UDK 693.

1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977

351.785

İÇİNDEKİLER

0 - KONU, TARİF, KAPSAM...................................................................................... 1

0.1 - KONU........................................................................................................................ 1
0.2 - TARİFLER................................................................................................................. 1
0.2.1 • Kârgir Duvar ........................................................................................................................ 1
0.2.2 - Harç ..................................................................................................................................... 1
0.2.3 - Yõğma Kârgir Yapõ ............................................................................................................... 1
0.2.4 - Yarõm Kârgir Yapõ ................................................................................................................ 1
0.2.5 - Duvar Taşlan ....................................................................................................................... 1
0.2.6 - Taşõyõcõ Duvar...................................................................................................................... 1
0.2.7 - Taşõyõcõ Olmayan Duvar ...................................................................................................... 1
0.2.8 - Destek Duvarõ ...................................................................................................................... 1
0.2.9 - Desteklenen Duvar .............................................................................................................. 1
0.2.10 - Narinlik............................................................................................................................... 2
0.2.11 - Desteklenme Aralõğõ .......................................................................................................... 2
0.2.12 - Desteklenme Yüksekliği .................................................................................................... 2
0.2.13 - Duvar Taşlarõnõn Basõnç Dayanõmõ ................................................................................... 2
0.2.14 - Karma Duvar...................................................................................................................... 2
0.2.15 - Tabakalanma Yüzeyi ......................................................................................................... 2
0.2.16 - Boyana Taş........................................................................................................................ 2
0.2.17 - Bağlantõ Taşõ...................................................................................................................... 2
0.2.18 - Taş Uzunluğu..................................................................................................................... 2
0.2.19 - Emniyet Gerilmesi Anma Değerleri ................................................................................... 2
0.2.20 - Emniyet Gerilmesi Hesap Değeri ...................................................................................... 2
0.3 - KAPSAM ................................................................................................................... 2
1 - MALZEME............................................................................................................. 2
1.1 - DUVAR TAŞLARI ...................................................................................................... 2
1.1.1 - Doğal Taşlar ........................................................................................................................ 2
1.1.2 - Yapay Taşlar........................................................................................................................ 3
1.2 - HARÇ ........................................................................................................................ 3
1.3 - BAĞLAYICI MEDDE.................................................................................................. 3
1.4 - AGREGA................................................................................................................... 3
1.5 - SU ............................................................................................................................. 4
2 - PROJE VE HESAP ESASLARI ............................................................................ 4
2.1 - GENEL ...................................................................................................................... 4
2.2 - AFET BÖLGELERİNDE YAPILACAK YAPILAR ........................................................ 5
2.3 - YIĞMA KÂRGİR YAPILARDAKİ DUVARLAR........................................................... 5
2.3.1 - Taşõyõcõ Duvarlar.................................................................................................................. 5
2.3.2 - Taşõyõcõ Olmayan Duvarlar ................................................................................................ 12
2.4 - YARIM KÂRGİR YAPILARDAKİ DUYARLAR ...........................................................13
2.5 - KARMA DUVARLAR ................................................................................................13
2.6 - DUVAR EMNİYET ÇEKİLMELERİ............................................................................14
2.6.1 - Doğal Taştan Yapõlan Duvarlarda Emniyet Gerilmeleri..................................................... 14
2.6.2 - Yapay Taşlardan Yapõlan Duvarlarda Emniyet Gerilmeleri............................................... 16
2.6.3 - Karana Duvarlarda Emniyet Gerilmeleri ............................................................................ 18
3 - YAPIM VE UYGULAMA KURALLARI................................................................ 18
3.1 - GENEL .....................................................................................................................18
3.2 - MALZEMENİN HAZIRLANMASI..............................................................................18
3.3 - DUVARLARIN ÖRÜLMESİ.......................................................................................19
3.3.1 - Doğal Taşlar ile Yapõlmõş Duvarlarda Örgü....................................................................... 20
3.3.2 - Yapay Taşlarla Yapõlan Duvarda Örgü.............................................................................. 23
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

KARGİR DUVARLAR
HESAP VE YAPIM KURALLARI

0 - KONU, TARİF, KAPSAM

0.1 - KONU
Bu standard, yõğma kârgir ve yarõm kârgir yapõlardaki kârgir duvarlar ile betonarme karkas yapõlardaki
taşõyõcõ olmayan kârgir duvarlarõn tasarõm ve hesaplanmasõ ile yapõlmasõnda gözönünde
bulundurulmasõ gerekli kurallara dairdir.

0.2 - TARİFLER

0.2.1 • Kârgir Duvar

Kârgir Duvar, doğal taşlarõn veya tuğla, beton, briket, kireç kumtaşõ gazbeton blok vb. yapay taşlarõn,
kireç, çimento vb. bir mineral bağlayõcõ ile yapõlmõş harç kullanõlarak örülmesi yolu ile oluşturulan yapõ
elemanõdõr. Duvar olarak yararlanmak amacõ ile bir kalõp içine dökülen betonun oluşturduğu yapõ
elemanõ ve harçsõz olarak Madde 2.6.1.1 ve 3.3.1.1 de açõklandõğõ gibi yapõlan kuru duvarlar da kârgir
duvar sayõlõr.

0.2.2 - Harç
Harç, mineral bağlayõcõlar, kum ve yeterli miktardaki suyun ve gerektiğinde harcõn özeliklerini
geliştirmek amacõ ile kullanõlan katkõ maddelerinin karõştõrõlmasõ ile elde edilen bir yapõ malzemesidir.

0.2.3 - Yõğma Kârgir Yapõ

Yõğma kârgir yapõ, taşõyõcõ duvarlarõ Madde 0.2.1 de açõklanan kârgir duvar tarifine uyan ve
döşemeleri betonarme veya betonarmenin verdiği kadar yatay bütünlük (rijitlik) sağlayan başka bir tip
döşeme olan yapõdõr.

0.2.4 - Yarõm Kârgir Yapõ

Yarõm kârgir yapõ, taşõyõcõ duvarlarõ Madde 0.2.1 de açõklanan kârgir duvar tarifine uyan ve döşemeleri
Madde 0.2.3 de açõklanan yõğma kârgir yapõ tanõmõ dõşõnda kalan yapõdõr.

0.2.5 - Duvar Taşlan

Duvar taşlan, duvarlarõn yapõmõnda harç ile birlikte kullanõlan, doğal taşlar ile tuğla, beton briket, kireç
kumtaşõ vb. yapay taşlardõr.

0.2.6 - Taşõyõcõ Duvar

Taşõyõcõ duvar, kat döşemelerinde oluşan faydalõ ve ölü yüklerle duvarlarõn kendi ağõrlõklarõ gibi düşey
yüklerin ve rüzgâr yükü gibi yatay yüklerin alõnarak temel zeminine kadar iletilmesini, genel olarak
basõnç gerilmeleri altõnda kalarak sağlayan duvarlardõr.

0.2.7 - Taşõyõcõ Olmayan Duvar

Taşõyõcõ olmayan duvar, yapõda kendi ağõrlõğõndan başka herhangi bir yük taşõmayan duvarlardõr.

0.2.8 - Destek Duvarõ

Destek duvarõ, yapõda herhangi bir taşõyõcõ duvarõn karşõ karşõya kalacağõ düşey ve yatay yükler
altõnda burkulmadan ayakta kalabilmesini (stablitesini) sağlamak amacõ ile kullanõlan, diğer taşõyõcõ
veya özel olarak bu amaçla yapõlmõş duvarlardõr.

0.2.9 - Desteklenen Duvar

Desteklenen duvar, karşõlaşacağõ yükler altõnda burkulmadan ayakta kalabilmesi için destek duvarlarõ
ile desteklenmiş taşõyõcõ duvardõr.

1
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

0.2.10 - Narinlik
Narinlik, bir duvarõn ardõşõk iki döşeme plağõ veya kiriş ya da hatõllar arasõnda kalan kõsmõnõn gerçek
yüksekliğinin, duvar anma kalõnlõğõna oranõdõr.

0.2.11 - Desteklenme Aralõğõ

Desteklenme aralõğõ, taşõyõcõ duvarõn kendisini destekleyen ayni taraftaki ardõşõk iki destek duvarõnõn
eksenleri arasõnda yatay olarak ölçülen uzaklõktõr.

0.2.12 - Desteklenme Yüksekliği

Desteklenme yüksekliği, taşõyõcõ duvarõ destekleyen ardõşõk iki döşemenin eksenleri arasõnda yüşey
olarak ölçülen uzaklõktõr.

0.2.13 - Duvar Taşlarõnõn Basõnç Dayanõmõ

Duvar taşlarõnõn basõnç dayanõmõ, bu taşlarõn standardlannda anõlan ve o standardlarda tarif edildiği
şekilde bulunan basõnç dayanõmlarõdõr.

0.2.14 - Karma Duvar

Karma duvar, çeşitli nedenlerle yapõmõnda farklõ iki cins duvar taşõ kullanõlan ve taş cinslerinden biri
duvarõn bir yüzünü diğeri ise öbür yüzünü oluşturacak şekilde örülen duvarlardõr.

0.2.15 - Tabakalanma Yüzeyi

Tabakalarõma yüzeyi, doğada tortul taşlarõn oluşmasõ sõrasõnda yer alan tabaka düzlemleri ve bu
düzlemlere paralel yüzeylerdir.

0.2.16 - Boyana Taş

Boyuna taş, duvarda kullanõlan doğal veya yapay taşlardan, en büyük boyutu duvar yüzüne paralel
gelecek şekilde yerleştirilen taştõr.

0.2.17 - Bağlantõ Taşõ

Bağlantõ taşõ, duvarda kullanõlan doğal veya yapay taşlardan, en büyük boyutu duvar yüzüne dik
gelecek şekilde yerleştirilen taştõr.

0.2.18 - Taş Uzunluğu

Taş uzunluğu, duvar taşõnõn en büyük boyutudur.

0.2.19 - Emniyet Gerilmesi Anma Değerleri

Emniyet gerilmesi anma değeri, kullanõlan duvar taşõna ve harç cinsine göre belirlenen ve duvarõn yük
taşõma açõsõndan etkinliğini gösteren bir değerdir.

0.2.20 - Emniyet Gerilmesi Hesap Değeri

Emniyet gerilmesi hesap değeri, duvarõn narinliği ile emniyet gerilmesi anma değeri gözönünde
tutularak bulunan ve proje ve hesap uygulanmasõnda gözönünde bulundurulan gerçek emniyet
gerilmesi değeridir.

0.3 - KAPSAM
Bu Standard, yõğma kârgir ve yarõm kârgir yapõlardaki kârgir duvarlar ile betonarme karkas yapõlardaki
taşõyõcõ olmayan kârgir duvarlarõn hesap ve yapõm kurallarõnõ kapsar. Kârgir olmayan duvarlarõ, fabrika
bacalarõnõ vb. özel yapõlan ve hafif bölme duvarlarõnõ kapsamaz.

1 - MALZEME
Bu standardõn uygulanacağõ kârgir duvarlarõn yapõmõnda kullanõlacak malzemenin aşağõdaki
maddelerde açõklanan özeliklerde bulunjnasõ gerekir.

1.1 - DUVAR TAŞLARI

1.1.1 - Doğal Taşlar

Kârgir duvarlarõn yapõmõnda kullanõlacak doğal taşlar ocak taşõ olmalõ ve bünyelerinde çatlak kõsõmlar
ve hava etkisi ile ayrõşmõş veya ayrõşmaya başlamõş kõsõmlar bulunmamalõdõr. Taşlarõn, elde edildikleri

2
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

ocağõn açõk yüzeyine yakõn yerlerinden çõkarõlmõş olanlarõnõn, hava tesirleri ile ayrõşmõş, bozulmuş
veya rengi değişmiş kõsõmlarõ, taş ocağõnda iken temizlenmeli ve yapõ yerine getirilmiş olan taşlarõn hiç
bir yerinde, bu şekilde bozulmuş, ayrõşmõş veya renk değiştirmiş kõsõmlarõn bolunmamasõ
sağlanmalõdõr.
1)
Duvar yapõmõnda kullanõlacak doğal taşlarõn TS 699 a göre bulunacak en küçük basõnç dayanõmlarõ
cinslerine göre Çizelge-1 de verilen değerlerden küçük olmamalõdõr.

NOT - Çizelge - 1 de anõlanlarõn dõşõnda kalan doğal yapõ taşlarõnõn kullanõlmasõ halinde, yukarõdaki
diğer özelliklerin gerçekleşmiş bulunmasõ koşulu ile, basõnç dayanõm sonuçlarõna göre yük taşõma
bakõmõndan girebileceği dayanõm grubu ve taşõma gücü saptanõr.

ÇİZELGE - 1 Doğal Duvar Taşlarõnõn Dayanõm Gruplarõna Göre En Küçük Basõnç Dayanõmlarõ
En Küçük
Dayanõm Basõnç
Grubu Taş Cinsleri Dayamam
2
kgf/cm

I Kireçtaşõ, (kalker) traverten, kireç 350

bağlayõcõlõ kumtaşõ

II Yoğun kireçtaşõ, dolomit, bazalt 500

III Silis bağlayõcõlõ kumtaşõ grovak 800

vb.

IV Granit, siyenit, diorit, melafir, 1200

diabaz vb.

1.1.2 - Yapay Taşlar

Kârgir duvarlarõn yapõmõnda kullanõlacak yapay taslardan harman tuğlalarõ TS 704'e fabrika tuğlalarõ
TS 705'e, kireç kumtaşlarõ TS 808'e gazbeton bloklar TS 453'e ve betondan duvar briketleri ise TS
406'ya uygun özelikte olmalõdõr.

Mevcut bir eski duvarõn yõkõmõndan çõkan yapay taşlar, ilgili standardõn öngördüğü bütün özelikleri
taşõdõklarõ gerekli deneylerin yapõlmasõ sureti ile saptan-madõkça duvar yapõmõnda kullanõlmamalõdõr.

1.2 - HARÇ
Duvar yapõmõnda kullanõlacak olan harcõn oluşturulmasõnda yararlanõlacak agrega ve bağlayõcõ
maddeler uygun miktarlarda karõştõrõlarak duvar harcõ elde edilir.
Duvar harcõ karõşõmlarõnda, harç grubuna göre gerekli agrega ve bağlayõcõ miktarlarõ, hacim olarak
Çizelge - 2 de verilen değerlere uygun olmalõdõr. Harca, kullanõlacağõ yere ve koşullara uygun
kõvamda olabilmesini sağlayacak miktarda su katõlmalõ, özel hal ve gerekler dõşõnda, yerleştirildiği
derzden akõp giderek derzi kõsmen boş bõrakacak kadar akõcõ olmayan ve kolay işlenebilen plastik bir
kõvam gerçekleştirilmelidir. Harcõn özelikleri TS 2848 de belirtilenlere uygun olmalõdõr

1.3 - BAĞLAYICI MEDDE

Kârgir duvarlarõn yapõmõnda kullanõlacak harca karõştõrõlacak bağlayõcõ maddelerden kireç TS 30,
Çimento TS 19 a ve harç çimentosu ise TS 22 ye uygun özelikte olmalõdõr

1.4 - AGREGA
Harç yapõmõnda yararlanõlacak olan agrega TS 2717'ye uygun özelikte olmalõdõr

1) Atõf yapõlan Türk Standardlannõn numaralan ve yayõn tarihleri bu metnin sonunda belirtilmiştir.

3
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

ÇlZELGE - 2 Duvar Harcõ Karõşõmlarõ (Hacim Olarak)

Harç Grubu Kum Çimento Harç Kireç Hamuru Toz Kireç

Çimentosu
A — 3 1 — — —

B 1 4 1 — — —

2 4 1 1/2 — —

3 4 1 — — 1/2

4 4 1 — — 1

C 1 7-9 1 2 — —

2 5 1 — — —

3 5 1 — 1 —

D 1 6-8 1 — 2 —

2 6-8 1 — 3

3 2-3 — 1 — —

E — 3 — — 1 —

1.5 - SU
Harç yapõmõnda kullanõlacak suda organik maddeler, madensel ve organik yağlar, endüstri artõklarõ ile
kullanõlacak bağlayõcõya zararlõ olabilecek miktarlardaki mangan bileşikleri ve lağõm sularõ ile amonyum
tuzlarõ ve SO3 bulunmamalõdõr.
Bu konuda kullanõlacak suyun en iyisi içilebilecek özelikteki sular olmakla birlikte, evvelce denenmiş ve
olumlu sonuç alõnmõş bulunan bütün sular bu amaçla kullanõlabilir.

2 - PROJE VE HESAP ESASLARI

2.1 - GENEL
Duvar taşlarõnõn, harçlõ veya harçsõz olarak yanyana ve Üst Üste belirli bir yöntemle dizilmesi yolu ile
örülerek yapõlan duvarlarõn kararlõlõğõ (stabilite) ve özellikle yatay yükler karşõsõnda devrilmeme
(yõkõlmama) güvenliği, kendilerine dik başka duvarlar veya döşemeler ile desteklenerek sağlanmõş
olmalõdõr. Bu suretle rüzgar vb. yatay yük ve etkilerin temel zeminine kadar güvenlikle iletilebilmesi
sağlanmalõ ve bu husus gerektiğinde hesapla da gösterilmelidir.
Desteklenmemiş duvar yüksekliği, duvarõn anma kalõnlõğõnõn 20 katõndan büyük olmamalõdõr, înşa
edilecek destek duvarlarõnõn kalõnlõk ve aralõklarõnõn saptanmasõnda Madde 2.3.1.4 de açõklanan
hususlara uyulmasõ halinde rüzgar kuvvetleri vb. yatay kuvvetlerin temele iletümesindeki güvenliğin
hesapla gösterilmesi gerekli değildir. Hal binalarõ vb. kat yüksekliği, fazla olan binalarla,
desteklenmemiş duvar yüksekliğinin duvar anma kalõnlõğõna oranõnõn (narinlik) 20 den büyük olduğu
binalarda, rüzgar kuvvetleri ve diğer yatay kuvvetlerin gerek desteklenen duvarlarda ve gerekse
destek duvarlarõnda oluşturacağõ yatay ve düşey yükler ve gerilmeler bu duvarlarõn boyutlan-
dõnlmasõnda gözönünde tutulmalõ ve bunlarõn kararlõlõğõ (devrilmeme güvenliği) hesapla gösterilmelidir.
Yõğma kârgir yapõlar bodrum hariç 5 tam kata kadar, yarõm kârgir yapõlar ise bodrum hariç 2 tam kata
kadar yapõlabilir.
Yapõnõn saçak kotu üzerinde metal veya ahşap teras korkuluklarõ, bölmeleri kârgir olmayan ve hafif
malzemeden yapõlmõş çatõ katlan, yukarõdaki paragrafta anõlan bina katlarõna ilâveten yapõlabilir.

4
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

Ancak, alanõ binanõn zemine oturduğu alanõn 1/3 ünü geçen çatõ katlan ile yapõda birden fazla sayõda
bodrum katõnõn bulunmasõ halinde her büyüklükteki ikinci ve daha sonraki bodrum inşaatõ, tam kat
sayõlõr.
Madde 2.3.1.2, 2.3.1.3 ve 2.3.1.4 de belirtilen hususlara uyulmakla birlikte, seçilen duvar kalõnlõğõnõn
yeterliliği açõkça görülmüyor, yada bu konuda şüpheye düşülüyorsa, lüzumlu duvar kalõnlõğõ yapõlacak
statik hesaplarda, kullanõlacak duvar taşlan ve harç gruplarõ konusunda Çizelge - 1, Çizelge - 12,
Çizelge - 13, Çizelge - 14 ve Çizelge - 15 de verilen değerlere uyulmalõdõr.
Duvar kalõnlõklarõnõn saptanmasõnda õsõ geçirme, ses geçirme, rutubet ve yangõn iletme konularõnda
duvarlarõn rolü gözönünde tutulmalõ, õsõ etkilerinden korunma bakõmõndan TS 825 de öngörülen
hususlara uyulmalõdõr.

2.2 - AFET BÖLGELERİNDE YAPILACAK YAPILAR

Afet bölgelerinde yapõlacak yapõlar için, yürürlükteki afet yönetmeliğinin ilgili hükümleri bu standardda
öngörülenlere ilâveten aynca gözönünde bulundurulmalõdõr.

2.3 - YIĞMA KÂRGİR YAPILARDAKİ DUVARLAR

Yõğma kârgir yapõlardaki duvarlar, yapõdaki fonksiyonlarõ bakõmõndan
— Taşõyõcõ duvarlar,
— Taşõyõcõ olmayan duvarlar, olmak üzere iki çeşittir.

2.3.1 - Taşõyõcõ Duvarlar

Taşõyõcõ duvarlar, yapõdaki hareketli ve ölü düşey yükler ile, rüzgar vb. yatay yüklerin taşõnmasõnda,
daha çok basõnç gerilmeleri karşõsõnda kalan düzlemsel yapõ elemanlarõ olup yapõdaki yeri bakõmõndan
— Taşõyõcõ dõş duvarlar,
— Taşõyõcõ iç duvarlar olmak üzere iki çeşittir.
Taşõyõcõ duvarlardan ardaşõk katlarda birbirlerinin üstünde yer alanlarõn birbirlerine iletecekleri yüklerin
ekzantrik olmamalarõ için, taşõyõcõ duvarlarõn eksenlerinin temelden çatõya kadar aynõ düşey düzlem
içinde bulunmasõ sağlanmalõdõr. Duvar kalõnlõğõnõn değiştiği yerlerde duvarlarõn eksenlerinin aynõ
düşey düzlemi içine alõnmasõ mümkün olmadõğõ takdirde, taşõyõcõ dõş dõş duvarlarda duvann dõş
yüzeylerinin, taşõyõcõ iç duvarlarda ise duvarlarõn ayni tarafta kalan herhangi birer yüzeylerinin aynõ
düşey düzlem içine alõnmasõ sağlanmalõdõr.
2
Taşõyõcõ duvarlarõn yapõmõnda kullanõlacak doğal taşlarõn basõnç dayanõmõ 350 kgf/cm den küçük
olmamalõdõr. Yapay taşlardan fabrika tuğlalannda.TS 705 de belirtilen dolu tuğlalar ile düşey delikli
tuğlalarõn seyrek delikli ve az delikli tipleri ve klinker tuğlalarõ taşõyõcõ duvar yapõmõnda kullanõlabilir.
Çok delikli tuğlalar ile yatay delikli tuğlalar taşõyõcõ duvarlarõn yapõmõnda kullanõlmamalõdõr. Gazbeton
2
duvar bloklarõnda yalnõz basõnç dayanõmõ en az 50 kgf/cm olanlar, taşõyõcõ duvarlarõn yapõmõnda
kullanõlabilir. Kireç kum-taşlanndan TS 808 de belirtilen dolu kireçkumtaşlan ile deliklerinin alanlarõ
toplam alt yüzey alanõnõn % 35 inden büyük olmayan delikli kireç kumtaşõ, taşõyõcõ duvarlarõn
yapõmõnda kullanõlabilir. Delik alanlarõ toplamõ, alt yüz alanõnõn % 35 inden büyük olan delikli
kireçkumtaşlan ile boşluklu kireçkumtaşlan, taşõyõcõ duvarlarõn yapõmõnda kullanõlmamalõdõr.
Beton biriketlerden sadece dolu beton briketler taşõyõcõ duvarlann yapõmõnda kullanõlabilir. Boşluklu
beton briketler taşõyõcõ duvarlann yapõmõnda kullanõlmamalõdõr.

Duvar yapõmõnda başka amaçlar ile imal edilmiş tuğlalar ve beton bloklar duvar yapõmõnda
kullanõlmamalõdõr.

Bodrum duvarlarõnda E ve D—3 grubu harç kullanõlmamalõdõr. Taşõyõcõ duvarlarda A, B, C ve D grubu

harçlarõn kullanõlmasõ tercih edilmelidir. E grubu harç, bodrum hariç en çok iki katlõ yapõlarõn, kalõnlõğõ
29 cm den küçük olmayan taşõyõcõ duvarlar ile, taşõyõcõ olmayan duvarlann yapõmõnda kullanõlabilir.

İç duvarlarda, bazõ kõsõmlarõnõn daha ince örülmesi suretiyle düşey nişler yapõlabilir. Duvarda oluşturu-
lacak bu gibi duvar nişlerinin arkasõnda kalan duvar kalõnlõğõ ve duvar nişinin boyuttan bakõmõndan
Çizelge - 3 de belirtilenlere uyulmasõ halinde, bu nişler için bir hesap tahkiki yapõlmasõ gerekmez.
Taşõyõcõ duvarlarda, düşey olmayan nişler yapõlmamalõdõr.

5
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

ÇİZELGE - 3 İç Davarda Hesap Tahkiki Gerektirmeden Bõrakõlabilecek Düşey Niş Boyutlarõ

Duvar Niş Boyuttan
Kalõnlõğõ
cm Genişlik Kalõn Duvar Kalõnlõğõ cm
cm
19 ≤40 9

29 ≤40 9

≤60 19

≥39 ≤50 9

≤60 ≥19

≤75 29

2.3.1.1 - Temeller
Taşõyõcõ duvarlara gelen ve bunlar tarafõndan aşağõya doğru iletilen düşey ve yatay yüklerin temel
duvarlarõ ile ve güvenli bir şekilde temel zemninine aktarõlmasõ sağlanmalõdõr. Temel derinliği
saptanõrken yapõ yerindeki don derinliği gözönünde tutulmalõ ve temel duvarlarõ bu kotun altõna inecek
biçimde düzenlenmelidir. Yapõlarõn temel duvarlarõ, oturmalarõn ve özellikle farklõ oturmalarõn
oluşmasõna ve bundan dolayõ yapõnõn üst kõsõmlarõnda çatlaklarõn ve diğer hasarlarõn meydana
gelmesine neden olmayacak şekilde düzenlenmeli ve bu konuda temel zemininin özelikleri gözönünde
tutulmalõdõr.

Bu nedenle temel duvarlarõnõn altõnda en az 25 cm kalõnlõkta betonarme sömel hatõllarõ yapõlmalõ ve bu

hatõllarõn genişliği temel duvarõnõn iki yanõndan en az 5 cm taşmak üzere temel duvarõnõn genişliğinden
en az 10 cm daha büyük olmalõdõr.

Bu sömel hatõllarõnda en az 10 mm çapõnda 6 tane boyuna donatõ çubuğu ile 25 cm aralõk ile 6 mm
çaplõ düşey etriye konulmuş bulunmalõdõr.

Yapõ yerinin meyilli olmasõ halinde temeller basamaklõ olarak ta düzenlenebilir. Bu takdirde basamak
yüksekliği 40 cm den fazla ve basamak uzunluğu 1,50 m den az olmamalõdõr.

Temel zemininin sağlam kaya olmasõ halinde sömel hatõlõ yapõlmasõndan vazgeçilebilir.

2.3.1.2 - Taşõyõcõ Dõş Davarlar

Taşõyõcõ dõş duvarlarõn sõvasõz kalõnlõklarõ õsõ ve ses yalõtõmõ gibi nedenler ile daha büyük duvar
kalõnlõklarõ gerekmediği hallerde ve Madde 2.3.1.4 de açõklandõğõ gibi desteklenmiş bulunmalarõ koşulu
ile Çizelge - 4, Çizelge - 5 ve Çizelge - 6 da verilen değerlerden daha az olmamalõdõr.

Bu konuda, deprem bölgelerindeki yapõlar için Madde 2.2 ‘de belirtilenlere uyulmalõdõr.
2
Ortalama basõnç dayanõmõ 30 kgf/cm olan harman tuğlalarõ .bodrumlu veya bodrumsuz sadece zemin
katõ bulunan yapõlar ile zemin katõ üzerinde bir katõ bulunan yapõlarda kullanõlabilir. Daha çok katlõ
yapõlardaki taşõyõcõ duvarlarõn yapõmõnda Çizelge - 4 de görüldüğü gibi sadece, ortalama basõnç
2
dayanõmõ 50 kgf/cm den küçük olmayan harman tuğlalarõ kullanõlabilir.

6
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

ÇİZELGE - 4 Bodrum Katõndan Başka Üç Tam Katõ Bulunan Binalarda Minimum Taşõyõcõ Dõş
Duvar Kalõnlõklarõ (cm)
Yukarõdan Duvar Cinsleri
İtibaren Doğal Taş Beton Harman Fabrika Dolu Beton Briket,
Katlar Duvar 1) Duvar Tuğlasõ Tuğlasõ Kireç Kumlasõ vb.
(Moloz) Duvar 3) Duvar 2) Yapay Taş Duvar
2)

1 — — 29 29 29

2 — — 29 29 29

3 (zemin) 50 — 29 29 29

Bodrum 50 25 — — 39

1) Moloz taş duvarlar için

2) Madde 2.3.1 de açõklanan koşullar ile
2
3) Harman tuğlasõnõn ortalama basõnç dayanõmõ en az 50 kgf/cm
olmak koşulu ile

Çizelge - 4, 5 ve 6 doğal taş duvarlar için verilen kalõnlõk çekiçle kabaca düzeltilmiş taş duvarlarda 45
cm ve yönü taşõ ve kesme taş duvarlarda ise 40 cm olarak alõnabilir.

ÇİZELGE - 5 Bodrumundan Başka Dört Tam Katõ Bulunan Binalarda Minimum Taşõyõcõ Dõş
Duvar Kalõnlõklarõ (cm)

Duvar Cinsleri

Doğal Taş Beton Harman Fabrika Dolu Beton

Yukarõdan Duvar 1) Duvar Tuğlasõ Tuğlasõ Briket, Kireç
İtibaren (Moloz) Duvar Duvar 2) Kumtaşõ vb.
Katlar Yapay Taş Duvarõ
2)
1 — — — 29 29

2 — — — 29 29

3 — — — 29 29

4 (zemin) 50 — — 29 29

Bodrum 50 25 — — 39

1) ve 2) Çizelge - 4 deki gibidir.

7
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

ÇİZELGE - 6 Bodrumdan Başka Beş Tam Katõ Bulunan Binalarda Minimum Taşõyõcõ Dõş Duvar
Kalõnlõktan (cm)
Duvar Cinsleri

Yukarõdan Doğal Taş Beton Harman Fabrika Dolu Beton

İtibaren Duvar 1) Duvar Tuğlasõ Tuğlasõ Briket, Kireç
Katlar (Moloz) Duvar Duvar 2) Kumtaşõ vb.
Yapay Taş Duvar
2)

1 — — — 29 29

2 — — — 29 29

3 — — — 29 29

4 — — — 29 29

5 (zemin) 50 — — 39 39

Bodrum 50 25 — — 39
1) ve 2) Çizelge - 4 deki gibidir.

Pencere ve kapõ gibi boşluklarõn arasõnda kalacak kolon veya ayak gibi dolu duvar kõsõmlarõnõn
uzunluğu ki tarafõndaki boşluklarõn büyük açõklõklõ olanõn açõklõğõnõn 1/5 inden küçük olmamak koşulu
ile en az 49 cm olacaktõr. Pencere veya kapõ boşluğu kenarõ ile bina köşesi arasõnda kalacak dolu
duvar parçasõnõn uzunluğu 69 cm den küçük olmamalõdõr.

Bunun mümkün olmadõğõ hallerde, gerekli hesap tahkiki yapõlmak ve Üst ve alt kat hatõllarõna
bağlanmak koşulu ile hatõl bağlantõlarõ tertiplenmelidir.

Lüzum görüldüğünde yapõlacak statik hesaplarõn sonucunda, Çizelge - 4, 5 ve 6 da belirtilen

değerlerden daha büyük duvar kalõnlõklarõnõn gerektiğinin anlaşõlmasõ halinde, bu statik hesaplarda
bulunan duvar kalõnlõklarõ proje ve uygulamalar için esas alõnmalõ veya Madde 2.6.2 de belirtildiği gibi,
daha yüksek dayanõmlõ taşlar ve uygun harç grubu kullanõlarak yapõlacak hesap sonuçlarõna
uyulmalõdõr. Bodrumdaki taşõyõcõ dõş duvarlarõn yapõmõnda tuğla kullanõlmamalõdõr.

Bodrum duvarlarõnõn yapõmõnda beton kulanõlmak istenirse, bu beton en az, TS 500 de belirtilen W b28
160 sõnõfõ niteliğinde veya daha iyi nitelikte bir beton olmalõdõr.

Bodrum katõn duvarlarõnõn su basman kotuna kadar olan kõsõmlarõnõn yapõmõnda kulanõlacak yapay
2
taşlarõn basõnç dayanõmlarõ 50 kgf/cm den küçük olmamalõ ve bu duvarlarõn örülmesinde E grubu ve
D - 3 grubu harçlar kullanõlmamalõdõr.

Bodrumdaki taşõyõcõ dõş duvarlarda narinlik değeri 10 dan büyük olmamalõdõr. Bu duvarlarõn projelen-
dirilmesinde, bodrum kat serbest yüksekliğinin 2,70 m den büyük olmamasõ, Madde 2.3.1.4 de
belirtilen esaslara uygun olarak desteklenmiş bulunmasõ, dõş tarafõndaki tabu zeminin yükselerek gider
bir şeyi bulunmamasõ veya bu şevin 1/5 den büyük olmamasõ ve bu zemine etkiyen ve hesaplarda
gözönünde tutulmasõ gereken herhangi bir sürşarj yükünün bulunmamasõ koşullan ile, bu duvarlara
etkiyen toprak itkisinin hesaplanmasõndan vazgeçilebilir. Bu koşularõn bulunmamasõ halinde duvarlarõn
boyutlandõrõlmasõnda toprak itkisi de gözönünde tutulmalõdõr.

Çizelge - 4, 5 ve 6 da yukarõdan itibaren (1) ve (2) ci kat olarak belirtilen katlarda, döşeme üstünden
döşeme üstüne ölçülen kat yükseklikleri 2,70 m den bu duvarlara oturan döşemenin çalõşma açõklõğõ
4,50 m den büyük değilse ve bu katõn üstünde çatõdan başka bir yapõ kõsmõ bulunmuyorsa, taşõyõcõ dõş
duvar kalõnlõğõ 19 cm olabilir. Ancak bu takdirde bu taşõyõcõ duvarlara hiç bir yatay yükün iletilmemesi
sağlanmõş olmalõ ve bu duvarlar sadece düşey yükler karşõsõnda bulunmalõdõr. Bu duvarlarõn
yapõmõnda A, B veya C grubu harçlar kullanõlmalõ ve kullanõlacak yapay taşlarõn ortalama basõnç
2
dayanõmõ en az 80 kgf/cm olmalõdõr. Bodrumlu veya bodrumsuz bir katlõ binalarla, bodrumlu veya

8
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

kodrumsuz zemin katõnõn üstünde bir katõ bulunan binalarda bu paragrafta açõklanan koşularõn
bulunmasõ kaydõ ile dõş taşõyõcõ duvarlarõn kalõnlõğõ 19 cm yapõlabilir.

Bodrumlu veya bodrumsuz sadece zemin katõ olan veya zemin katõ üzerinde bir katõ bulunan ve
yukarõdaki paragrafta belirtilen koşulara uymayan binalarda taşõyõcõ dõş duvarlarõn kalõnlõklarõ
konusunda Çizelge - 4 de verilen değerlere uyulmalõdõr.

Bir taşõyõcõ dõş duvar boyunca plandaki boşluk uzunluklarõnõn toplamõ bütün duvar uzunluğunun
bodrum katlarõnda % 40 õnõ ve diğer katlarda % 60 õnõ geçmemelidir. Taşõyõcõ dõş duvarlarda, duvar
boyunca plandaki boşluk uzunluklarõ toplamõnõn bodrum katlarda % 35 ten ve diğer katlarda % 50 den
büyük olduğu hallerde, bu duvarlardaki kapõ ve pencere lentolarõ kat döşemesi hatõllarõna kadar
uzatõlarak bu hatõllara bağlanmalõ veya, aralarõnda birleştirilerek sürekli bir ara hatõlõ oluşturulmalõdõr.

Gerektiğinde, statik hesaplar yapõlarak taşõyõcõ duvarlarõn en gayri müsait yerinde oluşan gerilmelerin
hiç bir zaman Çizelge - 12, 14 ve 16'da verilen değerleri geçmediği gösterilmelidir. Taşõyõcõ dõş
duvarlarda niş yapõlmamalõdõr.

2.3.1.3 - Taşõyõcõ İç Duvarlar

Taşõyõcõ iç duvarlarõn kalõnlõklarõ, bu duvarlarõn Madde 2.3.1.4 de belirtildiği gibi desteklenmiş olmalarõ
koşulu ile Çizelge - 7, 8 ve 9 da verilen değerlerden küçük olmamalõdõr.

Kolon veya ayak şeklindeki çok kõsa duvarlarõn uzunluğun 39 cm den küçük olmamalõ ve bu kõsõmlar
mümkün olduğu kadar büyük taşlar kullanõlarak oluşturulmalõdõr. Bu gibi ayaklarõn taşõma kapasiteleri
hesapla tahkik edilmelidir.

ÇİZELGE - 7 Bodrumdan Başka Üç Tam Katõ Bulunan Binalarda Minimum Taşõyõcõ İç Duvar
Kalõnlõklarõ (cm)
Duvar Cinsi

Yukarõdan Doğal Taş Beton Harman Fabrika Tuğlasõ

itibaren Duvar 1) Duvar Tuğlasõ Dolu Beton Briket,
Katlar (Moloz) Duvar 2)3) Kireç Kumlasõ vb.
Yapay Taş Duvar
2)
1 — — 19 19

2 — — 29 19

3 (zemin) 50 — 29 29

Bodrum 50 25 39 39

1) Moloz taş duvarlar için 2) Madde 2.3.1.3 de belirtilenlere uyulmasõ

koşulu ile 3) Sadece, ortalama basõnç dayanõmõ 50 kgf/cm2 den
küçük olmayan harman tuğlalarõ için

9
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

ÇİZELGE - 8 Bodrumdan Başka Tam Katõ Bulunan Binalarda Minimum Taşõyõcõ İç Duvar
Kalõnlõklarõ (cm)
Duvar Cinsi
Yukarõdan Doğal Taş Beton Harman Fabrika Tuğlasõ,
itibaren Duvar 1) Duvar Tuğlasõ Dolu Beton Briket,
Katlar (Moloz) Duvar Kireç Kumtaşõ vb.
Yapay Taş Duvar
2)

1 — — — 19
2 — — — 19
3 — — — 29
4 (zemin) 50 — — 29
Bodrum 50 25 — 39
1) ve 2) Çizelge - 7 deki gibidir.

Taşõyõcõ iç duvarlar ve bunlarõ destekleyen destek du varlarõ ile ilgili diğer boyutlar Çizelge - 9 da
verilenlere uygun olmalõdõr.

Taşõyõcõ iç duvarlarda, duvar boyunca plandaki kapõ ve pencere boşluklarõnõn uzunluklarõnõn toplamõ,
bütün duvar uzunluğunun % 40 õndan büyük olmamalõdõr.

Taşõyõcõ iç duvarlarda narinlik değeri 18 den büyük olmamalõdõr. Bodrum duvarlarõnda E ve D-3 grubu
harçlar kullanõlmamalõdõr.

Duvar yapõmõndan başka maksatlar ile imal edilmiş beton bloklar veya tuğlalar taşõyõcõ iç duvarlarõn
yapõmõnda kullanõlmamalõdõr.

Taşõyõcõ iç duvarlarda kullanõlacak doğal taşlar ile, tuğla, beton blok ve kireç kumtaşõ gibi yapay
taşlarda arnacak özelikler Madde 2.3.1.2 de belirtildiği gibidir.
2
Ortalama basõnç dayanõmõ 30 kgf/cm olan harman tuğlalarõ bu maddede belirtilenlerin gerçekleşmesi
koşulu ile bodrumlu veya bodrumsuz sadece zemin katõ olan veya zemin katõnõn üzerinde bir katõ bulu-
nan binalarõn taşõyõcõ iç duvarlarõnõn yapõmõnda kullanõlabilir. Bu halde duvar kalõnlõklarõ Çizelge - 7 de
verilen değerlere uygun olmalõdõr.

Bodrumlu veya bodrumsuz sadece zemin katõ bulunan veya zemin katõnõn üzerinde bir katõ olan
binalarda taşõyõcõ iç duvar kalõnlõklarõ için, bodrumlarda Çizelge - 7 deki değerlere aynen uyulmalõ,
bodrumun üstündeki katlar için ise Çizelge - 7 de yukarõdan aşağõya doğru sõralanan katlara karşõlõk
verilen duvar kalõnlõklarõ gözönünde tutulmalõdõr. Harman ve fabrika tuğlasõ, dolu beton briket, kireç
kumtaşõ vb. yapay duvar taşlan ile yapõlan taşõyõcõ iç duvarlarõn Çizelge - 7, 8 ve 9'da görüldüğü gibi 19
cm kalõnlõkta yapõlabilmesi için, kat yüksekliği 3,25 m den büyük olmamalõ, bu taşõyõcõ duvarlara oturan
döşemenin, duvarõn iki tarafõnda kalan ve duvar doğrultusuna dik açõklõktan 4,50 m den 2) ve bu
2
döşemedeki hareketli yükün (varsa hafif bölme duvarlarõnõn yükü dahil) 275 kgf/m den fazla bulun-
mamalõ, büyük açõklõğõn duvara dik olmasõ halinde ise, iki istikamette çalõşan döşemelerde büyük
açõldõk ve tek istikamette çalõşan döşemelerde çalõşma açõklõğõna dik açõklõk 5,50 m den büyük
olmamalõdõr.

Duvarlarda, bazõ kõsõmlarõn daha ince örülmesi suretiyle nişler yapõlabilir. Taşõyõcõ iç duvarlarda oluş-
turulacak bu gibi nişlerin arkasõnda kalan duvar kalõnlõğõ ve duvar nişinin boyutlarõ bakõmõndan Madde
2.3.1 de belirtilen hususlara uyulmalõdõr.

2) İki istikamette çalõşan döşemeler için küçük açõklõk, tek istikamette çalõşan döşemelerde çalõşma
açõklõğõ

10
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

ÇİZELGE - 9 Bodrumdan Başka Beş Tam Katõ Bulunan Binalarda Minimum Taşõyõcõ İç Duvar
Kalõnlõklarõ (mm)
Yukarõdan Duvar Cinsi
İtibaren
Katlar Doğal Taş Beton Harman Fabrika Tuğlasõ,
Duvar 1) Duvar Tuğlasõ Dolu Beton Briket,
(Moloz) Duvar Kireç Kumtaşõ vb.
Yapay Taş Duvar
2)

1 — — — 19

2 — — — 19

3 — — — 29

4 — — — 29

5 (zemin) 50 — — 29

Bodrum 50 25 — 39

1) ve 2) Çizelge - 7 deki gibidir.

2.3.1.4 - Duvarlarõn Desteklenmesi

Duvarlar, özellikle taşõyõcõ duvarlar, güvenlikle ayakta kalabilmeleri ve etkisi altõnda bulunduklarõ düşey
ve yatay yükler altõnda devrilmelerinin önlenmesi için destek duvarlarõ ile desteklenmelidirler. Bu
amaçla kullanõlacak destek duvarlarõnõn destekledikleri duvara dik olarak tertiplenmeleri esastõr.
Bununla birlikte desteklenen duvar, kendisine dik ve Çizelge - 10 da belirtilen boyut ve aralõklardaki
duvarlar ile desteklenmiş bulunuyor ise, yapõnõn plandaki şeklinin dikdörtgenden farklõ bulunmasõ
nedeni ile duvarõn iki başõndaki duvarlar ile yaptõğõ açõ dik olmayabilir.
Destekleme, yalnõz bu amaç için yapõlmõş duvarlar tarafõndan yerine getirilebileceği gibi, taşõyõcõ
duvarlardan da bu maksatla yararlanõlabilir. Destek duvarlarõnõn bu amaç için yeterli sayõlabilmesi için
aksi hesapla gösterilmedikçe yükseldiklerinin en az 1/3 ü kadar bir uzunlukta olmalarõ gerekir. Gerek
desteklenen duvarlar ve gerekse destek duvarlan ile ilgili boyutlar, Çizelge - 10'da belirtilen değerlere
uygun olmalõdõr.

ÇİZELGE - 10 Desteklenen Duvarlarõn Boyutlarõna Gdre Gerekli Destek Duvar Boyuttarõ

Desteklenen Kat Yüksekliği Destek Destek Duvarõ
Duvarõn Kalõnlõğõ (Destekleme Duvarõnõn Aralõklarõ
(cm) Yükseldiği) (m) Kalõnlõğõ (Destekleme
(cm) Aralõğõ) (m)

19 ≤2,70 19 ≤5,50

≤3,00 ≤5,50

≤3,25 ≤4,50

≥29 ≤3,00 ≥19 ≤9,00

≤4,00 ≤8,00

≤5,00 ≤7,00

11
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

Bir destek duvarõ, desteklediği duvarõn sadece bir tarafõnda kalabileceği gibi, iki taraflõ da olabilir (Şekil
- 1). Ancak desteklenen duvarõn her iki tarafõndaki destek duvarlarõnõn aralõklarõ yani desteklenmemiş
duvar uzunluktan Çizelge - 10 da belirtilen değerlere uygun olmalõdõr. (Şekil - 2).

Destek duvarlarõnda kapõ boşluklarõnõn bulunmasõ halinde, tektaraflõ destek duvarlarõnda destekleme
noktasõna en yakõn boşluğun bu noktaya uzaklõğõ, kapõ boşluğu yüksekliğinin 1/5 indenve 50 cm den
küçük olmamalõdõr. İki taraflõ destek duvarlarõnda ise destekleme noktasõnõn iki tarafõndaki ilk kapõ
boşluklarõ arasõndaki dolu duvar uzunluğu kapõ boşluğu yüksekliğinin 1/5 inden ve 60 cm den küçük
olmamalõdõr (Şekil . 3).

Yukarõda destek duvarlarõ için öngörülen koşullarõ taşõmayan duvarlar destekleme duvan olarak kabul
edilemez.

Herhangi bir nedenle bir betonarme döşeme taşõyõcõ duvarlara kayõcõ (hareketli) mesnetler ile
oturtulmuş ise, bu gibi döşemelerin destekleme fonksiyonlarõnõ yeterince yerine getiremiyecekleri
gözönüne alõnarak bunlarõn oturduğu duvarlar, hatõl kirişleri veya statik bakõmdan bunlara eşdeğer
tedbirler ile güvence altõna alõnmalõdõr. Bu gibi hallerde hatõl kirişleri veya bunlarõn yerini alan tedbirler
o noktada duvara gelen düşey yükün 1/100 üne eşit bir yatay yük ve varsa rüzgar yükü de gözönünde
tutularak boyutlandõrümalõdõr. Yapõlacak hesaplamalarda , bu gibi hallerde kayõcõ mesnetlerde azda
olsa bir miktar sürtünme kuvvetinin yer alacağõ düşünülerek bu sürtünme kuvvetlerinin oluşturacağõ
yükler de gözönünde tutulmalõdõr. Yapõda kalkan duvarlarõnõn bulunmasõ halinde, bu duvarlar, destek
duvarlarõ ve kolonlar tarafõndan yeterince desteklenmemiş iseler, çatõ konstrüksiyonuna çekme
kuvvetlerine de dayanõklõ bir biçimde bağlanarak ankre edilmelidirler.

Kat döşemeleri, Üzerine oturarak yüklerini ilettikleri taşõyõcõ duvarlara en az 20 cm yüksekliğinde ve

duvar kalõnlõğõna eşit genişlikteki hatõllar ile mesnetlendirilmeli ve her iki yöndeki donatõ demirlerinin
uçlarõ bu hatõllarõn içinde, duvar eksen düzleminin ayõrdõğõ diğer yanda hatõlõn diğer yüzüne kadar
uzanmalõdõr. Bu hatõllarda en az 4 ∅ 12 veya 6 ∅10 luk boyuna donatõ ile, yeterli aralõklarla konulmuş
6
en az ∅ lõk etriyeler bulunmalõdõr.

Kat döşemelerinden ve çatõ konstrüksiyonundan gelebilecek münferit yükler, eksantrik olmamak ve du-
vara iletilmek şartõ ile bu duvarlara taşõtõlabilir. Bu takdirde yükün 60° lik bir açõ ile yayõlacağõ gözönün-
de tutularak duvardaki gerilmeler hesaplanmalõ ve bunlarõn Çizelge - 12, 14 ve 16 da verilen değerleri
geçmediği gösterilmelidir (Şekil - 4).

Ancak bu hesabõn sonucu ne olursa olsun 19 cm kalõnlõğõndaki taşõyõcõ duvarlara verilebilecek en

büyük münferit yük 4 ton dan daha büyük olmamalõdõr.

Sadece destekleme amacõ ile yapõlmõş herhangi bir destek duvarõ; yapõnõn herhangi bir katõndan o
kattaki kendi ağõrlõğõndan daha fazla bir yük alõyor ise, bu destek duvarõ taşõyõcõ duvarlar için geçerli
olan esaslara göre boyutlandõrõlõr.

2.3.2 - Taşõyõcõ Olmayan Duvarlar

Taşõyõcõ olmayan duvarlar esas itibarile kendi ağõrlõklarõndan başka bir yük taşõmayan yapõ elemanlarõ
olmalarõna rağmen, meydana gelebilecek rüzgar yükü, deprem etkisi vb. yatay yükleri, yanõnda
bulunan ve temas halinde bulunduğu taşõyõcõ duvar, döşeme plağõ, kolon vb. yük taşõyabilen yapõ
elemanlarõna güvenle iletebilecek şekilde yapõlmõş bulunmalõdõr.

2.3.2.1 - Taşõyõcõ Olmayan Dõş Davarlar

Genellikle karkas yapõlarda bulunan bu çeşit duvarlarõn içinde yer aldõğõ ve yapõnõn ardõşõk iki kolonu
ile iki kirişinin çevrelediği karkas gözünün (yapõ boşluğu) açõklõk ve yüksekliği ile, bu gözün subas-man
kotundan yüksekliği, bunlarõn düzenlenmesi ve projelendirilmesinde önem taşõr.

Böyle bir karkas gözünde yer alan taşõyõcõ olmayan duvarõn açõklõk (uzunluk) ve yüksekliğinden büyük
olanõn küçüğüne oranõ (e) ile gösterilirse, taşõyõcõ olmayan dõş duvarlar için, herhangi bir hesap
2
tahkikinin yapõlmasõ gerekmeden yapõlabilecek en büyük duvar alanlarõ m olarak, (e) oranõna ve
duvarõn yerden yüksekliği ile duvarõn kalõnlõğõna bağlõ olarak Çizelge - 11 de gösterilmiştir. Çizelge -
11 de (e) oranõnõn 1 ve 2 değerlerinin karşõlõklarõ verilmiştir, (e) oranõnõn 1 ve 2 arasõndaki değerlerine
karşõlõk maksimum duvar alanõ büyüklükleri enterpolasyon yapõlarak bulunur.

12
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785
2
ÇİZELGE - 11 Taşõyõcõ Olmayan Dõş Duvarlarõn En Büyük Yapõm Alanlarõ (m )
Duvar Duvarõn su Basma Kotundan Yüksekliği
Kalõnlõğõ
cm <8m 8 ~ 20 m > 20 m

e = 1,00 e ≥ 2,00 e = 1,00 e ≥ 2,00 e = 1,00 e ≥ 2,00

9 9 7 7 4 6 3

19 22 15 15 10 10 6

29 38 30 30 20 20 15

Duvarõn su basma kotundan yüksekliği bulunurken, duvarõn oturduğu döşeme kotu gözönünde tutulur.
Çizelge - 11 de verilen sõnõr değerleri aşmayan ve çevredeki kiriş kolon ve döşeme gibi taşõyõcõ yapõ
tasõmlarõna bitişik bulunan ve yapõmõnda A, B veya C grubu harç kullanõlmõş bulunan, taşõyõcõ olmayan
dõş duvarlar için herhangi bir statik tahkik yapõlmasõ gerekmez. Bu gibi duvarlarõn, binanõn kiriş, kolon
ve döşeme gibi taşõyõcõ kõsõmlarõna temas halinde bulunan bölümlerinin örülmesi sõrasõnda taşõyõcõ
kõsõmlar ile iyi bir bağlantõ sağlanmalõ ve değme yerlerinde oluşan derzler, duvarõn örülmesinde
kullanõlan harç ile sõkõca doldurulmalõdõr.

2.3.2.2 - Taşõyõcõ Olmayan îç Duvarlar

Taşõyõcõ olmayan iç duvarlar kat döşemelerinin yapõmõndan sonra örüleceği ve genellikle bu
döşemelere yük olarak etki yapacağõ gözönünde tutulmalõ ve olabildiği kadar hafif malzeme
kullanõlmalõdõr. Bu duvarlarõn ağõrlõklarõ, varsa sõva ve kaplama dahil 700 kgf/m den büyük olmamalõdõr.
Taşõyõcõ olmayan iç duvarlarõn döşemeler yerine taşõyõcõ betonarme kirişlere oturtulmasõ halinde
ağõrlõklarõ 700 kgf/m den daha büyük olabilir.

Taşõyõcõ olmayan iç duvarlarõn döşemelere oturtulmasõ halinde bunlarõn uzunluklarõ 4,00 m yi aşma-
mah ve örme sõrasõnda A veya B grubu harçlar kullanõlmalõdõr.

2.4 - YARIM KÂRGİR YAPILARDAKİ DUYARLAR

Yarõm kârgir yapõlar bodrum katõ hariç olmak ve kat yüksekliği 3,00 m’yi geçmemek üzere en çok iki
tam katlõ olarak yapõlabilir. Yapõnõn saçak kotunun üzerinde metal veya ahşap teras korkuluktan,
bölmeleri kârgir olmayan ve hafif malzemeden yapõlmõş ve en çok 2,70 m kat yüksekliğinde çatõ katlan
ayrõca yapõlabilir. Ancak alanõ binanõn zemine oturduğu alanõn 1/3 ünü geçen çatõ katlan tam kat
sayõlõr.
Yarõm kârgir yapõlarda döşemeyi oluşturan elemanlar ile dõş taşõyõcõ duvarlar en çok 2,00 m aralõklar ile
ve çekme kuvveti de alabilecek biçimde sağlamca ank-rajlanmõş olmalõdõr. Bu ankraj bağlantõlarõ
duvarõn dolu kõsõmlarõna veya pencerelerin arasõndaki duvar kolonlarõna rastlatõlmalõdõr. Ankrajõn
yapõldõğõ pencere arasõ kolonun uzunluğu 0,80 m den daha küçük olmamalõdõr.

Döşemenin çalõşma doğrultusuna (en büyük gerilme doğrultusu) paralel olan duvarlarda yapõlan
ankraj-lar en az 1,00 m genişlikteki bir döşeme şeridini veya en az iki döşeme kirişini veya nervürü
kavrayacak şekilde bu döşeme veya kirişlerin içine sokulmuş bulunmalõdõr. Taşõyõcõ dõş duvarlar ile
ankraj lanmõş aynõ doğrultudaki kirişlerden, herhangi bir iç duvar üzerinde çakõşanlar birbirlerine
çekme kuvvetlerini de iletebilecek bir şekilde bağlanmõş olmalõdõr.
Yarõm kârgir yapõlardaki duvarlarõn yapõmõnda, taşõyõcõ dõş duvarlarõn kalõnlõğõ en az 29 cm olarak ve
destek duvan aralõğõ 5,50 m yi geçmemek üzere Madde 2.3 de belirtilen diğer hükümler geçerlidir.

2.5 - KARMA DUVARLAR

Bir duvarõn yapõmõnda çeşitli amaçlarla iki cins yapõ taşõ, örneğin doğal yönü taşõ ve tuğla, beton briket
ve tuğla, doğal yönü taşõ ve beton briket kireç kum-taşõ ve beton briket gibi farklõ iki çeşit yapõ taşõnõn
birlikte kullanõldõğõ karma duvarlarõn yapõmõnda aşağõdaki hususlara uyulmalõdõr.

13
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

Karma duvarlarda kullanõlan farklõ taş cinslerinden biri duvarõn bir yüzünü ve diğeri ise öbür yüzünü
oluşturacak ve iki tabaka birbiri ile örgü tekniği esaslarõna göre bağlanacak şekilde düzenlenir.

Karma duvarõn kalõnlõğõ, tabakalarõ oluşturan duvar taşlarõnõn herbiri ile yapõlabilecek duvarlarõn
minimum kalõnlõklarõnõn toplamõndan küçük olmayacak ve iki duvar tabakasõ arasõnda Madde 3.3.1 ve
Madde 3.3.2 de açõklanan biçimde iyi bir bağlantõnõn sağlanabilmesi için gerekli örgü kurallarõnõn
uygulanabilmesine yeterli olabilecek şekilde saptanmalõdõr.

Karma duvarlarda, birbiri ile örgü kurallarõna göre bağlanan iki duvar tabakasõ arasõnda bütün duvar
uzunluğunca devam eden ve (A) ve (B) grubu harçlardan biri ile olabildiğince boşluksuz olarak
doldurulmuş ortalama 2 cm kalõnlõkta derzler bulunmalõ ve duvarõn her tabakasõnõn örülmesinin
bitirilmesinden sonra sõradaki bütün düşey derzlerin doldurulmasõ bir sonraki sõranõn örülmesine
başlanõlmadan önce tamamlanmõş bulunmalõdõr (Şekil - 5).

Karma duvarlarõn narinliğinin hesaplanmasõnda gerçek kalõnlõk ve yükseklik değerleri gözönüne

alõnmalõ ve bu duvarlar narinlik değeri 10 dan büyük olmayacak şekilde tertiplenmelidirler.

2.6 - DUVAR EMNİYET ÇEKİLMELERİ

Duvarlarõn emniyet gerilmelerinin bulunmasõnda, duvarõn narinliği de gözöhünde tutulur. Narinliğin
hesaplanmasõnda, duvarõn kat döşemeleri arasõnda kalan ve oturduğu döşeme kotu ile bu duvara
oturan ardõşõk döşeme plağõ hatõlõnõn altõ arasõndaki mesafeye eşit (h) yüksekliği ve duvarõn (d) anma
kalõnlõğõndan yararlanõlarak narinlik

h
λ=
d
formülü ile ve büyük tam sayõya yuvarlatõlarak bulunur.

Çizelge - 12 de doğal taş duvarlar için. Çizelge - 15'de ise yapay taş duvarlar için, kullanõlan harç
gruplarõ da gözönünde tutularak belirtilen emniyet gerilmeleri, narinliği λ≤10 olan duvarlar için
geçerlidir. Duvarlarõn hesaplanan gerçek narinlik değerleri de gözönünde tutularak saptanacak ve
yapõlacak hesaplarda da esas alõnacak gerilme sõnõr değerleri ise Çizelge -14 ve Çizelge -16 da
verilmiştir. Ancak doğal taşlardan yapõlan duvarlarda, sadece kesme taş olanlarda narinliğin λ > 10
olmasõna izin verilebilir. Doğal taşlardan yapõlmõş kesme taştan başka duvarlarda narinlik değeri 10
dan büyük olmamalõdõr. Kesme taş duvarlarda da narinliğin λ≤14 olmasõ sağlanmalõdõr.

2.6.1 - Doğal Taştan Yapõlan Duvarlarda Emniyet Gerilmeleri

Doğal taş kullanõlarak oluşturulacak duvarlar yapõm yöntemlerine göre:
— Kuru duvar,
— Moloz taş duvar,
— Çekişle kabaca düzeltilmiş taş duvar
— Yönü taşõ duvarlar
— Kesme taş duvarlar
olmak üzere başlõca beş grupta toplanõr.

2.6.1.1 - Kuru Taş Duvar

Kuru taş duvarlar yalnõzca ağõrlõk istinat duvarlarõ ile bahçe vb. çevre duvarõ yapõmõnda kullanõlabilir.
Kuru duvarlarõn hesap hacim ağõrlõk değeri olarak, duvarõn yapõmõnda kullanõlan taşõn birim hacim
ağõrlõğõnõn yansõ alõnabilir. Kuru duvarlarda, etki yapan toprak etkileri ile duvar ağõrlõklarõnõn
bileşkesinin duvar kesitinin ortadaki 1/3 kõsmõnõn içinde kalmasõ sağlanarak duvarda çekme
gerilmelerinin oluşmasõ önlenmelidir.

2.6.1.2 - Harçlõ Doğal Taş Duvarlar

Doğal taşlarõn harçlõ olarak işlenmesi ile elde edilen doğal taş duvarlar, basõnç emniyet gerilmesi
açõsõndan
— Moloz taş duvarlar,
— Çekişle kabaca düzeltilmiş taş duvar,
— Yönü taşõ duvar,

14
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

— kesme taş duvarlar,

olmak üzere dört gruba ayrõlõr.

Yapõm özelikleri ve uygulama açõsõndan gerekli koşular ileride Madde 3.3.1 de açõklanmõş bulunan bu
duvarlar için emniyet gerilmeleri, yapõmlarõnda kullanõlan doğal taş cinsi ve harç gruplarõna göre
Çizelge – 12’de verilmiştir. Bu çizelgede verilen gerilme değerlerinin geçerli olabilmesi için duvarlarõn
Madde 2.3.1.4 de öngörüldüğü gibi yeterli kalõnlõk ve aralõklardaki destek duvarlarõ ile desteklenmiş
bulunmalõ ve duvar narinliği 10 dan büyük olmamalõdõr.

ÇİZELGE - 12 Doğal Taş Duvarlarda Narinliğin λ≤10 Değerleri İçin Emniyet Gerilmeleri
2
(kgf/cm )
Yapõm Yöntemine Göre Harç Doğal Taş Grubu
Duvar Gruplarõ Gruba
l II III IV

Moloz taş duvar E 3 4 5 6

D, C 3 4 6 8
B 4 6 8 10
A 4 6 10 12
Çekiçle kabaca E 4 6 8 10
düzeltilmiş taş duvar D, C 6 8 10 12
B 8 10 12 15
A 10 12 15 20
Yönü taşõ duvar D, C 8 10 12 15
B 10 12 15 20
A 12 15 20 25

Duvar narinliğinin 10 dan büyük değerler olmasõna, yalnõzca kesmetaş duvarlarda izin verilebilir.
Bunun için de duvanõi merkezsel olarak yüklenmiş bulunmasõ ve derzlerin 0,5 cm den geniş olmamasõ
ve taş yüzeylerinin bu kalõnlõktaki derzin yapõlabileceği kadar düzgün işlenmiş bulunmasõ gerekir.

Kesmetaş duvarlarda, kullanõlan taş ve harç gruplarõna göre Çizelge - 13 de verilmiş bulunan basõnç
emniyet gerilmesi anma değerleri ve duvarõn narinlik katsayõsõndan yararlanõlarak, basõnç emniyet
gerilmesi hesap değeri Çizelge - 14 den alõnõr. Hesaplarda Çizelge - 14 de belirtilen değerlere
uyulmalõdõr.

ÇİZELGE - 13 Kesmetaş Davarlarda Basõnç Emniyet Gerilmesi Anma Değeri

Harç Grubu Doğal Taş Grubu
I II III IV

D, C 10 15 20 25

B 15 20 25 30

A 20 25 30 40

15
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

ÇİZELGE - 14 Kesmetas Duvarlarda Basõnç Emniyet Gerilmesi Anma Değeri ve Narinlik

2
Katsayõsõna Göre Emniyet Gerilmesi Hesap Değerleri kgf/cm

Narinlik Basõnç Emniyet Gerilmesi Anma Değeri

λ)
Değeri (λ
10 15 20 25 30 40

≤10 10 15 20 25 30 40

12 7 11 14 18 22 30

14 5 7 9 11 14 22

Ancak bu koşullarõn sağlanmasõ halinde dahi narinlik 14 den daha büyük değerler almamalõdõr.
Narinliğin Çizelge - 14 de verilmeyen ara değerlerde olmasõ halinde duvar emniyet gerilmeleri
enterpolasyon yapõlarak bulunur.

Harçlõ doğal taş duvarlarda rüzgâr vb. yatay yüklerin oluşturacağõ kayma gerilmeleri :
T
τ=
S

formülü ile hesaplanõr. Burada etki yapan yatay kuvvet T (kgf) ve bu yatay kuvveti taşõyacak duvarõn
2
statik çalõşmaya katõlan kõsmõnõn alanõ S (cm ) dir. Yatay yüklerin duvarda oluşturacağõ kayma tesirleri
2
için emniyet gerilmesi 2 kgf/cm değerini geçmemek üzere
2
τem = 0,1 σb (kgf/cm )

formülü ile bulunur. Burada σb duvara etki yapan düşey yüklerin oluşturduğu gerçek ortalama basõnç
gerilmesidir.

Taş duvarlarda yüklerin ekzantrik olarak etki etmemesi olabildiği kadar sağlanmalõ ve istinat duvarlarõ
dahil taş duvarlar, hiçbir yerlerinde çekme gerilmelerinin oluşacağõ öngörülerek düzenlenmemelidir.

2.6.2 - Yapay Taşlardan Yapõlan Duvarlarda Emniyet Gerilmeleri

Tuğla ve diğer yapay duvar taşlan ile oluşturulan duvarlarda basõnç emniyet gerilmesi anma değerleri
kullanõlan harç grubuna ve taşlarõn basõnç dayanõmlarõna göre Çizelge - 15 de verilmiştir. Bu anma
değerleri ile duvarõn narinlik katsayõsõna göre basõnç emniyet gerilmesi hesap değeri için Çizelge - 16
da verilen değerler hesaplarda esas alõnmalõ ve gerektiğinde gerçek basõnç gerilmelerinin bu değerleri
geçmediği gösterilmelidir. Çizelge - 16 da verilen değerler duvarlarõn Madde 2.3.1.4 de belirtildiği gibi
desteklenmiş bulunmasõ halleri için geçerlidir. Çizelge - 16 da, 14 den büyük narinlik değerlerine
karşõlõk verilmiş bulunan emniyet gerilmesi hesap değerleri, ancak duvardaki yüklemenin eksantrik
olmamasõ koşulu ile kullanõlabilir.

Duvarlar ekzantrik yükler etki etmeyecek biçimde projelendirilmeli ve duvarõn hiçbir yerinde çekme
gerilmelerinin oluşacağõ öngörülmemelidir.

Yapay taşlar ile örülen duvarlarda narinlik en çok 20 olmalõ, daha büyük narinlikte duvar
yapõlmamalõdõr. Narinliğin Çizelgede verilmeyen ara değerlerine karşõlõk duvar emniyet gerilmeleri
enterpolasyon yapõlarak bulunur.

Yapay taşlar ile yapõlan kârgir duvarlarda rüzgar vb. yatay yüklerin oluşturacağõ kayma gerilmeleri :
T 2
τ= (kgf/cm )
S
formülü ile hesaplanõr. Burada etki yapan yatay kuvvet T (kgf) ve bu kuvveti taşõyan duvar kesit alam S
2
(cm ) dir.

16
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

ÇİZELGE - 15 Yapay Duvar Taşlan İle Yapõlan Duvarlarda Basõnç Emniyet Gerilmesi Anma
Değerleri
Yapay Taşlarõn Ortalama Duvarda Kullanõlan Harç Grubu
2
Basõnç Dayanõmõ kgf/cm
A B C D E

200 - 300 18 14 12 10 8

130 - 190 14 12 10 8 7

90 - 125 10 9 8 7 6

60 - 80 8 7 6 5

50 6 5 4

30 4 3,5 3

Hesaplanan bu kayma gerilmesinin τem emniyet gerilmesinden büyük olmamasõ sağlanmalõdõr. Burada
2
kayma emniyet gerilmesi 3 kgf/cm den büyük olmamak üzere, A ve B harçlarõnõn kullanõldõğõ
duvarlarda :

τem = 0,12 σb

formülü ile ve C, D ve E harçlarõnõn kullanõldõğõ duvarlarda ise :

τem = 0,10 σb

formülü ile bulunur.

Burada σb hesapta gözönünde tutulan duvarda, düşey yüklerin oluşturduğu gerçek ortalama basõnç
gerilmesidir.

ÇİZELGE - 16 Yapay Duvar Taşlarõ İle Yapõlan Duvarlarda Emniyet Gerilmesi Anma Değeri ve
2
Narinlik Katsayõsõna Karşõlõk Duvar Basõnç Emniyet Gerilmeleri Hesap Değerleri kgf/cm
Narinlik Basõnç Emniyet Gerilmesi Anma Değeri
Değeri (X)
3 3,5 4 5 6 7 8 9 10 12 14 18

10 ≥ 3 3,5 4 5 6 7 8 9 10 12 14 18

12 — — — 3 4 5 6 6 75 8 10 13

14 — — — — 3 3 4 4 — 6 7 9

16 — — — — — — 3 3 3 4 5 6

18 — — — — — — — — — 3 3 4

20 — — — — — — — — — — — 2

17
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

2.6.3 - Karana Duvarlarda Emniyet Gerilmeleri

Karma duvarlarda basõnç emniyet gerilmeleri, duvarõn yapõmõnda kullanõlan yapõ taşlarõndan
hesaplanan en küçük emniyet gerilmesine eşit olarak alõnõr.

Duvara etki yapan rüzgar vb. yatay kuvvetlerin oluşturacağõ ve önceki bölümlerde açõklandõğõ gibi

T 2
τ= (kgf/cm )
S
2
formülü ile bulunan kayma gerilmeleri 1,5 kgf/cm değerini geçmemek üzere

τem = 0,1 σb formülü ile hesaplanacak τem kayma emniyet gerilmesini geçmemelidir. Bu formülde σb
değeri karma duvarda etki yapan düşey yüklerin oluşturduğu gerçek ortalama basõnç gerilmesidir.

Karma duvarlarda yüklerin ekzantrik olarak etki etmemesi sağlanmalõ ve duvarõn hiçbir yerinde çekme
gerilmelerinin oluşmasõna izin verilmemelidir. Proje yapõm ve hesaplar, duvarda çekme gerilmelerinin
yer alacağõ öngörülerek düzenlenmemelidir.

3 - YAPIM VE UYGULAMA KURALLARI

3.1 - GENEL
Kargir duvarlarõn yapõmõnda duvarlar, yağõş sularõnõn oluşturacağõ rutubetten ve zemin sularõnõn
sõzõntõlarõndan korunmuş bulunmalõdõr. Yağõş sularõnõn rutubetin önlenmesi duvar dõş yüzünün TS
1481' de açõklanan dõş sõvõlardan biri ile sõvanmasõ yolu ile ve gerektiğinde (özellikle sağõr duvarlar) TS
306 da belirtilen asfalt kaplama uygulanarak sağlanmalõdõr.

Bodrum duvarlarõnõn toprak ile temas eden dõş yüzleri , çimento - kum veya çimento - kireç - kum kan-
şõnlõ sağlam bir sõva tabakasõ ile sõvanmalõ ve bu sõvanõn üzerine yine TS 306 da belirtilen asfalt
kaplama tabakasõ uygulanmalõdõr (Şekil - 6).

Dõş duvarlarõn subasman kotunun üstünde kalan bölümünün örülmesine başlanõlmadan önce Şekil - 6
da da görüldüğü gibi duvarõn altõnda asfalt veya bitümlü bir yalõtõm tabakasõ düzenlenerek, duvarõn
subasman kotu üstünde kalan kõsõmlarõ ve özellikle tuğla ile örtülmüş olanlar rutubet etkilerinden
korunmuş bulunmalõdõr.

Dõş duvarlarõn gerek toprak altõnda kalan ve gerekse zemin üstünde bulunan kõsõmlarõnda yapõlacak
dõş sõvalarda, bu konuda TS 1481' de belirtilen kurallara uyulmalõdõr.

Kat döşemelerinin betonunun dökülmesinden önce o döşeme kotu altõnda bulunan ve döşemenin
oturduğu bütün taşõyõcõ duvarlar ile destek duvarlarõnõn örülmesi tamamlanmõş bulunmalõ ve böylece
dökülecek hatõl ve döşeme betonunun duvarlara iyice yapõşmasõ ve taşõyacaktan düşey ve yatay
kuvvetlerin duvarlara güvenli bir şekilde iletilmesi sağlanmalõdõr.

Taşõyõcõ olmayan duvarlarõn yapõmõnda, kendi ağõrlõklarõndan başka bir kuvvetin etkisinde
kalmamalarõnõ ve binanõn döşeme kiriş vb. taşõyõcõ elemanlarõnõn proje ve hesaplarõn yapõlmasõ
sõrasõnda öngörülenlerden farklõ koşullar altõnda bulunmamalarõnõ sağlamak için, örme işlemine
üstlerindeki döşemenin dökümü tamamlanõp kalõplarõnõn sökülmesi bitmeden başlanõlmamalõdõr.

Binanõn çeşitli katlarõnda birbirinin üstüne rastlayan döşemelere oturan taşõyõcõ olmayan duvarlar var
ise bu duvarlarõn örülmesine en üst kattan itibaren başlanõlmalõ ve duvar örme işleri yukarõdan aşağõya
doğru devam edilecek şekilde programlanmalõdõr.

3.2 - MALZEMENİN HAZIRLANMASI

Duvarlarõn yapõmõnda kullanõlacak malzeme iş yerinde kullanõlmadan önce dikkatle gözden geçirilmeli
ve lüzum görüldüğünde gerekli deneyler yapõlarak, malzemenin ilgili standardlannda öngörülen
koşullara uyup uymadõğõ araştõrõlmalõdõr. Bu araştõrma ve deneyler sonunda standardlannda öngörülen
koşullara uymadõğõ saptanan malzeme iş yerinden uzaklaştõnlmalõdõr.

18
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

Doğal taşlar gözden geçirilerek bunlarõn açõk hava vb. etkiler ile bozulmuş yerleri, veya doğadaki
oluşlarõ sõrasõnda bünyelerinde yer almõş bozuk ve zayõf kõsõmlarõ varsa, bu bozuk kõsõmlar taşlardan
ayõklanõp temizlenmelidir.

Yapay veya doğal taşlar su ile õslatõlarak, yüzeylerinde bulunabilecek ve harca yapõşmayõ önleyecek
toz vb. maddelerden temizlenmeli ve su emebilecek olan taşlarõn harcõn suyunu emerek, dayanõmõ
olumsuz yönde etkilemeleri önlenmelidir. Duvarõn örülmesi sõrasõnda yere dökülen harçlar düştükleri
yer harcõn özeliklerine zararlõ etkiler yapabilecek toprak vb. bir zemin olmamak koşulu ile toplanarak
sonradan tekrar kullanõlabilir. Ancak bu şekildeki harç döküntüleri beklenilmeden hemen
kullanõlmalõdõr. Hemen kullanõlmasõ mümkün olmadõğõnda topaklan ezilmeli ve içinde hiç bağlayõcõ
madde yokmuş gibi yeniden ve yeteri kadar bağlayõcõ madde ilave edilerek iyice karõştõrõlmõş olmalõdõr.

Kireç harçlarõnõn özelikle kireç hamuru ile yapõlan harçlarõn kullanõlmasõnda, işe başlamadan önce harç
iyice karõştõnlmalõ ve kirecin harcõn her tarafõna dağõlmasõ ve homogen bir harç elde edilmesi
sağlanmalõdõr.

Hazõrlanan harç içindeki bağlayõcõnõn priz yapmaya başlamasõna kadar bekletilmeden kullanõlmalõdõr.
Bu nedenle fazla miktarda harç hazõrlamaktan kaçõnmalõ, işin büyüklüğüne göre sertleşmeye
başlamadan yerine yerleştirilebilecek kadar harç hazõrlanmalõdõr.

Çimentom harçlarda, çimentonun su ile karşõlaştõğõ andan itibaren en çok 90 dakika içinde harcõn
duvardaki yerine yerleştirilmiş olmasõ sağlanmalõdõr.

Çimento ve kirecin birlikte bulunduklarõ harç karõşõmlarõnõn kullanõlmasõ halinde fazla miktarda harç
hazõrlanmak istendiğinde, agrega sadece kireç ve su katõlarak istenilen miktarda bir ön harç
hazõrlanmalõ, sonra uygulamada kullanõlma sõrasõ geldiğinde, bu ön harçtan azar azar alõnarak
çimentosu katõlmalõ ve iyce kanştõnlarak homogen hale getirildikten sonra duvardaki yerine
yerleştirilmelidir.

Diğer harç türlerine oranla daha fazla çimento bulunan harçlarõn özelikle A ve B grubu harçlarõn
kullanõlmasõnda, harç dayanõmõnõn gelişmesi için gereken rutubet, bu harçlarla örülmüş duvarlar
zaman zaman õslatõlarak sağlanmalõdõr. Bu amaçla harcõn yapõmõnda, suyu tutucu, buharlaşmayõ
azaltõcõ katkõlar da kullanõlabilir. Donmuş malzeme don çözülmeden duvarda kullanõlmamalõdõr.

3.3 - DUVARLARIN ÖRÜLMESİ

Yapõdaki duvarlarda bir bütünlük ve davranõş beraberliğini sağlayabilmek ve destekleme fonksiyonunu
gerektiği gibi yerine getirebilmek için desteklenen duvarlar ile destek duvarlarõ birlikte ve aynõ zamanda
örülmeli ve birbirlerine örgü tekniği gereklerine göre bağlanmõş bulunmalõdõr. Destek duvarõnõn
desteklenen duvar ile birlikte örülmesinin mümkün olmadõğõ hallerde, desteklenen duvar önceden
örülerek, bu sõrada destek duvarõ ile kesişme noktasõndaki taşlar, destek duvarõnda basamaklar
oluşturacak şekilde örgü işi yürütülmelidir.

Sonra bu basamaklõ kõsõmlarõn üzerine duvar taşlarõnõn harçla yerleştirilmesi suretiyle destek duvarõnõn
da örülmesi tamamlanõr. Şu kadar ki kat döşemesinin betonunun dökülmesine başlanõlmadan önce
altta kalan gerek destek ve gerekse desteklenen duvarlarõn örülmesi tamamlanmõş bulunmalõdõr. Ayak
veya kolon gibi çok kõsa duvar parçalarõnõn uzunluğu 39 cm den küçük olmamalõ ve bu kõsõmlar müm-
kün olduğu kadar büyük taşlar kullanõlarak yapõlmalõdõr.

Derzlerin, özellikle yatay derzlerin kalõnlõğõ arttõkça duvarõn dayanõmõnõn azalacağõ gözönünde
tutularak derz kalõnlõklarõ olabildiğince küçük yapõlmalõdõr. Ancak derz kalõnlõklarõ azaltõlõrken, duvardaki
taşlar doğrudan doğruya birbirlerine değmemeli, iki taşõn arasõnda mutlaka bir derz harcõ tabakasõnõn
bulunmasõ sağlanmalõdõr.

Duvarlarda tesisat borularõnõn yerleştirilmesi için kanallarõn bulunmasõ gerektiğinde, bu kanallar duva-
rõn örülmesi sõrasõnda bõrakõlmamõş ise, sonradan nõurç ve çekiç kullanõlarak açõlmamalõdõr. Bu gibi
kanallarõn açõlmasõnda kanal makinesi vb. duvarlan zedelemeyen uygun bir araç kullanõlmalõdõr. Şu
kadar ki uygun araç kullanõlmõş olsa bile açõlacak kanallarõn genişliği Üstünde bulunduğu duvarõn
anma kalõnlõğõnõ geçmemeli ve kanal derinliği 19 cm lik duvarlarda 3 cm den 29 cm ve daha kalõn
duvarlarda ise 5 cm den fazla olmamalõdõr.

19
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

Duvarlarda açõlacak bu gibi kanallar hiç bir zaman yatay olmaman, olabildiği kadar düşey veya düşeye
yakõn olan eğimli bir doğrultuda bulunmalõdõr.

Bu kanallarõn hiç bir noktasõ duvar desteklenme noktalarõna kapõ ve pencere boşluğu gibi açõk duvar
kenarlarõna 40 cm den daha yatan bulunmamalõ ve aynõ duvarda açõlacak iki kanal arasõndaki mesafe
2,00 m den daha az olmamalõdõr.

Baca cidar duvarlarõnda ve örme ayak, kolon gibi, 80 cm den daha kõsa duvarlarla bosluklu beton blok-
lardan yapõlmõş duvarlarda kanal açõlmamahdõr. Delikli ve bosluklu tuğlalardan yapõlmõş duvarlar ile
delikli ve bosluklu kireç kumtaşlan ile örülmüş duvarlarda 2 cm den daha derin kanal açõlmamahdõr.
Düşük hava sõcaklõklarõnda ve don esnasõnda özel tedbirler alõnmadan örme işi surdürülmemelidir.
Dondan zarar görmüş örgü sõralan sökülerek uzaklaştõrõlmalõdõr. Yeni örülmüş duvarlar muhtemel don
etkilerine karşõ yeterli bir süre korunmalõdõr.

3.3.1 - Doğal Taşlar ile Yapõlmõş Duvarlarda Örgü

Doğal taşlar ile yapõlan duvarlarda, kulanõlan taşlarõn tabakalõ bir yapõ göstermeleri halinde bu taşlar
duvara, yükler tabakalarõma yüzeyine dik olacak şekilde yerleştirilmelidir. Duvarõn örülmesinde üst
üste gelen sõralardaki düşey derzler birbirinden saşõrtõlmalõ, taş büyüklüklerinin uygun olmamasõ
nedeni ile mecbur kalõnan hallerde en çok iki sõradaki derzlerin üst üste gelmesine izin verilmelidir.

Bir taşõn ön veya arka yüzünde (3) den fazla derzi yanyana getirebilecek bir örgü kullanõlmamalõdõr
(Şekil - 7).

Duvarõn iki yüzündeki taşlarõn, aynõ taş sõrasõndaki düşey derzleri de birbirine göre şaşõrtmah ve
duvardaki hiç bir taş sõrasõnda, duvar kalõnlõk doğrultusunda birbirini takip eden iki derzin ayni hizaya
geunemesi sağlanmalõdõr.

Daha büyük, örneğin iki taş tabakasõ yüksekliğindeki taşlar tercihan köşelere ve duvar başlarõna getiril-
melidir. Taşlar duvara en tasa boyuttan düşey veya düşeye yatan bir doğrultuda bulunacak bir şekilde
yerleştirilerek, en geniş yüzlerinin üzerine oturtulmalarõ sağlanmalõdõr.

Duvarda üstüste gelen iki boyuna taş sõrasõndan sonra bir bağlantõ taşõ sõrasõ bulunmalõ ve sõradaki
bağlantõ taşlarõnõn uzunluğu yani duvar yüzüne dik boyutu, taş sõrasõ yüksekliğinin yaklaşõk 1,5
katõndan ve 30 cm den küçük olmamalõdõr.

Boyuna taş sõralarõndaki taşlarõn duvar yüzüne dik boyutlarõ yani genişlikleri yaklaşõk olarak taş sõrasõ
yüksekliğine eşit olmalõdõr. Derzlerde bindirme paylan 10 cm den küçük olmamalõdõr.

Duvar içinde, taşlarõn arasõnda kalan boşluklar, her taraflarõndan harç üe sarõlõ küçük kama taşlarõ ile
doldurulmalõ ve duvarõn hiç bir yerinde büyük harç hacimlerinin kalmamasõ sağlanmalõdõr. Taş duvar
larõn desteklenmemiş yüksekliğinin 3.00 m den fazla olmasõ halinde bu duvarlar betonarme hatõllar ile
donatõlmalõ ve bu hatõllarõn arasõndaki uzaklõk 2.00 m den fazla olmamalõdõr.

3.3.1.1 - Kuru Taş Duvarda örgü

Kuru taş duvarlar, taş sõralarõnõn arasõnda, olabildiğince küçük boşluklar kalacak şekilde örülmeli, daha
büyük taşlarõn arasõnda yer alan boşluklar, küçük kama taşlan ile kamalanarak doldurulmalõdõr.

Gerek duvarda kullanõlan esas taşlarõn ve gerekse kama taşlarõnõn sağlam olmasõna ve kolayca
kõrõlacak damar ve benzeri kõsõmlarõn bulunmamasõna dikkat edilmelidir.

Kuru duvarlarda kullanõlan ve kama taşlan dõşõnda kalan esas taşlarõn yüksekliği 10 cm den ve
genişliği 20 cm den küçük olmamalõdõr.

Duvar yüzünün her metrekaresinde 40 cm uzunluğunda 3) en az iki bağlantõ taşõ bulunmasõ

sağlanmalõdõr.
Kuru taş duvarlarõn kalõnlõğõ 50 cm den az olmamalõ ve Madde 3.3.1 deki genel hususlara uyulmakla
birlikte örgü sõrasõnda bütün duvar boyunca devam eden yatay derzler yapõlarak duvar tesviye edilme-
lidir. Bu yatay derzlerin aralarõndaki düşey mesafe 1,50 m den fazla olmamalõdõr.

3)Duvarõn kalõnlõğõ yönündeki boyutu

20
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

3.3.1.2 - Moloz Taş Duvarda Örgü

Moloz taş duvarlarda, kullanõlan taşlardan daha büyükleri duvarõn alt kõsõmlannda kullanõlmak üzere
aynlmahdõr. Moloz taşõndan yapõlan temel duvarlarõnda da olabildiği kadar büyük taşlann kullanõlmasõ
sağlanmalõdõr.

Taşlar en geniş yüzleri üzerine oturtularak yerleştirilmeli, aralarõnda görülen derz kalõnlõğõ 4 cm den
fazla olmamalõdõr.

Moloz taş duvarlarda kullanõlacak taşlann yükseklikleri 10 cm den ve uzunluklan ile genişlikleri ise 20
cm den küçük olmamalõdõr.

Kullanõlan taşlarõn, yüksekliklerinin yaklaşõk olarak 1,5 - 2 katõ kadar uzunlukta bulunduğu ve Şekil - 8
de (2) ile gösterilen düz (adi) moloz taş duvarlardan başka Şekil - 8 de (1) ile işaretli olan yükseklik ve
uzunluktan yaklaşõk olarak birbirine eşit boyutta düzenlenen kaba mozaik duvar örgüsü de
kullanõlabilir. Kaba mozaik taş duvarlarda kullanõlan taşlarõn, duvar kalõnlõğõ yönündeki boyutu
(genişlik) diğer iki boyutunun 1,5 katõdan ve 3 cm den küçük olmamalõ ve duvarõn görülen tarafõna
raslayan yüzlerinin genel görünüşü dörtten daha fazla kenarlõ çokgen (beşgen, altõgen) şeklinde
bulunmalõ ve köşe açõlan yaklaşõk olarak 60° den daha küçük olmamalõdõr. Taşlann duvar içinde
birbirlerine bakan yüzeylerinde (konkav) içbükey kõsõmlar olabildiğince bulunmamalõ, böyle kõsõmlar
kenarlar çekiçle vurulup kõrõlarak giderilmelidir.

Taşlar, en geniş yüzleri alt tarafa gelmek üzere bol harç üzerine, uygun ve sağlam bir biçimde
oturacak şekilde elle yerleştirildikten sonra, konulan harç yanlardan taşõncaya kadar çekiçle vurulur.
Yerleşme tamamlandõktan sonra fazla gelip taşan harç mala ile sõyrõlarak alõnmalõdõr. Çekiç
vuruşlarõnda kõnlan taşlar çõkarõlarak tekrar harç kullanõlmak koşulu ile duvann uygun yerlerinde
kullanõlmalõdõr.
Duvarda yanyana veya üst üste bulunan iki taş hiçbir zaman birbirlerine değmemeli aralarõnda mutlaka
bir harç tabakasõnõn bulunmasõ sağlanmalõdõr. Taşlarõn arasõnda sadece harç ile dolu büyük boşluklar
ve geniş derzler bõrakõlmamalõ ve boşluklar irili ufaklõ sağlam taş parçalan ile kamalanarak
doldurulmalõdõr. Her taş sõrasõnõn yerleştirilmesine başlanmadan evvel alttaki sõranõn üstü (varsa)
yabancõ maddelerden temizlenmeli oynak ve kõrõk taşlar kaldõrõlmalõdõr.

Duvann her metrekaresinde, minimum 40 cm uzunluğunda en az iki tane bağlantõ taşõ bulunmalõ ve bu
şekilde duvarõn iki yüzünün birbirine sağlamca bağlanmasõ sağlanmalõdõr.

Moloz taş duvarlarõn kalõnlõğõ 50 cm den daha az olmamalõ ve örgü sõrasõnda bütün genişlik ve
uzunluğunca devam eden yatay derzler ile duvar tesviye edilmelidir. Bu yatay derzler arasõndaki düşey
mesafe 1,50 m den fazla olmamalõdõr.

Duvar yüzündeki derzler, örgü işi bittikten sonra varsa görünen derz boşluklan temizlenip, örülme
sõrasõnda kullanõlan harç veya daha büyük dayammlõ bir harç kullanõlarak doldurulmalõdõr.

Gerektiğinde Madde 2.3.1 de belirtildiği gibi hatõllar düzenlenmelidir.

3.3.1.3 - Çekiçle Kabakaca Düzeltilmiş Taş Duvarlarda Örgü

Çekiçle kabaca düzeltilmiş taşlarla yapõlan duvarlarda kullanõlacak taş sõralan arasõnda kalan derzler
yatay olmalõ, taşõn duvar cephesine gelen görünen yüzü kabaca düzeltilerek dikdörtgen şekline
getirilmiş bulunmalõdõr.

Taşlarõn, birbirlerini mesnetlendirdigi alt, üst ve yan yüzleri alõn yüzünden itibaren 10 cm derinliğe
kadar ve alõn yüzüne dik olarak kabaca düzeltilmiş bulunmalõ, duvar yüzünde görünen derzler 2 cm
den, duvar yüzünden itibaren 12 cm içeride kalan derzler ise 3 cm den geniş olmamalõdõr. Taşlarõn
yüksekliği 10 cm den uzunluğu ve genişliği 20 cm den küçük olmamalõdõr.

Aynõ sõrada farklõ yükseklikte taşlar kullanõlabilir. En çok birbirini takip eden iki taş sõrasõndaki düşey
derzler üstiiste getirilebilir. Derzlerin birbirlerine göre şaşõrtumasõnda binme paylan 10 cm den küçük
olmamalõdõr. Duvar örülmesi sõrasõnda en çok 1,50 m lik aralõklar ile tesviye edilmelidir Taşõn
yüksekliği, genişlik ve uzunluğundan daha büyük olmamalõdõr. Gerektiğinde Madde 3.3.1 de
açõklandõğõ gibi hatõllar tertiplenmelidir.
3.3.1.4 - Kaba Yönü Taş Duvarlarda örgü

21
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

Kaba yönü taş duvarlarda kullanõlan doğal taşlar, görünen yüzleri dikdörtgen biçiminde olacak ve bü-
tün duvar yüzündeki taşlarõn görülen kenarlarõ aynõ düşey düzlem içinde bulunabilecek şekilde kabaca
istenmelidir.

Bu şekilde işlenen taşlarõn görünen yüzlerinde, kenarlarõn oluşturduğu düzlemden 2 - 3 cm kadar

çõkõntõlar bõrakõlabilir.

Kaba yönü taş duvarlarda taşlarõn yüksekliği 12 cm den uzunluğu 25 cm den küçük olmamalõdõr.
Taşlarõn, duvarõn kalõnlõğõ doğrultusundaki boyutlarõ ise 25 - 30 cm kadar olmalõdõr.

Taşlarõn birbirlerine bakan alt üst ve yan taraflarõndaki mesnet yüzeyleri, alõn yüzünden itibaren 12 cm
derinliğe kadar ve bu yüze dik olarak istenmelidir.

Taş sõralarõ arasõndaki derzler yatay olmalõ ve gerek bunlarõn ve gerekse diğer derzlerin görünen duvar
yüzündeki genişlikleri 1,5 cm den ve alan yüzünden 15 cm içeride ise 2,5 cm den daha fazla
olmamalõdõr.

Aynõ taş sõrasõnda kullanõlan taşlarõn yükseklikleri birbirlerinden, farklõ olabilirse de duvar, bütün kalõnlõk
ve uzunluklarõnca devam eden yatay derzler oluşturularak tesviye edilmeli ve bu tesviye edilmiş yatay
derzlerin arasõndaki düşey mesafe 1,50 m den fazla olmamalõdõr.

Aynõ sõradaki taşlarõn farklõ yükseklikte olmasõ halinde, sõradaki en yüksek taşõn iki tarafõndaki düşey
derzler gerek üstteki gerekse alttaki derzlerden şa-şõrtõlmah ve bu şaşõrtmada taşlarõn binme paylan 10
cm den az olmamalõdõr.

Kaba yönü taş duvarlarda örgü sõrasõnda duvarõn her metrekaresinde minimum 40 cm uzunlukta en az
iki bağlantõ taşõ kullanõlmõş bulunmalõ, duvar kalõnlõğõ ise 40 cm den daha az olmamalõdõr.

3.3.1.5 - İnce Yönü Taş Duvarlarda örgü

ince yönü taş duvarlarda kullanõlan taşlar, taşçõ kalemi ile ince bir şekilde işlenerek düzeltilmeli, görü-
nen yüzleri düzgün dikdörtgenler seklinde olmalõdõr. Taşlarõn yüksekliği 15 cm den uzunluğu 30 cm
den az olmamalõ ve duvar kalõnlõğõ yönündeki boyuttan ise 30 - 40 cm kadar olmalõdõr. Herhangi bir taş
bõ-rasõndaki taşlarõn yükseklikleri değişmemeli, düşey derzler birbirinden şaşõrtõlmalõ ve bu şaşõrtmada
taşlarõn binme paylan 10 cm den az olmamalõdõr.

Taşlarõn arasõnda kalan ve birbirlerine bakan yüzleri alõn yüzünden itibaren 15 cm derinliğe kadar ve
bu yüze dik olarak işlenmeli ve taşlarõn arasõnda kalan derzlerin genişlikleri görünen yüzeyde 1 cm yi
ve bu yüzden 20 cm derinlikte ise 2cm yi aşmamalõdõr.

İnce yönü taş duvarlarõn kalõnlõğõ 40 cm’den küçük olmamalõ duvarõn metrekaresinde minimum 40 cm
uzunlukta en az iki bağlantõ taşõ bulunmalõdõr. Taşlarõn görünen düşey ve yatay kenarlarõ aynõ düşey
düzleminde bulunmalõdõr.

3.3.1.6 - Kesme Taş Duvarlarda Örgü

Kesme taş duvarlarda kullanõlan taşlarda hiç bir kusur bulunmamalõ, ince taş kalemi vb. aletler ile çok
düzgün olarak işlenmiş olmalõdõr.

Taşlar proje ve detay resimlerinde belirtilen boyutlarda hazõrlanarak ve en az binme payõ 15 cm olacak
şekilde örülmelidir. Taşlann birbirlerine bakan alt, üst ve yan yüzleri ,alõn yüzünden itibaren en az 20
cm derinliğe kadar ve alõn yüzüne dik olarak işlenmiş olmalõ, aksi istenmiyor ise alõn yüzü de düzgün
olarak işlenmiş bulunmalõdõr.

Taşlarõn duvara yerleştirilmesinde keskin köşe ve kenarlarõn kõrõlmamasõ için gerekli tedbirler
alõnmalõdõr. Duvarõn görünen yüzünde düşey ve yatay derzlerin genişliği 0,8 cm kadar olmalõdõr.

Taşlar, en küçük boyutlarõ .duvarda düşey olarak duracak şekilde düzenlenmeli, aksi istenmiyor ise
görünen yüzünün kenarlarõnda 2 - 3 cm genişlikte ve fatura adõ verilen özel bir görünüşte işlenmiş
kõsõmlar bulunmalõdõr.

22
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

3.3.2 - Yapay Taşlarla Yapõlan Duvarda Örgü

Yapay taşlar ile örülen duvarlarda derzler olabildiği kadar ince yapõlmalõ ve düşey derzler 1 cm den ve
yatay derzler ise 1,5 cm den daha kalõn olmamalõdõr. Gerek birbirinin üstüne gelen sõralardaki ve
gerekse aynõ sõradaki düşey derzler birbirinden şaşõrtõlmalõ ve bu şaşõrtmada binme paylan 4,5 cm den
az olmamak koşulu ile taş yüksekliğinin % 40 õndan küçük olmamalõdõr (Şekil - 9).

Bir duvarõn herhangi bir sõrasõnda, farklõ yükseklikteki taşlar kullanõlmamalõ, olabildiği kadar basamak
gibi kõsõmlar oluşturulmaksõzõn duvarõn tamamlanmalõdõr.

Duvarlara konulan taşlar, en küçük boyutlarõ düşey doğrultuda olacak şekilde yerleştirilmelidir. Duvarõn
örülmesi sõrasõnda gerek düşey ve gerekse yatay derzlerin harç ile iyice doldurulmasõna dikkat
gösterilmelidir.

Ancak taşõyõcõ olmayan iç duvarlarda kullanõlacak taşlarõn en küçük boyuttan düşey olmayabilir.

Yapay taşlarõn duvara konulmasõnda, önce ince bir kat harç serildikten sonra, yapay taş bu harcõn
üzerine konularak, malanõn sapõ ile ve konulan harç bulunduğu derz aralarõndan taşacak şekilde
hafifçe vurulmalõdõr. Bu sõrada kõrõlõp çatlayan yapay taşlar duvardan alõnarak yerlerine sağlam olanlarõ
konulmalõdõr.

4 - TÜRK STANDARDLARININ UYGULAN-MASI HAKKINDA TÜZÜK HÜKÜMLERİNE GÖRE

YAPILACAK İŞLEM
Bu standardõn hükümlerinin yerine getirilmesi proje, hesap ve uygulama safhalarõnda sorumlu
kuruluşlarca denetlenir.

ŞEKİL – 1 Tek ve İki Taraflõ Destekleme

23
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

ŞEKİL – 2 Desteklenmemiş Uzunluklar

24
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

ŞEKİL – 5 Karma Duvar

ŞEKİL – 6 Bodrum ve Zemin kat Duvarlarõnda Yalõtõm

ŞEKİL – 7 Doğal Taş Duvarda Derzlerin Şaşõrtõlmasõ ve Bir Taşõn Altõndaki Derz Sayõsõ

25
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

Ölçüler mm’dir.

ŞEKİL – 8 Moloz Taş Duvar

ŞEKİL – 9 Taş Duvarlarõn Örülmesinde Derzlerin Şaşõrtõlmasõ

26
UDK 693.1/2 TÜRK STANDARDI TS 2510/Nisan 1977
351.785

Bu Standard Metninde Atõf Yapõlan Diğer Türk Standardlarõ

Numaralarõ Tarihi

TS 19 1974/11. Baskõ

TS 22 Nisan 1975

TS 30 Kasõm 1977

TS 306 1965/11. Baskõ

TS 406 1976/III. Baskõ

TS 453 Nisan 1975

TS 500 Temmuz 1975

TS 699 1974/11. Baskõ

TS 704 1973/III. Baskõ

TS 705 1973/III. Baskõ

TS 808 1974/11. Baskõ

TS 1481 Nisan 1974

TS 2717 Nisan 1977

TS 2848 Ekim 1977

27