HOVO weerkunde

Les 4 op woensdag 4 maart 2020

Inhoud les 4
• Gemiddelde wereldcirculatie
• Ontstaan van de circulatiecellen op aarde
• Ontstaan van de straalstroom
• Passaatwinden
• ITCZ
• Depressies op gematigde breedten
 Stralingsbalans aan de top van de atmosfeer

Geabsorbeerde zonnestraling

Netto opgenomen straling

Uitgaande langgolvige straling

Netto afkoeling in de polen

Netto opwarming in de tropen

3
 Waarom worden de tropen niet steeds warmer en de polen kouder?

Geabsorbeerde
zonnestraling

Uitgaande langgolvige
straling
Stralingsflux

Netto
straling

o
Atmosfeer en oceaan transporteren warmte poolwaarts over 38

8
1. uitgangssituatie: overal gelijke druk

200 hPa 200 hPa

500 hPa 500 hPa

850 hPa 850 hPa

gronddruk

tropen subtropen

1
0
2. tropen worden sterker opgewarmd dan extra-tropen

200 hPa

200 hPa
In warme kolom neemt
de druk minder snel af
met de hoogte
500 hPa

500 hPa

850 hPa
850 hPa

gronddruk

tropen subtropen

1
1
3. lucht stroomt bovenin van warme naar koude kolom

200 hPa

200 hPa

500 hPa 500 hPa

De gronddruk daalt in
de warme kolom en
850 hPa 850 hPa stijgt in de koude.

gronddruk

tropen subtropen

1
2
 Hadley circulatie

4. lucht stroomt onderin van de koude kolom naar de warme

200 hPa

200 hPa

Neergaande beweging in
500 hPa 500 hPa
de koude en opgaande
beweging in de warme
kolom sluit de circulatie

850 hPa
850 hPa

gronddruk

tropen subtropen

1
3
 Opwaartse beweging (convectie) in de tropen en neergaande beweging (subsidentie)
poolwaarts

Hadley cel transporteert warmte poolwaarts in de bovenlucht en koude richting evenaar aan de grond en draagt zo
bij aan het poolwaarts warmte-transport

In afwezigheid van rotatie zou de Hadley cel tot aan de polen

doorlopen.

1
4
 Door de rotatie van de aarde, geostrofe aanpassing

Bovenin: westenwinden (straalstroom) Onderin: oostenwinden (passaatwinden)

extra-tropen extra-tropen

tropen tropen

16
 Waargenomen Hadley circulatie

Hadley Cells

Ferrel Cell Ferrel Cell

Tussen de evenaar en 30 graden: direct poolwaarts warmtetransport door de thermisch

gedreven Hadley circulatie

1
7
Transport atmosfeer en oceaan
https://www.youtube.com/watch?v=Ye45DGkqUk
E
22
Algemene circulatie

23
2
4
straalstroom
 Barocliene instabiliteit

KOUD KOUDER

WARM WARMER
Baroclien stabiel Baroclien instabiel

De stroming wordt instabiel als horizontale temperatuur gradiënten/verticale wind schering te groot worden.

2
8
 warme lucht wordt onder de rug in de bovenlucht getransporteerd:
rug wordt sterker doordat de luchtdruk nu minder snel afneemt met hoogte

Westwaartse
verschuiving met
hoogte

warme lucht
stijgt op

koud L

koude lucht zinkt

warm

koude lucht wordt onder de trog in de bovenlucht getransporteerd:

trog diept uit doordat de luchtdruk nu sneller afneemt met hoogte

2
9
Warme lucht stijgt, koude lucht daalt, potentiële energie wordt omgezet in
kinetische energie

Westwaartse
verschuiving met
hoogte

warme lucht
stijgt op

koud L
koude lucht zinkt

warm

Warme lucht wordt noordwaarts getransporteerd, koude lucht naar het zuiden,
barocliene golven transporteren dus netto warmte poolwaarts

3
0
 Ontwikkeling van een barokliene golf

op 500 hPa aan de grond

3
1
De groei van een barocliene golf

3
2
Oefening met de Mapviewer:

Zet actuele weer op; 4 maart 2020 12 Z (=UTC tijd) en zet 500 hPa hoogteveld en airmass beeld op

- Bekijk hoe de straalstroom loopt?

- Waar zie een rechte stroming (zonaal) en waar begint het te meanderen (golven) ?

- Zoom uit: kun je de diverse cellen zien, Hadley, Ferrel en de Polaire cell?

- Herken je de passaatwinden?

- Zijn de westerlies goed herkenbaar?

Tips om naar weerkaarten te kijken op de volgende websites:

- www.meteoinfo.eu

- Rondleiding door deze website met tips en tricks!!

35
36
ITCZ op satellietbeelden

37
Filmpje van de algemene
circulatie op aarde

https://www.youtube.com/watch?v=
wVRbeGc_6zM
MOESSON
• Arabische ‘Mausem’.
• Het seizoen waarin iets gebeurt.
• Complete omkeer van het windregime in de loop van het jaar.

39
40
MOESSON
Gevolgen (zomer op het NH)
• Continenten warmen aan
• Subtropische Hogedrukgebieden brokkelt af
• Thermische Lagedrukgebieden
• verschuiving van de gebieden met convergentie van de ITCZ
• Passaatwinden Winter Halfrond waaien over de evenaar naar the
thermische lagedrukgebieden

41
 Moessongebieden

Moesson:
- heersende wind draait min. 120o tussen jan. en jul.
- heersende wind komt min. 40% van de tijd voor
- heersende wind > 3 m/s gedurende min. 1 maand

42 42
43
44
45
MOESSON
Gevolgen (winter op het NH)
• Continenten koelen af
• Herstel hogedrukgebieden
• Windrichting keert om
• Lucht van het continent stroomt naar evenaar

• De continenten in de tropen en de aangrenzende oceanen ondergaan

dus een halfjaarlijkse omkering van de windrichting: de moesson.

46
47
Samengevat; wisseling positie ITCZ

48
49
50
Huiswerk voor de volgende les: Woensdag 11 maart 2020:

• Stabiliteit van de lucht

• Thermodynamica
• Wolkenvorming

• Hoofdstuk 6, 7 en 8 (pagina35-67) van Inleiding tot de algemene meteorologie