Γεννητικό Σύστημα

Άρρενος

Σοφία Χαβάκη
Λέκτορας
Εργαστήριο Ιστολογίας – Εμβρυολογίας
Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
 Γεννητικό Σύστημα Άρρενος

• Όρχεις
• Επιδιδυμίδα
• Σπερματικός πόρος
• Εκσπερματικός πόρος +
τμήμα
ή ανδρικής
δ ή ουρήθρας
ήθ
• Σπερματοδόχες κύστεις
• Π
Προστάτης
ά αδένας
δέ
• Βολβουρηθραίοι αδένες
(του Cowper)
• Πέος
Γεννητικό Σύστημα Άρρενος
 Λειτουργίες

• Παραγωγή, τροφική υποστήριξη και προσωρινή

αποθήκευση σπερματοζωαρίων
ζ
• Εναπόθεση
η εναιωρήματος
ρήμ ς σπερματοζωαρίων
ρμ ζ ρ (σπέρματος)
( ρμ ς)
στο θήλυ γεννητικό σύστημα
• Παραγωγή γεννητικών ορμονών του άρρενος (ανδρογόνα)
 ΟΡΧΕΙΣ
• Όργανα παραγωγής σπερματοζωαρίων
• Ορχικό παρέγχυμα : σπερματικά σωληνάρια και διάμεσος ιστός
• Βρίσκονται έξω από κοιλιακή κοιλότητα στο όσχεο 2 3οC
2-3
• Περιβάλλονται από ινώδη χιτώνα, που παχύνεται στην οπίσθια πλευρά
μεσόρχιο ή μεσαύλιο.

επιδιδυμίδα
δ δ ίδ

σπερματικά
σωληνάρια

μ ρχ
μεσόρχιο
 Όσχεο - Όρχις

οσχεϊκή κοιλότητα αγγειώδης χιτώνας

μεσοθήλιο
θήλ ινώδης
ώδ χιτώνας
ώ ή σπερματικά
ά
περισπλάχνιο πέταλο σωληνάρια
ελυτροειδούς χιτώνα

• Δέρμα
• Δαρτός μυς
• Περίτονο
ρ ή τοιχωματικό
χ μ πέταλο
• Οσχεϊκή κοιλότητα ελυτροειδής χιτώνας
• Iνώδης χιτώνας ή περισπλάχνιο πέταλο
 ΠΑΡΕΓΧΥΜΑ ΟΡΧΕΟΣ
• Σπερματικό
Σ ό σωληνάριο
λ ά (ΣΣ):
(ΣΣ) σπειροειδής,
δή μη διακλαδιζόμενη
δ λ δ ζό
αγκύλη (σχήματος U), της οποίας και τα δύο άκρα ανοίγουν στο
ορχικό
ρχ δίκτυο.
• Ανάμεσα στα ΣΣ βρίσκεται ο διάμεσος ιστός (ινοκολλαγονώδης ιστός
+ αιμοφόρα αγγεία + λεμφαγγεία + κύτταρα Leydig).

διάμεσος ιστός σπερματικά σωληνάρια

 ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΑ ΣΩΛΗΝΑΡΙΑ

Σπερματικό ή βλαστικό επιθήλιο: ενεργά αναπαραγόμενο επιθήλιο

που επενδύει το τοίχωμα του ΣΣ. Αποτελείται από κύτταρα σε
διάφορα στάδια της σπερματογένεσης και κύτταρα Sertoli.

Τοίχωμα του ΣΣ:

βασική μεμβράνη
μεμβράνη,
αυλός
στρώμα κολλαγόνου,
ινοβλάστες,
β ς μμυοειδή
ή κύτταρα
ρ

τοίχωμα
χ μ ΣΣ:
σπερματικόό επιθήλιο
θήλ
βασική μεμβράνη,
κολλαγόνο, ινοβλάστες, μυοειδή κύτταρα
 ΣΠΕΡΜΑΤΟΓΕΝΕΣΗ

Το σύνολο των διεργασιών μέσω των οποίων τα

σπερματογόνια (διπλοειδικά κύτταρα)
διαφοροποιούνται σε ώριμα σπερματοζωάρια
(απλοειδικά κύτταρα).
ΣΠΕΡΜΑΤΟΓΕΝΕΣΗ
Σπερματοκυτταρογένεση
(μιτώσεις σπερματογονίων)

Μείωση (Ι και ΙΙ)

Σπερμιογένεση
 ΣΠΕΡΜΑΤΟΓΕΝΕΣΗ / 1η φάση
ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΤΤΑΡΟΓΕΝΕΣΗ

9 Αύξηση αριθμού σπερματογονίων με ΜΙΤΩΣΕΙΣ.

9 Έναρξη στην εφηβεία.
3 είδη σπερματογονίων:
• Τύπου Α–βαθυχρωματικά (Αβ)
κεντρικά τοποθετημένος υποστρόγ-
υποστρόγ
γυλος πυρήνας, βαθυχρωματική
χρωματίνη, 1-2 πυρηνίσκοι σε
επαφή με τον πυρηνικό φάκελο.
• Τύπου Α-αραιοχρωματικά (Αα) σπερματογόνια
υποστρόγγυλος
ό λ πυρήνας,ή αραιοχρωματική ή χρωματίνη,
ί 11-22 πυρηνίσκοι.
ί
• Τύπου Β σπερματογόνια
στρογγυλός
ρ γγ ς πυρήνας,
ρή ς, ανισομεγέθη
μ γ η κοκκία χρωματίνης
χρ μ ης σε επαφή
φή με
μ τον
πυρηνικό φάκελο, κεντρικά τοποθετημένος πυρηνίσκος.
Εκτελούν την τελευταία μιτωτική διαίρεση πρωτογενή σπερματοκύτταρα
 Σπερματοκυτταρογένεση… στο Σπερματικό Σωληνάριο (ΣΣ)

αυλός

βασικόό τμήμα
β ή
σπερματικού σωληναρίου

αυλός

Όλα τα είδη των σπερματογονίων βρίσκονται σε επαφή με τη

β
βασικήή μεμβράνη
β ά στο τοίχωμα
ί του σπερματικούύ σωληναρίου
λ ί μαζί
ζί
με τους πυρήνες των κυττάρων Sertoli βασικό τμήμα του ΣΣ
 ΣΠΕΡΜΑΤΟΓΕΝΕΣΗ / 2η φάση
ΜΕΙΩΣΗ
Τα σπερματογόνια
ρμ γ τύπου Β δίνουν τα πρωτογενή
ρ γ ή
σπερματοκύτταρα, τα οποία προχωρούν στο διπλασιασμό του DNA
(φάση S κυτταρικού τους κύκλου) (2n, 4c) και μπαίνουν στη
ΜΕΙΩΣΗ

Μείωση Ι (πρόφαση Ι, μετάφαση Ι,

ανάφαση Ι, τελόφαση Ι )

Μείωση ΙΙ (μετάφαση ΙΙ, ανάφαση

ΙΙ, τελόφαση ΙΙ)
 Μείωση..στο Σπερματικό Σωληνάριο

παρααυλικό τμήμα αυλός

σπερματικού σωληναρίου

αυλός
πρωτογενή
σπερματόκυτταρα

Η μείωση διεκπεραιώνεται στο κατώτερο παρααυλικό τμήμα του

σπερματικού σωληναρίου.
σωληναρίου
ΣΠΕΡΜΑΤΟΓΕΝΕΣΗ / 3η φάση
ΣΠΕΡΜΙΟΓΕΝΕΣΗ

Δευτερογενή σπερματοκύτταρα
2η μειωτική
διαίρεση
Σφαιρικές
φ ρ ς σπερματίδες
ρμ ς ((1n,, 1c))

σπερμιογένεση

διαφοροποίηση σε
ώριμα σπερματοζωάρια
 ΣΤΑ∆ΙΑ ΣΠΕΡΜΙΟΓΕΝΕΣΗΣ
Η σπερμιογένεση
έ πραγματοποιείται
ί σε μικρές
έ κοιλότητες
λό στην
προσαύλια επιφάνεια των κυττάρων Sertoli
Στάδιο Στάδιο Στάδιο
Στάδιο Golgi
καλύπτρας ακροσώματος ωρίμανσης
ΣΠΕΡΜΙΟΓΕΝΕΣΗ / 1o στάδιο
Στάδιο Golgi

• Σχηματισμός προ-ακροσωμιακών
προ ακροσωμιακών κυστιδίων
με υδρολυτικά ένζυμα στη συσκευή Golgi

• Συνένωση των προ-ακροσωμιακών κυστιδίων

• Σχηματισμός ακροσωμιακού κυστιδίου
προσδιορισμός του πρόσθιου πόλου του
σπερματοζωαρίου

• Τοποθέτηση του κεντροσώματος (2 κεντριόλια)

στον οπίσθιο πόλο της σπερματίδας

• Αρχή σχηματισμού του αξονήματος (δομή 9+2)

της ουράς
ά του σπερματοζωαρίου
ζ ί
 ΣΠΕΡΜΙΟΓΕΝΕΣΗ / 2o στάδιο
Στάδιο καλύπτρας

• Σχηματισμός της ακροσωμιακής καλύπτρας:

επιπέδωση του ακροσωμιακού κυστιδίου,
σύνδεσή του με τον πυρηνικό φάκελο μέσω της
υπο-ακροσωμιακής στοιβάδας και κάλυψη του
πρόσθιου ήμισυ του πυρήνα.

• Συνέχιση της ανάπτυξης του αξονήματος.

• Τελική τοποθέτηση της σπερματίδας ώστε το
ακρόσωμα να κατευθύνεται προς τη βασική
μεμβράνη του τοιχώματος του ΣΣ και το
αναπτυσσόμενο αξόνημα προς τον αυλό του ΣΣ.
υπο-ακροσωμιακή στοιβάδα
ΣΠΕΡΜΙΟΓΕΝΕΣΗ / 3o στάδιο
Στάδιο ακροσώματος

• Επιπέδωση και επιμήκυνση του πυρήνα.

• Μετατόπιση του κυτταροπλάσματος (μεταξύ

ακροσωμιακής καλύπτρας και πρόσθιας κυτταρικής
μεμβράνης)
μ μβρ ης προς
ρ ς το οπίσθιο τμήμα
μήμ του κυττάρου.
ρ

• Ανάπτυξη περιχειρίδας: περιπυρηνικός δακτύλιος με

μι ροσω ηνί ους. Συμβάλλει
μικροσωληνίκους. υμβά ει στην επιμήκυνση
επιμή υνση του
πυρήνα.

• Έναρξη συμπύκνωσης του πυρήνα: αντικατάσταση

ιστονών με πρωταμίνες πλούσιες σε λυσίνη και
αργινίνη (δεν διαμορφώνονται νουκλεοσώματα).
ΣΠΕΡΜΙΟΓΕΝΕΣΗ / 4o στάδιο
Στάδιο ωρίμανσης
• Ολοκλήρωση
ήρ η επιπέδωσης
ης και επιμήκυνσης
μή ης του
πυρήνα. Αποδιάταξη της περιχειρίδας.

• Ολο
Ολοκλήρωση
λήρωση συμπύ
συμπύκνωσης
νωσης του πυρήνα.

• Σχηματισμός του αυχένα: συνδετικό τμήμα μεταξύ

κεφαλής και ουράς του σπερματοζωαρίου.
σπερματοζωαρίου

• Τελική τοποθέτηση μιτοχονδρίων σε ελικοειδή

διάταξη στο μέσο τμήμα του σπερματοζωαρίου
σπερματοζωαρίου.

• Περίσφιγξη και αποβολή περίσσειας

κυτταροπλάσματος
λά από
ό τον αυχένα
έ και το μέσο
έ
τμήμα (φαγοκυττάρωση από τα κύτταρα Sertoli).

• Σπερμίαση: απαγκίστρωση από τα κύτταρα

Sertoli και απελευθέρωση στον αυλό του ΣΣ.
 ΩΡΙΜΟ ΣΠΕΡΜΑΤΟΖΩΑΡΙΟ
Κεφαλή: συμπυκνωμένος πυρήνας
καλυμμένος από την ακροσωμιακή καλύπτρα.

Αυχένας: βραχύ τμήμα της ουράς που συνδέει

την κεφαλή με την ουρά. Περιέχει τα δύο
κεντριόλια και 9 αδρές επιμήκεις ίνες που
περιβάλλουν το αξόνημα μέχρι τη συμβολή
του κύριου (βασικού) τμήματος με το τελικό
τμήμα της ουράς.
Μέσο τμήμα ουράς: αποτελείται από το
αξόνημα, περιβαλλόμενο από τις 9 επιμήκεις
ίνες και από έλυτρο σπειροειδών μιτοχονδρίων.
Τα μιτοχόνδρια σταματούν στον δακτύλιο.
Κυρίως τμήμα ουράς: το πιο μακρύ τμήμα της ουράς. Αποτελείται από
το αξόνημα, περιβαλλόμενο από τις 9 επιμήκεις ίνες και από εξωτερικές
επενδυτικές κυκλοτερείς ίνες.
Τελικό τμήμα ουράς: αποτελείται μόνο από το αξόνημα.
 ΩΡΙΜΟ ΣΠΕΡΜΑΤΟΖΩΑΡΙΟ

αυχένας

επιμήκεις διατομές εγκάρσιες διατομές

 Σπερμιογένεση..στο Σπερματικό Σωληνάριο
παρααυλικό τμήμα
σπερματικού σωληναρίου

αυλός

πρώιμες σπερματίδες
ώριμες σπερματίδες

Οι πρώιμες σπερματίδες βρίσκονται στο ενδιάμεσο παρααυλικό

τμήμα του ΣΣ,
ΣΣ ενώ οι ώριμες σπερματίδες βρίσκονται στο
ανώτερο παρααυλικό τμήμα του σπερματικού σωληναρίου.
 Κύτταρα Sertoli
Μέχρι την εφηβεία: κυρίαρχος κυτταρικός τύπος του ΣΣ
Μετά την εφηβεία: ~10% των κυττάρων του ΣΣ
Ηλικιωμένοι άντρες: σημαντικός κυτταρικός πληθυσμός
του ΣΣ

• Κυλινδρικά κύτταρα
αυλό
ς
• Εκτείνονται από το τοίχωμα
χ μ του ΣΣ
μέχρι τον αυλό του
• Πυρήνας: σε επαφή με το τοίχωμα του ΣΣ
• Κυτταρόπλασμα:
Κυ αρό λα α: έντονες
έν ονες δ
διακλαδιζόμενες
ακλαδ ζό ενες
προσεκβολές που περικλείουν κύτταρα του
σπερματικού
ρμ επιθηλίου
η φωλέες,
φ ς κρύπτες
ρ ς
• Βασικοπλευρικά: στενές συνδέσεις με
γειτονικά κύτταρα Sertoli βασικό τμήμα
του ΣΣ αιματορχικός φραγμός
βασικό τμήμα του ΣΣ
 Κύτταρα Sertoli
πυρηνίσκος
ρη ς

Πυρήνας: σχεδόν υποστρόγγυλος, με

εντομές.
μ ς
ετεροχρωματίνη
Πυρηνίσκος: εμφανής μαζί με μάζα
ετεροχρωματίνης.
ρ χρ μ ης

Κυτταρόπλασμα:
Κ ό λ
λείο και αδρό ΕΔ,
εκτενής συσκευή Golgi,
πολυριβοσώματα,
μιτοχόνδρια,
λυσοσώματα,
λιποσταγονίδια,
εμφανής
ή κυτταροσκελετός
λ ό
(βιμεντίνη, ακτίνη, μικροσωληνίσκοι)
Κύτταρα Sertoli

Λειτουργίες:
• Στήριξη, θρέψη, προστασία των
αναπτυσσόμενων σπερματογόνων
κυττάρων
• Φαγοκυττάρωση υπολειμματικών
σωματίων
μ ((κατά την
η σπερμιογένεση)
ρμ γ η)
και εκφυλισμένων σπερματογόνων
κυττάρων
• Απελευθέρωση των σπερματοζωαρίων
στον αυλό του ΣΣ σπερμίαση
• Έκκριση υγρού (πρωτεΐνες,
(πρωτεΐνες ιόντα)
στον αυλό του ΣΣ
 Κύτταρα Sertoli
Από την εφηβεία:
υποθάλαμος GnRH
αδενοϋπόφυση FSH κύτταρα
Sertoli + υποδοχείς της θυλακιοτρό-
που ορμόνης (FSH) επαγωγή
έκκρισης πρωτεΐνης δέσμευσης των
ανδρογόνων (ΑBP) σύμπλοκο με
ανδρογόνα ωρίμανση
σπερματογόνων
ό κυττάρων
ά +
μεταφορά στην επιδιδυμίδα

• έκκριση ινχιμπίνης αρνητική

ανάδραση σε GnRH και FSH
• έκκριση
ρ η ακτιβίνης
β η θετική
ή
ανάδραση σε GnRH και FSH
Εμβρυϊκά κύτταρα Sertoli εκκρίνουν την
αντιμυλλέρειο ορμόνη (ΑΜΗ) ρύθμιση του ρυθμού της
παραμεσονεφρικών πόρων (πόροι Muller) σπερματογένεσης
 ∆ΙΑΜΕΣΟΣ ΙΣΤΟΣ
ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΩΝ ΣΩΛΗΝΑΡΙΩΝ

• Χαλαρός ινοκολλαγονώδης ιστός

• Αιμοφόρα
μ φ ρ αγγεία:
γγ αρτηρίδια,
ρ ηρ φ
φλεβίδια,
β τριχοειδή
ρχ ή
• Λεμφικά αγγεία
• Αθροίσεις κυττάρων Leydig (παραγωγή ανδρογόνων)
 Κύτταρα Leydig
Π
Παραγωγή
ή τεστοστερόνης
ό

Πυρήνας:
ρή ς υποστρόγγυλος
ρ γγ ς
Κυτταρόπλασμα: ηωσινόφιλο κοκκιώδες
• Μιτοχόνδρια με σωληνοειδείς ακρολοφίες (M)
• Λείο
Λ ί ενδοπλασματικό
δ λ ό δίκτυο
δί (ΛΕΔ)
• Λιποσταγονίδια (Λ)
• Κρυσταλλοειδή
ρ ή σωμάτια
μ Reinke ((R))
(γεωμετρικά συσσωματώματα πρωτεϊνών)

Μ
Μ

Λ R
 Κύτταρα Leydig – Παραγωγή τεστοστερόνης

ακετυλο-CoA
χοληστερόλη πλάσματος εστεροποίηση
λιποσταγονίδια μεταφορά στα μιτοχόνδρια μέσω
υποθάλαμος στερεοειδογόνου οξείας ρυθμιστικής πρωτεΐνης (StAR)
GnRH ΛΕΔ
προγνενολόνη προγεστερόνη τεστοστερόνη
αδενοϋπόφυση

προλακτίνη ωχρινοτρόπος ορμόνη (LH)

δέσμευση
κύτταρα Leydig έκφραση υποδοχέα LH
Ορμονική ρύθμιση της λειτουργίας των όρχεων
 Ευθέα σωληνάρια
Σπερματικά σωληνάρια

τελικά τμήματα

ευθέα σωληνάρια

ορχικό δίκτυο

απαγωγά σωληνάρια (12-20)

πόρος επιδιδυμίδας

Ευθέα σωληνάρια και ορχικό δίκτυο:

κυβοειδές ή χαμηλό κυλινδρικό επιθήλιο
με μικρολάχνες + 1 μακρύ μαστίγιο.
 Ορχικό δίκτυο

Πολύπλοκο σύστημα
επικοινωνούντων καναλιών
(διαύλων) στο ορχικό μεσόρχιο
Επιθήλιο: κυβοειδές με μικρολάχνες
και μονήρη κροσσό
Τοίχωμα:
Τ ί ινοβλάστες
βλά και μυοειδή
δή
κύτταρα. Περιβάλλεται από αγγεία,
λεμφαγγεία και ομάδες Leydig.
Σύνδεση του όρχι με επιδιδυμίδα

Ορχικό δίκτυο
 Απαγωγά σωληνάρια
12-20 εσπειραμένα σωληνάρια που
συνδέουν το ορχικό δίκτυο με την
επιδιδυμίδα
δ δ ίδ (στην
( κεφαλή).
λή)
Επιθήλιο:
Πριονωτή παρυφή (ακανόνιστη)
Α) κυλινδρικά κύτταρα με μικρολάχνες
+
Β) κυλινδρικά κύτταρα κροσσωτά
Περιφερικά:
Π ά συγκεντρικός
ό δακτύλιος
δ ύλ
από λείες μυϊκές ίνες.
Λειτουργία:
Λε ουργία
Απορρόφηση ορχικού υγρού και
προώθηση των εισερχόμενων
σπερματοζωαρίων προς την
επιδιδυμίδα.
 Επιδιδυμίδα

Απαγωγά σωληνάρια
αναστόμωση

πόρος επιδιδυμίδας

Πόρος επιδιδυμίδας: μονήρης έντονα

περιελισσόμενος σωλήνας (5m). Περιβάλλεται
από ινοκολλαγονώδη κάψα.
Μήκος επιδιδυμίδας: 5cm
5cm, σχήμα σαν κόμμα.
κόμμα

Κεφαλή – σώμα – ουρά επιδιδυμίδας

Απαγωγά σωληνάρια εισέρχονται στην κεφαλή
Ουρά: πόρος επιδιδυμίδας συνεχίζει ως
σπερματικός πόρος
 Επιδιδυμίδα
Επιθήλιο:
θήλ ψευδοπολύστιβο
δ λύ β κυλινδρικό
λ δ ό με
στερεοκροσσούς
1 Κυλινδρικά
1. Κ λ δ ά κύρια
ύ κύτταρα
ύ με στερεοκροσσούς
ύ
(το ύψος τους χαμηλώνει από κεφαλή ουρά)
2. Βασικά υποστρόγγυλα κύτταρα (εφάπτονται στη
βασική μεμβράνη)
• κορυφαία κύτταρα (άφθονα στην κεφαλή)
• διαυγή
γή κύτταρα
ρ ((άφθονα
φ στην
η ουρά)
ρ )
Περιβάλλεται από:
έσω κυκλοτερή μυϊκή στιβάδα (κεφαλή-σώμα-ουρά) +
έξω επιμήκη μυϊκή στιβάδα (σώμα και ουρά)

περισταλτικές
κινήσεις

μεταφορά
ά σπερματοζωαρίων
ζ ί
από κεφαλή προς ουρά
 Επιδιδυμίδα
Λ
Λειτουργίες:
ί

• Απορρόφηση ορχικού υγρού

• Φαγοκυττάρωση εκφυλισμένων σπερματοζωαρίων και υπολειμματικών
σωματίων
• Αποθήκευση των σπερματοζωαρίων μέχρι την εκσπερμάτιση
• Ωρίμανση των σπερματοζωαρίων κατά τη μεταφορά τους από την κεφαλή
προς την ουρά της επιδιδυμίδας
¾ Σταθεροποίηση της συμπυκνωμένης χρωματίνης
¾ Μεταβολές του φορτίου στην επιφάνεια της κυτταρικής μεμβράνης
και πρόσληψη νέων επιφανειακών πρωτεϊνών
¾ Έκκριση γλυκοπρωτεϊνών, κορνιτίνης, σιαλικού οξέος,
γλυκερυλφωσφορυλοχολίνης απόκτηση της προς τα πρόσω
κίνησης
 Σπερματικός πόρος

• Κοίλος, ευθύς,
Σπερματικός
μυϊκός σωλήνας
πόρος ~ 45cm

• Συνέχεια του
επιδιδυμικού
μ
πόρου
Ουροδόχος κύστη
 Σπερματικός πόρος
Επιθήλιο: ψευδοπολύστιβο κυλινδρικό με
στερεοκροσσούς
1. Κυλινδρικά κύτταρα (με στερεοκροσσούς)
2. Βασικά υποστρόγγυλα κύτταρα (εφάπτονται
στη βασική μεμβράνη)
¾ Χόριο πλούσιο σε ελαστικές ίνες
¾ Μυϊκό τοίχωμα: 3 μυϊκές στιβάδες
έσω επιμήκη μυϊκή στιβάδα
μέση κυκλοτερή μυϊκή στιβάδα
έξω επιμήκη μυϊκή στιβάδα
Αστεροειδής αυλός: σύσπαση μυϊκών στιβάδων

Στο άπω άκρο του (στη βάση της ουροδόχου κύστης) διάταση του
σπερματικού πόρου λήκυθος σπερματικού πόρου
Σπερματικός τόνος
Σπερματικός τόνος

1. Σπερματικός πόρος
2. Κρεμαστήρας μυς
3. Αρτηρίες (σπερματική, κρεμαστήρια, αρτηρία)
σπερματικού πόρου
4. Φλέβες (σύμπλεγμα αναστομώσεων
ελικώδες πλέγμα)
5. Λεμφαγγεία
6. Νεύρα (γεννητικός κλάδος του αιδοιομηρικού
νεύρου, κρεμαστήριο νεύρο, κλάδοι ορχικού
δικτύου)

Περιβάλλονται από χαλαρό συνδετικό ιστό.

 Επικουρικοί γεννητικοί αδένες

• Σπερματοδόχες κύστεις (x2)

• Προστάτης αδένας
• Βολβουρηθραίοι αδένες
(του Cowper) (x2)

οπίσθια  όψη
 Σπερματοδόχες κύστεις
Εσπειραμένο σωληνώδες εκκόλπωμα του
σπερματικού πόρου στη λήκυθο.
Μήκος αδένα: ~5cm, μήκος σωλήνα: ~15cm

Αποτελείται από:
Έξω - κάψα συνδετικού ιστού
- έξω επιμήκης λεία μυϊκή στιβάδα
- έσω κυκλοτερής λεία
λ μυϊκή στιβάδα
β δ
Έσω - βλεννογόνος με πολυσύνθετες, ψηλές,
στενές πτυχώσεις

Εκκριτικό επιθήλιο: μονόστιβο κυβοειδές

( κροσσωτό)
(μη ό) προς ψευδοπολύστιβο
δ λύ β κυλινδρικό
λ δ ό+
βασικά υποστρόγγυλα κύτταρα
Κυλινδρικά
Κ λ δ ά κύτταρα:
ύ ά θ
άφθονο ΑΕΔ,
ΑΕΔ ανεπτυγμένο
έ Golgi,
G l i
εκκριτικά κυστίδια, πολλά μιτοχόνδρια
Σπερματοδόχες κύστεις - Εκσπερματικοί πόροι
¾ Παραγωγή 70-85% σπέρματος (παχύρευστη λευκοκίτρινη έκκριση)
• φρουκτόζη
• προσταγλαδίνες
• ιόντα Κ+
• πρωτεΐνες, αμινοξέα
• ασκορβικό, κιτρικό οξύ

¾ Στις σπερματοδόχες κύστες δεν αποθηκεύονται σπερματοζωάρια

Ο απεκκριτικός
ό πόρος
ό κάθε
άθ σπερματοδόχου
δό κύστης
ύ συνενώνεται
ώ με
τη λήκυθο του σπερματικού πόρου εκσπερματικός πόρος (1cm)

Οι εκσπερματικοί πόροι διατρέχουν τον προστάτη και εκβάλλουν

στην προστατική ουρήθρα.
Επιθήλιο εκσπερματικού πόρου: ψηλά κυλινδρικά και μικρά
υποστρόγγυλα κύτταρα
 Προστάτης
• Ο μεγαλύτερος επικουρικός αδένας
• Περιβάλλεται από ινοκολλαγονώδη κάψα
• Παχιά
Παχ ά στιβάδα
βάδα λείων μυϊκών
υϊκών κυ
κυττάρων
άρων
• Παρέγχυμα: αποτελείται από 30-50
σωληνοκυψελοειδή
η ψ ή αδένια μ
με
πόρους εκβάλλουν στην προστατική
ουρήθρα.
Επιθήλιο: εξαρτάται από την παρουσία
τεστοτερόνης μονόστιβο έως
ψευδοπολύστιβο κυλινδρικό
Διάταξη προστατικών αδενίων σε 3 ζώνες
1. Κεντρική ζώνη από περιουρηθρικά βλεννογόνια αδένια. Εκβάλλουν
κατευθείαν στην προστατική ουρήθρα
2. Μεταβατική ζώνη από περιουρηθρικά υποβλεννογόνια αδένια.
Εκβάλλουν στην ουρήθρα μέσω μικρών πόρων
3. Περιφερική ζώνη από διακλαδισμένα αδένια. Εκβάλλουν στην ουρήθρα
μέσω μακρών πόρων.
 Προστάτης

Βλεννογόνια αδένια Θηλώδης διαμόρφωση Επιθήλιο από ψηλά

κεντρικής ζώνης
ζώνης. ενδοαυλικών
δ λ ώ προσεκβολών
β λώ κυλινδρικά
λ δ ά
Εκβάλλουν απευθείας αραιοχρωματικά κύτταρα
στην ουρήθρα και μικρά βασικά κύτταρα.
Παρουσία προστατικού
συγκρίματος
(πλούσιο σε γλυκοπρωτεΐνες)
 Προστάτης

Kυλινδρικά κύτταρα (υπερμικροσκοπικά):

Αναπτυγμένη συσκευή Golgi, πολυάριθμα λυσοσώματα, εκκριτικά
κοκκία, αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο

Πόροι προστατικού αδένα

Επιθήλιο: ψηλό κυλινδρικό επιθήλιο.
Κοντά στην ουρήθρα: κυβοειδές

Εκκρίνει:
Αλκαλικό υγρό πλούσιο σε ψευδάργυρο, με την ειδική προστατική
όξινη φωσφατάση, το ειδικό προστατικό αντιγόνο, κιτρικό οξύ,
ινωδολυσίνη, αμυλάση
 Προστάτης

Λειτουργίες:

• Αλκαλικό έκκριμα εξουδετερώνει το όξινο περιβάλλον του κόλπου

• Συμβολή στην απόκτηση κινητικότητας σπερματοζωαρίων
• Παροχή θρεπτικών ουσιών στα σπερματοζωάρια
• Ρευστοποίηση σπέρματος
Ουρήθρα άρρενος

• Προστατική ουρήθρα:
εκβάλλουν
βάλλ εκσπερματικοίί πόροι
ό
+
πόροι
ρ των προστατικών
ρ αδενίων
Επιθήλιο: μεταβατικό
• Μεμβρανώδης ουρήθρα:
Επιθήλιο: ψευδοπολύστιβο προς
πολύστιβο
λύ β κυλινδρικό
λ δ ό
• Πεϊκή ουρήθρα
εκβάλλουν
βάλλ οι πόροι
ό των
βολβουρηθραίων αδένων
Επιθήλιο: ψευδοπολύστιβο προς
πολύστιβο κυλινδρικό
 Βολβουρηθραίοι αδένες

• Μικροί σωληνοκυψελοειδείς αδένες

(δ
(διαμ.:5mm)
5 )
• Μακροί και στενοί πόροι
• Εκβάλλουν
β στην
η πεϊκή
ή ουρήθρα
ρή ρ

• Έκκριμα: διαυγές, ελαφρώς βλεννώδες

9πλούσιο σε γαλακτόζη,
γαλακτόζη
9μέτριο σε σιαλικό οξύ
¾ Λιπαντική δράση
¾ Προηγείται του σπέρματος κατά
τη συνουσία και εκσπερμάτιση

Αδενικό επιθήλιο: ψηλό κυλινδρικό (βλεννο-εκκριτικό)

Επιθήλιο
ή πόρων:
ρ πολύστιβο
β κυλινδρικό
ρ
 Πέος
• 3 κυλινδρικές στήλες στυτικού ιστού:
ραχιαία: το δεξί και αριστερό σηραγγώδες
σώμα του πέους
κεντρικά: το κοιλιακό σηραγγώδες ή
σπογγώδες σώμα της ουρήθρας
Το περιφερικό άκρο του διευρύνεται
βάλανος πέους
• Πεϊκή ουρήθρα
• Ινώδης χιτώνας: συγκρατεί τους στυτικούς
ιστούς
• Αρτηριακή αιμάτωση:
ραχιαίες αρτηρίες
ελικοειδείς αρτηρίες αιματώνουν τον
στυτικό ιστό.
• Φλεβική
Φλ β ή παροχέτευση
έ
• Δέρμα
Πέος
 Στυτικοί ιστοί
Συγκοινωνούντες
Σ ύ αγγειακοίί χώροι
ώ ή κολποειδή
λ δή
Γεμάτοι με αίμα σε στύση
Κενοί από αίμα
μ σε ηρ
ηρεμία
μ
Στύση: κλείσιμο αρτηριοφλεβικών αναστομώσεων
Γέμισμα με αίμα των αγγειακών χώρων και
αποκλεισμός της απαγωγής του

Διόγκωση των πεϊκών σηραγγωδών σωμάτων >

Σπογγιώδες ή σηραγγώδες διόγκωση σηραγγώδους σώματος ουρήθρας
σώμα ουρήθρας

Σηραγγώδες σώμα πέους

 Στύση

• Σεξουαλική διέγερση εγκεφαλικός φλοιός υποθάλαμος νωτιαίος

μυελός
λό αυτόνομα
ό νεύρα
ύ πέους
έ παραγωγήή οξειδίου
ξ δί του αζώτου
ζώ (ΟΑ)
από ραχιαίο νεύρο του πέους ταχύτατη διασπορά μέσω χασματικών
συνδέσεων στα λεία μμυϊκά κύτταρα
ρ των αιμοφόρων
μ φ ρ κολποειδών.

• ΟΑ ενεργοποίηση γουανυλικής κυκλάσης κυκλική μονοφωσφορική

γουανοσίνη (cGMP) αποθήκευση Ca+2 ενδοκυττάρια χαλάρωση λείων
μυικών κυττάρων διαστολή των αγγειακών χώρων (πλήρωση με αίμα)
πίεση λεπτών τοιχωμάτων φλεβών απόφραξη παροχέτευσης αίματος

στύση

• Παραγωγή φωσφοδιεστεράσης-5 αποδόμηση της cGMP

τερματισμός στύσης