Komunikasyon at

Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Filipino
Ikalawang Markahan—
Modyul 15: Pag-uugnay ng mga
Idea
Pambungad sa Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Filipino
Alternative Delivery Mode
Ikalawang Markahan–Modyul 15: Pag-uugnay ng mga Idea
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitahan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala
at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anumang gámit maliban sa modyul na ito
ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anumang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
PangalawangKalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Ruben S. Montoya
Editor: Jonathan F. Bernabe
Tagasuri: Elisa N. Lajera
Perlita E. Dela Cruz
Tagaguhit: Romdel F. Partoza
Tagalapat: Leonila L. Custodio
Tagapamahala: Arnaldo O. Estareja, EPS
Ma. Criscel R. Negosa, EPS In-Charge of LRMS
Laura O. Garcia, CID Chief
Editha M. Atendido, Schools Division Superintendent
Daisy Z. Miranda, Schools Division Superintendent
Elaine T. Balaogan, Regional ADM Coordinator
Fe M. Ong-ongowan, Regional Librarian
Job S. Zape Jr., CLMD Chief
Wilfredo E. Cabral, Regional Director

Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________

Department of Education – RegionIV-A CALABARZON
Office Address: Gate 2 Karangalan Village, Barangay San Isidro
Cainta, Rizal 1800
Telefax: 02-8682-5773/8684-4914/8647-7487
E-mail Address: region4a@deped.gov.ph
 Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Filipino
Ikalawang Markahan—
Modyul 15: Pag-uugnay ng mga
Idea
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:

Malugod na pagtanggap sa asignaturang Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at

Kulturang Filipino para sa baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul
para sa araling Pag-uugnay ng mga Idea.

Ang modyul na ito ay pinagtulungang idinisenyo, nilinang, at sinuri ng mga

edukador mula sa pampubliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka,
ang gurong tagapagdaloy, upang matulungang makamit ng mag-aaral ang
pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan
ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.

Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at

malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis, at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.

Bílang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong

ito sa pinakakatawan ng modyul:

Mga Talâ para sa Guro

Ito'y naglalaman ng mga paalala,
panulong, o estratehiyang magagamit sa
paggabay sa mag-aaral.

Bílang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-

aaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at
italâ ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.

ii
Para sa mag-aaral:

Malugod na pagtanggap sa Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang

Filipino sa Baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Pag-
uugnay ng mga Idea.

Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa

pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhanang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.

Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin

nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan.
Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa
pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

Alamin Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga

dapat mong matutuhan sa modyul.

Subukin Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung

ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong
laktawan ang bahaging ito ng modyul.

Balikan Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral

upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksiyon.

Tuklasin Sa bahaging ito, ang bágong aralin ay

ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukás
na suliranin, gawain, o isang sitwasyon.

Suriin Sa seksiyong ito, bibigyan ka ng maikling

pagtalakay sa aralin. Layunin nitóng
matulungan kang maunawaan ang bágong
konsepto at mga kasanayan.

iii
 Pagyamanin Binubuo ito ng mga gawaing para sa
malayang pagsasanay upang mapagtibay
ang iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gámit ang susi sa
pagwawasto sa hulíng bahagi ng modyul.

Isaisip Naglalaman ito ng mga katanungan o

pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung ano’ng
natutuhan mo mula sa aralin.

Isagawa Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong

sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman
o kasanayan sa tunay na sitwasyon o
realidad ng búhay.

Tayáhin Ito ay gawain na naglalayong matása o

masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
Gawain panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.

Susi sa Pagwawasto Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa

lahat ng mga gawain sa modyul.

Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:

Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa

Sanggunian
paglikha o paglinang ng modyul na ito.

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na
papel sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling mahirapan ka sa pagsagot sa mga gawain sa modyul na ito, huwag
mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka rin

iv
humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o
sinuman sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim
sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.

Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng

makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Káya mo ito!

v
 Alamin

Ang iyong isasagawang pag-aaral gámit ang modyul na ito ay tutugon sa

dapat mong malaman at matutuhang kasanayan. Ito ay batay sa
sumusunod:

Kasanayang Pampagkatuto:
 Nagagamit ang angkop na mga salita at pangungusap upang
mapag-ugnay-ugnay ang mga idea ng isang sulatin F11WG-IIh-89

Layunin:

 Nagagamit ang mga angkop na mga salita sa pag-uugnay-ugnay ng

idea sa isang sulatin.
 Nakabubuo ng pangungusap na gumagamit ng mga salita sa pag-
uugnay-ugnay ng idea sa isang sulatin.
 Napapahalagahan ang mga salitang ginagamit sa pag-uugnay-
ugnay ng idea sa pagsulat ng sulatin

1
 Subukin

Punan ng wastong pang-ugnay ang sumusunod na pangungusap upang

makabuo ng isang tiyak na idea. Isulat ang tamang sagot sa sagutang
papel.

1. Hindi naman lingid sa ating kaalaman na mas madali para sa

nakararami ang paggamit ng wikang Filipino, at dito sila bihasa kung
ihahambing natin sa iba. ________________, ito’y makapagpapagaan sa
pag-unawa ng mga kalahok sa mga katanungang ibabato ng mga
mananaliksik.
A. ating C. natin
B. dito D. Dagdag pa rito

2. Ito marahil ang magiging dahilan ____________dumami pa ang

magsasagawa ng mga pag-aaral.
A. Ito C. upang
B. dahilan D. marahil

3. ______________dating Pangulong Ramon Magsaysay, “Huwag ikahiya ang

ating wika sapagkat iyan ang diwa ng ating bansa.”
A. Ayon kay C. ating
B. Huwag D. sapagkat

4. _______________si dating Pangulong Elpidio Quirino ay nagpahayag ng

ganito: “Kailangang gumawa ng mahigpit na pagsisikap upang mapadali
ang pagpapalaganap ng ating wika.”
A. Bukod pa dyan C. upang
B. ganito D. ating

5. “ Kailangang gumawa ng mahigpit na pagsisikap_____________ay

mapadali ang pagpapalaganap ng ating wika.”
A. sa gayon C. ang
B. upang D. ating

6. Bílang isang republika, dapat táyong magkaroon hindi lámang ng isang

bansa at isang watawat kundi _____________ng isang wika”.
A. Bilang C. at
B. tayong D. gayundin

2
7. ________________, ang Filipino ay wikang magagamit natin sa
pagpapaunlad. Ito’y makabuluhan at kapaki-pakinabang. Maging mulat
táyo at huwag maging mangmang sa kung ano ang talagang atin.
A. Bilang pangwakas C. Samakatwid
B. At D. Subalit

8. Tukuyin sa sumusunod na pangungusap ang hindi kaugnay ang idea

sa paksang pinag-uusapan.
A. Ang “Caracol ay salitang Kastila na ang ibig sabihin ay takbong
Kuhol (snail-like-pace) sa kadahilanang may kabagalan ng
takbo ang prusisyong ito. Dahil nga sa ang Rosario ay malapit sa
karagatan, ang sinaunang Karakol ay nahahati sa dalawang bahagi.
B. Umalis ang mga tripulante, iniwan ang pamanang tradisyon—ang
kapistahan ng nasabing patron.
C. Una, ang Karakol del Mar at ang Karakol dela Tierra. Ang Karakol
del Mar ay Karakol sa dagat o fluvial procession. Nakagayak ng
mga bulaklak ang andas ng patron at ilalagay sa malaking
bangkang pangisda saka inililibot sa dagat.
D. Panagalawa ay ang Karakol dela Tierra o Karakol sa lupa.
Isinasagawa ito pagkatapos ng Karakol sa Dagat. Pagsapit sa
dalampasigan, ililipat ang andas pagkatapos ay papasanin ng mga
deboto (karaniwa’y mga lalaki). Sa saliw pa rin ng musika tulad ng
Pandanggo, pasayaw na ipoprosisyon ang patron papuntang
simbahan.

9. Alin sa sumusunod ang magkakaugnay na pahayag ukol sa paksa?

I. Ang COVID 19 ay isang uri ng sakít na nakamamatay. Lubhang
mapanganib ang sakít na ito. Marami ang binawian ng búhay,
napalayo sa pamilya, at maraming bagay ang hindi na
nagagawa tulad noon .
II. Hindi na tyo nakatutungo sa bahay-panambahan upang
magpasalamat, humiling at magpuri sa Panginoon dahil sa virus
na ito.
III. Masaya ang mga batang naghahabulan sa gitna ng malakas na
buhos ng ulan. May bata, dalaga’t binata, at kahit matatanda.
Sabik na sabik ang bawat isa bunga na rin siguro ng mainit na
panahon.
IV. Maging ang pagbabalik-eskuwela ng mga mag-aaral ay hindi na
natuloy gawa sa pandemya.
A. I, II, III C. III,IV,I
B. II,III,IV D. I, II, IV

3
10. Pag-ugnay-ugnayin ang mga pangungusap upang makabuo ng isang
talatang magkakaugnay ang idea.

I. Habang natutuhan ng isang bata ang kaniyang katutubong

wika, unti-unti rin niyang nakukuha ang kaniyang kultura.
II. Ang kulturang ito ay nabibigyang-anyo, naipahayag, at
naipaása sa ilang henerasyon sa pamamagitan ng wika.
III. Ito rin ang nag-uugnay sa mga tao sa isang kultura, at sa
pamamagitan nitó ang kultura ay maiintindihan at
mapahalagahan maging sa mga táong hindi napaloob sa
tinutukoy na kultura.
IV. Samaktuwid, ang wika ay ang nagbibigay anyo sa diwa at saloobin
ng isang kultura.

A. I,II,III,IV C. IV, III, II, I

B. II, I, IV, III D. II, I, III, IV

11. Dahil ang wika ay buháy _________ patuloy itong nililinang at

dumadaan sa pagbabago.
A. kaya C. ngunit
B. kapag D. sapagkat

12. Ang maka-Filipinong pananaliksik ay tumutugon sa pangangailangan

ng kapuwa Filipino. ___________________ ang makikinabang ay kapuwa
Filipino.
A. Kapag C.Sapagkat
B.Ngunit D.Samaktuwid

13. Ang aktuwal na pagsagot o pagpapahayag ng iyong idea o kaisipan sa

iyong guro sa harap ng mga ka-klase ay isang napakagandang
karanasan,________________ dahil sa COVID 19, hindi na natin
mararanasan ang ganoon.
A. subalit C. bunga nito
B. marahil D. kung kayâ

14. Pagsunod-sunurin ang mga pangyayari sa kuwento upang makabuo

ng maayos na daloy ng idea o kaisipan.
I. Sa paglipas ng panahon, ang masayang pagdiriwang na ito, ay
nakagawian na din ng iba’tibang bayan sa Cavite bílang
pagpupugay na din sa patron ng kanilang lugar. Tradisyong
lumawak pa at ngayo’y isa na ding aktibidad ng kapistahan sa
iba’tibang lugar sa karatig probinsiya.

4
 II. Dahil lahat sila’y ligtas na nakarating. Nakadaong sila sa
dalampasigan ng Mojon (ngayon ay Muzon), isang sityo sa noo’y
baryo pa lámang na Salinas-Marsella. Hindi nagtagal, nagpatayô
nga ng maliit na kapilya ang mga sakay ng nasabing bangka nang
may pasasalamat at tuwa sa kanilang puso. Inihabilin nila ang
imahen ng mahal na birhen sa mga taga-Mojon. Umalis ang mga
tripulante’t iniwan ang pamanang tradisyon—ang kapistahan
ng nasabing patron.

III. Isang gabi, isang malakas na bagyo ang tumama sa ka-Maynilaan at

karatig-probinsiya nitó na nag-iwan ng pagkasira ng mga buhay at
ari-arian. Sa lakas ng hagupit ng bagyo at naglalakihang alon, halos
lumubog ang bangka at tákot ang bumalot sa lahat ng mga sakay
nito. Hanggang sa napansin nitó ang isang larawan ng Birhen ng
Sto. Rosario. Dito siya taimtim na nanalangin at nangako na kung
ililigtas sila at bibigyan ng pagkakataon pang mabuhay, ay
patatayuan nila ito ng kapelya bílang papuri at pasasalamat sa
oras na makaahon sila sa laot. At dininig umano ng birhen ang
kaniyang panalangin.

IV. Ayon sa kuwento, noong panahon, isa sa pangunahing uri ng

transportasyon ay ang pagbabangka. Ito ang paraan sa paghahatid
ng mga kalakal ng mga mamamayan mula Cavite hanggang
Maynila sa Manila Bay.
A. I,II,III,IV C. IV, II, I, III
B. IV, III, II, I D. III, IV, II, I

15. Pag-ugnayin ang mga pangungusap upang makabuo ng maayos at

organisadong talata.
I. Pakuluin lang at puwede nang ihain ang classic adobong baboy
II. Una, i-marinade ang karne ng baboy sa pinaghalo-halong toyo,
bawang, sibuyas, at paminta sa loob ng 30 minuto o higit pa.
III. Kapag lumambot na ang karne, dagdagan ng tubig at toyo kung
nais mong may sabaw. Lagyan ng suka, asin, at asukal.
Depende ang dami sa iyong panlasa.
IV. Isalang ang magkahalong karne ng baboy, toyo, bawang, sibuyas,
at paminta. Lutuin sa mahinang apoy hanggang sa lumambot
ang karne.
A. II, I, IV, III C. I, IV, II, III
B. 1V, III, II, I D. II, IV, III, I

5
Aralin15 Pag-uugnay ng mga Idea
Mahalagang magkaroon ka ng kaalaman at kasanayan sa pag-uugnay ng mga
salitang gagamitin sa pangungusap upang makabuo ng isang makabuluhang
sulatin. Kailangang angkop ang mga pag-ugnay na salita sa pag-uugnay-ugnay
ng kaisipan upang malinaw na maihatid ang mensahe lalo na sa pagsulat ng
isang pananaliksik.

Balikan

Mahalaga na magkaroon ka ng kaalaman at kasanayan sa pag-uugnay ng mga

idea o kaisipan upang makabuo ng isang maayos at organisadong pahayag. Dahil
diyan, pag-ugnay-ugnayin ang mga salita na nakatalâ sa pamamagitan ng
pagbuo ng talata.

Mga salita kaugnay ng paksa:

New Normal, kinabukasan, pangarap, face-to-face, internet, wifi, online, modyul,

COVID 19, pandemya, magulang, kaibigan, guro, laptop, cellphone, sabon,
alcohol, face mask, ZOOM, messeger, disiplina, at tagumpay

Mga pang-ugnay:

Samaktuwid, sapagkat, ngunit, dahil, upang, kung gayon, bunga nito, una,
pagkatapos, bílang pangwakas

6
 Tuklasin

Basahin ang sumusunod na pangungusap na nakakahon. Sagutin ang mga

katanungan sa ibaba.

1. Pangunahing layunin ng pag-aaral na ito na mapatunayan at

maisa-isa ang penomenang kultural at panlipunan ng isang
lugar.
2. Batay sa resulta ng pag-aaral, kayâa lubos na sumasang-ayon
ang mga guro, eksperto, at mga mag-aaral.
3. Isang proseso ng pag-aaral at pagsisiyasat ang pananaliksik
a. Paano upang
ginamitmatuklasan ang mga
ang mga salitang maykatotohanan
salungguhittungkol sa pangungusap?
sa bawat paksa

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

b. Ano ang tawag sa mga salitang ginagamit upang pag-ugnayin ang idea o
kaisipan sa isang pangungusap o talata?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

c. Paano ito nakatutulong sa pagsulat ng isang sulatin o pananaliksik?

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

7
 Suriin

Basahin at suriin ang teksto. Pansinin kung paano ginamit ang mga salitang may
salungguhit sa teksto.

KARAKOL: Pasayaw na Panalangin

ni Myra Miller

Impluwensiya ng mga kastilang sumakop sa ating bansa ang relihiyon, at

ang pagdiriwang ng fiesta ay isa sa mga naipamana nila sa atin.
Dito sa Cavite, merong tinatawag na Karakol. Ang Karakol ay isang uri ng
aktibidad tuwing may fiesta sa kanilang lugar. Isa itong uri ng prosisyon ngunit
hindi lamang paglalakad kundi pasayaw itong isinasagawa ng mga deboto. Kaya
naman tinatawag din itong “pasayaw na panalangin.”
Sinasabing nagsimula ang Karakol sa bayan ng Rosario sa Cavite noon pa
mang taong 1845 bilang pagpupugay sa kanilang mahal na patron na si Nuestra
Señora Virgen del Santissimo Rosario, Reina de Caracol.
Ang “Caracol ay salitang Kastila na ang ibig sabihin ay takbong Kuhol
(snail-like-pace) sa kadahilanang, may kabagalan ng takbo ang prusisyong ito.
Dahil nga sa ang Rosario ay malapit sa karagatan, ang sinaunang Karakol ay
nahahati sa dalawang bahagi. Una, ang Karakol del Mar at ang Karakol dela
Tierra. Ang Karakol del Mar ay Karakol sa dagat o fluvial procession. Nakagayak
ng mga bulaklak ang andas ng patron at ilalagay sa malaking bangkang
pangisda saka inililibot sa dagat. Sinasamahan ito ng iba pang mga deboto ng
patron sakay ng daan-dang bangkang pangisda na napapalamutian ng mga
makukulay na banderetas at musika ng mga banda na siyang nagpapasigla sa
pagdiriwang. Panagalawa ay ang Karakol dela Tierra o Karakol sa lupa.
Isinasagawa ito pagkatapos ng Karakol sa Dagat. Pagsapit sa dalampasigan,
ililipat ang andas pagkatapos ay papasanin ng mga deboto (karaniwa’y mga
lalaki). Sa saliw pa rin ng musika tulad ng Pandanggo, pasayaw na ipoprosisyon
ang patron papuntang simbahan. Sinasabing merong natatanging galaw ang mga
nagkakarakol-ang pagsasalok-salok ng andas.
Subalit ano nga ba ang kwento sa likod ng debosyon ng mga taga Rosario
sa mahal na patron? Paano napunta ang birhen sa nasabing bayan at naging
kanilang patrona? Ayon sa kwento, noong panahon ng mga kastila, isa sa
pangunahing uri ng transportasyon ay ang pagbabangka. Ito ang paraan sa
paghahatid ng mga kalakal ng mga mamamayan mula Cavite hanggang Maynila
sa Manila Bay. Isang gabi, isang malakas na bagyo ang tumama sa kamaynilaan
at karatig probinsiya nito na nag-iwan ng pagkasira ng mga buhay at ari-arian.
Hindi mabilang na tripulante ang naabutan ng bagyo sa laot. Isa sa mga bangka
ay galing Mindoro na lulan ay mga kargamento. Sa lakas ng hagupit ng bagyo at
naglalakihang alon, halos lumubog ang bangka kung kaya takot ang bumalot sa
lahat ng mga sakay nito. Itinali nila ang kanilang mga sarili sa bangka para hindi

8
umano sila anurin kung saan. Ang namumuno sa kanila’y pumunta sa kabin
para tingnan kung ano ang kargamentong maari nilang maisalba. Hanggang sa
napansin nito ang isang larawan ng Birhen ng Sto. Rosario. Nagbigay ito sa
kanya ng pag-asa. Dito siya taimtim na nanalangin at nangako na kung ililigtas
sila at bibigyan ng pagkakataon pang mabuhay, ay patatayuan nila ito ng
kapelya bilang papuri at pasasalamat sa oras na makaahon sila sa laot. At
dininig umano ng birhen ang kaniyang panalangin. Dahil lahat sila’y ligtas na
nakarating. Nakadaong sila sa dalampasigan ng Mojon (ngayon ay Muzon) isang
sitio sa noo’y baryo pa lamang na Salinas-Marsella. Bunga nito, nagpatayo nga
ng maliit na kapilya ang mga sakay ng nasabing bangka nang may pasasalamat
at tuwa sa kanilang puso. Inihabilin nila ang imahe ng mahal na birhen sa mga
taga-Mojon. Umalis ang mga tripulante iwan ang pamanang tradisyon- ang
kapistahan ng nasabing patron.
Sa paglipas ng panahon, ang masayang pagdiriwang na ito, ay
nakagawian na din ng iba’t-ibang bayan sa Cavite bilang pagpupugay na din sa
patron ng kanilang lugar. Samakatuwid ang tradisyong ito ay lumawak pa at
ngayo’y isa na ding aktibidad ng kapistahan sa iba’t-ibang lugar sa karatig
probinsiya.

https://bymrsmiller.blogspot.com/2018/12/karakol-pasayaw-na-panalangin.html

1. Tungkol saan ang tekstong binása?

____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
2. Ano ang gampanin ng mga salitang may salungguhit?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

3. Ano kayâ ang maaaring mangyari sa daloy ng idea sa teksto kung wala ang
mga salitang may salungguhit na ito?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

9
 Pagyamanin

Basahin ang mga pangungusap sa Hanay A. Piliin ang tamang sagot sa Hanay B
upang makabuo ng pangungusap gámit ang angkop na pang-ugnay. Isulat ang
sagot sa sagutang papel.

Hanay A Hanay B

1. Kultura ang humuhubog sa isang a. sapagkat

lipunan _______ dapat na pahalagahan
ito. b. upang
2. Ito ang gagawan ng pag-aaral ________
nangangailangan ito ng maraming c. kaya
kasagutan.
3. Mahalagang italâ na ang mga d. samaktuwid
sanggunian _______ hindi na makaabala
sa pag-aaral. e. dapat
4. Sa suliraning gagawan ng pag-aaral
_________ na lutasin ang mga dapat
gawin upang mabigyan ng angkop na
rekomendasyon.
5. Isang rekomendasyon ng pag-aaral na
gawin pang mas malakas ang pag-aaral
_______ magiging mas makatotohanan
ito.

10
 Isaisip

Mahalagang magkakaugnay ang mga idea sa pananaliksik upang maayos ang

daloy ng mga kaisipan at mga salita sa bawat pangungusap, talata, at sa lahat
ng bahagi ng pananaliksik.

Angkop na mga Salita sa Pag-uugnay-ugnay ng mga Idea

Tinatawag na kaisipan sa nililinang na talata ang idea. Inilalahad ng idea

ang pangunahing kaisipan na layong ihatid ng sulatin. Sa puntong ito,
kailangang pag-ugnayin ang mga kaisipan o sariling pag-unawa sa teksto upang
mabuo ito at ang makakatulong dito ay ang paggamit ng angkop na mga salita.
Batay kay Jocson (2016), malalaman ang mga angkop na salitang
gagamitin kung kaugnay ito ng paksang gagawan ng pananaliksik at kung
nagpapakilala ito ng pangangailangan sa bawat bahagi nitó. Maaaring gumamit
din ng mga pang-ugnay na salita tulad ng sapagkat, at, kung gayon, samakatwid
at iba pa.
Sa pag-uugnay ng mga idea sa literatura at pagpapaliwanag sa daloy at
resulta ng pananaliksik, madalas ginagamit ang ayon sa/kay, batay sa/kay,
sinabi ni, dahil dito, bunga nito, resulta nitó, at iba pa.

11
 Isagawa

Bílang paglalahat, dugtungan mo ang mga pangungusap. Piliin ang tamang sagot
sa kahon at isulat sa sagutang papel.

Natutunan ko ang iba’tibang angkop na mga salita at pangungusap

(1)_______mapag-ugnay-ugnay ang mga salita. Nalaman ko din na tinatawag
na kaisipan sa nalilinang na talata ang (2)__________. Inilalahad naman ng
idea ang (3)__________ na layong ihatid ng sulatin.
Sa puntong ito, kinakailangang (4)_______________ ang mga kaisipan o
sariling pag-unawa sa teksto upang mabuo ito. Maaaring gumamit ng mga
pang-ugnay na (5)________, ngunit, at ,kung gayon, samakatwid atbp.

idea sapagkat
pangunahing kaisipan upang
pag-ugnayin

12
 Tayáhin

Sagutin ang sumusunod na katanungan. Isulat ang titik ng tamang sagot sa

sagutang papel.

1. Alin sa sumusunod na pangungusap ang may maayos at magkakaugnay ang

idea?

kung kayâ tákot ang bumalot sa lahat ng mga sakay nito.

Sa lakas ng hagupit ng bagyo,
naglalakihang alon, halos lumubog ang bangka

A.Halos lumubog ang bangka, sa lakas ng hagupit ng bagyo,

naglalakihang alon kung kayâ tákot ang bumalot sa lahat ng mga
sakay nitó.
B. Sa lakas ng hagupit ng bagyo, naglalakihang alon, halos lumubog ang
bangka kung kayâ tákot ang bumalot sa lahat ng mga sakay nitó.
C. Naglalakihang alon, halos lumubog ang bangka sa lakas ng hagupit
ng bagyo, kung kayâ tákot ang bumalot sa lahat ng mga sakay nitó.
D. Kung kayâ tákot ang bumalot sa lahat ng mga sakay nitó, sa lakas ng
hagupit ng bagyo, naglalakihang alon, halos lumubog ang bangka.

2. Tukuyin sa sumusunod na pangungusap ang magkakaugnay ang idea sa

paksang pinag-uusapan.
I. Ang “Caracol ay salitang Kastila na ang ibig sabihin ay takbong Kuhol
(snail-like-pace) sa kadahilanang, may kabagalan ng takbo ang prusisyong
ito. Dahil nga sa ang Rosario ay malapit sa karagatan, ang sinaunang
Karakol ay nahahati sa dalawang bahagi.
II. Una, ang Karakol del Mar at ang Karakol dela Tierra. Ang Karakol del Mar
ay Karakol sa dagat o fluvial procession. Nakagayak ng mga bulaklak ang
andas ng patron at ilalagay sa malaking bangkang pangisda saka inililibot
sa dagat.
III. Panagalawa ay ang Karakol dela Tierra o Karakol sa lupa. Isinasagawa ito
pagkatapos ng Karakol sa Dagat. Pagsapit sa dalampasigan, ililipat ang
andas pagkatapos ay papasanin ng mga deboto (karaniwa’y mga lalaki). Sa
saliw pa rin ng musika tulad ng Pandanggo, pasayaw na ipoprosisyon ang
patron papuntang simbahan.
IV. Umalis ang mga tripulante, iniwan ang pamanang tradisyon—ang
kapistahan ng nasabing patron.
A. I ,II, III
B. II, III, IV
C. III, IV, I
D. IV, I, II

13
3. Alin sa sumusunod ang di-kaugnay na pahayag ukol sa paksa?
A. Ang COVID 19 ay isang uri ng sakít na nakamamatay. Lubhang
mapanganib ang sakít na ito. Marami ang binawian ng búhay, napalayo sa
pamilya, at maraming bagay ang hindi na nagagawa tulad noon.
B. Hindi na táyo nakatutungo sa bahay-panambahan upang magpasalamat,
humiling, at magpuri sa Panginoon dahil sa virus na ito.
C. Masaya ang mga batang naghahabulan sa gitna ng malakas na buhos ng
ulan. May bata, dalaga’t binata, at kahit matatanda. Sabik na sabik ang
bawat isa bunga na rin siguro ng mainit na panahon.
D. Maging ang pagbabalik-eskuwela ng mga mag-aaral ay hindi na natuloy
gawa sa pandemya.

4. Tukuyin sa sumusunod na pangungusap ang magkakaugnay ang idea

sa paksang pinag-uusapan.
I. Ang “Caracol ay salitang Kastila na ang ibig sabihin ay takbong Kuhol
(snail-like-pace) sa kadahilanang, may kabagalan ng takbo ang prusisyong
ito. Dahil nga sa ang Rosario ay malapit sa karagatan, ang sinaunang
Karakol ay nahahati sa dalawang bahagi.
II. Umalis ang mga tripulante, iwan ang pamanang tradisyon- ang kapistahan
ng nasabing patron.
III. Una, ang Karakol del Mar at ang Karakol dela Tierra. Ang Karakol del Mar
ay Karakol sa dagat o fluvial procession. Nakagayak ng mga bulaklak ang
andas ng patron at ilalagay sa malaking bangkang pangisda saka inililibot
sa dagat.
IV. Panagalawa ay ang Karakol dela Tierra o Karakol sa lupa. Isinasagawa ito
pagkatapos ng Karakol sa Dagat. Pagsapit sa dalampasigan, ililipat ang
andas pagkatapos ay papasanin ng mga deboto (karaniwa’y mga lalaki). Sa
saliw pa rin ng musika tulad ng Pandanggo, pasayaw na ipoprosisyon ang
patron papuntang simbahan.
A. I, II, III
B. II, III, IV
C. I, III, IV
D. I, II, IV

5. Alin ang totoo tungkol sa pag-uugnay-ugnay ng idea?

I. Tinatawag na kaisipan sa nililinang na talata ang idea. Inilalahad ng idea
ang pangunahing kaisipan na layong ihatid ng sulatin.
II. Maaaring gumamit din ng mga pang-ugnay na salita tulad ng sapagkat, at,
kung gayon, samakatwid at iba pa sa pag-uugnay ng mga idea
III. Sa puntong ito, kailangang pag-ugnayin ang mga kaisipan o sariling pag-
unawa sa teksto upang mabuo ito at ang makakatulong dito ay ang
paggamit ng angkop na mga salita.

14
 IV. Masasabing magkakaugnay ang idea kung dumaan ito sa pagsusuri o
pananaliksik, ibig lang sabihin na sinang-ayunan ito ng mga respondent.
A. I, II, II
B. II, III, IV
C. III, IV, I
D. IV, III, II

6. Maaaring gumamit ng mga ________ upang mapag-ugnay ang mga idea

A.Pandiwa
B.Panghalip
C.Pang-ugnay
D.Pag-angkop

7. Ang paggamit, pagpapaunlad, at pagpapalaganap ng Wikang Filipino ay

nakasaad sa Saligang Batas ng 1987, Artikulo XIV, Seksiyon
6,____________,ito ay naaayon sa batas.
A.ngunit
B.sapagkat
C.kung gayon
D.subalit

8. Hindi makatarungan at patas ang pag-alis ng asignaturang Filipino sa

kolehiyo_____________________pinapatay nito ang Panitikang Filipino.
A. marahil
B. sapagkat
C. ayon dito
D. samakatwid

9. ______________dating Pangulong Ramon Magsaysay, “ Huwag ikahiya ang ating

wika sapagkat iyan ang diwa ng ating bansa.”
A. Ayon kay
B. Huwag
C. ating
D. sapagkat

10. Ang tangi mong magagawa __________________maging bayani at dakila sa iyong

henerasyon ay isalba ang búhay ng sangkatauhan sa COVID 19 sa
pamamgitan ng pananatili sa loob ng iyong tahanan. Magkaroon ng malasakit
sa sarili, sa iyong mahal sa búhay, at sa kapuwa-tao.
A. subalit
B. ngunit
C. upang
D. sa lalaong baga’y

15
11. __________________ Jocson (2016), malalaman ang mga angkop na salitang
gagamitin kung kaugnay ito ng paksang gagawan ng pananaliksik at kung
nagpapakilala ito ng pangangailangan sa bawat bahagi nitó. Maaaring
gumamit din ng mga pang-ugnay na salita tulad ng sapagkat, at, kung gayon,
samakatwid at iba pa.
A. Subalit
B. Datapuwa
C. Kung gayon
D. Batay kay

12. Wala namang batas o kautusang nagtatakda sa kung anong wika ang
gagamitin sa pagpapalaganap ng salita ng Diyos. Anumang wika ang gámit
basta ito’y hindi lumilihis sa tunay na konteksto at kahulugan, hindi
naman ito makapagpapabago sa tunay na kalagayan ng iyong paniniwala
at pananampalataya._______________ang paggamit ng taglish sa Bibliyang
New Testament ay walang nilalabag sa aspektong moral man o legal.
A. Kung gayon
B. Subalit
C. Marahil
D. Datapuwa

13. Alin sa sumusunod ang hindi kaugnay na pahayag ukol sa paksa?

A. Ang COVID 19 ay isang uri ng sakít na nakamamatay. Lubhang
mapanganib ang sakít na ito. Marami ang binawian ng búhay, napalayo
sa pamilya, at maraming bagay ang hindi na nagagawa tulad noon.
B.Hindi na táyo nakatutungo sa bahay-panambahan upang
magpasalamat, humiling, at magpuri sa Panginoon dahil sa virus na
ito.
C. Masaya ang mga batang naghahabulan sa gitna ng malakas na buhos
ng ulan. May bata, dalaga’t binata, at kahit matatanda. Sabik na sabik
ang bawat isa bunga na rin siguro ng mainit na panahon.
D. Maging ang pagbabalik-eskuwela ng mga mag-aaral ay hindi na natuloy
dahil sa pandemya.

14. Hindi mo kinakailangang humawak ng tabak o baril _______makipaglaban

para lámang matawag na bayani at dakila. Hindi mo kailangang makibaka sa
pamamagitan ng panulat o nobela para puksain ang kalaban.
A. upang
B. marahil
C. subalit
D. sapagkat

16
15. Pagsunod-sunurin ang pangungusap sa kahon upang makabuo ng isang
talata na magkakaugnay ang ideya.

I. Ang kulturang ito ay nabibigyang-anyo, naipahayag, at

naipasa sa ilang henerasyon sa pamamagitan ng wika.
II. Ito rin ang nag-uugnay sa mga tao sa isang kultura, at sa
pamamagitan nitó ang kultura ay maiintindihan at
mapahalagahan maging sa mga táong hindi napaloob sa
tinutukoy na kultura.
III. Samakatwid, ang wika ay ang nagbibigay anyo sa diwa at
saloobin ng isang kultura.
IV. Habang natutunan ng isang bata ang kaniyang katutubong
wika, unti-unti rin niyang nakukuha ang kaniyang kultura.

A. I, IV, III, II
B. I, II, III, IV
C. IV, III, II, I
D. I, IV, II, III

Karagdagang Gawain

Binabati kita dahil natapos mo nang matagumpay ang mga pagsubok sa modyul
na ito. Dahil diyan, gusto kong maging handa ka sa susunod na pagsubok na
iyong kahaharapin. Ngayon pa lámang ay paghandaan mo ang aktuwal na
pagsulat ng pananaliksik. Maghanda ng pamagat o titulo ng iyong isasagawang
pananaliksik na tumatalakay sa wika at kulturang Filipino.

17
 18
Tayáhin Isagawa Subukin
1. B 1. upang 1. D
2. A 2. ideya 2. C
3. C 3. pangunahing 3. A
4. C kaisipan 4. A
5. A 4. pag-ugnayin 5. A
6. C 5. sapagkat 6. D
7. C 7. A
8. B 8. B
9. A 9. D
10. C 10. B
11. D 11. A
12. A 12. D
13. C 13. A
14. A 14. B
15. A 15. D
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
De Laza, Crizel.2016. Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto Tungo sa
Pananaliksik.Rex Book Store

Jocson, Magdalena O.2016. Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang

Pilipino. Vibal Group, Inc.

19
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)

Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex

Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600

Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985

Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph