ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ: ΟΠΑΔΙΚΗ ΒΙΑ

ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Η δολοφονία ενός νεαρού από αντιπάλους «φιλάθλους» αποκαλύπτει μια κλίμακα
αποκτήνωσης εντελώς απαράδεκτη για τη χώρα μας. Ειδικά για τη χώρα μας, που, αν της έχει
απομείνει ένα θετικό, ήταν ότι η όποια έκφραση βιαιότητας και επιθετικότητας εκδηλωνόταν στο
πλαίσιο μιας προσωπικής σύγκρουσης και αντιδικίας, επομένως διατηρούσε κατά κάποιο τρόπο,
μια ανθρώπινη διάσταση. Τα τελευταία, όμως, χρόνια τα πράγματα έχουν αρχίσει να παίρνουν
έναν άλλο δρόμο. Η βία γίνεται όλο και περισσότερο απρόσωπη, ένας μηχανισμός, που μπαίνει
σε ενέργεια αυτοματικά μέσα σε αντικοινωνικές ομάδες, που το κύριο χαρακτηριστικό
λειτουργίας τους είναι η κατάργηση της χρήσης της λογικής και κάθε ηθικής αναστολής.
Πρόκειται για μια μορφή κατολίσθησης που μας φέρνει βαθμιαία όλο και πιο κοντά σε
αντίστοιχα δυτικοευρωπαϊκά και αμερικανικά φαινόμενα.
Γιατί, λοιπόν, αυτή η ραγδαία αύξηση του χουλιγκανισμού στη νεολαία και η
απανθρωποποίηση της συμπεριφοράς υπολογίσιμης πλέον μερίδας των νέων; Ας επισημάνουμε
μερικές, τις σημαντικότερες, από τις ευθύνες μας:
Πρώτα, η κολοσσιαίας κλίμακας εξαχρείωση των ηθών στον δημόσιο βίο της χώρας. Μια
εξαχρείωση, που παρεμποδίζει τη δημιουργία προτύπων αναφοράς, σωστών προτύπων
αναφοράς, των νέων ανθρώπων, τα οποία τους δίνουν υποδείγματα και από τα οποία μπορεί να
«πιαστούν». Βρισκόμαστε κυριολεκτικά μπροστά σε μια κατάλυση του δημόσιου ήθους, που
οδηγεί μαθηματικά τον νέο άνθρωπο σε καθολική στάση αμφισβήτησης και έλλειψης σεβασμού
προς κάθε φόρμα ζωής. Αντίδραση «φυσιολογική» όταν αυτοί, στους οποίους είναι
εμπιστευμένες οι αναγκαίες για τη διατήρηση της κοινωνικής ευπρέπειας και συνοχής φόρμες,
τις ποδοπατούν και τις εξευτελίζουν και μάλιστα απροκάλυπτα και βάναυσα.
Έπειτα, η πρωτοφανής έξαρση της διαφήμισης και της εμπορικής προπαγάνδας, που
εμποδίζει κάθε ρεαλιστική προσγείωση των νέων ανθρώπων στην πραγματικότητα και τους
κάνει να αισθάνονται ανύπαρκτοι, «κουρέλια», χωρίς αυτά τα «υπέροχα» πράγματα, που
προσφέρουν αφειδώς οι τηλεοπτικές οθόνες. Σκουλήκια, που χρειάζονται πλέον την
αυτοεπιβεβαίωσή τους μέσα από τη βία, για να αισθανθούν ότι είναι «κάποιοι».
Τέλος, η διαβρωτική λειτουργία του Τύπου, που ευθύνεται όσο τίποτα γι’ αυτή την
αποθέωση και ηρωοποίηση των γηπέδων, του Τύπου, που αφιερώνει σελίδες επί σελίδων στο
ποδόσφαιρο με πελώριες φωτογραφίες και ιδιαίτερη έμφαση στα «φίλαθλα» πάθη και μίση, που
ο ίδιος σε μεγάλο βαθμό καλλιεργεί και προβάλλει. Του Τύπου, που θεοποιεί τους «αστέρες» της
μπάλας και στριμώχνει «στα ψιλά» τον κλασικό αθλητισμό. Του Τύπου, που καθιέρωσε τον όρο
«φίλαθλος» για την περιγραφή αυτών των μαινόμενων και σεληνιαζόμενων ορδών, που
μεταβάλλουν τα γήπεδα σε αρένες και πεδία αιματηρών συγκρούσεων. Τον Τύπο, που βεβαίως,
σε αυτή τη γραμμή ακολουθούν επαξίως και τα άλλα μέσα μαζικής ενημέρωσης…
Το θέμα, βέβαια, δεν είναι απλό. Το μαχαίρι που χώθηκε στα πλευρά του νεαρού θύματος
εκφράζει μια στάση ζωής ή καλύτερα μια στάση έσχατης ασέβειας απέναντι στην ανθρώπινη
ζωή, για την οποία είναι συλλογικά υπεύθυνη ολόκληρη η κοινωνία. Θεωρώ βαθύτατα λυπηρό το
γεγονός ότι η αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών γίνεται «ξώφαλτσα» και χωρίς διερεύνηση της
διάστασης βάθους, που υποκρύπτεται. Οι λαϊκίστικες «προσαρμογές» για να γινόμαστε αρεστοί
στο πεζοδρόμιο θα αποδειχτούν μακροπρόθεσμα ότι μπορεί να κοστίσουν ακριβά, πολύ ακριβά.
Φίλιας, Β. (1990). Χουλιγκανισμός και ευθύνες.
Στο Σύγχρονη Κοινωνία. Φαινόμενα και προβλήματα του καιρού μας.
(επιμ. Αθανάσιος Κιτσάκης). Αθήνα: Γρηγόρης.
ΚΕΙΜΕΝΟ 2: Ανάρτηση της προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας
Σακελλαροπούλου, στο facebook για τη δολοφονία 19χρονου από χούλιγκαν
«Ό,τι κι αν αισθανθεί κανείς για τη δολοφονία ενός νέου μόλις δεκαεννέα ετών στη
Θεσσαλονίκη επειδή η ομάδα του δεν άρεσε στους σφαγιαστές του, αποτροπιασμό, θλίψη, οργή,
όσο κι αν στα λόγια το έγκλημα θα καταγγελθεί και η τιμωρία των ενόχων θα απαιτηθεί, το
τραύμα που προκαλεί στην κοινωνία μια τέτοια πράξη θα παραμείνει ανοιχτό όσο ευνοείται η
οπαδική εξαλλοσύνη και ο χουλιγκανισμός και, κυρίως, όσο καλλιεργείται ως δείγμα ανδρισμού
η βαρβαρότητα και η βία εντός και εκτός γηπέδων. Το αδιανόητο συμβάν στους δρόμους της
συμπρωτεύουσας επαναφέρει, με τον πιο τραγικό τρόπο, τα ανησυχητικά ερωτήματα ενός,
δυστυχώς, διαχρονικού φαινομένου: πώς επιτρέψαμε να μετατραπεί ο χώρος του ποδοσφαίρου

1
και του αθλητισμού γενικότερα σε πεδίο εκδήλωσης του πιο ακραίου μίσους, των πιο βάναυσων,
πρωτόγονων ενστίκτων; Πώς ανεχόμαστε να γίνονται οι δρόμοι, τα πάρκα, οι πλατείες μας
σκηνικό βιαιοτήτων ανάμεσα σε αντίπαλες συμμορίες, θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλεια των
πολιτών; Και, το πιο σημαντικό όλων: μέσα από ποιες διαδικασίες κατέληξε να γίνει η βία ο
μόνος τρόπος έκφρασης μιας μερίδας νέων με προβλήματα κοινωνικής ένταξης, αισθήματα
περιθωριοποίησης, αντιλήψεις ακραίου αρνητισμού, φόβους για ένα ακυρωμένο μέλλον;
Οφείλουμε όλοι να σκεφτούμε και να δράσουμε σήμερα κιόλας, χωρίς καθυστέρηση. Ας μη γίνει
η κτηνωδία που εκτυλίχθηκε στη Θεσσαλονίκη, και που στοίχισε τη ζωή ενός νέου και τον
τραυματισμό άλλων δύο, ένα ακόμη επεισόδιο στην προϊούσα μετατροπή της κοινωνικής ζωής σε
αρένα αντιπαλοτήτων, μισαλλοδοξίας, εχθροπάθειας, και, εν τέλει, φονικής απανθρωπιάς».
Κατερίνα Σακελλαροπούλου, Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας
ΚΕΙΜΕΝΟ 3: ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΜΑΤΣ

Εικοσιδυό λεβέντες και μια μπάλα

τις ώρες της δουλειάς και της σχολής μας
με ιδανικά τις γέμισαν μεγάλα,
να φτιάξουν, λέει, το μέλλον της φυλής μας.
Πόδια στραβά, στραβά μυαλά και χέρια,
κωλοπηδούν να πιάσουνε τ’ αστέρια!

Ορμούν, χτυπούν και κουτουλούν σα βόδια,

να βρουν το νόημα της ζωής στην πάλη,
όλο τους το μυαλό πήγε στα πόδια
και λες κλοτσούν πια τ’ άδειο τους κεφάλι
και ζουν κι αυτοί κι ο λαός μια καταδίκη
ανάμεσο στην ήττα και στη νίκη.

Νοικοκυραίοι φτωχοί μαγαζατόροι

κινούν νωρίς τ’ απόγεμα σα λύκοι,
της ζωής οι νικημένοι με το ζόρι
της νίκης ν’ απολάψουν τ’ αλκολίκι
και κλειουν σ’ ενός μαντράχαλου τα σκέλια
του κόσμου την αρχή και τη συντέλεια.

Κι ύστερα χουγιαχτό, βουή και χτύπος

και δεν έχει προβλήματα η ζωή,
καλά που ’ναι κι ελεύτερος ο τύπος,
για να μαθαίνει ο κόσμος το πρωί
πόσο κλοτσάει με νόηση ένα χαϊβάνι
κι η Λίζα η Τέιλορ έρωτα πώς κάνει.

Στείρα καρδιά και δύναμη τυφλή,

παράγουν ήρωες μαζικά στους τόπους,
ω κι αν βρισκόταν δυο άνθρωποι δειλοί,
να σώσουν απ’ τους ήρωες τους ανθρώπους
που ζουν σ’ ενός πολέμου μες στη δίνη,
για να ξεσυνηθίζουν την Ειρήνη.

Κι ω να βρισκόταν και στον κόσμο μια άκρη

που η χλαλοή του ματς να μην τη σκιάζει
να υπάρχει μια χαρά και μες στο δάκρυ
κι ένας καημός στων κοριτσιών το νάζι,
της Κυριακής χρυσή να πέφτει η εσπέρα
χωρίς κραυγή πολέμου και φοβέρα.
ΑΣΗΜΑΚΗΣ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ, Ταξίδια με πολλούς ανέμους, Κέδρος,1964

2
 ΘΕΜΑ Α
Να αποδώσετε συνοπτικά τους λόγους για τους οποίους καλλιεργείται ο χουλιγκανισμός,
σύμφωνα με το κείμενο 1 (70-80 λέξεις).
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Β
Β1. Ποια είναι η πρόθεση του συγγραφέα στην 3 η παράγραφο του Κειμένου 1 («Πρώτα, η
κολοσσιαίας κλίμακας … απροκάλυπτα και βάναυσα»). Πώς ο τρόπος που αναπτύσσεται η
παράγραφος υπηρετεί την πρόθεση αυτή; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με αναφορές σε
συγκεκριμένα χωρία της παραγράφου.
Μονάδες 15
Β2. Ο συντάκτης του κειμένου 1 επιλέγει να αναφερθεί στο φαινόμενο του χουλιγκανισμού
σε χρόνο ενεστώτα. Να δικαιολογήσετε αυτή την επιλογή του.
Μονάδες 10
Β3.α. Να σχολιάσετε την επικοινωνιακή λειτουργία των ερωτημάτων στο κείμενο 2 ("πώς
επιτρέψαμε...μέλλον;"). (μονάδες 5)
β. Για ποιον λόγο η συντάκτρια του κειμένου 2 εναλλάσσει τα ρηματικά πρόσωπα από γ'
ενικό σε α' πληθυντικό; (μονάδες 10)
Μονάδες 15
Εναλλακτικά
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
1. Στην 4η παράγραφο του Κειμένου 1 ο συγγραφέας χρησιμοποιεί μεταφορικές εκφράσεις.
Να εντοπίσετε τρεις από αυτές και να τις αντικαταστήσετε με κυριολεκτικές ισοδύναμες. Ποιες
αλλαγές εντοπίζετε στο ύφος του κειμένου; Τι πετυχαίνει ο συγγραφέας με τη μεταφορική
λειτουργία της γλώσσας;
2. Στην 5η παράγραφο του Κειμένου 1 να αποδώσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις ή
εκφράσεις με άλλες συνώνυμες, που αντιστοιχούν σε ένα πιο σοβαρό και τυπικό ύφος.
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
1. «όσο κι αν …. θα απαιτηθεί», «όσο ευνοείται ….. εντός και εκτός γηπέδων»: Να
αναγνωρίσετε το είδος της σύνταξης που χρησιμοποιείται στα αποσπάσματα από την 1 η
παράγραφο του κειμένου 1 και να την μετατρέψετε στο αντίθετο είδος. Ποιες διαφορές στο ύφος
εντοπίζετε; Να αιτιολογήσετε την επιλογή της συντάκτριας του κειμένου.
2. «με προβλήματα κοινωνικής ένταξης, αισθήματα περιθωριοποίησης, αντιλήψεις
ακραίου αρνητισμού, φόβους για ένα ακυρωμένο μέλλον»: ποιο σχήμα λόγου αναγνωρίζετε στο
παραπάνω απόσπασμα από την τελευταία παράγραφο του κειμένου 2; Τι επιτυγχάνει με τη
χρήση του η συντάκτρια του κειμένου 2;
ΘΕΜΑ Β3
Να συγκρίνετε τα κείμενα 1 και 2 ως προς τις απόψεις που διατυπώνουν και ως προς τις
γλωσσικές επιλογές των συντακτών τους.
ΘΕΜΑ Γ
Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας το θέμα του κειμένου 3; Ποιες είναι οι προσωπικές σας
σκέψεις και συναισθήματα για το συγκεκριμένο θέμα; Να γράψετε το ερμηνευτικό σας σχόλιο σε
ένα κείμενο 150-200 λέξεων.
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Δ
Στην ανάρτησή της η Πρόεδρος της Δημοκρατίας αποδίδει τα φαινόμενα οπαδικής βίας
στους νέους «με προβλήματα κοινωνικής ένταξης, αισθήματα περιθωριοποίησης, αντιλήψεις
ακραίου αρνητισμού, φόβους για ένα ακυρωμένο μέλλον». Σε ανοιχτή επιστολή (450 έως 500
λέξεις) σε ημερήσια εφημερίδα προς την ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού
δηλώνεις τη συμφωνία ή διαφωνία σου με τη θέση αυτή και παράλληλα αναδεικνύεις την
ανάγκη δραστικού περιορισμού του φαινομένου αυτού
Μονάδες 30

3
 ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Οι επιστολές αυτές έχουν ως σκοπό να λάβει γνώση του περιεχομένου τους η κοινή γνώμη
και δημοσιεύονται.
 Τυπικά χαρακτηριστικά:  Προσφώνηση: «Κύριε Διευθυντά της
εφημερίδας….» / Αποφώνηση: «Ευχαριστούμε για τη φιλοξενία»
 Αρχίζουμε την επιστολή αναφερόμενοι στο ποιοι είμαστε, στο θέμα της επιστολής, στην
αφορμή για να την στείλουμε, στον σκοπό μας που είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των
αναγνωστών-κοινής γνώμης.
 Ύφος τυπικό και επίσημο, που φανερώνει σεβασμό και εμπιστοσύνη κυρίως προς τους
αναγνώστες, σαφήνεια λόγου. Καλό είναι να αποφεύγονται η έντονη ειρωνεία, οι ύβρεις και οι
προσβλητικοί υπαινιγμοί.

Εναλλακτικό λογοτεχνικό κείμενο: Σας παρακαλώ, μη με χτυπάτε άλλο

Το ποίημα που ακολουθεί γράφτηκε από τον Αποστόλη Ζυμβραγάκη ανήμερα της κηδείας του
19χρονου που έχασε τη ζωή του από επίθεση χούλιγκαν. Τα τελευταία λόγια του θύματος ήταν:
"Σας παρακαλώ, μη με χτυπάτε άλλο...".

Σας παρακαλώ
με περιμένει η μάνα μου
έχει σερβίρει φαγητό
πόση ώρα ζεστό να το κρατάει
με τα καυτά της δάκρυα;

Σας παρακαλώ
με ψάχνει ο πατέρας μου
σε λίγο αρχίζει ο αγώνας
πόσες κραυγές θα ρίξει ακόμη
γυρεύοντας με στο πλευρό του;

Σας παρακαλώ
με αναμένουν οι φίλοι μου
σε λίγες ώρες γράφουμε
και πώς θα παραδώσουν
κόλλες κατακόκκινες από το αίμα;

Σας παρακαλώ
μη με χτυπάτε άλλο.
Με έχετε σκοτώσει ήδη.
Αποστόλης Ζυμβραγάκης, 02/02/2022

4
 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ Α
Οι λόγοι στους οποίους οφείλεται το φαινόμενο του χουλιγκανισμού είναι η απουσία
ηθικών υποδειγμάτων ζωής προς τη νέα γενιά, η διαφήμιση, που οδηγεί στο κοινωνικό περιθώριο
όσους δεν καταφέρνουν να ταυτιστούν με τα καταναλωτικά πρότυπα ζωής που προβάλλει, και ο
Τύπος, που υπερπροβάλλει το ποδόσφαιρο και τις βίαιες συμπεριφορές των οπαδών. Κυρίως όμως
αποδίδεται στην πλήρη περιφρόνηση της ανθρώπινης ζωής που χαρακτηρίζει συλλογικά την
κοινωνία μας και η οποία, δεν αντιμετωπίζεται προς το παρόν με τη δέουσα σοβαρότητα και
προσοχή.
(81 λέξεις)
ΘΕΜΑ Β
Β1. Στην 3η παράγραφο του κειμένου 1, ο συγγραφέας προσπαθεί να πείσει ότι η πολιτική
εξαχρείωση στα δημόσια ήθη είναι βασική αιτία για το φαινόμενο του χουλιγκανισμού. Για τον
λόγο αυτό αναπτύσσει την παράγραφο με τη μέθοδο του αίτιου («η κολοσσιαίας κλίμακας
εξαχρείωση των ηθών στον δημόσιο βίο της χώρας») – αποτελέσματος (Μια εξαχρείωση, που
παρεμποδίζει …») Ο δοκιμιογράφος καταγράφει την απουσία ηθικών υποδειγμάτων
συμπεριφοράς ως αποτέλεσμα της ηθικής κρίσης της ελληνικής κοινωνίας και έτσι ερμηνεύει
πειστικά το φαινόμενο του χουλιγκανισμού αναλύοντας τις συνθήκες / αιτίες δημιουργίας του
και αναδεικνύει τη βαρύτητα του φαινομένου. Με τον τρόπο αυτό αναδεικνύει το πλήθος των
συνεπειών που προκύπτουν, ώστε να τονίσει έτσι τη σοβαρότητα του ζητήματος αυτού.
Β2. Παρόλο που ο συγγραφέας του κειμένου 1 γράφει με αφορμή ένα συγκεκριμένο
γεγονός που συνέβη, επιλέγει να χρησιμοποιήσει όχι Αόριστο (παρελθοντικό χρόνο), αλλά
Ενεστώτα (παροντικό χρόνο). Με την επιλογή αυτή πετυχαίνει να προσδώσει δραματικότητα
στην αφήγηση (ιστορικός ενεστώτας) Τα γεγονότα παρουσιάζονται «ζωντανά» σαν να
συμβαίνουν την ίδια στιγμή της αφήγησης μπροστά στα μάτια του κοινού ενώ οι απόψεις του για
τις αιτίες του φαινομένου αποκτούν διαχρονικότητα και εκφράζονται με βεβαιότητα.
Β3.α. Στην ανάρτησή της η Πρόεδρος της Δημοκρατίας διατυπώνει μια σειρά από καίρια
ερωτήματα: «πώς επιτρέψαμε να μετατραπεί ο χώρος του ποδοσφαίρου και του αθλητισμού
γενικότερα σε πεδίο εκδήλωσης του πιο ακραίου μίσους, των πιο βάναυσων, πρωτόγονων
ενστίκτων; Πώς ανεχόμαστε να γίνονται οι δρόμοι, τα πάρκα, οι πλατείες μας σκηνικό
βιαιοτήτων ανάμεσα σε αντίπαλες συμμορίες, θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλεια των πολιτών;
Και, το πιο σημαντικό όλων: μέσα από ποιες διαδικασίες κατέληξε να γίνει η βία ο μόνος τρόπος
έκφρασης μιας μερίδας νέων με προβλήματα κοινωνικής ένταξης, αισθήματα περιθωριοποίησης,
αντιλήψεις ακραίου αρνητισμού, φόβους για ένα ακυρωμένο μέλλον;» Με τα ερωτήματα αυτά η
Πρόεδρος επιδιώκει να εντάξει τον αναγνώστη στον προβληματισμό του κειμένου σχετικά με
τους παράγοντες που οξύνουν το φαινόμενο του χουλιγκανισμού, να προσδώσει στον λόγο
ζωντάνια και αμεσότητα, δημιουργώντας έναν «εν δυνάμει» διάλογο της συγγραφέα με τον
αναγνώστη, και να ωθήσει τον δέκτη στην αυτοκριτική, στην κατανόηση των ευθυνών που του
αναλογούν. Τα ερωτήματα λειτουργούν εμφαντικά καθώς το ένα διαδέχεται το άλλο, γιατί
διεγείρουν τα συναισθήματα και εστιάζουν την προσοχή, κεντρίζουν το ενδιαφέρον του δέκτη
στην προσπάθεια να κατανοήσει τους παράγοντες που οδηγούν σε ανάλογα εγκλήματα.
β. Η συντάκτρια του κειμένου 2 αρχίζει την ανάρτησή της με γ΄ πληθυντικό πρόσωπο,
παρουσιάζοντας το θλιβερό περιστατικό και τον αντίκτυπο που έχει στην κοινωνία μας. . Έτσι,
αποστασιοποιείται από τα γεγονότα και τα παρουσιάζει με αντικειμενικότητα, αμεροληψία,
ουδετερότητα, αφού οι επισημάνσεις της φαίνονται αναμφισβήτητες και γενικώς αποδεκτές. Το
μήνυμά της γίνεται γενικόλογο και αποκτά καθολικό κύρος.
Στη συνέχεια, η Πρόεδρος χρησιμοποιεί α΄ πληθυντικό πρόσωπο για να διατυπώσει τις
ανησυχίες που προκαλεί το γεγονός και την αγωνία να αντιληφθεί τους λόγους που οδήγησαν
στην κατάσταση αυτή. Με τη χρήση του ενσωματώνεται σε μία ομάδα ανθρώπων που
εκφράζουν τις ίδιες απόψεις και αποδέχεται τη συλλογική ευθύνη. Η Πρόεδρος συμμετέχει,
αφού μοιράζεται με τον αναγνώστη την ίδια οπτική γωνία. [Έτσι, δημιουργείται μία γέφυρα
επικοινωνίας μεταξύ πομπού και δέκτη]
Προσδίδεται στο κείμενο αμεσότητα και δημιουργείται ένα κλίμα οικειότητας: ο
αναγνώστης αισθάνεται ότι συμμετέχει κι εκείνος στον προβληματισμό της Προέδρου και έτσι

5
πετυχαίνει να τον ευαισθητοποιήσει κατά τον καλύτερο και πιο αποτελεσματικό τρόπο, να τον
πείσει πιο εύκολα, αφού εντάσσει και τον εαυτό της στους προβληματισμούς που παρουσιάζει.
Εναλλακτικά
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
1. Μεταφορικές εκφράσεις
Προσγείωση = προσέγγιση, αντιμετώπιση
«κουρέλια» = δίχως αξία, απόβλητοι ή περιθωριακοί της κοινωνίας
Είναι «κάποιοι» = αποκτούν υπόσταση, είναι σημαντικοί
Με τη χρήση των μεταφορικών εκφράσεων το ύφος είναι πιο έντονο, φορτισμένο
συναισθηματικά. Ο συγγραφέας με τις μεταφορικές εκφράσεις που χρησιμοποιεί δηλώνει άμεσα
και παραστατικά την αγανάκτηση και την οργή που του του προκαλούν τα φαινόμενα της
οπαδικής βίας. Παράλληλα, το κείμενο είναι πιο άρτιο ισθητικά. Από την άλλη, όταν οι
εκφράσεις γίνουν κυριολεκτικές, το ύφος γίνεται πιο αντικειμενικό, πιο τυπικό και
αποστασιοποιημένο.
2.
θεοποιεί τους αστέρες της μπάλας = προβάλλει υπερβολικά τους διάσημους
ποδοσφαιριστές
στριμώχνει στα «ψιλά» = περιθωριοποιεί, υποβιβάζει
μαινόμενων και σεληνιαζόμενων ορδών = φανατικών οπαδών, οπαδών που ακολουθούν τα
πάθη τους.
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
1. Στα αποσπάσματα χρησιμοποιείται παθητική σύνταξη. Μετατροπή:
όσο κι αν στα λόγια το έγκλημα θα καταγγελθεί και η τιμωρία των ενόχων θα απαιτηθεί =
όσο κι αν στα λόγια θα καταγγείλουμε το έγκλημα και θα απαιτήσουμε την τιμωρία των
ενόχων.
όσο ευνοείται η οπαδική εξαλλοσύνη και ο χουλιγκανισμός και, κυρίως, όσο καλλιεργείται
ως δείγμα ανδρισμού η βαρβαρότητα και η βία εντός και εκτός γηπέδων = όσο ευνοούμε την
οπαδική εξαλλοσύνη και τον χουλιγκανισμό και, κυρίως, όσο καλλιεργούμε ως δείγμα
ανδρισμού τη βαρβαρότητα και τη βία εντός και εκτός γηπέδων.
Με τη χρήση της παθητικής σύνταξης, η συντάκτρια της ανάρτησης τονίζει την ίδια την
πράξη (την καταγγελία του εγκλήματος, την απαίτηση για τιμωρία των ενόχων, την εύνοια προς
την οπαδική εξαλλοσύνη και τον χουλιγκανισμό και την καλλιέργεια της βίας ως δείγμα
ανδρισμού) και όχι τους δράστες της – τους οποίους εξάλλου είναι δύσκολο να εντοπίσει (γι’ αυτό
απουσιάζει και το ποιητικό αίτιο). Έτσι το ύφος του κειμένου γίνεται τυπικό και αντικειμενικό
για να περιοριστεί, ενδεχομένως, η συναισθηματική φόρτιση που αποπνέει το υπόλοιπο κείμενο,
ενώ παράλληλα ο λόγος αποκτά ποικιλία.
2. Το απόσπασμα «με προβλήματα κοινωνικής ένταξης, αισθήματα περιθωριοποίησης,
αντιλήψεις ακραίου αρνητισμού, φόβους για ένα ακυρωμένο μέλλον» αποτελεί ένα ασύνδετο
σχήμα, με το οποίο η συντάκτρια του Κειμένου 2 απαριθμεί τα χαρακτηριστικά όσων ασκούν
οπαδική βία. Με τον τρόπο αυτό δίνει στον λόγο της ροή, ταχύτητα και ρυθμό. Δημιουργεί ένα
ύφος κοφτό, εμφατικό και με ένταση δηλώνοντας την αγωνία της να κατανοήσει και να
παρουσιάσει τα χαρακτηριστικά των δραστών των φαινομένων χουλιγκανισμού και έτσι να
ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες
ΘΕΜΑ Β3
i. Ως προς τις ιδέες / απόψεις:
 Και τα δύο κείμενα έχουν κοινό θέμα, καθώς και η πρόθεση των συντακτών τους
είναι κοινή: να ευαισθητοποιήσουν τους δέκτες και να τους προβληματίσουν σχετικά με τις αιτίες
του φαινομένου του χουλικανισμού.
 Και οι δύο συντάκτες των κειμένων συμφωνούν πως η ευθύνη για τον
χουλιγκανισμό είναι συλλογική / κοινωνική.
 Στο κείμενο 1 αναφέρονται οι ευθύνες για το φαινόμενο του χουλιγκανισμού, ενώ το
κείμενο 2 περιορίζεται στο να εκφράζει την ανάγκη να εντοπιστούν οι αιτίες.
ii. Ως προς τις γλωσσικές επιλογές:
 Στο κείμενο 1 κυριαρχεί η μεταφορική λειτουργία της γλώσσας, η προφορικότητα και
ο έντονα φορτισμένος συναισθηματικά λόγος, ενώ στο κείμενο 2 κυριαρχεί η κυριολεκτική

6
 χρήση της γλώσσας, το σοβαρό ύφος και η αντικειμενικότητα και η ψυχραιμία στη διατύπωση –
χωρίς βέβαια να λείπει το συναίσθημα.
 Και στα δύο κείμενα κυριαρχεί η οριστική έγκλιση, που προσδίδει βεβαιότητα στις
απόψεις των συντακτών τους.
 Και στα δύο κείμενα κυριαρχεί η χρήση του Ενεστώτα, γεγονός που προσδίδει
διαχρονικά στις απόψεις που διατυπώνονται.
 Και στα δύο κείμενα χρησιμοποιείται το γ΄ πρόσωπο για να αποδοθούν με
αντικειμενικότητα τα περιστατικά που αποτέλεσαν την αφορμή για να γραφούν τα κείμενα,
και το α’ πληθυντικό πρόσωπο για να αποδοθεί η συλλογική ευθύνη για τις αιτίες του
χουλιγκανισμού.
Γενικά, το κείμενο 1 είναι ένα κείμενο με έντονη συναισθηματική φόρτιση που με έντονο
λόγο αποδίδει ευθύνες και αξιοποιεί σε μεγάλο βαθμό τη μεταφορική χρήση της γλώσσας και τα
προφορικά στοιχεία του λόγου. Αντίθετα, το κείμενο 2 αποπνέει μεγαλύτερη ψυχραιμία και
αξιοποιεί κυρίως την αναφορική λειτουργία της γλώσσας, όπως αρμόζει στον θεσμικό ρόλο της
συντάκτριάς του.
ΘΕΜΑ Γ
Κύριο θέμα του ποιήματος «Ποδοσφαιρικό μάτς» είναι η διαβρωτική επίδραση που έχει το
ποδόσφαιρο στη ζωή των ανθρώπων και των κοινωνιών. Χρησιμοποιώντας καθημερινό
λεξιλόγιο (κωλοπηδούν, κουτουλούν σα βόδια, τ’ αλκολίκι, μαντράχαλου τα σκέλια, ….), που
θυμίζει τη γλώσσα των γηπέδων, η ποιητική φωνή παρουσιάζει την αλλοτρίωση που υφίσταται ο
καθημερινός άνθρωπος στους χώρους αυτούς. Η μπάλα ενσαρκώνει όλες τις ελπίδες γι αυτούς
που είναι «της ζωής οι νικημένοι», γιατί μπορούν «με το ζόρι της νίκης ν’ απολάψουν τ’ αλκολίκι»
αφού «με ιδανικά τις γέμισαν μεγάλα, να φτιάξουν, λέει, το μέλλον της φυλής μας». Το ποιητικό
υποκείμενο εκφράζει μια συλλογικότητα στις απόψεις του (α΄πληθυντικό πρόσωπο), δεδομένου
ότι η κυριαρχία του ποδοσφαίρου είναι κοινωνικό φαινόμενο. Το ποίημα ολοκληρώνεται με την
έκφραση της ευχής να έρθει μια εποχή που οι Κυριακές θα είναι ειρηνικές χωρίς το πολεμικό
κλίμα που προκαλεί το ποδόσφαιρο (Κι ω να βρισκόταν και στον κόσμο μια άκρη/ που η χλαλοή
του ματς να μην τη σκιάζει / να υπάρχει μια χαρά και μες στο δάκρυ / κι ένας καημός στων
κοριτσιών το νάζι, / της Κυριακής χρυσή να πέφτει η εσπέρα / χωρίς κραυγή πολέμου και
φοβέρα.)
Για τον ρόλο που παίζει το ποδόσφαιρο στην κοινωνία μας συχνά σκέφτομαι ότι…..
ΘΕΜΑ Δ
Τίτλος: Αθλητισμός σε κρίση…
Προσφώνηση: Αξιότιμε κ. υπουργέ Πολιτισμού & Αθλητισμού
ΠΡΟΛΟΓΟΣ:
• Μαθητής Λυκείου που συγκλονίστηκε από την πρόσφατη δολοφονία….
• Αναφορά σε κρούσματα χουλιγκανισμού/ στη δολοφονία του 19χρονου Άλκη που έχει
συγκλονίσει την κοινωνία μας
• (ορισμός χουλιγκανισμού = συγκρούσεις και βανδαλισμοί εντός και εκτός αγωνιστικών
χώρων από ομάδες οργανωμένων οπαδών)
• Θέμα: λήψη μέτρων για τον περιορισμό του φαινομένου, αφού οι επιπτώσεις του
φαινομένου είναι πολυεπίπεδες
ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ
1ο ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Συμφωνία ή διαφωνία με την ανάρτηση της Προέδρου της
Δημοκρατίας
Εν μέρει συμφωνία:
Πραγματικά, τα φαινόμενα της βίας στον χώρο του αθλητισμού αποδίδονται στα
προσωπικά αδιέξοδα που βιώνουν οι θύτες λόγω της απόρριψης που μπορεί να αισθάνονται, της
αδυναμίας ένταξης στο κοινωνικό σύνολο ή της έλλειψης στόχων για το μέλλον.
Ωστόσο, υπερ-απλουστεύεται το σοβαρό κοινωνικό φαινόμενο αν το αποδώσουμε μόνο
στους θύτες. Κατά κύριο λόγο, το φαινόμενο είναι κοινωνικό και σε λόγους κοινωνικούς πρέπει
ν’ αποδοθεί:
 Ο εμπρηστικός ρόλος του Τύπου και των ΜΜΕ γενικότερα
 Το καταναλωτικό μοντέλο της σύγχρονης ζωής που ταυτίζει την αξία του ανθρώπου με
τη δυνατότητά του να ξοδεύει.

7
  Η υποτίμηση της αξίας της ανθρώπινης ζωής.
2ο ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Ανάγκη περιορισμού του φαινομένου λόγω σοβαρών επιπτώσεων
I. Επιπτώσεις στον αθλητισμό
• Αλλοίωση του αθλητικού ιδεώδους (π.χ. ευγενής άμιλλα, συναδέλφωση ανθρώπων
και λαών).
• Απομάκρυνση των πολιτών από τους αθλητικούς χώρους (φόβος, απαξίωση).
II. Επιπτώσεις στον κοινωνικό χώρο
• Θάνατοι, τραυματισμοί, υλικές καταστροφές.
• Φανατισμός, μισαλλοδοξία, εθνικισμός και ρατσισμός.
Συμπέρασμα: το φαινόμενο έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις.
Αντίβαρο η ανάπτυξη του σχολικού αθλητισμού.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
• Συμπέρασμα: ο αθλητισμός χρειάζεται αθλητές και φιλάθλους με ήθος - η υπουργός
οφείλει να παρέμβει, όχι μόνο με μέτρα καταστολής, αλλά και πρόληψης, όπως η ενίσχυση του
σχολικού αθλητισμού.
Επιφώνηση: Με εκτίμηση
Υπογραφή: Α.Α., μαθητής Λυκείου