HARRIAK

Harriak naturan egoten dira eta Lurraren zati solidoa dira.

Lurraren zati solidoa dira harriak.

Harri guztiak mineralez osatuta daude.

Harri batzuk mineral bakar batez osatuta daude: marmola.

Beste harri batzuk mineral askoz osatuta daude: granitoa.

Harri batzuk gogorrak dira: marmola

Beste batzuk bigunak dira: buztina.

Beste batzuk likidoak dira: petrolioa.

 GALDERAK

1.- Zer dira harriak?

2.- Non egoten dira harriak?

3.- Zerez osatuta daude harriak?

4.- Aipatu mineral batez osatuta dagoen harri bat.

5.- Aipatu oso gogora den harri baten izena.

6.- Aipatu biguna den harri baten izena.

7.- Aipatu likidoa den harri baten izena.

8.- Idatzi harrien izena.

Petrolioa Granitoa Buztina Marmola

__________________ _______________ ___________ _______________

 Non eratzen dira harriak

 Non eratzen dira harri sedimentarioak?

􀁆 Lurbarnean.
􀁆 Lurgainazalean.
􀁆 Barne-barnean, tenperatura handietan.

 Non eratzen dira harri metamorfikoak?

􀁆 Itsas-hondoan.
􀁆 Lurbarnean.
􀁆 Lurraren kanpoaldean.

 Non eratzen dira harri magmatikoak?

􀁆 Lurbarnean eta kanpoaldean.
􀁆 Lurbarnean.
􀁆 Lurraren kanpoaldean.
 Nondik ateratzen dira harriak

Harriak hobietatik (yacimientos) ateratzen dira. Hobiak harri asko ateratzen diren
tokiak dira.

Bi hobi mota daude:

 Meategiak: Sakonean. Zuloak eta tunelak egiten dira harrietaraino
iristeko. Meategietatik mineralak eta harriak ateratzen dira, adibidez:
ikatza.
 Harrobiak: Harria ateratzen den tokia baino ez dago sakonean. Adibidez:
granitoa eta kareharria.

Harrobiak (canteras)

Meategiak (minas)
 Zertarako erabiltzen dira harriak

 Energia lortzeko: Petrolioa adibidez.

 Eraikuntzarako: buztina erabiliz adreiluak egiten dira.
 Industriarako: petrolioa erabiliz, plastikoak, pinturak... egiten dira.
GALDERAK

1.- Nondik ateratzen dira harriak?

2.- Zer dira hobiak?

3.- Nolakoak dira harrobiak?

4.- Nolakoak dira meategiak?

5.- Zertarako erabiltzen dira harriak?

-
-
-
 MINERALAK

Zer dira mineralak

Harriak osatzen dituzte materialak, mineralak dira.

Mineralak harrien osagaiak dira.

Nolakoak dira mineralak

Mineralen propietateak dira:

 Mineral batzuk gogorragoak dira beste batzuk baino.

 Mineral batzuk distiratsuagoak dira. (brillo)
 Mineral bakoitzak berezko kolorea du.
 Mineral bakoitzak berezko forma du.

Mineralak eta harriak:

Lurraren gainazaleko harri guztiak mineralez osatuta daude.

Mineralen erabilerak

 Eraikinak egiteko.
 Metalak lortzeko.
 Bitxiak egiteko.
 GALDERAK

1.- Zer dira mineralak?

2.- Zeintzuk dira mineralen propietateak?

3.- Esan hiru mineralen izenak eta zertarako erabiltzen diren:

4.- Lotu:
HARRIAK Harriak osatzen dituzten materialak dira.

MINERALAK Lurraren zati solidoa dira.

5.- Non egoten dira harriak?

Harriak …………………………… eta ………………………………………

ateratzen dira.
6. Hutsuneak bete:

Zuloak eta tunelak ateratzen hobiak meategietatik harrobiak

meatzariek

Arroka eta mineral asko dauden lekuei ……… deitzen zaie.

Meategietan ................... lan egiten dute.
Meategiek ....................................... dituzte.
....................... mineralak eta harriak ateratzen dira, adibidez ikatza.
Hobiak lurrazalean daudenean ...................... esaten zaie.
Granitoa harrobietatik ..................... da.

7.- Zertarako erabiltzen dira harriak?

1. ..............................
2. ..............................
3. ..............................

8.- Zertarako erabiltzen dira mineralak¿

1. …………………………………
2. ………………………………..
3. …………………………………
 LURZORUA

Harriak estaltzen dituen lurra edo lur-geruza lurzorua da.

Lurzoruak ura eta animalia eta landare hondakinak ditu.

Lurzoruan hiru geruza daude:

Goiko geruza: harea, buztina, ura. Zenbait animalia bizi dira eta
landareen sustraiak daude.
Tarteko geruza: Harriak, harea, buztina eta ur pixka bat dago.
Azpiko geruza: Harriak daude eta ia ez dago urik.

Landareek lurzorua babesten dute, eta horri esker, haizeak eta euriak
ezin dute kalte egin.

Lurzoru desberdinak
 GALDERAK

1.- Zer da lurzorua?

2.- Marraztu lurzoruaren geruzak. Geruza bakoitzean, izenak jarri.

Goiko geruza (a) Tarteko geruza (b) Azpiko geruza (c)

3.- Koloreztatu lurzoruko geruzak:

4.- Osatu testua:

petrolioa granitoa ikatza

•Harri horretatik plastikoak lortzen dira:……………..

•Oso harri gogorra da eta eraikuntzan erabiltzen da ……………………….
•Harri hori erregai (combustible) gisa erabiltzen da : …………………….
5.- Osatu eskema:

LURZORUAREN GERUZA MATERIALAK

Harea, buztina, ura, airea eta
lurrustela.

Azpiko geruza