Bộ môn

Kỹ thuật đo
&
Tin học Công nghiệp

Chương 2 : Biến đổi tín hiệu liên

tục thành tín hiệu rời rạc - Khôi
phục tín hiệu.

Phạm Thị Ngọc Yến

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành tín hiệu rời
rạc - Khôi phục tín hiệu

§2.1. Định lý lấy mẫu Shannon

Ta sẽ chỉ có thể khôi phục lại tín hiệu tương tự x(t) có

dải tần hữu hạn với giới hạn trên là fmax(Hz) một cách
chính xác từ các mẫu xe(nT) nếu nhưư : Te<1/(2fmax).

2 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành tín
hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
§2.2. Lấy mẫu với chuỗi xung Dirac - phương pháp
lấy mẫu lý tưởng
xe(t)

Để lấy mẫu tín

hiệu x(t), nhân tín
hiệu này với một
chuỗi xung Dirac
có chu kỳ Te

3 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
Biến đổi Fourrier của tín hiệu lấy mẫu lý
tưởng

Xe()

Xe()

4 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
§2.3. Khôi phục tín hiệu
Điều kiện để có thể khôi phục đưược một tín hiệu x(t) từ xe(t)
là x(t) có phổ tần giới hạn xe(t) phải thoả mãn định lý lấy mẫu

Phương pháp: sử dụng mạch lọc thông thấp lý tưởng

sin(Fe t ) 1 víi    / Te

e ( t ) = Fe e ( ) = 
Fe t 0 víi    / Te
Cã thÓ t¸ch phæ tÇn c¬ b¶n Xe0() cã tÇn sè trung t©m =0

(hình b trong phụ lục)

5 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu

6 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
TÝn hiÖu kh«i phôc Xe0()=Xe().e()

Tín hiệu khôi phục gốc

( công thức 2-1)

7 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
Vẽ tín hiệu khôi phục gốc

8 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
Lựa chọn tần số lấy mẫu theo sai số khôI phục cho trước

TÇn sè lÊy mÉu ®ược x¸c ®Þnh phô thuéc vµo c¶

phương ph¸p néi suy vµ sai sè kh«i phôc cho phÐp

Sai sè kh«i phôc khi sö dông phương ph¸p néi suy tuyÕn
tÝnh ®¬n gi¶n: x(t) là tín hiệu gôc,
x(t) − x e (t) xe(t) là tín hiệu khôi phục
=
x(t)
Gt ®èi víi tÝn hiÖu h×nh sin
cã chu kú T0, sai sè kh«i
phôc sÏ lµ:
 Te 2
2
= ( )
2 T0
9 sai số lớn nhất khi lấy mẫu là ở đỉnh hình sin => sai số e chọn ở đó Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn
 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
2,2
Fe  F0
 1/ 2
Gt nÕu chóng ta chÊp nhËn sai sè kh«i phôc tÝn hiÖu lµ
1% th× tÇn sè lÊy mÉu Fe = 22F0  Fe lín h¬n 11 lÇn
tÇn sè lÊy mÉu giíi h¹n cña Shannon

Mét thùc tÕ rÊt quan träng cÇn ph¶i chó ý lµ, ®Ó thùc
hiÖn ®ược mét bé kh«i phôc tÝn hiÖu chÝnh x¸c mµ
kh«ng cÇn viÖn trî ®Õn bé läc cã ®Æc tÝnh qu¸ tèt (gÇn
lý tưởng ch¼ng h¹n), gi¶i ph¸p tèt nhÊt lµ ph¶i chän
tÇn sè lÊy mÉu lín h¬n nhiÒu so víi tÇn sè lÊy mÉu
giíi h¹n cña Shannon.

10 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu

Những điều cần chú ý khi sử dụng xung Durac và bộ lọc

thông thấp lý tưưởng để lấy mẫu và khôi phục tín hiệu
• Xung Dirac là một tín hiệu không tồn tại trong thực tế
• Mạch lọc thông thấp lý tưởng có đáp ứng xung t=[- -]
→ mạch lọc không có quan hệ nhân quả

• Sử dụng các xung có độ rộng xác định để lấy mẫu

→ các phương pháp lấy mẫu thực tế
• Sử dụng mạch lọc có đáp ứng xung chữ nhật để
khôi phục tín hiệu

11 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
M¹ch läc cã ®¸p øng xung ch÷ nhËt k(t)

1 víi 0  t  Te
k(t) = 
0 víi t  0 vµ t  Te
2 sin(Te / 2)
K ( ) = e − jTe / 2

X̂( ) = K ( ).X e ( )
2 sin(Te / 2)
= e − jTe / 2 X e ( )

X^() bÞ mÐo t¹i (sinTe/2)/
trong kho¶ng ||</Te.
 X^() chøa c¸c sãng lµ béi cña 2/Te
ë ®iÒu kiÖn lý tưởng X() vµ X^() ®ång nhÊt
12 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn
 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
§2.4. Các phương pháp lấy mẫu thực tế: 3pp
Phương pháp lấy mẫu tự nhiên: biên độ của xung sẽ
chính bằng tín hiệu x(t) trong khoảng thời gian .
Phương pháp lấy mẫu đều và giữ mẫu: biên độ của xung
không đổi trong khoảng thời gian  và bằng biên độ tại thời
điểm lấy mẫu xe (nTe).

13 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
Phương pháp lấy mẫu trung bình: biên độ của xung
bằng giá trị trung bình của x(t) trong khoảng 

C¶ ba phương ph¸p ®Òu ph¶i sö dông tÝn hiÖu lÊy mÉu iTe,(t)

14 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
Tín hiệu được sử dụng để lấy mẫu iTe,(t)
(t)

ITe, ( ) = [F( ( t )).F( Te ( t ))] -/2 0 /2 t

2 sin( / 2) 
=[ .e   ( − ke )]
 k = −
 sin( / 2)
= e   ( − ke )
k = −  / 2

15 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
Phương pháp lấy mẫu đều và giữ mẫu

từ công thức 2-1

pi to (t)
từ dòng 2
xuống đây

(3-3)

VÏ phæ Xe() ☺
16 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn
 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
vẽ phổ công thức 3-3

Biªn ®é cña X() bÞ ®iÒu chÕ bëi hµm sinc()

G©y hiÖn tượng mÐo phæ   Lµm thÕ nµo ®Ó gi¶m

®é mÐo phæ ???

NÕu ®é réng cña xung lÊy mÉu << so víi chu kú lÊy mÉu
th× ®é mÐo phæ sÏ nhá
17 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn
 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu

Tìm phổ gốc Xe0()???

18 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
Phæ gèc cña phương ph¸p lÊy mÉu ®Òu vµ gi÷ mÉu: ®ược
t¸ch qua bé läc th«ng thÊp cã d¶i th«ng e (k=0)

sin( / 2)
X e0 ( ) = Fe X( )
 / 2

☺☺ Gi¶i thÝch tÝnh chÊt phæ khi chän =Te

19 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
=Te

20 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu

(3 - 3)

=Te

(3 - 4)

21 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
=Te

Hµm sin/ cã ®é suy gi¶m gi¶ tuÇn hoµn víi chu kú Fe

→ Gi¶m ¶nh hưởng phæ sãng hµi dÞch chuyÓn bËc cao

☺☺ Kh«ng cÇn ph¶i sö dông bé läc cã ®é dèc lớn ®Ó t¸ch

phæ tÇn c¬ b¶n t¹i k=0

22 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
§2.5. Lượng tử hoá tín hiệu lấy mẫu
Lượng tö mét gi¸ trÞ xe thùc nµo ®Êy lµ thay thÕ gi¸ trÞ ®ã
b»ng mét gi¸ trÞ xeq thuéc mét tËp c¸c gi¸ trÞ thùc ®Õm ®ược
theo mét luËt nµo ®ã
Xe,q là giá trị được lượng
lượng tö ho¸ ®Òu
xe,q(nTe)=N tử hóa, N: là số tương ứng
Nq-1/2q<xe(nTe)<Nq+1/2q
N : sè lÇn ra mÉu
(gia mẫu trong thực tế có thể bị lệch nên sinh ra lỗi lượng
tử)
✓ Lçi lượng tö ho¸  =+ q/2
✓XÐt trong thêi gian  ®ñ lín
t  
 (t) = q víi - t
 2 2
✓ Gi¸ trÞ trung b×nh M[(t)]=0
✓ C«ng suÊt trung b×nh P((t))≠0
23 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn
 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
XÐt ®é nh¹y D(dB) cña bé lượng tö ho¸

D(dB)=10log10(S/B)
S: C«ng suÊt cùc ®¹i cña hÖ thèng hay cña tÝn hiÖu ®ược
lượng tö ho¸ P(x(t))
B: C«ng suÊt trung b×nh sai sè lượng tö ho¸ P((t))
1  /2 1  /2 t q 2
P( ( t )) =   2
( t ) dt =  [ q ]2
dt = =B
 − / 2  − / 2  12
gt x(t) lµ tÝn hiÖu h×nh sin cã biªn ®é cùc ®¹i Vmax
x(t)=Vmaxsin[(2/T).t] víi Vmax= (2N-1/2)q
2
1 T/2 2 Vmax
P( x ( t )) =  x ( t )dt = =S
T −T / 2 2
24 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn
 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
D(dB)=10log10(S/B)
= (6,02N+1,76) dB
N: số lần ra mẫu

NÕu ®é ph©n gi¶i cña hÖ thèng t¨ng thªm 1 bit th× ®é

nh¹y cña hÖ thèng sÏ t¨ng 6dB

Thùc hiÖn kü thuËt bé lượng tö ho¸ vµ kh«i

phôc tÝn hiÖu ???

Bé biÕn ®æi tương tù/sè: A/D

Bé biÕn ®æi sè/tương tù: D/A

25 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu
§2.5. Luật giãn – nén tín hiệu

✓Sai sè tương ®èi g©y ra do lượng tö ho¸ tÝn hiÖu (=q/xe)

phô thuéc vµo ®é lín cña tÝn hiÖu ®ược lượng tö ho¸: cã gi¸ trÞ
rÊt nhá khi xe lín vµ ngược l¹i, cã gi¸ trÞ rÊt lín khi xe nhá
✓§Ó c©n b»ng ho¸ sai sè nµy vÒ phÝa gi¸ trÞ lín vµ gi¸ trÞ
nhá, người ta sö dông mét qui luËt m· ho¸ phi tuyÕn hoÆc qui
luËt m· ho¸ cã sai sè kh«ng ®æi b»ng c¸ch thùc hiÖn viÖc nÐn
tÝn hiÖu khi lượng tö ho¸ (chuyÓn ®æi A/D) vµ gi·n tÝn hiÖu
trong phÐp biÕn ®æi D/A.

Hai luËt nÐn/gi·n tÝn hiÖu hay ®ược sö dông trªn thÕ giíi:
luËt  ®ược sö dông t¹i Mü vµ luËt A ®ược sö dông t¹i ch©u ¢u

26 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 A-law algorith
For a given input x, the equation for A-law encoding is as follows,

In Europe,
A = 87.7 or 87.6

27 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 μ-law

where μ = 255 (8 bits). It is important to note

that the range of this function is −1 to 1.

28 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu

C¸c m¹ch
thùc hiÖn c¸c
phÐp m· ho¸
gäi lµ c¸c bé
codec.

29 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu

Bài tập chương 2

30 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu

BT1: H·y gi¶i thÝch

vai trß cña bé läc
th«ng thÊp ®Çu vµo
vµ ®Çu ra cña bé vi
xö lý tÝn hiÖu sè
DSP

Tần số làm việc của

bộ DSP = 34 MHz

31 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu

BT2:
Cho tín hiệu x(t) liên tục có phổ tần hữu hạn f<4200 Hz
 − t
x(t ) = e
2
1.X¸c ®Þnh chu kú lÊy mÉu lín nhÊt ®Ó phæ cña tÝn hiÖu lÊy
mÉu x(nT) kh«ng bÞ mÐo d¹ng.
2.Lùa chän phư¬ng ph¸p lÊy mÉu tÝn hiÖu x(t) thÝch hîp.
Trình bµy nguyªn lý chung cña phư¬ng ph¸p vµ gi¶i thÝch lý
do t¹i sao l¹i chän phư¬ng ph¸p ®ã.
3.H·y biÓu diÔn phæ X(ej) cña x(nT) tõ phæ X()

32 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn

 Chương II : Biến đổi tín hiệu liên tục thành
tín hiệu rời rạc - Khôi phục tín hiệu

BT3: Cho tín hiệu x(t) = cos(t) + 3sin(2t) + sin(4t). Hãy xác
định tần số lấy mẫu Te sao cho x(t) được rời rạc hóa thành
chuỗi tín hiệu rời rạc x[n] = x(nTe) có thể được khôi phục lại
mà không bị mất thông tin.

BT4: Tín hiệu x(t)=Asin(2f0t) được lấy mẫu với tần số Fe = Lf0
với L là số dương nguyên.
a. Hãy chọn L để điều kiện lấy mẫu Shannon được thỏa mãn
b. Có bao nhiêu điểm lấy mẫu trong một chu kỳ?
c. Hãy viết biểu thức của tín hiệu lấy mẫu
d. Hãy tính phép biến đổi Fourrier của tín hiệu lấy mẫu

33 Ph¹m ThÞ Ngäc YÕn