UNIDADE 1

GALICIA ENTRE 1916 E 1936.

RAMÓN CABANILLAS
 SOCIEDADE, ECONOMÍA E POLÍTICA

• SOCIEDADE e ECONOMÍA:
a) Atraso económico (ruralidade).
b) Emigración (América).
c) Industrialización escasa (foránea).
d) Deficientes vías de comunicación (estradas e camiños
de ferro).
• POLÍTICA:
a) Monarquía (1900-1931).
b) Ditadura de Primo de Rivera (1923-1930).
c) Segunda República (1931-1936).
• CULTURA: movemento agrarista e creación das Irmandades da
Fala
 O AGRARISMO
• Movemento reivindicativo do campesiñado galego que
xurdiu na 1º década do XX.
• DEMANDAS:
a) Mellorar as condicións de vida dos labregos e denunciar o
caciquismo.
b) Solicitar a propiedade da terra para quen a traballa,
superando o sistema foral que se arrastraba dende a Idade
Media.
1926 REDENCIÓN DOS FOROS.
-BASILIO ÁLVAREZ e LUGRÍS FREIRE
-SOLIDARIDAD GALLEGA e ACCIÓN GALLEGA.
 AS IRMANDADES DA FALA
➢ ANTÓN VILLAR PONTE 1916 1º IRMANDADE DA
FALA DA CORUÑA
OBXECTIVOS:
a) A COOFICIALIDADE ENTRE GALEGO E CASTELÁN.
b) A AUTONOMÍA INTEGRAL PARA GALICIA (LEXISLATIVA, XUDICIAL E TRIBUTARIA).
c) O INGRESO NA LIGA DAS NACIÓNS E ESTUDAR UNHA RELACIÓN FEDERAL CON
PORTUGAL.
d) A IGUALDADE DE DEREITOS ENTRE O HOME E A MULLER.

TRABALLO CULTURAL:
a) CREACIÓN DE EDITORIAIS (CÉLTIGA, LAR OU NÓS).
b) XORNAIS E REVISTAS (A NOSA TERRA e NÓS).
c) COMPAÑÍAS TEATRAIS (CONSERVATORIO NACIONAL DE ARTE DRAMÁTICA).
d) INSTITUCIÓNS CIENTÍFICAS (SEMINARIO DE ESTUDOS GALEGOS).
 O SEMINARIO DE ESTUDOS GALEGOS
➢ INSTITUCIÓN FORMADA POR ESTUDANTES E PROFESORES DA
UNIVERSIDADE DE SANTIAGO QUE FORMABAN PARTE DAS
IRMANDADES DA FALA.

➢ OBXECTIVOS:
a) ESTUDAR E DIVULGAR O PATRIMONIO CULTURAL GALEGO.
b) FORMAR INVESTIGADORES.
c) UTILIZAR O GALEGO NO ÁMBIO CIENTÍFICO.
➢ PARA UNHA MELLOR ESTRUTURACIÓN, ORGANIZÁRONSE EN
SECCIÓNS TEMÁTICAS DEDICADAS Á XEOGRAFÍA, ETNOGRAFÍA,
HISTORIA…
 O PARTIDO GALEGUISTA
• 1º PARTIDO NACIONALISTA XURDIDO EN GALICIA.
• NACEU NO 1931.
• PRINCIPAL OBXECTIVO: MAIOR AUTONOMÍA PARA
GALICIA E RECOÑECEMENTO COMO NACIÓN.
• EN 1936 CONSEGUEN QUE SE APROBE EN REFERENDO O
1º ESTATUTO DE AUTONOMÍA DE GALICIA. NON
ENTROU EN VIGOR POLO ESTOURIDO DA GUERRA
CIVIL.
RAMÓN CABANILLAS
(Cambados 1876 - Cambados 1959)
 RAMÓN CABANILLAS
(Cambados 1876 - Cambados 1959)

1. 1889-1893: seminario de Compostela. Formación clásica.

2. 1910: marcha para A Habana. Entra en contacto coa intelectualidade e
participa na prensa galega.
3. 1913: 1º OBRA – No desterro.
4. 1915: 2º OBRA – Vento mareiro (nela aparece o himno composto por el para
Acción Gallega).
5. 1915: retorna a Galicia. Colabora coas Irmandades da Fala e escribe no xornal
A Nosa Terra. Convértese na voz principal do agrarismo e do galeguismo.
6. 1917: publica Da terra asoballada.
7. 1922: Ingresa na Real Academia Galega.
8. 1926: publica O Mariscal, sobre a figura de Pardo de Cela, e Na noite
estrelecida, poema narrativo.
9. 1927: publica o libro de carácter amoroso A rosa de cen follas.
10. 1956: publica con 80 anos a súa derradeira obra, o longo poema Samos.
 RAMÓN CABANILLAS
(Cambados 1876 - Cambados 1959)

OBRA LITERARIA
- Diferentes etapas, múltiples facetas inclasificable nunha única
corrente.
- Harmoniza a tradición literaria do XIX, asimilando a estética de Rosalía,
Curros e Pondal (autores do Rexurdimento) coas grandes correntes
anovadoras (modernismo).
- Características modernistas: colorido, sensualidade, gusto polo exótico,
mitoloxía, musicalidade da linguaxe, cosmopolitismo.
- Este modernismo vincúlase co compromiso social e cultural do pobo
galego (non só evasión estética, senón compromiso cívico).
- A súa obra é PONTE entre a poesía decimonónica e as vangardas dos
anos 20.
 RAMÓN CABANILLAS
(Cambados 1876 - Cambados 1959)

POESÍA LÍRICA
- OBRAS: No desterro (1912), Vento mareiro (1915), Da terra asoballada
(1917), A rosa de cen follas (1927).
- DIRECCIÓNS TEMÁTICAS:
a) POESÍA CÍVICA: recolle o facho prendido por Curros de crear unha
poesía comprometida co agrarismo e o nacionalismo das Irmandades
da Fala. Exalta a aldea fronte á cidade. Galicia unidade colectiva.
Chamada á rebelión.
b) POESÍA INTIMISTA: lembra a Rosalía. Sentimento amoroso, conmoción
ante a paisaxe. A rosa de cen follas.
c) POESÍA COSTUMISTA: matices humorísticos ou irónicos. Novidades
formais de carácter modernista.
 RAMÓN CABANILLAS
(Cambados 1876 - Cambados 1959)
POESÍA NARRATIVA
- Na noite estrelecida (1926): materia de Bretaña na Galiza. Visión das
Irmandades da Fala e de Risco, coa defensa do Atlantismo galeguista e os
valores espirituais.
Consta de 3 sagas: “A espada Escalibor” custodiada en Sálvora; “O cabaleiro
do Santo Graal”, no que Galahaz atopa no Cebreiro o cáliz da Derradeira Cea; e
“O sono do rei Artur”, que conta a súa morte e o seu descanso eterno nunha
furna á espera de novos tempos.
(vid. https://gl.wikipedia.org/wiki/Materia_de_Bretaña)
- O bendito San Amaro (1925): pecado, penitencia e milagres de don Amaro de
Aventei, personaxe lendario do Salnés.
- Samos (1958): historia e vida comunitaria deste concello.
 RAMÓN CABANILLAS
(Cambados 1876 - Cambados 1959)

O TEATRO

Cabanillas, consciente da importancia do teatro como medio da

popularización da nosa historia e da nosa cultura, publica:

- A man de Santiña (1921): comedia de tema amoroso e ambiente fidalgo.

- O Mariscal (1926): drama centrado na figura do mariscal Pardo de Cela
como símbolo da oposición galega ao centralismo dos Reis Católicos.
Obra posta ao servizo do ideario das Irmandades da Fala.