PEDAGOŠKA

DIJAGNOSTIKA

DIJAGNOSTIKA U VASPITNO –
OBRAZOVNOM RADU
 napisala: mr Nadežda Rodić
PEDAGOŠKA DIJAGNOSTIKA

 Status predmeta: Obavezni – izborni (zavisno od

modula) Semestar: VI Broj ECTS kredita: 3
 Fond časova: 2P+1V
 Ciljevi izučavanja predmeta:
1. Osposobljavanje studenata da prate dečji razvoj i
evaluiraju sopstveni rad srazmerno objektivnim
dijagnostičkim sredstvima;
2. Osposobljavanje studenata da kompletno učestvuju u
procesu dijagnostikovanja razvojnih osobenosti dece,
naročito dece sa posebnim potrebama

PREDISPITNE OBAVEZE STUDENATA I PROVERA

ZNANJA I OCENJIVANJE
Formiranje didaktičkog dosijea sa uzorcima instrumenata
za pedagošku dijagnostiku.
Test znanja 0-70%, Dosije 0-30%. Student je položio ispit
ukoliko sakupi min. 55 bodova (%)
 Sadržaj predmeta

 Pojam pedagoške dijagnostike, svrha

dijagnosticiranja i praćenja dečjeg razvoja i
procesa vaspitno – obrazovnog rada
 Sumativna i formativna evaluacija
 Elementi dijagnostičkog procesa
 Metode i tehnike dijagnostikovanja
 Dijagnostika u funkciji savetodavnog i
terapijskog rada
 Instrumenti koji se koriste u pedagoškoj
dijagnostici
 Pokazatelji dečijeg razvoja i učenja –
sastavljanje nizova zadataka objektivnog tipa
za njihovo sagledavanje
 Vrednovanje rada vaspitača kao uslov
njegovog stalnog unapređivanja
 Praktični deo: Vežbe u konstituisanju i
primeni instrumenata za postavljanje
pedagoške dijagnoze.
 LITERATURA

- Stanojlović, B. (1997): TEORIJSKO-METODOLOŠKI

PROBLEMI PEDAGOŠKE DIJAGNOSTIKE,
“Pedagogija”, br. 1-2/97, str. 1-13
- Hrnjica, S. i sar. (1991): OMETENO DETE (Uvod u
psihologiju ometenih u razvoju), ZUNS, Beograd, str. 7-
39
- Ćordić, A., Bojanin, S. (1992): OPŠTA PEDAGOŠKA
DIJAGNOSTIKA, ZUNS, Beograd, str. 15-18, 31-38, 41-
60, 170-173.
- Koren,I. ( 1990): POGLED NA POJAVU
NADARENOSTI I ULOGU NADARENIH
POJEDINACA U SUVREMENOM SVIJETU, “Sacen”,
Novi sad.
- Grupa autora (1969): PRIRUČNIK O ISTRAŽIVAČKIM
METODAMA DEČJEG RAZVOJA, “Vuk Karadžić”,
Beograd, str. 529-562, 865-868.
- Mandić, P. (1986): SAVJETODAVNI VASPITNI RAD,
“Svjetlost”, Sarajevo, str. 78-97.
- Pešikan, A. /red/, (1995): O MERENJU U PSIHOLOGIJI,
“ Centar za primenjenu psihologiju”, “Institut za
psihologiju”. Beograd, str. 31-38.
- Troj, F. (1975): PSIHOLOGIJA DETETA, “Naučna
knjiga”, Beograd, str. 170-188.

DIJAGNOSTIKA - pojam

● „diagnostis“ (gr.) – raspoznavanje,

razlikovanje, razlučivanje, klasifikovanje.
● To je i:
- Sakupljanje podataka od značaja i
odbacivanje beznačajnih,
- Svaka klasifikacija individue na
osnovu posmatranih osobina,
- Identifikovanje bolesti,
- Konstatacija latentnog stanja na bazi
određenih indikatora.
DIJAGNOSTIKA – definicija
● „Pedagoška dijagnostika je skup
aktivnosti u pedagoškom delovanju koji
se sprovode radi utvrđivanja uzroka
određenog stanja u razvoju, učenju i
ponašanju ličnosti deteta i, na bazi toga,
predlaganje mera pedagoškog i drugog
delovanja radi promene datog stanja,
kao i predviđanje rezultata preduzetih
mera“- B. Stanojlović

● Sličnosti i razlika u odnosu

na MPI:
- Sličnost: po pitanju postupaka i
instrumenata,
 - Razlika: u ciljevima

● Dijagnostika u VOR uključuje:

- Pedagošku dijagnostiku –
dijagnostikovanje edukativnih elemenata i
nivoa funkcionisanja,
- Psihodijagnostiku – dijagnostikovanje
stanja osnovnih psih. funkcija (sposobnosti,
emocionalno-socijalne zrelosti, motivacije,
strukture ličnosti).
- Defektološku dijagnostiku -
dijagnostikovanje osnovnih senzomotornih
funkcija i na njima zasnovanih razvojnih
poremećaja,
- Medicinsku dijagnostiku -
dijagnostikovanje organskih i duševnih
potencijala i nivoa zdravlja,
- Socijalnu dijagnostiku - dijagnostikovanje
osnovnih socijalnih uslova u kojima dete
funkcioniše i koji se odražavaju na detetov
razvoj.

Dijagnostika u VOR-u tretira:

- Decu sa posebnim potrebama (sa
razvojnim smetnjama)
- Decu sa povišenim mogućnostima
- Decu „masovne populacije“ –
direktno neupadljivih osobenosti

● Dijagnoza o subjektima
VOR može biti:
- Grupna (odnosi se na grupu
vaspitanika),
- Individualna (odnosi se na pojedinca).
Primer grupne dijagnoze

STRUKTURA I NIVO
VASPITNE GRUPE

Podsetnik za Knjigu rada

Vaspitača (>Dnevnik<)

1. Opšti podaci o strukturi

grupe:
- naziv vaspitne grupe
- broj upisane dece
- polna struktura
- uzrasna struktura
- celovitost porodice
- obrazovni nivo porodice
- zaposlenost roditelja

2. Nivo razvijenosti navika:

- higijenske navike
- kulturne navike
- radne navike

3. Nivo razvijenosti socijalnih

odnosa:
- opšta socijalna „klima“ u grupi
- stepen kooperativnosti (spremnosti na
saradnju i pomaganje)
- komunikacija
- socijalni konflikti
- razlozi neprihvaćenosti pojedinca ili
manje grupe
4. Nivo adaptacije i
razvijenosti emocionalnih
reakcija:
- emocionalno prihvatanje odvajanja od
porodice
- pojave emocionalne „lepljivosti“ i
„odbojnosti“
- kontrola impulsivnosti
- dominantna emocionalna raspoloženja
- emocionalne reakcije na uspeh i neuspeh
- emocionalne reakcije u frustracionim i
konfliktnim situacijama
5. Nivo razvijenosti znanja,
intelektualnih sadržaja i
operacija:
- poznavanje boja, oblika,
relacija, ukusa, mirisa
- vremenska orijentacija
- uočavanje sličnosti i razlika
među stvarima i pojavama
- sposobnosti serijacije, korespodencije i
klasifikacije
- sposobnost kauzalnog mišljenja
- nivo usvojenosti govora i eventualna
prisutnost govornih smetnji
- pažnja (obim, trajanje, fluktuacija)
- radoznalost
- nivo poznavanja okoline
- nivo usvojenosti osnovnih matematičkih
 pojmova
- posebni talenti

ELEMENTI DIJAGNOSTIČKOG
PROCESA

SIMPTOMATOLOGIJA

Autoanamneza
ANAMNEZA
Heteroanamneza

PRELIMINARNA Dg – radna Dg

ispitivanja
DIFERENCIJALNA DIJAGNOSTIKA istraživanja

FINALNA Dg PROGNOZA

TERAPIJA
 Korekcija, stimulacija, lečenje

● METODE I TEHNIKE
DIJAGNOSTIKOVANJA:

- Introspekcija
- Opservacija
- Intervju
- Merenje (testiranje, upoređivanje)

● INSTRUMENTI
DIJAGNOSTIKOVANJA:
- testovi
- razvojne skale
- upitnici
- ček – liste
- projektivne tehnike...
 KLASIFIKACIJA RAZVOJNIH
POREMEĆAJA
● Pre bilo kakvih reedukativnih postupaka
i programa korektivnih vežbi neophodno je
izvrčiti prepoznavanje i dijagnostikovanje
razvojnih poremećaja, odnosno utvrditi
uzroke i manifestacije (simptome)
poremećaja. Pored dijagnostičkih
postupaka, tu nam može pomoći i
klasifikacija razvojnih poremećaja.
● U ovoj oblasti fungiraju dve priznate
klasifikacije. Obe, a posebno druga,
koriste medicinsku terminologiju ( bez
prevođenja na „pedagoški rečnik“). Važno
je da svi stručnjaci koji se bave decom sa
p.p. koriste istu terminologiju (pr.
„nemirno dete“- vaspitna zapuštenost,
MCD ili nešto drugo).

KLASIFIKACIJA razvojnih
poremećaja (uprošćena):

● POR. NA PLANU PONAŠANJA

(hiperaktivnost, nespretnost, agresivnost,
impulsivnost i sl.)

● POR. NA PLANU NEUROLOŠKIH

SMETNJI (smetnje u finoj motorici i
motornoj koordinaciji),

● POR.NA PLANU PSIHOLOŠKIH

SMETNJI ( teškoće u funkcionisanju
saznajnih procesa, perceptivne teškoće,
poremećaji pažnje, motivacije i sl.),
● POR. KOJI PRIPADAJU SOCIJALNOJ
RAZVOJNOJ PSIHIJATRIJI

KLASIFIKACIJA RAZVOJNIH
POREMEĆAJA PO BOJANINU, S.:

1. GRUPA PROBLEMA KOJI

PRIPADAJU KLINIČKOJ
NEUROPSIHOLOGIJI RAZVOJNOG
DOBA:
a) Prakto-gnostički poremećaji:
- opšta razvojna disgnozija
- razvojna diskalkulija
- razvojna disleksija
- opšta razvojna dispraksija
- razvojna konstruktivna dispraksija
- razvojna disgrafija
b) Poremećaji iz razvojne neurolingvistike:
- razvojna disfazija
- poremećaj govora usled poremećaja
osećanja
- dislalija
- dizartrija
c) Poremećaji psihomotorike u užem
smislu:
- razvojni hiperkinetički sindrom (RHS)
- tikovi
- motorni debilitet
d) Poremećaji usled opšteg razvojnog
nesklada:
- razvojna dishronija
- opšta razvojna disharmonija
- dislateralizovanost
e) Nerazvijenost inteligencije i rani
poremećaji osećanja:
- oligofrenije
- rane dečje psihoze
- navike i poremećaji psihomotorike
2. GRUPA PROBLEMA KOJI
PRIPADAJU SOCIJALNOJ
PSIHIJATRIJI RAZVOJNOG DOBA

- poremećaji ponašanja
- juvenilna delinkvencija
- psihopatije u detinjstvu i mladosti
- alkoholizam mladih
- narkomanija
- samoubistva u adolescenciji
KLASIFIKACIJA DECE SA POSEBNIM
POTREBAMA ( prema Hrnjici, S., 1991):

1. Deca sa senzornim smetnjama (deca sa

smetnjama zasnovanim na poremećaju funkcije
čula, prvenstveno vida i sluha),
2. Deca sa telesnim smetnjama ( poremećaji
lokomotornog aparata, posttraumatski invaliditet,
cerebralna paraliza, mišićna distrofija i sl.),
3. Deca sa nedovoljno razvijenim saznajnim
sposobnostima (deca sa raznim vidovima
mentalne retardacije-retardatio mentis),
4. Deca sa poremećajima govora (najčešće:
dislalija, dizartrija spastika, disleksija,
disortografija, rinolalija),
5. Deca sa poremećajima motorike (disgrafija,
dislateralizovanost, tikovi, motorni debilitet,
RHS),
6. Deca sa izraženim poremećajima u ponašanju
(vaspitni problemi, emocionalna i socijalna
 nezrelost, pasivno-agresivne i agresivne reakcije,
delinkventna ponašanja i sl.).

PREPORUKE PRI TESTIRANJU

DECE (Gudinaf i Rid)

- Soba za testiranje treba da bude privlačna za

dete
- Testovni materijali, igračke i ostala potrebna
oprema treba da budu sistematski sređena,
na dohvat ruke, ali van detetovog vidnog
polja
- Dete ne treba terati da daje odgovore pre
nego što je ono spremno
- Dete treba udobno smestiti pre početka
ispitivanja
- Insrukcije za primenu testa treba dosledno
slediti
- Brzina testiranja treba da bude prilagođena
ličnosti deteta
- Ispitivač ne treba da povisuje ton
- Dete treba pripremiti za svaku vrstu
zadataka posebno
- Detetove napomene ne treba zanemarivati
- Treba pružiti odgovarajuće pohvale
- Pratiti znake dosade, umora, fizičke
neudobnosti, emocionalnih problema i sl., te
preduzeti mere pre njihovog pojačavanja
- Ispitivač treba biti razigran i prijateljski
raspoložen, ali da uvek drži kontrolu nad
situacijom
- Ispitivač treba da se trudi da dete bude
neprestano spremno na saradnju

Ridova dopuna:
- dajte detetu mogućnost da bira jedino kada
nameravate da njemu prepustite situaciju
- neka vaše reči i intonacija budu takvi da se
dete oseća pouzdano i sigurno
- nikada ne pokušavajte da promenite
ponašanje postupcima koji će učiniti da se ono
oseća manje poštovano
- izbegavajte da motivišete dete tako što ćete
ga porediti sa drugom decom ili ohrabrivati
želju za takmičenjem
- intervencije i usmeravanja su najefikasniji
ako su u skladu sa detetovim motivima i
intereresovanjima
- najefikasniji način da prevladate probleme je
da ih predvidite i predupredite
- granice dopuštenog ponašanja, ako je
potrebno, treba jasno reći i konzistentno ih se
pridržavati
 TIMSKI TRETMAN
LEKAR DEFEKTOLOG,
SPECIJALISTA PSIHOLOG,
PEDAGOG
Dijagnostikuje telesne i
razvojne smetnje, Dijagnostikuju stanje
primenjuje terapiju i funkcija (saznajne,
prati efekte psihomotorne, edukativne) i
svaki sa svog stanovišta
preduzimaju terapijske ili
preventivne mere u cilju
SOCIJALNI stabilizacije i sinhronizacije
RADNIK razvoja

Sagledava socijalno-
ekonomske uslove
života deteta i
preduzima mere VASPITAČ
socijalne zaštite
Izuzetno važna karika u lancu
dijagnostičkog postupka: prvi
primećuje simptome, prvi
RODITELJ primenjuje dijagnostičke
instrumente iz svog domena, daje
Prati razvoj u mišljenje o detetu, postavlja
vaninstitucionalnim preliminarnu dg, prati postignuće
uslovima i sarađuje sa deteta u VOR i primenjuje određene
svima terapijske mere ( po savetima
stručnjaka)