PODSTAWY EKSPLOATACJI MASZYN

dr hab. inż. Grzegorz Koszałka, prof. uczelni

Katedra Zrównoważonego Transportu i Źródeł Napędu

pokój 801
Cele przedmiotu:

 Zapoznanie z zagadnieniami technicznymi i prawnymi dotyczącymi

użytkowania i obsługiwania maszyn oraz oceną maszyn z eksploatacyjnego
punktu widzenia.
 Zapoznanie z procesami tarcia i zużycia elementów maszyn oraz metodami
ich minimalizacji, a także wpływem sposobu eksploatacji na intensywność
tych procesów.
 Przygotowanie studenta do opracowywania dokumentacji eksploatacyjnej.
Zakres przedmiotu:

 Podstawowe pojęcia. Fazy istnienia obiektu technicznego.

Działania w procesie eksploatacji.
 Prawne aspekty wprowadzania maszyn do eksploatacji.
Dyrektywy nowego podejścia. Oznakowanie CE. Instrukcja.
 Jakość eksploatacyjna maszyn. Cele i strategie eksploatacji. Podstawy
analizy ryzyka.
 Współpraca części maszyn. Rodzaje tarcia. Smarowanie.
 Procesy zużycia. Przebieg zużycia. Miary zużycia.
 Rodzaje uszkodzeń. Stan techniczny maszyny.
 Trwałość i niezawodność.
 Materiały eksploatacyjne i ich charakterystyka (paliwa, smary, inne).
Literatura:
1. Legutko S.: Eksploatacja maszyn. Poznań, Wyd. Politechniki Poznańskiej 2007.
2. Słowiński B.: Inżynieria eksploatacji maszyn. Koszalin. PK 2011.
3. Lawrowski Z.: Tribologia – tarcie, zużywanie i smarowanie. Wocław, Oficyna Wyd.
PWr 2008.
4. Blicharski M.: Inżynieria powierzchni. WNT 2009.
5. Niewczas A., Koszałka G.: Niezawodność silników spalinowych – wybrane
zagadnienia. Lublin, Wyd. Politechniki Lubelskiej 2003.
6. Niziński S.: Elementy eksploatacji obiektów technicznych. Olsztyn, Wyd.
Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego 2000.
7. Podniało A.: Paliwa, oleje i smary w ekologicznej eksploatacji. Warszawa, WNT 2002.
8. Zwierzycki W.: Płyny eksploatacyjne do środków transportu drogowego. Wyd.
Politechniki Poznańskiej 2006.
9. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/42/WE z dnia 17 maja 2006 w
sprawie maszyn.
MASZYNA – urządzenie techniczne zawierające mechanizm lub zespół
połączonych ze sobą mechanizmów, służące do przetwarzania energii lub
wykonywania określonej pracy mechanicznej.

Z energetycznego punktu widzenia maszyna jest przetwornicą energii przekształcającą w energię

mechaniczną inny jej rodzaj lub pobierającą energię mechaniczną.
Charakterystyczną cechą każdej maszyny jest ruch jej części wskutek działania sił lub momentów sił.

URZĄDZENIE – ogólna nazwa dowolnego obiektu technicznego, którym może być

maszyna, aparat, przyrząd, konstrukcja, budowla itp.

W sensie konstrukcyjnym maszyny dzieli się na zespoły i elementy.

Element (część) maszyny jest wykonany z jednego kawałka lub z kilku kawałków
materiału połączonych w sposób nierozłączny.
Zespół składa się z pewnej liczby elementów połączonych w celu wykonania
określonego zadania.
 KLASYFIKACJA MASZYN
Kryterium energetyczne:
 silnik – maszyna wytwarzająca energię mechaniczną (kosztem energii innego rodzaju)
 maszyna robocza – maszyna pobierająca energię mechaniczną w celu wykonania określonej pracy

Kryterium funkcji (przeznaczenia):

 maszyna technologiczna – służy do przetwarzania surowców lub półwyrobów, polegającego na
zmianie ich kształtu, objętości, właściwości fizycznych lub chemicznych itp. i na wytworzeniu w ten
sposób gotowego wyrobu lub półwyrobu
 maszyna transportowa – służy do zmiany położenia ciał stałych, cieczy i gazów
 maszyna energetyczna – służy do wytwarzania z energii mechanicznej innego rodzaju energii
(przetworniki energii mechanicznej), lub wytwarzania energii mechanicznej z innych rodzajów
energii (silniki)
Fazy istnienia maszyny

Wartościowanie Projektowanie
(identyfikacja i konstruowanie Wytwarzanie Eksploatacja Likwidacja
potrzeby)
czas

Eksploatacja - zespół celowych działań organizacyjno-technicznych

i ekonomicznych wykonywanych przez ludzi z obiektem technicznym oraz
wzajemne relacje występujące pomiędzy nimi od chwili przejęcia obiektu, podczas
jego wykorzystywania zgodnie z przeznaczeniem, aż do jego likwidacji.
Eksploatacja obejmuje swym zakresem kierowanie, zasilanie, użytkowanie,
obsługiwanie oraz przechowywanie maszyn i urządzeń.
 Rodzaje działań w procesie eksploatacji

Eksploatacja

Przygotowanie
Użytkowanie Obsługiwanie Zasilanie Zarządzanie
procesy przedużytkowe (kierowanie)

Przeglądy i Naprawy Ocena

konserwacja i remonty stanu gromadzenie
informacji
przechowywanie regulacja planowanie
transportowanie czyszczenie demontaż bezpośrednia podejmowanie
instalowanie uzupełnianie weryfikacja diagnostyczna decyzji
docieranie płynów regeneracja
próby technologiczne konserwacja montaż
Modernizacje w energię
w narzędzia i pomoce
włączenie i wyłączenie w części zamienne
działanie podstawowe w informacje
i nadzorowanie w materiały
kontrola wyników działania eksploatacyjne