Matematik (Pend Khas) Tingkatan 4

KEMENTERIAN
PENDIDIKAN
MALAYSIA
MATEMATIK
PENDIDIKAN KHAS
TINGKATAN
RUKUN NEGARA
Bahawasanya Negara Kita Malaysia
mendukung cita-cita hendak;
Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan

seluruh masyarakatnya;
Memelihara satu cara hidup demokrasi;
Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara

akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama;
Menjamin satu cara liberal terhadap

tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak;
Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan

sains dan teknologi moden;
MAKA KAMI, rakyat Malaysia,

berikrar akan menumpukan
seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut
berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut:
KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN

KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA
KELUHURAN PERLEMBAGAAN
KEDAULATAN UNDANG-UNDANG
KESOPANAN DAN KESUSILAAN
(Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia)

KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH PENDIDIKAN KHAS
MATEMATIK PENDIDIKAN KHAS

TINGKATAN
PENULIS
• Arita binti Zainuddin
• Hasnah binti Ibrahim
• Siti Nur Elainee binti Arifin
• Siti Ainulmursyida binti Shamsudin
EDITOR
• See Bee Hoon
• Lai May Li
PEREKA BENTUK
• Albee Gan Li Kuan
• Sue Jun Fu
• Mohamad Hariz bin Mohd Noor
ILUSTRATOR
• Akira Chan Wan Chin
Hypersurf Corporation Sdn. Bhd.

2019
KEMENTERIAN
PENDIDIKAN
MALAYSIA
NO. SIRI BUKU: 0146
KPM2019 ISBN 978-967-443-177-8 PENGHARGAAN

Cetakan Pertama 2019 Penerbitan buku teks ini melibatkan
© Kementerian Pendidikan Malaysia kerjasama pelbagai pihak. Sekalung
penghargaan dan terima kasih ditujukan
Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan kepada semua pihak yang terlibat:
dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan
semula, disimpan dalam cara yang boleh
Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf
Muka Surat, Bahagian Sumber dan
dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam
Teknologi Pendidikan, Kementerian
sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara
Pendidikan Malaysia.
elektronik, mekanik, penggambaran semula
mahupun dengan cara perakaman tanpa Jawatankuasa Penyemakan
kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pembetulan Pruf Muka Surat,
Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Bahagian Sumber dan Teknologi
Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk Pendidikan, Kementerian Pendidikan
kepada perkiraan royalti atau honorarium. Malaysia.
Diterbitkan untuk Kementerian Jawatankuasa Penyemakan

Pendidikan Malaysia oleh: Naskhah Sedia Kamera, Bahagian
Hypersurf Corporation Sdn. Bhd. Sumber dan Teknologi Pendidikan,
No.1, Jalan 4/118C, Desa Tun Razak, Kementerian Pendidikan Malaysia.
56000 Cheras, Kuala Lumpur. Pegawai-pegawai Bahagian Sumber
Tel: 03-9172 6701 dan Teknologi Pendidikan dan
Faks : 03-9172 6728 Bahagian Pembangunan Kurikulum,
Kementerian Pendidikan Malaysia.
Reka Letak dan Atur Huruf:
Hypersurf Corporation Sdn. Bhd. Jawatankuasa Peningkatan Mutu,
Muka Taip Teks: Atlanta Hypersurf Corporation Sdn. Bhd.
Saiz Muka Taip Teks: 13 poin SMK Orkid Desa, Wilayah
Persekutuan Kuala Lumpur.
Dicetak oleh:
Hypersurf Corporation Sdn. Bhd. Semua pihak yang terlibat secara
No.1, Jalan 4/118C, Desa Tun Razak, langsung dalam usaha menjayakan
56000 Cheras, Kuala Lumpur. penerbitan buku ini.
KANDUNGAN
Pendahuluan v
Info Ikon vi
1 PERIMETER DAN LUAS 2

1.1 Menentukan perimeter pelbagai bentuk 4
1.1.1 Menentukan perimeter bagi bentuk dua dimensi 5
1.1.2 Menentukan perimeter gabungan bentuk dua dimensi 20
1.2 Menentukan luas 33
1.2.1 Menentukan luas bentuk dengan menggunakan kertas grid 33
dan rumus
1.2.2 Menentukan luas gabungan bentuk dengan menggunakan rumus 46
1.2.3 Menyelesaikan masalah yang melibatkan luas 51
Rumusan 61
Penilaian 62
Rumah Idaman Saya 64
2 KOORDINAT 66
2.1 Memahami skala dan koordinat 68
2.1.1 Menanda nilai pada kedua-dua paksi 70
2.1.2 Mengenal pasti paksi-x (baris) dan paksi-y (lajur) 74
2.1.3 Menyatakan koordinat bagi suatu titik 75
2.1.4 Menentukan kedudukan suatu titik berdasarkan koordinat 83
Rumusan 91
Penilaian 92
Permainan Koordinat Segi Empat 94
iii
3 KEWANGAN 96
3.1 Pengiraan yang melibatkan aspek kewangan 98
3.1.1 Menentukan pendapatan dan perbelanjaan 98
3.1.2 Mengira harga barangan selepas diskaun 104
3.1.3 Menentukan:
i. Simpanan dan hutang 109
ii. Untung dan rugi 113
3.1.4 Menyelesaikan masalah yang melibatkan:
i. Pendapatan dan perbelanjaan 119
ii. Diskaun 121
iii. Simpanan dan hutang 125
iv. Untung dan rugi 127
Rumusan 131
Penilaian 132
Permainan Pelabur Bijak 134
4 PERANCANGAN KEWANGAN 136

4.1 Merancang dan menguruskan kewangan 138
4.1.1 Menghasilkan perancangan kewangan peribadi 139
4.1.2 Menghasilkan folio perancangan kewangan jangka pendek 153
dan jangka panjang satu perniagaan
Rumusan 161
Projek Perniagaan Jangka Pendek 162
JAWAPAN 163
GLOSARI 167
SENARAI RUJUKAN 169
INDEKS 170
iv
PENDAHULUAN
Buku Teks Kurikulum Standard Sekolah Menengah Pendidikan Khas
(KSSMPK) Matematik Tingkatan 4 ini diterbitkan berdasarkan Dokumen
Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) Kurikulum Standard Sekolah
Menengah Pendidikan Khas Matematik Tingkatan 4.
Buku teks ini disediakan sebagai panduan untuk memenuhi objektif bagi
mengembangkan potensi murid agar dapat mengaplikasikan pengetahuan
dan kemahiran Matematik secara berkesan. Buku ini dapat membantu
kefahaman murid dalam menyelesaikan masalah harian dan membuat
keputusan berdasarkan sikap saintifik dan nilai murni.
Buku ini berkonsepkan pembelajaran kontekstual dan belajar melalui

bermain (BMB) bagi menarik minat murid untuk terus mempelajari mata
pelajaran Matematik. Persembahan buku teks ini berdasarkan kepelbagaian
latihan, aktiviti dan informasi tambahan.
Kandungan buku ini meliputi empat tajuk pembelajaran untuk membentuk

kefahaman murid tentang konsep dan prinsip yang berkaitan dengan
perimeter dan luas serta kewangan.
Keistimewaan buku teks ini adalah seperti yang berikut:

HALAMAN RANGSANGAN
1.1 Kata
Kunci
Standard Pembelajaran berdasarkan

Dokumen Standard Kurikulum dan Daftar kata yang terkandung
Pentaksiran untuk rujukan guru dalam setiap topik
1.1.1 Nota Guru
Memberikan idea dan panduan aktiviti pembelajaran atau latihan tambahan,

berserta dengan nombor rujukan Standard Pembelajaran (SP).
v
INFO IKON
o nt o CONTOH Info INFO
C
1 Petunjuk langkah penyelesaian Maklumat tambahan untuk

masalah matematik. tujuan pengayaan.
tih D LATIH DIRI TIP

La
iri
1 Soalan menguji kemahiran Panduan untuk menentukan

TIP
yang baru dipelajari. jalan penyelesaian masalah.
ihan
AKTIVITI at LATIHAN
L
Aktiviti Aktiviti inkuiri, perbincangan Latihan formatif untuk menguji
1 dan simulasi untuk mencungkil kemahiran dalam subtopik.
pengetahuan konsep matematik.
KBAT
Soalan KBAT yang mencabar CABAR MINDA
daya intelektual dan pencetus Soalan rangsangan minda untuk berfikir
pemikiran kreatif dan inovatif. dengan lebih mendalam tentang konsep
yang baru dipelajari.
AKTIVITI PENGUKUHAN Im
KOD QR
Aktiviti berbentuk permainan, Saybas Aplikasi imbasan kod QR dan
a
projek atau didik hibur untuk URL untuk menonton video,

mempertingkat pemahaman menjalankan aktiviti dan bahan
dalam subtopik. info tambahan.
ELEMEN PADA AKHIR TOPIK
RUMUSAN PENILAIAN PERMAINAN
Kaedah belajar
Peta konsep dan Latihan sumatif untuk sambil bermain untuk
gambaran menyeluruh menilai dan mengukuhkan meningkatkan pemahaman
kandungan topik. kefahaman murid. serta kemahiran murid.
vi
BUKU TEKS KSSM
PENDIDIKAN KHAS
MATEMATIK
TINGKATAN 4
PERIMETER DAN LUAS

Menentukan perimeter bentuk dua dimensi
dan luas pelbagai bentuk
KOORDINAT
Mengenal lajur dan baris, serta menggunakan
konsep koordinat dan skala
KEWANGAN
Mengetahui dan melaksanakan pengiraan
yang melibatkan aspek kewangan tertentu
dalam pelbagai konteks
PERANCANGAN KEWANGAN
Menghasilkan folio perancangan kewangan
jangka pendek dan jangka panjang
Perimeter
1 dan luas
Terapi berkuda adalah salah satu kaedah pemulihan untuk membantu
mereka yang menghadapi strok dan golongan OKU seperti sindrom
down, palsi serebrum, dan hiperaktif.
1.1 Menentukan perimeter pelbagai bentuk.

1.2 Menentukan luas.
Selepas belajar bab ini, murid dapat:
1.1.1 Menentukan perimeter bagi bentuk dua dimensi.
1.1.2 Menentukan perimeter gabungan bentuk dua dimensi.
1.2.1 Menentukan luas segi empat sama, segi empat tepat dan segi tiga bersudut
tegak dengan menggunakan kertas grid dan rumus.
1.2.2 Menentukan luas gabungan segi empat sama, segi empat tepat dan segi
tiga bersudut tegak dengan menggunakan rumus.
1.2.3 Menyelesaikan masalah yang melibatkan luas.
2
1
PERIMETER DAN LUAS

Keluasan saiz kandang kuda berbeza-beza mengikut
peringkat perkembangan kuda.
• 3.0 m × 3.0 m sesuai untuk kuda padi
• 3.6 m × 3.0 m sesuai untuk kuda sederhana dewasa
• 3.6 m × 3.6 m untuk kuda besar
Sumber: https://www.thesprucepets.com/design-your-ideal-horse-stable-1885959
Pengetahuan perimeter dan luas

sering kita aplikasikan dalam
kehidupan harian terutamanya
dalam bidang pertanian,
pembuatan perabot, perladangan,
landskap serta rekaan grafik.
Dengan penguasaan kemahiran
dalam perimeter dan luas,
pengurusan susun atur sesuatu
ruang atau kawasan menjadi lebih
teratur dan sistematik.
Perimeter Luas Dua dimensi Segi empat sama

Kata
Kunci
Segi empat tepat Segi tiga bersudut tegak
Nota Guru
• Jelaskan manfaat dalam terapi berkuda bagi golongan OKU.
• Kaitkan pengetahuan perimeter dan luas dengan pembinaan 3
kandang kuda.
1.1 MENENTUKAN PERIMETER PELBAGAI BENTUK
Bagi tujuan menceriakan kelas, Cikgu Ainul dan

murid-murid Tingkatan 4 Bahagia bercadang
untuk menghias meja mereka dengan skirting.
Mereka mengukur panjang setiap sisi meja.
Panjang kain skirting meja adalah bersamaan

dengan jumlah panjang semua sisi meja.
Jumlah ukuran panjang ini dikenali sebagai
perimeter meja itu.
Perimeter ialah jumlah ukuran panjang

keliling sesuatu bentuk, kawasan, atau
rajah (seperti segi empat sama, segi tiga,
heksagon atau bulatan).
Perimeter boleh digunakan dalam banyak
bidang, contohnya untuk mengira panjang
pagar yang diperlukan bagi mengelilingi
laman atau taman.
Perimeter boleh digunakan sama ada untuk

laluan atau jumlah panjang. Perimeter boleh
dianggap sebagai panjang ukur lilit sesuatu
bentuk. Perimeter untuk bulatan dipanggil lilitan.
Info
Perimeter berasal daripada perkataan Greek dengan
“peri” bermaksud keliling dan “meter” bermaksud hitung.
Nota Guru
• Nyatakan penggunaan perimeter dalam kehidupan harian.
4
Info
1.1.1 1.1.2
1
PERIMETER DAN LUAS

Menentukan perimeter bagi bentuk dua dimensi
Perimeter bagi suatu bentuk dua dimensi yang tertutup ialah ukur keliling
pada sempadannya.
Perimeter ialah jumlah ukuran panjang semua sisi yang mengelilingi

suatu bentuk dua dimensi.
Misalnya, kita boleh menentukan perimeter permukaan meja yang pelbagai

bentuk dengan mencari jumlah panjang semua sisi meja itu.
A B
Bagaimana mencari
perimeter untuk
cakera terbang
(frisbee) yang
D C berbentuk bulatan?
Perimeter bingkai foto ialah
AB + BC + CD + DA
1.1.1 Nota Guru

• Bimbing murid mengukur garis lengkung dengan menggunakan
benang atau tali. 5
Aktiviti Ukur lilit bentuk dua dimensi
1
Aktiviti ini dilakukan dalam kumpulan (3 orang).
Langkah-langkah:
1 Dengan menggunakan pembaris meter atau pita ukur untuk mengukur
panjang, guru melukiskan beberapa bentuk dua dimensi seperti segi
tiga, segi empat sama, segi empat tepat yang besar di atas lantai.
2 Tampalkan pita pelekat pada semua sisi bentuk yang dilukis.
3 Labelkan bentuk dan setiap sisi dengan huruf yang sesuai.
Contoh:
c
a
A
b
4 Setiap kumpulan secara bergilir-gilir
menggunakan pembaris meter atau pita
ukur untuk mengukur panjang setiap sisi
suatu bentuk yang dilukis.
5 Rekodkan bacaan dalam jadual.
Panjang sisi Jumlah
Bentuk panjang sisi
a b c d
A 20 cm 50 cm 40 cm -
B
C
6 Hitungkan jumlah panjang semua sisi.
Info
Jumlah panjang semua sisi suatu bentuk ialah ukur lilit bentuk itu.
Istilah lain untuk ukur lilit ialah perimeter.
1.1.1 Nota Guru

• Aktiviti ini membantu murid memahami bahawa perimeter ialah jumlah
6 ukuran panjang sisi yang mengelilingi suatu kawasan tertutup.
Aktiviti Perimeter berada di sini, di sana
1
2
PERIMETER DAN LUAS

Bahan: Pita ukur, peralatan, perabot, atau bahan yang berada

dalam kelas
Langkah-langkah:
1 Murid mengukur panjang sisi pada permukaan barang-barang yang
berada di sekeliling seperti karpet, pintu almari, meja, buku, tingkap,
dan sebagainya.
2 Rekodkan panjang sisi seperti jadual dalam buku nota Matematik.
Item Panjang sisi

Karpet
Pintu almari
Meja murid
Buku teks
Tingkap
3 Lakarkan rajah bagi item tersebut. Kemudian, labelkan ukuran sisi dan
kirakan perimeter.
Contoh:
45 cm
Karpet 30 cm
Perimeter = 30 cm + 45 cm + 30 cm + 45 cm
= 150 cm
1.1.1 Nota Guru

• Bimbing murid melakarkan bentuk poligon.
7
Perimeter Segi Empat
Segi empat sama Segi empat tepat

a a
a a b b
a a
Semua sisi adalah Dua pasangan sisi yang
sama panjang. bertentangan adalah sama panjang.
Perimeter = a + a + a +a Perimeter = a + b + a + b
=4×a = (a + a) + (b + b)
= 4a = 2a + 2b
o nt o
C
1 Cari perimeter segi empat sama jika panjang sisinya ialah 6 cm.
Lakarkan bentuk segi empat sama dan labelkan setiap sisinya 6 cm.
6 cm
TIP
6 cm 6 cm Perimeter segi empat sama
= 4 × panjang sisi
6 cm
Pengiraan 1 - Hitung jumlah panjang sisi:
Perimeter = 6 cm + 6 cm + 6 cm + 6 cm Operasi tambah
berulang
= 24 cm
Pengiraan 2 - Menggunakan rumus:

Perimeter = 4 × panjang sisi Operasi darab
= 4 × 6 cm
= 24 cm
1.1.1 Nota Guru

• Jelaskan konsep pendaraban sebagai penambahan berulang.
8
C o nt o 1
h
2
PERIMETER DAN LUAS

Gambar menunjukkan sehelai sapu tangan
berbentuk segi empat sama dengan ukuran
25 cm
sisi 25 cm.
Hitung perimeter sapu tangan.
Diberi Segi empat sama panjang sisi = 25 cm

C a ri Perimeter
aikan Pengiraan 1 - Hitung jumlah panjang sisi:

Seles
= 100 cm

Perimeter = 4 × panjang sisi
= 4 × 25 cm
= 100 cm
o nt o
C
3 Perimeter sekeping gambar yang berbentuk

segi empat sama ialah 200 cm.
Kira panjang setiap sisi.
Diberi Perimeter segi empat sama = 200 cm

C a ri Panjang sisi
aikan Menggunakan rumus: Perimeter = 4 × panjang sisi

Seles
4 × panjang sisi = 200 cm
Panjang sisi = 200 cm ÷ 4
= 50 cm
1.1.1 Nota Guru

• Banyakkan latihan pelbagai ukuran sisi segi empat sama
untuk mengira perimeternya. 9
Aktiviti Menerbitkan rumus bagi perimeter segi empat tepat
3
Aktiviti ini dilakukan secara berpasangan.
Langkah-langkah:
1 Lengkapkan jadual berikut:
Perimeter
Segi empat tepat (Jumlah panjang (2 × panjang) + (2 × lebar)
semua sisi)
5 cm
2 cm
3 cm
4 cm
7 cm
3.5 cm
2 Apakah hubungan antara perimeter dengan panjang dan lebar sebuah

segi empat tepat?
Hasil daripada aktiviti di atas, didapati bahawa

Perimeter segi empat tepat = (2 × panjang) + (2 × lebar)
Rumus bagi perimeter segi empat tepat juga boleh ditulis sebagai
2 × (panjang + lebar)
1.1.1 Nota Guru

• Lakukan aktiviti lanjutan untuk mengukur perimeter objek berbentuk segi
10 empat di kawasan sekolah.
C o nt o 100 cm 1
h
4
PERIMETER DAN LUAS

Hitung perimeter bagi skrin televisyen
75 cm yang ditunjukkan.
Diberi Segi empat tepat panjang = 100 cm, lebar = 75 cm

C a ri Perimeter
aikan Pengiraan1- Hitung jumlah panjang sisi:

Seles
= 350 cm

Perimeter = (2 × panjang) + (2 × lebar)
= (2 × 100 cm) + (2 × 75 cm)
= 200 cm + 150 cm
= 350 cm
o nt o
C
5 Perimeter sekeping poskad yang berbentuk segi empat tepat ialah

56 cm. Lebar poskad itu ialah 12 cm, kira panjang poskad itu.
Diberi Segi empat tepat perimeter = 56 cm, lebar = 12 cm

C a ri Panjang
aikan
Seles
12 cm
(2 × panjang) + (2 × lebar) = Perimeter
(2 × panjang) + (2 × 12 cm) = 56 cm
(2 × panjang) + 24 cm = 56 cm
(2 × panjang) = 56 cm – 24 cm
= 32 cm
Panjang = 32 cm ÷ 2
= 16 cm
1.1.1 Nota Guru

• Bimbing murid membuat pengiraan yang melibatkan pertukaran
kedudukan dalam ayat matematik. 11
Perimeter Segi Tiga
Jenis-jenis segi tiga mengikut sifat sisi.
Segi tiga sama sisi Segi tiga sama kaki Segi tiga tak sama kaki
a a a a a b
a b c
Semua sisi adalah Dua daripada sisinya Semua sisinya tidak
sama panjang. sama panjang. sama panjang.
Perimeter = a + a + a Perimeter = a + a + b Perimeter = a + b + c
= 3a = 2a + b
o nt o
C
6
Rajah menunjukkan sebuah papan
tanda keselamatan berbentuk segi tiga
43 cm dengan semua sisi sama panjang.
Berapakah perimeter papan tanda
keselamatan itu?
Diberi Segi tiga sama sisi panjang sisi = 43 cm

C a ri Perimeter
aikan Pengiraan 1 - Hitung jumlah panjang sisi:

Seles
Perimeter = 43 cm + 43 cm + 43 cm
= 129 cm TIP
Perimeter segi
tiga sama sisi
Perimeter = 3 × panjang sisi
= 3 × panjang
= 3 × 43 cm
= 129 cm
1.1.1 Nota Guru

• Terapkan kepentingan mematuhi papan tanda keselamatan.
12
C o nt o 1
h
7 Gambar menunjukkan sekeping magnet besi yang berbentuk segi
PERIMETER DAN LUAS

tiga sama kaki. Kira perimeter bagi kepingan magnet itu.
Pengiraan 1 - Hitung jumlah panjang sisi:

Perimeter = 7 cm + 7cm + 9 cm
7 cm 7 cm
= 23 cm

Perimeter = (2 × 7 cm) + 9 cm
= 14 cm + 9 cm
9 cm
= 23 cm
o nt o
C
8 Rajah menunjukkan sebuah segi tiga bersudut tegak. Kira perimeter

segi tiga bersudut tegak itu.
Pengiraan - Hitung jumlah panjang sisi:

10 cm Perimeter = 6 cm + 8 cm + 10 cm
6 cm
= 24 cm
8 cm
TIP
Segi tiga bersudut tegak
Info ialah segi tiga dengan salah
satu daripada sudut dalamnya
• Bentuk dua dimensi (2D) adalah ialah sudut tegak (90°).
bentuk yang mengandungi 2
dimensi, iaitu panjang dan lebar.
• Poligon ialah bentuk dua dimensi
tertutup dengan sisinya terdiri Im
daripada tiga atau lebih garis lurus. Saybas
Layari laman sesawang a
• Poligon dinamakan mengikut http://bit.ly/2KbwmGl
untuk mengenal poligon.
bilangan sisinya. (Dicapai pada 31 Mei 2019)
1.1.1 Nota Guru

• Galakkan murid mengenal bentuk-bentuk asas pada objek di
sekeliling, kemudian tentukan perimeter bentuk asas itu. 13
Aktiviti Mencari perimeter secara praktikal
4
Bahan: Batang Chenille (Chenille stems)
Langkah-langkah:
1 Potong batang Chenille kepada keratan-keratan
dengan panjang 3 cm, 6 cm, 8 cm, dan 10 cm.
2 Guru menyebutkan suatu bentuk dua dimensi
dengan ukuran sisinya.
Contoh: Segi empat sama dengan panjang sisi 3 cm.
3 Murid menggunakan batang Chenille yang panjangnya sama
dengan sisi yang disebutkan untuk membina bentuk itu.
Contoh:
3 cm
4 Murid melukis bentuk itu dalam buku nota Matematik. Kemudian,

labelkan panjang sisi.
5 Kira perimeter.
6 Semak jawapan perimeter dengan mengukur jumlah panjang
batang Chenille yang digunakan.
Contoh:
0 cm 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
6 5 4 3 2 1 TENTH 0
1.1.1 Nota Guru

• Aktiviti ini mengukuhkan kefahaman murid tentang konsep perimeter.
14
C o nt o 1
h
9
Gambar menunjukkan sebuah jam dinding berbentuk oktagon sekata
PERIMETER DAN LUAS

dengan panjang setiap sisinya ialah 12 cm.
Hitung perimeter jam dinding itu.
Bilangan sisi jam = 8

Perimeter = 8 × 12 cm
= 96 cm
tih D
Gambar menunjukkan sebuah rak dinding
La
iri
1 yang berbentuk heksagon sekata.

Kira perimeter bagi rak dinding itu.
Bilangan sisi rak =
Perimeter = × 18 cm
18 cm =
o nt o
C
10 Gambar menunjukkan sebuah lencana topi pengakap Malaysia,

PQR. Diberi panjang PQ ialah 1.9 cm, panjang lengkung PR dan
QR masing-masing ialah 4.5 cm. Hitung perimeter bagi lencana itu.
R
Perimeter lencana
= 1.9 cm + 4.5 cm + 4.5 cm
= 10.9 cm
Im
Saybas
https://bit.ly/2IfGE7n
untuk video mencari perimeter.
(Dicapai pada 31 Mei 2019)
P Q
1.1.1 Nota Guru
• Bimbing murid menyelaraskan unit panjang sisi sebelum mencari
perimeter. 15
C o nt o
h
11 Seutas dawai panjangnya 35 cm dibengkokkan untuk
A membentuk sebuah segi tiga sama kaki ABC seperti
yang ditunjukkan dalam rajah. Panjang AC sama dengan
panjang BC. Berapakah panjang sisi AB?
Panjang dawai = perimeter segi tiga

C
AB + AC + BC = 35 cm
AB + 11 cm + 11 cm = 35 cm
AB + 22 cm = 35 cm
11 cm
AB = 35 cm – 22 cm
B = 13 cm
o nt o
C
14 Seorang peladang ingin memagar sebuah kawasan yang berbentuk

segi empat tepat. Perimeter kawasan itu ialah 126 m. Jika panjang
kawasan itu ialah 45 m, cari lebar kawasan itu.
Lukis rajah untuk menggambarkan soalan:

45 m
45 m
Perimeter kawasan = 126 m
Panjang kawasan = 45 m
2 × (panjang + lebar) = perimeter
2 × (45 m + lebar) = 126 m
45 m + lebar = 126 m ÷ 2
= 63 m
Lebar = 63 m – 45 m
= 18 m
1.1.1 Nota Guru

• Berikan soalan-soalan lain bagi memantapkan pemahaman murid untuk
16 mencari panjang sisi dengan nilai perimeter yang telah diberikan.
Aktiviti Membina bentuk mengikut perimeter
1
5
PERIMETER DAN LUAS

Dalam aktiviti ini, murid menggunakan gelang getah pada geoboard
untuk membuat bentuk dengan perimeter yang berbeza.
Bahan: Geoboard, gelang getah (seeloknya

guna getah yang berwarna terang
supaya bentuk kelihatan lebih jelas)
Langkah-langkah:
1 Guru menyatakan perimeter bagi bentuk tertentu.
Contoh:
i. Segi empat sama dengan perimeter 16 unit
ii. Segi tiga bersudut tegak dengan perimeter 12 unit
2 Murid melakarkan bentuk tersebut pada kertas putih.
3 Berdasarkan lakaran itu, murid meletakkan gelang getah pada pin/
paku pada geoboard untuk menghasilkan bentuk yang dinyatakan.
Contoh:

4 Bilang ukur keliling gelang getah untuk memastikan ketepatan setiap
perimeternya.
5 Murid digalakkan untuk menghasilkan seberapa banyak bentuk yang
mungkin dengan perimeter yang dinyatakan.
Contoh: Segi empat tepat yang berperimeter 10 unit
3
4
2 2 1 1
4
3
1.1.1 Nota Guru

• Sesuaikan aktiviti ini dengan kebolehan dan penguasaan murid.
17
a n
tih
1.
La
1 .1
1 Hitung perimeter bagi setiap rajah yang berikut.
(a) 15 cm (b)
5 cm
10 cm
8 cm
12 cm
(c) 6 cm (d)
4 cm 7 cm
20 cm 7 cm
4 cm
4 cm 5 cm 12 cm
6 cm 7 cm
2 Sekeping kad berbentuk segi empat tepat mempunyai panjang

85 cm dan lebar 50 cm. Hitung perimeter kad tersebut.
3 Lebar sehelai kain batik berbentuk segi empat tepat ialah 1.2 m,
manakala panjangnya ialah dua kali lebarnya.
Cari perimeter kain batik itu.
4 Gambar menunjukkan sebuah gelanggang

futsal berbentuk segi empat tepat. Gopal
telah berlari sejauh 600 m mengelilingi
gelanggang futsal tersebut. Jika panjang
gelanggang ialah 40 m dan dia berlari 5
40 m pusingan, cari lebar gelanggang itu.
5 Roshasliza membuat sekeping kad ucapan yang

berbentuk heksagon tak sekata. Dia menggunakan TIP
seutas reben yang berukuran 60 cm sebagai Heksagon
hiasan di sekeliling kad itu. Lukis satu bentuk kad mempunyai
yang mungkin dibuat oleh Roshasliza. 6 sisi.
18
Aktiviti Pengukuhan 1
Kelas Ceria Hati Gembira
PERIMETER DAN LUAS

Anda dikehendaki bekerjasama dengan rakan-rakan untuk menceriakan

kelas dengan membuat hiasan bingkai pada meja guru, papan putih dan
papan kenyataan menggunakan reben mengikut kreativiti.
Harga segulung reben yang panjangnya 1 meter ialah RM0.50.

Tugasan:
1 Setiap kumpulan bertanggungjawab menghias satu objek dalam kelas.
Misalnya, kumpulan A menghias meja guru.
2 Ukur dan cari perimeter objek.
3 Selesaikan masalah berikut:

(a) Berapakah panjang reben yang diperlukan bagi memenuhi hiasan
ukuran keliling meja guru, papan putih, dan papan kenyataan di
kelas anda?
(b) Berapakah bilangan gulung reben yang diperlukan?
(c) Hitung jumlah wang yang diperlukan untuk membeli reben.
4 Nyata keputusan kumpulan anda dengan menunjukkan jalan kerja.

Contoh:
(a) Perimeter meja guru
= 120 cm + 50 cm + 120 cm + 50 cm
= 340 cm
= 3.4 m
(b) Bilangan gulung reben yang perlu dibeli = 4 gulung
(c) Jumlah wang = 4 x RM0.50
= RM2.00
5 Membuat pembentangan di dalam kelas.
19
1.1.1 1.1.2
Menentukan perimeter gabungan bentuk dua dimensi
Kertas grid segi empat sama terdiri daripada sebilangan unit petak segi
empat sama. Rajah dilukis pada kertas grid.
Perimeter bagi rajah yang dilukis pada grid adalah panjang keseluruhan
garis atau sempadannya. Perimeter ini dapat dihitung dengan mengira
bilangan panjang unit di sepanjang sempadan rajah tersebut.
Menentukan perimeter dengan menggunakan kertas grid segi empat sama

bersisi 1 unit.
Perimeter segi empat sama

Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3
1 2
8 3
8 unit
7 4
6 5
Perimeter segi empat tepat

Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3
1 2 3
10 4
10 unit
9 5
8 7 6
Langkah-langkah pengiraan perimeter bagi rajah pada kertas grid:

i. Kenal pasti sempadan rajah itu.
ii. Hitungkan bilangan unit satu per satu pada sempadan.
iii. Catatkan jumlah unit bagi sempadan, iaitu perimeter rajah itu.
20
La tih D
Setiap rajah yang berikut dilukis pada kertas grid segi empat sama 1
iri
1 bersisi 1 unit. Pada setiap rajah, lukiskan sempadan dan kirakan
PERIMETER DAN LUAS

perimeter kesemuanya.
Info
Kertas grid
boleh diganti
dengan kertas
graf yang
berukuran sisi
unit unit unit 1 cm.
Mengenal bentuk gabungan
B D
C
A
Ini bentuk gabungan kerana Ini bukan bentuk gabungan kerana

dua bentuk ini bercantum. dua bentuk ini tidak bercantum.
Bentuk gabungan ialah bentuk yang terhasil daripada gabungan dua atau
lebih bentuk geometri.
Perimeter bagi suatu gabungan bentuk dua dimensi ialah jumlah

panjang semua sisi luar bentuk gabungan itu.
R S Perimeter bentuk gabungan

= PQ + QR + RS + ST + TU + UV + VP
P Q TIP
Panjang QU tidak diambil kira kerana
bukan sisi luar bentuk gabungan itu.
V U T
1.1.2 Nota Guru

• Pelbagaikan bentuk gabungan daripada bentuk asas yang berlainan.
21
Aktiviti Meneroka konsep perimeter pelbagai bentuk gabungan
1
Bahan: 12 unit segi empat sama,
kertas dan pensel Im
Layari laman sesawang Saybas
http://bit.ly/2WLT3ZJ a
untuk memperoleh unit
segi empat sama.
Tugasan Pertama:
1 Susun 12 unit segi empat sama tersebut untuk menghasilkan bentuk
dua dimensi.
2 Seterusnya, kira dan catatkan perimeter bentuk yang telah disusun.
3 Murid perlu menyatakan perimeter terkecil dan terbesar yang dapat
diperoleh daripada susunan tersebut.
4 Setiap kumpulan diberi peluang untuk membentangkan hasil tugasan
masing-masing.
5 Kumpulan yang dapat menghasilkan pencarian bilangan perimeter
yang paling banyak akan dikira sebagai pemenang.
1.1.2 Nota Guru

• Kad, jubin atau gula-gula yang berbentuk segi empat sama boleh digunakan
22 sebagai alternatif lain bagi bahan dalam aktiviti ini.
Tugasan Kedua: 1
1 Bermula dengan 3 unit segi empat sama.
PERIMETER DAN LUAS

2 Gabungkan segi empat sama itu menjadi seberapa banyak bentuk
yang mungkin.
3 Kira perimeter bentuk-bentuk itu dalam Jadual 1.
Bentuk Perimeter

Jadual 1
4 Ulangi langkah 2 dan 3 untuk 4 unit segi empat sama.
Bentuk Perimeter

Jadual 2
5 Terokai bentuk-bentuk lain dan lukiskan dalam Jadual 2.
6 Berapakah bilangan segi empat sama yang perlu ditambah kepada
bentuk pertama dalam Jadual 2 untuk memperoleh perimeter 14 unit?
7 Jelaskan jawapan anda dalam kelas.
Adakah dua bentuk ini mempunyai perimeter yang sama?
23
C o nt o
h
1 Rajah menunjukkan bentuk gabungan yang terdiri daripada dua
buah segi empat sama, ABCD dan WXZC.
A B
3 cm
X
6 cm W
3 cm
D 6 cm C Z
Hitung perimeter bentuk gabungan ini.
Diberi Bentuk gabungan dua buah segi empat sama:

ABCD
panjang = 6 cm, WXZC panjang = 3 cm
C a ri Perimeter bentuk gabungan

aikan Lukis sisi luar untuk menggambarkan soalan.
Seles
A B
3 cm
X
6 cm W
3 cm
D 6 cm C 3 cm Z
Garisan merah menunjukkan sisi luar bentuk gabungan.
Perimeter = AB + BW + WX + XZ + ZC + CD + DA
= 6 cm + 3 cm + 3 cm + 3 cm + 3 cm + 6 cm + 6 cm
= 30 cm
Perimeter bentuk gabungan ialah 30 cm.
TIP
Bagaimana menentukan
Perimeter mengambil nilai ukuran sisi di panjang BW jika nilai itu
bahagian luar bentuk gabungan sahaja. tidak diberi?
24
C o nt o 1
h
2 Dalam rajah, STUV dan XWYZ ialah dua buah segi empat tepat yang
PERIMETER DAN LUAS

sama saiz.
S 24 cm T
5 cm
X W
10 cm
V 12 cm U
Z Y
Kira perimeter rajah ini.
Diberi Bentuk gabungan dua segi empat tepat yang sama saiz.

C a ri Perimeter bentuk gabungan
aikan
Seles S 24 cm T
5 cm
X W
10 cm P 12 cm
Q
10 cm
V 12 cm U
5 cm
Z 24 cm Y
Perimeter = ST + TP + PW + WY + YZ + ZQ + QV + VS
= 24 cm + 5 cm + 12 cm + 10 cm + 24 cm + 5 cm +
12 cm + 10 cm
= 102 cm
Perimeter rajah ialah 102 cm.
Rajah menunjukkan dua keping kad yang sama besar.

16 cm
5 cm
Susun kedua-dua keping kad ini untuk menghasilkan bentuk

gabungan dengan perimeter paling panjang dan paling pendek.
(Susunan kad tidak boleh bertindih.)
25
C o nt o
Rajah menunjukkan sebuah segi tiga bersudut tegak dan sebuah
h
3
segi empat sama.
10 cm 7 cm
6 cm
8 cm 7 cm
Yusof dan Olivia masing-masing menggabungkan kedua-dua rajah
itu menjadi bentuk baru yang berlainan.
Yusof
7 cm –
6 cm = 1 cm
Perimeter
10 cm
7 cm = 7 cm + 1 cm + 10 cm +
8 cm + 7 cm + 7 cm
= 40 cm
7 cm 8 cm
Olivia 10 cm –
7 cm = 3 cm
8 cm
Perimeter
= 8 cm + 3 cm + 7 cm +
7 cm 7 cm + 7 cm + 6 cm
6 cm =
7 cm
Adakah bentuk gabungan yang

dibina oleh Yusof dan Olivia
mempunyai perimeter yang sama?
1.1.2 Nota Guru

• Sediakan kad segi empat sama, segi empat tepat dan segi tiga. Bimbing
26 murid melakukan aktiviti mencari perimeter pelbagai kombinasi dua bentuk.
C o nt o
A 20 cm B
1
h
4
PERIMETER DAN LUAS

6 cm Rajah menunjukkan sebuah segi empat
E F
sama ABCD dan sebuah segi empat
tepat EFGH di dalamnya.
12 cm
Hitung perimeter bagi kawasan yang
berwarna jingga.
H G
D C
Diberi
Segi empat sama ABCD panjang = 20 cm
Segi empat tepat EFGH panjang = 12 cm,
lebar = 6 cm
C a ri Perimeter bagi kawasan ABCD yang tidak ditutupi

oleh EFGH.
A 20 cm B
e le s aikan
S
6 cm
E F
12 cm
H G
D C
Perimeter = AB + BC + CD + DH + HG + GF + FE + EA
Perhatikan GF = HE,
jadi DH + GF + EA = DH + HE + EA
= DA
Perimeter = AB + BC + CD + DA + HG + FE
= 20 cm + 20 cm + 20 cm + 20 cm + 6 cm + 6 cm
= 92 cm
Perimeter kawasan berwarna jingga ialah 92 cm.
Im
https://bit.ly/2Mrhnb0 a
untuk cara menentukan
perimeter bentuk gabungan.
27
C o nt o
h
5 Bentuk anak panah yang ditunjukkan
T
dalam rajah mempunyai ukur keliling
P 10 cm Q sepanjang 56 cm. PQRS berbentuk
U segi empat tepat dan TUV berbentuk
S R segi tiga sama sisi.
Berapakah panjang sisi segi tiga sama
V
sisi TUV?
Diberi Perimeter bentuk gabungan = 56 cm

Segi empat tepat PQRS panjang = 10 cm
C a ri Panjang sisi segi tiga sama sisi
aikan Lukis sisi luar untuk menggambarkan perimeter rajah.

Seles
T
P 10 cm Q
U
S R
V
Perimeter = panjang ukur keliling = 56 cm
PQ + QT + TU + UV + VR + RS + PS = 56 cm
10 cm + QT + TU + UV + VR + 10 cm + PS = 56 cm
TV = TQ + QR + RV dan QR = PS
Dalam segi tiga sama sisi, TV = TU = UV
TV + TU + UV = 3TU
Jadi, 10 cm + 3TU + 10 cm = 56 cm
3TU = 56 cm – 10 cm – 10 cm
TU = 36 cm ÷ 3
= 12 cm
Panjang sisi segi tiga sama sisi ialah 12 cm.
1.1.2 Nota Guru

• Bina lebih banyak soalan mencari panjang sisi apabila perimeter sesuatu
28 bentuk gabungan diberi.
C o nt o 1
h
6 Gambar menunjukkan sehelai sarung bantal yang bercorak. EFGH
PERIMETER DAN LUAS

ialah segi empat tepat dan JGK ialah segi tiga sama kaki.
E 68 cm F
43 cm
J
25.5 cm
H 50 cm K G
(a) Cari ukuran panjang JG.
(b) Hiasan renda hendak dijahit mengelilingi kawasan bercorak. Jika
Shikin membeli segulung renda dengan panjangnya 200 cm,
adakah renda Shikin cukup untuk hiasan tersebut?
Tunjukkan pengiraan anda.
Diberi Segi empat tepat EFGH EF = 68 cm, EH = 43 cm

Segi tiga sama kaki JGH JK = 25.5 cm
(a) Panjang JG
C a ri
(b) Kenal pasti perimeter EFJKH lebih atau kurang
daripada 200 cm.
aikan (a) HK + KG = EF
Seles
50 cm + KG = 68 cm
KG = 68 cm – 50 cm
= 18 cm
Segi tiga sama kaki, jadi JG = KG = 18 cm
(b) Perimeter kawasan bercorak FJ = 43 cm – 18 cm

= EF + FJ + JK + KH + HE = 25 cm
= 68 cm + 25 cm + 25.5 cm + 50 cm + 43 cm
= 211.5 cm
Oleh sebab 211.5 cm lebih panjang daripada 200 cm,

maka renda Shikin tidak cukup untuk membuat hiasan.
1.1.2 Nota Guru

• Galakkan murid mencari perimeter bentuk gabungan pada objek
yang berada di sekeliling. 29
C o nt o
h
7 Gambar menunjukkan pandangan dari atas sebuah kawasan yang
berbentuk segi empat tepat.
100 m
E F G
800 m 1 030 m
L H
750 m K 450 m
Hitung jumlah kos untuk memagar bahagian hijau jika kos memagar
ialah RM10.00 semeter.
Diberi Segi empat tepat EGHL EF = 100 m, EL = 800 m,

LK = 750 m, KH = 450 m dan FK = 1 030 m
Kos memagar = RM10.00 semeter
C a ri Jumlah kos memagar
aikan Panjang FG = EG – EF

Seles
= (700 m + 450 m) – 100 m
= 1 200 m – 100 m
= 1 100 m
Panjang pagar yang diperlukan = perimeter bahagian hijau
Perimeter bahagian hijau
= FG + GH + HK + KF
= 1 100 m + 800 m + 450 m + 1 030 m
= 3 380 m
Jumlah kos untuk memagar = RM10.00 × 3 380 m
= RM33 800.00
Kos untuk memagar bahagian hijau ialah RM33 800.00.
1.1.2 Nota Guru

• Kaitkan penggunaan perimeter dalam kehidupan harian.
30 • Bimbing murid menggunakan kalkulator untuk pengiraan.
a n
tih
1
1.
La
1 .2
PERIMETER DAN LUAS

1 Hitung perimeter kawasan berlorek bagi setiap gabungan bentuk
yang berikut.
(a) (b)
4 cm
5 cm
7 cm
8 cm 5 cm
6 cm
7 cm
16 cm
(c) (d)
25 cm
6 cm
15 cm 4 cm
24 cm 8 cm
40 cm 6 cm 3 cm 3 cm
2 P 15 cm Dalam rajah, PQRS ialah segi

Q
empat tepat manakala QUV
T dan STW ialah segi tiga sama
U sisi. Diberi perimeter bagi segi
6 cm empat tepat ialah 46 cm.
V
Cari perimeter bagi kawasan
S 7 cm W R
yang berlorek.
160 m
3 Rajah menunjukkan bentuk gabungan A B
yang terdiri daripada segi empat tepat E
ABCD dan segi empat sama EFGH.
100 m
(a) Hitung perimeter kawasan 60 m
yang berlorek.
(b) Hitung perimeter bentuk D 80 m F C
H
gabungan.
100 m
31
Aktiviti Pengukuhan
Siapa Kreatif Siapa Dapat

Im
Bahan: Sebiji dadu dan 12 keping kad segi http://bit.ly/2Vn9kn8 a
empat sama bagi setiap pasangan untuk memperoleh
kepingan kad.
Tugasan:
1 2 3
Lontarkan dadu dan ambil Susun kepingan Cari perimeter
kepingan kad mengikut kad untuk membina bentuk itu.
jumlah nombor pada dadu. sebuah bentuk dua 4
dimensi. 3 5
2 6
1 7
10 9 8
Perimeter = 10 unit
4
Teruskan melontar dadu. Bagi setiap lontaran, tambahkan kepingan
kad kepada bentuk sedia ada dan cari perimeter baru.
5
4 6
7 8
3 9
2 10
1 11
16 15 14 13 12
Perimeter = 16 unit
ng
Semasa aktiviti ini dijalankan, cuba ubahkan erimeter ya
Sekiranya p it,
bentuk baharu supaya mendapat perimeter
e ro le h m e lebihi 24 un
dip kan
tepat 24 unit. ad dipulang
kepingan k 1.
la n g s e m u la langkah
dan u
32
1.2 MENENTUKAN LUAS
1
PERIMETER DAN LUAS

1.2.1 1.2.2 1.2.3
Menentukan luas bentuk dengan menggunakan kertas
grid dan rumus
Luas ialah ukuran ruang sesuatu permukaan atau kawasan tertutup.

Unit ukuran luas ialah unit persegi.
1 unit
Luas 1 petak segi empat sama yang panjang
sisinya 1 unit ialah 1 unit persegi dan ditulis 1 unit2 1 unit
sebagai 1 unit2.
1 cm
Luas segi empat sama yang bersisi 1 cm
1 cm2 1 cm = 1 cm2
(Disebut sebagai 1 sentimeter persegi)
Luas sesuatu bentuk boleh dikira

Unit luas yang biasa digunakan dengan menggunakan kertas grid,
ialah mm2, cm2, m2 dan km2. iaitu dengan cara menjumlahkan
kesemua petak segi empat unit
1 cm yang diliputi oleh bentuk itu.
o nt o
C
1 1 cm 1 cm
1 2 3 1 cm
4 5 6 1 2 3
7 8 9 4 5 6
Luas rajah ialah 9 cm persegi. Luas rajah ialah 6 cm persegi.

Luas = 9 cm2 Luas = 6 cm2
33
C o nt o
h
2 Rajah menunjukkan bentuk segi empat sama, segi empat tepat dan
segi tiga bersudut tegak yang dilukis pada kertas grid 1 unit persegi.
A B C K
F
H
D E G
(a) Berapakah luas setiap bentuk yang berlainan warna?

(b) Bentuk yang manakah mempunyai luas yang sama?
(c) Apakah bentuk dengan luas terkecil?
(d) Apakah bentuk dengan luas terbesar?
(a) Kira bilangan petak yang berwarna untuk setiap bentuk.

Luas
Bentuk Bilangan petak
(unit persegi)
TIP
A 16 petak penuh 16
B 8 petak penuh 8 1 unit
C 16 petak penuh 16 1 unit Luas = 1 unit2
D 15 petak penuh 15 (1 unit persegi)
E 15 petak penuh 15
21 petak penuh Satu petak dipotong
F 24.5
7 petak separuh menjadi 2 buah segi
G 6 petak penuh tiga, setiap segi tiga
8
4 petak separuh luasnya 0.5 unit2.
H 12 petak penuh 12 (0.5 unit persegi)
3 petak penuh
K 4.5
3 petak separuh
(b) A dan C mempunyai luas yang sama, luas D dan E adalah sama.
(c) Luas K paling kecil.
(d) Luas F paling besar.
1.2.1 Nota Guru

• Lakukan aktiviti lanjutan menggunakan buku petak segi empat sama untuk
34 mengira luas bentuk asas.
1
Aktiviti Menerbitkan rumus bagi luas segi empat tepat
PERIMETER DAN LUAS

1
Langkah-langkah:
1 Hitung luas setiap rajah dalam jadual yang berikut dengan mengira
bilangan petak segi empat sama bersisi 1 cm.
2 Kira hasil darab panjang dan lebar bagi setiap rajah itu.
3 Salin dan lengkapkan jadual yang berikut:
Segi empat tepat Luas Panjang × Lebar
Bilangan petak = 6 3 cm × 2 cm
Luas = 6 cm2 = 6 cm2
Bilangan petak = cm × cm
Luas = cm2 = cm2
Bilangan petak = cm × cm
Luas = cm2 = cm2

4 Apakah hubungan antara luas dengan panjang dan lebar sebuah segi
empat tepat?
Hasil daripada aktiviti di atas, didapati bahawa

Luas segi empat tepat = panjang × lebar
TIP
Luas segi empat sama, segi empat tepat dan segi tiga bersudut tegak
dapat ditentukan dengan menggunakan rumus.
1.2.1 Nota Guru

• Bimbing murid memahami bagaimana rumus bagi luas segi empat
tepat diterbitkan. 35
C o nt o
h
3 Hitung luas bagi setiap segi empat tepat yang berikut.
(a) (b)
20 mm 1.5 m
50 mm
2.4 m
(a) Luas = panjang × lebar (b) Luas = panjang × lebar

= 50 mm × 20 mm = 2.4 m × 1.5 m
= 1 000 mm2 = 3.6 m2
o nt o
C
4 Rajah menunjukkan sebuah papan ukiran yang berbentuk segi

empat sama dengan sisi 30 cm. Kira luas papan itu.
Luas = panjang × lebar

= 30 cm × 30 cm
= 900 cm2
o nt o
C
5 5m Rajah menunjukkan sebidang tikar

mengkuang yang berbentuk segi
empat tepat.
2.5 m
Hitung luas kawasan yang boleh
diliputi oleh tikar ini.
Luas kawasan yang boleh diliputi oleh tikar

= panjang × lebar
= 5 m × 2.5 m
= 12.5 m2
1.2.1 Nota Guru

• Lakukan aktiviti mencari luas kulit buku teks menggunakan pembaris untuk
36 mengukur panjang dan lebar.
1
PERIMETER DAN LUAS

Sebidang permaidani mempunyai lebar 150 cm dan panjang 4 m.
Luas permaidani = 150 cm × 4 m
= 600 m2
Adakah cara pengiraan luas permaidani seperti di atas betul?
o nt o
C
6 Rajah menunjukkan sebuah kotak. Berapakah luas permukaan atas

yang berbentuk segi empat tepat pada kotak itu?
40 cm
20 cm Luas permukaan atas

= panjang × lebar
= 40 cm × 20 cm
= 800 cm2
Sebuah kuboid seperti kotak di atas terdiri daripada 6 permukaan yang

berbentuk segi empat tepat.
Berapakah luas kesemua permukaan kotak jika tingginya 8 cm?
Info
Im
Bentangan ialah hamparan berbentuk
http://bit.ly/2CGlrzD a
2 dimensi yang boleh dilipat untuk untuk mengetahui
menghasilkan bentuk 3 dimensi. bentangan bongkah.
Kuboid
Bentangan kuboid
Luas semua permukaan kuboid ialah luas bentangan kuboid.
37
C o nt o
h
7 Gambar menunjukkan sekeping poskad yang terdiri daripada dua
bahagian, bahagian gambar dan bahagian untuk menulis. Bahagian
gambar berbentuk segi empat sama.
Kepada:
10 cm
21 cm
Cari luas bahagian untuk menulis.
21 cm – 10 cm = 11 cm
Luas bahagian untuk menulis

Kepada:
10 cm = panjang × lebar
= 11 cm × 10 cm
= 110 cm2
21 cm
o nt o
C
8 Gambar menunjukkan sehelai selimut yang dijahit daripada gabungan

100 helai perca kain yang sama saiz. Setiap perca kain berbentuk segi
empat sama dengan panjang sisi 25 cm.
Berapakah luas selimut tersebut?
Luas sehelai perca kain

= panjang × lebar
= 25 cm × 25 cm
= 625 cm2
Luas selimut = 100 × 625 cm2
= 62 500 cm2
1.2.1 Nota Guru

• Bimbing murid mendapatkan kemungkinan susunan 100 helai perca kain
38 untuk menghasilkan sebuah segi empat tepat.
C o nt o 1
h
9 Rajah menunjukkan dua keping kad berwarna.
PERIMETER DAN LUAS

A 12 cm B 7 cm
10 cm
18 cm
Kad B diletakkan di atas kad A. Kira luas kawasan kad A yang tinggal.
Diberi Kad A = 18 cm × 12 cm; kad B = 10 cm × 7 cm

C a ri Luas kad A yang tinggal
aikan Luas kad A = panjang × lebar

Seles
= 18 cm × 12 cm
= 216 cm2
Luas kad B = panjang × lebar
= 10 cm × 7 cm
= 70 cm2
Luas kawasan kad A yang tinggal
= Luas kad A – Luas kad B
= 216 cm2 – 70 cm2
= 146 cm2
o nt o
C
10 Encik Roslan sedang mengecat permukaan sebuah dinding yang

berbentuk segi empat tepat. Diberi tinggi dinding itu ialah 3.5 m dan
panjang dinding itu adalah dua kali tingginya.
Hitung luas permukaan dinding itu.
Diberi Dinding tinggi = 3.5 m, panjang = 2 × tinggi

C a ri Luas permukaan dinding
aikan Panjang dinding = 2 × 3.5 m

Seles
=7m
Luas permukaan dinding = panjang × lebar
= 7 m × 3.5 m
= 24.5 m2
39
Aktiviti Membina segi empat tepat dan mengira luas
2 Aktiviti ini dijalankan secara berpasangan.
Bahan: Satu keping kertas grid, dua biji dadu
Langkah-langkah:
1 Mengambil giliran melontarkan dua biji dadu. Nombor-nombor yang
dipaparkan mewakili saiz segi empat tepat yang perlu dilukis.
Misalnya, jika nombor yang dipaparkan ialah 4 dan 5, maka lukiskan
segi empat tepat yang berukuran 4 unit × 5 unit pada kertas grid.
2 Pemain pertama mewarnakan segi empat tepat dengan satu warna.
Pemain kedua menggunakan warna yang berbeza.
3 Tulis ayat matematik bagi kiraan luas segi empat tepat tersebut di
tengah-tengah petak yang telah diwarnakan.
1 unit
15
5×3=
10
1 unit
12
4×3=
2×5=
9
3×3=
20
4×5=
8
18
2×4=
3×6=
25
5×5=
40
Aktiviti Menerbitkan rumus bagi luas segi tiga bersudut tegak (90 )
1
3
PERIMETER DAN LUAS

Bahan: Kad manila, pensel, pembaris, gunting
Langkah-langkah:
1 Lukis setiap segi empat tepat yang berikut pada kad manila.
Guntingkan setiap segi empat tepat itu.
3 cm
8 cm
4 cm
6 cm
5 cm
4 cm
P Q R
2 Lukis garis pepenjuru pada segi empat tepat P, kemudian potong

mengikut pepenjurunya.
3 Adakah dua segi tiga bersudut tegak yang diperoleh itu sama saiz?
4 Ulangi langkah 2 untuk segi empat tepat Q dan R.
5 Berbincang untuk mendapatkan kesimpulan daripada aktiviti ini.
Sebuah segi empat tepat yang dipotong mengikut pepenjurunya akan

menghasilkan dua buah segi tiga bersudut tegak, A dan B yang sama besar.

Luas segi tiga bersudut tegak A = Luas segi tiga bersudut tegak B
= 1 × luas segi empat tepat
2
= 1 × (panjang × lebar)
2
41
Biasanya dalam segi tiga, panjang
dinyatakan sebagai tapak dan Tinggi
lebar dinyatakan sebagai tinggi.
Tapak
1
Luas segi tiga bersudut tegak = × tapak × tinggi
2
o nt o
C
11 Hitung luas bagi setiap segi tiga bersudut tegak yang berikut.
(a) (b) A P
8 cm 5 cm
B C
20 cm Q R
6 cm
(a) Luas segi tiga ABC (b) Luas segi tiga PQR
= 1 × tapak × tinggi = 1 × tapak × tinggi
2 2
10 3
= 1 × 20 cm × 8 cm = 1 × 6 cm × 5 cm
21 21
= 80 cm2 = 15 cm2
o nt o
C
12 P
12 cm TIP
5 cm
Dalam sebuah segi tiga,
Q R tapak dan tinggi adalah
13 cm
sentiasa bersudut tegak.
Hitung luas segi tiga PQR.
R Luas segi tiga PQR
13 cm
5 cm = 1 × tapak × tinggi
2
6
Q
P 12 cm = 1 × 12 cm × 5 cm
21
PQ = Tapak segi tiga
= 30 cm2
PR = Tinggi segi tiga
42
C o nt o 1
h
13 Diberi P sebuah segi empat sama, Q sebuah segi empat tepat dan R
PERIMETER DAN LUAS

sebuah segi tiga bersudut tegak.
9 cm
10 cm
12 cm
P R
Q 6 cm
10 cm
Cari luas setiap bentuk.
Luas P Luas Q Luas R

panjang × lebar panjang × lebar 1 × tapak × tinggi
= 9 cm × 9 cm = 10 cm × 6 cm 2
5
= 81 cm = 60 cm2 = 1 × 10 cm × 12 cm
2
21
= 60 cm2
o nt o
C
14 S
Dalam rajah, U ialah titik
tengah garis lurus TV.
20 mm
Kira luas kawasan berlorek.
T U V
60 mm
Luas STV Luas STU

1 × tapak × tinggi 1 × tapak × tinggi
2 2
30 15
= 1 × 60 mm × 20 mm 1
= × 30 mm × 20 mm TU = 60 mm ÷ 2
21 2 1 = 30 mm
= 600 mm2 = 300 mm2
Luas kawasan berlorek = Luas STV – Luas STU

= 600 mm2 – 300 mm2 = 300 mm2
43
ihan 1
L at
.2.1
1 Lihat rajah dalam petak grid. Jawab soalan.
1 unit
1 unit
A
B
D E
F
(a) Cari luas A, B, C, D, E, dan F.
(b) Nyatakan bentuk-bentuk yang mempunyai luas yang sama.

2 Kira luas rajah berwarna.
(a) 10 cm (b) 50 mm (c) 3 cm
8 cm
7 cm 50 mm
(d) (e) (f)

8 cm 6 cm
6 cm 5 cm
10 cm
5 cm 4 cm
3 P 16 cm Q Rajah menunjukkan,
PQRS ialah segi
empat tepat.
6 cm Cari luas segi tiga
(a) PQS
(b) QRV
S 11 cm V R
(c) QSV
44
Aktiviti Pengukuhan 1
Meneroka Tangram
PERIMETER DAN LUAS

Bahan: Set tangram yang belum dipotong

Im
http://bit.ly/2vOkAK0 a
untuk memperoleh
set tangram.
Tugasan:
1 Setiap kumpulan memotong set tangram yang diberi kepada 7 bahagian
yang berasingan.
2 Ukur panjang sisi setiap bahagian dan rekodkan ukuran itu.
3 Guru menyediakan satu lukisan corak tangram dalam setiap sampul.
Bilangan sampul sama dengan bilangan kumpulan.
4 Setiap kumpulan menyusun 7 bahagian tangram untuk membentuk
corak dalam sampul yang dipilih.
5 Setelah berjaya membentuk corak tersebut, hitung perimeter dan luas
corak yang diperoleh.
6 Murid-murid digalakkan menggabungkan 7 bahagian tangram dengan
kreativiti sendiri untuk membina bentuk-bentuk lain.
1.2.1 Nota Guru

• Dedahkan pelbagai corak supaya murid dapat membina bentuk
geometri mengikut kreativiti masing-masing. 45
1.2.1 1.2.2 1.2.3
Menentukan luas gabungan bentuk dengan menggunakan
rumus
• Luas suatu bentuk gabungan ialah jumlah ukuran besarnya semua
permukaan yang diliputi oleh bentuk gabungan itu.
• Sekiranya bentuk gabungan itu terdiri daripada dua bentuk, maka luas
bentuk gabungan ditentukan dengan mencari jumlah luas kedua-dua
bentuk tersebut.
o nt o
C
1 Rajah menunjukkan gabungan dua buah segi empat tepat.

6 cm
TIP
3 cm A
Untuk mencari luas bentuk
gabungan:
1. Kenal pasti semua bentuk
asalnya.
7 cm B 2. Gunakan rumus mencari
luas berdasarkan bentuk.
3. Jumlahkan keseluruhan
11 cm luas.
Hitung luas bentuk gabungan ini.
Diberi Dimensi A = 6 cm × 3 cm
Dimensi B = 11 cm × 7 cm
C a ri Luas bentuk gabungan A dan B
aikan Luas segi empat tepat A = 6 cm × 3 cm

Seles
= 18 cm2
Luas segi empat tepat B = 11 cm × 7 cm
= 77 cm2
Jumlah luas bentuk gabungan = 18 cm2 + 77 cm2
= 95 cm2
1.2.2 Nota Guru

• Lakukan aktiviti mencari luas dengan mempelbagaikan kombinasi.
46
C o nt o 1
h
2 R S Rajah menunjukkan sebuah bentuk
PERIMETER DAN LUAS

gabungan segi tiga bersudut tegak
PQR dan segi empat sama QRST.
Hitung luas bentuk gabungan ini.

P 60 mm Q 80 mm T
Diberi Segi tiga bersudut tegak PQR PQ = 60 mm, QR = 80 mm

Segi empat sama QRST QT = 80 mm
C a ri Luas bentuk gabungan PQR dan QRST

1 × tapak × tinggi
e le s aikan Luas segi tiga PQR =
S 2
30
= 1 × 60 mm × 80 mm
21
= 2 400 mm2
Luas segi empat sama QRST = panjang × lebar
= 80 mm × 80 mm
= 6 400 mm2
Jumlah luas bentuk gabungan
= 2 400 mm2 + 6 400 mm2
= 8 800 mm2
5m
Rajah menunjukkan gabungan dua
Y buah segi empat tepat yang sama.
(a) Hitung panjang bahagian yang
9m bertanda Y.
(b) Buktikan luas seluruh rajah ialah
90 m2.
1.2.2 Nota Guru

• Gunakan perisian MS Word atau Geoboard untuk aktiviti mencari
luas bagi gabungan bentuk segi empat dan segi tiga. 47
o nt o
15 cm
C
h
3
4 cm
Kira luas bagi rajah di sebelah.
9 cm 10 cm
Cara 1
15 cm
4 cm A B Lebar
Panjang
TIP
Luas rajah = Luas A + Luas B
= (15 cm × 4 cm) + (6 cm × 6 cm) Panjang B =15 cm – 9 cm
= 60 cm2 + 36 cm2 = 6 cm
= 96 cm2 Lebar B =10 cm – 4 cm
= 6 cm
Cara 2
15 cm
10 cm C
6 cm D
9 cm
Luas rajah = Luas C – Luas D

= (15 cm × 10 cm) – (9 cm × 6 cm)
= 150 cm2 – 54 cm2
= 96 cm2
1.2.2 Nota Guru

• Pelbagaikan strategi pengiraan untuk mencari luas bentuk gabungan.
48
C o nt o 1
h
4 Dalam rajah, PQRS sebuah segi empat sama dan STU sebuah
PERIMETER DAN LUAS

segi tiga bersudut tegak.
P Q
U
8 cm V
6 cm
3 cm
S R 8 cm T
Berapakah luas bentuk gabungan ini?
Diberi Segi empat sama PQRS PS = 8 cm

Segi tiga STU RT = 8 cm, TU = 6 cm
C a ri Luas bentuk gabungan
aikan Luas bentuk gabungan = luas PQVUTS

Seles
Luas segi empat sama PQRS = panjang × lebar
= 8 cm × 8 cm
= 64 cm2
Luas segi tiga STU = 1 × tapak ST × tinggi TU
2
8 ST = SR + RT
= 1 × 16 cm × 6 cm = 8 cm + 8 cm
2 1 = 16 cm
= 48 cm2
Luas segi tiga SRV = 1 × tapak SR × tinggi RV
2
4
= 1 × 8 cm × 3 cm
2 1
= 12 cm2
Luas bentuk gabungan
= Luas PQRS + Luas STU – Luas SRV
= 64 cm2 + 48 cm2 – 12 cm2
= 112 cm2 – 12 cm2 Luas SRV dipotong kerana kawasan
= 100 cm2 bertindih pada PQRS dan STU.
49
ihan 1
at
L
.2.2
1 Hitung luas kawasan berwarna.
5 cm 5 cm
(a) (b)
2 cm
6 cm
2 cm 4 cm
8 cm
3 cm
(c) (d)
6 cm 4 cm
12 cm 6 cm
6 cm
12 cm 12 cm
15 cm 15 cm
(e) 5 cm (f)
6 cm
10 cm
24 cm 7 cm
4 cm
J
2 Rajah menunjukkan sebuah
segi tiga bersudut tegak JKL P
6 cm
dan sebuah segi empat sama 15 cm S
PQRS di dalamnya. Q
Hitung luas kawasan berlorek. R
K L
25 cm
3
Rajah menunjukkan sebuah
segi tiga bersudut tegak dilukis
pada petak-petak segi empat 10 cm
sama yang sama besar.
Kira luas kawasan berwarna.
50
1.2.1 1.2.2 1.2.3
1
PERIMETER DAN LUAS

Menyelesaikan masalah yang melibatkan luas
o nt o
Sebuah syarikat ingin menyumbang 4 bidang permaidani yang
C
1
sama bagi memenuhi ruang membaca sebuah perpustakaan mini.
Panjang dan lebar permukaan lantai perpustakaan mini itu ialah
30 m dan 20 m. Permaidani yang disumbangkan berbentuk segi
empat tepat dengan perimeter 18 m dan panjang 5 m.
Hitung luas, dalam m2, kawasan lantai perpustakaan yang tidak
ditutupi oleh permaidani.
Diberi Lantai perpustakaan

panjang = 30 m, lebar = 20 m
4 bidang permaidani
setiap satu dengan perimeter
18 m dan panjang 5 m
C a ri Luas lantai yang tidak ditutupi

oleh permaidani
aikan (i) Luas lantai = panjang × lebar
Seles
= 30 m × 20 m
= 600 m2
(ii) Biar lebar permaidani = X, X Permaidani
5 m + 5 m + X + X = 18 m
10 m + 2X = 18 m 5m
X = (18 m – 10 m) ÷ 2
= 4 m
Luas sebidang permaidani = panjang × lebar
=5m×4m
= 20 m2
Luas lantai yang tidak ditutupi
= Luas lantai – Luas 4 bidang permaidani
= 600 m2 – (4 × 20 m2)
= 600 m2 – 80 m2
= 520 m2
Luas lantai yang tidak ditutupi ialah 520 m2

51
C o nt o
2 h Gambar menunjukkan pelan tanah A 14 m B
berbentuk segi empat tepat ABCD.
Segi tiga sama kaki ADE adalah
kawasan tanaman bunga. Kawasan
ABCE ditanam dengan rumput. 14.14 m
Hitung luas kawasan berumput jika

perimeter kawasan tanaman bunga
ialah 34.14 m.
D E C
Diberi Tanah ABCD panjang AB = 14 m

Kawasan ADE perimeter 34.14 m dan AD = DE
C a ri Luas kawasan berumput ABCE
aikan (i) Perimeter ADE = 34.14 m

Seles
AD + DE + 14.14 m = 34.14 m
2AD = 34.14 m – 14.14 m
AD = 20 m ÷ 2
= 10 m
(ii) Luas ABCD = panjang × lebar
= 14 m × 10 m
= 140 m2
(iii) Luas ADE = 1 × tapak × tinggi
2
5
= 1 × 10 m × 10 m
2 1
= 50 m2
Luas ABCE = Luas ABCD – Luas ADE
= 140 m2 – 50 m2
= 90 m2
Luas kawasan berumput ialah 90 m2

Semak Luas ABCD = Luas ABCE + Luas ADE
= 90 m2 + 50 m2

= 140 m2
1.2.3 Nota Guru
• Bimbing murid mengenal pasti maklumat yang diberi dan memahami
52 kehendak soalan.
C o nt o
80 m Rajah menunjukkan pelan landskap
1
h
3
PERIMETER DAN LUAS

yang berbentuk segi empat tepat di
sebuah sekolah menengah.
50 m
30 m Satu saluran longkang akan dibina
di sekeliling kawasan jingga. Sebuah
kolam akan dibina di kawasan biru.
20 m 25 m
(a) Berapakah jumlah panjang saluran longkang yang akan dibina?
(b) Hitung luas kawasan kolam.
Diberi Landskap segi empat tepat panjang 80 m, lebar 50 m

Kolam segi empat tepat lebar 30 m
C a ri (a) Jumlah panjang saluran longkang pada perimeter

(b) Luas kawasan kolam

le s a ik a n
Se Labelkan rajah untuk memudahkan pengiraan.
80 m
A B
F G GF = DC – DE – HC
50 m = 80 m – 20 m – 25 m
30 m = 35 m
D20 mE H 25 mC
(a) Jumlah panjang saluran longkang

= Perimeter kawasan jingga
= AB + BC + CH + HG + GF + FE + ED + DA
= 80 m + 50 m + 25 m + 30 m + 35 m + 30 m + 20 m + 50 m
= 320 m
Jumlah panjang saluran longkang ialah 320 m
(b) Luas kawasan kolam = Luas EFGH

= panjang × lebar
= 35 m × 30 m
= 1 050 m2
Luas kawasan kolam ialah 1 050 m2
53
o nt o
Thomas menggunakan dua utas wayar USB yang sama panjang
C
4 h untuk membentuk rangka sebuah segi empat sama dan sebuah

segi empat tepat seperti yang ditunjukkan dalam rajah.
8 cm
(a) Diberi panjang setiap wayar USB ialah 48 cm. Bentuk yang
manakah mempunyai luas yang lebih besar?
Terangkan jawapan anda.
(b) Jika seutas wayar USB yang sama panjang digunakan untuk
membentuk satu lagi rangka segi empat tepat yang berbeza
dengan rajah di atas, nyatakan dimensi segi empat tepat yang
mungkin diperoleh.
Diberi Perimeter segi empat sama dan perimeter segi empat

tepat yang sama dengan 48 cm.
C a ri (a) Banding luas segi empat sama dengan segi empat tepat.
(b) Nyatakan dimensi segi empat tepat yang lain.
aikan
Seles
(a) Panjang segi empat sama = 48 cm ÷ 4
= 12 cm
Luas segi empat sama = panjang × lebar
= 12 cm × 12 cm
= 144 cm2
Panjang segi empat tepat = (48 cm – 8 cm – 8 cm) ÷ 2
= 32 cm ÷ 2
= 16 cm
Luas segi empat tepat = panjang × lebar
= 16 cm × 8 cm
= 128 cm2

144 cm2 lebih besar daripada 128 cm2
Luas segi empat sama lebih besar

54
1
(b) Strategi penyelesaian yang boleh digunakan ialah cuba jaya atau
PERIMETER DAN LUAS

mengenal pasti kemungkinan.
(i) Lukis atau lakar beberapa rajah berbentuk segi empat tepat.
Cuba letakkan nombor pada setiap sisi sehingga berjaya
menemui perimeter yang berjumlah 48 cm.
Contoh: Katakan lebar = 4 cm
Panjang = (48 cm – 4 cm – 4 cm) ÷ 2
= 40 cm ÷ 2
= 20 cm
Dimensi yang mungkin ialah panjang 20 cm dan lebar 4 cm
(ii) Kemudian, cuba nombor lain yang difikirkan sesuai.

Bentuk-bentuk yang berkemungkinan:
17 15
22
7 2 9
18 19 21
6 5 3
14 13
23
10 1 11
Antara segi empat yang mempunyai perimeter 48 cm, yang manakah

mempunyai luas yang maksimum?
55
C o nt o Pihak stadium ingin membina sebuah kolam renang dengan ukuran
5 h
perimeter 24 m. Gambar di bawah menunjukkan pelan rancangan
awal pembinaan kolam renang itu.
Kolam renang kanak-kanak
Kolam renang dewasa
Kolam renang dewasa berbentuk segi empat sama. Panjang kolam

renang kanak-kanak sama dengan panjang kolam renang dewasa,
dan lebarnya adalah 1 daripada panjangnya.
2
(a) Cari ukuran bagi setiap sisi kolam renang itu. Lukis dan labelkan
panjang dan lebar pelan kolam renang itu.
(b) Hitung luas seluruh kolam renang itu.
Diberi Gabungan kolam dewasa dan kolam kanak-kanak dengan

perimeter 24 m.
Kolam kanak-kanak lebar = 1 × panjang
2
C a ri (a) Ukur sisi kolam renang dan lukis pelannya
(b) Luas seluruh kolam
aikan (a) Lakarkan pelan kedua-dua kolam renang dan
Seles
labelkan panjang dengan X
x
x
x x
x
x
56
1
Daripada lakaran rajah;
PERIMETER DAN LUAS

Perimeter kolam renang = 6 bahagian X
24 m = 6 bahagian X
Jadi panjang X mewakili 24 m ÷ 6 = 4 m
Lebar kolam kanak-kanak = 1 × 4 m

2
=2m
1m
4m
4m
4m 2m
4m
4m 1m
(b) Luas seluruh kolam
= Luas kolam dewasa + Luas kolam kanak-kanak
= (panjang × lebar) + (panjang × lebar)
= (4 m × 4 m) + (4 m × 2 m)
= 16 m2 + 8 m2
= 24 m2
Luas seluruh kolam ialah 24 m2
Pihak stadium ingin memasang jubin perang pada sempadan kolam

renang seperti dalam rajah.
Jika jubin perang yang digunakan berbentuk segi empat sama dengan
ukuran perimeter 200 cm, hitung bilangan jubin perang yang diperlukan.
57
tih D 3.6 m Rajah menunjukkan pelan dua
La
iri
1 ruang tamu yang lantai setiap
3m satunya berbentuk segi empat
tepat. Encik Hafiz ingin memasang
3.3 m B 4.8 m jubin di bahagian ruang tamu itu.
Saiz satu jubin berukuran 0.09 m2
berharga RM3.50 akan digunakan.
(a) Kira luas ruang tamu.
5.4 m A (b) Cari bilangan jubin yang
3.6 m diperlukan.
(c) Hitung kos yang diperlukan.
Penyelesaian
(a) Luas ruang tamu A = ×
= m2
Luas ruang tamu B = ×
= m2
Jumlah luas ruang tamu = +
= m2
(b) Bilangan jubin diperlukan = Jumlah luas ÷ saiz jubin

= ÷
(c) Kos yang diperlukan = Bilangan jubin × harga 1 jubin

= × RM
= RM
58
a n
tih
1
1.
La
2 .3
PERIMETER DAN LUAS

180 m
1 Gambar menunjukkan sebuah
taman rekreasi. Luas kolam
meliputi 20% daripada luas 80 m
keseluruhan taman.
Hitung luas kolam itu.
2 Gambar menunjukkan kebun sayur

yang berbentuk segi empat tepat.
Keluasan kebun itu pada peringkat
14 m awal ialah 252 m2. Tetapi, sayur telah
diserang penyakit dan tanaman pada
kawasan segi tiga telah mati.
Hitung keluasan kebun sayur
6m yang menyebabkan kerugian bagi
pekebun sayur tersebut.
3 Rajah menunjukkan lantai

12 m
sebuah dewan yang akan 2m
dilitupi dengan jubin. Kos
untuk menurap jubin ialah
RM20 per m2. 8m
Kira jumlah kos menurap
jubin pada lantai dewan.
22 m
4 P Rajah menunjukkan pandangan tepi bagi

dinding konkrit sebuah bangunan. PQU
dan PUT dua buah segi tiga bersudut
tegak yang sama saiz. QRST pula
Q T
U 12 m sebuah segi empat tepat. Kos untuk
mengecat 1 m2 dinding ialah RM6.
7m
Berapakah jumlah kos untuk mengecat
seluruh permukaan dinding tersebut?
R 10 m S
59
5 Sebuah dinding dibina daripada batu bata kecil yang setiap satunya
berkeluasan 100 cm persegi.
75 cm
100 cm2
80 cm
(a) Berapakah luas keseluruhan bahagian hadapan dinding itu?

(b) Semak jawapan (a) dengan kaedah pengiraan yang lain.
Tunjukkan langkah-langkah tersebut.
(c) Roslan ingin membuat sebuah pintu di tengah dinding itu supaya
sebuah bas mainan berukuran 10 cm lebar dan 15 cm tinggi
dapat melaluinya.
Berapakah jumlah bata yang perlu dikeluarkan? Lakarkan pintu
itu pada lukisan dinding di atas.
(d) Roslan ingin mengecat bahagian hadapan dan belakang dinding
yang berbaki itu dengan warna putih. Sekiranya dia dapat
mengecat 3 000 cm persegi dengan satu tin cat, berapakah
jumlah tin cat yang diperlukan?
60
1
RUMUSAN
PERIMETER DAN LUAS

PERIMETER DAN LUAS
PE
RIM
LUAS ETE PERIMETER
Ukuran R Jumlah ukuran
as
ruang panjang semua
sesuatu Lu sisi yang
permukaan mengelilingi
atau kawasan suatu bentuk dua
tertutup. dimensi.
Segi Tiga
Segi Empat Sama Segi Empat Tepat Bersudut Tegak
a c
b b
a a
Perimeter = 4 × panjang Perimeter Perimeter = a + b + c
= 4a = 2 panjang + 2 lebar Luas = 1 × tapak × tinggi
Luas = panjang × lebar = 2a + 2b 2
=a×a Luas = panjang × lebar = 1 × a × b
=a×b 2
Bentuk Gabungan
c d
b Perimeter = a + b + c + d + a + f
= 2a + b + c + d + f
e
a 1
Luas = (a × f) + ( × e × c)
2
f
61
PENILAIAN
1. Kira perimeter dan luas kawasan berwarna.

(a) (b) 12 cm
5 cm
35 cm 5 cm
15 cm
8 cm
10 cm
5 cm
40 cm
6 cm
(c) (d)
5 cm
12 cm 8 cm
10.5 cm
10 cm
6 cm
3 cm 8 cm
(e) 3m 1m (f) 16 cm
1m
6
cm
8 cm
m
4m 5m
10 c
12 cm
8 cm
2m
8m 4 cm
2. Rajah terdiri daripada beberapa segi empat sama.

Setiap segi empat sama mempunyai luas 4 cm2.
Hitung perimeter rajah ini.
62
3. Rajah (i) terdiri daripada dua buah 1
segi tiga bersudut tegak, A dan B,
PERIMETER DAN LUAS

yang sama saiz. Kedua-dua buah 10 cm
segi tiga itu dicantumkan semula 8 cm
seperti yang ditunjukkan dalam A
Rajah (ii).
Kira beza perimeter antara 10 cm
B
Rajah (i) dan Rajah (ii). A B
12 cm
Rajah (i)
Rajah (ii)
4. Mun Hong ada sekeping kadbod yang 5 cm

mempunyai luas 700 cm2. Mun Hong
5 cm
memotong keluar suatu bentuk seperti
yang ditunjukkan dalam rajah.
Kira luas kadbod yang tinggal. 5 cm
20 cm
5.

Gambar menunjukkan pandangan
Q atas sebuah taman botani dengan
keluasan 1 000 m2. Di dalamnya
10 m P terdapat Rumah Iklim P dan Taman
Tropika Q.
20 m
(a) Satu laluan batu kelikir dibina di sepanjang pinggir Rumah Iklim.
Hitung panjang laluan batu kelikir.
(b) Q berbentuk segi empat sama dengan sisi 12 m. Berapakah luas
taman botani yang tidak dilitupi oleh Rumah Iklim dan Taman Tropika?
6. Lantai yang berbentuk segi empat tepat bagi sebuah bilik adalah 6 m
panjang dan 5 m lebar. Cari bilangan jubin berbentuk segi empat tepat
dengan ukuran 0.1 m panjang dan 0.6 m lebar yang diperlukan untuk
menutup keseluruhan lantai itu dengan lengkap.
63
RUMAH IDAMAN SAYA
Bahan: Im
Kad bergambar, pensel, pembaris, dan
Layari laman sesawang
Saybas
http://bit.ly/2LEZQzd a
kertas graf bersaiz A4 untuk memperoleh
kad bergambar.
Tugasan:
1. Setiap kumpulan diberi kad bergambar seperti dapur,
ruang tamu, bilik tidur, tandas dan sebagainya.
2. Setiap kumpulan ditugaskan untuk membina pelan rumah impian pada

kertas graf A4.
3. Pada pelan rumah impian tersebut, setiap kumpulan perlu menyusun
kedudukan ruang dalaman masing-masing.
4. Setiap bahagian ruang yang digunakan, murid perlu mencatat dan
menyatakan ukuran perimeter serta keluasannya.
5. Setelah proses menyusun ruang selesai, setiap kumpulan dikehendaki
membentangkan hasil tugasan masing-masing.
6. Cuba yakinkan orang lain bahawa pelan rumah impian yang dibina
adalah yang terbaik.

64
1
PERIMETER DAN LUAS

RUMAH IDAMAN SAYA
Ruang Tamu:
Perimeter= 8+4+8+4
= 24 unit
Luas= 8×4
= 32 unit2
65
KOORDINAT
22
Bagaimanakah tempat duduk dalam pawagam atau teater dinyatakan?
Apakah maksud kegunaan huruf dan nombor seperti yang ditunjukkan pada
tiket wayang?
2.1 Memahami skala dan koordinat.

2.1.1 Menanda nilai pada kedua-dua paksi dengan merujuk kepada skala.
2.1.2 Mengenal pasti paksi-x (baris) dan paksi-y (lajur).
2.1.3 Menyatakan koordinat bagi suatu titik.
2.1.4 Menentukan kedudukan suatu titik berdasarkan koordinat.
66
Sesuatu kedudukan secara koordinat dapat ditentukan dengan 2
merujuk kepada persilangan antara lajur dan baris. Misalnya,
KOORDINAT
tempat duduk B10 merujuk kepada baris B lajur 10.
Sistem koordinat membenarkan setiap

lokasi di dunia ditentukan dengan mudah
oleh garis-garis latitud (garisan lintang) dan
longitud (garisan bujur). Hal ini membantu kita
mengenal pasti kedudukan sebarang tempat
di permukaan bumi dengan tepat dan cepat.
Skala Koordinat Paksi Lajur Baris

Kata
Kunci
Mengufuk Mencancang Kedudukan
Nota Guru
• Berkongsi kepentingan koordinat dalam kehidupan seharian.
67
2.1 MEMAHAMI SKALA DAN KOORDINAT
Mengenal Kedudukan
Garisan menegak pada pelan atau peta dikenali sebagai lajur manakala
garis mendatar pula dikenali sebagai baris.
Setiap lajur dinomborkan dari kiri ke kanan dan baris dinomborkan dari
hadapan ke belakang.
Lajur dinyatakan terlebih dahulu, diikuti dengan baris.
o nt o
C
1 Rajah menunjukkan pelan kelas Tingkatan 4 Seroja.

7
Bakul sampah
6 Sudut bacaan
5 M N Papan hijau
4 Meja murid
E F K L S T
Baris
Meja guru
3 C D I J Q R
2 A B G H O P
1
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Lajur
Kedudukan murid boleh dinyatakan dalam jadual berikut:
Murid Lajur Baris Sebutkan kedudukan

murid lain dan bincangkan
A 2 2 kedudukan objek lain.
F 3 4
J 6 3
M 5 5
T 9 4
Nota Guru
• Galakkan murid melukis pelan kelas dan melabelkan nama murid-murid.
68 Senaraikan kedudukan murid berdasarkan lajur dan baris.
tih D
La Rajah menunjukkan kedudukan beberapa keping gambar pada
iri
1 suatu papan grid.
E
5 4 3 5 4 3
6 2 6 2
7 1 7 1
D
8 8
9 9
0 0
5 4 3
6 2
7 1
8
9
0 5 4 3
6 2
7 1
8
9
0
5 4 3
6 2
7 1
5 4 3 5 4 3 8
6 2 6 2 9
0
7 1 7 1
C
8 8
9 9
0 0
5 4 3
6 2
7 1
8
9
0
2
5 4 3
6 2
7 1
8
9
0
B
5 4 3 5 4 3
6 2 6 2
7 1 7 1
8
8
9
9 0
0
5 4 3
6 2
7 1
8
9
0
KOORDINAT
A
5 4 3
6 2
7 1
8
9
0
1 2 3 4 5 6 7
Nyatakan kedudukan gambar kenderaan.
Gambar Lajur Baris

Kereta 5 E
Lori
Beca
Bas
Basikal
Motosikal
Kapal
TIP
Pada kedudukan lajur G, kita
dapat melihat gambar komputer. Lajur garis menegak
Adakah pernyataan ini betul? Baris garis mendatar
Nota Guru
• Bimbing murid menyebut kedudukan objek pada lajur dahulu dan
kemudian diikuti dengan baris. 69
2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4
Menanda nilai pada kedua-dua paksi
Paksi koordinat ialah dua garis yang serenjang (bersilang pada sudut
tegak), yang menjadi rujukan kepada kedudukan suatu titik dalam satah.
Paksi mencancang
TIP
Paksi mengufuk
paksi koordinat yang mendatar.
Paksi mencancang
paksi koordinat yang menegak.
0 Paksi mengufuk
Paksi koordinat pada suatu satah selalunya merupakan dua garis nombor
yang ditanda dengan nilai dalam urutan seragam.
Kedua-dua paksi boleh ditandakan dengan nilai mengikut pola nombor yang
sama atau berlainan.
o nt o
C
1 Tandakan nilai pada kedua-dua paksi dengan melanjutkan urutan

nilai pada setiap paksi.
(a)
5
4
3 3
2 2
1 1
0 0
1 2 3 1 2 3 4 5
(b)
15
12
9
6 6
3 3
0 0
2 4 6 2 4 6 8 10
70
Skala pada paksi ialah suatu nisbah menunjukkan nilai yang diwakili
oleh setiap unit pada paksi itu.
Skala pada paksi mencancang ialah 1 : 1.

1 unit pada paksi mewakili 1 unit.
TIP
5 Skala yang
digunakan
4
pada paksi
3 mesti seragam.
2
1
0
2 4 6 8 10
2
KOORDINAT
Skala pada paksi mengufuk ialah 1 : 2.
1 unit pada paksi mewakili 2 unit.
o nt o
C
2 Nyatakan skala yang digunakan pada kedua-dua paksi dalam setiap

satah yang berikut.
(a) Skala pada kedua-dua paksi
15 ialah 1 : 3.
12
9
6 Skala yang sama
pada dua paksi.
3
0
3 6 9 12 15
(b) Skala pada paksi mengufuk
20
ialah 1 : 1.
16 Skala pada paksi mencancang
12 ialah 1 : 4.
8
4 Skala yang berbeza
pada dua paksi.
0
1 2 3 4 5
2.1.1 Nota Guru

• Pelbagaikan skala pada paksi.
71
C o nt o
h
3 Tandakan nilai pada kedua-dua paksi. Diberi skala pada
(a) Paksi mengufuk ialah 1 : 2 (b) Paksi mengufuk ialah 1 : 3
Paksi mencancang ialah 1 : 1 Paksi mencancang ialah 1 : 5
(a) (b)
5 25
4 20
3 15
2 10
1 5
0 0
2 4 6 8 10 3 6 9 12 15
TIP
Nilai pada kedua-dua paksi boleh ditandakan apabila skala bagi
paksi-paksi itu diberikan.
Skala pada paksi mengufuk ialah 1 : 1

Skala pada paksi mencancang ialah 1 : 2
Adakah nilai pada paksi berdasarkan skala di atas ditanda dengan
betul dalam satah berikut? Bincangkan.
(a) (b)
5 10
4 8
3 6
2 4
1 2
0 0
2 4 6 8 10 1 2 3 4 5
2.1.1 Nota Guru

• Tegaskan kedudukan paksi mengufuk dan paksi mencancang.
72 • Bincangkan kepentingan skala seragam pada paksi.
ihan 2
at
L
.1.1
1 Nyatakan skala yang digunakan pada paksi mengufuk dan paksi
mencancang dalam setiap satah yang berikut.
(a) (b)
6 9
4 6
2 3
0 0
1 2 3 4 5 4 8 12 16 20
Paksi mengufuk Paksi mengufuk 2
Paksi mencancang Paksi mencancang
KOORDINAT
2 Tandakan nilai pada kedua-dua paksi.
(a) (b)
0 0
Skala paksi mengufuk 1 : 1. Skala paksi mengufuk 1 : 2.

Skala paksi mencancang 1 : 3. Skala paksi mencancang 1 : 4.
3 Rajah menunjukkan bintang dengan warna yang berlainan telah

ditandakan dalam sebuah satah.
Nyatakan warna bintang yang berada pada
(4, 6) jika skala pada kedua-dua paksi
adalah seperti berikut:
Paksi Paksi Warna
mengufuk mencancang bintang
(a) 1:1 1:1
(b) 1:1 1:2
(c) 1:2 1:1
73
2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4
Mengenal pasti paksi-x (baris) dan paksi-y (lajur)
Terdapat pelbagai sistem koordinat untuk menandakan sesuatu titik dengan

mudah dan tepat pada satah. Salah satunya ialah sistem koordinat Cartes
yang menggunakan satah Cartes.
Pada satah Cartes, paksi mengufuk dikenali sebagai paksi-x manakala
paksi mencancang dikenali sebagai paksi-y.
Titik persilangan antara paksi-x dan paksi-y dinamakan asalan (0, 0).
Paksi-y
y TIP
Pada satah Cartes:
► Paksi mengufuk ialah paksi-x.
► Paksi mencancang ialah paksi-y.
x
Im
Saybas
Asalan Layari laman sesawang
Paksi-x http://bit.ly/2WvKa5D a
untuk info sistem
koordinat Cartes.
o nt o
C
1 Rajah menunjukkan kedudukan murid dalam suatu permainan.

Labelkan paksi-x dan paksi-y.
Ali Bob Paksi-y Ali Bob

3 3
2 2
1 1 Paksi-x
Dyra Ee Dyra Ee
x
0 1 2 3 0 1 2 3
74
2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4
Menyatakan koordinat bagi suatu titik
Koordinat ialah pasangan nombor yang menentukan kedudukan

sesuatu titik terhadap paksi-x dan paksi-y.
(koordinat-x, koordinat-y)
Koordinat-x merupakan jarak titik itu dari paksi-y.
Koordinat-y merupakan jarak titik itu dari paksi-x.
Rajah menunjukkan sekuntum bunga raya pada satah Cartes.

y Jarak bunga raya dari paksi-y = 3 unit 2
iaitu, koordinat-x = 3
KOORDINAT
3
2 Jarak bunga raya dari paksi-x = 2 unit
1
iaitu, koordinat-y = 2
x Koordinat bunga raya ialah (3, 2)
0 1 2 3 4
TIP
Untuk menyatakan koordinat suatu titik:
Pertama, bergerak mengikut arah paksi-x untuk menentukan koordinat-x.
Kemudian bergerak selari dengan arah paksi-y untuk menentukan koordinat-y.
o nt o
C
1 Jarak suatu titik A dari paksi-y dan paksi-x masing-masing ialah 5

unit dan 3 unit. Tandakan titik A pada satah Cartes dan nyatakan
koordinat titik A.
Garis panduan untuk
y
Bergerak 5 unit ke kanan mendapatkan titik A.
dari paksi-y dan 3 unit ke 4 5 unit
atas dari paksi-x. Tandakan A
3
titik persilangan sebagai A.
2
3 unit
Koordinat titik A 1
ialah (5, 3) x
0 1 2 3 4 5 6
75
C o nt o
h
2 y Rajah menunjukkan kedudukan
4 objek pada sebuah meja yang
5 dilukis dengan satah Cartes.
4 Terangkan kedudukan setiap
3 objek itu dan nyatakan koordinat
bagi objek-objek itu.
2
1
x
0 1 2 3 4 5 6
berada 3 unit ke atas dari asalan.

Jadi, koordinatnya ialah (0, 3).
TIP

berada 4 unit ke kanan dari asalan. Koordinat suatu titik
Jadi, koordinatnya ialah (4, 0). dinyatakan dengan
menulis koordinat-x
berada 2 unit ke kanan dari asalan dahulu, diikuti
dengan koordinat-y,
dan 5 unit ke atas.
iaitu (x, y).
berada 5 unit ke kanan dari asalan

dan 4 unit ke atas.
o nt o
C
3 Jadual menunjukkan koordinat titik M.

Titik Koordinat-x Koordinat-y Koordinat
M (1, 7)
Terangkan koordinat-x dan koordinat-y bagi titik M.
Koordinat-x: 1 unit ke kanan dari asalan

Koordinat-y: 7 unit ke atas
2.1.3 Nota Guru

• Sebarang titik pada paksi-x mempunyai koordinat-y sama dengan 0;
76 sebarang titik pada paksi-y mempunyai koordinat-x sama dengan 0.
C o nt o
h
4 Rajah menunjukkan kedudukan durian, tembikai dan betik pada
satah Cartes. Nyatakan koordinat bagi ketiga-tiga buah itu.
y
D u ri a n mbikai B e ti k
Te
3
x (1, 1) (3, 1) (1, 3)

0 1 2 3 4
2
TIP
KOORDINAT
Adakah koordinat Susunan tertib sangat penting
bagi tembikai dan untuk menyatakan koordinat.
betik sama? Oleh itu, koordinat-x mesti
dinyatakan dahulu dan diikuti
koordinat-y.
tih D
Rajah menunjukkan empat
La
iri
1 y
biji butang pada satah Cartes.
5 Lengkapkan jadual.
4
Warna Koordinat
3
(0, 3)
2
1 ( , 0)
0
x (3, )
1 2 3 4 5
( , )
2.1.3 Nota Guru

• Bimbing murid membaca koordinat mengikut tertib yang tepat.
77
C o nt o
h
5
Rajah menunjukkan empat titik P, Q, R, y
dan S pada suatu satah Cartes.
Q
R
Diberi skala pada paksi-x ialah 1 : 5 dan
skala pada paksi-y ialah 1 : 2. Nyatakan P
koordinat bagi titik P, Q, R, dan S. S
x
0
(i) Tandakan nilai pada kedua-dua paksi mengikut skala yang diberi.
(ii) Nyatakan koordinat titik dengan merujuk kepada nilai pada paksi.
y
Q Maka,
8 Koordinat P ialah (5, 4).
R
6 Koordinat Q ialah (10, 8).
P
4 Koordinat R ialah (15, 6).
S Koordinat S ialah (20, 2).
2
x
0 5 10 15 20 25
tih D
Dengan merujuk satah Cartes berikut, nyatakan koordinat titik A, B,
La
iri
2 C, dan D jika skala pada kedua-dua paksi ialah 1 : 3.

y
Koordinat A ialah (0, 6).

C
Koordinat B ialah (3, ).
D
A Koordinat C ialah ( , 12).
B
Koordinat D ialah ( , ).
x
0
2.1.3 Nota Guru

• Guru mengemukakan skala yang berlainan mengikut kebolehan murid.
78
Aktiviti Menyatakan koordinat bagi suatu titik
1 Aktiviti ini melibatkan semua murid dalam kelas.
Bahan: Satah Cartes dengan 26 abjad Im
Saybas
A hingga Z ditandakan, http://bit.ly/2VYdNrP a
1 set 26 keping kad aktiviti. untuk satah Cartes
dan kad aktiviti.
SAYA ADA... SIAPA ADA...?

y
V
12
11
A L E 2
KOORDINAT
10 I
Z SAYA ADA
9 T N
(1, 4)
B O
8 SIAPA ADA
7 G P G?
6 H X
R M
5
4 S W C
P
3 K SAYA ADA
2 F J (6, 7)
Y D U SIAPA ADA
1
M?
Q
x
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1 Salah seorang murid berdiri dan mula membaca dengan kuat kad
yang diperolehnya.
2 Murid dengan kad yang bertulis soalan “Siapa ada ....” berdiri dan
membacakan kadnya.
3 Teruskan sehingga semua kad dibaca dengan lantang dan kelas
kembali ke bacaan kad asal.
4 Murid boleh bertukar kad dan mengulangi aktiviti ini beberapa kali.
5 Murid saling menolong untuk meneruskan aktiviti dalam susunan betul.
79
ihan 2
at
L
.1.3
1 Rajah menunjukkan suatu satah Cartes.
(a) Labelkan paksi-x dan paksi-y di dalam petak kosong yang
disediakan pada rajah itu.
(i)
Q
5
4
P
3
2
S
R
1
(ii)
0 1 2 3 4 5 6 7 8

(b) Padankan titik-titik pada satah Cartes dengan koordinatnya.
Titik P Titik Q Titik R Titik S




(7, 2) (2, 3) (5, 5) (4, 1)

2 Tulis koordinat bagi titik-titik pada satah Cartes di bawah.
D
5
A F
4
C
3
G
2
B
1
E
x
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

80
3 Kedudukan bangunan-bangunan penting di sebuah bandar ditunjukkan
dalam satah Cartes di bawah.
Nyatakan koordinat bangunan-bangunan tersebut.
y
Muzium
10
Hospital
8
Restoran
6
Bank Kilang
4
2
Sekolah Stadium
2
x
KOORDINAT
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30

4 Anita telah melukis peta Semenanjung Malaysia pada suatu satah

Cartes seperti yang ditunjukkan.
y Nyatakan koordinat bagi kawasan
yang ditandakan jika skala pada
K paksi-x ialah 1 : 10 dan skala pada
P paksi-y ialah 1 : 5.
H Kawasan Koordinat
L P
K
H
J
L
x
0 J
5 Jadual menunjukkan koordinat-x dan koordinat-y bagi titik M pada

suatu satah Cartes.
Koordinat-x Koordinat-y
3 unit ke kanan dari asalan 2 kali koordinat-x

Nyatakan koordinat bagi titik M.
81
Aktiviti Pengukuhan
Bravo Koordinat
Aktiviti ini melibatkan semua murid dalam kelas.
Bahan: Pita ukur, pembaris meter, pita pelekat

Tempat: Bilik darjah atau gelanggang bola keranjang
Cara Bermain:
1 Guru dan murid bersama-sama
membina sebuah tapak satah
Cartes seperti dalam gambar
rajah pada lantai kelas atau
gelanggang bola keranjang.
2 Pastikan ruang petak cukup

untuk seseorang murid berdiri
di titik koordinat pada tapak itu.
3 Selepas siap sediakan tapak,

semua murid berdiri pada titik
koordinat yang berbeza.
4 Guru menyebut nama seorang

murid secara rawak.
5 Murid yang dipanggil menyebut perkataan “Bravo” dan menyatakan

kedudukan koordinatnya dalam masa 5 saat.
6 Jika tidak menjawab dalam masa 5 saat atau menyatakan koordinatnya

dengan salah, murid tersebut dikira kalah dan tersingkir daripada
permainan.
7 Selepas giliran seorang murid, semua murid perlu menukar kedudukan

ke titik koordinat yang lain.
8 Ulangi langkah 4 hingga 7.
9 Pemenang ialah murid terakhir yang masih berada dalam tapak itu.
82
2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4
Menentukan kedudukan suatu titik berdasarkan
koordinat
Untuk menentukan satu titik pada satah Cartes dengan koordinat diberi,
ikut langkah-langkah yang berikut.
Koordinat bagi titik P ialah (5, 2).
Kenal pasti kedudukan pada paksi-x.
Langkah 1
Bagi koordinat titik P(5, 2), gerak 5 unit ke kanan dari asalan.

Langkah 2
Kenal pasti kedudukan pada paksi-y.
Seterusnya, gerak 2 unit ke atas.
2
KOORDINAT
y
5 unit ke kanan
3
2 P
1 2 unit ke atas
x
0 1 2 3 4 5 6
o nt o
C
1 Tentukan kedudukan dan pada satah Cartes yang berlainan.
Koordinat ialah (4, 2). Koordinat ialah (2, 4).
y y
4 4
3 3
2 2
1 1
x x
0 1 2 3 4 0 1 2 3 4
Bergerak 4 unit ke kanan dari Bergerak 2 unit ke kanan dari
asalan dan 2 unit ke atas. asalan dan 4 unit ke atas.
83
C o nt o
h
2 Jadual menunjukkan kedudukan 4 titik pada suatu satah Cartes.
Titik Kedudukan
P 1 unit ke kanan dari asalan dan 5 unit ke atas
Q 3 unit ke kanan dari asalan dan 1 unit ke atas
R 5 unit ke kanan dari asalan dan 4 unit ke atas
S 7 unit ke kanan dari asalan dan 2 unit ke atas
Tandakan kedudukan titik-titik tersebut dalam satah Cartes.
P
5
R
4
3
2
S
1
Q
x
0 1 2 3 4 5 6 7 8
o nt o
C
3
Tandakan kedudukan titik-titik yang berikut pada satah Cartes
berdasarkan koordinatnya.
Titik P Q R S
Koordinat (0, 2) (5, 1) (3, 4) (7, 3)
R
4
S
3
P
2
1
Q
x
0 1 2 3 4 5 6 7 8
84
Aktiviti Pameran Koordinat
1
Peralatan: Perisian MS Excel
Langkah-langkah:
1 Setiap kumpulan memilih satu tema.
Contoh: Bentuk 2D, haiwan, tumbuhan, alat permainan
2 Muat turun material daripada kod

QR yang mengandungi jadual
koordinat dan satah Cartes Im
Saybas
dalam perisian MS Excel. Layari laman sesawang
http://bit.ly/2XgalKz
a 2
untuk material aktiviti.
3 Klik pada Insert, masukkan grafik
KOORDINAT
sepadan dengan tema yang
dipilih dalam jadual koordinat.
Contoh: Tema bentuk 2D
Koordinat Grafik
(1, 1)
(2, 3)
(3, 4)
(4, 2)
(5, 4)
(6, 1)
4 Salin grafik dan tampalkan pada y

kedudukan dalam satah Cartes
berdasarkan koordinatnya. 5
4
5 Cetak dan semak hasil kerja. 3
Pamerkan di sudut matematik. 2
6 Setiap kumpulan digalakkan saling 1
memberi komen hasil kerja kumpulan x
0 1 2 3 4 5 6 7
lain pada "sticky note" (nota lekat) dan
ditampal pada hasil kerja tersebut.
85
Aktiviti Fan-n-Pick Koordinat
2
Bahan: Kad manila, 12 kad gambar
Im
Saybas
http://bit.ly/2wAx2xf
untuk kad gambar.
Langkah-langkah:
1 Setiap kumpulan membina satu satah Cartes (6 × 6) pada kad manila.
2 Secara purata, setiap murid ditugaskan untuk menulis satu koordinat
di belakang setiap kad gambar yang diperoleh.
Contoh: (3, 1), (2, 6), (5, 4)
3 Nilai koordinat-x dan koordinat-y mesti berada dalam julat 0 hingga 6.
4 Setiap murid dalam kumpulan memainkan peranan-peranan yang
berikut secara bergilir-gilir.
Murid 1: Susun kad seperti kipas dengan bahagian gambar

menghadap ke atas.
Murid 2: Pilih kad gambar dan bacakan koordinatnya.
Murid 3: Letakkan kad gambar di kedudukan koordinat pada
satah Cartes.
Murid 4: Beri respons dan pujian kepada jawapan rakan.
2.1.4 Nota Guru

• Bimbing murid memahami konsep “Fan-n-Pick” dalam PAK-21 yang telah
86 digunakan di dalam aktiviti tersebut.
Aktiviti Menentukan objek berdasarkan koordinat
3
Aktiviti ini dilakukan antara 2 kumpulan, A dan B
(3 orang bagi setiap kumpulan).
Bahan: Kapur/tepung, pita ukur, pembaris meter, 5 benda yang berbeza
Tempat: Bilik darjah atau gelanggang bola keranjang
Cara Bermain:
1 Bermula dari suatu sudut bilik darjah atau gelanggang, bina satu tapak
grid dengan sisi 0.5 m menggunakan kapur. Gunakan pita ukur atau
pembaris meter untuk menandakan jarak.
2
KOORDINAT
2 Tandakan titik asalan (0, 0).
Labelkan nombor pada paksi-x dan paksi-y.
3 Kumpulan A memberi arahan dan meminta ahli kumpulan B melakukan
perkara yang berikut:
(a) Letakkan kotak pensel pada titik (5, 5)
(b) Letakkan buku latihan pada titik (2, 4)
(c) Letakkan kerusi pada titik (0, 3)
(d) Letakkan botol pada titik (1, 1)
(e) Letakkan beg pada titik (3, 2)
4 Jika benda itu diletakkan dengan betul, dua markah akan diberikan,
tetapi jika benda itu ditempatkan pada lokasi yang salah, dua markah
akan ditolak. Jumlahkan markah bagi kumpulan B.
5 Ulangi aktiviti untuk kumpulan B.
6 Kumpulan yang memperoleh markah terbanyak akan diisytiharkan
sebagai pemenang.
87
ihan 2
at
L
.1.4
1 Rajah menunjukkan kedudukan beberapa titik koordinat ditandakan
dengan huruf-huruf tertentu pada suatu satah Cartes.
y
10
L D
9
A N
8
E I
7
A U E
6
E B
5
M A N
4
M
3
C
2
A J
1
D
x
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Isi tempat kosong dengan huruf-huruf yang mewakili titik koordinat.

(3, 4) (11, 6) (10, 3) (6, 5) (5, 1) (1, 2) (8, 4)
(13, 1) (1, 5) (12, 4) (12, 9) (2, 7) (4, 9) (7, 8)
(9, 0) (9, 6) (10, 8) (14, 7) (4, 6)
88
2 Rajah menunjukkan 4 jenis haiwan pada suatu satah Cartes.
y (a) Namakan haiwan yang berada di
kedudukan berikut:
6
(i) 1 unit ke kanan dari asalan dan
5
1 unit ke atas.
(ii) 4 unit ke kanan dari asalan dan
4

3 1 unit ke atas.
2 (b) Nyatakan haiwan yang berada pada
1 koordinat berikut:
(i)
x (3, 6) (ii) (2, 4)
0 1 2 3 4
2
KOORDINAT
3 Rajah menunjukkan suatu satah Cartes. y
(a) Tentukan titik-titik yang berikut pada
5
satah Cartes.
4
(i) Titik L dengan koordinat (5, 1).
(ii) Titik M dengan koordinat (5, 5). 3
(b) Titik N terletak pada satah Cartes 2
K
dengan KLMN membentuk sebuah 1
segi empat sama. x
0 1 2 3 4 5
Tandakan kedudukan N dan nyatakan
koordinatnya.
4 Bina sebuah satah Cartes dengan skala 1 : 1 pada kedua-dua paksi.

Tandakan titik-titik berikut pada satah Cartes tersebut.
Titik Koordinat (a) Sambungkan tiga titik pada satah
P (7, 1) Cartes tersebut untuk membentuk
Q (1, 2) sebuah segi tiga bersudut tegak.
R (3, 0) Berapakah luas segi tiga itu?
S (5, 4) (b) Panjangkan garis lurus yang
menyambungkan titik V dan S
T (0, 6)
untuk mendapatkan titik G, di
U (9, 7)
mana titik G berada pada baris
V (2, 7) yang sama dengan P.
W (7, 6) Apakah koordinat titik G?
89
Aktiviti Pengukuhan
Cari Harta Karun
Aktiviti ini dilakukan dalam 2 kumpulan, A dan B.
Bahan: 16 buah meja, objek-objek seperti buku teks, kotak pensel, pen
penanda yang berfungsi sebagai harta karun.
Cara Bermain: v
1 Dalam bilik darjah, meja-meja

4
disusunkan untuk membentuk
satu satah Cartes. 3 v
(Bilangan meja boleh

diubahsuaikan mengikut 2
keadaan.)
1
2 Tandakan paksi-x, paksi-y, titik
asalan (0, 0) dan nombor pada 0 1 2 3 4
kedua-dua paksi.
3 Guru sorokkan beberapa harta karun pada laci meja dalam susunan
satah Cartes.
4 Setiap kumpulan pilih seorang ahli sebagai kapten.
5 Secara bergilir, kumpulan A dan B meneka harta karun dengan
menyebutkan suatu koordinat, kapten kumpulan dikehendaki mencari
harta karun pada kedudukan koordinat tersebut.
6 Kemungkinan yang berikut akan berlaku.
Meja yang dituju Harta karun Keputusan
Sepadan dengan Ada Ambil dan simpan harta karun

koordinat yang disebut Tiada Tangan kosong
Tak sepadan dengan Ada Denda: Beri satu harta karun

koordinat yang disebut Tiada kepada kumpulan lain

7 Kumpulan yang memperoleh harta karun terbanyak adalah kumpulan
paling hebat.
90
RUMUSAN
KOORDINAT
Koordinat ialah pasangan nombor yang menentukan
kedudukan sesuatu titik terhadap paksi-x dan paksi-y.
(koordinat-x, koordinat-y)
Jarak titik dari

paksi-y
Jarak titik dari
paksi-x 2
KOORDINAT
Satah Cartes
Terdiri daripada paksi-x (mengufuk) dan paksi-y (mencancang) yang
bersilang pada sudut tegak di asalan.
Paksi-y Skala paksi-x
1:1
6 Skala paksi-y
1:2
4
2
Asalan
Paksi-x
0 1 2 3 4
Menyatakan Koordinat Menentukan Kedudukan

y Diberi koordinat titik B ialah (3, 2).
4 unit y
3
A
2 2
B
3 unit
1 1
x x
0 1 2 3 4 0 1 2 3 4
Koordinat titik A ialah (4, 3)
Koordinat titik A ialah (4, 3). Bergerak 3 unit ke kanan dari
asalan dan 2 unit ke atas.
91
PENILAIAN
1.
y Rajah menunjukkan beberapa titik pada suatu
satah Cartes.
D
5 (a) Titik A berada di paksi -
4
3
A (b) Titik B berada di paksi -
C
2 (c) Koordinat titik C ialah
1 E
B (d) Koordinat titik D ialah
x
0 1 2 3 4 (e) Koordinat titik E ialah
2. Rajah menunjukkan 4 titik pada dua satah Cartes yang berlainan.

(a) y (b) y
Q R P Q
4 P 4
3 S 3 R
2 2 S
1 1 x
x 0
0 1 2 3 4 5 6 2 4 6 8
Antara titik P, Q, R, dan S, yang manakah terletak pada koordinat (6, 4)?
3. Savannah merupakan seorang murid Tingkatan 4P. Dia duduk 5 unit ke

kanan dari asalan dan 6 unit ke atas. Apakah koordinat tempat duduk
Savannah di dalam kelas?
4. Laila duduk 2 unit ke kanan dari asalan dan y

4 unit ke atas. Chin duduk 5 unit ke kanan
dari asalan dan 3 unit ke atas. Sitha duduk 5
di belakang Chin pada lajur yang sama. 4
Dengan menggunakan satah Cartes yang 3
diberi, labelkan tempat duduk mereka. 2 Meja Papan
guru putih
1
x
0 1 2 3 4 5 6
92
5. Seorang renjer hutan ingin memasang perangkap di dua lokasi dengan
koordinat (a, 6) dan (7, 1). Dua lokasi itu terletak pada lajur yang sama
dalam suatu satah Cartes. Apakah nilai bagi a?
6. Rajah berikut menunjukkan peta topografi tempat tinggal Salva yang

dilukis pada satah Cartes.
y (km)
36
33
30
27 2
24
KOORDINAT
21
18
15
12
9
6
3
x (km)
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36
Petunjuk
Tasik Jalan Rumah Salva Sekolah
Getah Masjid Stesen Minyak Pejabat Pos
Kelapa Sawit Pasar
(a) Nyatakan skala yang digunakan pada:

(i) paksi-x (ii) paksi-y
(b) Nyatakan koordinat bagi setiap tempat berikut:
(i) Pejabat pos (ii) Sekolah (iii) Pasar
(iv) Stesen minyak (v) Rumah Salva (iv) Masjid
(c) Salva bergerak dari rumahnya 4 unit mengufuk ke kanan dan 3 unit
mencancang ke atas. Kira jumlah jarak, dalam km, pergerakan Salva.
(d) Apakah kedudukan terakhir Salva?
93
PERMAINAN KOORDINAT SEGI EMPAT
1 kumpulan: 3 orang (1 orang melambung dadu,
1 orang menanda koordinat, 1 orang pencatat)
Bahan: 2 biji dadu (1 berwarna biru dan 1 berwarna merah), 10 kad
warna (mewakili warna pilihan kumpulan), kapur warna (ikut
warna kumpulan), pita ukur (untuk membina garis petak),
pembaris, borang.
Im
Tugasan: Membina sebuah segi Saybas
empat (segi empat sama, Layari laman sesawang a
http://bit.ly/2YWhfFh
segi empat tepat, segi untuk material aktiviti.
empat selari, trapezium (Dicapai pada 31 Mei 2019)
atau layang-layang) berdasarkan

kedudukan koordinat yang ditandai hasil
daripada lambungan dadu.
Contoh segi empat
Segi empat sama Segi empat tepat Segi empat selari
Trapezium Layang-layang
94
Cara bermain:
1. Setiap kumpulan membina tapak
6 × 6 petak pada gelanggang
badminton, bola jaring sekolah atau
sebagainya yang sesuai.
(Boleh juga gunakan lantai kelas jika
dibina daripada jubin), Tandakan
dan labelkan paksi-x dan paksi-y
padanya untuk dijadikan satah
Cartes.
2. Seorang murid melambung dadu biru dan menyebutkan nombor. 2
Kemudian, dia melambung dadu merah dan menyebutkan nombor.
KOORDINAT
3. Murid yang kedua menyebutkan koordinat tersebut dan menandakan
titik itu dengan menggunakan kad warna kumpulan.
4. Murid yang bertugas sebagai pencatat perlu mencatat dalam borang
mengikut butiran.
Contoh:
Kumpulan A (KAD WARNA HIJAU)
Bilangan Dadu biru Dadu merah
Koordinat Catatan
balingan (paksi-x) (paksi-y)
1 4 6 (4, 6)
2 2 1 (2, 1)
3 4 3 (4, 3)
4 5 4 (5, 4)
5
6
5. Murid dalam setiap kumpulan perlu mengulangi aktiviti sehingga

dapat membentuk sebuah segi empat dengan empat koordinat yang
ditandakan. Lukiskan garisan sambungan untuk menghasilkan segi
empat itu. Kemudian namakan segi empat yang dihasilkan.
6. Buat aktiviti lebih mencabar dengan membentuk corak tertentu
seperti bentuk bintang.
95
Kewangan
3
Wang ialah medium yang digunakan untuk perbelanjaan harian seperti
membeli makanan, membeli barang, membayar bil telefon, belanja perubatan,
hiburan, peruntukan kecemasan dan lain-lain. Maka adalah penting untuk kita
mengetahui perkara asas berkaitan kewangan.
3.1 Pengiraan yang melibatkan aspek kewangan.

3.1.1 Menentukan pendapatan dan perbelanjaan.
3.1.2 Mengira harga barangan selepas diskaun, tanpa dan dengan menggunakan
kalkulator.
3.1.3 Menentukan:
i. Simpanan dan hutang.
ii. Untung dan rugi.
3.1.4 Menyelesaikan masalah yang melibatkan:
i. Pendapatan dan perbelanjaan.
ii. Diskaun.
iii. Simpanan dan hutang.
iv. Untung dan rugi.
96
Pendidikan kewangan amat penting agar
kita dapat menggunakan wang secara
bijak dalam kehidupan harian.
OH
CONT
KEWANGAN
Kewangan Simpanan Perbelanjaan Diskaun Rugi

Kata
Kunci
Pendapatan Hutang Harga kos Harga jual Untung
Nota Guru
• Bincangkan peranan wang dalam kehidupan harian.
97
PENGIRAAN YANG MELIBATKAN ASPEK
3.1
KEWANGAN
3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.4
Menentukan pendapatan dan perbelanjaan
Asiah, emak memberi Saya membeli

awak RM10.00 sebagai sebuah buku nota yang
wang saku. berharga RM3.50.
Asiah mendapat wang saku RM10.00 daripada emak dan berbelanja

RM3.50. Pendapatan Asiah ialah RM10.00 manakala RM3.50 ialah
wang perbelanjaannya.
Wang saku merupakan salah satu

sumber pendapatan.
Pendapatan ialah wang atau ganjaran yang diterima.
Perbelanjaan ialah cara atau kaedah mengeluarkan wang untuk

mendapatkan barangan dan perkhidmatan.
3.1.1 Nota Guru

• Bincangkan sumber pendapatan dan terapkan nilai murni yang berkaitan.
98 • Bincangkan perbelanjaan yang berpatutan bagi seorang murid.
Untuk mengetahui keadaan kewangan kita, salah satu cara yang baik adalah
dengan merekodkan pendapatan yang kita peroleh dan perbelanjaan yang
dibuat pada hari tersebut.
Rekod Kewangan Harian Asiah

6 Januari 2020 / Isnin
Pendapatan (Wang masuk) Perbelanjaan (Wang keluar)
Wang saku RM10.00 Beli nasi goreng RM3.50
Bayar yuran kelas RM1.00
Derma tabung Tsunami RM2.00
Jumlah Jumlah
Rajah menunjukkan manfaat apabila kita mencatat pendapatan dan

perbelanjaan kita setiap hari.
Mencatat Rekod Kewangan Harian
3
Melihat tahap kewangan
KEWANGAN
mingguan atau bulanan
Membuat analisis tahap

kewangan serta tabiat berbelanja
Banyak wang keluar Kurang wang masuk
Kawal perbelanjaan Tambahkan wang

masuk dan hadkan
wang keluar
99
o nt o
Isnin – Wang saku RM10.00, beli alat tulis RM3.20,
C
h
1 makan di kantin RM4.50
Selasa – Wang saku RM10.00, makan di kantin RM4.80,
beri pinjam kepada Hassan RM5.00
Rabu – Wang saku RM10.00, beli roti dan minuman
RM4.50, derma tabung surau sekolah RM4.00
Khamis – Wang saku RM10.00, kakak bagi RM5.00, makan
di kantin RM5.50, beli aiskrim RM2.80
Jumaat – Wang saku RM10.00, upah potong rumput
RM5.00, bayar yuran persatuan RM2.00, beli
buku cerita RM4.60, makanan dan minuman
RM5.30
Rajah di atas menunjukkan catatan Fatimah tentang kewangannya

dalam seminggu.
Tentukan pendapatan dan perbelanjaan Fatimah dalam jadual.
Hari Perkara Pendapatan Perbelanjaan

Wang saku RM10.00
Isnin Beli alat tulis RM3.20
Makan di kantin RM4.50
Wang saku RM10.00
Selasa Makan di kantin RM4.80
Pinjaman kepada Hassan RM5.00
Wang saku RM10.00
Rabu Beli roti dan minuman RM4.50
Derma tabung surau RM4.00
Wang saku RM10.00
Kakak bagi RM5.00
Khamis
Makan di kantin RM5.50
Beli aiskrim RM2.80
Wang saku RM10.00
Upah potong rumput RM5.00
Jumaat Bayar yuran persatuan RM2.00
Beli buku cerita RM4.60
Makanan dan minuman RM5.30
Jumlah RM60.00 RM46.20
100
Dalam contoh 1, jumlah perbelanjaan Fatimah ialah RM46.20, suatu
perbelanjaan yang amat tinggi.
Apakah cadangan kamu untuk mengurangkan perbelanjaan itu?
Minta ibu Tidak perlu

sediakan bekalan membeli buku
makanan untuk cerita. Pinjam buku
menjimatkan cerita daripada
wang makan di perpustakaan.
kantin.
Kurang Ada
beli minuman. cadangan
Minum air lain?
kosong lebih
sihat.
o nt o
C
2 Puan Salmah menyewa sebuah gerai

untuk menjual nasi lemak. Dia membeli
beras, telur, ikan bilis, ayam, timun, cili 3
dan lain-lain untuk menyediakan nasi
KEWANGAN
lemak. Puan Salmah perlu menggunakan
gas untuk memasak. Dia juga membayar
bil elektrik dan bil air untuk perkhidmatan
yang digunakan.
Nyatakan pendapatan dan perbelanjaan
dalam perniagaan Puan Salmah.
Pendapatan Jualan nasi lemak

Perbelanjaan 1. Sewa gerai.
2. Beli bahan-bahan untuk menyediakan
nasi lemak seperti beras, telur, ikan bilis
dan sebagainya.
3. Bayar gas, elektrik dan air.
3.1.1 Nota Guru

• Galakkan murid mengamalkan sikap berjimat cermat semasa berbelanja.
• Bincangkan perbelanjaan dalam menguruskan perniagaan. 101
ihan
at
3.
L
1 .1
1 Rajah menunjukkan mesyuarat Ahli Jawatankuasa (AJK) Kelab
Petanque Sekolah.
Pertandingan petanque
antara tingkatan akan
diadakan bulan depan.
Kita perlu sediakan

trofi untuk pemenang.
Cenderamata dihadiahkan
kepada para pengadil.
Sebagai seorang AJK,

(a) nyatakan sumber kewangan untuk menjayakan pertandingan.
(b) senaraikan jenis perbelanjaan yang diperlukan.
2 Murid-murid Tingkatan 4 Mesra menjual bunga ros pada Hari Guru.

Mereka membeli 50 kuntum bunga ros dengan harga RM2.00
sekuntum. Setiap kuntum bunga ros dibalut dengan kertas hiasan.
Kos kertas hiasan yang diperlukan ialah RM18.00. Sebanyak 45
kuntum bunga ros telah dijual dengan harga RM8.00 sekuntum.
Rekodkan pendapatan dan perbelanjaan dalam jadual.
Perkara Perbelanjaan Pendapatan

Jumlah
Berapakah jumlah pendapatan?
102
Aktiviti Pengukuhan
Lawatan ke Koperasi Sekolah
Tugasan:
1 Minta kebenaran guru yang menjaga
koperasi sekolah untuk masuk ke
dalam koperasi sekolah.
2 Setiap kumpulan dibahagikan kepada
dua pasangan, iaitu pasangan yang
pertama akan memainkan peranan
sebagai penjual manakala pasangan
yang kedua memainkan peranan
sebagai pembeli.
3 Pasangan penjual perlu merekodkan
jumlah pendapatan yang diterima.
4 Pasangan pembeli perlu merekodkan 3
jumlah wang yang telah dibelanjakan.
KEWANGAN
Info Pembelajaran Abad ke-21
“Role Play”
1. Murid diberikan tanggungjawab untuk memegang sesuatu peranan
atau watak.
2. Murid diberikan masa untuk membuat persediaan.
3. Murid membuat persembahan dengan memainkan peranan atau
watak yang telah diberikan.
Penjual harus bersikap adil, jujur, amanah dan

Nilai
bertanggungjawab. Pembeli harus berbudi
Murni bahasa, berdisiplin dan bertoleransi.
3.1.1 Nota Guru

• Bimbing murid untuk memahami konsep “Role Play” dalam PAK-21
yang telah digunakan dalam aktiviti tersebut. 103
3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.4
Mengira harga barangan selepas diskaun
Amir,
Bukankah
ini dompet
dompet ini
baharu untuk
berharga
kamu. Emak beli
RM35.50?
dengan harga
RM25.50.
Emak membeli dengan diskaun RM10.00.
Diskaun ialah potongan harga daripada harga asal sesuatu barang

atau perkhidmatan.
Diskaun boleh dinyatakan dalam bentuk nilai wang atau peratusan.

Contoh:
TIP
Harga barangan menjadi lebih
murah selepas diskaun.
Harga selepas diskaun = Harga asal – Diskaun

o nt o
C
1 Rajah menunjukkan diskaun yang diberi semasa pameran buku.

Berapakah harga buku selepas diskaun?
Seronok DISK
A
belajar RM 8.00UN
Matematik RM36.50 – RM8.00 =
2 16
RM 3 6 . 5 0
– RM 8 . 0 0
GA
.50
HAR
RM36
L
ASA
RM 2 8 . 5 0
RM36.50 – RM8.00 = RM28.50
3.1.2 Nota Guru

• Dapatkan pelbagai contoh diskaun dalam bentuk nilai wang atau peratusan.
104
Diskaun = Peratus diskaun × Harga asal
o nt o
C
h
2 Rajah menunjukkan diskaun yang diberi semasa jualan sempena
Bulan Ramadan. Harga sehelai baju ialah RM90.00.
JUALAN RAMADAN
AUNPa
DISKSe 40% n!!
mua k aia
Atas
Kira harga baju itu setelah diskaun.
Diberi Harga baju = RM90.00, diskaun = 40%

C a ri Harga baju selepas diskaun
TIP Peratus
Seles

aikan Kaedah 1
100% (Harga asal) – 40% (Diskaun)
60% 3
Pecahan
KEWANGAN
= 60% (Harga selepas diskaun)
60
Harga selepas diskaun = 60% × RM90.00 100
= 60 × RM90.00 Perpuluhan
100 0.6
= RM54.00
Kaedah 2
Diskaun = 40% × RM90.00
= 40 × RM90.00
100
= RM36.00
Harga selepas diskaun = RM90.00 – RM36.00
= RM54.00
3.1.2 Nota Guru

• Dedahkan murid kepada brosur jualan yang melibatkan diskaun
dan kirakan harga selepas diskaun. 105
C o nt o
h
3 Rajah menunjukkan harga asal dan
DISKAUN peratus diskaun yang diberi kepada
RM73 000
15%!! sebuah kereta sempena Hari Merdeka.
Cari harga kereta itu selepas diskaun.
Diberi Harga kereta = RM73 000.00, diskaun = 15%

C a ri Harga kereta selepas diskaun
aikan Kaedah 1 Kaedah 2

Seles
100% – 15% = 85% Diskaun
= 15% × RM73 000.00
Harga selepas diskaun 15
= 85% × RM73 000.00 = 100 × RM73 000.00
= 85 × RM73 000.00 = RM10 950.00
100 Harga selepas diskaun
= RM62 050.00 = RM73 000.00 – RM10 950.00
= RM62 050.00
o nt o
C
4 Dalam suatu promosi, sepasang kasut berharga RM35.00 lebih

murah daripada harga asal setelah diberi 20% diskaun.
Berapakah harga kasut itu selepas diskaun.
Diberi Harga diskaun RM35.00 = 20% diskaun

C a ri Harga kasut selepas diskaun
aikan 20% RM35.00

Seles
×5 ×5
100% RM175.00 Harga asal
Harga kasut selepas diskaun = RM175.00 – RM35.00

= RM140.00
106
ihan 3
at
L
.1.2
1 Kira harga barangan berikut selepas diskaun.
(a) (b)
Harga asal: RM3 500.00 Harga asal: RM2 750.00

Diskaun: RM299.00 Diskaun: RM688.00
(c) (d)
Harga asal: RM1 120.00

Diskaun: 8%
Harga asal: RM860.00
Diskaun: 15%
3
KEWANGAN
2 Sebuah televisyen yang berharga RM840.00 telah diberi potongan
harga sebanyak RM210.00. Berapa peratuskah potongan yang
telah diberikan?
3 Rajah menunjukkan harga asal sebuah topi dan diskaun yang

diberi semasa promosi.

DISKAUN
RM24.00
15%
Antara pernyataan berikut, yang manakah benar?
A Jika membeli dua buah topi itu, akan terima diskaun 30%.
B Harga topi selepas diskaun ialah RM21.40.
C Diskaun yang diberi atas sebuah topi ialah RM3.20.
D Harga jual baharu adalah 85% daripada harga jual asal.
107
Aktiviti Pengukuhan
Katalog Alat Tulis
Alat/Bahan: Kad manila, brosur barangan alat tulis, gam, pen penanda
Tugasan:
1 Gunting gambar alat tulis daripada brosur dan tampal pada kad manila.
2 Labelkan harga jual serta potongan harga atau diskaun tertentu.

Hias katalog rekaan supaya menarik.
Contoh:
Harga Asal Harga Asal

RM9.30 RM27.00
Diskaun Diskaun
RM1.50 10%
Harga Asal
RM12.00
Diskaun
Harga Asal 12%
RM3.50
RM2.60

3 Hitung diskaun dan harga selepas diskaun bagi barangan tertentu
berdasarkan katalog rekaan.
Contoh:
(1) Kalkulator: Harga selepas diskaun = 90% × RM27.00

= RM24.30
(2) Gunting: Diskaun = RM3.50 – RM2.60 = RM0.90

4 Pamerkan hasil kerja di sudut Matematik.
3.1.2 Nota Guru

• Bimbing murid melabel dengan harga dan diskaun yang munasabah.
108 • Katalog ditukar kepada kategori lain seperti bahan bacaan dan sebagainya.
3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.4
Menentukan simpanan dan hutang, untung dan rugi
i Simpanan dan hutang
Wang saku harian saya ialah RM10.00.

Saya simpan RM2.00.
Salina telah menyimpan RM2.00,

oleh itu dia hanya boleh berbelanja
RM8.00.
o nt o
C
1 Jadual menunjukkan rekod kewangan Azizul pada hari Isnin.

Hari Perkara
Wang saku
Pendapatan
RM10.00
Perbelanjaan
3
Isnin Nasi kerabu RM3.50
KEWANGAN
Sirap RM0.80
Kira wang yang dapat disimpan oleh Azizul pada hari Isnin.
Diberi Pendapatan Wang saku = RM10.00

Perbelanjaan
Nasi kerabu = RM3.50, sirap = RM0.80
C a ri Wang yang dapat disimpan
aikan Jumlah perbelanjaan = RM3.50 + RM0.80

Seles
= RM4.30
Wang simpanan = RM10.00 – RM4.30
= RM5.70
TIP
Simpanan = Pendapatan – Perbelanjaan
3.1.3 Nota Guru

• Galakkan murid menyimpan sebahagian daripada wang yang
diterima sebelum berbelanja. 109
Simpanan ialah wang yang disimpan untuk digunakan
apabila perlu.
o nt o
C
2 Jadual menunjukkan wang yang dibelanjakan oleh Puan Lim di

pasar selama lima hari.
Hari Wang belanja
Isnin RM21.10
Selasa RM18.50
Rabu RM22.30
Khamis RM19.00
Jumaat RM20.90
Wang yang diperuntukkan ialah RM25.00 setiap hari. Kira wang
yang dapat disimpannya selama lima hari itu.
Diberi Wang belanja selama lima hari

Wang peruntukan harian = RM25.00
C a ri Jumlah simpanan selama lima hari
aikan Jumlah peruntukan = 5 × RM25.00

Seles
= RM125.00
Jumlah perbelanjaan
= RM21.10 + RM18.50 + RM22.30 + RM19.00 + RM20.90
= RM101.80
Jumlah simpanan
= RM125.00 – RM101.80
= RM23.20
Jika wang yang diperuntukkan ialah RM20.00 setiap

hari, bagaimanakah keadaan kewangan Puan Lim?
3.1.3 Nota Guru

• Bincang bersama murid tentang jenis-jenis akaun simpanan yang
110 ditawarkan oleh bank di Malaysia.
Aktiviti Perancangan simpanan
1
Aktiviti ini melibatkan semua murid di dalam kelas.
Langkah-langkah:
1 Setiap murid menyediakan tiga buah tabung. Labelkan tabung-tabung
itu “SIMPAN”, “SEDEKAH” dan “BELANJA”.
2 Setiap kali wang diterima, agihkan wang tersebut ke dalam ketiga-tiga
tabung itu.
3 Murid mendisiplinkan diri dengan hanya menggunakan wang di dalam

3
KEWANGAN
tabung “BELANJA” untuk perbelanjaan harian.
4 Wang di dalam tabung “SIMPAN” seboleh-bolehnya dimasukkan ke
dalam akaun bank setiap bulan.
5 Tabung “SEDEKAH” berfungsi sebagai wang sumbangan untuk derma
tertentu pada masa perlu.
Nilai
Murni Amalan menyimpan dan berjimat cermat sejak kecil lagi
akan menjadi kebiasaan apabila dewasa. Simpanan wang
sedikit demi sedikit boleh menampung keperluan terutama
apabila melanjutkan pelajaran.
3.1.3 Nota Guru

• Tegaskan kepada murid supaya mengamalkan sikap suka menabung
sebahagian wang yang diterima sebelum berbelanja. 111
Hutang ialah wang yang dipinjam dan perlu dibayar oleh seseorang.
Saya perlu membayar yuran hari ini, tetapi

tidak membawa wang yang secukupnya.
Bolehkah cikgu pinjamkan saya RM5.00?
Kamu hutang dengan

saya RM5.00.
o nt o
C
3 Gambar menunjukkan harga sebuah

komputer riba yang dibeli oleh Shanti.
Shanti hanya mampu membayar
RM3 999.00
sebanyak RM1 650.00, selebihnya dia
meminjam daripada abangnya.
Hitung hutang Shanti kepada abangnya.
Diberi Harga komputer riba = RM3 999.00

Wang Shanti = RM1 650.00
C a ri Hutang Shanti kepada abangnya.
aikan Hutang = RM3 999.00 – RM1 650.00

Seles
RM 3 9 9 9 . 0 0
– RM 1 6 5 0 . 0 0
RM 2 3 4 9 . 0 0
RM3 999.00 – RM1 650.00 = RM2 349.00
Shanti berhutang RM2 349.00 dengan abangnya.
3.1.3 Nota Guru

• Bincangkan masalah hutang khasnya perbelanjaan yang tidak terkawal.
112 • Bimbing murid cara-cara menyelesaikan hutang.
ii Untung dan rugi
Jadual menunjukkan perbandingan harga kos dan harga jual bagi tiga jenis
majalah di Kedai Buku Mesra.
Harga kos Harga jual

Item
(seunit) (seunit)
Majalah Junior RM15.30 RM20.90
Majalah Masakan RM31.80 RM50.50
Majalah Ilmiah RM20.55 RM33.30
Kenal pasti harga kos dan harga jual

dalam penyata di atas. Dalam jualan
ketiga-tiga majalah itu, Kedai Buku
Mesra mendapat untung atau rugi?
Harga kos harga asal barang. 3

Harga jual harga barang yang dijual kepada pembeli.
KEWANGAN
Untung wang yang diperoleh daripada jualan berlebihan apabila
harga jual melebihi harga kos.
Rugi wang yang diperoleh daripada jualan berkurangan kerana
harga kos melebihi harga jual.
Kita boleh guna rumus ini untuk mengira untung

atau rugi apabila diberi harga kos dan harga jual.
Untung = Harga jual – Harga kos
Rugi = Harga kos – Harga jual
3.1.3 Nota Guru

• Bincangkan situasi harian yang melibatkan untung dan rugi.
• Berikan faktor yang menjejaskan keuntungan seperti kos pengurusan. 113
C o nt o
h
4 Majalah Masakan
Harga kos:
RM31.80/seunit
Harga jual:
RM50.50/seunit
Majalah Junior Majalah Ilmiah

Harga kos: Harga kos:
RM15.30/seunit RM20.55/seunit
Harga jual: Harga jual:
RM20.90/seunit RM33.30/seunit
Jualan majalah yang manakah mendapat untung paling banyak?
Diberi Majalah Masakan Junior Ilmiah

Harga kos RM31.80 RM15.30 RM20.55
Harga jual RM50.50 RM20.90 RM33.30
C a ri Majalah yang mendapat untung paling banyak
aikan Membuat perbandingan untung jualan setiap majalah

Seles untuk mengetahui majalah yang mendapat untung
paling banyak.
Majalah Masakan Untung = Harga jual – Harga kos
= RM50.50 – RM31.80
= RM18.70

Majalah Junior Untung = Harga jual – Harga kos
= RM20.90 – RM15.30
= RM5.60
Majalah Ilmiah Untung = Harga jual – Harga kos

= RM33.30 – RM20.55
= RM12.75
Jualan Majalah Masakan mendapat untung paling banyak
3.1.3 Nota Guru

• Jalankan aktiviti simulasi menggunakan kad gambar untuk mengira
114 untung apabila diberi harga kos dan harga jual.
C o nt o
h
5 Ajit Singh telah membeli sebuah kereta
kawalan jauh dengan harga RM400.00.
Selepas 2 bulan, Ajit Singh telah menjual
kereta kawalan tersebut dengan harga
RM250.00.
Hitung rugi yang dialami oleh Ajit Singh.
Diberi Harga kos = RM400.00, harga jual = RM250.00

C a ri Rugi
aikan Rugi = Harga kos – Harga jual

Seles
= RM400.00 – RM250.00
= RM150.00
o nt o
C
6 Rajah menunjukkan pendapatan dan perbelanjaan perniagaan

sebuah pasar raya pada bulan Ogos.
Pendapatan Perbelanjaan
3
RM76 053.80 RM81 429.30
KEWANGAN
(a) Adakah pasar raya itu mendapat keuntungan atau mengalami
kerugian? Jelaskan.
(b) Berapakah jumlah untung atau rugi?
Diberi Pendapatan = RM76 053.80

Perbelanjaan = RM81 429.30
C a ri Wang yang untung atau rugi
aikan (a) Kerugian, kerana perbelanjaan melebihi pendapatan.

Seles
(b) Rugi = Perbelanjaan – Pendapatan
= RM81 429.30 – RM76 053.80
= RM5 375.50
3.1.3 Nota Guru

• Terangkan bahawa dalam sesetengah keadaan harga kos sama
dengan harga beli. 115
ihan 3
at
L
.1.3
1 (a) (b)
Harga jual Harga jual

RM112.00 RM187.80
Diberi harga kos = RM95.50 Diberi untung = RM35.00

Kira keuntungan yang diperoleh. Kira harga kos seterika.
(c) (d)
Harga kos Harga kos

RM1 245.00 RM1 050.00
Diberi rugi = RM330.00 Diberi harga jual = RM967.50

Kira harga jual peti sejuk. Kira kerugian yang dialami.
2 Jadual menunjukkan rekod kewangan Azni pada suatu hari.

Perkara Pendapatan Perbelanjaan
Wang saku RM12.00
Sarapan RM2.80
Makan tengah hari RM4.70

(a) Kira wang yang dapat disimpan oleh Azni pada hari itu.
(b) Jika Azni menambah nilai prabayar telefonnya sebanyak
RM10.00 , berapakah hutang yang ditanggungnya?
3 May Yin membeli sebuah kamera yang berharga RM1 470.00. Dua
tahun kemudian, dia menjual kamera itu dengan harga RM1 029.00.
Hitung kerugian May Yin.
116
4 Rajah menunjukkan wang saku harian dan sasaran simpanan
seminggu bagi Rosli.
Wang saku harian Sasaran simpanan seminggu
Kira wang yang boleh dibelanjakan oleh Rosli dalam minggu itu.
5 Rajah menunjukkan pendapatan bulanan diperoleh Shamsudin

daripada kerja sampingan.

Setiap bulan, Shamsudin menyimpan 20% daripada pendapatan
itu ke dalam tabung. Berapakah jumlah wang simpanannya dalam
masa satu tahun?
6 Rajah menunjukkan maklumat harga dua barangan elektrik.

3
KEWANGAN
Periuk Pengisar
Harga kos: Harga kos:
RM165.80 RM122.20
Harga jual: Harga jual:
RM179.90 RM103.30
(a) Hitung untung atau rugi dalam jualan setiap barang elektrik itu.
(b) Berapakah untung atau rugi jika 24 buah periuk nasi dan 30
buah pengisar berjaya dijual?
7 Rajah menunjukkan harga jual sebuah kamera.

Jumlah untung daripada jualan 5 buah kamera itu
ialah RM425.00.
Cari harga kos bagi sebuah kamera itu. RM240.00
117
Aktiviti Pengukuhan
Hari Usahawan Muda
Semua murid di dalam kelas dibahagikan kepada 3 kumpulan.
Tugasan:
1 Setiap kumpulan diberi tugasan untuk menjalankan jualan sempena
Hari Usahawan Muda di sekolah.
2 Tiga kumpulan tersebut membuat jualan seperti:
(i) Makanan (ii) Minuman (iii) Sandwic
3 Murid-murid dalam kumpulan berusaha mendapatkan barangan jualan.
4 Catatkan harga kos dan harga jual.
5 Setiap kumpulan digalakkan mengadakan promosi di gerai jualan

masing-masing berdasarkan kreativiti mereka sendiri namun dengan
bimbingan guru.
6 Selepas selesai berniaga, setiap kumpulan mengira jumlah untung dan

rugi yang diperoleh.
Kumpulan Harga kos Harga jual Untung Rugi
118
3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.4
Menyelesaikan Masalah
i Pendapatan dan perbelanjaan
o nt o
C
1 Pendapatan Prakash pada bulan September ialah RM2 500. Dia

membelanjakan 20% daripada wang itu untuk sewa bilik, 15% untuk
makanan dan 25% untuk pengangkutan.
Hitung baki wang Prakash setelah dia membuat perbelanjaan itu.
Diberi 100% = RM2 500.00

20% 15% 25%
Sewa bilik Makanan Pengangkutan
C a ri Baki wang Prakash
aikan
Seles
Jumlah peratus untuk perbelanjaan:
20% + 15% + 25% = 60%
Nilai wang perbelanjaan: 3
60% × RM2 500 = 60 × RM2 500.00
KEWANGAN
100
= 60 × RM25.00
= RM1 500.00
Baki wang = RM2 500.00 – RM1 500.00
= RM1 000.00
Baki wang Prakash ialah RM1 000.00

Semak
20% 15% 25%
Sewa bilik Makanan Pengangkutan 100% – 60% = 40%
Baki wang: 40% × RM2 500.00 = RM1 000.00
3.1.4 Nota Guru

• Bimbing murid memahami soalan dan melukis rajah untuk mewakili
masalah. 119
C o nt o
h
2 Susan bertugas sebagai seorang pengurus pengeluaran di sebuah
syarikat swasta di Johor. Setiap bulan dia menggunakan separuh
daripada pendapatannya untuk bayaran berikut:
Sewa rumah Bil telefon Bil utiliti

RM800.00 RM370.00 RM450.00
Ansuran Pakaian dan

kereta
RM680.00 lain-lain RM500.00
20% daripada pendapatan Susan adalah sama dengan 1 daripada

3
pendapatan suaminya. Hitung jumlah pendapatan mereka berdua.
Diberi Perbelanjaan Susan = separuh pendapatan

20% pendapatan Susan = 1 pendapatan suami
3
C a ri Jumlah pendapatan Susan dan suami
aikan Jumlah perbelanjaan Susan
Seles
= RM800.00 + RM680.00 + RM370.00 + RM450.00
+ RM500.00
= RM2 800.00
Pendapatan Susan
= 2 × RM2 800.00 Perbelanjaan = separuh pendapatan
= RM5 600.00 Pendapatan = 2 kali perbelanjaan
1 × pendapatan suami = 20% × RM5 600.00

3
= 20 × RM5 600.00
100
= RM1 120.00
Pendapatan suami = RM1 120.00 × 3 = RM3 360.00
Jumlah pendapatan:
RM5 600.00 + RM3 360.00 = RM8 960.00
Jumlah pendapatan Susan dan suami ialah RM8 960.00

120
ii Diskaun
o nt o
C
3 Semasa jualan akhir tahun, Asrul membeli

sehelai jersi dengan harga RM41.30 selepas
diskaun sebanyak 30%.
(a) Kira harga asal jersi itu.
30
(b) Berapakah wang yang dapat dijimatkan
oleh Asrul?
%
Diberi Harga RM41.30 selepas diskaun 30%
C a ri Harga asal jersi
aikan
Seles
Lukis rajah
RM41.30
Diskaun
30% 70%
(a) 70% RM41.30

RM41.30 × 100
Harga asal, 100% 3
70
KEWANGAN
= RM59.00
Harga asal jersi ialah RM59.00
(b) Nilai diskaun = Harga asal – Harga baharu

= RM59.00 – RM41.30
= RM17.70
Wang yang dapat dijimatkan ialah RM17.70
Semak
Wang yang dijimatkan (30%):
RM41.30 ÷ 70% × 30% = RM0.59 × 30
= RM17.70
3.1.4 Nota Guru

• Guru boleh mengubah suai soalan untuk mengukuhkan kefahaman
murid. 121
C o nt o
h
4 Rajah menunjukkan harga dua jenama beras.
RM35 56 Jenama
RM
Jenama
B
Jenama B
A
Tiada diskaun Diskaun 25%
Gunalan membeli sekampit beras jenama A dan dua kampit beras

jenama B. Dia membayar dengan 3 keping wang kertas RM50.00.
Berapakah baki wangnya?
Diberi Beras Harga Diskaun

Jenama A RM35.00 Tiada
Jenama B RM56.00 25%
Bayar dengan 3 keping RM50.00 untuk membeli
sekampit beras jenama A dan 2 kampit beras jenama B.
C a ri Baki wang
aikan Potongan harga bagi beras jenama B:

Seles
25% × RM56.00 = 25 × RM56.00
1
100 4
= RM14.00
Harga beli beras jenama B
= RM56.00 – RM14.00
= RM42.00
Jumlah pembelian:
RM35.00 + (2 × RM42.00) = RM35.00 + RM84.00
= RM119.00
Baki wang:
(3 × RM50.00) – RM119.00 = RM150.00 – RM119.00
= RM31.00
Baki wang Gunalan ialah RM31.00

122
C o nt o
h
5 Encik Farid hendak membeli telefon pintar model X. Dia membuat
kajian harga melalui laman sesawang. Rajah menunjukkan info
yang diperoleh.
RM2 850.00
Kedai G
RM2 430.00
RM2 900.00
Kedai H
Diskaun 15%
Kedai K RM2 650.00

Diskaun 8%
(a) Hitung potongan harga yang ditawarkan oleh Kedai G.
(b) Kira diskaun yang diberi oleh Kedai H.
(c) Berapakah harga telefon pintar yang ditawarkan oleh Kedai K
selepas diskaun?
Diberi Kedai Harga asal Diskaun Harga baharu

C a ri
G
H
RM2 850.00
RM2 900.00
-
15%
RM2 430.00
?
3

KEWANGAN
K RM2 650.00 8% ?
aikan
Seles
(a) Potongan harga = Harga asal – Harga baharu

= RM2 850.00 – RM2 430.00
= RM420.00
(b) Diskaun = 15% × RM2 900.00

= 15 × RM2 900.00
100
= RM435.00
Pada pendapat kamu,
(c) Harga selepas diskaun Encik Farid akan memilih
= 92% × RM2 650.00 kedai yang manakah untuk
membeli telefon pintar itu?
= 92 × RM2 650.00
100 Berikan alasan kamu.
= RM2 438.00
123
C o nt o
h
6 Rajah menunjukkan tawaran harga bagi set penapis air yang sama
jenama di dua buah kedai yang berlainan.
Asal
Harga 0 UN
00.0 DISKA Harga Asal
DISKAUN RM3 5 %
15% 20 RM3 950.00
• Penghantaran dan
pemasangan
PERCUMA
• Servis 2 kali
Penghantaran dan
PERCUMA untuk
pemasangan PERCUMA
tahun pertama
Kedai P Kedai Q
(a) Kedai manakah dipilih oleh Puan Nadia jika dia membayar dengan 32
keping wang kertas RM100.00 dan menerima baki sebanyak RM40.00?
(b) Berikan sebab yang mungkin mendorong Puan Nadia memilih kedai itu.
(a) Buat jadual:

Kedai P Kedai Q
Harga asal RM3 500.00 RM3 950.00
15% × RM3 500.00 20% × RM3 950.00
Diskaun = 15 × RM3 500.00 = 20 × RM3 950.00
100 100
= RM525.00 = RM790.00
Harga selepas RM3 500.00 – RM525.00 RM3 950.00 – RM790.00
diskaun = RM2 975.00 = RM3 160.00
Jumlah bayaran: (32 × RM100.00) – RM40.00 = RM3 200.00 – RM40.00

= RM3 160.00
Puan Nadia memilih Kedai Q untuk membeli set penapis air
(b) Salah satu sebab yang mungkin mendorong Puan Nadia memilih
Kedai Q adalah kerana Kedai Q menawarkan servis tambahan,
iaitu dua kali servis secara percuma pada tahun pertama.
124
iii Simpanan dan hutang
o nt o
C
h
7 Gaji bulanan Rosmaria ialah RM4 800.00. Dia
mencarum 11% daripada gaji kepada Kumpulan
Wang Simpanan Pekerja (KWSP), manakala
majikannya menyumbang jumlah yang setara
dengan 13% daripada gajinya kepada KWSP.
Kira jumlah simpanan Rosmaria dalam KWSP setahun.
Rosmaria : 11%
Diberi RM Gaji Rosmaria
Caruman KWSP
RM4 800.00
Majikan : 13%
C a ri Jumlah simpanan KWSP Rosmaria setahun
aikan Peratus simpanan dalam KWSP setiap bulan:

Seles
11% + 13% = 24%
Jumlah simpanan dalam KWSP setiap bulan:

24% × RM4 800.00 = 24 × RM4 800.00
100
3
KEWANGAN
= RM1 152.00
Jumlah simpanan setahun:
1 tahun = 12 bulan 12 × RM1 152.00 = RM13 824.00
Jumlah simpanan Rosmaria dalam KWSP setahun

ialah RM13 824.00
Semak Gaji Rosmaria setahun:

12 × RM4 800.00 = RM57 600.00
Jumlah simpanan setahun:
24% × RM57 600.00 = 24 × RM57 600.00
100
= RM13 824.00
3.1.4 Nota Guru

• Bimbing murid memahami soalan dengan teliti dan menulis
langkah-langkah penyelesaian. 125
C o nt o
h
8 Pada 1 Januari 2020, hutang pinjaman Perbadanan Tabung
Pembangunan Kemahiran (PTPK) bagi Amirul ialah RM18 500.00.
Dia membayar balik hutang itu menerusi potongan gaji berjadual
sebanyak RM236.00 sebulan.
Hitung hutang pinjaman PTPK Amirul pada
31 Disember 2020 tanpa mengambil kira
bunga dan kos pentadbiran dalam hutang itu.
Diberi Hutang pinjaman pada 1 Januari = RM18 500.00

Bayar balik RM236.00 sebulan selama 12 bulan
C a ri Baki pinjaman pada 31 Disember
aikan Dari 1 Januari hingga 31 Disember = 12 bulan
Seles
Jumlah bayaran balik:
12 × RM236.00 = RM2 832.00
Baki pinjaman:
RM18 500.00 – RM2 832.00 = RM15 668.00
Hutang pinjaman PTPK Amirul pada 31 Disember

ialah RM15 668.00
Semak Gunakan kalkulator
1 2 × 2 3 6 = 2832
1 8 5 0 0 – 2 8 3 2
= 15668
Pada 15 Januari 2020, kadar bunga sebanyak 3%

setahun dikenakan. Berapakah hutang PTPK Amirul
pada 31 Disember 2020?
3.1.4 Nota Guru

• Terapkan nilai murni membayar hutang.
126
iv Untung dan rugi
o nt o
C
h
9 Rashid menjual burger dengan
keuntungan RM2.10 sebiji.
Hitung harga jual bagi burger
itu jika harga jualnya ialah 3 kali
harga kosnya.
Diberi Untung jualan burger = RM2.10 sebiji

Harga jual = 3 × harga kos
C a ri Harga jual
aikan Harga jual = 3 × Harga kos

Seles
Untung = Harga jual – Harga kos
= (3 × Harga kos) – Harga kos
= 2 × Harga kos
2 × Harga kos = RM2.10
Harga kos = RM2.10 ÷ 2
= RM1.05
3
KEWANGAN
Harga jual = 3 × RM1.05
= RM3.15
Kaedah Bina gambar rajah

Alternatif
1 unit 1 unit 1 unit 1 unit
Harga kos Harga jual

Keuntungan, iaitu beza harga jual dan harga kos diwakili oleh 2 unit.
Maka, 2 unit RM2.10
1 unit RM2.10 ÷ 2 = RM1.05
Harga jual: 3 unit 3 × RM1.05 = RM3.15
3.1.4 Nota Guru

• Bincangkan pelbagai strategi penyelesaian masalah seperti cuba
jaya, buat jadual, lukis rajah dan sebagainya. 127
C o nt o
h
10 Jadual menunjukkan harga kos dan harga jual selipar dan kasut
sukan yang dijual di sebuah kedai kasut.
Harga Harga Peratus Peratus

kos jual keuntungan kerugian
Selipar RM12.50 RM16.25
Kasut sukan RM35.00 6%
(a) Hitung harga jual kasut sukan.

(b) Peratus keuntungan jualan selipar ialah dua kali ganda peratus
kerugian jualan kasut sukan.
Pernyataan ini BETUL atau SALAH?
(a) Nilai kerugian kasut sukan:

6% × RM35.00 = 6 × RM35.00
100
= RM2.10
Harga jual kasut sukan:
RM35.00 – RM2.10 = RM32.90
(b) Untung jualan selipar:
RM16.25 – RM12.50 = RM3.75
Peratus keuntungan selipar:
RM3.75 × 100% = 375 × 100%
RM12.50 1 250
KALKULATOR
3 7 5 ÷ 1 2 5 0 × 1 0 0
= 30
375 × 100% = 30%
1 250
Dua kali ganda peratus kerugian kasut sukan:
2 × 6% = 12% (Tidak sama dengan 30%)
Pernyataan ini SALAH
128
ihan 3
at
L
.1.4
1 Rajah menunjukkan pendapatan Encik Lim sebagai penjual surat
khabar pada hari Isnin dan Selasa.
Isnin Selasa
RM360.00 RM306.00

Hitung peratusan penyusutan pendapatan Encik Lim.

2 Sempena sambutan Hari Guru pada 16 Mei, Sheila mengajak
rakannya mengumpul duit untuk membeli hadiah bagi menghargai
sumbangan guru-guru. Jumlah wang yang dikumpul oleh mereka
ialah RM45.00. Mereka telah membelanjakan 35% daripada wang
tersebut untuk membeli hadiah.
Berapakah wang yang tinggal?
3 Gambar menunjukkan harga sebuah

kereta yang dibeli oleh Anthony.
3
Selepas diskaun, harga kereta itu
KEWANGAN
menjadi RM96 760.00.
RM118 000.00
(a) Kira diskaun yang telah diberikan
kepada Anthony.
(b) Hitung peratusan diskaun yang diberikan.
4 Rajah menunjukkan barang yang dibeli oleh Omar.
RM3 650.00 RM810.00

Omar membayar dengan 40 keping wang RM100.00 dan mendapat
balik RM209.00.
(a) Kira perbelanjaan Omar untuk membeli kedua-dua barang itu.
(b) Hitung peratus diskaun yang diterima oleh Omar.
129
5 Nurul ada RM500.00. Dia membelanjakan 60% daripada wangnya.
Dia memberi 1 daripada baki wang itu kepada adiknya dan yang
8
selebihnya disimpan. Berapakah jumlah wang yang disimpannya?
6 Ani merupakan seorang peniaga mi goreng. kos: RM2.5

H arga 0
Gambar menunjukkan kos untuk membuat
sepinggan mi goreng dan peratus keuntungan.
Dia menjual 480 pinggan mi goreng dalam
minggu pertama bulan Julai.
(a) Hitung jumlah jualan mi goreng dalam
Untung 40%
minggu tersebut.
(b) Ani tidak berniaga pada hari Ahad. Berapakah purata kos yang
diperlukan dalam sehari untuk membuat mi goreng?
7 Syed membeli 120 biji telur ayam kampung di Pekan Rabu pada
harga 40 sen sebiji. Dia menyimpan 20 biji telur dan menjual telur
yang lain pada harga 60 sen sebiji.
Hitung keuntungan yang diperoleh Syed.
8 Rajah menunjukkan harga dan diskaun empat jenis beg sekolah.

Harga Asal: Harga Asal:
RM50 Beg
B
BegN RM90
DISKAUN 20%
% DISKAUN 45%
D
Beg
Be
eg
e gQ
Beg
B
Bee
eg
gM
Harga Asal:: Harga Asal:
RM55 Beg
gP RM60
DISKAUN 15%
5% DISKAUN 30%
D

Beg sekolah yang manakah paling murah selepas diskaun?
9 Gaji Hamdah dan Seong Joon masing-masing ialah RM2 400.00

dan RM2 500.00. Hamdah mendapat kenaikan gaji sebanyak 5%,
manakala Seong Joon pula mendapat kenaikan sebanyak 7%.
Hitung beza antara gaji baharu mereka.
130
RUMUSAN
KEWANGAN
Pengiraan hal-hal yang berkaitan dengan wang.
Pendapatan dan Perbelanjaan

Pendapatan Wang atau ganjaran yang diterima
Perbelanjaan Cara atau kaedah mengeluarkan wang
Diskaun
Diskaun Potongan harga daripada harga asal
Diskaun = Harga jual − Harga asal
Nilai Diskaun = % diskaun × Harga asal
Harga selepas diskaun = Harga asal − Diskaun
3
KEWANGAN
Simpanan dan Hutang
Simpanan Wang yang disimpan
Hutang Wang yang dipinjam dan perlu dibayar
Untung dan Rugi

Untung Wang yang diperoleh daripada jualan
berlebihan apabila harga jual melebihi
harga kos.
Untung = Harga jual − Harga kos

Rugi Wang yang diperoleh daripada jualan
berkurangan kerana harga kos melebihi
harga jual.
Rugi = Harga kos − Harga jual
131
PENILAIAN
1. Daniel membeli sebuah telefon bimbit dengan harga RM800.00. Selepas

sebulan, dia menjual telefon bimbit itu dengan harga RM500.00.
Hitung peratus kerugian yang dialami.
2. Pengguna rangkaian Lebuh Raya PLUS menikmati

diskaun bayaran tol sebanyak 50 peratus apabila
membayar tol pada 13 dan 14 Jun sempena cuti
hari raya. Encik Samad masuk Tol Sungai Buloh
dan keluar melalui Tol Alor Setar Utara pada pukul
2.30 petang, 13 Jun. Diberi bayaran tol pada kadar
biasa ialah RM53.90.
Berapakah bayaran tol Encik Samad?
3. Jadual menunjukkan pendapatan kantin sekolah bagi dua bulan pertama.

Bulan Pendapatan
Januari RM7 500.00
Februari 20% lebih daripada bulan Januari

Hitung jumlah pendapatan bagi dua bulan pertama itu.
4. Gambar menunjukkan harga dan diskaun bagi empat jenis kek yang
ditawarkan oleh Kedai Kek Puteri.
KEDAI KEK PUTERI
u
m is u Kek Kej h Kek Cok
lat
Kek Tira Harga Asal: Kek Bua
Harga Asal: Harga Asal: Harga Asal:
RM98.00
RM65.00 RM102.00 RM88.00
Diskaun 20%
Diskaun 5% Diskaun 25% Diskaun 10%
Jessica mempunyai RM140.00 dan merancang untuk membeli dua biji

kek. Antara kek itu, yang manakah dapat dibeli oleh Jessica?
132
5. Gambar menunjukkan harga bagi 3 peralatan komputer.
Hafiz mempunyai RM300.00.
(a) Hitung baki wang Hafiz selepas membeli tetikus dan mesin pencetak.
(b) Sekiranya Hafiz membeli ketiga-tiga peralatan komputer tersebut,
berapakah hutangnya dengan penjual?
RM19.90 RM37.50
RM258.30
6. Gambar menunjukkan harga kos dan harga jual sehelai baju sukan dan
sehelai seluar panjang.
Baju sukan Seluar panjang

Harga kos ? Harga kos RM25.00
Harga jual RM18.00 Harga jual RM20.00
(a) Kedai koperasi sekolah menjual 40 helai baju sukan dan mendapat
jumlah keuntungan sebanyak RM240.00.
3
Hitung harga kos sehelai baju sukan.
KEWANGAN
(b) Berapakah peratus rugi daripada jualan sehelai seluar panjang?
7. Gaji Encik John ialah RM3 800.00 sebulan. Dia menyimpan 1 daripada
4
gajinya dan memberikan RM650.00 kepada ibu. Baki gaji digunakan
untuk perbelanjaan bulanan seperti dalam jadual.
Perbelanjaan Wang
Ansuran pinjaman RM920.00
Makanan RM600.00
Pengangkutan
Lain-lain RM350.00
(a) Berapakah jumlah wang yang telah disimpan oleh Encik John dalam
masa setahun?
(b) Berapakah perbelanjaan bulanannya?
(c) Hitung perbelanjaan untuk pengangkutan.
133
PERMAINAN
PERMAINAN PELABUR
PELABUR BIJAK
BIJAK
2 - 6 pemain (termasuk seorang pegawai bank)
Kelengkapan:
1. Dua biji dadu.
2. Token mengikut jumlah pemain.
3. 32 buah biji rumah (warna hijau) & 12 hotel
(warna merah).
4. 1 set kad nasib dan 1 set kad peluang.
5. Kad geran tanah untuk setiap bidang hartanah.
6. Wang mainan pelbagai nilai.
Cara bermain:
1. Setiap pemain diberikan wang permulaan sebanyak
RM1 500.00 dalam pelbagai kombinasi nilai wang.
2. Setiap pemain melontarkan dadu untuk menentukan
giliran bermain.
3. Bermula pada petak MULA, pemain menggerakkan
tokennya berdasarkan angka pada dadu.
4. Pemain boleh membeli tanah, membuat rumah dan
membina hotel di tempat dia berhenti.
5. Jika pemain berada pada tapak tanah yang telah dibeli
oleh pemain lain, denda perlu dibayar kepada pemilik
tanah itu.
6. Setiap kali selesai pusingan dan melalui petak MULA,
pemain diberi ganjaran RM200.00.
Im
a
http://bit.ly/2KjNDvT
untuk memperoleh kelengkapan permainan
134
KEWANGAN
3
135
PERANCANGAN
4 KEWANGAN
Apakah pengetahuan yang wajib kita ketahui bagi memastikan kewangan
kita stabil?
Apakah rancangan masa depan untuk kehidupan yang bebas daripada
masalah kewangan?
4.1 Merancang dan menguruskan kewangan.

4.1.1 Menghasilkan perancangan kewangan peribadi.
4.1.2 Menghasilkan folio perancangan kewangan jangka pendek dan jangka panjang
satu perniagaan.
136
Perancangan Kewangan Peribadi yang baik
dapat menjamin masa depan, ketenangan
fikiran, dan hidup yang berkualiti.
4
Perancangan Peribadi Bajet Penyata

Kata
Kunci
Aliran tunai Folio Perniagaan
Nota Guru
• Terangkan kepentingan perancangan kewangan dalam kehidupan
harian kepada murid. 137
4.1 MERANCANG DAN MENGURUSKAN KEWANGAN
Saya ingin membeli kalkulator Kamu boleh mengumpul

saintifik ini untuk membantu saya dan menyimpan wang
dalam pembelajaran tetapi saya saku untuk membelinya.
tidak mahu membebankan ibu bapa.
RM59.00
Bagaimana caranya?
Kalkulator saintifik itu harganya

Simpanan terkumpul bulanan hampir RM60.00. Kamu boleh
menyimpan RM12.00 sebulan
Bulan Simpanan untuk tempoh 5 bulan.
Januari RM12.00
Februari RM12.00
Mac RM12.00
April RM12.00
Mei RM12.00
Jumlah RM60.00
4.1 Nota Guru

• Terangkan keperluan merancang dan mengurus kewangan demi mencapai
138 matlamat kewangan yang diingini.
4.1.1 4.1.2
Menghasilkan perancangan kewangan peribadi
Baca dan main peranan dialog di bawah untuk memahami maksud

perancangan kewangan.
Alif : Cikgu Azura, bolehkah cikgu terangkan kepada saya apa itu
perancangan kewangan?
Cikgu Azura : Perancangan kewangan ialah satu pelan yang menggariskan
usaha melibatkan disiplin-disiplin tertentu untuk mengurus
dengan baik sumber-sumber pendapatan supaya setiap
perbelanjaan mendatangkan faedah kepada diri.
Mei Lin : Menurut apa yang saya faham, perancangan kewangan
akan melibatkan cara kita membuat bajet, menyimpan dan
membelanjakan wang, betul tak cikgu?
Cikgu Azura : Ya, betul tu Mei Lin.
Benjamin : Tidakkah kami terlalu muda untuk merancang kewangan
peribadi sendiri?
Alif : Pada pendapat saya, lebih baik bermula dari awal sejak
kanak-kanak lagi sebelum terlewat.
Cikgu Azura
: Saya bersetuju dengan Alif. Perancangan kewangan ini
bertujuan memberi pendedahan awal kepada matlamat
kewangan untuk diri sendiri seperti membeli telefon pintar,
kasut sekolah dan basikal.
Mei Lin : Kita juga dapat menyimpan wang 4
untuk persediaan sekiranya berlaku PERANCANGAN KEWANGAN
kecemasan seperti kemalangan atau
bencana. Betul tak cikgu?
Cikgu Azura : Betul Mei Lin.
4.1.1 Nota Guru

• Murid diberi tanggungjawab untuk memegang peranan dalam dialog.
• Terangkan maksud bajet kepada murid. 139
Perancangan awal memberi banyak kelebihan.
i. Boleh mengambil risiko jika wang diperlukan secara tiba-tiba
ii. Menyimpan lebih lama untuk mengumpul faedah yang lebih
iii. Mendapat manfaat daripada faedah kompaun
Perancangan kewangan
peribadi perlu bermula
seawal yang boleh.
LANGKAH-LANGKAH MERANCANG
KEWANGAN PERIBADI
1 Menilai Kedudukan Kewangan
2 Menetap Matlamat
3 Membentuk Pelan Kewangan
4 Melaksanakan Pelan Kewangan
5 Memantau dan Menilai Semula Pelan Kewangan
140
1 Menilai Kedudukan Kewangan
Kedudukan kewangan semasa boleh dinilai dan ditentukan berdasarkan

rekod penyata kewangan peribadi iaitu Penyata Aliran Tunai bagi bulan
sebelumnya. Penyata Aliran Tunai boleh disediakan dengan merujuk
kepada Rekod Aliran Tunai.
Rekod Aliran Tunai Harian

Suatu dokumen tidak rasmi untuk menunjukkan semua pendapatan
dan perbelanjaan dalam tempoh tertentu.
Kita boleh merekod aliran tunai setiap hari menggunakan Buku

Tunai. Melalui rekod aliran tunai harian, kita dapat menyemak tahap
kewangan dan menilai kedudukan kewangan sebelum menetapkan
matlamat kewangan.
o nt o
C
1 Format Buku Tunai

Rekod Aliran Tunai Harian Aiman
Bulan: Januari Tahun: 2020
Jumlah Jumlah
Tarikh Pendapatan Perbelanjaan Baki (RM)
(RM) (RM)
Yuran kelas 300.00 − 120.00
01.01.2020 Wang saku 300.00 120.00
tambahan = 180.00
Tambang van 180.00 − 40.00
02.01.2020 Baki semasa 180.00 40.00
sekolah = 140.00
12.01.2020 Baki semasa 140.00

Alat tulis
Buku rujukan
27.50
32.00
140.00 − 59.50
= 80.50
4
Pakaian 59.00 80.50 − 68.00
17.01.2020 Baki semasa 80.50
Tiket wayang 9.00 = 12.50
Baki semasa 12.50 Makanan dan
30.01.2020 66.00 ?
Upah 80.00 minuman
Lebihan/
31.01.2020 Baki semasa ? Simpanan 10.00
Defisit?
Daripada contoh, adakah Aiman kehabisan wang sebelum hujung bulan

atau Aiman mempunyai lebihan wang untuk simpanan pada hujung bulan?
141
Penyata Aliran Tunai Bulanan dapat membantu kita membuat analisis
jumlah pendapatan yang diterima berbanding dengan perbelanjaan.
Penyata Aliran Tunai Bulanan

Suatu rekod rasmi yang digunakan untuk memantau, menganalisis
serta menyelaras aliran tunai peribadi.
Penyata Aliran Tunai Bulanan dapat dibina daripada analisis Rekod
Aliran Tunai Harian yang telah direkodkan dalam Buku Tunai.
BUTIRAN-BUTIRAN DALAM PENYATA ALIRAN TUNAI BULANAN
PENYATA ALIRAN TUNAI

BULANAN
PENDAPATAN PERBELANJAAN
Pendapatan Aktif Perbelanjaan Tetap
• Wang saku • Bayaran tambang,

yuran kelas
Pendapatan Pasif
Perbelanjaan
• Hasil simpanan Berubah
atau elaun • Makanan, buku,
bil telefon
Perbelanjaan
Budi Bicara
• Hadiah, hobi, hiburan
Cara-cara membina Penyata Aliran Tunai Bulanan akan dipelajari dalam

langkah pengurusan kewangan yang ketiga dan keempat ‘Membentuk
serta Melaksanakan Pelan Kewangan’.
4.1.1 Nota Guru

• Terangkan setiap komponen yang perlu ada dalam Penyata Aliran Tunai.
142
Aktiviti Pembelajaran Abad ke-21 : ‘Hot Seat’
1
Aktiviti ini dilakukan secara individu.
Bahan: Kad soalan

Tempat: Kelas atau padang
Setiap individu mengendalikan wang dengan cara yang berbeza.

Lakukan aktiviti ini untuk membantu murid menilai kedudukan kewangan.
Contoh Soalan
1 2
Apakah aktiviti Berapa anggaran perbelanjaan
melibatkan setiap bulan untuk perkara berikut:
perbelanjaan
(a) Makan di luar atau sekolah
wang yang suka
(b) Membeli alat tulis atau buku
kamu lakukan?
(c) Hiburan seperti menonton
wayang atau permainan komputer
3 (d) Membeli pakaian
Berapakah anggaran (e) Membeli makanan ringan
purata pendapatan (f) Tambang pengangkutan awam
kamu atau wang atau bas sekolah
saku ke sekolah
untuk sebulan?
4 5
Berapakah simpanan
kecemasan atau matlamat
Jika kamu ingin mengurangkan
belanja bulanan, apakah perkara
4
jangka panjang yang yang tidak akan kamu lakukan?
disimpan setiap bulan?
6
7
Jika kamu mendapat
wang RM1 000.00, apakah Apakah perubahan
yang akan kamu lakukan terhadap pelan kewangan
dengan wang tersebut? yang akan dilakukan?
143
Langkah-langkah:
1 Sediakan soalan-soalan seperti contoh di atas kertas kosong. Satu
kertas untuk setiap soalan.
2 Kertas yang mengandungi soalan itu digulung atau dilipat. Kertas

dimasukkan ke dalam kotak kosong.
3 Lakukan undian untuk memilih murid yang akan menjadi ‘pakar’

atau ‘watak’.

4 Setiap murid mengambil kertas soalan yang dilipat dari kotak undian.
5 Setiap murid membacakan soalan mengikut giliran dan ‘pakar’ atau

‘watak’akan menjawab soalan tersebut.
Guru membimbing ‘pakar’ atau ‘watak’ untuk menjawab soalan.
Setelah soalan habis dijawab, permainan boleh diteruskan dengan membuat

undian untuk memilih ‘pakar’ atau ‘watak’ yang baharu.
Info
'Hot Seat'
1. Aktiviti susulan selepas murid membuat bacaan dan kajian secara
individu atau berkumpulan.
2. Seorang murid akan duduk di kerusi yang disediakan dan menjadi
'pakar' atau 'watak'.
3. 'Pakar' atau 'watak' ini akan menjawab semua soalan yang
dikemukakan oleh murid lain.
144
2 Menetapkan Matlamat
Matlamat ialah penyataan secara umum tentang apa-apa yang ingin dicapai.
Matlamat menyediakan arah untuk kita merancang dan bertindak.
Penetapan matlamat adalah lebih menjurus kepada menentukan perkara

paling penting kepada kita.
Bagi menetapkan matlamat yang jelas, kita boleh membahagikan matlamat

kepada tiga bahagian iaitu matlamat jangka pendek, jangka sederhana dan
jangka panjang.
MATLAMAT
KEWANGAN
JANGKA PENDEK JANGKA SEDERHANA JANGKA PANJANG
Boleh dicapai dalam Boleh dicapai dalam Boleh dicapai dalam

masa kurang masa 1 hingga masa lebih dari
dari setahun 3 tahun 3 tahun
Berapakah harga
barangan yang
hendak dibeli?
4
Berapakah lama
Apakah yang saya masa untuk saya
lakukan dengan kumpulkan wang
wang saya? bagi membelinya?
145
Contoh Penulisan Matlamat
Kategori Matlamat Kewangan Strategi Mencapai

Saya Matlamat Kewangan
Menyimpan
Beli kalkulator saintifik
sekurang-kurangnya RM12.00
Jangka Pendek berharga RM70.00 dalam
setiap minggu daripada
masa enam bulan.
wang saku.
Deposit motosikal Menyimpan
Jangka Sederhana RM1 200.00 dalam masa sekurang-kurangnya RM50.00
dua tahun. setiap bulan.
Menambah sumber
RM10 000.00 dalam
pendapatan bulanan
Jangka Panjang masa lima tahun yuran
seperti membuat
pendidikan tinggi.
jualan dalam talian.
tih D
La
Salin semula jadual di bawah dan catat matlamat kewangan kamu

iri
1
bagi tahun semasa serta strategi kamu untuk mencapainya.
Matlamat Kewangan Strategi Mencapai

Kategori
Saya Matlamat Kewangan
1. 1.
Jangka Pendek
2. 2.
1. 1.
Jangka Sederhana
2. 2.
1. 1.
Jangka Panjang
2. 2.
4.1.1 Nota Guru

• Murid menulis matlamat kewangan masing-masing.
146
3 Membentuk Pelan Kewangan
Pelan Kewangan
Rancangan yang digunakan untuk mengurus kedudukan kewangan
individu dengan mengambil kira matlamat atau perkara yang ingin
dilakukan seperti membeli kereta, rumah, menyara keluarga,
melanjutkan pelajaran dan membuat pelaburan.
Membantu untuk mencapai cita-cita atau matlamat kewangan.
Hal ini melibatkan keputusan membuat bajet, menyimpan dan
membelanjakan wang setiap hari.
BUTIRAN-BUTIRAN DALAM PELAN KEWANGAN PERIBADI
Contoh:
MATLAMAT
Membeli telefon bimbit berharga RM450.00
KEWANGAN
dalam masa setahun.
STRATEGI UNTUK Contoh:

MENCAPAI Memastikan terdapat lebihan tunai
MATLAMAT sekurang-kurangnya RM40.00 setiap bulan.
Bajet kewangan setiap bulan dapat

disediakan dengan merujuk kepada
BAJET KEWANGAN Penyata Aliran Tunai bulan sebelumnya. 4
BULANAN Bajet kewangan penting untuk memastikan PERANCANGAN KEWANGAN
terdapat lebihan tunai yang diperlukan
bagi bulan semasa.
Setiap pendapatan dan perbelanjaan

PENYATA ALIRAN direkod dan perlu merujuk kepada bajet
TUNAI BULANAN yang telah ditetapkan bagi memastikan
perbelanjaan tidak melebihi pendapatan.
147
Panduan Pelan Kewangan Peribadi
Nama Murid :
Matlamat
Masa:
Strategi untuk
Sasaran:
mencapai matlamat
Penyata Aliran Tunai Bulanan yang mengandungi butiran

Rekod kewangan
bajet dan aliran tunai sebenar. Rujuk templat berikut.
Templat - Penyata Aliran Tunai untuk Pelan Kewangan Peribadi

Bajet Aliran Tunai Sebenar (RM)
Butiran
(RM) Jan Feb Mac
Pendapatan (Aktif/Pasif)
1.
2.
Jumlah Tunai/Pendapatan
Tolak: Perbelanjaan Tetap

1.
2.
Jumlah Perbelanjaan Tetap
Im
Jumlah selepas perbelanjaan tetap Layari laman sesawang Saybas
http://bit.ly/2YEz4fF a
untuk templat
Tolak: Perbelanjaan Berubah Penyata Aliran Tunai.
1. (Dicapai pada 31 Mei 2019)
2.
Jumlah Perbelanjaan Berubah
Jumlah selepas perbelanjaan berubah
Tolak: Perbelanjaan Budi Bicara

1.
2.
Jumlah Perbelanjaan Budi Bicara
Jumlah selepas perbelanjaan budi bicara
Baki (Lebihan / Defisit)
148
4 Melaksanakan Pelan Kewangan
Dengan adanya Pelan Kewangan, kita dapat membuat perbandingan

atas perbelanjaan yang dirancang (bajet) dengan perbelanjaan sebenar
bagi setiap bulan. Manfaatnya kita dapat mengetahui aliran wang yang
dibelanjakan dan dapat memperbaik kedudukan kewangan sendiri.
Setelah mempelajari cara membentuk Pelan Kewangan Peribadi, marilah

kita belajar langkah seterusnya iaitu cara melaksanakan Pelan Kewangan
ini dengan baik. Rujuk contoh berikut untuk lebih memahami langkah ini.
Contoh Pelan Kewangan Peribadi
Nama Murid: Aiman

Membeli kalkulator saintifik berharga RM80.00
Matlamat
dalam masa 3 bulan.
Masa: Tiga bulan (Januari, Februari dan Mac)
Strategi untuk Sasaran: Memastikan terdapat lebihan tunai
mencapai matlamat sekurang-kurangnya RM30.00 pada
setiap bulan.
Rujuk Contoh Penyata Aliran Tunai Bulanan
Rekod kewangan
Aiman di muka surat 150.
4
Info
1. Dalam Penyata Aliran Tunai Bulanan.

Pendapatan melebihi perbelanjaan LEBIHAN TUNAI
Perbelanjaan melebihi pendapatan DEFISIT TUNAI
2. Situasi defisit bererti perbelanjaan ditanggung oleh hutang.
3. Semak semula antara keperluan dan keinginan dalam perbelanjaan
sekiranya defisit.
Nota Guru
149
Contoh Penyata Aliran Tunai Bulanan Aiman
Bulan: Januari - Mac Tahun: 2020
Bajet Aliran Tunai Sebenar (RM)

Butiran
(RM) Jan Feb Mac
Pendapatan Aktif
1. Wang saku 300.00 300.00 300.00
Pendapatan Pasif
1. Upah cuci kereta 80.00 70.00 60.00
2. Komisen jualan aiskrim Malaysia 10.00 10.00
Jumlah Tunai/Pendapatan 370.00 380.00 380.00
Tolak: Perbelanjaan Tetap

1. Tambang van sekolah 80.00 80.00 80.00 80.00
2. Yuran kelas tambahan 120.00 120.00 120.00 120.00
Jumlah Perbelanjaan Tetap 200.00 200.00 200.00 200.00
Jumlah selepas perbelanjaan tetap 170.00 180.00 180.00
Tolak: Perbelanjaan Berubah

1. Makanan dan minuman 70.00 66.00 72.00 60.50
2. Alat tulis 10.00 27.50 10.40 6.20
3. Buku 20.00 32.00 15.50 7.50
4. Pakaian 20.00 49.00 20.00 20.00
Jumlah Perbelanjaan Berubah 120.00 174.50 117.90
Jumlah selepas perbelanjaan berubah 50.00 5.50 62.10
Tolak: Perbelanjaan Budi Bicara

1. Tiket wayang 9.00 9.00
2. Hadiah 22.00 5.00
3. Lain-lain 5.00 6.00
Jumlah Perbelanjaan Budi Bicara 5.00 9.00 22.00
Jumlah selepas perbelanjaan budi bicara 45.00 -3.50 40.10
Baki (Lebihan / Defisit) Lebihan Defisit Lebihan
150
5 Memantau dan Menilai Semula Pelan Kewangan
Segala maklumat yang diperoleh daripada langkah 1 hingga 4 amat penting

untuk memantau dan menilai semula kedudukan kewangan semasa sama
ada lebihan atau defisit.
Sekiranya banyak matlamat kewangan tidak tercapai dan kedudukan

kewangan semasa kurang baik, kita perlu memeriksa semula langkah 3
dan 4 untuk proses pemulihan dengan melakukan pengubahsuaian atas
corak pendapatan, perbelanjaan dan simpanan atau kita perlu melakukan
pengubahsuaian terhadap matlamat kewangan kita
Masalah atau
kekangan
Penambahbaikan
Kelebihan
Sebelum melakukan pengubahsuaian, kita perlu mengenal pasti kelebihan

kewangan, masalah yang timbul dan cara penambahbaikan.
Contoh:
Aiman memperoleh pendapatan tambahan hasil upah
Kelebihan
mencuci kereta dan komisen jualan aiskrim Malaysia.
Masalah
Aiman perlu memperuntukkan wang untuk persediaan
sesi persekolahan baharu.
4
Aiman perlu berjimat dengan mengurangkan ‘Perbelanjaan
Penambahbaikan
Berubah’ dan ‘Perbelanjaan Budi Bicara’.
Borang Senarai Semak Im

Penilaian Kewangan dapat Layari laman sesawang Saybas
http://bit.ly/2WVEQtr a
digunakan untuk memantau dan untuk Borang Senarai Semak
menilai semula Pelan Kewangan Penilaian Kewangan.
bagi memastikan matlamat
kewangan tercapai.
151
ihan 4
at Im
L
Saybas
.1.1
http://bit.ly/2INIXxt a
untuk Catatan Diari
Kewangan Bee Lin.
Muat turun dokumen di dalam kod QR
(Catatan Diari Kewangan Bee Lin) untuk
menjawab soalan berikut.
1 Daripada catatan diari kewangan Bee Lin dari bulan Mei hingga
Julai, sediakan Rekod Aliran Tunai Bee Lin bagi tiga bulan tersebut.
2 Rajah berikut menunjukkan perbelanjaan bagi percutian sambil
belajar yang akan diadakan pada cuti sekolah akhir tahun.
Percutian Sambi l Belajar

Cameron Highlands
Tambang Bas Perbelanjaan Lain
RM15.60 + Jumlah Bayaran : - RM42 – RM22.80
RM21.70 Selesaikan kiraan yang berikut.
Tarikh
Makan dan Penginapan
Minum 2 RM306 ÷ 6
Disember
5 × RM12.50

Kamu akan mengikuti pakej percutian ini.
(a) Kirakan jumlah bayaran untuk pakej ini.
(b) Daripada Rekod Aliran Tunai yang telah dibina, sediakan
Pelan Kewangan Bee Lin bagi memastikan Bee Lin dapat
membayar perbelanjaan untuk menyertai Lawatan Sambil
Belajar. Pelan Kewangan Bee Lin hendaklah mengandungi:
Matlamat Kewangan
Strategi untuk mencapai matlamat
Rekod Kewangan: Bajet Kewangan dan Penyata Aliran
Tunai bagi bulan Mei hingga Julai
(c) Tentukan sama ada Bee Lin berjaya mencapai matlamat
kewangan yang ditetapkan atau tidak. Huraikan sebab bagi
jawapan anda.
(d) Sebagai penilaian Pelan Kewangan Bee Lin, isikan Borang
Senarai Semak Penilaian Kewangan dan senaraikan kelebihan
kewangan, masalah kewangan, serta strategi penambahbaikan
Pelan Kewangan Bee Lin.
152
4.1.1 4.1.2
Menghasilkan folio perancangan kewangan jangka
pendek dan jangka panjang satu perniagaan
Saya hendak mengusahakan perniagaan

pakaian dalam talian. Apakah yang sepatutnya
saya buat supaya perniagaan ini boleh
dimulakan dan seterusnya berkembang?
Penyediaan Rancangan Perniagaan adalah sangat penting bagi memastikan

kejayaan sesuatu bisnes atau projek yang diusahakan.
Rancangan Perniagaan
Sebuah dokumen bertulis yang memberi keterangan berkaitan
perniagaan atau projek yang hendak dijalankan secara menyeluruh.
Kertas kerja, kertas projek atau pelan perniagaan mengandungi
segala maklumat yang hendak dicapai dan cara hendak
mencapainya dalam jangka masa yang ditetapkan.
Garis panduan
untuk mengurus
perniagaan
Memudahkan Menilai dan

4
Tujuan PERANCANGAN KEWANGAN
kawalan mencapai Merancang mengkaji prestasi
matlamat Perniagaan perniagaan
Memberi Memaksimumkan
keyakinan untuk sumber untuk
melangkah jauh keuntungan
153
RANCANGAN KEWANGAN PERNIAGAAN
Objektif utama memulakan suatu perniagaan adalah untuk mendapatkan
keuntungan. Hal ini penting untuk setiap usahawan mempunyai rekod yang
baik bagi setiap transaksi perniagaan, pendapatan dan perbelanjaan supaya
dapat mengenal pasti sama ada perniagaan tersebut mencapai keuntungan
atau kerugian. Oleh itu, pengetahuan merancang kewangan jangka pendek
dan jangka panjang suatu perniagaan adalah sangat penting.
SKOP RANCANGAN KEWANGAN PERNIAGAAN
Kos Pelaksanaan Projek Sumber Pembiayaan Projek

1 2
Jumlah keseluruhan kos Sumber-sumber
yang akan terlibat dalam kewangan bagi membiayai
memulakan projek pelaksanaan projek
Penyata Aliran Tunai

3
Punca-punca dan
kegunaan tunai
dalam projek
Kos Pelaksanaan Projek

1
a. Kos jangka pendek
Kos yang terlibat dalam pelaburan modal awal untuk memulakan
sesuatu projek.
Contoh: Belanja praoperasi, pendaftaran, lesen, dan deposit utiliti.
Belanja luar jangka turut diambil kira dalam merangka kos jangka
pendek. Belanja luar jangka seperti peruntukan untuk menampung
kenaikan kos, ketinggalan perkiraan atau sebarang keadaan luar
jangka yang memerlukan kewangan dengan segera.
154
C o nt o Kos Jangka Pendek Pelaksanaan Projek Perniagaan
h
1 ‘Choco Doughnut’ untuk Hari Keusahawanan Sekolah
Perkara Nilai (RM)
Mesin dan peralatan 300.00
Keperluan Modal
Promosi dan iklan 150.00
Kad perniagaan 50.00
Keperluan Lain
Petrol 50.00
Belanja Luar Jangka 50.00
Jumlah (RM) 600.00
Im
b. Kos jangka panjang Layari laman sesawang Saybas
Segala perbelanjaan untuk http://bit.ly/2WNbIEk a
membolehkan projek beroperasi untuk templat Kos
Pelaksanaan Projek.
seperti yang dirancang. (Dicapai pada 31 Mei 2019)
Contoh: Perolehan aset tetap,
belanja ubah suai dan sebagainya.
o nt o Kos Jangka Panjang Pelaksanaan Projek Perniagaan

C
2 ‘Choco Muffin Cake House’

Perkara Nilai (RM)
Mesin dan peralatan 8 000.00
Perabot dan kelengkapan 5 000.00
Keperluan Aset Tetap
Papan tanda 2 000.00
Pengubahsuaian 1 500.00
Sewa 3 000.00
Keperluan Modal Kerja
- Belanja pemasaran
- Belanja operasi
Alat tulis
Gaji pengurus
600.00
2 500.00
4
Gaji pekerja 4 500.00
- Belanja pentadbiran
Risalah 450.00
Kad perniagaan 250.00
Pendaftaran perniagaan 200.00
Keperluan Lain
Lesen perniagaan 200.00
Petrol 500.00
Jumlah (RM) 28 700.00
155
Sumber Pembiayaan Projek Im
2 Layari laman sesawang Saybas
http://bit.ly/2H8vKjk a
a. Modal sendiri untuk templat Sumber
Pembiayaan Projek.
Sumber modal sendiri boleh (Dicapai pada 31 Mei 2019)
digunakan bagi membiayai
projek yang hendak dijalankan.
Contoh modal sendiri selain tunai ialah tanah,
bangunan, mesin dan juga komputer.
Modal tersebut akan digunakan bagi mendapatkan sumber tunai yang
membolehkan projek memperoleh aset tetap yang diperlukan bagi
menjalankan perniagaan.
b. Pinjaman
Pinjaman digunakan untuk projek jangka masa panjang. Dalam situasi
kekurangan modal untuk melaksanakan projek perniagaan, pinjaman
daripada bank, agensi kerajaan atau koperasi lain boleh dipertimbangkan
untuk mencukupkan sumber pembiayaan projek tersebut.
c. Sumbangan kerajaan
Sumbangan kerajaan boleh diperoleh melalui geran dan subsidi yang
ditawarkan oleh kerajaan atau agensi yang berkaitan.
o nt o Sumber Pembiayaan Jangka Pendek Projek Perniagaan
C

Perkara Nilai (RM)
Aset 200.00
Modal Sendiri
Tunai 300.00
Jumlah (RM) 500.00
o nt o Sumber Pembiayaan Jangka Panjang Perniagaan
C
4 ‘Choco Muffin Cake House’

Perkara Nilai (RM)
Aset 3 000.00
Modal Sendiri
Tunai 5 000.00
Pinjaman Berpenggal Bank ABC 10 000.00
Sumbangan Kerajaan Skim Usahawan Muda 25 000.00
Jumlah (RM) 43 000.00
4.1.2 Nota Guru

• Terangkan sumber pembiayaan projek berdasarkan jangka masa
156 pendek dan jangka masa panjang.
Penyata Aliran Tunai
3
Penyata yang menunjukkan jangkaan kedudukan wang tunai sesuatu
projek bagi sesuatu tempoh waktu.
Duit masuk – dari mana?
Aliran Tunai
Duit keluar – untuk apa?
Penting untuk membantu usahawan atau koperasi dalam merancang

keperluan tunai (jumlah & masa).
Boleh mengetahui masa wang akan diperoleh dan masa wang akan
diperlukan.
Boleh mengetahui masa berlakunya kekurangan tunai
mahupun lebihan wang tunai. Im
b
Penyata dibuat berdasarkan anggaran Layari laman sesawang S ayaas
http://bit.ly/2VpPh7C
komprehensif (menyeluruh) dan untuk templat Penyata
munasabah (mengikut kos semasa). Aliran Tunai.
o nt o
Penyata Aliran Tunai Jangka Pendek Projek Perniagaan
C
Aliran Wang Masuk

Perkara
Modal sendiri
Nilai
500.00
4
Jualan tunai 450.00
Jumlah Wang Masuk 950.00
Belian tunai 250.00
Utiliti 50.00
Aliran Wang Keluar
Petrol dan pengangkutan 50.00
Jumlah Wang Keluar 500.00
Lebihan (950 – 500) 450.00
Defisit TIADA
157
C o nt o
h
6 Penyata Aliran Tunai Jangka Panjang Perniagaan
‘Choco Muffin Cake House’
Akhir Bulan
Perkara Bulan
Disember
Modal sendiri 8 000.00
Pinjaman bank 10 000.00
Aliran Wang Masuk
Sumbangan kerajaan 25 000.00
Jualan tunai 3 500.00
Jumlah Wang Masuk 46 500.00
Belian tunai 20 100.00
Utiliti 850.00
Gaji pengurus dan pekerja 7 000.00
Aliran Wang Keluar Promosi dan iklan 450.00
Komisen 700.00
Bayaran balik pinjaman 2 500.00
Jumlah Wang Keluar 32 100.00
Lebihan (46 500 – 32 100) 14 400.00
Defisit TIADA
Im
http://bit.ly/2Va8MMD a
untuk Pengurusan
Aliran Tunai.
Im
http://bit.ly/2S9frt3 a
untuk 10 panduan mudah
mengurus wang.
4.1.2 Nota Guru

• Terangkan penyata aliran tunai berdasarkan jangka masa pendek
158 dan jangka masa panjang.
Folio Perancangan Kewangan Perniagaan ‘Choco Doughnut’
Untuk Hari Keusahawanan Sekolah
1 Nama Perniagaan: Perniagaan ‘Choco Doughnut’

2 Jenis Perniagaan: Jualan makanan
3 Matlamat atau Objektif Projek Perniagaan:
Menjual 150 biji donat dalam masa sehari.
4 Kaedah Pelaksanaan
4.1 Strategi promosi dan pemasaran:
(i) Menetapkan harga yang berpatutan iaitu RM1.50 sebiji donat.
(ii) Mengedarkan risalah jualan dua minggu sebelum Hari
Keusahawanan untuk mempromosikan gerai jualan.
(iii) Menyediakan sampel donat untuk dirasa oleh pelanggan pada
Hari Keusahawanan.
4.2 Sasaran projek
(i) Memperoleh keuntungan bersih sekurang-kurangnya 50%
daripada modal perniagaan.
(ii) Tempoh mencapai sasaran:
Sehari (Hari Keusahawanan Sekolah)
5 Rancangan Kewangan Projek
5.1 Kos pelaksanaan projek:
Perkara Nilai (RM)
Bahan-bahan 60.00
Keperluan Modal
Petrol
Belanja luar jangka
10.00
10.00
4
Jumlah (RM) 200.00
5.2 Sumber pembiayaan projek:

Perkara Nilai (RM)
Aset 100.00
Modal Sendiri
Tunai 100.00
Jumlah (RM) 200.00

159
5.3 Bajet kewangan dan penyata aliran tunai:
Nilai
Perkara Bajet Sebenar
(RM)
Modal sendiri 200.00
Aliran Wang Masuk
Jualan tunai 225.00
Jumlah Wang Masuk 425.00
Belian tunai 60.00
Aliran Wang Keluar
Jumlah Wang Keluar 190.00
Lebihan / Untung
Jumlah wang masuk – jumlah wang keluar
(Wang masuk melebihi wang keluar)
Defisit / Rugi
Jumlah wang keluar – jumlah wang masuk
(Wang keluar melebihi wang masuk)

6 Penilaian Kewangan Projek

6.1 Kelebihan kewangan:
(i) Projek perniagaan ‘Choco Doughnut’
tidak memerlukan modal yang tinggi. Im
(ii) Tiada kos pembelian peralatan Layari laman sesawang Saybas
kerana menggunakan mesin http://bit.ly/2IOjkNc a
untuk senarai semak
dan peralatan sedia ada. penilaian kewangan perniagaan.
6.2 Risiko kewangan:
(i) Jangka masa yang pendek
(sehari) untuk mendapat keuntungan jualan.
(ii) Tidak dapat mempelbagaikan jenis donat kerana
sumber modal yang terhad.
6.3 Strategi penambahbaikan:
(i) Menyediakan Pelan Kewangan Peribadi tiga bulan lebih awal
sebagai persediaan untuk modal perniagaan ‘Choco Doughnut’
pada Hari Keusahawanan.
(ii) Mempelbagaikan jenis donat yang menarik.
160
RUMUSAN
Pelan yang menggariskan usaha untuk mengurus pendapatan
dan perbelanjaan.
PERANCANGAN KEWANGAN PERANCANGAN KEWANGAN

PERIBADI PERNIAGAAN
1. Menilai Kedudukan Kewangan 1. Kos Pelaksanaan Projek

Rekod aliran tunai harian Kos jangka pendek
Penyata aliran tunai bulanan Kos jangka panjang
2. Sumber Pembiayaan Projek

2. Menetapkan Matlamat
Modal sendiri
Pinjaman
3. Membentuk Pelan Kewangan
Sumbangan kerajaan
Matlamat kewangan
Strategi mencapai
Bajet kewangan bulanan 3. Penyata Aliran Tunai
Penyataan aliran tunai
bulanan 4
Lebihan tunai: PERANCANGAN KEWANGAN
Wang masuk melebihi
4. Melaksanakan Pelan Kewangan
wang keluar
Defisit tunai:
5. Memantau dan Menilai Semula
Pelan Kewangan Wang masuk kurang
daripada wang keluar
161
PROJEK PERNIAGAAN JANGKA PENDEK
Aktiviti ini dilakukan secara individu.
Pihak sekolah mengadakan lawatan sambil belajar ke Pulau Langkawi
pada bulan November. Bayaran yang dikenakan bagi setiap peserta
ialah RM350.00. Kamu ingin menyertai lawatan tersebut dengan
menggunakan wang sendiri. Berdasarkan Pelan Kewangan Peribadi,
lebihan tunai sebanyak RM90.00 setiap bulan diperlukan bermula
dari bulan Julai hingga Oktober. Justeru, kamu merancang untuk
mendapatkan pendapatan tambahan melalui projek Perniagaan
Aiskrim Malaysia.
Berbekalkan modal sendiri, kamu membeli barang-barang berikut:

Gula pasir Serbuk koko Pewarna sirap Susu krimer manis
5 × RM2.85 2 × RM31.00 2 × RM3.20 5 × RM2.45
Plastik aiskrim Kordial oren Bekas ais polistirena
10 × RM2.00 2 × RM6.80 2 × RM9.00

Bagi menjimatkan kos, peralatan sedia ada di rumah seperti peti ais
digunakan. Kos tambahan yang terlibat ialah kos promosi, RM21.50 serta
kos pengangkutan sebanyak RM15.00. Sebatang aiskrim Malaysia dijual
pada harga RM1.00.
Rancang kewangan perniagaan kamu supaya mencapai

keuntungan sekurang-kurangnya RM90.00 setiap bulan.
Sediakan folio perancangan kewangan bagi Perniagaan
Aiskrim Malaysia ini dengan merujuk kepada contoh
atau rubrik yang telah diberikan.
162
JAWAPAN
1 Perimeter Dan Luas Latihan 1.1.2------------------------------------- m/s 31
Cabar Minda--------------------------------------- m/s 5 1. (a) 48 cm (b) 29 cm
Perimeter untuk frisbee yang berbentuk bulatan (c) 104 cm (d) 44 cm
boleh ditentukan dengan mengukur lilitan bulatan 2. 59 cm
frisbee tersebut. 3. (a) 480 m
(b) 680 m
Latih Diri 1----------------------------------------- m/s 15
Bilangan sisi rak = 6 Cabar Minda------------------------------------- m/s 37
Perimeter = 6 × 18 cm Tidak betul.
= 108 cm Panjang dan lebar yang terlibat dalam pengiraan
luas mesti dalam unit yang sama.
Latihan 1.1.1 ------------------------------------- m/s 18 Luas permaidani = 150 cm × 400 cm
1. (a) 46 cm (b) 27 cm = 60 000 cm2
(c) 24 cm (d) 58 cm
2. 270 cm Cabar Minda------------------------------------- m/s 37
2 × (40 cm × 20 cm) + 2 × (40 cm × 8 cm) +
3. 7.2 m 2 × (20 cm × 8 cm)
4. 20 m = 1 600 cm² + 640 cm² + 320 cm²
5. 12 cm = 2 560 cm²
8 cm 9 cm
Latihan 1.2.1------------------------------------- m/s 44
8 cm 9 cm
1. (a)
14 cm Bentuk Luas (unit²)
A 9
Latih Diri 1----------------------------------------- m/s 21 B 20
C 25
D 6
E 9
F 6
12 unit 16 unit 14 unit (b) Bentuk A dan E mempunyai luas yang sama,
manakala bentuk D dan F mempunyai luas
Cabar Minda-------------------------------------- m/s 23 yang sama.
Dua bentuk ini mempunyai perimeter yang sama. 2. (a) 70 cm²
(b) 2 500 mm²
Cabar Minda------------------------------------- m/s 24 (c) 24 cm²
BW = BC – WC (d) 15 cm²
= 6 cm – 3 cm (e) 24 cm²
= 3 cm (f) 10 cm²
Cabar Minda ------------------------------------ m/s 25 3. (a) PQS = 48 cm²

Perimeter paling panjang = 74 cm (b) QRV = 15 cm²
(c) QSV = 33 cm²
16 cm 16 cm
5 cm 5 cm Cabar Minda------------------------------------- m/s 47
(a) Y = 9 m – 5 m
Perimeter paling pendek = 52 cm =4m
(b) Luas sebuah segi empat tepat = 9 m × 5 m
5 cm
= 45 m2
5 cm Luas seluruh rajah = 2 × 45 m 2
16 cm = 90 m2
163
Latihan 1.2.2------------------------------------ m/s 50 2 KOORDINAT
1. (a) 36 cm² (b) 19 cm² (c) 72 cm² Latih Diri 1------------------------------------------- m/s 69
(d) 120 cm² (e) 159 cm² (f) 105 cm²
Gambar Lajur Baris
2. 151.5 cm²
Kereta 5 E
3. 144 cm²
Lori 7 D
Cabar Minda------------------------------------- m/s 55 Beca 2 A
Segi empat sama dengan sisi 12 cm mempunyai Bas 3 D
luas yang maksimum. Basikal 6 B
Motosikal 4 F
Cabar Minda------------------------------------- m/s 57 Kapal 4 C
Panjang sisi jubin = 200 cm ÷ 4
= 50 cm Cabar Minda------------------------------------- m/s 69
Bilangan jubin kolam dewasa = (4 × 4 m) ÷ 50 cm Salah, gambar komputer berada pada baris G,
= 1 600 cm ÷ 50 cm bukan lajur G.
= 32 keping
Bilangan jubin kolam kanak-kanak = 1 200 cm ÷ 50 cm Cabar Minda------------------------------------- m/s 72
= 24 keping Nilai pada satah (b) ditanda dengan betul.
Jumlah jubin = 32 + 24 = 56 keping
Latihan 2.1.1------------------------------------ m/s 73
Latih Diri 1---------------------------------------- m/s 58 1. (a) Paksi mengufuk 1 : 1
(a) 35.1 m2 (b) 390 (c) RM1 365 Paksi mencancang 1 : 2
(b) Paksi mengufuk 1 : 4
Latihan 1.2.3------------------------------------ m/s 59 Paksi mencancang 1 : 3
1. 2 880 m² 2. 84 m²
2. (a)
3. RM4 000 4. RM570 15
5. (a) 6 000 cm² 12
(b) Bilangan batu bata = 60 9
Luas setiap batu bata = 100 cm²
6
60 × 100 cm² = 6 000 cm²
(c) 75 cm 3
0 1 2 3 4 5
(b)
20
80 cm 16
12
8
4
2 bata 0 2 4 6 8 10
(d) 4 tin
3. (a) Bintang merah jambu
PENILAIAN---------------------------------------- m/s 62 (b) Bintang hijau
1. (a) Perimeter = 150 cm Luas = 1 025 cm² (c) Bintang ungu
(b) Perimeter = 40 cm Luas = 55 cm²
(c) Perimeter = 46 cm Luas = 76 cm² Latih Diri 1---------------------------------------- m/s 77
(d) Perimeter = 33 cm Luas = 51 cm²
(e) Perimeter = 26 m Luas = 41 m² (4, 0) (3, 5) (2, 1)
(f) Perimeter = 56 cm Luas = 72 cm²
2. 32 cm 3. 4 cm 4. 575 cm²
Latih Diri 2---------------------------------------- m/s 78
5. (a) 60 m 6. 500 jubin
(b) 656 m2 B(3, 3), C(9, 12), D(15, 9)
164
Latihan 2.1.3------------------------------------- m/s 80 PENILAIAN---------------------------------------- m/s 92
1. (a) y (b) x (c) (1, 2)
1. (a) (i) Paksi-y
(d) (3, 5) (e) (4, 1)
(ii) Paksi-x
(b) P(2, 3); Q(5, 5); R(4, 1); S(7, 2) 2. (a) R (b) Q
2. A(0, 4); B(1, 1); C(4, 3); D(5, 5); 3. (5, 6)
E(7, 0); F(8, 4); G(10, 2) 4. y
3. Sekolah (0, 2)
Muzium (4, 10) 5
Bank (8, 4) Laila Sitha
4
Hospital (12, 8) Chin
Stadium (16, 2) 3
Restoran (22, 6) 2 Meja Papan
Kilang (28, 4) guru putih
1
4. P(20, 35); K(60, 40); H(50, 25); L(30, 20); x
J(70, 5) 0 1 2 3 4 5 6
5. (3, 6)
5. a = 7
6. (a) (i) 1 : 2 (ii) 1 : 3
Latihan 2.1.4------------------------------------- m/s 88
(b) (i) (16, 3)
1. MEMBACA JENDELA DUNIA (ii) (12, 21)
2. (a) (i) Kucing (iii) (18, 9)
(ii) Itik (iv) (22, 18)
(b) (i) Ayam (v) (4, 12)
(ii) Burung (vi) (26, 12)
(c) (4 × 2 km) + (3 × 3 km)
3. y
= 8 km + 9 km
N(1, 5) M = 17 km
5 (d) Di sekolah, (12, 21)
4
3 3 KEWANGAN
2 Latihan 3.1.1------------------------------------m/s 102
K L
1 1. (a) (i) Tabung sekolah
0
x (ii) Kutipan derma
1 2 3 4 5 (iii) Yuran ahli
(iv) Sumbangan ibu-bapa
4. y (v) Jualan tiket pertandingan
(vi) Jualan cenderamata
V U (Terima jawapan lain yang munasabah)
7
T W (b) (i) Kos percetakan risalah
6
(ii) Membeli trofi dan cenderamata
5 (iii) Membeli alat tulis
S
4 (iv) Air minuman untuk para pengadil
(Terima jawapan lain yang munasabah)
3
Q
2 2.
G Perkara Perbelanjaan Pendapatan
1 P
R Beli 50 50 × RM2.00
x -
bunga ros = RM100.00
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Kos kertas
RM18.00 -
(a) Luas segi tiga PTW hiasan
= 1 × 7 × 5 Jual 45 -
45 × RM8.00
2 bunga ros = RM360.00
= 17.5 unit2
Jumlah RM118.00 RM360.00
(b) G(8, 1)
165
Latihan 3.1.2------------------------------------m/s 107 Beg Harga selepas diskaun
8.
1. (a) RM3 201.00 M RM46.75
(b) RM2 062.00
(c) RM1 030.40 N RM40.00
(d) RM731.00 P RM42.00
2. 25% Q RM49.50
3. D 100% – 15% = 85%
Beg sekolah N paling murah.
9. RM155.00
Cabar Minda------------------------------------ m/s 110
Puan Lim berbelanja melebihi wang peruntukan.
PENILAIAN-------------------------------------- m/s 132
1. 37.5%
Latihan 3.1.3------------------------------------ m/s 116
2. RM26.95
1. (a) RM16.50
3. RM16 500.00
(b) RM152.80
(c) RM915.00 4.
Kek Harga selepas diskaun
(d) RM82.50
Tiramisu RM61.75
2. (a) RM4.50
(b) RM5.50 Keju RM78.40
3. RM441.00 Buah RM76.50
4. (7 × RM6.00) – RM12.00 = RM30.00 Coklat RM79.20
5. (20% × RM280.00) × 12 = RM672.00
RM61.75 + RM76.50 = RM138.25
6. (a) Periuk: untung RM14.10
Jessica dapat membeli kek Tiramisu dan kek Buah.
Pengisar: rugi RM18.90
(b) 24 × RM14.10 = RM338.40 5. (a) RM21.80
30 × RM18.90 = RM567.00 (b) RM15.70
Rugi: RM567.00 – RM338.40 6. (a) RM12.00
= RM228.60 (b) 20%
7. RM155.00 7. (a) RM11 400.00
(b) RM2 200.00
Cabar Minda------------------------------------ m/s 123 (c) RM330.00
Pada pendapat saya, Encik Farid akan memilih
Kedai G untuk membeli telefon pintar kerana
Kedai G menawarkan harga yang paling murah
berbanding dengan Kedai H dan Kedai K.
4 PERANCANGAN KEWANGAN
Latihan 4.1.1----------------------------------- m/s 152
Cabar Minda------------------------------------ m/s 126 2. (a) RM170.00
RM16 223.00 (b) Membeli cenderamata, membeli barangan
kesukaan seperti pakaian, bunga atau
buah-buahan, membayar tiket masuk ke
Latihan 3.1.4------------------------------------m/s 129
tempat lawatan.
1. 15% (Atau sebarang jawapan yang munasabah)
2. RM29.25
3. (a) RM21 240.00
(b) 18%
4. (a) RM3 791.00
(b) 15%
5. RM175.00
6. (a) RM1 680.00
(b) RM200.00
7. RM12.00
166
GLOSARI
Aliran tunai Penerimaan dan pembayaran wang tunai
Bajet
Suatu pelan mengurus aliran tunai dan digunakan untuk
membuat anggaran pendapatan dan perbelanjaan.
Bentuk gabungan Bentuk yang terhasil daripada gabungan dua atau
lebih bentuk geometri.
Defisit tunai Wang masuk kurang daripada wang keluar.
Diskaun
Potongan harga daripada harga asal sesuatu barang
atau perkhidmatan.
Dua dimensi Perihal bentuk yang mempunyai dua ukuran, iaitu
panjang dan lebar.
Folio
Buku skrap.
Harga jual Harga barang yang dijual kepada pembeli.
Harga kos Harga barang asal.
Hutang
Wang yang dipinjam dan perlu dibayar oleh seseorang.
Kedudukan
Tempat letaknya sesuatu objek atau tempat.
Kewangan
Sesuatu yang berkaitan dengan wang.
Kos Perbelanjaan untuk melaksanakan sesuatu projek
Koordinat Pasangan nombor yang menentukan kedudukan
sesuatu titik terhadap paksi-x dan paksi-y.
Koordinat-x
Titik yang diukur berdasarkan paksi-x.
Koordinat-y
Titik yang diukur berdasarkan paksi-y.
167
Lebihan tunai Wang masuk lebih daripada wang keluar.
Luas Ukuran ruang sesuatu permukaan atau
kawasan tertutup.
Paksi koordinat Dua garis yang serenjang (bersilang pada
sudut tegak), yang menjadi rujukan kepada
kedudukan suatu titik dalam satah.
Pendapatan Wang atau ganjaran yang diterima.
Penyata Laporan.
Perancangan kewangan Satu pelan yang menggariskan usaha untuk
mengurus pendapatan dan perbelanjaan.
Perbelanjaan
Cara atau kaedah mengeluarkan wang untuk
mendapatkan barangan dan perkhidmatan.
Perimeter
Jumlah ukuran panjang semua sisi yang
mengelilingi suatu bentuk dua dimensi.
Perniagaan Aktiviti yang melibatkan urus niaga jual beli
barang atau perkhidmatan antara penjual
dengan pembeli.
Rugi
Wang yang diperoleh daripada jualan
berkurangan kerana harga kos melebihi
harga jual.
Rumus Kaedah atau peraturan pengiraan yang
digunakan untuk mendapatkan jawapan.
Satah
Satu permukaan rata dalam semua arah dan
bersifat dua dimensi.
Simpanan
Wang yang disimpan untuk digunakan apabila
perlu pada masa hadapan.
Skala
Suatu nisbah menunjukkan nilai yang diwakili
oleh setiap unit pada paksi.
Untung
Wang yang diperoleh daripada jualan
berlebihan apabila harga jual melebihi
harga kos.
168
SENARAI RUJUKAN
Bahariah Hj. Baharam, Baharizah Hj. Baharam, Nurul Jannah Ahmad, Nurazreen Mohd
Tahir, & Mohd Nazri Mohd Hanafiah. (2016). Buku Teks KSSM Matematik Tingkatan 2.
Kuala Lumpur: Rimbunan Ilmu Sdn. Bhd.
Chan, Y.L., Rosli Maun, & Gobi Krishnan. (2015). Buku Teks KSSR Matematik Tahun 5.
Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Hasnah Ibrahim, Arita Zainuddin, & Norjihan Nordin. (2017). Buku Teks KSSMPK Matematik
Tingkatan 2. Kuala Lumpur: Hypersurf Corporation Sdn. Bhd.
Koo, S.H., Chong, G.C., Lam, Y.S., Heng, S.K., & Rahimah Jantan. (2012). Buku Teks
KBSM Matematik Tingkatan 2. Selangor: Pekan Ilmu Publications Sdn. Bhd.
Mohamed Akwal Sultan. (2009). Celik Wang Pengurusan Wang Secara Bijak. Kuala
Lumpur: Agensi Kaunseling dan Pengurusan Kredit (AKPK).
Ooi, S.H., Yong, K.Y., & Ng, S.H. (2016). Buku Teks KSSM Matematik Tingkatan 1. Johor
Bahru: Penerbit Pelangi Sdn. Bhd.
Raja Mohd Zaid Raja Daud, Nor Hazizan Ismail, & Mohd Zin Ibrahim. (2002). Buku Teks
KBSM Matematik Tingkatan 2. Kuala Lumpur: Hypersurf Corporation Sdn. Bhd.
Istilah Matematik untuk Sekolah-sekolah Malaysia. (2003). Kuala Lumpur: Dewan Bahasa
dan Pustaka.
Kamus Dewan Edisi Keempat. (Cetakan Keempat). (2013). Kuala Lumpur: Dewan Bahasa
dan Pustaka.
Khidmat Nasihat – Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ Dewan Bahasa dan Pustaka.
169
INDEKS
Aliran tunai 141, 154 Kos pelaksanaan 154 Perniagaan 153
Asalan 74 Kuboid 37 Perpuluhan 105
Bajet 139, 147 Lajur 68 Pinjaman 156
Baris 68 Lebar 10, 35 Poligon 13
Bentangan 37 Lebihan 149, 157 Rugi 113, 127
Bentuk gabungan Luas 2, 33 Rumus 8, 35, 41
21, 46 Modal 156 Satah 74
Bulatan 5 Paksi 70 Skala 71
Cartes 74 Paksi koordinat 70 Segi empat sama 8
Defisit 149, 157 Paksi mencancang 70 Segi empat tepat 8, 35
Diskaun 104, 121 Paksi mengufuk 70 Segi tiga bersudut
Dua dimensi 5, 13 Paksi-x 74 tegak 13
Folio 159 Paksi-y 74 Segi tiga sama kaki 12
Ganjaran 98 Panjang 4, 35 Segi tiga sama sisi 12
Harga jual 113 Pecahan 105 Segi tiga tak sama
Harga kos 113 Pendapatan 98, 119 kaki 12
Hutang 109, 125 Penyata 142, 154 Simpanan 109, 125
Kedudukan 68 Perancangan Sisi 4
Kertas grid 20 kewangan 136 Tapak 42
Kewangan 96 Peratus 105 Unit persegi 33
Koordinat 75 Perbelanjaan 98, 119 Untung 113, 127
Koordinat-x 75 Peribadi 139 Wang 96
Koordinat-y 75 Perimeter 2, 4 Wang saku 98
170
Dengan ini, SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini
dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya,
serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada
tarikh yang ditetapkan.
Skim Pinjaman Buku Teks
Sekolah
Tarikh
Tahun Tingkatan Nama Penerima
Terima
Nombor Perolehan:
Tarikh Penerimaan:
BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL

RM 32.75
ISBN 978-967-443-177-8
FTK084001

Matematik (Pend Khas) Tingkatan 4

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Matematik (Pend Khas) Tingkatan 4

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KEMENTERIAN

Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan

Memelihara satu cara hidup demokrasi;

Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara

Menjamin satu cara liberal terhadap

Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan

MAKA KAMI, rakyat Malaysia,

KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN

(Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia)

MATEMATIK PENDIDIKAN KHAS

Hypersurf Corporation Sdn. Bhd.

NO. SIRI BUKU: 0146

KPM2019 ISBN 978-967-443-177-8 PENGHARGAAN

Diterbitkan untuk Kementerian Jawatankuasa Penyemakan

1 PERIMETER DAN LUAS 2

4 PERANCANGAN KEWANGAN 136

Buku ini berkonsepkan pembelajaran kontekstual dan belajar melalui

Kandungan buku ini meliputi empat tajuk pembelajaran untuk membentuk

Keistimewaan buku teks ini adalah seperti yang berikut:

Standard Pembelajaran berdasarkan

1.1.1 Nota Guru

Memberikan idea dan panduan aktiviti pembelajaran atau latihan tambahan,

1 Petunjuk langkah penyelesaian Maklumat tambahan untuk

tih D LATIH DIRI TIP

1 Soalan menguji kemahiran Panduan untuk menentukan

projek atau didik hibur untuk URL untuk menonton video,

ELEMEN PADA AKHIR TOPIK

RUMUSAN PENILAIAN PERMAINAN

PERIMETER DAN LUAS

1.1 Menentukan perimeter pelbagai bentuk.

PERIMETER DAN LUAS

Pengetahuan perimeter dan luas

Perimeter Luas Dua dimensi Segi empat sama

Bagi tujuan menceriakan kelas, Cikgu Ainul dan

Panjang kain skirting meja adalah bersamaan

Perimeter ialah jumlah ukuran panjang

Perimeter boleh digunakan sama ada untuk

PERIMETER DAN LUAS

Perimeter ialah jumlah ukuran panjang semua sisi yang mengelilingi

Misalnya, kita boleh menentukan perimeter permukaan meja yang pelbagai

1.1.1 Nota Guru

6 Hitungkan jumlah panjang semua sisi.

1.1.1 Nota Guru

PERIMETER DAN LUAS

Bahan: Pita ukur, peralatan, perabot, atau bahan yang berada

Item Panjang sisi

1.1.1 Nota Guru

Segi empat sama Segi empat tepat

Pengiraan 2 - Menggunakan rumus:

1.1.1 Nota Guru

PERIMETER DAN LUAS

Diberi Segi empat sama panjang sisi = 25 cm

aikan Pengiraan 1 - Hitung jumlah panjang sisi:

Pengiraan 2 - Menggunakan rumus:

3 Perimeter sekeping gambar yang berbentuk

Diberi Perimeter segi empat sama = 200 cm

aikan Menggunakan rumus: Perimeter = 4 × panjang sisi

1.1.1 Nota Guru

2 Apakah hubungan antara perimeter dengan panjang dan lebar sebuah

Hasil daripada aktiviti di atas, didapati bahawa

1.1.1 Nota Guru

PERIMETER DAN LUAS

Diberi Segi empat tepat panjang = 100 cm, lebar = 75 cm

aikan Pengiraan1- Hitung jumlah panjang sisi: