Professional Documents
Culture Documents
191
II
192
da mainc – `ese ambavi sparsuli“... risTvisRa
dasWirda mkiTxvelis yalb gzaze dayeneba? rogorc
gvarwmuneben, ambis gaucxoebisaTvis: siuJetis
sparsuloba nawarmoebs met prestiJs SesZenda.
arada, moqmedeba isedac ucxo garemoSi, naxevrad
zRaprul `arabeTsa“ da `indoeTSi“ xdeba. kidev raRa
gaucxoebaa saWiro? prestiJi ki... nuTu rusTaveli
ver grZnobda Tavisi poemis srulqmnilebas, rom
sparsulobis uimedo xavss ar mosWideboda?
III
193
paralelisTvis Seqspiris gmirebs minda miv
marTo, qarTuli tradiciisTvis, maCablis xel
das
xmiT, esoden axlobels, vTqvaT, imave otelos.
isic, Cveni warmodgeniT, aseve idealur gmirad
aris Cafiqrebuli. qarTul scenaze misi erTaderTi
danaSauli is iyo, rom Savkanianad gaCnda, araviTari
sxva nakli. teqstTan miaxloeba ki gvarwmunebs,
rom Turme mTlad asec ar aris saqme. otelo cota
zedmetad yinCia, cota zedmetad Tavdajerebuli, ris
ukanac, rogorc Cans, mtkivneuli Sinagani ukmaroba
imaleba, da ramdenadme martiv kacadac `ikiTxeba“
maRalcivilizebuli da `cbieri“ veneciis fonze. rac
Tavs daatyda, sanaxevrod mainc Tavisi xasiaTis wya
lobiT daatyda. asevea sxva gmirebTanac: liri kerpi
da Seusminaria, hamleti cota araamqveyniuri. unda
arsebobdes Tundac sul umniSvnelo bzari, saidanac
kolizia SemoaRwevs. Seumcdari gmiri SeiZleba
daiRupos, magram tragediisaTvis Seuvalia.
III
194
xeli sWirdeba. es jer nestania, mere avTandili
(SualedSi asmaTic xom ara? saerTod, gadarCeboda
kia uasmaTod?), maT gareSe igi cxovrebis mdinarebas
winaaRmdegobis gareSe mihyveba, wava, saiTac waiRebs.
rac Tavs daatyda, uciloblad misi xasiaTidanac
gamomdinareobs. yvela did SemoqmedTan es asea,
magram amas saTanado angariSs ar vuwevT. Cvenma
mecxramete saukunis literaturam mkveTr aqcentebs
migvaCvia. is, rac mkveTrad aqcentirebuli ar aris,
meorexarisxovani anda sulac SemTxveviTi gvgonia...
IV
195
ria da strofidan strofSi sxvaTagan moxmobil
mravalsaukunovan ezoterul sibrZnes gviqaragmebs.
ra xdeba mis garSemo, qarTul sinamdvileSi, amaze
ZarRvic ar erxeva. qarTuli sinamdvilidan erTa
derTi ram icis: Tamars aqebs.
strofis pirveli striqonis werisas, aristo
teles Caukirkitdeboda, sariTmo oTxeulis Ti
To
eul sityvas prokle diadoxosTan Seajerebda,
stro fis bolo striqons moulodnelad ioane
oqropiris qadagebaTa romeliRac uCinar sqolioSi
waawydeboda... oRond erT codvaSi mainc aris Sem
Cneuli: platons daimowmebs da – Tavisas ambobs!
mociquls daimowmebs da – iqac Tavisas ambobs!
verc erTi wyaro ver dadginda. vTqvaT, platons
uam
ravi sxva dialogic miewereboda, romlebsac
dRes mecniereba nayalbevad miiCnevs. magram `SiSi
Seiqms siyvarulsa“ weria romelime mociqulTan?
an mTel bibliaSi sadme weria? an Tundac yuranSi?
vin icis, yovel aseT damowmebaze kvimati RimiliT
CaeRimeboda...
196
mwignobruli gziT hqonoda SeTvisebuli. erTi
wuTiT warmovidginoT, rom saqarTvelos bevr
kuTxeSi kargaxnobiT ucxovria, axlos icnobda maT
yoveldRiur yofas, ra uWirdaT da ra ulxindaT.
erTi wuTiT warmovidginoT, rom gulTan mihqon
da es yvelaferi da arapirdapiri saxiT mis stro
febSic airekla. erTi wuTiT warmovidginoT, rom
`qarTlis bedze“ isic bevrs fiqrobda da Za lian
mtkivneuladac, radgan sruliad bednieri xana
saqarTvelos istoriaSi ar yofila, mxolod le
gendaa. mtkivneuli erovnuli problemebi yvela
epoqaSi gvyofnida. da aq isev mefis uZeobas miva
deqiT.
VI
197
giorgi mesame codviani mefe iyo, misi kaenuri
codva Zmisa da Zmiswulis mimarT cas SehRaRadebda.
amitom didi iyo SiSic, rom es uZeoba RvTisgan
movlenili sasjelia ara mxolod mefeze, aramed
mTel saqarTveloze. katastrofis winadRe, zegar
dmo, avbediTi niSi.
giorgi mesamis codvianoba, matianeSi ase mZafrad
Tqmuli, cxadia, ar aris, magram amiT Sinagani sim
Zafre ar akldeba. oficialurma versiamac es mefe
codvebisagan ver ganwminda.
avi winaTgrZnoba, rogorc Cans, Tamaris me
fo baSic ar gamqrala da, albaT, amiTac iyo ga
mowveuli, rom sicocxleSive daiwyo Tamaris
dau Ralavi ganRmrToba – igi RmerTis meoTxe hi
postasadac ki gamoacxades. xolo am SemTxvevaSi
swor ni arian lomis lekvebi – dinastia gadarCa.
or Todoqsuli moZRvrebis Tvalsawieridan es ga
u
gonari mkrexeloba, samebis, dae, Tundac meta fo
ruli xelyofa, ufro erovnul-politikuri sa Wi
roebiT Cans gamowveuli, vidre mefisadmi liq niT.
mesianisturi TviTrwmena eris Sesakvrelad yvelaze
mtkice duRabi iyo da yvela Ronec unda eRo naT,
rom xelidan ar gasxltomodaT.
SegviZlia vivaraudoT, rom maRali aristokra
tiuli da mwignobruli wreebi bagrationTa di
nastiis RvTaebriobaSi ase Rrmadac ar iyvnen dar
wmunebuli da daviT winaswarmetyvelTan maTi
naTesaoba marjved mofiqrebul legendad miaCndaT.
198
imis gaTvaliswinebiT, ris Tqmasac vapireb da jer
ar miTqvams, arc rusTaveli Cans mag TvalsazrisiT
metismetad malemrwmeni. magram es principulad
arafers cvlis. sazogadoebaSi gamefebuli avi wi
naTgrZnoba TavisTavad iqneboda SiSis aRm Zvre
li. amgvarad moazreni albaT kidev ufro cxadad
xe
davdnen, rom araTu imperiis, aramed TviT qar
Tuli samTavroebis erTianoba ar iyo sruli da
uproblemo, rom gaerTianebidan gasuli ramdenime
aTeuli weli – erTi kacis cxovreba – ar qmnida
mkvidr da Seuval tradicias. daviT aRmaSeneblis
ga
mefebisJamindeli saqarTvelo guSindeli dRe
iyo da sul ioli Canda im guSindelTan uecari
mibruneba. gonieri Tvali axlodan albaT ukeT
xedavda, sad ra safrTxe iyo Cabudebuli. win ori
gza ido – imedisa da SiSisa. aqedan ori siuJeturi
xazi: pirveli – imedi – `arabTa“ samefo kari da
meore – `indoTa“ samefo kari – SiSi.
cxadia, poeti politikur traqtats ar werda,
rom yvelaferi wvrilad mimoexila, eposis kanonebi
Tavis siuJetur svlebs karnaxobda, umTavresi ki
poeziis xelovneba iyo, qarTuli sityvis feri
da xmovaneba, magram is ori xazi, is ori gza
mxedvelobidan arasodes ekargeba – imedisa da
SiSisa. fiqrobs, varaudobs, gvafrTxilebs.
199
VII
200
VIII
201
da sulieric. es ar aris xmeli xis nedlad Seqmna,
es sasjelia. ese igi, gangebam sxvagvarad gansaja.
isini codvisagan didi xnis tanjviTa da gvemiT
ganiwmindnen da, Tu es ganwmenda keTilad dasrulda,
isev da isev siyvarulis madlia.
IX
202
gamoacxadebda, magram marTali samarTali ar
miiCnevs danaSaulad ukadreblis mkadrebeli kacis
dasjas, rogoric iyo WaSnagiri, da es sruliad
sakmarisi obieqturi sayrdenia, Tumca avTandils,
da es xazgasmiT unda aRiniSnos, zurgs siyvarulis
namdvili grZnoba ar umagrebs. magram gangeba
arafriT avlens Tavis arsebobas, rac imis niSania,
rom cno avTandiliseuli marTali samarTlis
siswore. xolo `indoTa“ mar Tali samarTali ar
cno.
203
XI
204
safiqrebelia, rom igi daundobeli intrigebis,
didi politikuri dapirispirebebis xlarTSi moh
yva. an kidev jiqur scada, marTvis yvela sadave
xelT aeRo, rogorc misi winapari vikingebi iq
ceodnen. aseT SemTxvevaSi gasakviri srulebiT ar
aris, rom meore jerze saqme savinicobod aRar gai
xades da yvela ucxo sasiZos kargad nacnobi usa
xuri soslani arCies.
XII
205
oreulad miiCnevda. da mxolod imis gamoc ara, rom
xvarazmSas mkvlelobaSi misi xeli urevia.
XIII
206
siuJetisaTvis `usargeblo“ lirikul wiaRsvlebs,
albaT yvelaze ukeTess, `vefxistyaosanSi“ rac
weria, magram TinaTini ara, nestani uyvars. fatmanic
moswons, fatmanic Zalian moswons, misi gunebis
qalia, gulanSaros umSvenieres pasaJebs fatmanis
eSxi daatana, magram siyvaruliT mxolod nestani
uyvars. `uwyalo viTa jiqia“...
XIV
207
XV
208
gverdi unda avuaroT, aq axla CvenTvis mTavari
gacilebiT mokrZalebuli, gacilebiT umniSvnelo
ram aris, saxeldobr is, rom davari mefis daa. arada,
ratom maincdamainc mefis da? ra aucileblobiTaa
es uaxloesi naTesaoba nakarnaxevi? Tanac iseTi
aucileblobiT, rom saxelSic ki gaxmianda – `da var“.
da var, romelsac sakuTari Zma wamebiT sikvdils
mimzadebs, imgvar sikvdils, rom aqve, adgilzeve,
Tavis mokvla mirCevnia. diax, davari swored
magitom, swored mag saWiroebis gamo aris mefis
da, unda farsadani Tavisi mrisxane xasiaTiT ufro
TvalnaTliv warmoisaxos, ubralo gamzrdelis das
ja ase SemaZrwunebeli ar gamoCndeboda.
davari mZvinvared sastikia, magram aranakleb
mZvinvared sastikia farsadanic, Tavis sisxlsa da
xorcs wamebiT moklavs, xeli ar auTrToldeba.
Tan risTvis, ra danaSaulisTvis? `man agre Tqva:
ubralo var, icis RmerTman saxierman“. farsadanis
prototipad ki vinc SeiZleba warmovidginoT,
dResaviT naTelia. Tanamedroveebs namdvilad ar
gauZneldebodaT amis amocnoba, kaenuri codvis
magaliTi iqve, xelisgulze edoT, Sors wasvla ar
dasWirdebodaT. miniSneba udavod saxifaToa (vin
aris es modgma!), magram jer mainc zogadia. kidev
ramdenime monacemi da konturebi sruli sicxadiT
gamoikveTeba.
209
XVI
XVII
210
oRond davari imasac mimxvdaria, rom mkvleloba
nestanma Caifiqra, tarieli am saqmes TavisiT ar
Caidenda, icnobs orives bunebas – `roskipo, bozo
diaco, saqmro rad moakvlevine“! farsadans ki aq
gamWriaxoba danamdvilebiT Ralatobs, igi davars
qal-vaJis mesaidumled miiCnevs da mkvlelobis
STamagonebelic Tavisi asuli ki ara, davari hgonia:
`me RmrTisa vuTxar, daubams mas eSmakisa badesa!
maT boz-kuroTa aseTi ra misces, ra uqadesa“?
yovelive zemoTqmulidan erTi ramec, vfiqrob,
naTelia: farsadans tarieli siZed ar undoda,
xvarazmeli ufliswulic swored mag mizeziT
Cans mowveuli – mociqulebs vaJTan, Tanac ase
saswrafod, Tavad qalis mama gzavnis: saidumlo
mijnuroba unda iqamde aRikveTos, sanam saqveynod
ar gacxadebula. tariels saTaTbirod maSinRa
ibarebs, roca yvelaferi ukve gadawyvetilia: `maT
winasve daepira ima ymisa Seni qmroba“. tarielis
dasturi farsadans aucileblad esaWiroeba da
cdilobs, iseTi garemo Seuqmnas, rom es uneburi
dasturi mowmeTa TandaswrebiT gamosZalos, rac,
isev da isev tarielis bunebis wyalobiT, arc
Tu Znelad misaRwevi gamodgeba. nestanisaTvis
ki saerTod araferi ukiTxavT, nuTu mis xasiaTs
ase cudad icnobdnen? ar icodnen, ra qariSxali
dautrialdebodaT? piriqiT, swored imitomac ar
uTxres, Zalian kargad rom icnobdnen. amjobines,
faqtis winaSe daeyenebinaT.
211
XVIII
212
XIX
213
XX
214
aqcentebic rom dasmuliyo! mkveTri aqcenti poemis
dasawyisSive TinaTinis gamefebazea dasmuli, saerTo
sixarulze da zar-zeimze, miniSneba Riad da sruli
aRtacebiT keTdeba, rac winaswarganzraxulad aZne
lebs imis varauds, rom `indoTa“ samefo karic
SeiZleba qarTul sinamdviles asaxavdes. dRes ki
idealurobis xibliT monusxulni ukve eWvadac
aRar vuSvebT negativis SesaZleblobas.
XXI
215
XXII
216
XXIII
217