Modul by: Sir Fakhri Math & Sir K

6.1: Ketaksamaan Linear Dalam Dua Pemboleh Ubah

NOTA:

Lebih daripada atau sama dengan

 Sekurang-kurangnya
Tidak kurang daripada
Minimum
> Lebih daripada

Kurang daripada atau sama dengan


Selebih-lebihnya
Sebanyak-banyaknya
Tidak lebih daripada
Maksimum
< Kurang daripada

A Wakilkan setiap situasi berikut dalam bentuk ketaksamaan linear dengan menggunakan
pemboleh ubah yang sesuai
SP 6.1.1 [TP1]
Contoh: Contoh:

Semua kelas di SMK Parit Besar
menggabungkan murid lelaki dan murid
perempuan dengan keadaan bilangan murid
dalam setiap kelas tidak lebih daripada 35
orang murid.
Katakan: x = murid lelaki
y = murid perempuan
Kata kunci: Tidak lebih daripada → 
Maka, x + y  35
1. Dalam sebuah bas menuju ke Cameron
Highlands, terdapat kurang daripada 40
orang penumpang yang terdiri daripada
penumpang kanak-kanak dan dewasa.
Sarah perlu membayar lebih daripada
RM15 untuk membeli 5 batang pen dan 4
batang pensel di kedai itu.
Katakan: x = pen
y = pensel
Kata kunci: Lebih daripada → >
Maka, 5x + 4y > 15
Tips: Darabkan setiap pemboleh
ubah dengan bilangan
2. Setiap hari, Mak Som menjual tidak
kurang daripada 100 biji kuih karipap dan
kuih keria di depan rumahnya.

3. Terdapat beberapa keping kertas warna
merah dan warna hijau di atas meja Puan
Iffah. Diberi bahawa bilangan kertas
merah adalah lebih daripada bilangan
kertas hijau.
4. Dalam suatu kuiz Matematik online, Alif
akan mendapat 10 markah bagi setiap
soalan yang dijawab dengan tepat dan
dipotong sebanyak 5 markah bagi setiap
soalan yang salah. Markah minimum yang
diperolehnya ialah sebanyak 65 markah.

5. Jumlah dividen simpanan bank yang diterima Jesnita pada tahun lepas adalah selebih-
lebihnya RM 550 hasil simpanannya di dua buah bank, Bank Tulus dan Bank Ace. Bank
Tulus telah memberi dividen sebanyak 5% manakala bank Ace memberi dividen sebanyak
4.5%.

1
 Modul by: Sir Fakhri Math & Sir K

B Selesaikan yang berikut:

SP 6.1.2 [TP2]
Contoh: Contoh:

Tentukan sama ada titik (5,2) memuaskan Tentukan sama ada titik (–3,0) memuaskan y
y = x + 4, y > x + 4 atau y < x + 4. = 2x – 1, y > 2x – 1 atau y < 2x – 1.

y x+4 y 2x – 1
5+4 2(–3) – 1
2 0
=9 = –7
2<9 0 > –7
Maka, titik (5,2) Maka, titik (–3,0)
memuaskan y < x + 4 memuaskan y > 2x – 1

1. Tentukan sama ada titik (1,4) memuaskan
y = 3x – 2, y > 3x – 2 atau y < 3x – 2.
y 3x – 2
2. Tentukan sama ada titik (2,–2)
memuaskan
y = 2x + 6, y > 2x + 6atau y < 2x + 6.
y 2x + 6

3. Tentukan sama ada titik (2,5) memuaskan 4. Tentukan sama ada titik (0,1) memuaskan
y = 7 – x, y > 7 – x atau y < 7 – x. y = – 3x + 3, y > – 3x + 3 atau y < – 3x + 3.

NOTA:
Jenis Garisan:

 atau  Gunakan garisan penuh →

> atau < Gunakan garisan putus-putus →

Kawasan Lorek:

 atau > Lorek bahagian ATAS atau KANAN

(Lebih Besar)

 atau < Lorek bahagian BAWAH atau KIRI

(Lebih Kecil)

2
 Modul by: Sir Fakhri Math & Sir K

C Lorekkan rantau yang mewakili kataksamaan yang diberikan.

SP 6.1.3 [TP3]
Contoh: Contoh: Contoh:

y+x2 x>–1 y  3 + 2x

Tips: Lorek ke Tips: Lorek ke Tips: Lorek ke

bawah garis lurus kanan garis lurus atas garis lurus

1. y>–x+1 2. y–x 3. x<1

4.
1
y x+2 5. y<2 6. 2y + 11x  –22
3

7. y0 8. 3y > x – 3 9. y + 3x < 6

3
 Modul by: Sir Fakhri Math & Sir K

D Lukis garis lurus dan lorek rantau yang memuaskan ketaksamaan berikut
SP 6.1.3 [TP3]
Contoh:
yx–2

①: Bina jadual, letakkan dua nilai x

(cth: 0 & 2), kemudian hitung nilai y
bagi persamaan y = x – 2.
x 0 2
y –2 0

②: Plot kedua-dua koordinat berdasarkan

jadual di ①.
③: Tentukan jenis garis lurus. Garisan
penuh atau putus-putus.
④: Tentukan arah lorekkan berdasarkan
simbol ketaksamaan.

1. y x +2 2. y > 1 – 2x

3. x+y 1 4. y<– x
1
2

5. y > -2 6. x3

4
 Modul by: Sir Fakhri Math & Sir K

6.2: Sistem Ketaksamaan Linear Dalam Dua Pemboleh Ubah

NOTA:
y lebih besar daripada x y>x y lebih kecil daripada x y<x
y tidak kurang daripada x yx y tidak lebih daripada x yx
y sekurang-kurangnya k kali
y  kx y selebih-lebihnya k kali x y  kx
x
Minimum y ialah k yk Maksimum y ialah k yk
Hasil tambah x dan y lebih besar daripada k x+y>k
Beza nilai y dan x kurang daripada k y–x<k
y melebihi x sekurang-kurangnya k y–xk

A Tulis semua ketaksamaan linear yang mewakili situasi yang berikut:

SP 6.2.1 [TP3]
Contoh:
Kelab Setem SMK Parameswara telah mengadakan lawatan sambil belajar ke Kuala
Lumpur. Setiap ahli Kelab Setem perlu membayar yuran sebanyak RM50 manakala murid
lain perlu membayar yuran sebanyak RM75.
Katakan x → Ahli Kelab Setem & y → Murid lain.
(a) Maksimum bilangan peserta yang boleh menyertai program ini
x + y  80
ialah seramai 80 orang murid sahaja.
(b) Sekurang-kurangnya RM3 750 telah dikutip hasil bayaran yuran 50x + 75y 
peserta. 3750
(c) Diberi bahawa bilangan murid lain melebihi bilangan ahli Kelab
Setem. Beza antara bilangan murid lain dan ahli Kelab Setem y – x < 15
adalah kurang daripada 15 orang murid.

1. Naim perlu membeli sejumlah guli berwarna biru dan kuning untuk projek seni “Bendera
Perlis”. Syarat-syarat pembelian guli yang diperlukannya adalah seperti berikut:

(a) Jumlah guli yang perlu dibeli olehnya ialah selebih-lebihnya 500
biji guli.
(b) Naim telah mempunyai sejumlah guli biru dalam simpanannya,
maka beliau perlu membeli guli kuning lebih daripada guli biru.
(c) Jumlah minimum guli biru yang perlu dibelinya ialah sebanyak
230 biji guli.

2. Panitia Matematik SMK Gebang ingin menempah beberapa set papan putih mini yang
berharga RM8 dan beberapa batang pen marker hitam yang berharga RM5 untuk kegunaan
pelajar. Syarat-syarat tempahan adalah seperti berikut:

(a) Bilangan pen marker hitam sekurang-kurangnya 3 kali ganda

bilangan set papan putih mini.
(b) Jumlah pembelian tidak melebihi RM 270

(c) Jumlah papan putih mini perlu lebih daripada 15 set.

5
 Modul by: Sir Fakhri Math & Sir K

3. Sebuah motel di pulau Langkawi mempunyai dua jenis bilik untuk di sewa iaitu jenis
bilik A dan jenis bilik B. Harga sewa bagi jenis bilik A dan jenis bilik B masing-masing
ialah RM100 dan RM 115 semalam. Setiap bilik A mempunyai 2 katil dan setiap bilik B
mempunyai 3 katil.

(a) Jumlah bilangan katil yang terdapat di motel itu adalah tidak
kurang daripada 50 katil.
(b) Jumlah bilangan bilik A adalah selebih-lebihnya 2 kali ganda
bilangan bilik B
(c) Sekiranya semua bilik di motel itu disewa, jumlah bayaran yang
diterima oleh pihak motel adalah lebih daripada RM5 000

4. Puan Irah menjalankan sebuah kajian berkaitan pemakanan dua jenis haiwan ternakan
iaitu itik dan ayam. Dalam kajian itu, secara puratanya, itik menghabiskan 200 g dedak dan
100 ml air pada setiap kali diberi makan, manakala ayam pula menghabiskan 250 g dedak
dan 120 ml air pada setiap sesi yang sama.

(a) Jumlah bilangan haiwan ternakan yang terlibat dalam kajian

tersebut ialah lebih daripada 100 ekor.
(b) Puan Irah memperuntukkan sekurang-kurangnya 6 kg dedak
dalam kajian tersebut.
(c) Selebih-lebihnya 5 liter air telah digunakan dalam kajian Puan
Irah itu.

5.
A B

xm

D C
ym

Rajah di atas menunjukkan sebidang tanah terbiar yang berbentuk segi empat tepat ABCD.
Lebar tanah tersebut ialah x m dan panjangnya diberi sebagai y m. Tulis ketaksamaan bagi
setiap situasi berikut:

(a) Panjang tanah tersebut ialah sekurang-kurangnya 20 meter lebih

berbanding lebarnya.
(b) Maksimum perimeter tanah itu ialah 180 m.

(c) Sisi AB, BC dan CD akan dipagar dengan kawat duri yang
berharga RM4 semeter. Diberi bahawa lebih daripada RM600
diperlukan untuk tujuan tersebut.

6
 Modul by: Sir Fakhri Math & Sir K

B Tentukan rantau yang memuaskan sistem ketaksamaan linear berikut.

SP 6.2.2 [TP2]
Contoh:
y  – x dan x > – 2

①: Tentukan arah lorekkan bagi kedua-

dua ketaksamaan
(Rujuk anak panah pada rajah)

②: Kenalpasti kawasan yang merupakan

pertindihan antara kedua-dua arah
lorekkan

Jawapan: Kawasan C

1. y + x > 1 dan y  2 + 2x 2. 3y – x < 1 dan y  – 1

3. y−
7
𝑥
1
+ dan x < 1 4. y  – x dan x  0
12 2

5. 3y > x + 6 dan 2y  12 – 11x 6. y < x + 1 dan y  0

C Lorek rantau yang memuaskan setiap sistem ketaksamaan linear berikut

7
 Modul by: Sir Fakhri Math & Sir K

SP 6.2.3 [TP3]
Contoh:
y + x  – 2, 2y > x + 6 dan y  4

①: Lukis garis lurus yang belum dilukis

②: Tentukan arah lorekkan bagi semua

ketaksamaan (Rujuk arah anak panah)

③: Kenalpasti kawasan pertindihan semua

anak panah yang dilukis.

④: Lorek kawasan tersebut.

1. y + x < 2, y  2x + 4 dan y  – 3 2. y > x, y  4 dan x  3

3. y  5x, y  0 dan x + 2y < 10 4. 4y ≥ x, y + x < 7 dan x  0

4 4
5. y > − 𝑥 – 2, y  − 𝑥 – 4, x  2 dan y < 6. y < 8 – x, y  3x, x < 4 dan x + y  4
3 3
3

D Tulis semua ketaksamaan linear yang mentakrifkan rantau berlorek dalam rajah berikut.
SP 6.2.3 [TP3]
8
 Modul by: Sir Fakhri Math & Sir K

Contoh:

①: Kenalpasti semua persamaan bagi

garis lurus yang terlibat.

②: Kenalpasti sama ada lorekkan yang

dilukis berada di atas, bawah, kiri atau
kanan garis lurus tersebut.

③: Kenalpasti jenis garisan, garisan penuh

atau putus-putus.

Jawapan:
i. y < 3x
ii. x+y6
iii. y  –3
1. 2.

Jawapan: Jawapan:
i. i.
ii. ii.
iii. iii.
iv.

3. 4.

Jawapan: Jawapan:
i. i.
ii. ii.
iii. iii.
E Selesaikan masalah berikut
SP 6.2.4 [TP4 & TP5]

9
 Modul by: Sir Fakhri Math & Sir K

Contoh
Sara menggunakan 40 g dan 50 g tepung masing-masing untuk membuat sebiji karipap dan
sekeping biskut. Bilangan biskut yang perlu dihasilkan adalah selebih-lebihnya dua kali
ganda bilangan karipap dengan jumlah jisim tepung yang digunakan adalah kurang daripada
2 kg.
(Katakan bilangan karipap ialah x dan bilangan biskut ialah y)

(a) Tulis dua ketaksamaan linear, selain daripada x  0 dan y  0, yang mewakili situasi itu.
(b) Lukis dan lorek rantau yang memuaskan sistem ketaksamaan linear pada Rajah 1 di
bawah.
(c) Daripada graf anda di (b), berapakah bilangan donat dan biskut yang dapat dihasilkan?
Beri dua penyelesaian yang mungkin.
Jawapan:
(a) i. y  2x (b)
ii. 40x + 50y < 2000 atau 4x + 5y < 200

(c) (20,10) → 20 biji karipap & 10 keping

biskut

(15,25) → 15 biji karipap & 25 keping

biskut

Rajah 1
1. Tadika Sinar Budi merancang untuk mengadakan lawatan sambil belajar ke Menara Alor
Setar. Jumlah peserta program yang terdiri daripada guru dan murid adalah tidak lebih
daripada 40 orang peserta dengan keadaan bilangan murid sekurang-kurangnya sama
dengan bilangan guru. (Katakan bilangan guru ialah x dan bilangan murid ialah y).

(a) Tulis dua ketaksamaan linear, selain daripada x  0 dan y  0, yang mewakili situasi itu.
(b) Lukis dan lorek rantau yang memuaskan sistem ketaksamaan linear pada Rajah 2 di
bawah.
(c) Berdasarkan graf anda di (b), adakah boleh sekiranya terdapat seramai 25 orang guru
ingin menyertai program tersebut? Berikan justifikasi anda.

Jawapan:
(a) (b)

(c)

Rajah 2

10
 Modul by: Sir Fakhri Math & Sir K

2. Dalam sebuah konsert kumpulan nasyid terkenal, terdapat dua jenis tiket yang dijual kepada
para penonton iaitu tiket x bagi kerusi di tingkat atas dan tiket y bagi kerusi di tingkat
bawah. Jumlah maksimum bagi tiket x dan tiket y yang disediakan masing-masing ialah
sebanyak 800 dan 900 keping tiket. Jumlah tiket yang berjaya dijual adalah lebih daripada
atau sama dengan 1 000 keping tiket.

(a) Tulis tiga ketaksamaan linear, selain daripada x  0 dan y  0, yang mewakili situasi itu.
(b) Lukis dan lorek rantau yang memuaskan sistem ketaksamaan linear pada Rajah 3 di
bawah.
(c) Diberi bahawa harga tiket x dan y masing-masing ialah RM30 dan RM50. Daripada graf
anda di (b), hitung beza dalam RM, jumlah kutipan maksimum dan minimum konsert
itu.

Jawapan:
(a) (b)

(c)

Rajah 3

3. Dalam satu pertandingan Explorasi Matematik, peserta perlu menjawab beberapa soalan di
lokasi A dan di lokasi B. Setiap soalan yang dijawab dengan betul di lokasi A dan lokasi B
masing-masing akan diberikan sebanyak 2 markah dan 4 markah. Untuk layak ke pusingan
akhir, peserta hanya dibenarkan menjawab maksimum 20 soalan dengan jumlah markah
tidak kurang daripada 40 markah.

(a) Tulis dua ketaksamaan linear, selain daripada A  0 dan B  0, yang mewakili situasi itu.
(b) Lukis dan lorek rantau yang memuaskan sistem ketaksamaan linear pada Rajah 4 di
bawah.
(c) Daripada graf anda di (b), tentukan bilangan minimum dan bilangan maksimum soalan
yang perlu dijawab dengan betul di lokasi B sekiranya seseorang peserta itu ingin layak
ke peringkat akhir namun hanya berjaya mendapat 20 markah di lokasi A.

Jawapan:
(a) (b)

(c)

Rajah 4

11