i spadek podaży na rynku herbaty anie 2.1 l
OD= 600 - 2P => p = 300 - 0,5Q;
P = 300 - 0,5 · 500 = 50 zł.

QD=Os= Oe - w punkcie równowagi

IP=3Qc
0c=30 - 3P
Qc == 30 - 3 · 3Q p = 3. Qc
Qc == 30- 9Qc c p = 3. 3
o Qc = 3 kg P = 9 zł
Na rynku herbaty nast<ipi wzrost ceny równowagi, natomiast nie wiemy czy n.
~ynek ma~la zostanie zrównoważony, przy cenie równowagi p = 9 ·f . ·1 ',·
zmiana ilości równowagi, która zależy od wielkości zmian popytu i podaży. · rownowagi Q = 3 kg; c z 1 1 osc1
P + 3 = 3Qc I: 3
Zadanie 2.8 (0 ==30 - 3P
0
Os= On
a) 8P + 60 = -2P + 100
JOP= 40
P=4

342
 _ _ _ _ _ _ _ _ _ __:lli.::;1ic.:.:kr:.:c.oc::::~k:;:_:on:.::.:o:.::.:n1=--ia- zb__
i6_rc_~w_ic_zc_ń_iz_.m_la_ii- - - - - - - -------------~(~ltl~_"vicdzi
------------
p -8Px-2P =O
- + l = 30 - 3P I·3 50 - 6Px - Py = 250 + 3Py
3
P +3 = 90-9P 50- 250 - 6Px - Py - 3Py = o
P = 8,7 zł
-6Px -4P =O
Oe = 30 - 3 · 8,7 = 3,9 kg hcąc. obliczyć
. . cenę. n;czników (X). i wykhd-
' zm. d ywanowych (Y) . kt,
Równowaga na rynku masła zostanie przywrócona przy cenie P = Ś,7 zł i : nk1 znaJ<1UJ<! się w równowadze inle~y 1. _ " _ , , p1 zy · oryc11 oba
' ' z ozw1,1zac układ równari:
równowagi Qc= 3,9 kg. Spadek kosztów produkcji zaowocował zwiększenie! 400 - 8Px - 2Py = O
ilości masła na rynku o 0,9 kg w punkcie równowagi, przy odpowiednio niższej~ { 600-6Px-4Py =O
wynoszącej P = 8,7 zł (spadek o 0,30 zl); .·
ZOO - 2Px + 2Py = O
c) P = 9,50 zł
2Py = 200 + 2Px I :2
P +_3 = 30sl: 3 Py = IOO + Px -2Px = 200 - 2Py I :(-2)
{ QD- 30-3P P.x = -100 + Py
400 - 8Px - 2( 100 + Px) = O 6 6
p 400- 8Px - 200 _ 2Px =O 00 - (-IOO + Py) - 4Py =O
-3 + 1 =Os. 200 - JOPx = O 600 + 600 - 6Py - 4Py = O
9 50 Px = 1200- IOPy =o
Os = -'- + 1 "" 4,2 kg } 20
· 3 => Os > OD o 2,7 kg „ I:Y-=120
o]) = 30 - 3 . 9,50 = 1,50 kg stawrn,Mc teraz wartości Px i Py dei . , . , popytu lub 1)0 I· ·
(X) 1· wy k'1adzin dywanowych otrzyIOWn<111
. . · · · c .tzy na ryn k u ręczni-
Na rynku mamy do czynienia z nadwyżką rynkową w wysokości 2,7 kg. .. , mu.1emy.
z tego, że cena P=9,50 zł jest cem1 minimalną. X = l 200 - 5 · 20 - 2 · 120 = 860
p = 800+ 3 . 20 = 860
(w zł) = Os_x = 860
= 850 - 6 . 20 - 120 = 6 JO
= 250 + 3 . 120 = 610
= Osx = 610
ki ręczników (X) i wykładzin dywanow eh (Y) . . . . . _.. ,.
~dy cena n:;czników będzie wynos'!· I ... zn<1.Jd,1 się w rownowadze wów-
Jci
J 120 zł za m2. Natomhst ilość '~ ~ d z 7:" sztu~ę: a cena wykfadziny dywa-
8,7 .. 'k, . 61 2 " . ownowag1 ust-th się n . . 8
„
I ow I O m wykfadzin dywanowych. . ' . . a poz101me 60 sztuk

nie 2.14
On== -:::p-+ 40
p == 4Q.
Q s
D-:: Os = Qc - w punkcie równowagi
3 3,9 4,2 Q Oc - -P + IO
o 1,5
(w kg) P == 4Qc I :4
Qc == -P + IO
p
Zadanie 2.13 ::4 == Qc
Równowagi na rynku ręczników (X) i wykładzin dywanowych (Y) osi,
wówczas, gdy: Onx=Osx i ODY=Osv· p
.4==-P+ IO 1·4
1200 - 5Px - 2Py = 800 + 3Px
1200-800-5Px-3Px-2Py =O P== -4P + 40
 Mikroekonomia - zhiór ćwicze1i i z1u.h11l

Zadanie 2. J6
SP= 40
a) b)
P = 8 zł
OC= -8+ IO= 2 kg p
p

Rynek chipsów zostanie zrównoważony, przy cenie równowagi P = s

równowagi Oc = 2 kg.
b) Wzrost ceny ziemniaków spowoduje zmian(( w równaniu podaży: p ..... .
OC= -P + IO \j.
{ P-5 = 40c 1:4 Pz - ··-· -
Oc = -P +Hl

! : - ~ = Qc

_f_1_=-P+ IO 1·4
o o Q
Q2 ~ Q
4 4 a) D=consl., Si, np. zmniejszenie stawek b) S=const., D-!-, np. spadek cen dóbr
P-5= -4P+40 plac rol~~)tników zatrudnionych przy substytucyjnych - motorów·
produkq1 samochodów; . '
5P = 45
P = 9 zł
OC= -9 + IO= 1 kg
Wzrost kosztów produkcji spowodował, że równowaga na rynku chipsów
osiqgnięta przy wyższej cenie równowagi P = 9 zł (cena wzrosła o I. zł w
punkcie równowagi) i niższej ilości równowagi Qc = I kg.
c) 71?10 = P · Q = 8 zł· 2 kg= 16 zł
TR 11 = P · Q = 9 zł · 1 kg = 9 zł
ó.TR = TR 11 - TRi0 = 9 zł - 16 zł= -7 zł
W sytuacji wyjściowej sprzedawca chipsów osi<1gm1ł większy TR o 7 zt.
d) P = 8,50 zł
QD = -P + IO 0 2 Q1 Q o
{ P-5 = 40, 1:4 Q
c) Dt, s,J,, np. wzrost ceny dóbr kom- d) Dt, St, np. pogorszenie warunków
QD = -P+lO !)1~~ie.~i:ar_nych (wzrost ceny benzyny,

l p 5
4-4 =Os
35
O s = ,4 o- 2
4
= () ' 875 kg }
zw1ttksze111e cel na samochody impor-
towane z zagranicy);
k'.edytowa~1i~1 zakupów, wykorzysta-
~llu bardziej efektywnych urz<1dze11
I wprowadzenie nowych technologii
(np. nowoczesnych robotów).
=--=> On > Os o 0,625 kg .Zadanie 2.17
Ou = -8,5 + IO= 1,5 kg a) O D =O·S
Przy cenie I' = 8,50 zł na rynku chipsów mamy do czynienia z niedoborem 40 - 2P = 3P - 20
wym w wysokości 0,625 kg. Wynika z tego, że cena P = 8,50 zł jest cemi mr1 1<~•vm::mu1>'" SP= 60
(znajduje się p.oniżej ceny równowagi). p = 12
Q!) = 40 - 2. 12 = 16
Zadanie 2.15 Os == 3 · 12 - 20 = 16
a) 6, 52; b) W. post·1
'. 'c1·· o~o·1 neJ· krzywa popytu ma ostać: O =· .. , .
b) 46, 56, minimalną, nadwyżki rynkowej, IO; krzyw<1podazy:Q =c+dP. R .
. . s
„ p , D c1+bP, gdzie b <O natomiast
· e 1aqc1 parametrow bi cl ·k· ·. · , ..
n<1szym zadam u Jest mniej nachylona wstosunkl d ~s c1':~~Je, ze ~'.rzywa popytu w
. „
c) 55, 50, maksymahui, niedoboru rynkowego, 5;
I o osi o ciętych n1z krzywa podaży
d) spadek, popytu, 2, 44, spadnie, 4, spadnie, 8.

146
 Mikroekonomia - zhiór ćwiczc1i i zadat't Od 10wicdzi

zgodnie z mode~em pajęc~yny, rynek, po wytn1ceniu ze stanu równowagi będzie

<!_\ > I. W takiej sytuacji, zgodnie z modelem pajc,:czyny, rynek po wytrqcenitl wykazywał malcJ<!C<l amplttudę wahan cenowo-ilościowych.
\b . :
ze stanu równowagi będzie wykazywał rosm1cą amplitudę wahail cenowo-iłościo•
W naszym przykładzie J<}_I = ~3 .
wych. W naszym przykładzie \<}_\ = ~.
b 2 c)
b

c) W celu obliczenia ceny P2, korzystamy ze wzoru na odchylenie ceny w okresie t: p 2 = 3(-1) 2 · (2)3 2
= 3 · 0,44 = 1,32
d I I
P1 = Po(-1) (--), P2=P2-Pc Pz=Pc+pz= JO+ 1,32= 11,32
- 1)
gdzie: pt=Pt- Pc - odchylenie ceny od poziomu równowagi w okresie t, jJ3 = 3(-1) 3 • (~)3 = -3. 0,29 = -0,89
Pt - cena dobra X w okresie t,
Pe - cena równowagi, /1=P-P
J J c PJ =PC+ PJ = 10-0,89 = 9,11
p = P - Pc - odchylenie ceny od poziomu równowagi w okresie t 0 ,
0 0
P0 - cena dobra X w okresie t0 • Zadanie 2.l 9
A zatem: a) 10+2 12
p2 = 2(-1)2 · (ir = 2 · 2,25 = 4,5
P =
"
=
0,1 + 0,05
=-=80 PLN
0,15
0.1·10+0,05·(-2) -~-- .
Znaj<1c odchylenie ceny od poziomu równowagi w okresie t=2, cenę dobra X w tym Q" - - 6 tys. szt.
0 '1 +0,05 0,15
okresie obliczamy korzystaj<)C z zależności:
b)c_)__ _
Pt= Pl-PC wielkość podaży wielkość popytu
4,5 = P2- PC=> P2 =PC+ 4,5 = 12 + 4,5 = 16,5 wielkość popytu wiclko§ć podaży
cena (P) po wzroście po spadku popy-
W podobny sposób obliczamy cenę dobra X w okresie t=4 i t =8 (D,) (S, )
w PLN podaży (S 1 ) tu (D 2)
(w tys. szt.) (w tys. szt.)
t =4 (w tys. szt) (w tys. szt.)
-------

(23)4 =2·5.0625=10,125
20 9 o 2 8
p4 =2(-1) 4 •
40 8 2 4 7
60 7 4 6 6
p4 =Pe Pc => P4 = Pc + p4 = 12 + 10,125 = 22,125 80 6 6 8 5
lOO 5 8 IO 4
t = 8 d) p
(wzl)

Ps= 2(-1)
8
• (%r = 2. 25,63 = 51,26 100· -

oo

P„, 80

70.
Zadanie 2. 18
pl'l2 60.
a) On= Os
40 - 3P = -IO + 2P 50

SP= 50 40.
p = 10
30 -
On= 40- 3 · lO = IO
Os = -10 + 2 · IO = 10 20
o,
b) Relacja parametrów b i d wskazuje, że krzywa podaży jest mniej nachylona 10.
o,

w stosunku do osi poziomej (odciętych) niż krzywa popytu \fi< I.W tej sytuacji, l-f--f--1
2 7
-f--+---1-
9 10 a
(w lyo. nzluk)

348
 Mikroekonomia - zhitlr ćwiczctl i zada1l
---:----·--------- (ldp1l\vicdzi
----------
Zadanie 2.20 d) o)
f)
1 p-2 -Q
20 - /) p
s p
s,
P- 2
= 20(Q/))
5
P = (20Qnt°'
f(20Q,> t
~
0 5
F(Q0 ) = • dQ" o,

F(Qv) = 2 · 20 · Q~· 5 = 40jQ~ o,

o,..,_o,
D,
Q
... D

o, Q
Oznaczaj<1c przez 11 sumę, którą Jaś może wydatkować na zakup 5
g)
z orzechami otrzymujemy, że dla QI> = 5 => . TJ = 20./5 "" 45
h)
s,
p
Jaś b((dzie skłonny zapłacić za 5 czekolad z orzechami maksymalnie 45 zł.
s,

Zadanie 2.21
Rozwiązanie tego zadania wymaga znalezienia odpowiedzi na podstawowe pyta11i
Która funkcja popytu gwarantuje występowanie równowagi rynkowej dla dan
funkcji podaży? W tym celu należy znaleźć trzy potencjalne rynki i ten rynek,
którym występuje równowaga rynkowa będzie właśnie rynkiem, którym zainteres
je sit; przedsiębiorca. o,
Q
Q

Zadanie 2.22 Zadanie 2.23

a) Qn = Qs
D -t D = const. ot 2600- lOP = 2100 + 40P
a) p t b) pt 50P = 500
st '? ot P = IO zł
QD = 2600 - JO· IO= 2500
d) p t c) P = const.
S = const. Q.1· = 2 IOO + 40 · IO = 2500
-----
ot Q = const.
g) p ? h) pt i) pt ) Qo = 2600- IO· 15 = 2450
st ot ot Q'? ' Qs = 2100 + 40 · 15 = 2700
o) b) c) Q,1· > QD o 250 jednostek
p
s, p s, p
250 · 150 zł= 3750 zł
/Si
" _,.. s,
-~

o,
o, Q o, a, Q o
? _,..
D
2450 2500 2700 Q
350 (w jodnostknch)
 . - .z1n·ćlf ć \ viczcil i zada11
Mikroekonomia Odpliwicdzi

I . - 2600 - 10 . 5 = 2550 natomiast po zastosowaniu skupu interwencyjnego przy cenie minimalnej

c ) Q [) : 2 JO() + 40 . 5 = 2300 p111 „11 = 75 zl nadwyżka producenta wynosi:
PS(75) = 65(75 - IO) = 4225.
QQs
[) > Qs.0 250 jednostek
Widać więc, że nadwyżka producenta wzrosła o wartość PS o 625.
250. 50 zł = 1250 zł
Zadanie 2.25
e) P a) -SP + 400 = 2P - 40
s
(wzl) P == 44 zł
Q/) = -8 . 44 + 400 = 48
Qs = 2 · 44 - 40 = 48
b)P111,-„ = 40 zł
\ Q/) = -8. 40 + 400 = 60
10 Q\" = 2 . 40 - 40 = 40
Q~J > Q8 o 20 jednostek
5 A zatem, w ramach skupu inte1wencyjnego rząd zapłaci za dobro X 800 zł, ponie-
D = 800 zł.
waż: 20 jednostek · 40 zl

) Nadwyżkę konsumenta w przypadku liniowej funkcji popytu obliczamy jako pole

tró.ik<1ta pod prost<! powyże.i ceny rynkowej. Pole trójkc1ta (polowa iloczynu wyso-
2500 2550 Q
o 2300 (w jednostkach)
kości i podstawy tró.ikqta) daje nam nadwyżkę (rentę) konsumenta es dla ceny
Zadanie 2.24 .
P = 44 zl:
·i) _ 2P + 200 = p - 10 CS(44) = 48(50 - 44)= 288;
' p = 70 zł natomiast dla ceny minimalnej P „ = 40 zl
CS(40) = 60(50 - 40) = 1200.
111 11
Q = -2 . 70 + 200 = 60
d:
= 70 - JO == 60 Widać
912.
zatem, że wzrost renty konsumenta tylko z tytułu wyższej ceny wynosi
l) p = 75 zł
) min_ 2 . 75 + 200 = 50
QI)- - .
Nadwyżkę producenta PS przy liniowej funkcji podaży oblicza si'( jako pole trój-
Q, = 70 - 10 ~ 65 . nad prost<! podaży ograniczonej ce11<1 minimal11<1. Nadwyżka producenta dla
ceny równowagi (P = 44 zł) bez ingerencji rz<1du wynosi:
Q'. > QIJ o 15 Jednostek d I·· c'1 Z'l dobro X 1125 zł,p__· PS(44) = 48(44- 20) = 1152;
,) . .
., nnch skupu inte1wencyjnego ' . za
fZ'l , p cl ,, . ...·•...
A zatem, w id ' 75 . ł = 1125 zł. . . .. tu obliczamy 1akq natomiast po zastosowaniu skupu interwencyjnego przy cenie minimalne.i
waż: 15 jednostek. . z . adku liniowej funkCJ~ popy . . 'loczynu P111;11 = 40 zl nadwyżka producenta wynosi:
) Nadwyżkę konsumenta w.p:zyp . 1kowej. Pole trójkąta (polowa 1. CS dlit S(40) = 40(40 - 20) = 800.
c trójkątapod prostą p~~~z),e11~~1~,:~~ nad~yżkQ (rentę)
kości i podstawy tro.1 ą <I .
konsumenta
•.
! . idać więc, że nadwyżka producenta obniżyła się o wartość PS o 352.
p = 70 zł: - 1800·
CS(70) == 60( LOO - 7 (~)-:-- '. ~ = 75 zł:
" 'l clh' ceny m1111malne.1 J 111i11
natOIHldS .
CS(7S) == 50( 100 - 75) == 1250. t· tylko z tytułu wyższej ceny 50
- b . · 1 renty konsumen a 2(.F;. - 70)
Widać zatem, że o n1z rn . ,. j"1ko P ==:

.. I· · y oblicza się '

550. .. liniowej funkc.11 P()( az : k·i procluc
I) N ·1dwyżk<' producenta PS p1z~ · 1· ce. 11·1 minimalną. Nadwyz ' .•
c ' ""' -I' : gramczone. ' ."
kąta nad
,
prost<ipoc :!:Y70o. I·) bez ingerencji rz<1clu wynost.
w·1g1 (P - z
ceny rowno <

PS(70) == 60(70 - 1O) == 3600;

• Mikroekonomia - zhi(,r ćwic1.cń i zadai1 ()dpowicdzi

Rozdział 3
z·idanie 2.27 . . zini'ailie ' natomiast nowa funkcja
a)' Funkcja popytu p, -_ .'1 _ bQ me u 1eg,1 · Elastyczność popytu i podaży
przyjmuje postac: p = .1,2(c + dQ) Propomdc się m1stę1mj11cc rozwiiizania

. I· \>in wyjściowej funkcji podaży P == c +

i b"dzie przesunięta w 1.ew~) wzg ęlc ek "'ywych (kr~ywej popytu D i nowej
'< ) 'd e SI" 11'1 O Jll JZ
PunktElP2,Q2 zn<tJ UJ . " '. .
d , ,
. ·1leźć rozwiązuj<1c ukla rownan: 'm ZP, 3P, 4P, 51\ 61~ 7P, 8P, 91~ IOF, I li~ 121~ 121~ IJP, l4P, 15I~ 161~ 171~ 18F, 191<;
ioP, 21I~ 22P, 23F, 241<; 251\ 261~ 27f~ 28P, 29P, 30I~ 3 IP, 32F, 331~ 341~ 35P, 36P, 37F,
" S-;
pocIazy' 2' ) w efekcie czego mozn<1 go z11< .
()8F, 39P, 40F
P. = a - bQ
{ ; = l,2(c + dQ)
Pi = ?z ~TEST WIELOKROTNEGO WYBORU
2
~ac,Zad, 3a, 4b, Sb, 6b, 7c, 8c, 9b, IOabd, l Ie, J2d, 13bcd, 14b, !Sad, 16c, 17b, 18d,
a-bQ = l,2(c + dQ) P2 =a-{::::~~) f\9c,20b, 2lc, 22a, 23d, 24c, 25cd, 26bcd, 27c, 28b, 29b, 30abc, 3Ja, 321>, 33cd, 34ab,
abc, 36b, 37c, 38abc, 39d, 40c.

a(b + l,2d)-b(a - l,2e)

a -bQ = 1,2c + l,2dQ P2 = b+ l,2d anie 3.1
sposób
l,2(ad +be) hód całkowity (TR) osiąga maksymałrn1 wartość w połowic odcinka znaj-
a_ l,2c = ł,2dQ + bQ p = b+l,2d
2 jµJiicego sie; mie;dzy pocz<1tkiem układu wspólrze;dnych a punktem przeciQcia się
llzywej popytu z osią OX.
a-l,2e \600-2Q
a_ t,2c = (1,2d + b)Q Q = b+l,2d
2 o=> o = 600 - 2Q
Q = 300
wa odcinka między poczqtkiem układu współrze;dnych a osiq OX wynosi Q= J50.
b) a- l,2c l,2(ad +be)) ekcie wartość maksymalna przychodu całkowitego wynosi 4S.OOO zł, ponieważ:
E2 (Q2' ?z) =( b + 1,2d ' b + l,2d i\= P · Q = (600 - 2 · 150) · 150 = 45.000 zl.
~]posób
p
1~~600- 2Q
m= p. Q = (600 - 2Q) . Q = 600Q _ 2Q2
= max ~ 71?' = O
~4Q =o
Q = 150
O) = 600 · 150 - 2(150) 2 = 45.000 zł.

_ t:i.D P 2 I
·/
--;;:p· D = (- 5 )-40 = -4
,Q~yt na dobro X jest nieelastyczny.
Oznacza to, że dobro X jest dobrem niż-
1111,'go rzędu, ponieważ
procentowa zmiana wielkości popytu jest mniejsza od
'centowej zmiany ceny.
 ,/,

Zadanie 3.3

E = b.S _P =5·_i_=_!_
Mikroekonomia - zhi6r ćwiczctl i zadatl

------· ..·.
()dpowicdzi

"" b.P s 40 2
s= 20 + 5 . 4=40
Podaż jest nieelastyczna, ponieważ procentowa zmiana wielkości podaży jest mniej.
sza od procentowej zmiany ceny.

Zadanie 3.4
a) P = 400-2Q
P 1= 100 => 100 = 400 - 2Q 1 P 2 = 120 => J 20 = 400 - 2Q 2
Q 1=150 Q2 =140
b) o 10 20 30 40 50 60 70 Q
E = b.D: b.P =D 2 -D 1 : P2 -Pi=140-150: 120-100 =-0
1
33
'" D P DI P.I 150 1OO '
Popyt na dobro X jest nieelastyczny, ponieważ procentowa zmiana wielkości"· Poziom I przedziały Poziom I przedziały wielkości
ceny dobra A ytu Rodzaj popytu
popytu jest mniejsza od procentowej zmiany ceny (Pt o 20% n.I.. o 6,6%)/ JO

Oznacza to, że dobro X jest dobrem niższego rzędu. IO o I Epdl =co

c) (5, LO)
- D2 - Di . P2 - Pi = 140-150
E . 120-100 =-O (O, 25) IEpd I >I
"" - 1 . 1 1 . 1 ' 5
-· ·(D 2 + D I ) --· (P2 + P.I ) (140+150) -(120+100)
2 2 2 2 (O, 5) (25, 50) IEpd I <I
d) 11~ 1 = P 1 • Q 1 = 100 zł· 150 = 15.000 zł ----------(-)- - - - - - - - - - - 5 ( - ) - - - - - 1 - - - - - - ,--'---,-----I
Epc1 =O
TR 2 = P 2 · Q2 = 120 zł· 140 = 1.6.800 zł
!':i.TR = TR 2 - TR 1= 16.800 zł - 15.000 zł = 1.800 zł
Przychód całkowity wzrósł o 1.800 zl.
300 - 500 6- 4
= -----. = -1,25
Zadanie 3.5 l (300+500) l (6+4)
2 2·
Współczynnik elastyczności
Rodzaj popytu
cenowej popytu
IEpdl = 0,6 nieelastyczny 1
IEpc1l = 2,5 elastyczny W P 5 -200 2 ( 4 +P2 )
E,„, = b.P . l5 => -9 = P - 4 . 900
I Epdl =co doskonale elastyczny 2

IEpdl =o sztywny st<1cl: P 2 = 6 zł, P 1 = 4 zł, czyli procentowa zmiana ceny %/':i.P = 50
IEpdl = I wzorcowy

E _ D 2 -D1 : P2 -_!J_ 6000-5000 6-9

"" - D P. 5000 : - - =-0, 6 ;
I I 9
h) Popyt na dobro X jest nieelastyczny, ponieważ procentowa zmiana ceny jest wic;k-
sza od procentowej zmiany wielkości popytu (P\i o 33,3% D 1' o 20'.YrJ );
c) TR 1 = P1 • Q 1 = 9 zł· 5000 szt. = 45.000 zł
TR 2 = P2 · Q 2 = ó zł · 6000 szt. = 36.000 zł

356 357
 ()tipl)WiL'dzj
Mikroekonomia - zhit'>r ćwiczcil i zadań

t..TR = TR -TR 1= 36.000 zł - 45.000 zł= -9.000 zł E =-1·~(~ 4 )

2
A zatem przychód całkowity (Tl~) obniżył się o 9000 zł.
'"' 4
-6+4 1
Zadanie 3.1 O E„" =--4---- =-2
a) Qn = Qs
20 - 3P = -5 + 2P
p = 5; -1·( 6 -Q/J)<l
b) Q JJ = 20 - 3 . 5 = 5 Q/)
Q 8 = -5 + 2 · 5 = 5; -6+ Q/)
----<l
c) Q/)
F = MJ · p = (- 3)· __?___ = -3;
'1"1 t..P D 5
0[)>3
d) E _= t..S . !:__ = 2 . 2_ = 2 Dla OD=6 => Eptl=O dlatego, gdy I EP" I< I wówczas 3<0D <6
I'-' t..P S 5
e) Jeżeli cena dobra konsumentów zmaleje, wówczas wydatki konsumentów
srni, ponieważ mamy do czynienia z popytem elastycznym (I Epd I >I);
Elastycrność
dochodowa popytu Eyd >
Dochód konsumenta
f) Q/) = 20 - 3 . 4 = 8 }
Qs = -5 + 2 . 4 = 3 => On > Os o 5 --=-=Y t _----t _ _ _ _ _______:_xc:. t:_____ 1_ _ _ _xt xt
Na rynku mamy do czynienia z niedoborem rynkowym w wysokości 5 (nadwyżki('.
vt1 xt -~xTi---+--__:_x~tc____
wielkości popytu nad wielkości<! podaży), co oznacza, że cena P = 4 zl jest ceną : ~1a7k~is~-a~n~1-,~,11-n~ie-i~s-z~<-1.~-~~~_:___:_:__~~_L~~~~~:__~_J
maksymahu1.
Zadanie 3.13
Zadanie 3.11
Wydatki Udział w budżecie(%) Dobro Dobro
a) QD = 6 -P I normalne luksusowe
Dobro 1998 2001 Eyt1
(dochód (dochód 1998 2001 lub lub
E - L'l.Qn . __!_ 300 zl) 400 zl) podrz<;dne podstawowe
„.i - L'l.P Q /) --
A IOO 160 33,33 40 1,6 normalne luksusowe
p B 70 80 23,33 20 0,46 normalne podstawowe
-l=-l·--
(6-P) ~-
c 80 120 26,67 30 1,4 normalne luksusowe
D 50 40 16,67 Hl -0,7 .podrzQdne podstawowe
P=3
~ „
Q[)= 6 - 3 = 3 E""_,.()
' dob1<1 nmmalne,
71~ = I'· Q = 3 · 3=9 EP,1<0 - dobra podrzędne,
b) Q/)= 6 - p => p = 6 -- Q/) · Epd> I - dobra luksusowe,
Epd< J - dobra podstawowe.
E - L'l.Qn . __!_
pd - L'l.P Q /) Zadanie 3.14
Założenie:
0=-1·(6 -Q})) A- herbata,
Q,; B- kawa.
Q/)=6
e) 0D=4
 Mikroekonomia - zhiór ćwiczci'l i zada1l Odpowiedzi

MJ„. 5 ~
4 = 1500. 30 •a) p =1000-2Qn => Qn = 500-0,5P
_!_ = AD,1 • 6 Q,(140) = 500-0,5·140 = 430
4 1500
Q2(100) = 500- 0,5·100 = 450
AD A =62,5 kg
Wzrost ceny kawy spowodował przyrost popytu na herbat{{ o 62,5 kg.
D -D l(I~+P,.) AD P
E = _ 2_......l. ~2~---
Zadanie 3.15 "" Pi-Pi 1 AP D
2 (D, +D2 )
AD AP
E,„,=D:P 1
450-430 <140 + lOO) 20 120
-2,5 ó.P
-05=--:- E =----· 2 =--·-'°'-0136
' 5 5 "" 100-140 1( 430 + 450) - 40 440 '
5 2
-0,5 = (- 0,5)· M,

AP=5 zł
AP=P 2 - P 1 ==> P 2 =P 1 +AP
b) MR=P -r1--,-, J J
E 1„1
(
=120 1 - -
1 - ) "'-762
0,136
P 2 =5zł+5zł
P2 =10 zł Zadanie 3.18
a) P = 200- 4Qn => Q/) = 50 - 0,25P
Zadanie 3.16
Q0 = 50 - 0,25 · 40 = 40
a) D, -800 20
-l, 5 = . 4 800 40
E = b · ..!_ = (-0 25) · = -O 25
"" . Q /)
' 40 '
- l = 0,025(D2 - 800)
5 b) Przy cenie P = 4 zł, każda zmiana ceny wywoła procentoW<J zmianę wielkości
' 4
popytu, która stanowi -0.25 procentowej zmiany ceny. Inny1i1i słowa można
D 2 = 560 szt. . , . ., . k .· .· powiedzieć, że popyt na dobro X jest nieelastyczny i dotyczy dóbr podstawo-
wzrost ceny 0 20% spowodował spadek w1elkosc1 popytu na p10r<1 kul o~e wych, ponieważ jednostkowej zmianie ceny odpowiada mniej niż jednostkowa
800 sztuk do 560 sztuk tygodniowo (czyli o 30% ). zmiana wielkości popytu.
b) ponieważ IEpdl > l :::>TR..!. o 2560 zł
TR 11 = P 1 • Q1 = 20 zł· 800 szt.= 16000 zł
TRz = p 2 . Q2 = 24 zł· 560 zł= 13440 zł E ==b·..!_
pd Q/)
ATR = -2560 zł

1800-1000 20 -1 =-2· p
40-2P
l, 3 = P2 - 20 1000
c) -40+ 2P == -2P
0,02(1800 - 1OOO)
P =IO zl
1,3 = Pi -20
Q/) = 40 - 2 . 10 = 20
P2 = 32,3 zł . . ., . ·mi
Producenci zwiększaj<\C sWO.J<l sprzedaz ptor kulkowych o 80 01
10 powu b) TR = P · Q = JO zł · 20 = 200 zł
cenę o 6l.5cY<1.

360 361
 Mikroekonomia - zhiór ć_~vici'.::.!_lJ___z:_1<l""m-'-·1- - - - - - _ _ _ _ _ _ _ _ ._ _ _ _ _ __:_:O::idP:.::.°':.:.:vi::_:c<:,:::lzi_ __ -----------------

Zadanie 3.20 'Cjcenie P = 70 zł, każda zmiana ceny wywoła procentową zmianę wielkości
ytu, która stanowi -0,54 procentowej zmiany ceny. Popyt na dobro X jest
a)
E
W P 1000 50 '
=-·-- = - · - - =(-100)·0.025 = -2,5 :io elastyczny i dotyczy dóbr podstawowych.
pd óP D -10 2000
b) Popyt na ~!obr.o ~jest elastyczn~ i dot~czy .dó~~r .wyższego rzędu, ponie

1--jET.;'I:t;---~-l-E-T·~:--~I:-t:-1-~~1_,-~_;-,_.:-,_ilc~:_n_~t_.-1--l-f~_·;,_1~_;__,
noslkoweJ zn11aI11e ceny odpowiada więcej nIZ Jednostkowa zmiana .wi
popytu.
c) JE,„,J = 2,5 > l =>TR i
T/? 11 = P 1 · Q 1 = 50 zł · 2000 szt. = 100.000 zł
t ' " TR= const. TR-i.

·rn 2 = P 2 · Q2 = 40 zł· 3000 szt.= 120.000 zł anie 3.24

::: IOO - 5P => P = 20 - 0,2Qn
TR1 < TR 2 o 20.000 zł
·•;:: p. Q = (20 - 0,2Q)Q = 20Q - 0,2Q 2
Zadanie.3.21
~ max =? TR' = O
ó.D
-D= E p d-p (ó.P) +E (ó.Y}
ydy
-

i= 20 - 0,2 . 50 = l o
w= (-0.6). 3% + 0.53. 5% = (-0,018) +0,0265 = 0,0085
D (50) = 20. 50- 0,2(50)2 = 1ooo - 500 = 500
Jednoczesny wpływ obu zmian spowoduje wzrost sprzedaży wieprzowiny i
o o,ss<f<J.
Zadanie 3.22
a) ó.QD = 160 = -O 8
óP -200 '
Ponieważ ó.Qp = b dla funkcji popytu Q0 = a+ b · P
óP

Q/) = 160-(0,8·70) = 104

P = 70 zł => p 70 .
{ E =b·-=(-08)--=(-08)-067"'-054
pd QD ' } 04 ' ' ' 50 100 Q
b) p

200

max
.........„ „ ...„.„ .. „ ..••:;;····---·--.,~

100 „_.„...•.....•....„„ •. „-..

70 ,„_„_„ ___ „ ______ „, ___ „_, _________ „_ „.-----·--------

a) IO < P < 20, mniejsze, spadek

b) O < P < 10, większe, wzrost.
104 160 Q 50 100 Q
o 80

362 363
 Mikroekonomia - zhidr ćwiczc(1 i zadat't Od owicdzi

Zadanie 3.25 b) TR= P· Q = (-aQ+ b)·Q = -aQ 2 +bQ

Rys. a) IE11d I < E 1s'
Rys. b) II'-fltl I > 1.1. , J\ ()TR
c) MR=-= -2aQ+b
()Q
Rys. c) IE_pdl > l~1s'
Jest to równanie prostej, która ma dwa razy większe nachylenie (w kategorii war-
Rys. cl) II;;"' I < ~p.i'
tości bezwzględnej) niż prosta popytu, czyli P == -aQ + b.
Rys. e) jbpt/I < 'ps'
d) W celu wyznaczenia maksymalizacji funkcji przychodu całkowitego, należy zna-
Rys. f) IEpdl > Eps ·
leźć wielkość produkcji maksymalizujqc<1 przychód. W tym celu wykorzystać moż­

Zadanie 3.26 na odwróconq funkcję popytu w postaci liniowej, a następnie znaleźć picrwszq
W celu znalezienia ceny dla której popyt jest elastyczny, należy skorzystać '"''"""··· <.'v'"' pochodm1 funkcji przychodu całkowitego. Otrzymujemy zatem:

elastyczność cenow<1 popytu: że·

()TR
wzoru punktowego na E„„ = b · !:..___ oraz fakt, MR=-- =-2aQ+b
Q[) ()Q .
elastyczny popyt oznacza sytuację, gdy IE1" 1I > 1. Dla naszej funkcji popytu 2aQ=b

o,5(~ J
czynnik kierunkowy funkcji popytu B = -2. A zatem:
Q=
p
-1 > -2·
-2P+l50 Ostateczna wielkość produkcji maksymalizuj<1ca zysk jest równa połowic chłon­
ności rynku, czyli wyrazu wolnego w liniowej funkcji popytu. Dla tej wielkości
-l(-2P+l50) > -2P
2P-150 > -2P
4P > 150
popytu, cena wynosi: P(Q = 0,5 (~)) = 0,5(b), a zatem jest to połowa ceny gra-
p > 37,5 p nicznej zwi<izanej z liniow<1 funkcj<1 popytu.
Z rozwi<1zania nierówności: - I > - 2 · - - - - - wynika, że jeżeli P > 37,5
- 2P + 150
wówczas popyt jest elastyczny (I Epc1 I > I ).
E = Q(1•) .p
Zdanie 3.27 pd Q
(i')
a) Qnx = (-5) · 10+ 1000 = 950 Po przekształceniu krzywej popytu otrzymujemy:
P= 10-0,lQ
b) Q/)}' = (-2). 20 + 800 = 760
O,IQ= IO-P
c) P 10
E . = b · - = (-5)·- =-0 053
/>d.\ Q/JX 95(} ' Obliczamy pochodmi:
p 20 Q(„) = -10
E . =d·-=(-2)·-=-0053
pd) Ql>r 760 ,
Wstawiamy do wzoru na elastyczność ccnow<1 popytu:

d) ---
MJ =E 1r • (f'!..P.) + E
__
,1 (t'lP..) = (-0,053) · 3% + (-0,053) · 2% = 0,00053
n·· - 1
P = 8 zl => E
-10· 8
= ------
-80
= --- = -4 pO(Jyt elastyczny
D '"· P,r '" I~. "" 100 -10 · 8 20
-10·4 -40
Zadanie 3.28
=> E = =- - = -O 66 1Jopyt nieelastyczny
"" l OO - I O· 4 60 '
a) Qn = ( --J) P+-b =>I'= -aQ+h
a a

364 365
 MikroCkonomia - zbiór Lwit:zc1l i z1u.ta11

(.~
p
r p::: 1OOO - 2Q" => Q" = 500 - 0,5P
10 . p::: 4Q1. + 200 => Q,. = -50 + 0,25P
9
a- ·············· Epd =-4 Q„===Q1> =Qv

7· 500 - 0,5P = - 50 + 0,25P

5--
p == 733,3
5 - ::: 500- 0,5. 733,3 = 133,35
_-··············· ..................................... Epd = -0,66
4 ::: -50 + 0,25. 733,3 = 133,35
-0,5. 733,3
E,„,=== 500-0,5·733,3 =-Z, 75
Popyt na dobro X jest elastyczny.
o 10. 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Q
p

Zadanie 3.30
a) P = 1000 - 4Q
4Q = 1000- p
I; = 600 zł => Q1 = 100
P2 = 800 zł => Q2 = 50
= 50-100. 800-600 =(-066)·35=-231
E," 1 1 . 1 ' ' '
-(100 + 50) (600 + 800)
2 2

b) MR= P(l- -1,

E„"
1) 1
= 700(1--1
1
2,31
-1) = 700-303 = 397.
o1~~~3~00 300 400 500 Q

Zadanie 3.3 I nie 3.33

W punkcie A wyższą elastyczność ma linia popytu o mniejszym nachyleniu w ladaJ·ąc
~, ' że
1)1·zez J:>xi oznaczymy cenę dobra X dla któ ·, · ·, „
dem osi rzędnych. W punkcie przecięcia się obu linii popytu (punkt A), współ sc cenowa popytu, natomiast przez p - C' , I '· .. 1eXJ m1e1zon.1 Jest_ ~l<1sty-
• ·, . . • . .

nik elastyczności cenowej popytu wynosi odpowiednio: , xo enę t 001 d przy zerowe,1 ilości,
zas możemy zapisać ' że·. p P.n
- p -_ -0,6. Z kolei· now<l wartość punktow<i ela-
p1
E,„,(ml =tg<X 1• Q·· , • .\'! .YO
·I znosc1 cenowej popytu można zapisać następujqco:
Pi 0,8Pn
E ""("z ) -- tga 2 · ·--
QI

W punkcie A tga < tga 2 , a zatem E nl(IJI) < Epd(D2 . Wynika z tego jed~ozna
że kąt nachylenia1 linii popytu D 1 je~t większy od kąta nachylenia linii popy
0~1 > [3z)·

367
 Od owicdzi

Zadanie 3.35
P,, 1 == -0,6(l~n - PnJ
p(SO) = 5000 - 25 · 50 szt. = 3750 zł
P.n = 0,375P, 0 TR(50) = l' · Q = 5000Q- 25Q 2 = 250.000- 62.500 = 187.500 zł
E = 0,8 · 0,375P,, 0 = 0,3Prn = _0,43 _ Nie jest to jednak przychód maksymalny jaki może osi<ignqć firma p. Kowalskiego.
"" 0,8·0,375P, 0 -P,, 0 -0,7P, 0
TR = max MR = O
Zadanie 3.34 5000-SOQ =O
a) Q = 8 - 0,8P => P = JO - 1,25Q Q = 100
b) TR= P · Q = (10-l,25Q)· Q = 10Q- l,25Q 2 TR( 1oo) = 5000 · 100 - 25 · ( 100) 2 = sem.ooo - 250.000 = 250.000 zł.
MR =TR'= 10-2,SQ

c) TR = max ==} MR = O
10-2,SQ =O
Q=4
2
TR = I O· 4 -1,25 · (4 ) = 40 - 20 = 20

d) p

7
6

o 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Q

TR

Q
o 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

368 369
 O<lpowicdzi

Rozdział 4 -----------
Teoria wyboru konsumenta Dobro X MU Dobro y

Pro1>011ujc się nastę1>t1.i~\CC ro:t.wiązania

Qx
------
TU X ___!2
- - - - - x_ -- Q, TU
1----:---!--''....':'_y ___ M_U_v_
,____I_______12 Il- __2___ I_ __20 20
JO__ 3 38 --1----=1~8--
TEST PRAWDA - FAŁSZ 2 23
IP, 2F, 3P, 4F, SP, 6P, 7P, 8P, 9,P !OF, l IF, !2F, 13F, 14P, iSP, 16F, 17P, 18P 19P 3 33 54 16
21 F, 22P, 23 F, 24 P, 25 F, 26F, 27P, 28P, 29F, 30P, 31 P, 32F, 33E 34 P, 35 F, 36,;, 37f, 4 42 9 4 _{:~J8;___l ______ Jc_~4__ 1
5 50 8 5 81 -13
- --·
39F, 40P. 6 57 7 --6_______,____ _.=..:93~ I2
TEST WIELOKROTNEGO WYBORU
le, 2a, 3bcd, 4abc, Sab, 6bc, 7bd, 8ac, 9d, lOa, 1labd,12c, 13b, 14abd, lSc, 16c, 1
l8bc, 19a,20b,2lcd,22b,23abc,24ac,25d,26abd,27c,28c,29c,30a,31c,32a,3
34a, 35a, 36b, 37d, 38d, 39b, 40e.

ZADANIA
Zdldanie 4J.
a) Użyteczność marginti
Użyteczność całkowita (MU) '
Liczba jednostek konsu- (TU,)
mowanego dobra-X (Q,) _ Dobro X Dobro y
~~--~------~-------~
~o s TUX MUX
MP„
__P._.-__ Qy TU y MUy
MP,,
P,
1 5
8 8 8 I 10 IO 5
2 9
15 7 7 2 18 8 4
-- --
21 6 6 3 24 6 3
26 5 5 4 28 4 2
30 4 4 5 31 3 1,5
6 IS
33 3 3 6 33 2
35 2 2 7 34 0,5
~ 12
9 9 => P, =MU, l 4
P,, MUY ~2=8
Qx · Px+ Qy · l\=M
b) O,~ 6. Pc;y lej i;c,bie jednostek koornumowanego dobra X użyteczność 5. l +2. 2=9
konsumpcji tego dobra _jest maksymalna i wynosi IS utyli. .•;
MU,_ MU,, 4 8
zale·żność MlJ~,
c) p„yrn;ty wdowolenia z kon,umpe,i i dob'" X malej>\ wrnz ,o "'""'"emi\ p -- ~-=-
.\ P„ 1 2
mulejąecj użyteewo<ei ,ównież
sumowanego dobra, ceteris paribus. Tt; mit;dzy TUx a
prnwo margioaloej, zwane pie<v-'')'fil
xv==TUX + TUy=30+ 18=48.
Gossena. '

171
 Mikroekonomia - zhiór ćwiczcti i zadali Od mwicdzi

-J6x + 320 + 100- 8x ==O

( y:::: -4x + 80
24x = 420
( y:::: -4x + 80
b) MU,
- P,
- - =__.:__ X:::: 17,5
MUY P„ ( y:;:: Hl
40 4 J(azio odniesie najwictksze korzyści (użyteczność) przy konsumpcji 17,5 jednostek
--=-=>MU =50 dobra X i l Ojednostek dobra Y i znajdzie sict wówczas w równow;1dze. ·
MUY 5 Y

Zadanie 4.5 Zadanie 4.7

Ponieważ cena dobra X jest trzy razy wyższa od ceny dobra Y, dlatego Px==3 zł ;-=płyty CD,
a Py==1 zł. Maciek konsumuje dobra X i Y zawsze w tych samych proporcjach y- kasety magnetofonowe.
Ponieważ cena dobra X jest picciokrotnie wyższa od ceny dobra Y, dlatego: I\=5 zł,
a zatem oba dobra traktuje jak dobra komplementarne. Maciek zjada wictc J~ = ±. ,
X 1 a Py== 1 zł. Proporcja konsumpcji obu dóbr wynosi: I= ~I , czyli y==3x. Ograniczenie
czyli y=2x. X
budżetowe Asi ma postać:
Ograniczenie budżetowe Maćka ma postać:
5x + y = M
3x+y==M
{ 3·15 + 1·35==80 l5 . 4 + 1 . 20 = 40
y==2x
{ 3x+y==80

y==2x y = 3x
{ 3x+2x==80 ( 5x + 3x = 40

y=2x
{ 5x==80

y=32
{ x== 16

Zadanie 4.6
Konsument osi<iga optimum w punkcie styczności linii budżetowej z krzywą 0D 01etno-
1
x- Coca-Cola
ści i jest to jedyny punkt, w którym spełnione są nastctpujące zależności: y- pqczki
P,
lv!RSyx = P)'

1px · Qx + py · Qy == M
Podstawiamy dane z zadania do układu równań:
Q,=M =~=200
4y+100 = 40 l· 2x P, 0,25
2x 10
Q,. = M = 2Q_ = 100
140x + IOy = 800 . P,, 0,5
4y + JO() - 8x ==O
{ y = -4x + 80 Linia ograniczenia budżetowego ma płaski odcinek (konsument dopiero ma.i<tc
IO darmowych butelek Coca-Coli, musi rezygnować z p<1czków (y), aby otrzymać
4(-4x + 80) + l OO - Sx == O dodatkowe butelki Coca-Coli (x).
{ y = -4x + 80

373
 M.ikrockonomia - zbit'lr ćwiczc1l i zadarl

1() - 2x + 25--2x + 50) = O

Iy =-2x + ::iO
6x = I IO
80 I=
y -2x + 50
x= 18,3
60

40 -
ly ::= 13,4
Łukasz osiqgnie maksymałmt użyteczność konsumu.i<tc !B,3 jednostek dobra X i
13,4 jednostek dobra Y.
20
Zadanie 4.12
10 210 ;;}rok 2000
O 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 Qx px. Q, + I\,· Qy = M
5· JO+ 2Qy = 100

,
Zadanie 4.9
P, P = P,
2Qy = 50
Qy = 25

I
MRcirx = - b) rok 2001
P„ => .I' jMRSrxl
P·Q +P·Q =M I P·Q X X
+P·Q·
)' )'
=M I\ · Q, + Qy = M l\ ·
I OQ X + 2 . 30 = 120
X 'X )' )'

IOQ, = 60
P,.=% QX = 6
I6 ·10 + 3Qy = ] 50 , Michał kupił 25 kaset magnetofonowych w 2000 r. i 6 płyt CD w 2001 r.
py = 3 Zadanie 4.13
{3Qy = 90
a) MU= iJTU = 10-Q
l'y = 3
b) ()Q

Zadanie 4.10
{Qy = 30 0
i-- ~ I_ ~ /-+j-:-1-~-1-:-FFl-~-l-B
U(x,y)=2.fx + y =. 2>fi5- + 10 = 2·5 + 10 = 20
U(x,0)=20 => 2,/x = 20
,/X= IO
X= IOO

Zadanie 4.11 6 - _ . „ „ „ __ ,_„_ - - · - · - „„_.

I
MU„ = P, 5 - __, „„„-„ „„„.„ „„„.

MU„ ~· 4 -1--+---l----+-+--r-_,,,_____ Pa= 4 zł

P,·Q,+Py·Qy=M

20- 2x =i. I· c5 _ y) 2- „„

j4x5-y
+ 2y = 100
2 1- „ „. . . . . . .„ „.

o 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Q
20 - 2x - IO + 2y = O
{ y = -2x + 50 cl) TU 0 = 5 + 4 + 3 + 2 + I = 15
374 375
 Mikroekonomia_ zhi(Jr ćwiczcri i zatlati ._ _ _ _ _ _(_)d~p<_iw_ic_•dzi - - - - - - - - - - - - - - - - - - · - - - - - - -

Zadanie 4.14
MU. P, MU, Q,.
- - · ' =__:_ MRS'>·x - - - = - - ·
MU„ ~· MU,. Q,
\ P·O+P·O=M
I ·x Y Y p l
-~=--
r .L+r „Q = tvt I· Qy P,. 2
XQ .I' )'
)'

P,- f3 + p)' . Q~ = M. QY Q,,

- - · =--
313 + 0,30 =3000y 2 Q 2
o,30 2 - 3000y + 3P =o . ~-oraz
W punf<cie równowagi konsumenta ó. równama
b 2 - 4ac =O
=O
.~.·;· 1Q + 20
k

I;
X = 40
Y
20y = 0 1

(-300)2- 4. 0,3 . 313 = o \;a zatem:

90.000 - 3,6 13 = o (. ·.·10
;!,: X = 20
[3 = 25.000 :r Q =IO
ś'.," y
Rozwiqzanie równania:
l.•W: Zadanie 4..I 8
b - - - 300 = 300 = 500 f a) Y = -2x + 200;
Q)' =- 2a - 2 · 0,3 0,6 b) w prawo, y = -2x + 240;
- ../!_ =
25.000 = 50 c) OX, y = -3x + 200;
Q„ - Qy 500 . . . . ' . 11
d) OY, y = -6x + 600.
· k a ost<igme
· •1•w 1·,..1,sz·l ttz'yteczność konsumując 50 Jednostek dobr<1X15
· 11 '. iJ
Agmesz 1 Y. " ,, , , • !t Zadanie 4. l9
jednostek dobra Y. F<E=D<C<A<B
Zadanie 4.15
x - serki topione .Bolek i Lolek ma.i<! do wyboru kilka koszyków konsumpcyjnych (od A do G) o róż­
y _ soki wieloowocowe nej strukturze udziału dóbr X i Y. Preforenc.ie obu konsumentów przedstawiają sic;
MU., _ 3 __ nastQpuj<1co:
MRSrx = --Jv.fU - -l - 3
Bolek: G>F=E>D>C=B>A
J'
Lolek: F>G=D=B>E=A>C
- P, = -3:::::. P, = -3 Bolek c) Lolek
p -3
!'
p X =3·3=9

Zadanie 4.16 G
P,
=--p
I
MRS)'\'
I'

P·O+P·O=M
I I Y Y
3

I -3=--

3 . 20 + Oy
p= l
{ Oy = 20
~·
= = 80

177
------~--··------ _ _ _ _rvlikrm:konómia - zhiór ćwiczeń i zada1l -------------------~(~lt~IIJ~m~vi~et~lzi~

Zadanie 4.24
Zadanie 4.21

[l I ~ I ! E: F8_~ ]
P·O+P
X X y ·O·y =M
4 · IO + I\ · 20 = IOO
a) 20Py = 60
p py = 3
10 a zatem:
9 - MUx P 4
-=--2...-:=-
8 -- MUy I>,. 3
7 --
6 -
5 -- WY.~zczcgó_l~------------------­
D_ _ ____..,.B
4 _._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ P, =4 zł
Opis
TU
-----"L__ rośnie
3 --
1--------MUx - - - - ------=m:-a'lc""'·j-c______
2 -
MUy ------- rośnie
1-
c
Q
Zadanie 4.26
o 2345678 9 10
a) rys. a) wzrost dochodu nominalne 'O" 1)W .
b) l. [J ODBC, rys. b) wzrost ceny dobra X; g ' porCJonalny spadek obu cen;
2.IJOABC,
3. [J DAB = IJ OBCA - !J ODBC. b) rys. a) BL 1 : M = 15 . -5 = 75. .J.p.,
· .p _ M 75
X - Qx = JO = 7,5 j.p.;

Zadanie 4.22
BLz : M = 30 · 5 = 150 j.p.; Px = M
Ox
= 150
W -_ .
10 J.p.;

rys. b) BL 1 : M = 20 . 5 = !OO 1·.IJ .,. l~x, -_ 20

100 -_ 5 J.p.;
.
E
BLz: M = 20. 5 = IOO j.p.; Px = !OO
IO = IO.J.p.,.

Zadanie 4.27
a) M = Px · Qx + Py . Qy
M = 2 · 20 +4·5 = 60·,

hr ei Y = Px = -3.. - i
·. tiX Py 4 - z
A
o
Zadanie 4.23 .
Ponieważ nie znamy cen dóbr X i Y, nie można stwierdzić, czy Małgosia wyk. 1
stuje cale swoje kieszonkowe, co jest jednym z dwóch podstawowych warunk
osi<1gnittcia optymalnej struktury konsumpcji

(MV, = P, i l\ ·Q, + P„ · Q» = M) .
MV_,. P,.

379
 Mikroekonomia - zbi(lf ćwiczcli i zada1l Od mvicdzi
------'-c::L..---'-'---"------------ - · - - - -

Zadanie 4.28
a) b)
Oy , Oy

20
;}. Y - zmniejszenie konsumpcji dobra Y,
D.X - jednostkowy przyrost konsumpc_ji dobra X.

, zadanie 4.30
,~nacja dóbr X i Y lcżqca na linii budżetowej BL spełnia warunek opty-
inialnego wyboru.

o dobra substytucyjne
Ox O
dobra komplementarne

100 150 200 250 300

'----------'---~-)I>

O dobra doskonale substytucyjne Qx o dobra wykluczające się

Ox

Zadanie 4.29 Q1> = 20 - 0,2 · l O= l O kompletów

b)
f
50
CS= (20-0,2P)dP-(50· 10)

CS = [20Q- O,lQ 2 ]~0 - 500 =[(!OOO - 250 )- O] - 500 = 250. zl

Nadwyżka konsumenta równa 250 zł przy nabywaniu IO kompletów dziennic

po cenie P = 50 zł określa zadowolenie wynikaj<1ce z faktu, że konsumenci
nabywajq wszystkie komplety pościelowe (z wyj<Jtkiem ostatniego) po cenie
niższej od lej, jak.ci skłonni za nic zapłacić.

o 10 20 30 40 50 60

Dla dóbr X i Y, które są dobrami doskonale substytucyjnymi, krzywa obojętności

ma liniowy charakter. Ponieważ MRS YX = - D. y = _!_, dlatego konsument jest
' D.X 2 -
skłonny zastąpić jcdm1 jednostkę dobra Y przez dwie jednostki dobra X.

380 381
 Mikroekonomia zhiór ćwiczcil i zada1l

6Q\' +4Q1• = 480 :) { Q,\' = 60

Zadanie 4.32 . . X osi OQ . { Qx = 2Qr
a) Wielkość popytu Kazia na do 1Jl o wyn . ,\ t Qy = 30

MUx
<l) f\· = 6 zł, Pl'= 3.6 zł, M = 600 zł

B 6Q1· + 3,6Ql' = 600 =~ { Q,\' = 76,92

{ Q\' = 2Q}' Q}' = 38,46
e) elastyczność cenowa popytu na dobro Y
= [? 2 -_D1 . I~ = 38,46- 37,5. ___±___ "' _0,256
E„" I~ -11 D 1 3,6-4 37,5
elastyczność dochodowa popytu na dobro Y
D 2 -D1 1'; _ 30-37,5 600 - I
E„d = -Y=-:V.--·D- -
2 I
480-600. 37 5 -
1 '
D
elastyczność mieszana (krzyżowa) popytu na dobro X
E = D.n - D,1·1 . I~-1 = 76,92 - J2. _i_= -O 256
o "'" Pl'2 -Pn D.n 3,6-4 75 '
b) CS= fi.ABC . I OQ Nadwyżka Kazia (CS) zmniej-.>
c) Popyt Kazia na dobro X spad111e z OQxt l o x2· .•••· Zadanie 4.34
szy sitt z &IBC do !'lDBE · Kombinacja II określajqca poziom zadowolenia konsumenta z kolejno konsumowa-
nych mandarynek prezentuje I prawo Gossena, czyli prawo malej<1cej użyteczności
Zadanie 4.33 marginalnej, które głosi, że wraz ze wzrostem konsumowanej ilości określonego
a) QYJ dobra, użyteczność ma tendencję do zmniejszania się. Implikuje to zwiększanie się
użyteczności całkowitej, ale w coraz mniejszym stopniu.
Działanie tego prawa można prześledzić na przykładzie konsumpcji praktycznie
każdego dobra. Z reguły bowiem, konsumpcja pierwszej jednostki danego dobra
Qx= 2 Oy... ....- dostarcza największej satysfakcji.
_... „.„
„„„„ . W przykładzie użyteczność marginalna (MU) wynosi: 10,9,5,4,2.
./
...--_ _ _ _ , 3
..}·,::.„··_
····•··•· ······-···· ·······•·••·••··• ...•...•..•...••.......•...•. „ ...•...•.„_._::::•
Zadanie 4.35
3
Oy
.
......_,.,,..„· I
2 ........ „.....................„...1„„.„„„. . . . . „.. „„_. . . . . „..„··.".„'.:.:„:<.~~·
„.• --i---- 2
50
...····""~ 11
40 - \\.„\\
~ .: : ................ ···~ _,
6
a·
X
o 2 4 30 - \.\\·.,,,
,,
Q„ =2Ql. 20 --.„ .......„..„„„„...„...„....„\
b) Px = 6 zł, p Y = 4 zł, M = 600 zl
{ Qx = 75
10.
6Q. + 4Qr = 600
.\ -75 ==>
{ Qx = 2Qr Qr - 3 ,
c ) PX = 6 zł, p y = 4 zł, M = 480 zl o 10 20 30 40 50
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczcrl i zadali Odpowic(lzi

Zadanie 4.36
~~Ux = !vfUr
Pr Pr
l
Qx = Qr_
4 8
Qx =2Qr
{ 4Q\' + 8QI' = 1200

4(2QI') + 8Qy = 1200

QI' =75
Qx = 2 · 75 = 150

Otrzymana konsumpcja dóbr X i Y spełnia warunek optimum konsumen

ponieważ:

l
150 = ]j_ & = _!_
4 8 Qx 2
Użyteczności marginalne dóbr X i Y sq proporcjonalne do ich cen, a Mac !OOO= IOQx + 20Qr
znajdzie si9 wówczas w stanie równowagi, czyli nie będzie zaintereso
zmianq wybranej struktury konsumpcji, ceteris paribus. Qx =2Qr
1ooo = l 0(2Qy) + 20Qy
Zadanie 4.37 40Qy = 1000
f (Qx ,Qy) = ~.jQX 'Qy Qr = 25 => Qx = 2 · 25 = 50
g(Q."' Qr) = 1OQx + 20Qr -1 OOO Sprawdzenie:

Tworzymy funkcję Lagrange'a M = l O· 50 + 20 · 25 = 500 + 500 = I OOO

F(Qx, Qr) = ~-.jQx · Qy + ll(lOQ.r + 20Qy -1000)
Zadanie 4.38
a) Pr · Qr + .r;„ Qr = M
I
FQx(Qx,Qr) = gl~
fg;+ 1011 40Qx + lOOQr = 1000/: 40
Qx + 2,5Qr = 25 wyjściowa linia ograniczenia budżetowego BL 1
FQr(Qx,Qr)
I
= -I~.\'
- · +2011
1
8 Qy
Q \' = M = ~oo = 25 Q •. , =~=~ooo =lO
Warunkiem osi<1gnięcia przez funkcję .f(Qx, QF) wartości ekstremalnych jest . · P.r 40 Pi1 100
to, aby l~x(Qx,Qr) = F~r(Qx,Qr) =O.

!
Q,\. + 2,5QI' = 25
50
Rozwiązujemy układ równań: Q\'=-
. Qy

384 385
 '„;

,:'.''•'

Mikroekonomia - zbiór ćwiczcii i zadai1 Od mwicdzi

50
-- + 2,5Qr = 25 I· Qr
Q)'
50 + 2,5Q: = 25Q)'
2,5Q; - 25Q}' + 50 = o

W punkcie optimum konsumenta /1 równania = O.

~ = b 2 -4ac = (-25)2-4· 2,5 ·50=625-500=125

-b 25
Q)' =-=--=5
2a 5
40Qx + 100 · 5 = 1000

Q,\' = 500=12
40 ,
5
o 5 10 12,5 15 20 25
E 1(12,5;5).

b) 40Qx + 200Qy = 1000/: 40

Zadanie 4.39
Q.1• + 5Qr = 25 nowa linia budżetowa Antosia po wzroście ceny dobra Y a) 25Q.r + IOQr = 200/: 10
Qr = M = 1000 = 25 Q = !.!.__ = l OOO = 5 2,5Qx + Qr = 20 -7 wyjściowa linia ograniczenia budżetowego Zosi
. P,,
40 l'Z P.,. 2 200
Zmiana linii ograniczenia budżetowego zmieniła również w funkcji 1żvtec:mo1ści: M 20 M 20
Q\'I =--=-=8 Q)' =-=-=20
<X ' p\'l 2,5 P.,. I
Qx=-
Qr
2,5Q,1. + Qr = 20

l
A zatem·:
Q = ..!!:__
)' Q,

2,5Q..\ +~
o. = 20/·Q.\.
~=b
2
-4ac =O
~+5Qr = 25/.Qr .o...\

Q)' (-25)2-4·5·cx=O 2,5Q.~. - 20Q.r + <X = 0

<X + 5Ql: = 25Q)' 625-20<X =o Li= b 2 -4ac = (-20)2-4· 2,5 ·<X= O
5Q;-25Qr +ex= o (X= 31,25 <X= 40
31,25 . k . . , .A . 20
-b
Qx = - Q -> nowa 1un qa uzytecznosct ntosia Q, = - = - = 4
· 2a5
)'
lX 40
c) -b 25 Q)' = - = - = 10
o„ =-=-=2.5 n L1
--
I
l
I

Mikroekonomia - zhi6r ćwkzc11. i zadali ()dptlwicdzi

2Q.\' +Q1, = 20-) równanie linii budżetowej Zosi po spadku ceny dobra X ·. ·

2Q, +Qr = 20
c) <X

1
.
Qr=-
Qx
(X
2Q. +--
.\ Qx
=20/.Q,.
2Q,~ - 20Qx +<X = O
= b2 -4ac = (-20)2-4·20: =O
j ~~. ~
11
(X= 50 =

-b 20 5Qx + lOQr = 100

Qx = 2a =4= 5 Q,r =2Q}'
50 a 5 · 2Qr + I OQ1• = 1OO
Q =-=-=10
l' Qy 5
QI' =5
E1(5,l0)
Q,r =2·5=10
W otoczeniu punktu (10,5) funkcja użyteczności Zuzi bctdzie spełniała warunek
2,5 Ox+ Qy= 20 maksimum tj.
20x+ Qy= 20
TU = }_ Jl0:5 = }_EO.
15- 2 2
Sprawdzenie:
M = 5 · l O+ I O· 5 = l OO.

5-
TU = ln(Q'~ · Qf!) = a In Qx + /3 ln Qr
L = P, · Qx + P,. · Qr - M
o 4 5 15 20
1\vorzymy funkcje( pomocnicz<1 Lagrange'a:

Zadanie 4.40 TU= (XlnQx + [3lnQr -A.(P, ·Qr + P, · Qr -M)

a następnie obliczamy pie1wsz<1 pochodm1 cz<1stkowq, porównujemy do zera aby
TU=~JQx ·Qr otrzymać warunki ekstremum:

5Qx + lOQr = 100 ()TU = !!..___ - A, . Pr = O (I)

(}QX QX ,
Tworzymy funkcje; Lagrange'a , obliczamy pochodne cząstkowe, a następnie
równujemy do zera: ()TU = _i!__ A.· P, = O (2)
iJQ}' QI'
TU= ~JQx · Q~ -A.(5Qx + lOQr -100) ()TU
(JĄ, = Pr · Qx + P,. · Qr - M =; O (::I)

Q.= L JQ;_ - 54 ~pierwszej kolejności rozwi<1wjemy 'A a naste; pnie Qx i Qy. A zatem przekształcamy
.\ 4 JQX I mnożymy na krzyż dwa pierwsze równania (I) i (2) i otrzymujemy:

388 389
 Mikroekonomia - zbit'>r ćwiczc1l i zmlmi

a=A·P,,·Qx
/3 = ?c .. P.,. . Qr
dodajemy równania stronami i otrzymujemy:
a + /3 = ?c · !>,, · Qx + ?c · P.,. · Qr = ?c(l\ · Qx + P.,. · Qr) = ?cM
- - linia budżetowa Madzi (BL)
?c=a+/J
krzywa obojętności (I)
•••• „ „
M
Wyrażenie to podstawiamy do pierwszych dwóch równai'1 i rozwiqzujemy dla Q,\'f
a M
Q_\' = - - . -~­
(X+ /3 !_1.

Qr =-/3_.M.
<X+ (3 P.,-

b) Q =-a_.M _ 0,5 .100_ 10

x a+ f3 P,, - 0,5 + 0,5 5 - przypadku, gdy ceny obu dóbr (płyty DVD i kasety VHS) zostam1 ustalone
a tym samym poziomie, wówczas linia ograniczenia budżetowego pokrywa sit: z
Qr = ___
/3_. M = 0,5 .100 = 5 zywq obojętności.
(X+ f3 P.,. 0,5 + 0,5 10
' anie 4.43
Asia będzie maksymalizowała zadowolenie z konsumpcji nabywajqc 10 jedno
) M = 9zł · 20jedn. + 12zł · 10 zł= 300 zł.
dobra X i 5 jednostek dobra Y. ·
) Zgodnie z II prawem Gossena, konsument maksymalizuje zadowolenie z kon-
Zadanie 4.42 sumpcji wówczas, gdy:
MUx = P,
a)
Qy MUy I~-

punkt równowagi Madzi . MU 1• 40U 2 , P 1. 9 zł 3 MU • P 1•

M WzacIamu tym: --·- = - - = -, zas · , a zatem:--·-
1
;ć - · -
MU r 60U 3 P.,- 12zl 4 MUr P.,-
~ Ox - płyty DVD
Oy - płyty VHS MU.r !>,, 2 3 . . ,
• MU < -P. => - < - -> w talom przypadku Adam, chcqc maksymahzowac
)' )' 3 4
zadowolenie z konsumpcji obu dóbr powinien ograniczyć konsumpcję dobra X
linia ograniczenia budżetowego
!zwiększyć konsumpcję dobra Y.
krzywe obojętności (I) c)
300zl I
Qx =M = c = 33 jedn.
Pr 9 zł 3
30
M 300zl 25
O M Qx Qr = = = 25jedn.
~ ~ Pr 12 zł 20
Magda nabywaj<1c oba dobra bt:dzie sit: kierowała głównie ceną, dlatego też będzie'
kupowała więcej kaset VHS (ponieważ są one tańsze). Optimum Magdy znajduje\~ 10
się w punkcie E, czyli w punkcie styczności linii ograniczenia budżetowego BIJ;>;
i krzywej obojętności 16 z osi<! rzędnych, a zatem w punkcie w którym Magda. cal~\{:
swój dochód przeznaczyła na kasety VHS. Nachylenie linii ograniczenia budze.to· · o
wego (BL) jest większe od nachylenia krzywych obojętności (I).
 Mikroekonomia - 1.hi6r ćwiczc{1 i zad:ul ()dpowicdzi

Zadanie 4.44 M1 =IO· 500+10 · 500 = 10.000 zł

P,\' .~X + P,. . Ql' = lvf Oy
. Q _ M 1O.OOO
BL 1 · x- Px = 10 = 1.000
{Qx -Qr
1000- _ M 10.000
20Qx + 4Qy = 600 Qy-R 10
= = 1.000
y
{ Q,\' = Q}' = Q.. 800 -

24Q„ = 600 600 -

Qx = Qy = 25 500 ············································

(P,, + O,lP,) · Qx + (P,. - 0,05P,.) · Qy = 1v1 400 -

(20 + 2)· Qx + (4- 0,2)· Qy = 600

zoo

{
22Q~ + 3,~Qy = 600
Qx -Qy -Q.,
o 200 400 500600 800 1ooo
25,8Q„ = 600
Qx = Qy = 23,2
b) MUx _ 40 _ Qr 4
MUr -10- Qx =I=> Qr = 4 Q.r
o/c !}lvf
o r
= 2325' 2 . 100 = 92 '8. 10·500+40·Qx = 10.000
Dochód realny Kuby obniżył się o 7,2%. Q,r = 125
Qr = 4 · Qx = 4·125 = 500
Zadanie 4.45
MUx = _!Q TU = 2)Q, · Qr = 2-../125 · 500 = 2 · 250 = 500
a) llv!Ux = P.r
lvlUr Pr ::::;. JMUr 10
oUżyteczność
50CY,;, całkowita (TU) K aro Ia z konsumpcji dóbr X i y obniżyła sic;
TU= 2)Qx ·Q„ l 1000 = 2)Qx · Q„
. 10.000
BL1· Ox=10= 1.000
MU = JQ;
.\' JQ; Q = 10.000 = 1 ooo
1000 y 10 .
"'U }' --
lYl
JQ;
JQ; , L . a · 10.000
B 2· x=--=250
40
A zatem: 10.000
Qy=10 = 1.000
600
500
400

1000=2& ::::;. {Qx = 500 o 125200250 400 500600 800 1000

1000 = 2Q,. Q}' = 500

1Q? 393
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczci1 i zadań Od owicdzi

c) MU1 = 40 =51:_ = i => Qr =4Qx DL

MUr 10 Qx l '
-D/L =40-4Q\.. -2 =o (3)

1OOO= 2JQx · 4Q.r Dzielqc równanie ( l) przez równanie (2), a następnie wyprowadzaj<1c Y otrzymuje-
= 2Qx. Następnie podstawiaj<ic ten wynik do równania (3) i wyprowadzaj<1c
. 01y: Qy
1000 = 2J4Q.~ 'X otrzymujemy X = 5. Ponieważ Qy = 2Qx => Qy = O. A zatem optymalny koszyk
1000 = 4Qx => Qx = 250 dóbr X i Y, który maksymalizuje użyteczność Ani wynosi Qx = 5 i Qy = 10.

Qr = 4Qx = 4 · 250 = 1OOO

Q.\. = 250
{ QI'= 1000

M2 =40·250+10·1000=10.000+10.000 =20.000 zł
l'1M = M 2 - M 1 = 20.000 zł - 1O.OOO zł = 1O.OOO zł
Utrzymanie poziomu użyteczności całkowitej na niezmiennym poziomie wyn
ga wzrostu dochodu Kuby o 100%, czyli o IO.OOO zł.
10.000
BL 1 : Ox= 1Q = 1.000

2000
Q = 10.000=
y 10
1
.ooo
: Q =20.000 = 500
BL2 x 40

Oy=20.ooo = 2.000 . . '>

10 ·..

_ . „ •••••.. „ E1(500,500)
500
'1
BL1
o 250 500 1000 1500 2000 Ox

Rozdział 4.46

L = Q.,Qr - /L(4Qx + 2Qr -40)

Warunki dla n1aksimum funkcji Lagrange wyznaczone S<l przez:

DL = D(QxQr) -4/L = Qy -4/L =O (I)

DQ., DQx

DL = D(QxQr) - 2/L = Qy - 2/L = o (2)

DQy DQy
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczcl1 i zadati Odpowiedzi

Rozdział
5 Zadanie 5.2
Teoria popytu konsumenta
Pro1>onu.ic się nnstę1mj~1cc rnzwiązania
Px·~ = const
TEST PRAWDA - FAŁSZ
Qx - dobro niższego rzędu
1F, 2P, 3P, 4P, 5F, 6F, 7P, 8F, 9P, lOF, llF, 12P, 13F, 14F, 151~ l6P, l7P, 18P, 19P, M/' (M 1 < M2)
2lP, 221~ 23P, 24P, 25P, 26P, 27P, 28F, 29F, 30P, 31F, 32F, 33F, 34P, 35P, 36F, 37P,
391~ 40P.

TEST WIELOKROTNEGO WYBORU

le, 2b, 3cd, 4a, Sb, 6d, 7a, Sc, 9d, lObc, llab, 12d, l3a, l4bd, lSac, 16d,
18abc, l9abc,20acd,2lbd,22b,23cł,24c,25acd,26a,27c,28bd,29c,30d.

ZADANIA
Zadanie 5.1
Qy

M1
~ Px·~ =
const
Q x - dobro niższego rzędu
Q - dobro normalne
y
M'< (M 2 > M1)

krzywa Engla

o
o Z1~~1iejsz1~ się popyt na dobro X, natomiast krz w· E ' . . . ..
posiada u.rcmne nachylenie. .y d ngl<1 dld dobr<1 mzszego rzędu

Maleje popyt na dobro normalne (Qy), natomiast zwiększa się popyt na dobra
szego rzędu (podrzędne).
 Mikroekonomia - zbiór ćwic1.c1) i zada1) O<lp<)Wicdzi

Efekt substytucyjny:
Zadanie 5.3
Efekt dochodowy:
·L<1czny efekt popytowy
Krzywa ICC:
M =const Krzywa PCC:
o •. QY -
dobra substytucyjne
Px =const
Pyf {Pyz> Py1 )

M
=
M const
O x - dobro niższego rzędu
~2
px/1 (Px1 < Px2)

Qy2 ·-······-···-·--·---···--····--····-- ····-·-·········--····--····--·-·--···

o
W wyniku wzrostu ceny dobra Y nast<1piło obniżenie wielkości popytu na to
przy jednoczesnym wzroście konsumpc.ii dobra X.

Zadanie 5.4
a, b, c, d, f. M
~1
Zadanie· 5.5

PCC

kt substytucyjny:
.. I dochodowy:
BL3 BL2
BL1
efekt popytowy

r
M M ox
o 0 x1 Qx3
P.1 P.2

\~I de
le

398
 Mikroekonomia zhi(ir ćwiczclt i zadali ·------------------__Q~Mlwicdzi
------------------ - - - - - - -
Efekt substytucyjny:
Zadanie 5.7 Efekt dochodowy:
P,
Łqczny
~ efekt popytowy:
~
Zadanie 5.9

Pz ··---·-··---·-- s'

PCC

o, 20 ················A
L-~~~-"~:=J......~~-~

a,2 a,1 a,
o
10

Qxl QxJ; BL2

Efekt substytucyjny:
Efekt dochodowy: Qx3 Qx2; o 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Qx ; O . 1 2 3 4 5 6 Qx
L<iczny efekt popytowy Qxl Qx2;
A,B; L........... L: : :=:=: : : :=: :=: : : : : : : : :=: : : : : : : : : : : : : : : : : : : : .~: =· „ „.„.............:··::·::::·····::·::·_1__ .... . I
Krzywa PCC:
Krzywa ICC: C, B.

Zadanie 5.8
M ~ const
Q - dobro Gllfena
X
P,-.,. (P, 1 > P,2 )
 Mikroclmn9mia - z.hiór ćwkzc1l i zmlaf1 Odpowiedzi

Zadanie 5. I I 80y = 40.000

a) = lvf = 300 = 100 y=500
Q,, p 2
--'~ =
.\
= - (-200) = 20
. = M = 200 = 40. Q,. 2a 2·5
Q,. p 5
!'
Q =L= 500 =25
b) 2Q, + 5Q„ = 200 X Q,, 20

2 _1_ + 5Q y = 200 I · Q y d,e)

Q!'
2r + 5Q:, = 200Q„
5Q)~ - 200Q„ + 2y = o 40
2
b -4ac =O
(-200) 2 -4·5·2y=O
20
40y =40.000
10 -
r = 1000

Q = -~ = - (-200) = 20 o 10 40 50 60 70 80 90 100Qx
Y 2a 2 ·5
px
4 . „ „ „ . „ „ •• „ „ . „ „ . „ „ . B

25
o 1o 20 30 40 50 60

Zadanie 5.12
a) Q,rn = Q,,,„
+ Q,rn + QK = (150 -4P) + (200- 6P) + (140 + 4P) = 490- 6P;
h) dla Kasi;
c) Px=S zł
4L.+5Q,. =200/·Qy Asia: QxA = l50 - 4 · 5 = 130
Q„ .
5
4y + 5Q~ = 200Q)' E 1 1 =-4·-=-015
" 130 '
5Q,; - 200Q!' + 4y = o Basia: Qx11 = 200 - 6 ·5 = 170
2
b -4ac =O
E =-6·.2_=-018
pd 170 '
(-200) 2 -4·5·4y=O

402 403
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczc{1 i zada(1 Odmwicc.lzi

Kasia: QXK = 140 + 4 · 5 = 160

5'
E =4·-=01
pd 160 '
Qx - dobro podrzędne
Popyt Asi, Basi i Kasi na dobro X jest popytem o charakterze nieelastyczny M = const.
ponieważ I E 1" 1I < l. Py = const.
Px I (Px1<Px2)
Zadanie 5.13

20

15

10

5
L2

o 5 10 15
se I
20
ie
25 30 35 40
~------,..
de

B'
··························1························································ I

I I Dx

o 5 10 15 20 25 30

b) c) d)
a) I. 40; 20; 20; IO; Hl; l;
2. I; nie uległa zmianie; wzrósł; nic uległ zmianie; 30; 5.

404 405
 _ _ _ _ _ __ltv~l~ik~ro~c~kt~rn~·Oll_l!ll!.','ia.:::.!.:z~hi~(H:_.:'C:.:::wc.:icc:::zi:.:.::·1l_i,_z:_1d_ar_·,_ _ _ .__ ~-------_ OdJJC>Wicdzi

Zadanie .5. J6
Zadanie 5.15

O x - dobro Giffena
0 _ dobro normalne
X . M = const.
M = const.
PY = const.
py = const.
Px 7' (Px1 < Px2)
Px 7' (Px1 < Px2)
 .i

Mikroekonomia - zhi(Jr ćwiczcrł i zadali Od.powicdzi

Zadanie 5.17 zadanie 5. 18

=---
1600 Q Y- dobro normalne
a) Q,\. = 20+--
10·10
= 36
M =const
Px= const
pyt (PY2 > PY1)
b) Q,\, = 20 + 1600
10·8
= 40

c) W celu obliczenia efektu substytucyjnego (se) należy w pierwszym rzędzie

czyć, o ile musiałby zmienić się dochód, aby- przy cenie Px 2 = 8 zł - była dostęp~
na pocz<1tkowa (wyjściowa) konsumpcja dobra X:
11M = Qx · M = 36 · (8 -1 O) = - 72 zł
A zatem, poziom dochodu potrzebny do utrzymania siły nabywczej na stały pozio:.
mie wynosi: ·

M 2 = M 1 +!1M=1600 zł-72zł=1528zł
W celu obliczenia popytu Jacka na dobro X, przy nowej cenie P.1:2 = 8 zł i
cizie M 2 = 1528 zł obliczamy Qx 1U'.'<2,l\12):
Efekt substytucyjny: Oy10y3
1528 Efekt dochodowy: Oy30y 2
Qx(f'.n,M2 )=Qx(8,1528)=20+ l0· =39,1
8 Łączny efekt popytowy: Oy 0y
1 2
Efekt substytucyjny (se) wynosi zatem: l<rzywa PCC: A, B
l<rzywa ICC: B, C
se= Qy (8,1528)-Qx (10,1600) = 39,1-36 = 3,1
d) Wiedząc, że: Zadanie 5.19

1600 QY - dobro podrzędne

Qx (f'.r 2 ,M 1)=Qx (8,1600)=20+ l0· =40 M =const
8
Px= const .
Qx (P_1. 2 ,M2 )= Qx (8,1528)= 20+
1528
= 39,l io:s pyt (Pyz> PY1)

Efekt dochodowy (cle) wynosi:

ie = Qx (8,1600) - Q..{8,l 528) = 40 - 39,1 = 0,9

e) de= se + ie = 3, I + 0,9 = 4
f) Z przykładu wynika, że po spadku ceny dobra X z P.n do Px 2, wielkość popytu ICC
na dobro wzrośnie, zarówno poci wpływem efektu substytucyjnego, jak i docho-
dowego. A zatem, efekt dochodowy wzmacnia działanie efektu
Ponieważ, zarówno efekt substytucyjny, jak i efekt dochodowy S<J ujemne,
dzi to jednoznacznie, że dobro X jest dobrem normalnym. o
Efekt substytucyjny: Oy10y3
Efekt dochodowy: Oy30y 2
Łączny efekt popytowy: Oypy 2
l<rzywa PCC: A, B
l<rzywa ICC: B, C

408 409
Zadanie 5.20
Mikrockonomia - zhi{)r ćwiczeń i zmła1l
---- Zadanie 5.22
(}dpowicdzi

Ponieważ funkcja M = 2-../Qx ma dodatnie (pozytywne) nachylenie, dlatego też

QY - dobro Giffena dobro X jest dobrem normalnym. Oznacza to, że w ujęciu Hicksa efekt substytu-
=
M const cyjny jest ujemny, zaś efekt dochodowy jest dodatni. Można zatem powiedzieć,
Px= const że u_jemny efekt substytucyjny wzmacniany _jest dodatnim efektem dochodowym,

py i (PY2 > PY1) w efekcie czego h1czny efekt popytowy (de) wywołany spadkiem ceny dobra X
powoduje wzrost konsumpcji dobra X. W naszym zadaniu, h1czny efekt popytowy
wyniósl:
de= 5 + 9 = 14
co świadczy o tym, że spadek ceny dobra X spowodował wzrost konsumpcji tego
dobra o l 4 jednostek.

Zadanie 5.23
ICC
W ujęciu Hicksa, w odniesieniu do dobra podrzędnego, efekt substytucyjny jest
ujemny, ponieważ wzrostowi ceny dobra towarzyszy spadek wielkości popytu na
to dobro, również efekt dochodowy jest ujemny, gdyż spadkowi realnego dochodu
towarzyszy wzrost konsumpcji. Mamy zatem do czynienia z efektem substytucyjnym
o i dochodowym, które działaj<! w przeciwnych kierunkach, przy czym występuje wyra-
Efekt substytucyjny: Oyp y3 źna dominacja ujemnego efektu substytucyjnego nad ujemnym efektem dochodo-
Efekt dochodowy: Oy3 0y 2 wym, co ostatecznie przes11dza o kierunku zmiany konsumpcji. Ostatecznie lqczny
Łączny efekt popytowy: Oypy 2 efekt popytowy wzrostu ceny dobra jest sumq efektu substytucyjnego i efektu docho-
Krzywa PCC: A, B dowego. W naszym zadaniu, h1czny efekt popytowy wyniósł:
Krzywa ICC: B, C de= (-JO) + 7 = -3
a zatem wzrost ceny dobra X spowodował spadek konsumpcji tego dobra o 3 jed-
Zadanie 5.21 nostki.

a) b)
Zadanie 5.24
M Ponieważ funkcja !v1 = -4Qx + 5 ma ujemne (negatywne) nachylenie, dlatego też
M dobro X jest dobrem podrzędnym. Oznacza to, że w ujęciu Hicksa efekt substytu-
cyjny jest ujemny, podobnie, jak efekt dochodowy. W przypadku dóbr podrzędnych
ujemny efekt substytucyjny jest osłabiany ujemnym efektem dochodowym. Jednak-
że w tym przypadku, ujemny efekt dochodowy przewyższa ujemny efekt substytu-
cyjny, co w konsekwencji przesqdza o kierunku zmiany konsumpcji. Oznacza to,
że dobro X jest dobrem Giffena. Ł<1czny efekt popytowy wywołany wzrostem ceny
dobra X wyraża się wzrostem konsumpcji tego dobra. W naszym zadaniu, h1czny
efekt popytowy wyniósł:
de = (-8) + I 5 = 7
a zatem wzrost ceny dobra X spowodował wzrost konsumpcji tego dobra o 7 jed-
nostek.
o o
dobro normalne podstawowe
dobro normalne luksusowe
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczcr'1 i zadali Od mwicdzi

Zadanie 5.25 B(lS,75; 125)

a) {lOQr :5Qr = 1000 2812,5
Qy = - -- +
50 ~
krzywa () lJOJętnosct
. , . 12
Qx
Qy =-+50
Q\' 20
Pp = -
-·-· = 4 ~ nac I1y Ierne
. 1·11111.. ogran1cze111a
. . lml1·zetowego IJL
2

lOQx + 5(;, + 50)=1000/· Qx

Pi· 5
W celu wyznaczenia efektu substytucyjnego wzrostu ceny dobra X należy wzi:1ć
pod uwagę wyjściow<1 (pierwotm1) krzywa obojętności 11 oraz linię ograniczenia
lOQ; + 5a + 250Qx - lOOOQx =O
budżetowego IJL 2
lOQ; - 750Qx + 5a =O
2812,5
)':::: - - - + 50 k rzywa OX>,Jętnosc1
l . , . li
~ = b 2 - 4ac = (- 750 )2 - 4 · l O· 5a =O ~
Qx
a= 2812,5 IQP.\'2 = 4 ~ nachylenie linii ograniczenia budżetowego BL 2
Q 1. = =!!_ =
750 = 37 5 I'i·
2a
20 '
·

QI' -= 2812,5
I "''RS
=> JVJ, I'.\'
I I= 2812,5
Qy =~+50=
2812 5 2 7

• +50=125 Qx Q\-
Qx 37,5
MRSrx
_ P.r2
---p:
A(37,5; 125) y

2812,5 2812,5 = 41· Qi.

Qr = - - - + 50 ~
krzywa o lm1ętnosc1
. , .I
1 2 .I
Qx QX
4Q~. = 2812,5
lO 2
PYi = -·=
-·- ~ nac I1yIeme
. 1·urn.. ograrnczenrn
. . l)U d.zetowego BI
1 Q.~ = 703,125
J

I'i· 5
Q\':::: .J703,125 = 26,5
b) l20Q~ -:5Qr = 1OOO
Qr = 2812,5 + 50= 2812,5 + 50=l 56,I
Qy --+50
Q\' Q.\' 26,5
C(26,5; 156, 1)
20Qx + 5 (;r + 50)=1000/· Qx

20Q,~. + 5a + 250Qx -1 OOOQx = O

20Q~ - 750Qx + 5a = O
~ = b -4ac = (-750)2-4·15·5a =O
1

a= 1406,25

Q 1. = -b = 750 =1875
• 2a 40 '
Qy =~+50= 1406,25 +50=125
Qx 18,75

412 413
 ()dpowicdzi

c) ~
a) Parametr u ma wpływ na punkt równowagi konsumenta, ponieważ przesuwa cah1
1000
Oy BL 1: Ox= W= 100 krzyw<l obojętności. W punkcie optimum konsumenta, marginalna stopa substy-
200 tucji jest równa relacji ceny dobra X i ceny dobra Y:
Q = 1000 = 200
y 10 - Pr
180 MRS)'.\' - -
BL2: Ox= 1000 = 50 I'i·
20
Q =1000 =200 p\'1=90=3
y 5
Pi· 30
se= 26,5 - 37,5 = -11
Marginalna stopa substytucji jest pochodnq krzywej obojętności, a zatem:
ie= 18,75 - 26,5 = -7,75
PCC
de= se+ le= (-11) +(- 7,75) =-18,75 MRSr.r = -Q;. = -(0,4Qr - IO)= -0,4Q.r +IO
100
Q = 2~2,5 + 50 MRSY.\' = P,\'l
y X
80 I'i·
Q = 1406,25 + 50
Y Ox -0,4Qr 1 +IO=3
Q,\'l = 17,5

20 Ox+ 5 Oy= 1000

Px 1 • Q,\' + i\· Qy =M
20 90·17,5 + 30Qn = 2100
10 Ox+ 5 Oy= 1000
Q)'l =17,5
o 16,752026,5 40 50 60 80 100
3i1,5
A(l7,5, 17,5)
2
17,5 = 0,2 · (17,5) -10· I 7,5 +a
a=l31,25

b)-0,4QX2 +IO= 2
Qxz = 20
P.n · Qx + Py · Qy = M
60. 20 + 30QY2 = 2IOO
Dx Q)'2 = 30
o 18,75 37,5
B(20, 30)

QI' = 0,2. (20 )2 - 1o. 20 + 13 l,25 = 80 - 200 + 131,25 = 11,25

d) Dobro X jest dobrem normalnym. W ujęciu Hicksa efekt substytucyjny jest ujem~ ;... C(20, I 1,25)
ny, zaś efekt dochodowy jest dodatni. A zatem, ujemny efekt substytucyjny wzmac-
niany jest dodatnim efektem dochodowym, w konsekwencji czego h1czny efekt·.•
popytowy (de) wywołany wzrostem ceny dobra X powoduje spadek konsumpcji
dobra X. W naszym zadaniu, h1czny efekt popytowy wyniósł:
de= (-11) + (-7,75) = -18,75

414 415
 Mikroekonomia - zhi6r ćwiczeń i zada1l Odpmvicdzi

c) Sprawdzenie:
2.100
BL 1 : Ox= -00 = 23,3 40. 30 + 20 . 30 = 1800
Oy 2 .30
Q = 2.100 = 70
70 y 30 _3_=2 Pr =_±_~=2
1
-30 Pi· 20
BL : Q = 2.100 = 35
2 X 60 3
Q =2.100 =70 Zadanie 5.28
50
y 30 a) 3000
se= 20- 17,5 = 2,5 Q.\. = 50 + - - = 65
10· 20
40
ie= 20-20 =O
se= 20 +(-17,5) = 2,5 b) Q . = 50 -1- 3000 = 62
30 .I 10·25
c) W celu obliczenia efektu substytucyjnego (se) należy w pierwszym rzędzie obli-
20 -- czyć, o ile musiałby zmienić się dochód, aby - przy cenie Px 2 = 25 zł - była
17,5 ······-··········"··········
dostępna początkowa (wyjściowa) konsumpcja dobra X:
1~~5,„„„„„.„.„„.„„„.
!:iM = Qx · !:iP = 65 · (25 - 20) = 325 zł
A zatem, poziom dochodu potrzebny do utrzymania siły nabywczej na stałym
poziomie wynosi:
o 10 50
M2 = M1 +t:i.M=3000zł +325zł = 3325zł
W celu obliczenia popytu Karoliny na dobro X, przy nowej cenie Pxz = 25 zł i do-
Px chodzie M2 = 3325 zł obliczamy Ox 1 (Px2' M2 ):
100
3325
90 Q,1• (P,1.„M
.. 2 )= Q.1• (25,3325)= 50+--
10-25 = 63,3
80.
Efekt substytucyjny (se) wynosi zatem:
60 se= Qx (25,3325)-Q.r (20,3000) = 63,3-65 = -1,7
d) Efekt dochodowy (de) wynosi:
40
ie= Qx {25,3000 )- Qx (25,3325) = 62 - 63,3 = -1,3
20. Dx
e) de= se-1-ie = (-l,7)+(-1,3) = -3

o 17,520
f) Wzrost ceny dobra X z Px 1 do Px 2 spowodował spadek konsumpcji tego dobra,

:.
zarówno pod wpływem efektu substytucyjnego i efektu dochodowego. Oznacza
to, że efekt substytucyjny jest wzmacniany efektem dochodowym - a zatem dobro
Zadanie 5.27 X jest dla Karoliny dobrem normalnym.

o. Qx + 20Qr

l
= 1800
3Qr = 40
1Q 20
3 X

416 417
 --.---· ()dpowicdzi

Zadanie 5.29 zadanie

,,__--- 5.30

QY - dobro podrzędne
=
M const
Px= const

M pyt (PY1 < PY2)

~2

1,5 ···················--

1 ··

BL2
2,5
o 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ox
I
o
se
.,.L ie

de
a) wzrosła,
b) osłabiony,
c) ujemny,
d) te same,
e) silniejszy,
f) ujemny,
g) A-B, B-C,
h) podrzędnym.

2 [~: : : : : :.: : : : : : : : : :_ ... ··-····························································

o 2,5 6

a) Px = 200 zł, M = 1000 zł

b) A(2,5, 2,5)
c) MRS}~\' = -1
d) /\, = 100 zł; B(6, 2)
e) se = 4 - 2,5 = l ,5
de = I ,5 + 2 = 3,5
I) krzywa PCC: A-B
krzywa ICC: B-C
h) Dobro X jest dobrem normalnym. Na rysunku wyraźnie widać, że ujemny efekt
substytucyjny wzmacniany jest dodatnim efektem dochodowym, w konsekwencji
czego łqczny efekt popytowy (de) wywołany spadkiem ceny dobra X powoduje
wzrost konsumpcji tego dobra o 3,5 jednostki.
 Mikroekonomia - zhi6r ćwiczctl i zadati
----------=Odpowiedzi

Zadanie 5.31
y
9
8
7
6

.,....__ _ _ _ _ 12

...,_..;-i,.....-----11

o 1 2 6 7 8 X

o 2 4 6 8 9 10 12

W sytuacji wyjściowej Zuzia konsumuje 12 sztuk dobra X i ani jednej jednostki

dobra Y -->- A( 12,0). Dzieje sit; tak dlatego, ponieważ oba dobra sq doskonale sub-
Dx
stytucyjne, czyli dostarczaj<! takiego samego zadowolenia. Jednakże ze względu na
to, że dobro X jest tańsze od dobra Y, dlatego Zuzia wybrała dobro tai1sze. Wzrost
o 2 3 X ceny dobra X powoduje, że Zuzia nabywa wylqcznie dobro Y, które staje się au-
tomatycznie dobrem tańszym względem dobra X. W ci;igu tygodnia nabywa ona
W sytuacji wyjściowej, Marcin przeznaczając cale swoje tygodniowe kieszonkowe,'.,, ..;.;J i IO sztuk dobra Y i ani jednej jednostki dobra X (przedstawia to punki B). Chciic

cie linii budżetowej konsumenta w lewo względem oso OX z BL do BL W cfekcie,,,1 <;;1

będzie nabywał 1
po 3 sztuki dobra X i Y. Wzrost ceny dobra X powoduje przesunię•:'; ; · .·~.; •:. ·.~
jodmok
1
• •• .•,.'J;.
11
\,'•.'·.: nabywać
12 "'"' dobrn Y (punkt C), którn do'1a<C'-alyby.jcj takiego "'me-
go zadowolenia jak 12 sztuk dobra X, które pierwotnie nabywała, jej miesięczny
1 2• ; . ,

w nowym punkcie równowagi Marcin będzie nabywał 2 sztuki dobra X oraz 2 sztuki dochód musiałby wynosić 288 zł (wzrost o 48 zł). Efekt substytucyjny wzrostu ceny
1

dobra Y. Marcin chcqc po wzroście ceny dobra X konsumować po 3 sztuki obu i~t; dobra X oznacza przesunic;cie z punktu A(12,0) do punktu C(0,12), zaś efekt do-
l
dóbr, musiałby dysponować tygodniowym kieszonkowym o 50% wyższym aniżeli ~~···•·· >;i/1 chodowy - przesunic;cie z punktu C(O, 12) do punktu B(O, IO). A zatem lqczny efekt
w sytuacji wyjściowej (czyli 180 zł). Aby otrzymać te; wartość, linię buclżetowq_Bli:! '.}i~) popytowy spowodowany wzrostem ceny dobra X oznacza przesunięcie z punktu
przesuwamy równolegle względem wyjściowej krzywej obojętności ! 1 (dokonujemy ; A(l2,0) do punktu B(O,IO). W przypadku dóbr doskonale substytucyjnych, które
tzw. dekompensacji). Ponieważ krzywe obojętności dla dób komplementarny~h · ·· ma.i<! identyczrn1 zdolność zaspoka.iania konkretnej potrzeby, efekt substytucyjny
przyjmujq postać ramion kqta prostego, dlatego też optymalny koszyk u~zględ~I?·.. może być bardzo duży, ponieważ wzrost ceny jednego dobra sprawia, że konsument
jqcy kompensację dochodu jest identyczny jak wyjściowy koszyk dóbr X 1 Y. Dzieje· • ~;li nabywaj;1cy wyh1cznie jedno dobro zacznie konsumować wyłc1cznie drugie dobro.
~ię tak dlatego, gdyż dla dóbr komplementarnych efekt substytucyjny jest równy, il'
zero, co oznacza, że łączny efekt popytowy spowodowany wzrostem ceny dobra X Zadanie 5.33
jest taki sam jak efekt dochodowy.

420 421
 O<lpowicdzi

Zadanie 5.34 Rozdział 6

Jeżeli założymy, że krzywa Engla m~1 postać: Qx = Ao + AM", wówczas jej nac~~~1';,1,;,;, Teoria produkcji
lenie wynosi: oQX = aA/vr- 1. A zatem współczynnik dochodowej elastycznośc·; . '.fr Proponuje się następu.i<1cc rozwi<1zania
oM ' I
TEST PRAWDA - FAŁSZ
popytu ma postać: Eyd = (aA1Ma-I { M a) = aAlvf"
I a.
A0 +A1M A0 +A1M IP, 2F, 31~ 41~ 5F, 6P, 7P, 8P, 9P, !OF, lJF, 12F, 13P, 14P, 15F, 16P, 17F, l8F, l9I~ 20I~
I zm 221~ 231\ 24.F, 25F, 26P, 27F; 28P, 29.F, 30P, 31 P, 32F, 33P, 34P, 35F, 36F, 37.F, 38P,
.Jeżeli krzywa Engla ma postać: Qx = 10 + 4M
2
, wówczas podstawiaj<1c do wf{) 39r, 40P.

E.r" = a: 11;/~a będziemy mogli obliczyć dochodowq elastyczność popytu. . TEST WIELOl<ROTNEGO WYBORU
.I1O I- I

l
Jacd, 2bcd, 3d, 4b, 5ac, 6bcd, 7b, 8d, 9c, JObd, l lc, 12c, 13c, 14c, 15d, 16b, 17ad,

A'~Iem ~( j)[IO+:M: ~IO::~:.

18bd, I CJabd, 20bcd, 2lc, 22d, 23abc, 24acd, 25c, 26c, 27cd, 28a, 29abc, 30d, 31 abc,
32acd, 33abd, 34bcd, 35ad, 36ab, 37cd, 38bd, 39c, 40a.
E„, 2M

Przy dochodzie wynoszqcym M = 9 zł, współczynnik dochodowej elastyczności

pytu wynosi:
I L TP AP MP
( ) = ~ = 2- = o 27.
2(9 )o 2 3
lvl = 9z/ => E wl = - I o o
. 10 + 4(9)2 l o+ 4(3) 22 11 ' I Hl Hl Hl
----
2 22 l1 12
3 39 13 17
4 60 15 21
5 70 14 10
6 78 13

b) au l .
MUr =--=?Qx2Qr
1
-~ =?I(Q-J~
2 -·' = -1(4)~
( 1(2)
=- 1
- =-uty/a
7
8
84
86
12
Hl,75
6
2
aQ„ _ _ Qy 2 9 2 3 3
9 87 9,7
I
Hl 87 8,7 o
1 (Qy )2 11 86 7,8 -1
c) MRS - MUx - 2 {1.- - 1?r_ = 2_ = 2 25
rx - MUr - l(Q")~ - 4'.
Qx
84 7 -2

2 Qr
Zadanie 5.36
.leżeli funkcja użyteczności ma postać: TU = Q,/Q/, wówczas MUx = 2QxQ/, AP= Q = 40L}- 4 I} = 40L-4I};
MUy = 2Q/Qy. W przypadku, gdy: Qx = 1 a Qy = 2: L L
TU = Q.~Q; = (I }2(2 )2 =4 MP= ()Q =80L- 12/};
()[,
MUx = 2(1 }2(2 )2 = 8
AP= MP
MUr = 2(1}2(2)= 4 40L - 4L2 = 80L - l2L2
MUx 8 8L2 = 40L
MRSn = - - - = -
. lv!Uy 4
= 2 L =5
422 423
 Mikrockonomia - zhi<Jr ćwiczc1l i zada(t Od mwicdzi
~------------~----------------

d) MP= O 60 - 6L = O i 64 - 8K = O
80L- I2L2 =O=> L = 6,67 L==lO K=8
c) AP = max => AP' = O b) o= 20.10 - w2 + 32·8 - 2·8 2 = 228
AP = max = 40 - 8L = O . c)TC = L·P1, +KPK= IO·IO + 8·15 = 220
8L = 40
L=5 ··~
AP = 40L - 4L2 = 40·5 - 4·5 2 = 200 - l OO = LOO
M1'DM = dM
()Q =(O 5M 0 -'1 . 25)' =o 5. o 4Ar 0 ·". 2'i =SM 0
·"
f) TP = max => MP = O ' , ' - .
MP= 80L-12L2 => L = 6,67
Przy L=6,67 produkt całkowity wynosi:
TP = 40L2 - 4L3 = 40-(6,67) 2 - 4-(6,67) 3 = 592,6""' 593 bfidanic 6.6

AP = _g_ = 593
= 88,9 ""89
MP. = ()Q =a.AE' 'K/J
L dL
L 6,67
MP=O MP..= ()Q = fME'K 11 -· 1
K ()K

Zadanie 6.3 .< Ponieważ:

a) (VMP ) wartość produktu marginalnego pracy jest iloczynem ceny produktu( MP aAL"- 1K 11 a K
oraz p~oduktu marginalnego pracy (MP 1), co można zapisać wzorem: ····•• MRTSK1,=- MP:= - /3AL"K/f-T=-{i--L
VMPL = P·MPL .
Q = 40L-L2 Zadanie 6.7
VMPL =PL Q=L'l,<> Ko,8= ALo.6 AI<:O·s= Ao.f, Lo,6 J\o,HKo.8= J\0,6+0,s u1,r, Ko,8= A'"t U)/• Ko,8=
Al,4 f(L,K),
MP =
1,
?Q
()L
= 40-2L z tego też wzgłt;:du:
A1.4 f(L,K) > A · f(L,K) dla każdego A > I,
VMPL = P·MPL = 4(40- 2L) = 160- 8L f(AL,AK) > J\ · f(L,K).
160-8L=IO ·A zatem firma „PRETTY PENNY" osi<1ga rosnqce korzyści skali.
L = 18,75
b) Q = 40L-L2 = 40·18,75-(18,75) 2 = 750-351,6 = 398,4 Zadanie 6.8
c*) n = P·Q - LPL = 4·398,4 - 18,75·10 = 1406,1 APL(IO) = 5L = 5 ·IO= 50, Q =APL· L = 50 ·IO= 500;
APL(12) = 5L = 5. 12 = 60, Q =APL. L = 60. 12 = 720;
Zadanie 6.4 MPL(12) = Q(12)- Q(IO) = 720-500 = 120
a) Q = 20L - L2 + 32K - 2K2
MPi. =MPK
Pi. PK
MP. =
1
()Q = 20-2L ' MP 100 K
· ()L MRTS. =---1. = - - = - -
1<.1, MPK 100 L
()Q
MPK= =32-4K
()K
20-2L 32-4K
10 15
60-6L 64-8K
----
30 30

424 425
Q = 450 = f(L,K)=100L·0,5L
Mikroekonomia - zbiór ćwicze1l i :wdali

- Odpowiedzi

450 = 50L2
I]= 9
I I
L =3. => K=-l=-·3=15
2 2 ,
TC(450) = 1\-L + PK·K =l0·3 + 20·1,5 = 30 + 30 = 60 (zł)

K
--==--
Pi.
_TP= 600 = 20 L PK
Q/.;I - D 30
,-Kl
_K ==-J-=>K=__l__L
L 2 2

Przedsiębiorstwo wykorzystuje w procesie produkcji dwukrotnie więcej czynnika

pracy niż kapitału.

Zadanie 6.13

MP1• = 40 = 2
}
IC2 (40,15)
p/, 20
K
30 - · ~~P, = 90 =IS
P, 50 '

Producent b<;dzie dokonywał zmian metod produkcji zmierzaj<1cych do wzrostu

zatrudnienia czynnika pracy (L) i spadku zaangażowania czynnika kapitału (K).

Zadanie 6.14
o 10 20 30 40 50 L a) N= P1:L + P1<"K

Zadanie 6.1 I N-P ·L 200-6·20

P.,=~-=
L
16
-5
-
a) AP = 30L - 4L2
MP = 60L- 12L2
M?i. = 24 = 4
b)
L TP
26
AP
26
MP
48
Pi.
MPK= 30 =6
P, 5
6
}~ M?i.
--<--
Pi.
MPh.
P,

2 88 44 72
3 162 54 72 Producent b<;dzie dokonywał zmian produkcji zmierzajqcych do wzrostu udziału
4 224 56 48 czynnika kapitału (K) i spadku udziału czynnika pracy (jednostek);
5 250 50 o b)TP = Q-2MPL = 60-2·24 = 12;
6 216 36 -72
7 98 14
c) TP = Q + 3MPK = 60 + 3·30 = 150.

c) 5, 6, wzrastaj<}, maleć, innym, 4, 2 i 3.

 Mikrock(HlOmia - zhitlr ćwiczc1i i zadati

Zadanie 6.15 a zatem:

a) TP= 4·8 2 + 10·8·5 + 20·5 = 7?6
b) AP =TP= 756 = 94,5
1, L 8 Uzyskana kombinacja czynnika kapitału (K=75) i czynnika pracy (L=60)
_TP_756_ maksymalizuje funkcję produkcji f ( K, L) = l o..JK.T.
APK -K--5-- 1512
'
dTP
c) MP.= =8L+lOK=8·8+10·5=114
L dL
MP.. = dTP = l OL+ 20 = l O· 8 + 20 = l 00
/( ()K

Zadanie 6.16

f(K,L) = 10.JK ·L
g(K,L) = 4K + 5L-600 L MPI.
__
MP /,
K MJ>K
MPK
TP
/> p/(
Tworzymy funkcję Lagrange'a: 1 54 9 I 48 12 102
F(K ,L) = 10.J[(:l + A.(4K + 5L - 600) 2 48 8 2 40 IO 190
3 42 7 3 32 8 264
Obliczamy pochodne cząstkowe: 4 36 6 4 24 6 324
5 30 5 5 l6 4 370
F;(K,L) =
. 10~ KL + 4/l 6
7
24
21
4
3
6
7
8
4
2 402
427

F'(K,L)
i.
= lO~KL +5/l N = Pi. · L + PK · K = 6 · 4 + 4 · 4 = 24 + 16 = 40

Uwzględniajqc warunek ekstremum F'g(K,L) = F'1,(K,L) = O otrzymujemy: M?i. = MPK => 6 = 6

Pi. PA.
10/f -4/l
--=--=>---
L - 4 c) TP= LMI'i. + LMPK =180+144=324
1off -5/l K 5 Zadanie 6.19
;Różniczka funkcji produkcji Q = j(Q1_, Qg) jest równa:
K =?_L
4
.AQ == dQ . -0.Q + dQ . -0.Q „
dQI. /, dQK K'

Podstawiając ten warunek do funkcjif(K,L) otrzymujemy: AQ ::: MPi. . -0.Ql. + MPK . -0.QK .
5
4·-L +5L = 600 . Ponieważ przesuniQcie wzdłuż izokwanty nie wpływa na wolumen produkcji, dlate-
4 go też: óQ = O. A zatem:
lOL = 600 o::: MPK . -0.QK + MPi. . -0.Ql
L =60 . . MPK . -0.QK = Ml~. . -0.Ql

428 429
 Mikroekonomia·- zbiór ćwklc1) i zada1i (Jdpowicdzi

JvfP1• == E1. +AP,_ = 0,25 · 0,084 = 0,021 -zwiększenie zatrudnienia o I etat (z obe-
_ t-QK = M~. cnych 20 etatów) powinno spowodować
t-QL MP;: wzrost produkcji o około 21 tys. szt. przy
, , MI~. założeniu, że liczba maszyn i zużycie surow-
MRT5;: 1 = - - ców nie ulegnie zmianie,
. MP;:
== ER + APR = 0,2 · 0,028 = 0,0056 - zwiększenie zużycia surowców 0 I tom;
(przy zużyciu 60 ton) powinno zwiększyć
Zadanie 6.20
25 2 wolumen produkcji o około 5,6 tys. szt.,
a) A = 0,05 · K 0 •5 • L0 •25 • R 0 •1 = 0,05 · 50°' 5 · 20°· • 60"· =· 1,68 mln. szt. ceteris paribus.
MPi 0,021
= - - · =--=1235-
b) I 68 w miejsce zwolnionych czterech etatów
AP. = -'- = O 034 MPi; 0,017 ' (przy poziomie 20 etatów) należy wprowa-
i; 50 '
dzić 5 ( 4 · 1,235) maszyn, aby wolumen pro-
A~ = l, 68 = O 084 MP;: 0,017 dukcji w przybliżeniu nie uległ zmianie,
I. 20 ' = ·---- =- - = o809 - w miejsce wycofanego nakładu I maszy-
MPi. 0,021 ' ny (wynoszqcego przed wycofaniem 50
1 68
AP = ' = O 028 maszyn) należy zatrudnić pracownika na
/{ 60 '
4/5 etatu, aby utrzymać ten sam poziom
Przy danych wartościach zmiennych objaśniajqcych, z jednej maszyny można· u produkcji.
skać przeciętnie 34 tys. szt., z I etatu - 84 tys. szt., zaś zużycie 1 tony surowe
wystarczy na produkcję 28 tys. szt.
c) Funkcja produkcji jest funkcj<1 potęgow<1 o stałej elastyczności produkcji, niez li etap produkcji rozpoczyna się w momencie, gdy MP1 =AP natomiast koilczy
leżnej od wielkości nakładu. Elastyczności poszczególnych czynników wytwó
gdy MP1• = O. · '-' , '

czych sq równe wykładnikom potęgowym funkcji produkcji. A zatem: 2

Afi. == -2L + 200L + 500
EK = 0,5 - zwiększenie liczby maszyn o I% powinno zaowocować wzroste ·
produkcji o około 0,5%, 'przy stałym poziomie zatrudnienia i zti" Mfi. = -6L2 + 400L + 500
surowców,
EL = 0,25 - zwiększenie zatrudnienia o 1cy,.1 powinno spowodować wzrost prodti
1
cji o około 0,25% ceteris paribus, -6L +400L + 500 = -2L1 + 200L + 500
Eu = 0,2 - zwiększenie o I% zużycia surowców powinno przyczynić się do wz
stu produkcji o około 0,2%, przy stałym poziomie zatrudnienia i
lej liczbie maszyn.
d) Efokt skali produkcji jest sumq elastyczności produkcji względem ws.zy11tklChi,ś'i' '.L = 50 ~ zatrudnienie na pocz<1tku II etapu produkcji
nakładów czynników produkcji: MPL= 0
"'
E es -°"'Ex
- .L'..J i 1.:.\·
1
-6L +400L + 500 =O
i=I

:.A== b -4ac = (40o)2 -4 · (-6) · 500=172.000 ~-fi."" 415

2
E"" = EK -1- E1. + E'u = 0,5 + 0,25 + 0,2 = 0,95 - zwiększenie zatrudnie_nia o
powinno przyczynić się do wzrostu produkcji o około 0,95%. Efekt skah l, - b - -fi. - 400 -415
cji jest mniejszy o l, co oznacza, że produkcja rośnie wolniej aniżeli nakłady 1
l==---- = = 67 9"" 68
2a 2-(-6) '
ników wytwórczych. Można zatem powiedzieć, że funkcja produkcji jest
o malej<:1cych przyrostach. .Znaj,dujqc się~ li etapie_fi:ma będzie z'.1trudniala od 50 pracowników (na poczqtku
e) MPK= EK + APK = 0,5 · 0,034 = 0,017 - zwiększenie liczby maszyn o 1 szt. 1U et<1pu) do 68 pracow111kow (pod komec II etapu).
poziomie 50 maszyn) powinno
dzić do wzrostu produkcji o około
szt., ceteris paribus,

430 431
 Mikroekonomia - 1,hi6r ćwiczc(1 i zadali Od J(Jwictlzi

Zadanie 6.22

L TP AP ' MP TC TR
50 500 LO 5 1000 3000
L -> odczytujemy w rysunku; TP = L · AP; AP --> odczytujemy z rysunku
MP --> odczytujemy z rysunku; TC = L · I\; TR = Px · TP; n = TR - TC.
. b) AP.1
·
= g_
L
=.r( KL' l)
Zadanie 6.23
a)
MP
__ L
L MP1• K
p
l 200 40 I 150 c) Wykorzystuj<ic postać AP1. i APK' a następnie przyjmujqc dla uproszczenia,
2 190 38 2 147
3 175 35 3 141 że ~ = k możemy zapisać produkcję jako: Q = L · .f(k).
4 155 31 4 132
5 130 26 5 120
6 100 20 6 l05 MP. = ()Q = _i_[L. l(k)] = f(k) + L of(k) = f(k) + L. f"(k) ok_=
1. ol ()L . oL . . (JL
7 65 13 7 87
8 25 5 8 66
=f(k)+L·f'(k)-L~ = f(k)-k·f'(k)
b) I\ = 5 zł, PK = 3 zł;
c) L = 3, K = 6
MP.. = oQ = ~[L · f(k)] = L'!!J(k) = L df(k) · ok = L · ('(k)_!_ = f'(k).
MPi. = MPK = 35 A ()K ()K . ()K dk ()K . L .
Pi. PK
Zadanie 6.26
N = L. Pi. + K. PK = 3. 5 + 6. 3 = 33
Przyjmijmy założenie, że: o. + 13 = l, czyli P = I - o.. W tym przypadku funkcja Cob-
ba-Douglasa przyjmuje postać:
d) TP= °'LMf>i. + LMPK = 565 + 795 = 1360
A[iT"
r
Q=f(L,K)= ALrtKfl => Q= K. (I)
Zadanie 6.24
Wprzypadku, gdy L i K wzrosm1 proporcjonalnie, wówczas wyrażenie A ( ~
a) wzrost K i spadek L
po-
N - L · P.1 360 - 30 · 4
N=L·P.I. +K·P..Ą -=*I'.·Ą = -K- - • =
40 =6 zostaje niezmienione. Oznacza to, że zgodnie z równaniem (I) Q zmienia sitt pro-
porcjonalnie do danej zmiany K. Przyjęcie założenie u + f3 = I powoduje, że funk-
MPi. =~=2< MPK =~=3 cja produk<.'.ii Cobba-Douglasa pokazuje stale korzyści skali.
Pi. 4 PK 6 W ogólnym przypadku, gdy zróżniczkujemy funkcjy produkcji zapisami w postaci:

Przedsiębiorstwo będzie zmierzało do zwiększenia zatrudnienia czynnika Ki ogra7 Q= f(L,K) = ALa Kfl otrzymujemy:
niczenia zaangażowania czynnika L.
(2)
b) TP= 500 + 3 · 8 = 524
następnie podstawiajqc funkcję produkcji Cobba_Douglasa, ostatnie wyrażenie
możemy zapisać w postaci:
c) TP=500-2·18=464
dQ = a Q dL + jJ Q dK. (3)
L K

432 433
: I

Odpowiedzi
Mikrqckonomia ·-zbiór ćwiczc(t i zada1l

dL dK , , . Rozdział
7
Jeż.ełi przyjmiemy teraz założenie: że: L = K' wowczas rownarne (3) pr Teoria kosztów produkcji i zysku
postać: dL dK dQ dL dK ;'. proponuje się następuj11cc rozwi:1zania
dQ = Q-[a + p] = Q-[a + p] lub - =-[a+ fJ] =-[a+ Pl {
L K Q L K .\
a f~ = J _ stałe korzyfri skali, co oznacza, że produkcja zmi~nia się do
+ jF, ZF, 3P, 4P, 51~ 6P, 7F, 81~ 9P, JOI~ I II~ J2F, 13F, 14P, 151~ l6P, 171~ 18F, 19P, 201~
w takiej samej proporcji co nakłady pracy (lub kapitału), przy i1F, 22P, 23F, 24F, 25P, 261~ 27F, 28P, 29F, 30P, 31 P, 32P, 33F, 34F, 35F, 36F, 37f~ 38P,
niu, że relacja kapitał-praca pozostaje stała; 9F, 40P.
n + f~ > J - rosnące /w1zy.\:ci skali, co oznacza, że prodt~cja rośnie więce~
porcjonalne w stosunku do wzrostu nakładow pracy (lub kap1t TEST WIELOKROTNEGO WYBORU
u + !~ < l _ malejące kmzyfri skali, co oznacza, że produ~cja rośnie wolni~j niz Jabc, 2d, 3ccl, 4a, 5bcd, 6a, 7bc, 8c, 9b, IOc, I le, I 2b, l3a, 14b, I Sc, I 6a, I 7d, 18a,
porcjonałnie w stosunku do wzrostu nakładow pracy (lub kap1ta~~) !9abc, 20d, 21 c, 22b, 23a, 24cd, 25ad, 26d, 27c, 28bc, 29bd, 30abc.

Zadanie 6.27

1.
aQ
a) MP = -
aL
.1. _1
= 2K 3 L 3 =(KJ
2 -- . ,
L FC VC TC AFC AVC ATC MC
Q
., - - - -- - - - - - - --
100 o 100
b) MPi; =:~ =(l)K-iL~ =(~y, - - -IOO
--
100
30
50
130
150
100
50
30
25
----
130
75
- - -30- ·
20
----
65 165 _3~- 21,7 55
--- 15
MI'i 2K 3 L 3 2K 85 185 25 21 2 46,2 20
c) MRTSn =MP; = 2 2
-
115 215 20
K 3V
L 5 - -IOO- - 23
--43
- 30
6 100 155 255 16,7 25,8 42,5 40
7 I OO 205 305 14,3 29,3 43,6 50
8 I OO 265 365 12,5 33,1 45,6 60
9 100 335 435 11 I 37 2 48 3 70
10 100 420 520 IO 42 52 85

TC MC TRI TR 2 MRI MR 2 n1 ~
60 60
- - -- -o- o - - -- - -
-60
-60
50 11 o 50 40 50 40 50 -70
--- - -60
--
60 80 140 30 80 I OO 40 50 - -40
-60
--
60 100 160 20 120 150 40 50 -IO
-40
60 110 170 10 160 200 40 - -
50 - -Hl
30
60 140 200 30 200 250 40 50 - - o-- -50
-
180 240 40 240 300 40 50 o 60
280 350
230
--- 290 50
-- - 40
--50
- -IO 60
290 350 60 320 400 40 50 -30 50
- - -- - - ---
60 380 440 90 360 450 40 50 -80 10
60 500 560 120 400 500 40 50 -160 -60

41.'i
434
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczcti i zadali Od mwicdzi

b) P 1=40 zł => FC==400, VC=800, AFC=40, AVC==80, ATC= 120, MC=60;

MC=MR (P=MR)
MR =()TR -4Q+l00=40
I (JQ
Q=l5
Przy cenie P 1=40 zł firma będzie maksymalizowała zysk sprzedając 6 jedn'
dobra X, ponieważ przy tej wielkości sprzedaży zachowana jest zasada ekwi adanie 7.5
nalizmu, czyli zrównania wielkości marginalnych MC=MR 1 =40 jednostek; C _ TC -TC
.. (Q-Q)
c) P2 =50 zl => rl 2 = TR 2 -TC
rc-r1-
.·. Q2 -QI
2 1
1

·• 50-20
MR =()TR
2 (JQ rc-20 = 40-IO(Q- IO)
\

Przy cenie P2 =50 zł przedsiębiorstwo będzie maksymalizowało zysk sprzedti re- 20==0 - to
jednostek dobra X, ponieważ MC=MR 2 =50 jednostek. TC==Q +Hl
Jeżeli Q=30 => TC(30)=Q+ I0=30+ 10=40
Zadanie 7.3
a) FC=lO, danie 7.6
VC=5Q 2 +8Q, C== Q3-8Q 2 + 40Q

FC 10 •·TC= TC= Q 2 -8Q+40

AFC== = Q
Q Q'
ATC' =O
=>
A VC == VC = 5Q + 8 2Q-8 =o
Q '
~ Q = 4
10 ~.ATC(4) = 4 2 -8 · 4 + 40 = 24
ATC == AFC +A VC = + 5Q + 8,
Q

MC °== ()TC = lOQ + 8·

lj Zadanie 7.7 60 60
f1a) Q=2 _jednostki => ATC = -3Q+40+-=-3·2+40+- = 64
dQ ' Q . 2
«'
\lj

b) FC=lO, VC=l65, AFC=2, AVC=33, ATC=35, MC=58; MC = -6Q+40= -6·2+40=28;

c) FC=20, VC= 165, AFC=4, AVC=33, ATC=37, MC=58. b) Q=5 jednostek => VC= -3Q 2 +40Q= -3-5 2 +40·5= 125
MC = -6Q+40= -6·5+40= IO;
=> AVC = -3Q+40= -3·6+40=22
Zadanie 7.4
TC= -2Q 2 + 100Q+400 60
AFC= =IO.
a) FC=400, 6
VC= -2Q 2 + IOOQ, i\ Zadanie 7.8
f:a)
.•i· FC= 60,
AFC= TC== 400 1\1 VC = -2Q 2 + 80Q = -2·20 2 + 80·20 = 800,
Q Q'
VC AFC == FC = 60 == 3
AVC = - =-2Q+ 100, Q 20 ,
Q
4 AVC= VC =-2Q+80=-2·20+80=40
ATC=AFC+AVC= 00 _2Q+l00,
Q Q '
ATC = AFC+ AVC = 3+ 40 == 43,
MC= ()TC =-4Q+l00;
()Q

437
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczcri i zada1l Odp11wicdzi

uTC,
MC = u TC = -4Q + 80 = -4 · 20 + 80 =O;
uQ ,
MCi = <>Q2. = I2Q2
b) MC =MR czyli: 20 1 = 1202
(JTR ponieważ h1cznie przedsiębiorstwo chce produkować 56 kompletów mebli, musi
MR= =-2Q+60 zachodzić równość:
(JQ
-40+80 = -20+60 o,+ 02 = 56
o= JO. Rozwiqzuj<1c układ równa6 obliczymy 0 1:

20, = 1202
Zadanie 7.9 {o,+ 02 = 56
a) FC= 120,
VC= 600 + 1502 - 303, 20, = 1202
TC= 120 + 600 + 150 2 - 303, TC= ATC·O {Oo= 56-0,
20 1 = 12(56 - 0 1)
AFC= 120
Q o,= 48
2 Przedsiębiorstwo wyprodukuje w fabryce w Łodzi 48 kompletów mebli wypoczyn-
AVC = 60+ 15Q-3Q
kowych.
MC= uTC =60+30Q-9Q 2
uQ
b) MC =MR 2
AC= TC= 5Q +FC
dTC 2
MC= =-9Q +30Q+60 Q Q
uQ
MC = ()TC = lOQ
MR= uTR = -9Q 2 + 20Q + 120 dQ
uQ 2
5Q +FC
-90 2 +300+60 = -90 2+200+120 . Q =IOQ
o= 6
5Q 2+FC = IOQ 2
Zadanie 7. IO FC= 5Q2
MC = AVC => AVC =min.
Ponieważ ATC =min.= 4, a zatem: FC= 5Q 2 = 5 · 4 2 = 80. Krótkookresowa funk-
MC = uTC = 3Q 2 -8Q+ 25 . cja kosztów całkowitych ma postać: TC = 5Q2 + 80.
uQ
Zadanie 7.13
AVC = 0 2-40 + 25 a)
302 - 80 + 25 = 0 2 - 40 + 25 FC
Q Pozvcia kosztu VC
oz= 20
I 10.000
o= 2
2 2.000
Zadanie 7.1 I 3 2.000
Przedsiębiorstwo będzie przenosić produkcję z jednej fabryki do drugiej dopóty, 200 4 --
8.000
 Mikroekonomia - zhiór ćwiczcil i zadarł - - - - - - - - - - - - - " O : : : _ d1powicdzi

b) TC = FC + VC = 20.500 zł + 13.500 zł = 34.000 zł anie 7.1]

i1) Q = 5JK · L Q = s.J400I = 1oo.JL
AFC =FC= 20 · 00=102 5 zł
5 ==}

Q 200 ' Q Q2
fi=-~L=--
IOO 10000
AVC= VC= 13.500 =67 5 zł
Q 200 ' TC= K ·Pi; +L· Pi.
ATC = AFC + AVC = 102,5 zł+ 67,5 zł= 170 zł
TC= 4·400+5·1_
10000
Zadanie 7.14 Q2
a) TC= 1600+--
LMC= oLTC =o sQ··0,5 2000
(JQ '
ATC =TC= 1600 + l
LMC(4) = o,5-4- 0•5 = o,5·0,5 = 0,25 Q Q 2000
b) LATC= LTC = J4 =~=05 MC=- Q
2
Q 4 4 ' 2000
c) Ponieważ dynamika wzrostu Q jest większa od dynamiki wzrostu LTC mh~' ) 1600 200
czynienia z ekonomi<1 skali, czyli rosnqcymi korzyściami skali. · ATC(200) = - + - - =8+0 l = 81
200 2000 ' '
Zadanie 7.15 MC(200) = 2. 200 = O 2
2000 '
a) Cc:
• wynagrodzenie pracowników
• czynsz za wynajem lokalu
- 60.000 zł,
- 15.000 zł,
f
.c) ~rnnikiem zmiennym wykorzystywanym w procesie produkcji jest czynnik pracy

• opłaty za energit; - 10.000 zł,

• kosz.ty reklamy - 40.000 zł,
• inne wydatki - 5.000 zł.
Ce= 130.000 zł
b) Ci: AVC
ATC
• odsetki od ulokowanych pieniędzy - 30.000 zł MC
• roczna pensja w firmie - 30.000 zł
Ci=<i0.000 zł
c) TC= Ce+ Ci = 130.000 zł + 60.000 zl = 190.000 zł,
d) TR = 200.000 zł (z danych),
e) nb =TR - Cc = 200.000 zł - 130.000 zł= 70.000 zł,
f) ą = TR -TC= 200.000 zł- 190.000 zł= IO.OOO zł.

Zadanie 7.16
Przesunit;cie krzywych kosztów AVC, ATC i MC w lewo spowodowane jest o Q o Q
stem kosztów zmiennych, np. wzrostem plac pracowników bezpośrednio
cyjnych, wzrostem cen paliwa wykorzystywanego przez firmę, wzrostem ceł
surowce importowane przez przedsiębiorstwo, wzrostem czynszu płaconego
firmę itp.

440 441
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczc1l i zada1l (ldpllwicdzi

b) FC AVC b) ATC = Q 2 -IOQ+150

VC ATC
TC MC
c) MC == ATC
2
JQ 2 -20Q+150 = Q -lOQ+150
zQ 2 -lOQ =O
ZQ(Q - 5) == O ==> Q = 5
FC1= FCz
f---7"-.,r--~~~~~~~~
ATC(5) = (5)2-IO·5+150 = 125

o Q o

c) FC AVC ATC = 2Q 2 -lOQ+30

VC ATC
TC MC
b) MC= ATC
6Q 2 -20Q+30 = 2Q 2 -10Q+30
4Q 2 -lOQ =O
4Q(Q - 2,5) = o
Q == 2,5
FC1= FC2
ATC(2,5) = 2 ·(2,5}2-10· 2,5 + 30 = 17,5
o Q o

d) FC AVC Q2
VC ATC Q = 20/i -==} L = -
TC MC 400
Q2 Q2
VC 1=VC:! TC = L · P + K · P.. = - · 4 + 1OO·2 = - + 200
I. K 400 100
ATC=.JL+ 200
100 Q

MC=-
Q
50
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczctł i zadatł

Zadanie 7.22
a) pole prostok<1ta odpowiada VC.., ponieważ: ATC ··-AFC = AVC. z kolei ave ·Q-vc.~f!
()AVC ()Q ()Q =O :::::. A VC = l'v!C
()Q Q2
AVC = VC =:- VC = A VC· Q
Q
b) pole zaznaczonego prostok<1ta odpowiada FC, ponieważAFC. Q:::: FC
c) pole prostokąta odpowiada TC, ponieważ: ATC · Q = TC ' VC TC
d) pole prostokąta odpowiada VC, ponieważ: ATC -AFC = AVC. z kolei TC

A VC = -VC =:- VC = A VC· Q

Q
e) pole zaznaczonego prostok<1ta odpowiada VC. Jak pamiętamy, MC =~f;'i
~
Pole znajdujące się poci MC jest wlaśnie sumą przyrostu kosztu zmiennego
zanego z jednostkowymi zmianami wielkości produkcji Q dla produkcji O

Zadanie 7.23
a)
Q p TR AR MR FC VC TC AFC AVC ATC
20 40 800 40 40 200 400 600 10 20 30 o o
b) Przedsiębiorstwo wytwarzaj<ice dobro X osi<1ga dodatni zysk ekonomiczny,
waż TR > TC, jednakże ze względu na to, że znajduje się ono w równo
AVC
ATC
krótkookresowej (MR = MC = 40) będzie utrzymywało poziom produ MG
nie zmienionym poziomie.

Zadanie 7.24
Niezbędnym warunkiem istnienia ekstremum (minimum) funkcji kosztu całk
go przeciętnego (A.TC) jest:
~ATC =O
()Q

Chcąc wyznaczyć minimum ATC należy obliczyć jego pierwszq pochodnq wzgi~
wielkości produkcji Q: ·
~!(;_ ·Q - TC· oJJ o 01 0203 o
dATC
- - = dQ ()Q =o :::::. ATC=MC
j

(JQ Q2 b) A - punkt przegięcia krzywych kosztów zmiennych (VC) i kosztów całkowitych

. i1VC i1TC
Warunkiem niezbędnym istnienia minimum funkcji kosztu zmiennego przeci~ (TC). W punkcie tym MC = - - · = - - = min·
.:1Q .:1Q '
go (AVC) jest: B - punkt styczności promienia wyprowadzonego z pocz<1tku ukladu współrzęd-
uAVC =O
()Q
nych z krzyw<! kosztu zmiennego (VC). W punkcie tym AVC = v:; =min;
C-- punkt styczności promienia wyprowadzonego z poczqtku układu współrzęd­
Chcąc wyznaczyć minimum AVC należy obliczyć jego pierwsz<1 pochodną
dem wielkości produkcji Q:
nych z krzyw<! kosztu całkowitego (TC). W punkcie t.ym ATC =TC= min.
Q

444 445
 Mikroekonomia - zbiór ćwiC1.c1l i zndari Odmwictlzi

Zadanie 7.26 Rozdział 8

I sposób Konkurencja doskonała
l ' ., proponu,jc się następu.iitcc rozwhtzania
LTC = -Q' -6Q- +60Q
3
TEST PRAWDA - FAŁSZ
l ' -6Q+60
LATC = -Q- F,2P,3P,4F,Sr·:<ff·: 7P,8F,9P, IOP, 111~ 12P, 13F, 141~ 151~ 161~ l7I~ 18F, 19F,20l~
3 1f. 22F, 23P, 24F, 25F, 26P, 27P, 28P, 29P, 30P.
LATC = min => LATC' =O
JEST WIELOKROTNEGO WYBORU
2
--Q-6=0=>Q=9 jcd, Zad, 3ac, 4abc, Sad, 6c, 7d, Sb, 9c, 1Oac, I Id, l 2c, l 3b, l 4d, I Sc, J 6abc, J 7bcd,
3
18d, 19ac, 20b, 2ld, 22ab, 23c, 24bc, 2Sa, 26ab, 27c, 28d, 29b, 30c.
II sposób
1 ) ?
LTC = -Q -6Q- +60Q
3 danie 8. I

LMC = Q 2 -12Q+60 MC
LMC =LATC
ATC

0 -12Q + 60 =
-
2
.!.3 Q 2
- 6Q + 60

3-Q 2 -6Q =o
3

Q(~Q-6) =o=> Q = %(6)= 9

o Q

punkt E => P 1 =AR= MR= MC;

punkt A => P? = AR = MR = min. ATC;
punkt B => P; =AR= MR= MC =min. AVC.

446 447
 Mikmckonomin - zhi6r ćwiczc{1 i zada1i

Zadanie 8.2 b) Przedsiębiorstwo powinno zaprzestać działalności gospodarczej wówczas, gdy P

a) b) < ATC i P < AVC. Ilustruje to rysunek e.
p p
ATG ATG
MG ATG MG - - - - - - -·------·--- ---· ·-------·-
AVG AVG
ATC TC TR MC MR n
. ---·---·--- ----·--------
-------~·---·

60 100 60
----·----
IOO 40
Pz -·---------
f1 ~---'-.\--.(JJ,.L.C..-'----P=MR ~l---:-,,...--:-:--\:-1-~~~- 2 150 200 90
------
f()()
------50
1 3 250 300 - - -IOO
--- 100 50
4 370 400 120 100 30
5 500 500 130 100 o
650 600 150 IOO -50
o 01 o o 01
powinno wytwarzać 3 .icdnostki dobra chcqc maksymalizować
TR= [JOP 1B0 1 TR= 00P 2AQ 1
=> Il= 0 P 1P2AB => Il= O P1P2AB ponieważ: TR> TC i MR= MC.
TC= fJOP 2AQ 1 TC= 00P 1B0 1 zysk ekonomiczn 11 > O dla Q = 1, 2, 3, 4;
strata ekonomiczna
(TR< TC) (TR> TC) n= o dla Q = 5;
c) d) n< Odia Q = 6.
p p
MG ATG
ATG
MG MG
ATG AVG
AVG AVC 12, 26;
Fi 20, 20;
maksymalizuje, 320, 400, 80;
Pi P=MR Pi 16, 18, P =MR= MC =min. ATC;
10, 12, P =MR= MC =min. AVC.

Zadanie 8.5
o o a) ATC=2Q 2 - 320+ 140
o
ATC = min. => ATC' = O
TR= 00P 1A0 1 TR= 00P 1BQ 1
TC= []OP 1A0 1
=> n= O (TR = TC) TC= 00P 2A0 1
=> rl= 0 P 1P2AB 4Q-32 =o
zysk normalny strata ekonomiczna
Q = 8
o) (TR< TC)
p w punkcie B ATC(8) = 2 · 8 2 - 32 · 8 + 140 = 12 => J\TC = 12 = min. = P = MC
ATC - cena zamknit;cia: b)P =MR= MC =min. ATC;
MG Fi P = MR = MC =min.
AVG AVC c) n = o => TR = TC.

Zadanie 8.6
MC= MR
Me= IOQ-10
1 MR= P = 150
' IOQ-10 = 150
o o IOQ = 160
Q = 16
TR= 0 OP 1BQ 1 } => rl= [i p p AB
- I 2 •
TC= l] OP 2A01 strata ekonomiczna uniemożliwiaj<1ca prowadzenie działalności gospodarczej

448 449
.i
M ikrockonomia - zbiór ćwic:r.c1l i zndar1 {)dpt1wicdzi

Zadanie 8.7 b) MC =MR

MC = 60 2 - 200 + 40,
a) ATC = MC
MR= TR'= 60
25
ATC=Q-8-t-Q 602 - 200 + 40 = 60
60 2 - 200 - 20 =o
MC=2Q-8 2
ó==(-20) -4·6-(-20)=880 E =29,7
25
0-8+-=2Q-8 -b+E 20+291 497
- Q a=----= ' =-'-=41·
2a 2·6 12
Q= 25
Q c) n= TR -TC= 600- (203 - IOQ 2 + 40Q + 200)
o= 5 n= -203 + 10Q2 + 200 - 200
fl(4,1) = -87,7.
b) MC = P
20-8 = p Przedsiębiorstwo sprzedajqc 4, I jednostki dobra osi<Jga najmniejszq stratę finan-
soW<! równq 87,7 j.p.; · ·
O= 0,5P + 4
d) MC =MR
Zadanie 8.8 60 2 - 200+40 =JOD
a) 602 - 200-60 = o
przedsiębiorstwo X przedsiębiorstwo Y przedsiębiorstwo Z
MC=MR MC=MR MC=MR
2
ó=b -4ac=(-20)2-4·6-(-60)=1840 -fi. =42,9
40 + 2 = 42 20 + 4 = 42 o+ 12 = 42 - b + -Fi. 20 + 42,9 62,9
O= IO o= 19 o= 30 lX ==------ = = - - = 5 2·
2a 2·6 12
n = 1000 - (20 3 - 1002 + 400 + 200)
'i b) przedsiębiorstwo X n = -20 3 + 100 2 + 600 - 200)
Il= TR -TC=420- (202 +20+ 16) = -20 2 + 400- 16 = 184 fl(5,2) = JOl,2.
przedsiębiorstwo Y Otrzymany wynik świadczy, że producent sprzedaj<1c 5,2 jednostki dobra, osiiiga
n = TR - TC=420 - (02 +40+ 12) = -0 2 + 380 - 12 = 349 zysk maksymalny równy 101,2 j.p.
przedsiębiorstwo Z c) MC = AVC
Il = TR - TC=420- (0,50 2 + 120+50) = -0,50 2 + 300 - 50 = 400
MC = 60 2 -200 + 40
c) Przedsiębiorstwo z osi<1ga największy zysk, ponieważ ponosi niżs~e koszty AVC = 202 -100 + 40
dukcji. Przedsiębiorstwo X osi<iga najniższy zysk ze względu na wyzsze w""'''""···;.,: ' 6Q 2 - 200 + 40 = 202 - 100 + 40
naniu z przedsiębiorstwami Y i Z koszty produkcji. 40 2 -100 =o
40(0-2,5) =o =>o, =()i 02 = 2,5
Zadanie 8.9 ~by ob!iczyć, przy jakiej cenie producent nic będzie produkował, należy do
a) FC= 200 rownama MC lub AVC podstawić 0=2,5.
VC= 20 3 - 100 2 + 40Q,
MC(2,5) = 6·2,5 2 - 20·2,5 + 40 = 27,5
200
AFC=--, lub
Q
MVC(2,5) = 2·2,5 2 - 10·2,5 + 40 = 27,5.
AVC=2Q 2 -lOQ-t-40,
Oznacza to, że j~żeli cena rynkowa będzie niższa od 27,5 j.p., konkurent dosko-
' 2 200 nały zaprzestame produkcji.
ATC=AVC+AFC'""2Q -10Q+40+Q,

lv/C = 6Q 2 - 20Q + 40;

450 451
 Mikroekonomia - zhi<lr ćwici.ct'1 i zadar't Od mwicdzi

Zadanie 8.10
ATC = 2Q 2 - 8Q + 20
ATC = min. => ATC' = O
4Q-8 =o
A zatem krótkookresowa funkcja podaży analizowanego przedsiębiorstwa ma
Q = 2
postać: Qs(O) = 2Q - 4 dla Q > 8.
ATC(2) = 2 · 22 - 8 · 2 + 10 = 12
Jeżeli Q = 2 wówczas ATC = 12 = min. A zatem w granicznym punkcie opłac~I
ści ATC = 12 = P = MC co oznacza, że jeśli konkurent doskonały chce oshig => P=20- 0,05Q
ATC = min., cena dobra X powinna wynieść 12 j.p.
ATC= TC =Q-4+ 36
Q Q
Zadanie 8.11
()TC
p I MC= =2Q-4
P, ·MP[, =P1. => MPL=/= 8 ()Q
X

MC= P
MP1 = oQ = O 5 · 2L- 0 •5 => L0 .s = 8 => L = 64 2Q - 4 = 20 - 0,05Q
· oL ' Q::e 12
MP=P1,= 1 =1 36
/, p 8+2 10 ATC(l2) = 12-4 + =11
12
" ATC = 11 = min. = P
L0 •5 =10=>L=100
p = 20 - 0,05Q
a zatem przedsiębiorstwo zwiększy zatrudnienie czynnika pracy o 36 jednoste
11 = 20 - 0,05Q
ponieważ:
Q = 180
~L = 100 - 64 = 36.
MC = ATC
Zadanie 8.12 36
2Q-4 = Q-4+
QD = 180 - 2P P = MC => P = 15 Q
QI)= 180 - 2. 15 = 150 Q= 36
n= QD = 150 =15 Q
Q 10 Q=6
W stanie równowagi w danej gałęzi funkcjonuje 15 przedsiębiorstw. 180
n=-=30
6
Zadanie 8.13
Krótkookresowa krzywa podaży pokrywa się z rosm1cym odcinkiem krzywej
znajdującym się powyżej minimum AVC. Dlatego też należy wyznaczyć funkcję M
oraz określić dla jakich wielkości produkcji przedsiąbiorstwo zdecyduje się prowa~1 ·, p Q FC VC TC AFC AVC ATC MC TR MR li
dzić działalność. · ---- -
A 6 [() 6 30 36 5 6 6 60 IO 24
MC = 2Q-4 --
64
5
- - -- -
20 40 60 100
-- 2 3 min.=5 5 100 5 o
ATC = Q-4+ 50 8 200 300 500 25 37,5 62,5 90 400 50 -HJO
Q
D 50 20 500 LOOO 1500 25 min.=5( 75 50 1000 50 -500
MC=ATC - -- -
E 20 1() 50 250 300 5 25 30 20 200 20 --1 oo
64
2Q-4= Q-4+-Q

453
 Mik,roe:konomia - zhiór ćwil:zci'1 i zada1l

Przedsiębiorstwo A AVC = min. = MC = P = 50,

P=MR, AFC = ATC AVC = 75 - 50 = 25,
TR 60 pC = AFC · Q = 25 · 20 = 500,
Q=p-=·10 ==6, re= FC + VC = 500 + ]()()() = 1500,
TR = P · Q = 50 · 20 = 1000,
FC = AFC . Q = l · 6 = 6, Il ::: TR - TC = !OOO - 1500 = -500.
VC = AVC · Q = 5 · 6 = 30, 1
Przedsil(biorstwo D ponosi stratę ekonomicznq w wysokości 500 j.p. Ponieważ slra-
ATC = AFC + AVC = I + 5 = 6, . ta ta w wymiarze bezwzględnym jest równa kosztom stałym, dlatego też cena 50
n= TR-TC= 60-36 = 24. j.p. jest ceną zamknięcia. Ze względu na to, że przcdsic;biorstwo znajduje się w rów-
Przedsiębiorstwo A osi<1ga zysk ekonomiczny, jednakże powinno zwiększać pozi nmvadzc w krótkim okresie (MC = MR = 50), to mimo że ponosi stratę (która
produkcji do momentu zrównania się wielkości marginalnych (MC=MR), przy k wdanych warunkach jest strat<\ minimalnq) bttdzie utrzymywało poziom produkcji
rej to wielkości będzie ono maksymalizować zysie . na nic zmienionym poziomic.
tt
l1
Przedsiębiorstwo B fi: f.rl:edsiębiorstwo E
1

VC = AVC · Q = 3 · 20 = 60, ~. . . p ==MR= 20

TC= FC+ VC= 40 + 60 = 100, ii FC = AFC · Q = 5 · JO = 50,
ATC = min. = MC = P = 5, VC = TC - FC = 300 - 50 = 250,
TR = P · Q = 5 · 20 = 100,
VC 250
AVC = ATC-AFC = 5-2 = 3, AVC=Q= lo= 25,
n = TR - TC = 100 - 100 = O.
Przedsiębiorstwo B osi<iga zerowy zysk ekonomiczny (zysk rachunkowy = koszt = AFC + AVC = 5 + 25 = 30,
ukrytym) i nie dokona żadnych zmian w zakresie wielk~1ści_ produkcji, poniew TR = P · Q = 20· JO = 200,
znajduje się w punkcie równowagi (MC=MR=5). Przeds1ęb1orstwo to -·„···--·- n= TR -TC= 200 - 300 = -100.
w punkcie niwelacji (granicznym punkcie opłacalności), gdyż: P = MR = MC Przedsiębiorstwo E ponosi stratc; ekonomiczm1 w wysokości 100 j.p. Ponieważ stra-
=min. ATC. ta ta w wymiarze bezwzględnym przewyższa koszty stałe, dlatego też przedsiębior­
stwo w krótkim okresie powinno zaprzestać produkcji aby nie powiększać strat.
Przedsiębiorstwo C
Q = TR = 400 = S, Zadanie 8.16
p 50
FC = AFC · Q = 25 · 8 == 200, ATC =~oo+ Q =>TC== 500+ Q~
Q 5 5
VC = TC - FC = 500 - 200 = 300,
2
TC 500 MC=-Q
ATC == - = - = 62,5, 5
Q 8 MC = ATC
AVC = ATC -AFC = 62,5 - 25 = 37,5,
~Q== 500 + Q
n = TR -· TC = 400 - 500 = - I OO. 5 Q 5
Przedsiębiorstwo C ponosi stratę ekonomiczną w wysokości HlO j.p. Poniew_aż
ta ta jest mniejsza w wymiarze bezwzględnym od kosztów stałych, dlatego tez przed~ 500
siębi~rstwo to może prowadzić działalność w krótkim horyzoncie czasu. Producent Q
będzie zmniejszał wielkość produkcji do poziomu równowagi (MC=MR).

Przedsiębiorstwo D

p =TR== lOOO = 50 lub MR= P, Tak więc, Q ;

111 11
= 50, natomiast ATC, 11 i11 = ~ · 50 = 20.
Q 20

454 455
1 ·"
 Mikroekonomia - zhillr ćwiczcf1 i zadat'1 _ _ _ _ _ _ _ __:(::.::>tlpowicdzi

b) Wzór opisuj<1cy funkcję podaży pojedynczego przedsiębiorstwa ma postać: ~

2 TC::: TR-TC= P· Q-aQ 3 + bQ 2 -cQ-d = -aQ 1 +bQ 2 -(c-P)Q-d
P == SQ„ => Q„ == 2,5P.
.Jeżeli na rynku funkcjonuje 5 przedsiębiorstw, całkowita podaż wynosi: ~ = -3aQ 2 + 2bQ+(P-c) =O
()Q
Q,\· = 5 · QA = 5 · 2,5 = 12,5P.
, Rozwi<1zujqc powyższe równanie, otrzymujemy dwa poziomy produkcji, dla których
Przyjmuj<1c, że otrzymujemy: zysk może być maksymalny: ·
500 - HIP = l 2,5P
P = 22,22 zł -2b + J4b 2 +12a(P-c) oraz
2
Q 2 = -2b- )4b +12a(P-c).
QI== - 6a
Q = 500 - IO· 22,22"" 278. -6a
278 Bez wzglc;~lu na liczbę znalezionych pierwiastków (poziomów produkcji) należy
Q pojedynczego przedsic;biorstwa wynosi: Q,, == 5 == 55,6 .
zastosowac procedurę warunków dostatecznych, których celem jest wskazanie wła­
Przy QA = 55,6 koszty przeciętne każdego przedsiębiorstwa wynoszą: ści~~ści d:~nego pl~nktu ~tacjom~rnego .. Punkt, dla którego wartość drugiej pochod-
n~J lm~~CJI zysku )est u,1em.na: ,1est zw1qzany z maksimum i jest to jednocześnie
5 55 6 ; w1elkosc produkCJI optymalizuF!ca zys!<.
ATC(55 6) == 00 + • == 8 99+1112=2011.
' 55,6 5 ' ' ' Postać drugiej pochodnej jest następuj<1ca:
Zysk typowego przedsiębiorstwa wynosi: a2n:
dQ 2- = -6aQ -f- 2/J
n:„ = (P-ATC) · Q = (22,22- 20,11) · 55,6 = 117,32 zł.
tej funkcji dla punktów stacjonarnych Q1 i Q 2 wynosi:

l
natomiast wartość
c) W stanie równowagi długookresowej P = ATCmin = 20, a zatem
300 2
(- 2b + .j4i}
Q = 500 - lO · 20 = 300. Liczba przedsiębiorstw gałęzi wynosi: 17 = -
50
=6 d n:
()Q 2 (Q,)=-6a _
+ 12a(P- c) +2b=v41/+12a(P-c)
r,

l
60

Zadanie 8.17 2
d n: (Q) _ r-2b--J4b2+12a(P-c) r; 2
Cena zamknięcia jest ściśle zwi<1zana ze stroną technologiczm1 działalności or;iedlste'·''.~;,: • ()Q2 ·2 - - 6Ja _Ga + 2b == --v4b +12a(P-c)
biorstwa. Ponieważ cena zamknięcia jest ceną 1ynkową produktu znajduj<1cego
na poziomie minimalnego AVC, dlatego też: Dla większego poziomu produkcji, funkcja zysku osiqga maksimum, natomiast dla
AVC = aQ 2 -bQ + c, mniejszego - minimum.
minimum funkcji AVC przypada dla wielkości produkcji, dla której pochodna
cji AVC jest równa zeru, czyli:
()AVC
- - = 2a0-b =O.
a) Dla przedsic;biorstwa A cena zamknięcia wynosi P,, = 36 = 9 j.p., zaś dla przed-
()Q - 4
. I.
się)IOrstwa B ~PIJ = 618 = 3 j.p. Dla ceny niższej od 3 j.p. ani przedsiębiorstwo
Rozwi;izanie powyższego równania pozwala nam obliczyć wielkość produkcji,
, . . . b . . . ·. A, ani p~·zcdsic;bior~two B nic b~dzi.e wytwarzało. Z kolei dla przcclzialu (3; 9)
przy ktoreJ AVC s<1 n111111nalne. A zatem, Q = - , natomiast cena zamkmęcia, czyh
produkqę prowadzi tylko przeds1ęb1orstwo B.
minimum AVC wynosi: 2a ·
b) b1czna funkcja podaży ma postać: Q = !OP - 54 i można .i<l zapisać jako:

J~P-18
dlaP< 3
Q= d/aPE (3;9)
W konsekwencji, cena zamknięcia jest równa:
lrnP-54 dlaP > 9
//
P=--+c.
4a

457
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczci1 i zadml

Zadanie 8.20 siu b~dzie :v.

stani~ d~starczać na rynek dowolnq ilość dobra X, zaś jego wzrost
będzie mozltwy dz1ęk1 powstawaniu nowych przedsiębiorstw.
Funkcja podaży konkurenta doskonałego pokrywa sitt z rosnącym odcinkiem
wej MC, znajduj<1cym się powyżej minimum AVC, czyli ceny zamknięcia:
()TC ,
MC =- = 3Q" - 8Q + 20
()Q

AVC =VC_= Q 2 -4Q+20

Q
MC =AVC LS
3Q2 - 8Q + 20 = Q 2 - 4Q + 20
Q= 2
Funkcja AVC osiąga minimum dla Q = 2. Minimum tej funkcji, czyli cena za
cia wynosi P = 16, ponieważ:
P = MC(2) = 3(2) 2 -8 ·2+ 20 = 16 j.p. o
A zatem funkcja podaży konkurenta doskonałego ma postać: }'.
~Zadanie 8.22
f(

p = 3Q 2 - SQ + 20 dlaP>l6
ir~f'.rm<~ .J~1~.k'.1 osi::gnie z~sk ~lormaln~ ( c_zyli ze1:owy zysk ekonomiczny) wytwarzaj<ic
{ Q=O dlaP~l6 1sprzed.tJ4C 60 sztuk osłonek do kwiatow domczkowych, ponieważ:
FC 120
Zadanie 8.21 Q= =--=60
P-AVC 50-30 .
2
a) LTC = 2Q 3 -16Q + 40Q
LATC = 2Q 2
l 6Q + 40
-
_Cena rynkowa _ni~ _ma z~rnczenia przy wyznaczaniu funkcji podaży. Jej znajomość
LATC =min.~ LATC' =O
n;ogh~b! ~Josh~:':yc Je~l~me do z_nalezie1~ia wielk~ści produkcji w tej sytua~ji, czyli
4Q-16=0 lv.trt~sc~ funkq1 poddzy. Fun_kqa podazy przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego
Q = 4 -> wielkość produkcji dobra X, którą każda firma powinna wytwa wkro_tk_11n okresie pl~kr~wa Sit( z rosm1cym odcinkiem krzywej MC znajdui<icym si .
rowyzeJ ceny zamkmęcia, czyli powyżej minimum AVC. . <t
i sprzedawać w warunkach równowagi
II sposób
b) LATC(4) = 8
MC=AVC
LATC =P=8
:.Ave= min.~ AVC' =o 3Q
2
- 6Q + 8 = Q2 - 3Q +
Q = 5000- 500P
2Q--3 = () 2Q -3Q =o
2

Q = 5000-500·8
Q== 1,5 2Q(Q-I,5) =O
Q = IOOO ·-> h1czny popyt rynkowy cAVC(l,5) = (I,5) 2 - 3·1,5 + 8 = 5, 75 Q = 1,5 ~ AVC = 5, 75
c) Ilość przedsit(biorstw w równowadze długookresowej wynosi 250, ponieważ:
1000 dla P > 5,75
TJ=--= 250 dla P :o; 5,75
4
d) Długookresowa krzywa podaży w gałęzi przemysłu jest linia prostą
do osi odciętych (OX), która przecina oś rzędnych w punkcie 8. Gałqź

458 459
 Mikroekonomia - 7.hidr ćwic1.cf1 i zada1i Od 1owicdzi

Zadanie 8.24 ze względu na to, że typowe przedsiębiorstwo wytwarza I jednostkę dobra, w tej
gałęzijest miejsce dla 124 firm. W chwili obecnej w tej gałęzi funkcjonuje 1 I 5 przed-
p siębiorstw, a zatem w danej gał<::zi istnieje przcstrzcil inwestycyjna. Do momentu,
gdy liczba przedsiębiorstw nic wzrośnie do 124, przedsiębiorstwa funkcjonuj11cc
wtej gah:;zi będą osiągały zysk wyższy od przeciętnego w całej gospodarce.

Q
o
a) Q=OQ1
b) TR1 =O.Pi· OQ, = UO.PiE1Q1
TC1 =0B·OQ1 =llOBAQ,
n 1 = ll.PiE,AB
c) Q = OQ2
TR 2 = OP,_ · OQ2 =U OP,_E2 Q2
TC 2 = OC· OQ2 = rJ OCDQ2
n2 = TR 2 -TC2 = DP2EzDC
Zadanie 8.25
LTC = 12Q3 -24Q 2 +lOOQ =} LATC = 12Q2 -24Q+l00
LATC =min.=} LATC' =O
24Q-24 =o
Q=l
P = LATC =min.
LATC(l) = 12(1) 2 -24·1+100 = 88
P = LATC =min.
LATC(l) = 12(1) 2 - 24·1+100 = 88

A zatem ł<1czna produkcja tej gałęzi, równoważ11ca rynek produktu wynosi 124:•'
ponieważ: Qn(88) = 300 - 2 · 88 = 124.

460 461
 Mikroekonomia - zhiór ćwiczcll i z1u..la1l _ _ _ _(_)dpowicdzi __ _

Rozdział 9
Monopol pełny
ATC
Prnponujc się następu.iitcc rnzwhp:ania

TEST PRAWDA - FAŁSZ

11~: 2P, 3F, 4P, 51~ 6P, 71~ SF, 9P, IOP, łlł~ 12P, 13P, 14P, 151~; 161~ 17F, lSP, l9P,
211~ 22F, 23P, 24F, 25P, 26P, 27F, 281~ 29P, 30F.

TEST WIELOKROTNEGO WYBORU

lad, 2abd, 3bc, 4ad, 5abc, 6ad, 7bc, Sc, 9b, 10d, I labc, 12ac, 13abd, 14abc;j
16a, 17ad, 18a, l9bcd,20ab,2labc,22abc,23c,24d,25abc,26abd,27a,28bc,29a D=AR
30abd,31bc,32bcd,33d,34b,35d.
Q

ZADANIA
== OP 1 • OQ 1= IJOI\BQ 1
Zadanie 9.l =>TR< TC
== OP 2 • OQ 1= OOP 2AQ 1
a)
::: OP 1P 2AB (strata wymagająca zaprzestania produkcji)
== MR i AVC > P < ATC, zaś strata jest większa od FC.

D=AR
Q
o

TR= OP 1 · OQ 1= OOP 1BQ 1 } => TR< TC

TC= OP 2 · OQ 1 = IJOP2AQ 1
n =O P 1P2AB (strata nie wymagająca zaprzestania produkcji) D=AR
MC = MR i AVC < P < ATC, zaś strata jest mniejsza od FC. Q

TR= OP2 • OQ 1= LJOP2AQ 1 }

'TC= OP . OQ = Cl OP BQ => TR > TC
.1 I I I l
;:n= IJP 1P2AB (zysk ekonomiczny)
Me= MR i P > ATC i P > AVC

463
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczc1l i zadali Odp11wicdzi

d) b) AVC<ATC<P>MC=MR
p p

D=AR

D=AR Q
zysk ekonomiczny; O
o Q c) MR=MC<AVC<AR=P<ATC

TR= OP 1 • OQ 1 = OOP 1AQ 1 p

=>TR= TC
TC= OP 1 • OQ 1 = OOP 1AQ 1
n = O (zysk normalny)
MC =MR i P = ATC i P > AVC.

b) W sytuacji, gdy P < AVC i P < ATC, zaś strata jest większa od FC
biorslwo powinno zaprzestać produkcji, aby nie powiększać strat. Ilustruje
rysunek b.

Zadanie 9.2
D=AR
a) MC = MR < P = AR = AVC < ATC
o Q

p strata ekonomiczna umożliwiająca prowadzenie działalności w krótkim okresie

(strata ekonomiczna jest mniejsza od FC);
ATC d) MC=MR<AR=P<AVC<ATC ATC
AVC p

D=AR
Q
o strata ekonomiczna wymagaj<1e<1
strata ekonomiczna umożłiwiaj<ica prowadzenie działalności gospodarczej, jest zaprzestania produkcji, ponieważ D=AR
ona równa w wymiarze bezwzględnym FC; jest ona większa od FC. o Q

464 465
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczctl i zadatl
()dpl>Wicdzi

Zadanie 9.3 ,ĄTC = AFC+AVC = 16 + 29 = 45,

f!::::TR -TC= 120 - 180 = -60.
Monopol p Q FC VC TC AFC AVC ATC MC TR MR
Monopol C-ponosi strat<:; ckonomicznq w wysokości 60 j.p. Ponieważ cena monopo-
A lowa jest wit;ksza od AVC, ponoszona strata umożliwia prowadzenie dzialalności
B wkrótkim okresie. Ze wzglt;du na to, że MR> MC monopol w celu zmniejszenia
straty ekonomicznej zwit;kszy produkcję.
C 30 4 64 116 ~ ~----22._ ~_I0_ __12_0-r----i-::.::_j
1
D 5 30 90 150 240 3 5 8 4 150 Monopol D
l--E-"---i-1-0-i--5-0-1 rno 600 700 2 12 14 3 500 AFC = ATC-AVC = 8-5 = 3,
· FC 90
Monopol A Q= FC =3= 3 0,

Q = VC = 150 = 30, VC= AVC · Q = 5 · 30 = 150,

AVC 5 TC = FC + VC = 90 + 150 = 240,
p =!R = 300 = l O, TR = P · Q = 5 · 30 = 150,
Q 30 fi== TR - TC = 150 - 240 = -90.
FC= AFC · Q=4 · 30 = 120, Monopol O-ponosi stratę ekonomiczm1 w wysokości 90 j.p. Wytwarzaj11c i sprzeda-
TC= FC+ VC= 120 + 150 = 270, . jqc 30 jednostek dobra znajduje się w punkcie równowagi (MC=MR) w punkcie
ATC = AFC + AVC = 4 + 5 = 9, ·, zamknięcia, dlatego też monopolista utrzymuje poziom produkcji na niezmienio-
n = TR - TC = 300 - 270 = 30. . . . . . nym poziomie, zaś strata ekonomiczna jest w wymiarze bezwzglt;clnym równa
Monopol A osiqga zysk ekonomiczny (Il > ?),
Jed1~akze. w celu zw1t;ksze111a kosztom stałym.
ekonomicznego monopol zmniejszy produkqt;, pornewaz MR<MC. ·Monopol E

Monopol B , p = TR = 500 = IO
Q 50 '
= TC = 400 = 20, FC = AFC · Q = 2 · 50 = I OO,
Q ATC 20
TC= FC+ VC= 100+ 600 = 700,
VC= TC- FC=400 - 100 = 300,
AFC = ATC-AVC = 20 - 15 = 5, AVC =.VC= .?OO= 12
TR = P · Q = 20 · 20 = 400, Q 50 ,
n = TR - TC=400 - 400 = O. ATC = AFC + AVC = 2 + 12 = 14,
Monopol B osi<1ga zerowy zysk ekonomiczny'. co ?zna~~a, ~e zysk.. . n = TR -TC = 500 - 700 = -200.
równy kosztom ukrytym. Producen~ utrzymuj~ w1~lkosc p1?duk?~ n,t _.
nym poziomie, ponieważ znajduje sit; w punkcie rownowag1 (MC-MR-10).
'. Monopol E ponosi stratę ekonomiczrn1 w wysokości 200 j.p. Ponieważ AVC> P
'' i strata ekonomiczna w wymiarze bezwzglt;dnym przewyższa FC, monopol aby nic
powiększyć strat zaprzestaje produkcji.
Monopol C
Zildanic 9.4 . 5
TR 120
Q=--p ==·30 = 4, Na rys. a) w punkcie równowagi IErd I =3, zaś na rys. b): IErd I = - . A zatem indeks
I 1 1 3
FC = AFC · Q = 16 · 4 = 64, Lernera na rys. a) wynosi: 11. =-, - =I= J, a na rys.
TC = FC + VC = 64 + I I 6 = 180, 1E,„, 1

I= f =~.Oznacza to, że monopol na rys. b) dysponuje większą siht

1
AVC= VC =~=29, b): I„ = JEI
pd
Q 4 3

466
467
 Mikroekonomia - zhi6r ćwiczc(1 i zadatl Od mwicdzi

Zadanie 9.5 MR= P = -IOQ + 120 =-IO· 9,2 + 120 = 28

a) FC= 100, fi= TR-TC=-5Q 2 + l20Q-(Q 3-15Q 2+50Q+ 100)=- Q3+ IOQ2+70Q - 100=
VC=Q 3 - 15Q2 +50Q, :::: (-9,2) 3 + IO· (9,2) 2+70·9,2- 100= -778,688 + 846,4 + 644- 100 = 611,71
Monopolista stosuj<1cy dosk~mah) dyskryminację cenoW<), thiż<ic do osiqgnięcia
AFC = 100,
Q maksymalnego zysku sprzeda.ie dobro po cenie P=28 j.p. w ilości Q=9,2 jednostek
jos~<1ga wte~ly 7:ysk równy 11=611,71 j.p. A zatem monopolista stosuj<1cy dyskrymi-
AVC=Q 2 -15Q + 50,
naCJę _slopma pten:szego,_ przy każdym poziomie produkcji 1JSi<1gnie większe zyski,
2 100 a takze. sprzed.a w1c;ksz<1 ilość dobra, oferuj;1c je po niższej cenie od producenta,
ATC = A VC+ AFC = Q - l 5Q + 50 + - - ,
Q który me będzie stosował tego rodzaju różnicowania cen.

MC=3Q 2 - 30Q + 50; Zadanie 9.6

MC ==MR
b) MC =MR l(MC == 5+4Q
MR= TR'= -20Q + 100 MR== 25 -Q
3Q 2 - 30Q + 50 == -2Q + 100 5 + 4Q = 25- Q
3Q2 - lOQ - 50 = o 5Q = 20
b..=b 2 -4ac=(-10) 2 -4·3·(-50)=100+600=700, Jli '°'26,5 Q =4
TR = 25 · 4 - 0,5 · ( 4)2 = 92
a = - b + J1i l o+ 26,5 = 36,5 = 6 1
2a 2·3 6 ' P= TR= 92 = 23
Q 4
{3=-b-J/i=10-26,5 = .=_16,5 =-2,75
2a 2·3 6
Przedsic;biorstwo osi<1gnie maksymalny zysk wytwarzajqc i sprzedając 6,1 jecl
. P-MC 20-8 12
= ---w- = 20 = 0,6
stek danego dobra;
~f 1. = p
c) P = -10·6,I + 120 = 59
Przedsiębiorstwo będące monopolem pełnym sprzedaje dobro po cenie 59l
cl) fl=TR-TC= -Q3 + 5Q2 + 50Q- 100 = -(6,1) 3 + 5 · (6,1) 2 + 50 · 6,1-100
= -226,981 + 186,05 + 305 - 100 = 164,07 j.p.;
e) W przypadku dyskryminacji cenowej stopnia pierwszego funkcja popytu ryn
wego jest jednocześnie funkcją przychodów marginalnych przedsiębiorstwa
MR = -lOQ + 120, 'Z;tdanie 9.9
natomiast równanie przychodów całkowitych ma postać:
Rynek pie1wszy Rynek drugi
TR = -5Q 2 + 120Q. Ql = 50 - pl :::>pl = 50 - QI Q 2 = 80 - 2Q2 => 2P 2 = 80 - Q 0
MC=MR TR1= Pi"Q1= 50QI -Q12 p 2 = 40 - 0,5Q2 ~
3Q 2 - 30Q + 50 = -IOQ + 120 MR 1= 50-2Q 1 TRz = p z . Qz = 40Qz - Qz2
3Q 2 - 20Q - 70 = o 10 = 50- 2Q 1 MR 2 = 40-Q 2
!}. = b2 - 4ac = (-20) 2 - 4 · 3 · (-70) = 1240, Jli"" 35,2 QI= 20 IO= 40- Q 2
p1 = 50 - 20 = 30 Q2 = 30
<X = - b + J/i 20 + 35,2 = 55,2 = 9,2 p 2 = 40 - 0,5 . 30 = 25
2a 2·3 6 0 1 = (P 1 - MC) · Q 1 = (30 - IO)· 20 = 400
n2 = (P2 - MC) · Q 2 = (25 - IO) · 30 = 450
[3 = -b-Jli = 20-35,2 = -15,2 =-2,5 nM = 11 1 + 11 2 = 400 + 450 = 850
2a 2·3 6
469
 Odp1>wicdzi

Zadanie 9.IO zadanie 9.13

a) MC =MR -warunek maksymalizacji zysku a) fu!1ek pie1wszy b) Rynek drugi
MC = TC' = 4Q + 20, MC = 4Q +I MC = 4Q + l
Q = 200 - 2P => P = 100 - 0,5Q P=l3-Q p = 13-20
TR = P · Q = IOOQ - 0,5Q 2 TR= 13Q-Q2 TR= 13Q-2Q2
MR = TR' = 1OO - Q MR= l3-2Q MR= 13-4Q
4Q + 20 = IOO - Q
MC=MR MC= MR
Q = 16
4Q + J = l3-2Q 4Q +I= IJ-4Q
p = Hl() - 0,5 . 16 = 92
6Q = 12 8Q = 12
Maksymalizuj<1c zysk, cena dobra A wynosi 92 j.p., zaś wielkość sprzedaży 16 Q = 2 Q = 1,5
jednostek; P=J3-2=ll; P = 13 - 2 · 1,5 = I O;
b) MR= 100-Q=O
11 =TR-TC d) 11 =TR-TC
Q=JOO
TR = l 3 · 2 - 22 = 22 TR= 13·1,5-2·(1,5) 2 = 15
P= I00-0,5·Hl0=50
TC = 2 · 22 + 2 = l O TC= 2 · (1,5) 2 + 1,5 = 6
Monopol maksymalizujqc przychód sprzedaje I OO jednostek dobra A w cenie II = 22 - I O = 12; n= 15 - 6 = 9;
j.p. za sztukę.
, e) Na rynku o popycie bardziej elastycznym monopol stosuj<1cy dyskryminację
Zadanie 9.11 ccnowq sprzedaje produkty po niższej cenie.
a) Q = 500 - SP=> P = 100 - 0,2Q
TR = IOOQ - 0,2Q 2
MR = TR' = 100 - 0,4Q
AD !1P
MC = TC' = 2Q + IO E =--·-
"" D. p
2Q + 10 = 100 - 0,4Q
2,4Q = 90
Q = 37,5 a) -O 8 = Li.e_ }_
' 500 8
p = 100- 0,2. 37,5 = 92,5
b) 11 =TR-TC AD= -!OO
TR = JOO . 37,5 - 0,2(37,5) 2 = 3468,75 AD = D 1 - D 0 => D 1 = L1D + D0
TC= (37,5) 2 + IO· 37,5 + 50 = 1831,25 D 1 = -100 + 500
n= 3468,75 -1831,25 = 1637,5 D 1 = 400
Zadanie 9.12 b) zysk przed podwyżk<1 ceny
a) MC = MR - warunek maksymalizacji zysku n= TR-TC
MC=4Q TR = 8 · 500 = 4000
2P = 200 - Q => P = IOO - 0,5Q TC = 3000 (z danych)
TR = I OOQ - 0,50 2 n = 4000 - 3000 = IOOO
MR = TR' = IOO - Q zysk po podwyżce ceny
4Q = 100-Q II= TR-TC
Q = 20; TR = I O · 400 = 4000
b) p = JO() - 0,5 . 20 = 90;
TC=ATC.Q=> ATC=TC +1
c) TR = max=> MR = O Q
100-Q=O TC = 7 · 400 = 2800
Q = 100; n = 4000- 2soo = 1200
d) p = 100 - 0,5 . 1oo = 50;
e) 100 - 0,5Q = 70 c) Przy niskiej elastyczności cenowej popytu IEpd I< I podniesienie ceny jest dla
Q = 60. monopolu opłacalne.

470
 Mikroekonomia - zhi6r ćwiczcl1 i zada fi --~dzi _ _ _ _ _ _ _ _ _

Zadanie 9.15 . ·· ·k
a) MC = MR - warunek maksymahzaqt zys u
Q, = -b--Jli = -20-17,89=18,9
- 2a 2 · (-1)
MC = Q + 5
TR= IOOQ-2Q 2 Organ regulacyjny wybierze większ<) produkcję wynosz<1c<1 Q 18,9 sztuk,
MR= 100-4Q w efekcie czego:
Q + 5 = toO - 4Q P = 21 -18,9 = 2,1 zł
5Q = 95
Q = 19; c) P = MC ==> P = l zl, a zatem: Q = 21 -- P = 21 - ł = 20.
Przy tej wielkości produkcji ATC == 20 +I= 2 zł.
62
l ) P = lOO - 2 · 19 =
:) Il=TR-TC=l00·19-2·(19)2-[0,5·(19) +5·.~+.
; 2 lo 15()] - 752 5 ·
- ,. . . 20
Strata przedsiębiorstwa wynosi zatem: 2 zł - I zł = I zł.
Zadanie 9.16
P-MC 1
Zadanie 9.18
p = IEpdl
a) Każda z firm dostarczajqcych półprodukty osiqga zysk maksymalny wówczas,
gdy: P = MC. A zatem:
P-2 TC = Q 2 + IOQ + 40
p 3 MC = TC'= 2Q + 1O
1
P-2= P P==MC
3
P = 2Q+ 10 :=::} QA = 0,5P-5
P=3zł.
Jeżeli na rynku funkcjonuje I O firm, wówczas:
Zadanie 9.17 Qs = 5P-50

a) A TC = ~~ + l =:> TC = 20 + Q b) re = (20 - P)Qs = (20 - P)(5P - 50) = IOOP - 5P2 + 50P - 1000
Q
re = -5P 2
+ 150P - 1000
MC=TC'=l
dJT
TR= P·Q = (21-Q)· Q = 21Q-Q2 7T, =max:=::} =O:=::} -JOP + 150 =O
()p
MR = TR' = 21- 2Q P = 15 zł
MR=MC Q.1. = 5 · 15 - 50 = 25 szt.
2l-2Q = 1 Przedsiębiorstwo BETA oferuje cenę niższ<1 od swojej ceny wartości, jednakże
Q = 10 jest to cena wystarczajqco wysoka, aby optymalizować wielkość podaży.
p = 21 - LO = 11 zt.
Zl_tdanie 9.19
b) P = ATC
1 J
20
21-Q=-+l
a)
MR=P
[
l--1.
EP"
I
Q
21Q-Q 2 = 20+Q
-Q 2 +20Q-20 =o MR == o :=::} P(l - -•l ,
El'"
IJ= o :=::} Epd == - I
/).. = b2 _ 4ac = (20)2 -4· (-l)·(-20) = 320 .J"i. = 17 ,89 -20P
-1 ==
- b + fi5. - - 20 + 17 ,89 "' 11 400-20P
QI= 2a - 2·(-1) ' p == 10

,.,...,....,
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczc1l i zatłml _ _ _ _ _ _ _ _ _<_>dr_owicdzi
-~---~~---=~==::__c;:;=-'-'-~-'--'---~~~----.:._.

b) TR=P·Q=(20-Q)·Q=20Q-Q 2
Q}) =400-20·10=200
MR= TR'= 20-2Q
b) Q0 = 400-20P => P = 20-0,05Q MR=MC
2
TR = P · Q = (20- 0,05Q)Q = 20Q- 0,05Q 20-2Q=5 P=20-7,5=12,5
TR(200) = 20 · 200 - 0,05(200) 2 = 4000 - 2000 = 2000. Q= 7,5
rr = (P- MC)·Q = (12,5-5)·7,5 = 56,25
Zadanie 9.20
Dysponujqc jedynie MC oraz współczynnikiem elastyczności MC = P ""-* 5 = 20- Q ""-* Q = 15

Zadanie 9.22
a) Q = 200
b) p = 60
~c) TR= P·Q = 60·200=12.000
ii':
20 20 ':t TC= ATC · Q = 30 · 200 = 6.000
~„
P,. = (. . I ... ) = 0,33
· = 60,60 zl
1- d) 1f =TR -TC= 12.000 - 6.000 = 6.000
11,51
20 20
Pi1 = ( l )= 0,17 = 117,65 zł I; = 40 zł => E
,
1
b. p
= _.!. =
-4·40
= -4
l- I'• Q, 200-4. 40
11,21
Segment C należy wyeliminować, ponieważ charakteryzuje się on mało elastycz b. P. -4. 45
P, = 45 zł => E 1 = - -2 = = -9
(nieelastycznym) popytem (!Ept!I <I) na produkt wytwarzany przez monopoli· • l" Qi 200-4·45

I~ = 40 zł -? Q, = 40 i Pi = 40 zł -? Q1 = 40
Zadanie 9.21
a) b) E _ Q1 - Q, . ~ - Pi _ 20- 40 . 45 - 40 17
p "" - I . I - l . l = --
100 .................................!J.laX ·(Q1 + Q2) (.Pi+P..) ·(40+20) (40+45) 3
2 2 . 2 2

1
c) MR=P[l--
, i)=42,5(1-2-)=35
1E"" 17
d) TR = max => MR = O
QD = 200 - 4P => P = 50 - 0,25Q
TR= P· Q = (50-0,25Q)· Q = 50Q-0,25Q 1
MR= 50-0,5Q
10 50-0,5Q =O=> Q = 100
MC=ATC e) TR(lOO) = 50·100- 0,25(100) 2 = 2500
MR=MC
MR= 50-0,5Q MC = 2Q-200
Q
o 5 7.5 10 15 20 25 50 - 0,5Q = 2Q - 200
 Mikroekonomia - zbi6r ćwiczcl1 i zadań Od mwicdzi

Q = 100 b) Q = 300
p = 50 - 0,25 · l oo = 25 c) P = 20-0,025 · 300 = 12,5 zl
2
f) :re = TR - TC = 50Q - 0,25Q 2 - Q 2 + 200Q- 500 = - l,25Q + 250Q - 500 MR=MC
:rc(l OO) = -1,25(100)2 + 250 · 1OO-500 = 12.000 20- 0,05Q = 7,5
Q = 250
Zadanie 9.24 d) P=20-0,025·250=13,75
a) Mniejsza elastyczność cenowa popytu dla każdego poziomu ceny występuje
w segmencie B, zaś wic;ksza - w segmencie A. p
b) Przyjmując założenie, że produkcja jest bezkosztowa, MC = O i pokrywaj<! się 20-
z osiq odciętych. Punkt przecictcia sict wielkości marginalnych, czyli MC i MR „
19 -
leży na osi OX. Pionowe współrzędne tych punktów wyznacza.i<! ceny w segmen-
cie A (PA) i w segmencie B (P11 ). 18
17
p
16 -
15-

9 --
8
7
6
5 --
4 -
Q Oxs o OxA Q 3
segment B segment A 2
1

o 100 200 250 300 400 500 600 700 800 Q

d) różnicowanie cen stopnia trzeciego.

Zadanie 9.25
a) Q = 800-40P => P = 20-0,025Q
TR = P · Q = (20- 0,025Q)Q = 20Q- 0,025Q 2
MR = TR' = 20- 0,05Q
MR=MC
20-0,05Q =5

477
 M ikrockonomiu - zbiór ćwic7_c1l i zad mi ·---'(-"-ld'-'-pll.wicdzi

Rozdział
10 p
2s--
Konkurencja monopolistyczna D

P1·01>onujc się nastę1>u.i~1cc rnzwil1zania 20- -

TEST PRAWDA - FAŁSZ

15- -
IP, 2P, 3F, 4F, 5P, 6F, 7P, 8P, 9F, lOP, 11.P, 12P, 13F, 14r„: 15P, 161~ l 7F, 18P, l 9P 20F
21 P, 22P, 23P, 24F, 25F, 26P, 27P, 28F, 291~ 30P. ' '
10---

TEST WIELOKROTNEGO WYBORU

5 --
1abd, 2acd, 3bcd, 4abc, 5ad, 6abc, 7bcd, 8bc, 9b, lOac, 1 I c, l 2b, 13abd, 14abc 15d
16d, 17abd, l8ab, 19bcd, 20bd. ' '
() 100 200 300 400 500 Q
ZADANIA
Zada n ie lll.3
Zadanie l O. I
Rzeczywista krzywa popytu DD przecina krzywą LATC w punkcie równowagi.
p a) Q = -0,5P + 100 P = 200-2Q
wzl
10- -
LTC ,
LATC=--=Q- -4Q+IOO
9 Q
LATC=P
7 -- Q2 - 4Q + IOO = 200 - 2Q
6 - Q 2 - 2Q - 100 = o
5 - d

4 -- /::,. = b 2 -4ac = (-2) 2 -4·1-(-100) = 404, .fi,."' 20,1

3 --
<X=---=
-b+E -(-2)+20,1
""11
2 --
D 2a 2
1-
-b-E -(-2)-201
f3 = 2{-;-- = 2 ' = -9,05;
o 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130140 Q
a) dd - planowana krzywa popytu, b) P = 200 - 2Q = 200 - 2 · 11 = 178
DD- rzeczywista krzywapopytu,
Al3 - wielkość sprzedaży utracona na rzecz konkurentów. c) Planowana krzywa popytu w długim okresie jest styczna do krzywej LATC.
b) AB = 130.000 - 11 O.OOO = 20.000. Równocześnie w równowadze długookresowej MR=MC. A zatem:
LMC = 3Q2 -8Q + 100
Zadanie 10.2 TR= P · Q = 200Q-2Q2
a) Q = -40 · 15 + 800 = 200 MR= TR' = 200 - 4Q
b) Q = -40. 12 + 800 = 320 3Q 2 - 8Q + !OO = 200 - 4Q
c) Q = -20 · 12 + 600 = 360 3Q2 - 4Q - IOO = O
d) Q dd DD
/::,. = b 2 -4ac = (-4) 2 -4·3-(-100)=1216, fi."' 34,9
·-
100 17,5 25 ------
b + -J-X = - (-4) + 34,9 = 38,9 "' 6 5
200
300
15
12,5
20
15
---- <X = -
2a 2·3 6 '
400 IO Hl '3= -b-E ==-<-4)-34,9 =3o,~=_515 _
ł- ... ... ... "' ' '
....
I

Mikroekonomia - zbiór ćwiczc1\ i zada1l Odmwicdzi

LMC(6,5)=3 · (6,5) 2 - 8 · 6,5 + 100 = 174 b) LATC(l0)=2(10) 2 -50 · IO+ 400= 100 LATC(9)=2(9)2- 50. 9 + 400= l 12
MR(6,5) = 200-4 · 6,5 = 174 c) y = 100 + 10 · IO y = 1.12 + 14 · 9
LMC= MR y = 200 y = 238
Wykorzystujqc wzór Amorosa-Robinsona: W wyniku zmiany oczekiwanej krzywej:
l ;lQ = Q2-QJ = 9-10 = -1
MR=P(l--)
ilP = P2 -P 1 = 112-100 = 12
IE'"' !:-,. )' = )'z - }' J = 238 - 2()() = 38
otrzymujemy:
l Zadanie 10.6
174=178(1--) a) Q = 100-2/' ~ P = 50-0,5Q
/E,"'' TR = 50Q - 0,5Q2
IEpdl = 44,5 MR= 50-Q
MR=MC
Zadanie I 0.4 50-Q =JO
a) Równowaga długookresowa w modelu konkure1~cji monopolistycznej 1~a miej-
sce wówczas, gdy planowana krzywa popytu dcl .1est styczna do krzywe.1 LATC;
Q = 40;
A zatem zrównuj<1c nachylenie obu krzywych otrzymujemy: · b) P = 50 - 0,5Q = 50 - 0,5 · 40 = 30
LATC = Q2 - IOQ + 50 n = (P - MC) · Q = (30 - 10) · 40 = 800;
c) Q = 44
()LATC = 2Q- IO p = 50 - 0,5 . 44 = 28;
{)Q
d) n = (P - MC) · Q = (28 - IO) · 44 = 792;
{)P =-6 e) Wzrost produkcji o 10% przyczyni si<:( do obniżenia zysku o 8 j.p., co oznacza
()Q spadek o 1%.
2Q- l0 = -6
2Q = 4 Zadanie 10.7
Q=2 a) W pełni wykorzystany istniejqcy obecnie zasób riksz jest w stanie zapewnić 1500
b) Ponieważ w długim okresie P=LATC, dlatego też cen<:( obliczamy wstawiajqc do kursów tygodniowo, ponieważ:
równania LATC wielkość produkcji Q = 2: Qs = 30 · 50 = 1500;
LATC(2) = (2) 2 -10 · 2 + 50 = 34 . . . b) Popyt na przejazdy riksz<! wynosi 1990 przejazdów tygodniowo, ponieważ:
c) Liczb<:( przcdsi<:(biorstw w grupie produktowej (y) obhczamy podstawta.J<lC do
QD = 2000- SP= 2000- 5 · 2 = 1990.
równania na krzywq oczekiwam1 popytu:
A zatem nadwyżka popytu nad podaż<! wynosi 32,67% całkowitego popytu;
p = y - 6Q ~ y = p + 6Q
y = 34 + 6. 2 c) Tygodniowe koszty sq równe 75 zł w przypadku pełnego wykorzystania rikszy,
ponieważ:
y = 46
TC = 60 + 0,3 · 50 = 75 zł
Zadanie 10.5 Natomiast koszt przecic;tny wynosi 1,50 zł za jeden przejazd, gdyż:
a) LATC = 2Q 2 - 50Q + 400
ATC = T~ = 2~ = 1,5 zl
{)LATC = 4 Q _ 50 Q 50 .
dQ Oznacza to, że rikszarze osi<1ga_i<l tygodniowy zysk nadzwyczajny w wysokości:
()P = -10 n= (P-MC) · Q = (2--1,5). 50 = 25 zł,
()Q czyli w ci<igu roku (rok = 50 tygodni) 1250 zl.
4Q-50 =-IO 4Q-50 = -14 d) Potrzeby konsumentów nie sq zaspokojone, gdyż popyt na przejazdy riksz<1 jest
Q =IO Q=9 o 32,67% wi<:(kszy niż podaż riksz.

!IS<I
480
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczc1l i zadmi Odpowiedzi _

Zadanie l 0.8 t-. = // -4ac = (-3,5) 2 -4 · 9(-4,5) = 12,25+1620 = 1632,2

a) Przedsiębiorstwo monopolistyczne. maksymalizuje zysk, gdy MR=MC,
11? = p . Q = 400Q - 5Q2 -b+-Ji.. -(-3,5)+40,4 43,9
QI=---·= =-=2,44
MR= 400-lOQ 2a 2 ·9 18
MC = lOQ + 40 -b-.Ji.. - -(-35)-404 -369
lOQ + 40 = 400 - JOQ Q2 - ' , - --.'- - - ') 05
- 2a - 2 ·9 - 18 - ~,
20Q = 360
Ponieważ produkcja nie może być ujemna, odrzucamy pierwiastek Q,. Wielkość pro-
Q = 18;
dukcji Q 1 spełnia warunek dostateczny maksimum. ~
b)P = 400-5 · 18 = 310;
c) P(2,44) = 50 - 0,25(2,44) = 49,39 zł.
c) n = TR - TC = 400 . 18 - 5 . ( 18) 2 - 5 . (18) 2 - 40 · 18 - 600 = 2640.
d) :rc(2,44) = -3(2,44 ) 3 + 1, 75(2,44 ) 2 + 45(2,44) - 40 = 36,64 zł.
Zadanie 10.9
Zadanie IO. 12
QD = 600-2P =::? P = 300-0,5Q a) Optymalm1 liczbę przedsiębiorstw w równowadze długookresowej obliczymy przez
TR= P·Q = (300-0,5Q)·Q = 300Q-0,5Q
2 podzielenie łqcznej produkcji gałęzi i produkcji typowego przedsiębiorstwa.
W celu wyznaczenia wielkości produkcji (Q) typowego przedsiębiorstwa należy
MR =300-Q=O wykorzystać warunek równowagi: P = LATCmin'
Q=300 LTC
p = 300 - 0,5 . 300 = 150 LATC =- - = 2Q-, -20Q+ 60
Q
Q/) = 600 - 2 · 150 = 300 LATC =min.=::? LATC' =O
TR(300) = 300 · 300 - 0,5 · (300) 2 = 90000 - 45000 = 45000 4Q-20 =o
Zadanie I O. I O Q=5

l
·1) b) Cena równowagi długookresowej gałęzi, jest równa minimum długookresowych
c MC 8Q+l5
kosztów przeciętnych.
P = ( - .L =::? 180 = ( _
1
~) =::? Q = 15 LATC = P
1
LATC(5) = 2(5) 2 - 20 · 5 + 60 = IO
IE""I c) Lqczna produkcja gałęzi, równoważqca rynek produktu wynosi:
b) TR= P·Q = 180 zł ·15 = 2700zl Q/) = 400- 2. 10 = 380.
Zadanie IO. 1 I d) Ze wzgll;du na to, że typowe przedsiębiorstwo wytwarza 5 jednostek produktu,
a) Jr= TR-TC w tej gałęzi jest miejsce dla 76 przedsiębiorstw. Dopóty, dopóki liczba przedsię­
biorstw nie wzrośnie do 76, przedsiębiorstwa funkcjonuj<1ce w gałęzi będi1 osi<J-
Q0 = 200 - 4P =::? P == .50 -- 0,25Q galy zysk wyższy od przeciętnego w całej gospodarce.
TR = P · Q = (50- 0,25)Q = 50Q-- 0,25Q 2
2 3 2 Zadanie 10.13
n= 50Q-0,25Q - 3Q1 + 2Q 2 -5Q-40 = -3Q + l,75Q -
Pole na rys. a) przedstawia przychód całkowity (TR)
b)MC=MR Pole na rys. b) przedstawia zysk ekonomiczny (:re)
lvIC = 9Q 2 - 4Q + 5 Pole na rys. c) przedstawia przychód całkowity (TR)
Pole na 1ys. b) przedstawia zysk ekonomiczny (:re).
MR= 50-0,5Q
9Q 2 - 4Q + 5 = 50 - 0,5Q Zadanie 10.14
2
9Q -3,5Q-45 =o a) 200, 400
 Mikroekonomia - zhi()r ćwiczcl1 i zadat'1
Odpowiedzi

b) o P (dla dd) p dlaDD nic j~st do nich styczna. A zatem w punkcie równowagi dlugookresnwei· p = LATC,,
100 ;:;: 111111. .
22 25
150 21 22,5 0,04Q - 0,8 = -0,4 => Q = I O
200 20 20 Ponieważ: P = LATC = min. => P( 10) = 0,02( J0)2 _, 0,8 . Io + 50 = 4 4
250 19 17,5 c)
300 18 l5 p
350 17 l2,5 50
400 16 10
44 E (10,44) ______- LATC = 0,020 2 - 0,80 + 50
450 15 7,5
40 ~
500 14 5
550 13 2,5
600 12 o
20--
c) cl. zmaleje; c2. 450 (ponieważ: Q 3 = -50 · 15 + 1200 = 450); c3. więcej, 250;
d)
10

BC - wielkość sprzedaży utracona na rzecz o 10 20 30 40 50 o

konkurentów
20 - CA - różnica wielkości popytu analizowanego
przedsiębiorstwa, wynikająca ze
rynkowego na oferowane przez firmę
20 -

15
d
10 -

450
o 1oo 200 300 400 500 600
01 03 02

Zadanie 10.15
a) P = -0,4Q + h 1 _,. planowana krzywa popytu dd
P = -0,7Q + b2 -> rzeczywista krzywa popytu DD
b) LTC = 0,02Q 3 - 0,8Q 2 + 50Q => LATC = 0,02Q 2 - 0,8Q + 50
LATC = min. => LATC' = O
W punkcie równowagi długookresowej planowana krzywa popyt u dcl jest styczna d?
krzywej długookresowych kosztów całkowitych przeciętnych (LATC), zaś rzeczywt·
sta krzywa popytu DD przecina planowatH\ krzywq popytu dcl i krzyw<! LATC lecz

484
,„.l AOC:
 Mikroekonomia - zhiór ćwiczci1 i zmhul

Rozdział 11 , =a11~ 11 _()P(Q11 )_p_ Q

M'J'-11 • - • - I- Il
_aP
Teorie' oligopolu dQ,J c)Q/I dQ
Prnponujc się następujitcc rozwiitzania czyli:
TEST PRAWDA - FAŁSZ MRA = <)() + 160. (-0,5) =Hl
Il~ 2P, 3P, 4F, 51~ 6f~ 7F, 8P, 9P, lOF, I li~ 12F, 13P, 14F, 15P, 161~ 17F, 18F, 19P, 20P. MR11 = 90 + 60 · (-0,5) = 60
21 F, 221~ 23F, 24P, 25F, 26P, 27P, 28F, 29P, 30F, 31 F, 32F, 33P, 341~ 35P, 36P, 37F, 38P. Oznacza to, że przedsiębiorstwo o większej produkcji osiiiga mniejsze przycho-
39F, 40P ' dy marginalne.
b) Zyski duopolistów wynosz<i:
TEST WIELOKROTNEGO WYBORU nA= PA · QA - TC A = 90 · 160 - 1o · 160 = 12.800
1acc!, 2abc, 3bccl, 4abd, 5ac, 6bcl, 7bccl, 8abc, 9d, lOb, llab, 12acd, 13abc, 14abd, riu= Pn· Q11 - TC11 = 90 · 60- 0,5(60) 2 = 3.600
15cd, 16abc, 17d, 18abc, 19d,20c,2labd,22c,23bc,24c,25bd,26a,27c,28d,29d,
30d,3lb,32abc,33a,34a,35a,36d,37a,38b,39abc,40ab. Zadanie I I .2
Funkcje reakcji duopolistów wyznaczamy porównujqc pochodne cz<istkowe ich
ZADANIA funkcji zysku do zera:
Zadanie 11. I n,\= 1RA - TC~ 1 =[150-0,5(QA+Qu)J · QA - IOQA= -0,5QA 2 - 0,5QAQn + t40QA
a) n A= 71?,cTCA=[200-0,5(QA+Q/J)j. Q,rlOQA= -0,5Q,,2- 0,5QAQJJ + 190QA ani Q
CJQ.I = 0 => - 0A -{),5 + 140 = 0=> QA = 140-0,5Q11
fiu= TRJJ-TCn=[200-0,5(QA+Qn)J · QIJ-0,5Q 1 /= -QIJ2 -
0,5Q11 Qll + 200Qll
/J

Maksymalizacja zysku w modelu Cournota wymaga spełnienia warunków: - funkcja reakcji przedsiębiorstwa A
11 13 = (150- (QA + QIJ)J · Q/J-0,5Q112 = -Q1/-0,5QAQIJ + J50Q 11
and. = o==:- - QA - o,sQ11 + 190 = o
dQ,J an 11
CJQ =o=> - 2Qn -0,5Q. 1 +150 =o=> On= 75-0,25Q..,
an! =o~ -2Qn -0,5QA + 200 =o
1 Il

dQ/i - funkcja reakcji przedsiębiorstwa B

QA = 190 - 0,5QIJ - funkcja reakcji przedsiębiorstwa A
QJJ = LOO - 0,25QA - funkcja reakcji przedsiębiorstwa B b) Jeżeli przedsiębiorstwo A jest liderem, wówczas whicza do własnego równania
Optymalną wielkość produkcji przedsiębiorstwa A otrzymujemy wstawiając do zysku funkcję reakcji przedsiębiorstwa B, co umożliwia mu maksymalizowanie
funkcji reakcji przedsiębiorstwa A pod QJJ = 100 - 0,25QA: zysku, lak jakby był monopolem absolutnym (czystym).
QA = 190-0,5(100- 0,25QA) = 190-50 + 0,125 QA ::::> QA = 160 r!A = -0,5 QAZ - 0,5QAQIJ + J40QA
Natomiast wielkość produkcji przedsiębiorstwa B otrzymujemy wstawiając W równaniu zysku, QB zastępujemy wyrażeniem: QIJ= 75 - 0,25Q/11 dzięki czemu
funkcji reakcji przedsiębiorstwa B pod Q,.1 = 190- 0,5QIJ: otrzymujemy funkcję zysku przedsiębiorstwa A:
QIJ = 100-0,25(190-0,5QH) = 100-47,5 + 0,125 QIJ==>QJJ = 60 Il= -0,SQA 2 - 0,5QA (75 - 0,25QA) + l 40Q,I = -0,375QA 2 + I 02,5QA
Całkowita wielkość produkcji na rynku duopolu wynosi: A zatem:
QM = QA + Q 11 = 160 + 6() = 220 an
'\ A = -0,75QA -1- 102,5 = 0 ::=;. QA ""137
Cena rynkowa wynosi: vQA
p = 200 - 0,5QM = 200 - 0,5 · 220 = 90 Przedsiębiorstwo A realizuje zysk w wysokości:
A zatem: HA(l37)= -0,375. (137) 2 + 102,5. 137 = 7004,L
MR = dTR:1 = ()P(Q..i) =P+Q . ()p Przedsiębiorstwo B przyjmuje wielkość produkcji lidera jako daną a następnie wsla-
A dQA ()QA A dQ wiajqc jq do własnej funkcji reakcji, określa swojq wielkość produkcji i wysokość
zysku:

486 487
 ..•,•

Mikroekonomia - zbiór ćwiczci1 i zadati Od owicdzi

Q13(137) = 75-0,25. 137 = 40,75 ' c) nA = IO· (I )2- 2 · ( 1) 2 - 2 · l · 3 - 2 = o

rlll= -Q1,2-0,5QAQ/I + 150Q11 = (-A0,75) 2 - 0,5 · 137 · 40,75 + l50 · 40,75 :::: 4981,6 rl 11 = 14·3-2·1·3-2-(3) 2 -4= 14
9
Zadanie L1.3 Zadanie l l .5
a) Przedsiębiorstwo I Przedsiębiorstwo 2 2 200 2
a) Q[) = Qs = QSI + QS2 = Q[) = < . - P2 = 200 -- 2P
MC 1 = IO MC2 = 15 2 2
P 1=50-(Q 1 +Q 2) P 2 =(50-Q 1)-Q 2 •... QSI = 200- 2P 1 Q,,. 2 = 200 - 2P2
P 1=(50-Q 2)-Q 1 TR 2 =[(50-~ 1 )-Q 2 j · Q 2 =50Q2-Q 1Q
2
-Qz2/·. 1
P, = 100 - 0,5QSI P 2 = 100- 0,5Qs2
TR 1=P 1Q 1=[(50-Q 2)-QiJ · Q 1=50Q1-Q 1Q2-Q1 .; .
Przedsiębiorstwo A

MR =()TR,= 50-Q -2Q MR = dTR = 50-Q -2Q

2 MR 1 =MC 1
I ()QI 2 I 2 (JQZ ·I 2
MC 1 =4Q 1
MR 1 =MC 1 MR 2 = MC 2 TRI = IOOQSI -0,5QSl2
50-Q 2 -2Q 1 = 10 50-Q 1 -2Q 2 =l5 MRI= HJO-Q,,.I
Q 1 = 20-0,5Q 2 Q2 = 17,5 - 0,5QI 4QI = .IOO-QSI
b){QI : 20- 0,5Q2 =>QI = 15, Q2 = 10 Q,,., = 20
Q2 - 17,5-0,5QI P 1 = IOO - 0,5 · 20 = 90
c) P 1 = (50 - Q 2)-Q 1 = (50-10) -15 = 25 Przedsiębiorstwo B
P 2 = (50-Q 1)-Q 2 = (50-15)- LO= 25 MC 2 = 6Q 2
a zatem: P 1 = P 2 TR 2 = lOOQ,,. 2 - 0,5Qsz2
d) fl 1 = (P 1-MC 1) • Q 1 = (25- IO)· L5 = 225 MR 2 = 100 - Qs 2
fl 2 = (P2 -MC2 ) · Q 2 = (25 - 15) · 10 = 100 7Q2 = 100-Q,,.2
rIM= P 1 + P2 = 225 + 100 = 325 QS 2 = 14,29
e) W stanie równowagi przedsiębiorstwo o niższych kosztach produkcji 7rn·•mlll1rn P2 = 100- 0,5 · 14,29 = 92,86
większy udział w rynku. b) rI 1 = TR 1 - TC 1 = 90 · 20- 2 · (20) 2 - 4 = 996
n2 = TR2 - TCz = 92,86. 14,29 - 3. (14,29) 2 - 6 = 708,36
Zadanie 11.4
a) p = 20 - 2Q1J => p = 20 - 2(QA + Q13 ) c) Przedsil{hiorstwo pierwsze sprzedaje 20 jednostek produktu w cenie 90 j.p.
i osi<1ga zysk w wysokości 996 j.p. Natomiast przedsiębiorstwo drugie sprzedaje
TC~ 1 = IOQA + 2
!4,29 jednostek produktu w cenie 92,85 j.p. i osi;iga zysk w wysokości 708,36 j.p.
TCn = 6Qn + 4 Swiadczy to o tym, że bardziej oplaca się sprzedawać wil{ksz<t ilość produktów po
nA= TR11 -TCA = [20-2(QA + Qu)J · QA - IOQA -2 = IOQA-2Q}-2QAQJJ- niższej cenie.
()f!
n = max =>
A "QA = o => I o- 4QA - 2QIJ ,-: o Zadanie 11.6
O A

QA = 2,5 - 0,5QIJ a) W odniesieniu do przedsiębiorstwa J\:

lin= TRI/ - TCIJ = [20- 2(Q;1 + Q11 )] · Q 11 - 6Qu-4 = l4Qn - 2Q;1Q11 - MRA = MC
(J[J TRA = P · QA = [74-4(QA + Qn)I · QA = 74QA - 4QA 2 - 4QAQn
rJ 11 =111aX => li= Q => 14-2QA -4QIJ = Q
()QI/ .
Q11 = 3,5 - 0,5QA MR
A
= dTR.,
dQA
= 74-8Q A
-4Q
li
QA = 2,5 - 0,5Ql/
{Q = 2,5 - 0,5QA => QA = 1, Q 13 = 3; 74-8QA-4Q11 = 10
11
b) p = 20 - 2(1 + 3) = J2; QA = 8-0,5QlJ;

488 489
b) W punkcie równowagi QA = Qw A zatem rozwi<1zujqc układ równań:
przedsiębiorstwo B
QA = 8 - 0,5Q11
{ Q A=.Q /J => QA = Q 11 = 5,33 P=50 j.p. P=40 j.p.

Obliczamy, że każde z analizowanych przedsiębiorstw dostarczy na rynek'~ przedsiębiorstwo A P=50 j.p. 1O.OOO, 1O.OOO --~ - ~OOO, I4.000
jednostek produktu; P=40 j.p. 14.000, - I .OOO 0,0
c) W sy~uacji, gdy oba ~rzedsiębiorstwa zmówi<! się, wówczas ustalony przyc
margmalny ma postac: . Strategi<! optymalm1 dla obu przedsiębiorstw tworzqcych duopol będzie ustale-
nie ceny dobra X do poziomu P = 40 j.p. Jeżeli przedsiębiorstwo A obniży cenę,
MR= 74-8Q
wówc~as m?.g'l mieć miej.sce dwie sytuacje: przedsiębiorstwo B nie zmieni ceny
74-8Q = 10
lub tez obmzy cenę. W pierwszym przypadku przedsiębiorstwo A osi<1gnie zysk
Q= 8
w wysokości 14.000 j.p., w drugim zaś - zysk spadnie do zera. Jeżeli przedsię­
W, sytuacji, gdy .ob~1
prz?dsiębiors~wa na .skutek ~orozumienia podzielą ~
biorstwo A nie obniży ceny, wówczas przedsiQbiorstwo B nie zmieni ceny lub też
rowno między s1eb1e, wowczas kazde z mch będzie wytwarzało po 4 jedn
obniży ~enQ. W pi~rwszym pr7:ypadku przedsittbiorslwo A osh1gnie zysk równy
produktu.
JO.OOO J.p., w drugim - pomes1e stratę rówm1 I.OOO j.p. Podobne rozumowanie
można przeprm;adzić w odniesieniu do przedsiębiorstwa B. A zatem optymalną
Zadanie 11.7
strategu1 w analizowanej grze będzie obniżenie ceny z 50 do 40 j.p. Zysk: 14.000
a) Dla przedsiębiorstwa A mamy:
j.p. lub Oj.p. jest lepszy niż zysie 1O.OOO j.p. i - 1.OOO j.p.;
Q11 = 100 - Pn + 0,5PA
Sl<~n równo"'.agi Nasha opi~uje pole wskazuj<1ce wynik 0,0. Jest to efekt osi<1-
PA = 100 + 0,5P/J - QA g111ęty w wymku zaslosowa111a przez oba przedsiębiorstwa strategii optymalnych
Zrównuj<1c teraz MR z MC otrzymujemy: z ich punktu widzenia.
MRA =MC
TRA =PA . QA = (100 + 0,5P/J - QA). QA = IOOQA + 0,5Qj~/J - QA
2
przedsiębiorstwo B
MR.A = 100 + 0,5Pu - 2QA
wysoka cena niska cena
100 + 0,5Pn - 2QA = 20
stqd: przedsiębiorstwo A wysoka cena 50,50 35,36
QA = 40 + 0,25P/J niska cena 36,35 28,28
Wprowadzaj<ic teraz QA do równania ceny, otrzymujemy:
Zadanie I I.IO
f~,1 = 100 + 0,5PIJ - 40 - 0,25Pn = 60 + 0,25Pn;
Wydatki na reklamę przedsiębiorstwa A (w mln j.p.)
b) Obniżenie ceny przez przedsiębiorstwo B powoduje, że krzywa popytu n~\· . 5 IO
dukty przedsiębiorstwa A przesunie się w lewo, w efekcie czego przedsiębi?
stwo to zmuszone jest do obniżenia ceny na wytwarzany przez siebie sprzętel~ Wydatki na reklamę 5 45,45 35,50
troniczny; IO 50,35 40,40
c) w stanie równowagi 1~.1 = PIJ' a zatem:
J~. 1 = 60 + 0,25/'A
/~., = 80 Q = -P + 200 =::;. P = -Q + 200
co oznacza, że PA = Pu = 80 j.p.
Z równania· popytu obliczamy wielkość popytu: TR = P · Q = (-Q + 200)Q = -Q 2 + 200Q
QA = Q/J = l()() - 80 + 0,5 · 80 = 60. MR= -2Q+200
Natomiast zysk przedsiębiorstwa A i przedsiębiorstwa B wynosi 3600 j.p., MR=MC
waż: - 2Q + 200 = 4Q + 20
n= (P-MC) · Q ~ (ą0-20) · 60 = 3600j.p. Q=30

490 491
 (hl 10wicc.łzi
Mikroekonomia - zhi(1r ćwiczc(1 i zada1l

b) Ponieważ przedsiębiorstwo A kontroluje więkim1 cz((ŚĆ światowych zasobów c)

danego surowca, dlatego też bttdzie to się przekładał? na większą produkcję c1. 90; c2. 6, 370 (ponieważ: :n: = TR - TC = 540 - 170 = 370); c3. 18 (ponieważ:
i sprzedaż. Przedsiębiorstwo A kontrolując trzy razy w1ększ<1 część światowych 3 · 6 = 18), 1110 (ponieważ: 3 · 370 .= 111 O); c4. utrzymania.
zasobów, uzyska trzy razy większą część rynku kartelowego i w efekcie będzie
dostarczało na rynek 22,5 jednostek, podczas gdy przedsiębiorstwu B przypad- Zadanie I Ll 4
nie wyprodukowanie i sprzedaż 7,5 jednostek. a)
. -------------·-·--·----·----,..---·-----·-----------
c) P = -30 + 200 = 170zl. p QI~> ____- TR MR
----·-----··---
~------..,---------

5,90
- - - - - - - - - - ---~)____
20 _ _ _ _]1!______
Zadanie 11.12
W warunkach konkurencji o charakterze selektywnym menedżer musi umieć myśleć 5,80 30 174,0 5,6
'---

- - -----~---
z wyprzedzeniem. Wybór optymalnego wariantu działania zależy od jego zdolności 5,70 40 228,0
do przewidzenia kolejnych posunięć konkurentów. 5,60 50 280,0 5,2
5,50 60 330,0 5,0
Zadanie 11.13 - 5,40 62 334,8 2,4
---

a) 5,30 64 339,2 2,2

p Q/) TC TR MC MR 66 343,2 2,0
,__Qs 5,20
o 150 o o o - - 5,10 68 346,8 1,8
l 140 l 40 140 40 1.40 _?,OO 70 350 1,6
130 2 70 260 30 120
2 b)
120 3 80 360 Hl 100
3
110 4 I.OO 440 20 80 p
4
130 500 30 60 MG 7 --
5 100 5 MR
90 6 170 540 40 40 MC 1
6
80 7 220 560 50 20 6 -
7 MC 2
8 70 8 280 560 60 o
540 70 -20 5- MC_ 3
9 60 9 350
IO 430 500 80 -40
IO 50
4 --
b) p
140- -
3 -
120--

100-
90 ·-·---··-·--··-·- MG
2
~MR
ao-- 1 -

60- - D

40-- o 10 20 30 40 50 60 70 80 90 Q

c) cl. P = 5,50 zł, O = 60; c2. P = 5,50 zł, O = 60; c.3 P = 5,50 zł, Q = 60; c4. nic

--
20--
ulega zmianie, nic reaguje, kosztów marginalnych.
o 10 Q
2 3 5 6 7 8 9

-20
MR
-40
493
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczc1l i za.l=ła"--it- - - - - - - - - - ---------·---------l_l<_._lp--ow_ic_dz_.i_ _ _ _ __

Zadanie 11.15 Rozdział 12

a) lO, IO, 5, 5; Rynek czynników wytwórczych
b)5, 2!, 2!, Proponuje się następuji1cc rozwil1zania
2 2
I 1 .. , 1 3 3 TEST PRAWDA - FAŁSZ
c) 7- 2- obmzyc, 2-, 3 -, 3 --,
2' 2' 2 4 4 IP, 2F, 31~ 41~ SP, 6F, 7P, 8F, 9F, Hll~ 111~ 12I~ 13F, l4F, ISP, 161~ 17J~ 181~ l9F, 20F,
3 1 1 1 1 21 l~ 22P, 231~ 24F, 2SP, 261~ 27P, 28P, 29P, 30F, 311~ 32F, 33P, 341~ 351~ 36P, 37P, 381~
d) 3~, 64,
38, 38, 38;
391~ 401~ 4H~ 42P, 43F, 44F, 4SP, 46I~ 47F, 48P, 49P, SOP, 51 P, 52F, 53P, 54F, 55F, 56P,
2 zm111e1szy,
. . 1 21-, 31-.
5 , 3-, 571~ S8F, 591~ 60P.
e) 6-
3, . 3 2 3
TEST WIELOICROTNEGO WYBORU
Zadanie l l.16 labd, 2c, 3bd, 4c, 5d, 6d, 7ac, 8c, 9d, IOc, llb, l2a, 13bc, 14a, !Sb, 16b, 17b, l8d,
f9c,20acd,2labd,22bcd,23abc,24d,25c,26b,27ac,28bd,29c,30c,31d,32b,33bcd,
n:<!A = Tl(1 - TC,1 = [80 -1 O(Q,1 + Q11 )] • Q„ - 20Q„ = 34abc,35ac,36acd,37bc,38d,39d,40b,41bc,42acd,43abc,44b,4Sabd,46d,47ac,
48c, 4<Jd, 50c, 51 be, 52b, 53bd, 54ad, 55bc, 56abc, 57d, 58a, 59ac, 60abc.
= 80Q., - lOQ?, -1 OQAQ/J - 20Q„ =
ZADANIA
= 60Q„ -1 OQ?, -1 OQ„Q/J
Zadanie 12. I
a)

p
Mn: = dn:(_)A = 60 - 20Q_, - lOQ/J =o
(_)A dQ.I .
A zatem funkcja reakcji ma postać:

VMP= MRP

o L

a. rynek czynnika wytwórczego: konkurencja doskonała,

rynek dóbr konsumpcyjnych: konkurencja doskonała,
c. wynagrodzenie transferowe: fJ OPeEL0 ,
renta ekonomiczna: nie występuje;

494 495
 Od mwicdzi

b) d)

p MCR
p

VMP= MRP

o L
o L
a. rynek czynnika wytwórczego: konkurencja doskonała,
rynek dóbr konsumpcyjnych: konkurencja niedoskonała, a. rynek czynnika wytwórczego: konkurencja niedoskonała,
c. wynagrodzenie transferowe: D OPcELc, rynek dóbr konsumpcyjnych: konkurencja doskonała,
renta ekonomiczna: nie występuje; c. wynagrodzenie transferowe: D OABLc,
c) renta ekonomiczna: [!APcB.

Zadanie 12.2
•)
MCR
p
s

-
o,

MRP

L
o -
x, x,
o,
X o L2 L1

Zmniejszy się cena zatrudnionego czynnika wytwórczego, przy jednoczesnym spad-

MRP2=VMP2

o
ku liczby zatrudnionych jednostek czynnika wytwórczego.
a. rynek czynnika wytwórczego: konkurencja niedoskonała,
rynek dóbr konsumpcyjnych: konkurencja niedoskonała,
c. wynagrodzenie transferowe: [] OABLc,
renta ekonomiczna: lJ AP eB;

496 497
!'1~.L.
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczcrl i zadaii

d)
Zadanie 12.3 c)
s,
a) b)
p
__
MC 1
...,
MC 2 p

p p
/s,
„„ ... „„„„.„„.p,

P, „.„„„

D
y o y
o, o

o A o Zadanie l 2.5
rynek dobra A producent dobra A
p p
c)

P2 t t P2 =MCR 2 P2 „„„„„

p 1-'------!--~----"-P =MCR
1 1 1 P1

MRP1=VMP1 D

--
o,
o, L O A

L
o a, b, d, e, g.
rynek czynnika wytwórczego L Zadanie 12.6
wzrost, MRP=VMP, VMP górę, wzrost, wzrostu, popytu rynkowego, prawo. a) TRP = TP · P,p
MRP=MP·MR,
Zadanie 12.4 TCR =I\ ·L,
b)
n= TRP-TCR.
s, p L TP MP TRP MRP TCR n
l 20 - 100 - 20 80
2 29 9 145 45 40 105
3 37 8 185 40 60 125
4 44 7 220 35 80 140
-·
5 50 6 250 30 l oo I50
MRP
-----
6 55 5 275 25 120 155
L ._ __7___ 59 4 295 20 140 155
8 62 3 3Hl 15 160 150
~ 64 2 320 Hl 180 140
IO 65 I 325 5 200 125

498 499
L.
 Mikroekonomia - zhiór l:wiczci1 i zada ft Od mwicdii

--- --
b) L = 7. Przy tym poziomie zatrudnienia czynnika wytwórczego L p .. _ TCL MC1. TP TR MP L MRP L
------ ___J_
P1, = MCR = MRP = 20. I JO IO IO 60 600 60 600
- - - -- -
2 20 40 30 69 690 - - - -9 - - - 90
Zadanie 12.7 ---- - - - - -----·- -----
3 30 90 50 77 770
--··----·-·"·---
8 80
·--·-----
··-·---··-·-~

a) D.TP 4 40 160 70 84 840 7 70

MP 1, = -D.L
-- , -- --------- --··-----·----- ------ - · · · - - - -
5 50 250 90 ..
90 900 6 60
·-
60 360 l LO 95 950 5 50
MRP1, = P.- · Ml\
- ·6
MP, MRP, 7 70 490 130 99 990 4 40
L TP
1l 55 8 80 640 150 I02 1020 3 30
I Il
21 JO 50 9 90 810 170 104 1040 2 20
2
3 30 9 45 IO 100 1000 190 105 1050 l 10
4 38 8 40
b) P1;:edsiębiorstwo maksymałizujqc zysk zatrudni 4 pracowników, płac<ic 40 j.p.,
5 45 7 35
30 wowczas MCL = MRPL;
6 51 6 ·.

7 56 5 25 c) n= TR - (FC+ TC/)= 840-(200 + 160) = 480 j.p.

60 4 20
8 Zadanie 1.2.9
63 3 15
9 a)
65 2 JO
10 --
L MRPL p
b) Przedsiębiorstwo maksymalizuj<ice zysk będzie zatrudniało 6 pracowników (L = 6), -- L TCL MCL
ponieważ przy tej wielkości zatrudnienia czynnika pracy następuje zrównanie l 48 2 2 2
MRPL = P;L 2 41 4 8 6
c) Przedsiębiorstwo uzyskuje nadwyżkę (S), która jest równa różnicy między 3 36 6 J8 IO
-
MRPL a cenq wszystkich wcześniej zatrudnionych pracowników (z wyjqtkiem 4 31 8 32 14
ostatniego). W naszym zadaniu wszyscy zatrudnieni pracownicy otrzymują płacę -
5 26 IO 50 18
rówmi MRPL ostatniego zatrudnionego pracownika, dlatego też każdy pracow·
nik (z wyjqtkiem ostatniego) otrzymuje płacę, która jest niższa, niż wynosi jego 6 22 12 72 ____
.______ 22
MRP: 7 18 14 98 26
L
S = (MRP -Pu) + (MRP 2 - P1,2 ) + (MRP 3 - Pu) + (MRP 4 - Pv1) + (MRP5 8 14 16 128 30
1 ---
- Pd = (55 - 30) + (50- 30) + (45 - 30) + (40- 30) + (35 -30) = 25 + 20 9 ll 18 : 162 34
--
IO 8 20 200 38
+ 15 + 10 + 5 = 75 ~-

b) L = 6, PL= 12j.p.;
Zadanie 12.8 c) MRPL = 22;
TC1, = P1, • L,
D.TC
MC = - - 1'
L D.L '
TR= I\· TP,
D.11'
MP 1, = -D.L
-- ,

MRPL = Px ·MPL.

')I)()
 Mikroekonomia - zhiór ćwiczc1'i i zmhul Ot! mwiedzi

d) Zadanie 12. I?
a)
L P, ' TC. Me, - ,----- ----~--------

I 18 l8 18
- L I'I. VMP L TC MC1.
----·-------- - - -
2 18 36 18 - I 5 14 5 5
- ---- ---1---------·-
3 18 54 18__ 2 6 13 12 7
4 18 72 ·----
18 3 7 12 21 9
5 18 90 18 ----·--
4 8 11 32 2
6 18 108 18 -------------
7 18 126 18 5 9 IO 45 13
- ---·--------·-
8 18 144 18 6 IO 9 60 15
9 18 162 18
IO l8 180 18 b)
L = 7, ponieważ przy tej wielkości zatrudnienia MRP1. = MCL.
PL
14 --
Zadanie 12.1 O 13 -
a) D 1• = MCL 12 -
50-QL = 3Q,, +Hl 11 - -
4QL = 4() 10 --
QI.= IO
b) P1• = 20 + 2Q1. = 20 + 2 · IO= 40 j.p.
7 -
Zadanie 12.11 6 --
a) MCL = VMPL 5 -
100 = 200-DL
4
D1. = 100 3 --
b) D 1. = S 1. = L => L = 20PL 2 -
1
I "1• -_ 20
L _ LOO _ S .
- W - - J.P· o '---+--+---!---t---1--'-t--------..
c) popyt na pracę DL podaż pracy SL 123456 L
D1. = 200- VMJ"i_ SL= 20. P,,/11 c) 1\ ""9,5 j.p.; L = 5,5 pracownika;
D1. = 200-10 s,, = 20. JO d) optymalna wielkość zatrudnienia występuje w punkcie, w którym przedsiębior­
D 1• = 190 s,, = 200 stwo maksymalizuje zysk (MCL = VMP1). Monopson zatrudnia 4 pracowników,
jednakże płaca nie jest wyznaczona w punkcie przecięcia się MCI. z VMP1.;
SL > DL } . => u = JO e) podaż pracy wskazuje, że dla zatrudnienia 4 pracowników wystarczy płaca w wy-
200 > 190
sokości 8 j.p. Monopson, którego celem jest maksymalizacja zysku będzie płacił
każdemu z 4 pracowników jedynie 8 j.p. za godzinę.

S02 503
Zadanie 12.13
a)
r =
"
% płacony za pożyczony kapitał
wielkość pożyczonego kapitału
Mikroekonomia - zhilir ćwiczci'1 i zadail

15%
·100=--·100=7 5'%
200 '
--- Zadanie 12.21

A
1
NPV =-180+100·-----+(-50)·
(l + 0,025)
l
Od mwicd;r.i

(1+0,025) 2
+300· l
(1+0,025}'
=14819
'
b) r = nominalna stopa procentowa - stopa inflacji . l OO = 7 ,5% - 10% =_ , 1
NPV =-200+120· I +200·-----+(-100)·--_!_-----=1457
wielkość pożyczonego kapitału 200 l,2. li (l + 0,025) (l + 0,025)2 . (l + 0,025)' '

c) Nominalna stopa procentowa wynosi r 11 = 7,5% i oznacza, że po roku otrzyma-
my 215 j.p. Rzeczywista stopa procentowa (r) jest ujemna, co oznacza, że po roku .
otrzymujemy mniej niż pożyczyliśmy. Realna wartość 200 j.p. wyniesie 197,50 j.p.
Zadanie 12.14
FV=PV. (l+r)l = 5000 · (1+) 2 = 5000 · 1,0506 = 5253j.p.
Zadanie 12.J 5
FV=20.000(l+O,l) 2 = 20.000 · 1,21 = 24.200j.p.
Jeżeli NPV jest dodatnie, wówczas dany projekt przyczyni się do wzrostu wartości
firmy. W przypadku, gdy projekt charakteryzuje się ujemnym NPV, należy go odrzu-
cić, ponieważ jego wykorzystanie spowoduje spadek wartości firmy. Wartość NPV
można także wykorzystać do rankingu projektów. A zatem projekt, którego NPV
jest najwyższe, jest projektem najlepszym, co oznacza, że jeżeli przedsiębiorstwo
będzie zmuszone wybrać spośród kilku projektów o takim samym okresie trwania,
to wybierze ten projekt, którego NPV jest najwyższe. W naszym przykładzie, do
realizacji przedsiębiorstwo powinno przyj<1ć projekt A, ponieważ wartość NPV jest
wyższa.

Zadanie 12.16 Zdanie 12.22

1 /RR= CIF -1
PV=FV·--
(1 + r)' COF
gdzie:
PV = l O.OOO· (1+0,03)
l = 9425,95 .j.p.
2 CIF - dodatni przepływ środków pieniężnych, zwi<1zany z sytuacj<1, gdy więcej pie-
niędzy do nas przypływa, niż wydajemy, : ·
Zadanie 12.l 7 COF - ujemny przepływ środków pieniężnych, zwi<1zany z sytuacj<1, gdy więcej wy-
dajemy niż dostajemy.
55.190 = 50.000· - - -
53
(1 + !:yi /RR= 000 -1=O0357 = 3 57%
4 56000 ' '
r = 0,1 IRR jest porównywana z rynkow<1 stop<! procentowq (r). Jeżeli !RR < r, wówczas
projekt jest korzystny, ponieważ zapłacimy za kredyt mniej niż za kredyt na warun-
Zadanie 12.18 kach rynkowych. W przypadku, gdy !RR > r, to oznacza to, że len sam kredyt jest
droższy. A zatem, w naszym przykładzie projekt inwestycyjny jest niekorzystny, po-
1 1 nieważ zapłacimy za kredyt więcej niż za kredyt na warunkach rynkowych, ponieważ
PV = FV. - - = 5000. I = 4629,63 j.p.
(l + „y (1+0,08) /RR> r.

Zadanie 12.19
FV=PV · (l+r)t=3000 ·(I +0,05)2 = 3000 · l,1025 = 3307,50 j.p.

Zadanie 12.20
r 200.000
P =_!_=
f „
Ol
'
=2 mlnj.p.

505
 Mikrrn;konomia - 1.hiór ćwiczcrl i zadań ()dptlwicdzi

Zadanie 12.23 Zadanie 12.26

K N= const i< N= const

N
fl< =const Pi< PK = const
ą"(Ff.. 1> PL2) PL"(Pu> ą2)

E 1 E3 - efekt substytucji (se) ~-~~~--~~~~-102

E3 E2 - efekt ekspansji (ee) ·'k----1~::...--~~~~~~~101

E 1 E2 - łączny efekt (te)

o N L o N L
FI.2 il2
Zadanie 12.24 W przypadku, gdy komplementarne czynniki wytwórcze angażowane s<t w procesie
produkcji w stałych proporcjach, wówczas spadek ceny czynnika pracy z PLI do 1\ 2
(Pu > 1\2) sprawia, że efekt ekspansji wywołuje proporcjonalny wzrost zatrudnie-
N= const
nia czynnika pracy z L 1 do L 2 (L 2 > L 1), który poci<1ga za sotni konieczność wzrostu
PK= const czynnika kapitału w odpowiedniej proporcji ilościowej z K 1 do K 2 (K2 > K 1) (mimo,
ą"(Ff..1> ą2) że czynnik kapitału jest relatywnie tai1szy od czynnika pracy).

E1 E3 - efekt substytucji (se)

E 3 E 2 - efekt ekspansji (ee)

E 1 E2 - łączny efekt (te)

o N L, L
FI.1 "

Zadanie 12.25
substytucyjnymi, EI' .'l p B 1 wzrost, niżej, IQ z, !Cz zmniejszenie, A I' Az, wzrost, Bp
B 2 , spadek, substytucji, spadek, A 3 , A 2 , ekspansji, substytucyjnych, wzrost, spadek.

506 507
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczc1l i zadai't Od mwicdzi

Rozdział 13 Zadanie 13.5

Ekonomia dobrobytu W Pajclolandii będzie osi<1gnięta równowaga doskonale konkurencyjna, ponieważ:

Pro1>onujc się następuji1cc rozwiitz:mia "'f/Yf,<'

JV. - -f~y
\ LJy,r- -.
TEST PRAWDA - FAŁSZ P,
IP, 2F, 3P, 4P, 51<; 6F, 71~ SP, 9P, HIF, l JP, 12P, 13F, 141<; ISP, l6F, 17P, l8P, l9F. 20P. Zadanie 13.6
21 P, 22F, 23P, 24P, 25F, 26P, 27P, 28F, 291<; 30F. ' '
Cena Py = 4 zł uniemożliwia osiqgniącie równowagi doskonale konkurencyjnej.
TEST WIELOKROTNEGO WYBORU
Zadanie 13.7
lb, 2d, 3c, 4c, 5abc, 6abd, 7abc, 8d, 9abd, IObc, l lb, 12b, 13d, 14c, l5b, l6ad, J7bc, a)
l8b, 19b, 20bc. y

ZADANIA
X
Zadanie 13. I
a) 2 jednostki dobra X,
b) 2 jednostki dobra X ,
c) Alokacja dóbr X i Y pomiądzy konkurentów A i B spełnia warunek optimum Pa-
reta, ponieważ podwyższenie ogólnego poziomu dobrobytu jest niemożliwe bez
konieczności zmniejszenia dobrobytu któregokolwiek z konsumentów.

Zadanie 13.2
a) - -2
a. l. TU" = TU; < TUg = TU 11 < TUr; ... „ „ „ „ „ ... „ .•.•. „ „ „ „ „ „ „ „ „.••. Yo

a.2. TU;< TUh = TUc < TUd;

a.3. TU"= TU;< TUc,
b) d, e, f;
c) krzywa kontraktowa.

Zadanie 13.3
a) { 2Qx + 6Q" = 1000
Qy = 2Qr 3 X
y
Qx = 200
Marginalne stopy substytucji dóbr X i Y s11 dla konsumentów A i B takie same,
QI'= 100 w efekcie czego ich krzywe obojętności musz<J być styczne do siebie. Ze wzgl<tdu na
to, że nie wiemy ile jednostek dobra X i Y nabywają konsumenci, położenie punktu
b) MRTyx = MRS 1,x = pl;r styczności w pudelku Eclgeworth'a wybieramy dobrowolnie, majqc na uwadze, że
l' 3
. , . . llY MRS,,x 1
Zadanie 13.4 w punkcie tym wspolczynmk kierunkowy - , = "'RS' = -
~\ 1l'i ,\'}' 3
-
a)X, Y;
b)Y, X; Prosta a' ma charakter pomocniczy i pozwala precyzyjniej wyznaczyć nachylenie
c) poziomej odległości a-b, pionowej odległości a-b; stycznej do a.
d) a, b.

508 509
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczcrl i zadui1 Odpowiedzi

b) Marginalna stopa substytucji dobra X dobrt!m Y jest taka sama dla konsum t· W przypadku, gdy pudełko Edgewortha zostanie wyrysowane pod krzyw<! możli­
A 1· B , w e 1·e k cie
· czego a Io k aCJa ,1 'lJr X·1 y spe Jma
· u.O · warunek optimum
· Paretaen a wości produkcyjnych (PPC), wówczas przy danym stosunku cen dóbr X i Y moż­
Uwzglt;cłniaj<ic dane z zadania, z zapisu dla konsumenta A wynika, że: '· na wyznaczyć optymalm1 wielkość produkcji. Spełniony jest wówczas warunek:
p
, L1X 1 MUr 1 I MRSj\ = .N!RS:~r = -
MRS 1•1• =- =-=> - - = - = > MUi, =-MU 1• => MU 1. =3MU i.
, ~y 3 MUx 3 3 · · i" I'i·
Z koki, cll~1 konsumenta B, relacja u~ytec7:ności marginalnych dóbr X i y jest b) Punkt równowagi ogólnej E wyznacza optymalnq alokacjt; optymalnej wielkości
taka sama Jak dla konsumenta A, co Jest rownoznaczne ze spełnieniem warun- produkcji, czyli: X,11 + x; = X' oraz
1 Y.: + r,: = Y'. W punkcie E spełnione sq
ków optimum Pareta. wszystkie warunki efektywności gospodarowania, a mianowicie:
Zadanie 13.8 MR'fi-x = MRS;,x' -- MRS'1n -- - Pr --
,
- - MCx
I'i· MCr
l. Y,X,Y,X;
2. X,Y,X,Y;
3.X,Y,X,Y; Zadanie 13.l I
4. Y,X, możliwa; a) W punkcie a izokwanty lx 2 i I yz przecinajq się. Ten punkt nic jest więc optymal-
5. nie jest; ny, ponieważ nachylenie izokwanty I.n> I Y2' a zatem:
MP/ r _MP/
~Y,„ = NlR s/Jrx = ~YJJ = - Pr .
6. MRS{.xI = __ MRrs:1. = -1- > MRTSK1 - - - r ;
MP; ' MPK
M„ Mu I'i· '
b) Optymalna alokacja czynników wytwórczych wyznaczona jest przez punkty
7. krzywej kontraktowej.
styczności izokwant, wytyczające krzywą kontraktow<1 DxOy;

Zadanie 13.9 c) W punktach styczności izokwant osi<igane jest optimum Pareta i zachodzi
I. X;
2.A;
' ''
rownosc: MRTS Kt.
X
= -MP/
-x = MRTSn
l'
= -MP/
-r ;
MPK MPK
3.Y,X;
4. X,Y. d) Gospodarka osi<iga równowagę ogólm1 w punkcie, w którym marginalne stopy
technicznej substytucji S<! takie same dla wszystkich firm. Potencjalnie może to
być dowolny punkt z krzywej kontraktowej. Oznacza to, że istnieje nieskoilczenie
Zadanie 13.1 O
a) wiele punktów, w których osiqgana jest efektywność produkcji w sensie Pareta.
Jednakże w przypadku konkurencji doskonałej jest to tylko ten punkt, w którym
y następuje zrównanie marginalnych stóp technicznej substytucji ze stosunkiem
cen czynników wytwórczych:

MRTS·~·/U. = MP<
A ID·\
= MRTSr = _MP/: = -
li/, MP.I
Pi. .
P,
l~l~ K K

PPC

X X
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _rv'---t_ik'-'r<'--->c-'-k<'---m-'-'m-'-ni__

Zadanie 13.12
a)
a_--'-zl__ li<- »r_ó vic- ·z- cf_i _z at_la_ń ___________ l.· Od mwicdzi

Oznacza to, że w punkcie a wyceny dokonywane przez konsumentów sq zróżnico­

wane, w efekcie czego istniej<! bodźce do dokonywania wymiany. I tak, gdy konsu-
ment A pozostanie na krzywej obojętności /A 2, przcchodzqcej przez punkt wyposa-
y żenia poczqtkowcgo a, wówczas jego użyteczność nie ulegnie zmianie, natomiast
użyteczność konsumenta B może wzrosnqć do poziomu /fi 4 w punkcie styczności h
do krzywej !Az· W przypadku, gdy konsument B nic zmieni użyteczności w stosun-
so- ku do poziomu osi<1gniętcgo w punkcie wyposażenia, wówczas konsument A może
wejść na wyższ<1 krzyw<! obojętności /A 4 i zostanie osi<1gnięty punkt d, w którym krzy-
we /A 4 i / 112 sq styczne. Zarówno konsument A, jak i konsument B mogą znaleźć
40 _ -······--··--·- .................................... b '(30X,40Y) się w lepszej sytuacji, gdy punktem równowagi będzie jeden z punktów na krzywej
kontraktowej, np. punkt c .
30 .............. ·····-···················--········· ............... c' (40X,30Y)
b) Sytuacja co najmniej jednego z konsumentów ulegnie poprawie, jeśli dzięki wy-
mianie osiqgm1 punkt znajduj<1cy się na krzywej kontraktowej, gdzieś między
20 MU'~ MU~
=MRS;~, =--+
,
punktem b a punktem d. Wowczas MRS;'., = --4-
.................................................................. -·····················-··-···---·-· d '(60X, 1OY) MUr MUr
10
PPC i nie ma bodźców do dokonywania wymiany, ponieważ wyceny konsumenta J\
i konsumenta B S<! takie same.
c) Równowaga ogólna w sferze wymiany przedstawiona jest na poniższym rysunku.
o 10 20 30 40 50 60 70 X
y
Krzywa możliwości produkcyjnych Pajdolandii (PPC) przedstawia wszystkie alterna- X~
tywne kombinacje produkcji dóbr X i Y przy pełnym wykorzystaniu czynnika pracy X
(L) i czynnika kapitału (K). Krzywa PPC jest wyprowadzana z krzywej kontraktowej
z pudelka Edgewortha. Każdy punkt styczności izokwant, czyli krzywej kontraktowej,
określa kombinację poziomów produkcji dóbr X i Y należqcą do krzywej PPC. Punk-
towi a odpowiada punkt a' przy wielkości produkcji (lOX, 50Y), punktowi b- punkt
b' przy wielkości produkcji (30X, 40Y), punktowi c - punkt c' przy wielkości produk-
cji ( 40X, 30Y) zaś punktowi d - punkt d' przy wielkości produkcji (60X, lOY).
b) W każdym z punktów znajdujących się na krzywej PPC (punkty: a', b', c', d')
marginalne stopy technicznej substytucji kapitału prac<l w produkcji dóbr X i Y
MP:' MP.r ............................................
s<1 równe MRrs:i = --1·-.1 = MRTS~1 1
= --·.- • W punktach tych izokwanty wykrc· y~ y~
. MP/; . MP;
ślone dla produkcji dóbr X i Y s<1 styczne, a zatem ma.i<! takie same współczynni­
ki kierunkowe wyrażające wartość MRTSKL'

Zadanie 13.13
a) Punkt wyposażenia pocz<1tkowcgo a nie leży na krzywej kontraktowej, czyli syt~­ x; y
X
acja co najmniej jednego z konsu1;icntów może ulec poprawie b~z pogors~en~a
położenia drugiego konsumenta. Swiadczy to o tym, że w punkcie wyp~~azem.a Punkt e został wybrany z krzywej kontraktowej OAOB dla danego stosunku cen dóbr
początkowego a nic zostaje osi<1gnięta równowaga w sferze konsurnpCJl (opti- X i Y. W punkcie tym spełniony jest warunek:
mum Pareta), ponieważ:
1
MRS;:'r -- -
MU.;
- - -- MRSn
Il MUU
= __ L
MU,i~
1 _ •.msn _ Mu.~ MU;:' . Mu::
NJRS;,x - 1 > 1V11\ rx - n·
MU;, MUy

,, lliA:u.L
513
 Mikroekonomia - zbiór ćwiczc1l i zada1l Odpowiedzi

.\'
Zadanie 13.14 MP.r = M!>i_. · MP.1 (8)
Marginalna stopa transformacji dobra Y w dobro X (MRTyx) informuje, jakq ilość L JvU~K\ A
dobra Y należy poświęcić w gospodarce, aby zwiększyć produkcję dobra X 0 jed-
Podstawiajqc do wzoru (4) wzory (7) i (8) prczentujqcc nachylenie krzywej PPC
nostkę:
otrzymujemy:
(1)
Zmniejszenie produkcji dobra Yo LiY oznacza zmniejszenie zaangażowania w pro- (9)
cesie produkcji czynnika pracy (L) i czynnika kapitału (K), w efekcie czego:
LiY = -M} ·MP/ + 1'1Kr ·MP~· (2)
gdzie:
LiY- zmiana wielkości produkcji dobra Y; (IO)
Mf- zmiana ilości zatrudnionego czynnika pracy L;
f'.i[(Y -- zmiana ilości zatrudnionego czynnika kapitału K;

MP}'. - marginalna produkcyjność pracy w wytwarzaniu dobra Y;

M Pk - marginalna produkcyjność kapitału w produkcji dobra Y. Ponieważ
1
MP,· ·
-~ + - - r
( JvffeK
1'1Kr) = ( -----!y-
l'1L
MPr + --_-.
MPK
Mx)
1'1L 1
, równanie opisujqcc nachylenie luzy-
W podobny sposób, wzrost produkcji dobra X o M oznacza sumę przyrostów za-
angażowania w procesie produkcji czynników: Li K, jak i produkcji wyrażonych za wej PPC można zapisać naslępuj<1co:
pomoc<! marginalnej produkcyjności czynnika pracy L i czynnika kapitału K:
1'1Y MP/ . 1'1Y _ MP~-
--- I----- (11)
&Y = !'11}. ·MP/' + 1'1Kx ·MP/ (3) &Y MP/ &Y MP/
Przyjmując, że w gospodarce ma być utrzymane pełne wykorzystanie czynników wy-
A zatem nachylenie krzywej PPC można zapisać także jako:
twórczych, wówczas m~1szci, być spełnione równości: -Lily= LiLx <O i -LiKY = !:J..KX
r r
< O. Nachylenie krzywej PPC dobra Y dobrem X wynosi: LiY = - MPi_ = - MPK = MRT.. ( 12)
1'1Y _ -1'11} ·MP/ +Mr ·MP~' L\X MPi:r MP;;" LI
(4)
.i.i M - 1'1L" ·MP/ +Mx ·MP/ W modelu konkurencji doskonałej w punkcie równowagi cena dobra jest równa
'I·
kosztowi marginalnemu, w efekcie czego Px = MC',y i P y = MCy. Oznacza to, że
N · I· I r ·· · ·k 1'1Y -1'1.Lr·MP/+Mr·MP~·
astępme ~ zte ąc .,iczm 1 m1.anowm A v = A ,x • .rrpx·+ AKx •.rrpX w punkcie równowagi na rynku wolnokonkurencyjnym marginalna stopa transfor-
przez -Lil) = Lil'' otrzymujemy: L>A Ll.L · 1v1 , L u · 1 v1 ' K macji jest równa stosunkowi kosztów marginalnych wytwarzania dóbr X i Y oraz
r r Mr stosunkowi cen tych dóbr:
1'1Y MPi_ +MPK . f:jf
(5)
&Y r r 1'1Kx
- MP: - MP.'. · -:
L A /i/_/
Spełnienie warunku efektywności produkcji wymaga, aby gospodarka znajdowała
się na krzywej PPC, a zatem:
Mx MP.x Mr MP.I'
- - = ___!._ = - - - __!_. (6)
M-" MP;;r M} MP~-
Marginalne produkcyjności pracy w produkcji dobra X i dobra Y można zapisać
następu_j,ico:

. MP.r
MP.· \ = - 1-· ·MP.·.
i· (
7)
L MP[ "

514 515
 Mikroekonomia - zhi6r ćwkzc(1 i zadari Odpowiedzi

Z<!danic 13.15 Rozdział 14

dobro X Lolka Niedoskonałości mechanizmu rynkowego i rola rządu
100 Proponuje się nastę1m.i:tcc rozwhtzania
50
o. TEST PRAWDA - FAŁSZ
o
IP, 2F, 3I~ 41\ SP, 6F, 7P, 81~ W<: IOF, 11 P, I21\
O"
a 131~ I 4P, 1sr~ 161~ 171\ ISP, 191~ 2or;
-<
r
21 P, 22P, 23P, 24P, 25P, 26I~ 27F, 28P, 29P, 30P.
o
~
TEST WIELOKROTNEGO WYBORU
la,2abc,3bd,4bc,5abd,6ad,7b,8bcd,9d, IOc, 1ld, 12bccl, 13a, 14abc, 15abc, 16abd,
J7bc, 18acl, 19bccl, 20a, 2lab, 22b, 23abcl, 24b, 25cl.

ZADANIA
~~~~~~~~~~~~~~~__.~c~~~~__,50
50 100 Zadanie 14.l
OB~~~~~~~~~_.,.

dobro X Bolka
Q = 50-0,25P
0,25P = 50-Q
Punkt A oznacza wyjściow<1 alokację dóbr X i Y. Krzywa obojętności Bolka prze- p = 200-4Q
chodząca przez punkt A jest linią prostą o nachyleniu -1. Z kolei krzywa obojętno­
200-4Q = 60
ści Lolka przechodząca przez ten punkt jest załamana pod k<1tem prostym. Zbiór
Q = 35
alokacji nadrzędnych w sensie Pareto prezentuje zacienione pole trójkąta ABC.
Zadanie 14.2
MC,.. = P,
JOO + 4Q = 200
Q = 25

b) MCF+S =I',
1JO+SQ=200
Q = 18

Zadanie 14.3
a)MC~ = P" MCi= Pv
IO + y = 70 -- 2x IO= 60- Sy
y = 60-2x Sy = 50
2x = 60-y y =IO
2x = 60- IO
2x = 50
X = 25
b) l\ = 70 - 2x = 70 - 2 · 25 = 20;
Py = 60 - Sy = 60 - 2 · JO = IO.

Zadanie 14.4
MC= P,
0,7Q = 63
Q = 90
516 517
r
I.
Mikrqckonomia - zbiór Cwkzcll i zadarl Odpt1wicdzi

MSC= Px
p = 10-Q/J
0,9Q = 63
{ P = 3Qvl: 3
Q = 70
a zatem:
0,7Q + T = 63 dla Q = 70 IQ.= 10-P
0,7 · 70 + T = 63
T= 14 1·('_=Q
3 ,.

Zadanie 14.5 IO-P=p/·3

3
a) P
(wzł) 30-3P = P
P,. =7,5zl
s,
Q, = I O- 7 ,5 = 2,5 szt.
h) fP=lO-Q"
tP + 2 = 3Qv I: 3
Qn = Qs = Q„
2
p + =10-P/·3
D 3 3
P+2 = 30-3P
Q
o (w szt.)
P,, = 7 zł
Q. = I O- 7 = 3 szt.
Dla każdej wielkości podaży mniejszej od Qp cena płacona przez konsumentów
wzrasta o 2 zł. Tylko wtedy producenci zaoferujq do sprzedaży lakq saim1 ilość dobra, c)
jak do tej pory. Efektem tego jest przesunięcie krzywej podaży w górę z S 1 do S2 • p
b) wielkość produkcji przed wprowadzeniem opodatkowania: (wzł)
s,
Qv = P ~ {P,, = 1O zl 82
{ Q,) = -P+ 20 Q" = lO szt.
wielkość produkcji po wprowadzeniu opodatkowania:

/Qv=P-2 p = 11 zl
[Q,, =-P+20 { Q, =9 szt.
Nowa wielkość produkcji wyniesie Q = 9 sztuk, zaś nowa cena płacona przez
konsumenta wynosi P = 11. zł.
c) D = 9 szt. · 2 zł = 18 zł
o
Zadanie 14.6
a) 1P-- lO-Q /)
o 2,5 3 Q
(w kartonach)
P = 3Qvl: 3
d) S = 3 szt.· 2 zł = 6 zł
Qo = Qs = Q„

518 519
 Mikroekonomia - zhi<ir ćwiczcf1 i zatlml O<l mwicdti

Zadanie 14.7 Koszty subsydiowania produkcji masła wynios<1 S = 9 szt. · 3 zl = 27 zł. Wpływy
do budżetu wyniosły D = 15 zł, co oznacza, że Wpływy z podatku s<1 o 12 zl za nrnle
a) {Qn :-2P+ 21 (ponieważ: S -D = 15 zł - 27 zł= -12 zł.
Q~ -P
Zdanie 14.8
QIJ = Qs = Qe
a) Q = 400 - 2P =? P = 200 - 0,5Q
P = -2P+2l
P=MC
3P= 21
200 - 0,5Q = 4Q
P,. = 7 zł
Q = 44,4
Q, = 7 szt.
P=200-0,5·44,4=177,8 zł.

b){Qn = -2P+2l Q, =5 zł b) MR=MCE

Q~ = P-3
{P,. = 8 szt.
TR = 200Q - 0,5Q 2 =? MR = 200 - Q
Wpływy do budżetu wynosz<i: D = 5 szt.· 3 zł= 15 zł 200-Q = 3Q
a) P Q=50
(wzł)
P = 200 - 0,5 · 50 = 175 zł.

c) W przypadku, gdy bierze się pod uwagc; wyh1cznie koszty księgowe, wówczas:

8 ··-„··---···-·-··· MR=MC
t
7 „-„„-„.--„.-„.
200-Q= 4Q
Q=40
P = 200 - 0,5 · 40 = 180 zł.
D
Uwzglc;dniaj<1c koszty spoleczne, wielkość produkcji i cena wynosz<i:
.,.___
o 5 7 Q MR = MC + MCE
(wl<g)
200 - Q = 4Q + 3Q
e) {Q 1) = -2P+21
=;
{Q = 9 zł Q=25
P=-3+Q. P",. = 6 szt.
P = 200 - 0,5 · 25 = 187 ,5 zł.
b)
p s1 Zadanie 14.9
(wzł)
a) Q = 490-P =? P = 490-Q =?TR= 490Q-Q 2 =?MR= 490-2Q

MC,. =MR
2Q-IO = 490-2Q
4Q = 500
Q = 125
p = 490-125 = 365
D b) MC,. =P

o 7 9 Q 2Q - I O = 490 - Q
(wl<g)

'\?fl 521
 Mikrockomunia - zbiór ćwiczc1l i zada1l ()d mwicdzi

3Q = 500 p = 500-74,29 = 425,71

Q = 166,67 Porównuj<1c wielkości produkcji dla optimum monopolu i optimum konkurencji
p = 490-166,67 = 323,33 doskonalej, można zauważyć, że nie spelniajq one warunku optimum społecznego.
Uzasadniona jest zatem regulacja pafistwa, która sprowadziłaby wielkość produkcji
c) MSC=MR do poziomu 74,29 szt. Aby przedsiębiorstwo funkcjonujące w konkurencji dosko-
4Q-20 = 490-2Q nałej wytwarzało 74,29 szt., pailstwo powinno nałożyć na przedsiębiorstwo podatek
6Q = 510 w celu zrównania się jego kosztu marginalnego z kosztem społecznym. Społeczny
koszt marginalny (MSC) wytwarzania 74,29 szt. wynosi:
Q=85
p = 490 - 85 = 405 MSC(74,29) = 5 · 74,29 - 20 = 351,45
Porównuj<1c wielkości
produkcji dla optimum monopolu i optimum konkurencji Natomiast koszt prywatny jest równy:
doskonałej, można zauważyć, że nie spełniaj<! one warunku optimum społecznego.
MC/'(74,29) = 3 · 74,29-10 = 212,87
Usprawiedliwiona jest zatem regulacja pailstwa, która sprowadziłaby wielkość pro-
dukcji do poziomu 85 szt. Aby przedsiębiorstwo funkcjonuj<1ce w konkurencji do- Różnica wynosi 138,58 szt. (ponieważ: MSC - MC„ = 35 I ,45 - 212,87 = 138,58) i jest
skonalej wytwarzało 85 szt., pailstwo powinno nałożyć na przedsiębiorstwo podatek to wielkość podatku, jaki powinien być nałożony na każdq wytworzoną sztukę.
w celu zrównania się jego kosztu marginalnego z kosztem społecznym. Społeczny
koszt marginalny (MSC) wytwarzania 85 szt. wynosi:
MSC(85) = 4 · 85 - 20 = 320
Natomiast koszt prywatny jest równy:
MC/'(85) = 2·85-10=160
Różnica wynosi 160 szt. (ponieważ: MSC - MC, = 320 - 160 = 160) i jest to wiel-
kość podatku, jaki powinien być nałożony na k</żdą wytworzom1 sztukę.

Zadanie 14. IO
a) MCI' =P
3Q- l o = 500 - Q
4Q = 510
Q = 127,5
p = 500-127,5 = 372,5
h) P = 500-Q ~TR= 500Q-Q 2 ~MR= 500-2Q
MCp=MR
3Q-10 = 500-2Q
5Q = 510
Q=l02
p = 500-102 = 398
c) MSC= MR
5Q-20 = 500-2Q
7Q = 520
Q = 74,29

522 523
 Mikroekonomia - zhi6r ćwiczc1i i zada1i Odpowiedzi

Wykaz symboli MP1_ produkt marginalny pracy 111cirginal product of la bor

MP produkt marginalny 111argi11al product
symbol nazwa polska nazwa angielska MR przychód marginalny 111argi11al revenue
J\ czynnik produkcji .factor <~fproductio11 MRP4 marginalny przychód z produktu 111argi11al revc111ie <>fprocluct
AC koszt przeciętny average cost czynnika
AFC koszt stały przeciętny average fixed cost MRS marginalna stopa substytucji mmginal rate <~f suhstitution
ATC koszt całkowity przeciętny average total cost MRT marginalna stopa transformacji mmginal rate ~f' tra11sf'omwtio11
AVC koszt zmienny przeciętny average variable cost MRTS marginalna stopa technicznej mwginal rate <1f' teclznical
AP produkt przeciętny averagc product substytucji s11bstitutio11
AR przychód przeciętny average revenue MS13 społeczna korzyść marginalna mmginal social bene.fils
BL linia budżetowa budget line MSC społeczny marginalny koszt produkcji mmginal social cost
CS nadwyżka konsumenta consumer swplus MU użyteczność marginalna mmginal utility
D popyt demand NPV wartość bież<ica (zaktualizowana) netto net present value
De konsumpcja ostentacyjna demonstrative co11sumptio11 p cena równowagi equilibrium price
de łączny efekt popytowy demand efject PCC cenowa krzywa konsumpcji price- co11sumptio11 cwve
E równowaga rynkowa market equilibrium PV wartość aktualna prcsent value
ee efekt ekspansji expa11sio11 e.f.fect PPF granica możliwości produkcyjnych production possihility fiontier
E,,,c1 elastyczność mieszana popytu cross elasticity <~{demami PPC krzywa możliwości produkcyjnych production possihilities cwve
/~"' elastyczność dochodowa popytu income elasticity o.f demand r stopa procentowa interest rate
E./"1 elastyczność cenowa popytu p1ice elasticity <f dem and renta gruntowa land rent
I::_ps elastyczność cenowa podaży price elasticity <~lsupply (~ czas wolny rest
bP ścieżka ekspansji produkcji expansion patll RT stopa transformacji rate q{tra11.1formatio11
FC koszt całkowity .fixed cost s podaż supp(v
FV wartość przyszła fitture valuc se efekt substytucY.jny s11hstit11tio11 efject
I krzywa obojętności indijjere11ce cwve T podatek fax
11, indeks Lernera · Lcmer's index TC koszt całkowity total cost
te efekt dochodowy income e.f.lect te całkowity (h1czny) efekt total ejfect
IC izokoszta (linia jednakowego kosztu) isocost cwve TR przychód całkowity lota! revenue
IRR wewnętrzna stopa zwrotu int em al rate <~/'re tum TRP całkowity przychód ze sprzedaży tuta! revenue o.fproduct
IQ izokwanta isoquant cwve produktu
ICC dochodowa krzywa konsumpcji inco111e-co11su111ptio11 cu1ve TP produkt całkowity fota! product
K kapitał capital TU użyteczność całkowita total utility
L praca (liczba pracowników) la bor u użyteczność u tility
LATC długookresowe koszty przeciętne long avemge totcil costs w dobrobyt we~f'are
LMC długookresowe koszty marginalne long mmginal costs w izokwanta dobrobytu isoquant <4wel.fare
cena czynnika pracy i-vage VC koszt zmienny mriable cost
M dochód i11come o wielkość quantity
MC koszt marginalny marginal cost VMPA wartość produktu marginalnego value o.f nu11gi11al product
MEB zewnętrzne korzyści marginalne mmginal e.xtemal bene.fils V!vll' L wartość produktu marginalnego pracy value <~f mmginal product <~(la bor
MEC marginalne koszty zewnętrzne mwginal extemal costs zysk rachunkowy (ksic;gowy) book profit
MC1, koszt marginalny pracy mwginal cost <~/'tabor zysk ekonomiczny eco110111ic pr~fit
MC/~ 1 koszt marginalny czynnika produkcji mmginal cost of resource zysk normalny (zerowy) norma! pt<~fit
MPA produkt marginalny czynnika mmginal product o.f/{1ctor zysk całkowity fota/ pmfit
produkcji A
produkt marginalny kapitału mmginal product <4. capital

525