Cukiernik 741 (01) O1.03 N

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Izabela Rosiak
Charakteryzowanie maszyn i urządzeń 741[01].O1.03
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Dorota Andrzejewska
mgr inż. Grażyna Jakubczyk
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Joanna Kośka
Konsultacja:
mgr inż. Barbara Kapruziak
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 741[01]. O1.03

Charakteryzowanie maszyn i urządzeń zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu cukiernik.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 8
5. Ćwiczenia 18
5.1. Informacja techniczna 18
5.1.1. Ćwiczenia 18
5.2. Materiały konstrukcyjne 20
5.3. Części maszyn i urządzeń 22
5.4. Maszyny typowe 24
5.5. Instalacje, gospodarka – wodno ściekowa 26
5.6. Aparatura kontrolno-pomiarowa 28
5.7. Maszyny i urządzenia 30
6. Ewaluacja osiągnięć uczniów 32
7. Literatura 46

2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w jednostce modułowej Charakteryzowanie maszyn i urządzeń w szkole
kształcącej w zawodzie cukiernik.
W poradniku zamieszczono:
− wymagania wstępne, jakie są konieczne by uczeń mógł przystąpić do realizacji tej
jednostki modułowej;
− cele kształcenia, które uczeń opanuje podczas kształcenia w tej jednostce modułowej;
− przykładowe scenariusze zajęć;
− propozycje ćwiczeń po każdym z rozdziałów, które pozwolą uczniom osiągnąć
umiejętności praktyczne związane z tą jednostką modułową;
− przykładowe dwa sprawdziany osiągnięć, które umożliwią sprawdzenie wiadomości
i umiejętności opanowanych przez uczniów podczas realizacji programu jednostki
modułowej;
− wykaz zalecanej literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać w celu poszerzenia swoich
wiadomości.
Przy realizacji jednostki modułowej mogą Państwo korzystać z zaproponowanych
w poradniku dla ucznia pytań sprawdzających oraz sprawdzianów postępów uczniów.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem: pokazu z instruktażem, sytuacyjnej, projektów, przypadków,
gier dydaktycznych oraz ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

3
741[01].O1
Podstawy przetwórstwa
spożywczego
741[01].O1.01
Przestrzeganie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy
ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska
741[01].O1.02 741[01].O1.03
Charakteryzowanie surowców Charakteryzowanie maszyn
i materiałów pomocniczych i urządzeń
741[01].O1.04
Zastosowanie normalizacji
w przetwórstwie spożywczym
Schemat układu jednostek modułowych

4
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
− określać zagrożenia dla zdrowia i życia występujące w zakładach spożywczych,
− stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska obowiązujące w zakładach spożywczych,
− dobierać i stosować środki ochrony indywidualnej w zależności od rodzaju
wykonywanych prac,
− udzielać pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,
− określać oraz scharakteryzować czynniki powodujące zagrożenia dla środowiska,
− określać wpływ różnych grup przemysłu spożywczego na środowisko,
− określać możliwości zagospodarowania odpadów poprodukcyjnych przemysłu
spożywczego.

5
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− posłużyć się instrukcjami obsługi oraz Dokumentacją Techniczno-Ruchową,
− określić rodzaje oraz zastosowanie rysunku technicznego,
− odczytać podziałkę, rozróżnić formaty arkuszy rysunkowych,
− określić rodzaje linii rysunkowych,
− zwymiarować rysunki techniczne,
− rozpoznać oznaczenia oraz uproszczenia rysunkowe,
− wykonać rysunki w rzutach prostokątnych,
− sporządzić schematy oraz wykonać rysunki przedmiotów w przekrojach,
− odczytać rysunki techniczne,
− scharakteryzować oraz określić zastosowanie materiałów konstrukcyjnych,
− określić czynniki decydujące o rodzaju odkształceń,
− określić znaczenie naprężeń dopuszczalnych,
− wyjaśnić zjawisko zmęczenia materiałów,
− określić sposoby zapobiegania korozji,
− rozpoznać oraz scharakteryzować podstawowe części maszyn,
− określić znaczenie normalizacji części maszyn,
− zidentyfikować główne zespoły maszyn i urządzeń,
− określić zasady eksploatacji maszyn i urządzeń,
− rozróżnić oraz scharakteryzować rodzaje i elementy instalacji elektrycznych,
− zinterpretować znaki i oznaczenia elektryczne,
− rozróżnić zabezpieczenia instalacji elektrycznej,
− rozróżnić elementy instalacji gazowej, cieplnej, wodociągowej i kanalizacyjnej,
− określić zagrożenia wynikające z niewłaściwego stanu technicznego instalacji
technicznych,
− scharakteryzować maszyny i urządzenia stosowane w cukiernictwie,
− wyjaśnić zasady wentylacji i klimatyzacji pomieszczeń,
− zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas obsługi instalacji
technicznych, maszyn i urządzeń,
− określić niebezpieczeństwa związane z wykorzystaniem parowych instalacji
energetycznych,
− określić zastosowanie oraz sposoby przesyłania energii cieplnej,
− określić sposoby poboru i uzdatniania wody dla celów produkcyjnych,
− scharakteryzować technologię oczyszczania ścieków,
− określić zagrożenia dla środowiska powodowane przez przetwórstwo spożywcze,
− obliczyć zużycie energii elektrycznej i cieplnej,
− rozliczyć zużycie wody,
− wyjaśnić zasady działania aparatury kontrolno-pomiarowej,
− dokonać pomiarów z zastosowaniem urządzeń kontrolno-pomiarowych,
− zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas obsługi aparatury kontrolno
- pomiarowej.
− określić zakres stosowania urządzeń chłodniczych w przetwórstwie spożywczym,
− scharakteryzować czynniki chłodnicze,
− wyjaśnić zasady działania sprężarkowego urządzenia chłodniczego,
6
− rozróżnić elementy układów sterowania oraz określić ich zastosowanie,
− scharakteryzować zabezpieczenia maszyn i urządzeń,
− określić znaczenie mechanizacji, automatyzacji i komputeryzacji,
− dokonać klasyfikacji maszyn i urządzeń ze względu na przeznaczenie i sposób pracy,
− określić zasady eksploatacji i konserwacji maszyn i urządzeń,
− zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące obsługi maszyn
i urządzeń.

7
4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: Cukiernik 741[01]
Moduł: Podstawy przetwórstwa spożywczego 741[01].O1
Jednostka modułowa: Charakteryzowanie maszyn i urządzeń 741[01].O1.03
Temat: Ogólna charakterystyka części maszyn – zebranie wiadomości
Cel ogólny: porównanie części maszyn, ich budowy, działania i przeznaczenia.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− dokonać klasyfikacji części maszyn,
− wskazać przeznaczenie podstawowych części maszyn,
− określić budowę wybranych części maszyn,
− rozróżnić podstawowe części maszyn,
− odczytać rysunki schematyczne części maszyn.
Metody nauczania–uczenia się:

− gra dydaktyczna.
Formy organizacyjne pracy uczniów:

− 3–4-osobowe grupy.
Czas: 45 minut
Środki dydaktyczne:
− regulamin gry dydaktycznej,
− karta ocen,
− plansza,
− koperty z opisami i schematami maszyn,
− przybory do pisania.
Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne,
2. Wprowadzenie do tematu,
3. Omówienie zasad gry dydaktycznej,
4. Przedstawienie punktacji i oceniania,
5. Praca w grupach:
– przeanalizowanie regulaminu gry,
– zidentyfikowanie części maszyn (rysunku z opisem) i odrzucenie elementów
pozbawionych pary,
– zakwalifikowanie danej pary (rysunku z opisem) do odpowiedniej grupy części
maszyn – na planszy,
– nadanie nazwy poszczególnym parą części maszyn – na planszy,
– dopisanie nazwy części maszyn brakujących w danej grupie.

8
6. Zakończenie gry – przedstawienie poprawnego rozwiązania,
7. Ocena wykonanego zadania,
8. Podsumowanie lekcji.
Zakończenie zajęć
Praca domowa:
W zeszycie sporządzić notatkę, w której należy wymienić trzy przykłady zastosowania
części maszyn w konkretnych zespołach napędowych maszyn.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach

− Ankieta ewaluacyjna
Załącznik 1
REGULAMIN GRY
Gra przeznaczona jest dla 3–4-osobowych grup.
Czas trwania gry wynosi ok. 30 minut.
Celem gry jest zebranie i utrwalenie wiadomości z zakresu działu – części maszyn.
Zasady gry:
Uczniowie otrzymują:
− regulamin gry dydaktycznej,
− koperty zawierające schematy i opisy części maszyn,
− planszę zbiorczą,
− kartę ocen.
Praca odbywa się zespołowo.
Każda grupa uczniów powinna:
– zidentyfikować części maszyn (rysunki z opisem), odrzucając elementy pozbawione pary,
– zakwalifikować daną parę (rysunki z opisem) do odpowiedniej grupy części maszyn (na
planszy),
– nadawać nazwy poszczególnym parą – częściom maszyn,
– dopisać nazwy części maszyn brakujących w danej grupie.
Po zakończeniu gry następuje ocena.
Punktacja:
− za każdą prawidłowo dobraną (zidentyfikowaną) parę części maszyn – po 1 punkcie
(maks. 10 punktów),
− za każde dopasowanie pary do odpowiedniej grupy – po 1 punkcie (maks. 10 punktów),
− za prawidłowe nazwanie pary – po 1 punkcie (maks. 10 punktów),
− za każdą dopisaną nazwę części maszyn brakującą w danej grupie – po 1 punkcie (maks.
10 punktów).
W zależności od zdobytych punktów ustala się ocenę:
Liczba punktów Ocena
do 5 Niedostateczny [1]
6–10 Dopuszczający [2]
11–20 Dostateczny [3]
21–30 Dobry [4]
31–40 Bardzo dobry [5]
Powyżej 41 Celujący [6]
9
Załącznik 2
OPISY CZĘŚCI MASZYN I RYSUNKI
A
STOPIENIE ŁUKIEM ELEKTRYCZNYM
KRAWĘDZI ELEMENTÓW ŁĄCZONYCH
B
ODPOWIEDNIE UKSZTAŁTOWANIE OTWORU KOŁA
ORAZ POWIERZCHNI WAŁKA I WSUNIĘCIE
SYMETRYCZNEGO ELEMENTU ŁĄCZĄCEGO
C
ŁĄCZNIKAMI SĄ DWA ELEMENTY JEDEN
Z GWINTEM NACIĘTYM NA POWIERZCHNI
ZEWNĘTRZNEJ, DRUGI Z GWINTEM NACIĘTYM
NA POWIERZCHNI WEWNĘTRZNEJ
D
SŁUŻY DO TRWAŁEGO POŁĄCZENIA
WAŁÓW W CELU PRZENIESIENIA NAPĘDU
E
SŁUŻY DO PRZENOSZENIA RUCHU OBROTOWEGO
Z WAŁU CZYNNEGO NA BIERNY,
UMOŻLIWIA MIĘDZY INNYMI ZMIANĘ PRĘDKOŚCI
OBROTOWEJ I ZMIANĘ KIERUNKU OBROTU,
STOSOWANE JEST, GDY WYMAGANA JEST
ODLEGŁOŚĆ MIĘDZY (KOŁAMI) WAŁEM BIERNYM
I CZYNNYM
F
SŁUŻY DO PRZENOSZENIA RUCHU OBROTOWEGO
Z WAŁU CZYNNEGO NA BIERNY, UMOŻLIWIA
MIĘDZY INNYMI ZMIANĘ PRĘDKOŚCI OBROTOWEJ,
JEDNYM Z JEJ ELEMENTÓW JEST ŚLIMAK
G
ZAZWYCZAJ OSADZONE LUŻNO W OTWORACH
ELEMENTÓW ŁĄCZONYCH, ZABESPTECZONE PRZED
WYSUNICIEM NP.ZAWLECZKĄ
(KOŁKI O WIĘKSZYCH ŚREDNICACH), STOSOWANE
W POŁĄCZENIACH PRZEGUBOWYCH

10
H
MOŻLIWIA PRZEKAZYWAME NAPĘDU
(PRĘDKOŚCI OBROTOWEJ)
I
UMOŻLIWIA PORUSZAME SIĘ ELEMENTU
WZGLĘDEM SIEBIE RUCHEM OBROTOWYM,
GŁÓWNYNI ELEMENTAMI ICH BUDOWY SĄ
ELEMENTY TOCZNE
J
SŁUŻY DO PRZENOS2ENIA RUCHU OBROTOWEGO Z
WAŁU CZYNNEGO NA BIERNY, UMOŻLIWIA MIĘDZY
INNYMI ZMIANĘ PRĘDKOŚCI OBROTOWEJ I ZMIANĘ
KIERUNKU OBROTU, JEJ ELEMENTY POSIADAJĄ
ODPOWIEDNIO UKSZTAŁTOWANE ZĘBY
K
POLEGA NA ZŁĄCZENIU RUR ŚRUBAMI
PRZEŁOŻONYMI PZEZ OTWORY W KOŁNIERZACH
L
SŁUŻY DO ŁĄCZENIA I ROZŁĄCZANIA WAŁU,
UMOŻLIWIA PRZEKAZANIE NAPĘDU

11
Załącznik 3
KARTA OCEN /Grupa 1/
Lp. Imię i nazwisko

1.
2.
3.
4.
Liczba punktów
Dobrane pary
Dopasowanie
Nazwanie
Dopisanie
Suma punktów
Ocena
Załącznik 4
KARTA ODPOWIEDZI
LITERA oznaczająca CYFRA oznaczająca NAZWA

Lp. OPIS SCHEMAT CZĘŚCI MASZYN
CZĘŚCI MASZYN CZĘŚCI MASZYN
1 - 13 -----
2 - 12 -----
3 - 11 -----
4 A 10 Spawanie
5 B 9 Połączenie wpustowe
6 C 8 Połączenie gwintowe
7 D 7 Sprzęgło stałe (tarczowe)
8 E 6 Przekładnia cięgnowa (pasowa)
9 F 5 Przekładnia ślimakowa
10 G 4 Połączenie sworzniowe
11 H 3 Wał
12 I 2 Łożysko toczne (kulkowe)
13 J 1 Przekładnia zębata
14 K - -----
15 L - -----

12
Załącznik 5
Szkic planszy zbiorczej
CZĘŚĆI MASZYN
POŁĄCZENIA NAPĘDY
ROZŁĄCZNE I NIEROZŁĄCZNE (PRZEKŁADNIE)
(nazwy) (nazwy)
OSIE, WAŁY
I ELEMENTY
Z NIMI WSPÓŁPRACUJĄCE
(brakujące nazwy) (brakujące nazwy)
(nazwy)
(brakujące nazwy)

13
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: Cukiernik 741[01]
Moduł: Podstawy przetwórstwa spożywczego 741[01].O1
Jednostka modułowa: Charakteryzowanie maszyn i urządzeń 741[01].O1.03
Temat: Wymiarowanie
Cel ogólny: czytanie i wymiarowanie prostych rysunków technicznych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− określić rolę normalizacji w procesie wymiarowania rysunku technicznego,
− analizować metody i zasady wymiarowania rysunku technicznego maszynowego,
− dobierać poszczególne metody i zasady wymiarowania,
− ocenić przydatności metody lub danej zasady wymiarowania,
− czytać rysunki techniczne.
W czasie zajęć będą kształtowane umiejętności ponadzawodowe:

− pracy zespołowej,
− korzystania z różnorodnych źródeł informacji,
− zastosowania wiedzy teoretycznej w praktyce,
− sporządzania sprawozdania,
− prezentowania wyników opracowań przy zastosowaniu różnych środków.
Metody nauczania–uczenia się:

− metoda projektów.
Formy organizacyjne pracy uczniów:

− grupy 3–4-osobowe.
Czas: 6 x 45min.
− podręczniki,
− normy (dotyczące rysunku technicznego),
− sprawozdania i pomoce wykonane przez uczniów.
Przebieg zajęć:
Etapy pracy metodą projektów:
Etap I. Wprowadzenie do tematu projektów (planowany czas – 1 godzina)
− określenie celu ogólnego zajęć.
Etap II. Organizacja pracy oraz sformułowanie tematu projektu i ustalenie jego zakresu
(planowany czas – 1 godzina)
− przedstawienie propozycji składu zespołów roboczych – wybór lidera grupy,
− wyraźne sprecyzowanie tematu projektu,
− określenie zakresu projektu i formy prezentacji,
− ustalenie terminu wykonania projektu,

14
− określenie kryteriów oceniania projektów,
− podpisanie kontraktów.
Etap III. Realizacja projektu - (planowany czas – 3 godziny + praca w domu)
− wyszukiwanie i dobór informacji,
− pisanie sprawozdania,
− konsultacje z nauczycielem,
− przygotowanie prezentacji.
Etap IV. Prezentacja projektów (planowany czas – 1 godzina)
− prezentowanie, kolejno przez zespoły, swoich projektów przed całą klasą,
− dyskusja, zadawanie pytań.
Etap V. Ocena projektów
− ocena zespołów i poszczególnych uczniów (ocenie podlega sprawozdanie
i prezentacja projektu).
Etap VI. Sprawdzian założonych celów.
Dodatkowe informacje:
Poszczególne grupy uczniów wybierają dowolny temat z zakresu projektu lub przyjmują
tematy zaprezentowane przez nauczyciela np.:
– metody wymiarowania,
– rozmieszczenie i oznaczenie wymiarów,
– oznaczenia specjalne,
– zasady wynikające z potrzeb konstrukcyjnych i technologicznych,
– podstawowe zasady tolerowania,
– wymiarowanie i tolerowanie stożków
– wymiarowanie otworów okrągłych.
Może się zdarzyć, że dany temat jest realizowany przez kilka grup (nie więcej niż dwie
lub trzy).
Zagadnienia zawarte w programie nauczania, dotyczące wymiarowania a nie podjęte
w formie projektów nauczyciel zobowiązany jest zrealizować na odrębnych zajęciach.
Realizując projekt uczniowie zobowiązani są do sporządzenia sprawozdania wg

określonych wskazówek.
Sprawozdanie powinno składać się z następujących elementów:
1. Pierwsza strona z tytułem projektu i nazwiskiem autorów.
2. Spis treści.
3. Streszczenie projektu.
4. Podziękowania (nie zawsze).
5. Wstęp (przedstawienie problemu, który jest tematem projektu oraz dotychczasowe
osiągnięcia).
5.1. Warunki projektu (precyzyjne określenie tematu i celu projektu, czas jego
wykonania i dla kogo jest przeznaczony).
5.2. Procedury badań (metody zbierania informacji, korzystanie z literatury,
obserwacje, itp.).
6. Odkrycia i informacje (poszczególne partie materiału odpowiednio zatytułowane – jasno
i logicznie, można przedstawić rysunki itp.).
7. Wnioski (wnioski, dobre i złe strony projektu).
Inne informacje:
Podczas realizacji projektu zadaniem uczniów jest:

15
– wybranie jednej z zasad wymiarowania,
– uzasadnienie celu stosowania tej zasady
– wyjaśnienie ogólnych założeń tej zasad na wybranych przykładach
– ocena wpływu danej metody wymiarowania na całość procesu wymiarowania
– sporządzenie sprawozdania projektu,
– zaprezentowanie swojego projektu na forum klasy /wskazane jest by uczniowie wykonali
pomoce typu plansze, foliogramy, modele, które wzbogacą prezentację/.
Załącznik 1
METODA PROJEKTÓW
Metoda projektów umożliwia nabywanie umiejętności rozwiązywania różnych zadań lub

problemów. Rozwija postawy twórcze.
Metoda ta polega na wykonaniu przez uczniów zadań obejmujących pewną większą
partię materiału przez samodzielne sformułowanie tematu i samodzielne poszukiwanie
rozwiązania pod dyskretną opieką nauczyciela.
Wynikiem pracy uczniów jest:
− pisemne sprawozdanie - w którym zawarty jest opis rozwiązania postawionego problemu
i informacje porządkowe oraz
− część praktyczna wykonana przez uczniów w celu lepszego przedstawienia omawianego
zagadnienia.
Załącznik 2
KRYTERIA OCENIANIA
W ocenianiu należy uwzględnić umiejętności ukształtowane zgodnie założonym celem

projektu.
Szczególnie ważne są takie kryteria jak:
– poprawność formułowania zagadnienia,
– prawidłowość toku rozumowania,
– samodzielność i zaangażowanie,
– oryginalność i trafność rozwiązań,
– korzystanie z różnych źródeł informacji,
Ocenie podlegają przedstawiona dokumentacja – sprawozdanie z wykonania projektu,
oraz sama prezentacja.
Należy zwrócić również uwagę na estetykę części pisemnej (sprawozdania) jak
i materiałów wspomagających prezentację (np. plansze, foliogramy).

16
Załącznik 3
KONTRAKT
NA WYKONANIE PROJEKTU
W dniu .................................................. (dzień, miesiąc, rok)

zawarto kontrakt pomiędzy ..................................................
(nauczycielem)
i uczniami klasy : ....................
1. ...........................................................................
2. ..............................................................................
3. ..............................................................................
4. ..............................................................................
na wykonanie projektu, na temat:
.................................................................................................................................................
Szczegółowe zadania projektu:

– wybierz jedną z zasad lub metod wymiarowania,
– uzasadnij cel stosowania tej zasady /metody/,
– wyjaśnij ogólne założenia tej zasady /metody/ na wybranych przykładach,
– oceń wpływ danej zasady /metody/ na całość procesu wymiarowania.
Na mocy niniejszego KONTRAKTU:

1. Uczniowie zobowiązują się do wykonania projektu.
Złożenia pisemnego sprawozdania w dniu .....................................
i zaprezentowania projektu w dniu ................................................
2. Nauczyciel zobowiązuje się do:
opieki merytorycznej nad uczniami i ustala następujące terminy konsultacji:
......................................................
oraz oceny projektu wg ustalonych kryteriów.
Niewykonanie projektu w ustalonym terminie spowoduje wystawienie uczniom

cząstkowej oceny niedostatecznej.
Podpisy akceptujące treść kontraktu:

......................................................................... ....................................................
(podpisy uczniów) (podpis nauczyciela)

17
5. ĆWICZENIA
5.1. Informacja techniczna
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj rzut prostokątny brył geometrycznych: walca i ostrosłupa prostego
o podstawie prostokątnej.
Rys. Rzut aksonometryczny i płaszczyzny rzutowania prostokątnego[10, s. 32]

a) walca, b) ostrosłupa
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą rzutowania
prostokątnego i aksonometrycznego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami wykonywania rzutów prostokątnych,
2) przeanalizować sposób wykonania przykładowego rzutu prostokątnego np.
prostopadłościanu,
3) zapoznać się z rodzajami linii stosowanymi w rysunku technicznym i ich
przeznaczeniem,
4) wykonać osie wyznaczające płaszczyzny rzutowania,
5) narysować rzut z przodu walca (na płaszczyźnie I) – wg ustawienia bryły jak na
rysunku a),
6) przeprowadzić linie pomocnicze na płaszczyznę II i III,
7) narysować rzut walca z góry (na płaszczyźnie II),
8) przeprowadzić linie pomocnicze na płaszczyznę III,
9) wykonać rzut z boku (na płaszczyźnie III),
10) wykonać rzut ostrosłupa wg wskazówek podanych dla walca,
11) zaprezentować pracę.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– instruktaż wstępny,
– samokształcenie kierowane,
– ćwiczenia.

18
− rysunek przedstawiający rzut prostokątny np. prostopadłościanu,
− modele brył: walca ostrosłupa,
− poradnik,
− brystol, przybory do rysowania.
Ćwiczenie 2
Zwymiaruj rysunek.
Rys. Element do wymiarowania (skala 1:1) [7, s. 8]
Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą wymiarowania.
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze sposobem wymiarowania,
2) wpisać liczby wymiarowe zgodnie z zasadami wymiarowa, zachowując podziałkę 1:1
(wymiary na rysunku przed ich wpisaniem należy zmierzyć),
3) w odpowiednich miejscach wpisać znaki wymiarowe,
4) przedstawić pracę.

– instruktaż z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.
− rysunek z elementem do wymiarowania,
− poradnik,
− normy dotyczące wymiarowania,
− przybory do rysowania.

19
5.2. Materiały konstrukcyjne
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dobierz rodzaj materiału konstrukcyjnego do danego przedmiotu. Scharakteryzuj
materiały.
rodzaj materiału
przedmioty zalety wady
konstrukcyjnego
blat stołu do obróbki
ciasta
formy do wypieku
sztućce
...............
Nauczyciel powinien zaplanować, czy uczniowie pracują samodzielnie, czy w grupach ze
względu na organizację zajęć. Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni
w tematykę związaną z rodzajami materiałów konstrukcyjnych i jego właściwościami.
Uczeń powinien:
1) dobrać dwa rodzaje materiałów konstrukcyjnych, z których można wykonać przedmioty
podane w tabelce,
2) określić zalety i wady przedmiotów wykonanych z danych materiałów,
3) zaproponować przedmioty i scharakteryzować je jak poprzednio,
4) wypełnić tabelkę,
5) przeanalizować zapisy w tabeli,

− katalogi sprzętów i urządzeń stosowanych w przemyśle spożywczym,
− poradnik,
− zeszyt, przybory do rysowania i pisania.
Ćwiczenie 2
Biorąc pod uwagę zachowanie się materiałów konstrukcyjnych, scharakteryzuj rodzaj
odkształceń dla danej grupy materiałów: kruchych sprężystych i plastycznych.
20
Rys. Rodzaje odkształceń dla różnych materiałów [5, s. 87] a)......., b)........, c)........
Opisy:
1. Materiały ......................... nie wykazują odkształceń trwałych w dużym zakresie
obciążeń – po przekroczeniu granicy sprężystości można nadal zwiększać obciążenie zanim
nastąpi pęknięcie elementu.
2. Materiały ...................... zachowują sprężystość w dużym zakresie obciążeń, jednak przekroczenie
granicy sprężystości powoduje prawie natychmiast zniszczenie elementu.
3. W materiałach ...................... szybko pojawiają się odkształcenia plastyczne, lecz zniszczenie
następuje dopiero po znacznym przekroczeniu granicy sprężystości.
Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą pojęć
wytrzymałościowych.
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami odkształceń i ich efektami,
2) przeanalizować wykresy przedstawiające rodzaje odkształceń,
3) przeczytać i przeanalizować opisy charakteryzujące dany wykres,
4) dobrać opis do wykresu i danej grupy materiałów (kruchych, sprężystych, plastycznych),
5) przerysować wykresy i sporządzić opis dla danej grupy materiałów,

– samokształcenie kierowane.
− wykresy (plansze) przedstawiające rodzaje odkształceń,
− opisy wykresów przedstawiających rodzaje odkształceń,
− poradnik,

21
5.3. Części maszyn i urządzeń
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj czynności eksploatacyjno – konserwacyjne, które należy wykonać przy ubijarce
cukierniczej.
w tematykę związaną z budową, działaniem i obsługą ubijarki cukierniczej.
Uczeń powinien:
1) przeanalizować dokumentacje techniczno-ruchową ubijarki cukierniczej,
2) zapoznać się z budową, zasadą działania i obsługą ubijarki cukierniczej,
3) określić codzienne czynności eksploatacyjne,
4) określić czynności konserwacyjne i wskazać czas ich wykonywania,
5) odszukać na schemacie miejsca ubijarki (części maszyn), które należy poddać
codziennym czynnością eksploatacyjnym lub okresowym czynnością konserwacyjnym,
6) zapisać i zaprezentować pracę.

– dyskusja dydaktyczna,
− dokumentacja techniczno-ruchowa ubijarki cukierniczej,
− poradnik,
− zeszyt, przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Narysuj schemat układu napędowego wybranego urządzenia stosowanego w przemyśle
spożywczym (np. miesiarki widelcowej), omów jego działanie
Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą budowy, działania
miesiarki widelcowej oraz powinni wykazać się znajomością części maszyn i ich
przeznaczeniem.

22
Uczeń powinien:
1) przeanalizować dokumentacje techniczno-ruchową miesiarki widelcowej,
2) zapoznać się z budową i działaniem miesiarki widelcowej,
3) określić elementy składające się na układ napędowy dzieży i mieszadła,
4) narysować uproszczony schemat układu napędowego,
5) nazwać poszczególne części maszyn wchodzące w skład układu napędowego,
6) określić funkcję jaką spełniają w układzie napędowym poszczególne części maszyn,

– ćwiczenia.
− model urządzenia – miesiarki widelcowej,
− dokumentacja techniczno-ruchowa miesiarki widelcowej,
− poradnik,
− zeszyt, przybory do rysowania.

23
5.4. Maszyny typowe
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozróżnij na podstawie schematów pompy. Nazwij je i wymień ich główne elementy
budowy (dla pomp wyporowych określ elementy tłoczące).
Rys. Pompa ............. [12, s. 51]

1 – korpus, 2 – wirnik, 3 – uszczelnienie dławicowe
Rys. Pompa ............[12, s. 54]

1 - sprężyna, 2 – wlot płynu roboczego,
3 – membrana, 4 – zawory płytkowe (klapowe)
Rys. 10. Pompa .............. [12, s. 52] 1 - korpus, 2 – koła zębate
Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą klasyfikacji pomp
ich budowy i działania.
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z klasyfikacją pomp,

24
2) przeanalizować budowę i działanie pomp,
3) rozpoznać na schematach poszczególne pompy,
4) określić główne elementy budowy pomp,
5) zapisać i zaprezentować pracę.

− modele maszyn,
− poradnik,
− plansze lub foliogramy,
− dokumentacje techniczne,
Ćwiczenie 2
Określ zagrożenia jakie mogą wystąpić przy eksploatacji kotłów parowych i sposoby ich
zapobiegania.
w tematykę związaną z kotłami parowymi.
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z budową i zasadą działania kotłów parowych,
2) przeanalizować różnice związane z konstrukcją i eksploatacją kotłów parowych,
3) określić zagrożenia jakie mogą wystąpić przy eksploatacji kotłów parowych,
4) określić sposoby zapobiegania zagrożeniom, które mogą wystąpić przy eksploatacji
kotłów parowych,
5) zapisać i przedstawić pracę.

− dokumentacje techniczno-ruchowe kotłów,
− poradnik,

25
5.5. Instalacje, gospodarka wodno - ściekowa
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Narysuj schemat instalacji elektrycznej pomieszczenia produkcyjnego cukierni.
Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą instalacji
elektrycznej. Ponadto powinni w ramach wycieczki dydaktycznej obejrzeć pomieszczenia
produkcyjne cukierni pod względem montażu o i eksploatacji instalacji elektrycznej.
Uczeń powinien:
1) określić rodzaj i ilość zasilanych urządzeń oraz punktów świetlnych,
2) określić rodzaje instalacji (rodzaj napięcia) do wcześniej ustalonych założeń,
3) zaplanować ilość gniazd elektrycznych,
4) narysować rozmieszczenie instalacji,
5) zaznaczyć na schemacie rozmieszczenie zabezpieczeń (bezpieczników) oraz
wyłączników,
6) wykorzystać przy rysowaniu instalacji znormalizowane symbole i oznaczenia,

− normy,
− katalogi maszyn,
− dokumentacje techniczne urządzeń,
− poradnik,
− zeszyt, przybory do rysowania.
Ćwiczenie 2
Określ charakter „odpadów” powstałych w wyniku produkcji w zakładzie cukierniczym.
Zaproponuj sposób ich utylizacji i oczyszczania.
Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą zanieczyszczeń
środowiska powstałych w wyniku działalności zakładów przemysłu spożywczego. Ponadto
uczniowie powinni w ramach wycieczki dydaktycznej zaobserwować jaki rodzaj odpadów
powstaje podczas produkcji w zakładzie cukierniczym.

26
Uczeń powinien:
1) określić rodzaj produkcji w zakładzie cukierniczym,
2) wskazać rodzaj „odpadów” powstałych w wyniku tej produkcji,
3) zaproponować metody utylizacji lub oczyszczania „odpadów”,
4) zapisać i przedstawić pracę.

− podręczniki,
− poradnik,

27
5.6. Aparatura kontrolno - ściekowa
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj pomiar temperatury i wilgotności w pomieszczeniu np. w pomieszczeniu
magazynowym cukierni lub w pracowni zajęć praktycznych.
Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą urządzeń
pomiarowych. Nauczyciel powinien zorganizować wycieczkę dydaktycznej, w ramach której
można dokonać pomiarów temperatury i wilgotności w pomieszczeniu magazynowym.
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z przyrządami do pomiaru temperatury i wilgotności,
2) w zależności od rodzaju przyrządów pomiarowych dokonać (zgodnie z zaleceniami dla
danego przyrządu) odczytu wartości mierzonych parametrów,
3) zapisać wartości i jednostki mierzonych parametrów,
4) pomiar dokonać dwu- lub trzykrotnie w ciągu dnia,
5) zinterpretować wyniki pomiarów w odniesieniu do zalecanych parametrów, jakie
powinny panować w pomieszczeniu magazynowym (pracowni),
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

− przyrządy kontrolno – pomiarowe do pomiaru temperatury i wilgotności,
− opisy zasady działania poszczególnych przyrządów,
− instrukcje obsługi przyrządów kontrolno-pomiarowych,
− poradnik,
Ćwiczenie 2
Omów budowę i działanie manometru z rurką Bourdona.
Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą przyrządów
kontrolno-pomiarowych.

28
Rys. Schematy budowy manometru z rurką Bourdonam [4, s. 68]
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z opisem budowy manometru z rurką Bourdona,
2) przeanalizować schemat budowy manometru,
3) przeanalizować działanie manometru,
4) zaklasyfikować manometr z rurką Bourdona do odpowiedniej grupy manometrów,
5) narysować uproszczony schemat budowy manometru w zeszycie, zaznaczyć główne
elementy budowy manometru,
6) podpisać zasadę działania manometru,

− schemat (foliogram) manometru z rurką Bourdona,
− model manometru,
− poradnik,

29
5.7. Maszyny i urządzenia
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj charakterystyki porównawczej zakładów produkcyjnych (rzemieślniczych,
zmechanizowanych i zautomatyzowanych) pod kątem zastosowania maszyn i urządzeń
o różnym stopniu mechanizacji i automatyzacji.
zalety wady
zakład rzemieślniczy (pojedyncze maszyny
i urządzenia wymagają ręcznej obsługi, są
uzupełnieniem pracy ręcznej)
zakład zmechanizowany (maszyny
i urządzenia pracujące pojedynczo lub
w zespołach, wymagają obsługi ręcznej)
zakład zautomatyzowany (maszyny
i urządzenia pracujące pojedynczo lub
w zespołach – linie produkcyjne,
automatyczny proces obsługi)
Uczniowie powinni w ramach wycieczki dydaktycznej obejrzeć wyposażenie kilku
zakładów cukierniczych, zwracając szczególną uwagę na organizację pracy.
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z charakterystyką zakładów produkcyjnych,
2) określić cechy zakładów ze względu na stopień zmechanizowania i zautomatyzowania,
3) określić zalety i wady występujące w danym typie zakładu,
4) wypełnić tabelkę,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

– ćwiczenia.
− poradnik,
− arkusz papieru, przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Przedstaw za pomocą schematu blokowego układ automatycznej regulacji stosowany do
utrzymania stałej zadanej temperatury w piecu elektrycznym.

30
Rys. Układ regulacji w piecu ogrzewanym elektrycznie [2, s. 144]
Układ regulacji jest zbudowany z elektrycznego urządzenia ogrzewania, z włącznika
prądu elektrycznego, z termometru kontaktowego oraz z regulatora z pokrętłem do ustawiania
wartości temperatury wewnętrznej. Po włączeniu pieca ogrzewanie wnętrza jego komory
powoduje spirala grzejna zasilana prądem elektrycznym. Znajdujący się w komorze pieca
termometr mierzy temperaturę wewnętrzną i przesyła do regulatora ciągłe sygnały o bieżącym
stanie temperatury.
W przypadku nadmiernego wzrostu temperatury wewnętrznej (powyżej temperatury
zadanej) regulator powoduje wyłączenie dopływu prądu do spirali grzejnej i wyłączenie
ogrzewania. Piec, ochładzając się, obniża temperaturę wewnętrzną. Gdy zmaleje ona poniżej
akceptowanej wartości, regulator powoduje włączenie prądu do spirali grzejnej, prowadząc
ponownie do wzrostu temperatury. Proces wyłączania i włączania ogrzewania pieca trwa bez
przerwy w celu utrzymania temperatury na wybranym zadanym poziomie.
Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą układów
sterowania
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z pojęciem układu automatycznej regulacji,
2) przeanalizować układ regulacji temperatury w piecu,
3) narysować schemat blokowego układ automatycznej regulacji ,

– ćwiczenia.
− poradnik,

31
6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Charakteryzowanie maszyn
i urządzeń”
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
− zadania 1–3, 5–17, 20 są z poziomu podstawowego,
− zadania 4, 18, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące

oceny szkolne:
− dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

− dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
− dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,
− bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. b, 4. c, 5. a, 6. d, 7. b, 8. a, 9. a, 10. b, 11. d,

12. c, 13. a, 14. a, 15. c, 16. c, 17. b, 18. d 19. b, 20. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedź
1 Określić wymiar arkusza rysunkowego A P c
2 Wskazać przeznaczenie linii ciągłej cienkiej A P b
3 Określić pojęcie szkicu A P b
Obliczyć wymiary kwadratu
4 C PP c
przedstawionego w skali 1:3
5 Wskazać zawartość % węgla w stali A P a
Wskazać zastosowanie materiału
6 C P d
konstrukcyjnego
Wyjaśnić powstawanie procesu korozji
7 B P b
chemicznej
Wyjaśnić zjawisko odkształcenia
8 B P a
sprężystego

32
9 Wskazać różnice między osią, a wałem B P a
Ustalić kierunek obrotu kół

10 C P b
w przekładniach.
11 Określić cel smarowania części maszyn B P d
Wskazać pompę, w której odbywa się tzw.

12 A P c
„zalanie pompy”.
13 Określić cel stosowania sprężarki A P a
14 Wyjaśnić budowę agregatu chłodniczego B P a
Wskazać sposób zabezpieczenia przed

15 A P c
porażeniem prądem elektrycznym
Wskazać instalację, w której występuje
16 A P c
hydrofor
17 Dobrać przyrząd do pomiaru ciśnienia A P b
Określić cechę decydującą o dokładności

18 C PP d
pomiarowej termometru
Wskazać przykład urządzenia o działaniu
19 B PP b
ciągłym.
Nazwać zjawisko utrzymania wielkości
20 B P a
fizycznej na określonym poziomie.
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej dwutygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
5. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
6. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na
udzielanie odpowiedzi.
7. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, motywuj uczniów do rozwiązywania zadań).
8. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
9. Sprawdź testy i dokonaj zbiorczego zestawienia wyników.
10. Przeprowadź analizę ilościową i jakościową zadań (m.in. wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności).
11. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych uczniów.

33
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.

2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań wyboru wielokrotnego (tylko jedna odpowiedz jest prawidłowa).
5. Test składa się z pytań o różnym stopniu trudności: pytania 4, 18, 19 są z poziomu
ponadpodstawowego, pozostałe z poziomu podstawowego.
6. Odpowiedzi udzielaj na załączonej karcie odpowiedzi. Prawidłową odpowiedź zakreśl
„X”.
7. W przypadku pomyłki dotyczącej wyboru odpowiedzi poprzednio zaznaczoną odpowiedź
zakreśl „kółkiem” i zaznacz ponownie „X” właściwą odpowiedź.
8. Przestrzegaj podanej przez nauczyciela normy czasowej (40 min).
9. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
10. Porozumiewanie się z innymi uczniami lub korzystanie ze „środków pomocy” wiąże się
z otrzymaniem oceny niedostatecznej.
11. Jeżeli masz jakieś wątpliwości dotyczące testu spytaj nauczyciela.
12. Po skończonej pracy test wraz z kartą odpowiedzi oddaj nauczycielowi.
Życzę powodzenia
Materiały dla ucznia:
– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Wymiary 210 x 297 mm posiada arkusz

a) A2.
b) A3.
c) A4.
d) A5.
2. Linia ciągła cienka służy do rysowania

a) osi symetrii i linii wymiarowych.
b) linii wymiarowych i kreskowania przekrojów.
c) kreskowania przekrojów i osi symetrii.
d) krawędzi niewidocznych.
3. Szkic to rysunek, który

a) wykonuje się przy pomocy przyborów kreślarskich.
b) wykonuje się odręcznie bez zachowania skali.
c) wykonuje się tuszem na kalce.
d) posiada obramowanie i tabliczkę rysunkową.

34
4. Wymiary kwadratu o długości boku 60 mm narysowanego w skali 1:3 wynoszą
a) 20 x 60.
b) 180 x 180.
c) 20 x 20.
d) 60 x 60.
5. Stal to stop żelaza z węglem, o zawartości węgla

a) do 2%.
b) od 3%.
c) do 0.1%.
d) od 2%.
6. Materiał nie wykorzystywany do produkcji opakowań to

a) szkło.
b) drewno.
c) aluminium.
d) żeliwo.
7. Niszczenie materiałów pod wpływem działania gazów suchych to

a) odkształcenie.
b) korozja elektrochemiczna.
c) korozja chemiczna.
d) naprężenie.
8. Odkształcenie sprężyste ma miejsce, gdy po ustaniu działania siły zewnętrznej na ciało, to

ciało
a) powraca do pierwotnego kształtu.
b) nie powraca do pierwotnego kształtu.
c) powraca do pierwotnego kształtu lub nie, w zależności od miejsca przyłożenia siły.
d) powraca do pierwotnego kształtu lub nie, w zależności od liczby przyłożonych sił.
9. Oś od wału różni się

a) grubością.
b) długością.
c) łożyskowaniem.
d) przeznaczeniem.
10. W tym samym kierunku obracają się koła przekładni

a) ciernej.
b) łańcuchowej.
c) zębatej.
d) ślimakowej.
11. Smarowanie części maszyn nie zabezpiecza przed

a) korozją.
b) ścieraniem.
c) uszkodzeniem mechanicznym.
d) wyboczeniem.

35
12. Konieczność „zalania” pompy przed jej uruchomieniem dotyczy pompy
a) membranowej.
b) tłokowej.
c) odśrodkowej.
d) osiowej.
13. Sprężarki stosuje się by

a) zwiększyć ciśnienie par i gazów.
b) zwiększyć ciśnienie cieczy.
c) zmniejszyć ciśnienie par i gazów.
d) przemieszczać ciecze.
14. Bezpośrednio za sprężarką w agregacie chłodniczym znajduje się

a) skraplacz.
b) przestrzeń oziębiana.
c) parownik.
d) zbiornik.
15. W celu zabezpieczenia przed porażeniem prądem elektrycznym stosuje się

a) zestawianie odbiorników
b) rozdzielnice.
c) zerowanie.
d) transformatory.
16. Hydrofor jest elementem instalacji

a) kanalizacyjnej.
b) gazowej.
c) wodnej.
d) elektrycznej.
17. Do pomiaru ciśnienia stosujemy

a) higrometr.
b) manometr.
c) psychrometr.
d) pirometr.
18. O dokładności pomiarowej termometru decyduje

a) rodzaj skali termometru.
b) wielkość przedmiotu, którego temperaturę mierzymy.
c) wielkość termometru.
d) zakres mierzonej temperatury.
19. Urządzeniem o działaniu ciągłym jest:

a) sito ręczne.
b) piec przelotowy.
c) ubijarka cukiernicza.
d) dzielarka ręczna.

36
20. Utrzymanie pewnych wielkości fizycznych na określonym poziomie to
a) regulacja.
b) podejmowanie decyzji.
c) pomiar.
d) obserwacja.

37
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Charakteryzowanie maszyn i urządzeń
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
Odpowiedź Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:

38
TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Charakteryzowanie maszyn

i urządzeń”
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
− zadania 1, 3–8, 10–17, 19–20 są z poziomu podstawowego,
− zadania 2, 9, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące

oceny szkolne:
− dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
− dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
− dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,
− bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. b, 4. b, 5. c, 6. c, 7. a, 8. b, 9. b, 10. a, 11. b,

12. d, 13. c, 14. c, 15. a, 16. b, 17. a, 18. b 19. d, 20. d.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedź
Wskazać arkusz rysunkowy otrzymany
1 B P c
przez połączenie dwóch arkuszy A4
Obliczyć wymiary kwadratu
2 C PP b
przedstawionego w skali 4:1
Określić pojęcie przekroju
3 B P b
cząstkowego
4 Określić pojęcie uszlachetniania stopu B P b
Wyjaśnić skutki przekroczenia

5 B P c
naprężenia dopuszczalnego
Wskazać rodzaj połączenia, w którym
6 wykorzystuje się zjawisko topnienia B P c
metali
Określić sposób umożliwiający
7 zabezpieczenie elementów gwintowych C P a
przed samoczynnym odkręcaniem.
Dobrać rodzaj sprzęgła do grupy
8 C P b
sprzęgieł podatnych

39
Wskazać właściwe rozwiązanie
9 umożliwiające prawidłowe działanie C PP b
przekładni ciernej
10 Określić przeznaczenie pomp. B P a
Wskazać element roboczy sprężarki

11 A P b
Roots’a
Wskazać maszynę będącą pod
12 nadzorem Urzędu Dozoru A P d
Technicznego
Wskazać główne elementy budowy
13 A P c
sprężarkowego agregatu chłodniczego.
Scharakteryzować prąd zasilający
14 B P c
instalację miejską
Wskazać rodzaj zabezpieczenia
przeciwporażeniowego, w którym
15 B P a
przewód zerowy podłączony jest do
obudowy
Określić cel stosowania reduktora
16 A P b
w instalacji gazowej
Wskazać stosowny przyrząd,
17 umożliwiający pomiar bezkontaktowy B P c
temperatury
Wskazać urządzenie o działaniu
18 C PP b
ciągłym
Ocenić proces mechanizacji
19 C P d
i automatyzacji
Wskazać element nie spełniający
20 funkcji urządzenia ochronno- B P d
-zabezpieczającego
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej dwutygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
5. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
6. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
7. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, motywuj uczniów do rozwiązywania zadań).
8. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
9. Sprawdź testy i dokonaj zbiorczego zestawienia wyników.

40
10. Przeprowadź analizę ilościową i jakościową zadań (m.in. wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności).
11. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych uczniów.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.

2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań wyboru czterokrotnego (tylko jedna odpowiedz jest prawidłowa).
5. Test składa się z pytań o różnym stopniu trudności: pytania 2, 9, 18 są z poziomu
ponadpodstawowego, pozostałe z poziomu podstawowego.
6. Odpowiedzi udzielaj na załączonej karcie odpowiedzi. Prawidłową odpowiedź zakreśl
„X”.
7. W przypadku pomyłki dotyczącej wyboru odpowiedzi poprzednio zaznaczoną odpowiedź
zakreśl „kółkiem” i zaznacz ponownie „X” właściwą odpowiedź.
8. Przestrzegaj podanej przez nauczyciela normy czasowej (40 min).
9. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
10. Porozumiewanie się z innymi uczniami lub korzystanie ze „środków pomocy” wiąże się
z otrzymaniem oceny niedostatecznej.
11. Jeżeli masz jakieś wątpliwości dotyczące testu spytaj nauczyciela.
12. Po skończonej pracy test wraz z kartą odpowiedzi oddaj nauczycielowi.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Po złożeniu wzdłuż dłuższego boku dwóch arkuszy A4 otrzymamy arkusz

a) A1.
b) A2.
c) A3.
d) A5.
2. Wymiary kwadratu o długości boku 120 mm narysowanego w skali 4:1 wynoszą
a) 30 x 30.
b) 480 x 480.
c) 40 x 40.
d) 30 x 40.
3. Przekrój cząstkowy to
a) figura płaska leżąca w płaszczyźnie przekroju poprzecznego przedmiotu.
b) przekrój który uwidacznia tylko fragment przedmiotu.
c) rysunek wykonany w trzech rzutach.
d) rysunek składający się w połowie z widoku i w połowie z przekroju przedmiotu.
41
4. Uszlachetnianie stopu to
a) uzyskanie metalu szlachetnego z niemetali.
b) sposób zapobiegania korozji.
c) nadawanie metalom dobrych właściwości wytrzymałościowych.
d) pokrywanie metali specjalną powłoką nadającą mu połysk.
5. Po przekroczeniu naprężenia dopuszczalnego, dane ciało ulega

a) odkształceniu sprężystemu.
b) odkształceniu plastycznemu.
c) zniszczeniu.
d) zmianom wewnętrznym.
6. Zjawisko topnienia metali w wysokiej temperaturze jest wykorzystywane do trwałego

łączenia elementów metodą
a) nitowania.
b) klejenia.
c) spawania.
d) wpustową.
7. W celu zabezpieczenia gwintów przed samoczynnym odkręceniem należy

a) zastosować podkładki sprężyste.
b) posmarować odpowiednim smarem.
c) zamontować złączki.
d) łączyć elementy w warunkach podwyższonej temperatury.
8. Do sprzęgieł podatnych należy sprzęgło

a) Cardana.
b) z pierścieniem gumowym.
c) kłowe.
d) tarczowe.
9. Koła przekładni ciernej są

a) kołami zębatymi.
b) wyłożone materiałem zwiększającym siłę tarcia.
c) malowane powłoką zmniejszającą siłę tarcia.
d) idealnie gładkie.
10. Pompy służą do

a) przemieszczania cieczy z poziomu niższego na wyższy.
b) przetłaczania dużych objętości gazów.
c) przemieszczania par i gazów z poziomu niższego na wyższy.
d) przetłaczania cieczy z obszaru o ciśnieniu wyższym do obszaru o ciśnieniu niższym.
11. Element roboczy w sprężarce Roots’a to

a) śmigło.
b) tłoki krzywkowe.
c) wirnik z łopatkami.
d) tłok.

42
12. Urząd Dozoru Technicznego wydaje pozwolenie na użytkowanie
a) pomp.
b) sprężarek.
c) urządzeń chłodniczych.
d) kotłów parowych.
13. Do głównych elementów sprężarkowego agregatu chłodniczego należą:

a) sprężarka, zawór bezpieczeństwa,
b) parownik, podgrzewacz pary,
c) zawór dławiący, parownik,
d) skraplacz, garnek kondensacyjny.
14. Miejska instalacja elektryczna zasilana jest prądem

a) stałym o napięciu 50 V.
b) stałym o napięciu 230 V.
c) zmiennym o napięciu 230 V.
d) zmiennym o napięciu 400 V.
15. Połączenie obudowy maszyny z przewodem zerowym sieci elektrycznej to

a) zerowanie.
b) napięcie bezpieczne.
c) izolacja.
d) uziemnienie.
16. Reduktor w instalacji gazowej służy do

a) rozwidlenia przewodów rurowych.
b) zmniejszenia wartości ciśnienia gazu.
c) zamykania dopływu gazu.
d) nadania zapachu gazu.
17. Do mierzenia temperatury metodą bezkontaktową służy

a) psychrometr.
b) termometr rozszerzalnościowy.
c) pirometr.
d) manometr.
18. Urządzeniem o działaniu ciągłym jest

a) przesiewacz odśrodkowy.
b) wilk.
c) ubijarka cukiernicza.
d) piec obrotowy.
19. Cechą mechanizacji i automatyzacji procesów produkcyjnych jest

a) brak możliwości dobrej i stałej jakości produktów.
b) minimalne zużycie energii.
c) mała lecz różnorodna produkcją.
d) eliminowanie ciężkiej pracy ręcznej pracowników.

43
20. Do urządzeń ochronno - zabezpieczających maszyny nie należą
a) fotokomórki.
b) bezpieczniki.
c) wyłączniki krańcowe.
d) pokrowce ochronne.

44
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Charakteryzowanie maszyn i urządzeń
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
Odpowiedź Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:

45
7. LITERATURA
1. Błaszkiewicz Z.: Podstawy techniki. Cz.1. 2Mpi2, Poznań 2002
2. Błaszkiewicz Z.: Podstawy techniki. Cz.2. 2Mpi2, Poznań 2002
3. Bożenko L.: Maszynoznawstwo WSiP, Warszawa 1996
4. Dąbrowski A.: Aparatura i urządzenia techniczne w przemyśle spożywczym. WSiP,
Warszawa 1996
5. Dąbrowski A.: Podstawy techniki w przemyśle spożywczym. WSiP, Warszawa 1999
6. Fijałkowski K., Mac S. Maszynoznawstwo. Państwowe Wydawnictwa Szkolnictwa
Zawodowego, Warszawa 1973
7. Giełdowski L.: Wymiarowanie. WSiP, Warszawa 1999
8. Grzesińska W.: Wyposażenie techniczne zakładów. WSiP, Warszawa 2005
9. Jarczyk A.: Technologia żywności. WSiP, Warszawa 2001
10. Paprocki K.: Rysunek Techniczny. WSiP, Warszawa 1996
11. Potycki A.: Podstawy technologii i konstrukcji mechanicznych. WSiP, Warszawa 1995
12. Warych J.: Aparaty i urządzenia przemysłu chemicznego i przetwórczego. WSiP,
Warszawa 1996
Literatura metodyczna
1. Niemierko B.: Ocenianie szkolne bez tajemnic. Wydawnictwa Szkolne
i Pedagogiczne, Warszawa 2002
2. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Wydawnictwo Instytutu
Technologii Eksploatacji, Radom 1995

46

Cukiernik 741 (01) O1.03 N

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cukiernik 741 (01) O1.03 N

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MINISTERSTWO EDUKACJI

Charakteryzowanie maszyn i urządzeń 741[01].O1.03

Poradnik dla nauczyciela

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 741[01]. O1.03

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

Metody nauczania–uczenia się:

Formy organizacyjne pracy uczniów:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach

OPISY CZĘŚCI MASZYN I RYSUNKI

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA OCEN /Grupa 1/

Lp. Imię i nazwisko

LITERA oznaczająca CYFRA oznaczająca NAZWA

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Szkic planszy zbiorczej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

W czasie zajęć będą kształtowane umiejętności ponadzawodowe:

Metody nauczania–uczenia się:

Formy organizacyjne pracy uczniów:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Realizując projekt uczniowie zobowiązani są do sporządzenia sprawozdania wg

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Metoda projektów umożliwia nabywanie umiejętności rozwiązywania różnych zadań lub

W ocenianiu należy uwzględnić umiejętności ukształtowane zgodnie założonym celem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W dniu .................................................. (dzień, miesiąc, rok)

Szczegółowe zadania projektu:

Na mocy niniejszego KONTRAKTU:

Niewykonanie projektu w ustalonym terminie spowoduje wystawienie uczniom

Podpisy akceptujące treść kontraktu:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. Rzut aksonometryczny i płaszczyzny rzutowania prostokątnego[10, s. 32]

Sposób wykonania ćwiczenia

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. Element do wymiarowania (skala 1:1) [7, s. 8]

Sposób wykonania ćwiczenia

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

Sposób wykonania ćwiczenia

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. Pompa ............. [12, s. 51]

Rys. Pompa ............[12, s. 54]