You are on page 1of 196

saguramo

literaturuli Jurnali

literary
journal

2(13)
2016
Sinaarsi
Tanamdevi sulebi
3. ilia WavWavaZe saSinao mimoxilva

premia
11. `saguramo~ _ 2016

publicistika
22. vano CxikvaZe qiziyuri belkanto

kritika
33. gia arganaSvili pieta yelsabamisTvis

Studiebi
38. zaza SaTiriSvili vefxistyaosnis hermenevtikisTvis

istoriuli esei
49. rostom CxeiZe samyaro Cingizis embazSi

Strixi portretisaTvis
65. oleg goliaZe moqalaqe, jentlmeni, poeti

Canawerebi
69. amiran arabuli suluqcevrad sakiTxavni

klasikosTa nakvalevze
74. meri titviniZe mariano xose de lara

publikacia
78. mariano xose de lara xotba (Targmna meri titviniZem)

axali Targmanebi
82. vasili rozanovi legenda didi inkvizitoris Sesaxeb
(Targmna Tamar kotrikaZem)
102. migel de unamuno adamiani sisxlisa da xorcisgan qmnili
(Targmna meri titviniZem)
113. boris pasternaki werilebi (Targmna salome bedukaZem)
125. Tornton uailderi wminda mefe liudovikos xidi
(Targmna nodar badriaSvilma)
185. Tomas sternz elioti eseebis krebulidan: `saRvTo tye~
(Targmnes paata da rostom CxeiZeebma)


○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

mTavari redaqtori JurnalSi gamoqveynebuli masalebis


andro bedukaZe gamoyeneba redaqciasTan SeuTanxme-
blad dauSvebelia
redaqtorebi
ivane amirxanaSvili tel.: 551 18 37 76
uCa SerazadiSvili saguramomag@gmail.com

2
Tanamdevi sulebi

ilia WavWavaZe

saSinao mimoxilva
netarxsenebuli imperatori aleq- ZalRoniT miawyda am uSvelebels saq-
sandre meore avida taxtzed Tu ara, mes uaryofisas da yovels mis moqmede-
sul sxva, axalma siom daubera ruseTs. baSi an wuni da kicxvaa drogardasulis
im dromde TvaldaxuWvilma da enadab- Zvelisa, an moZRvreba da natvra nelad
mulma ruseTma Tvali aaxila, ena am- akvirtebulis axlisa. ukeTesi warmo-
oidga. rasakvirvelia, es uceb ar mox- madgenelni am sazogadoebisa — poe-
da da arc erTis kacis nebiTa: eg ziaSi, mecnierebaSi Tu publicistoba-
moitana cxovrebam, romelic Tavis Si, — sul am didis saqmis mimdevarni
dReSi uqmad ar SeCerdeba xolme, eg iyvnen dauRalavad.maTis marTla-da
moitana cxovrebis namuSevarma. axal- dauviwyaris RvawliT mag Tamamma uar-
ma drom Tu Tavi raimeTi iCina, eg imiT, myofelma mimrTulebam fexi kargad
rom Tavisi Tavi cotad Tu bevrad ganzed gadga ruseTSi da cxovrebis
icno da Tavis moTxovnilebas ahyva. moedanzed daiWira adgili. am axali mi-
axlad Tvalaxilulma ruseTma, marTulebis mesveuri iyo saxelovani
raRa Tqma unda, jer Tavis Tavzed `Современник~ –i.
daixeda, gaiCxrika Tavisis yofacxov- azrTa moZraobaSi, rogorc yve-
rebis Tirkmelebi, Signeuloba. naxa, laferSi qveyanazed, erTi meores adg-
rom zogierT macxovrebels ZarRvi ils ar uTmobs uomrad, ubrZolvelad.
Caswydomia, Cirqi Casdgomia da Seh- aqac ase moxda. cxadic aris, ratom.
gubebia. Seudga mizezTa gamoZiebas: arsebuli, Zveli, ise ar gacuddeba,
ram imoqmeda aseo? naxa, rom misis rom visme gamosayeni ar iyos. es erTi.
sneulebis saTave — TviTon cxovreb- meore isa, rom bevri imisTana moduneb-
is wyobaa da agebuleba, erTxel da uli da Selaxuli kacia qveyanazed,
erTxel SemoRebuli da gauaxleblad romelic ise SeeCveva xolme Wirsa, rom
damkvidrebuli. uarhyo igi wyoba. SeCveuli Wiri SeuCvevels lxins ur-
uarhyo yovelive, rac ki im wyobas Se- Cevnia. mesame da yvelazed ufro fes-
hswevda da xels umarTavda. am arsebu- vmagari kidev is aris, rom yovels ar-
lis uaryofam wamoiwia im wridam, sebuls, yovels Zvels Tavisi adgili
romelsac gonebiT mcxovrebs sazoga- ukve daupyria adamianis cxovrebaSi,
doebas eZaxian, romelic yovelgan da umravlesobisagan aRiarebulia, nebiT
yovelTvis nugeSia da imedi yovelis Tu uneblieT gulSejerebulia da Jam-
erisa da romelic cxovrebis warmate- Ta xnierobiT beWeddakruli da damt-
bis uRlis TavSi pirveli Cadgeba kicebuli. im samTa mizezTa gamo Zvels,
xolme. is sazogadoeba mTelis Tavis arsebuls, momxre ar daeleva. TviTon
axalic, romelic Zvelis adgilad unda Ta saTaveSi moeqceva xolme. exla eg
Camosdges, dabadebisave umal ise ar wyoba daiWers pirvels adgils cxo-
momwifdeba, rom pirSi Cadebis da vrebaSi. rasakvirvelia, manam es ar
4 daReWis meti sxva aRara undodes ra. moxdeba, cxovreba mainc moqmedebs da
rogorc Zveli obi, ise axalis kvirti axals saWiroebas aCens. amitom axlad
Zneli dasanaxavia. amisaTvis metad gamarjvebuls wyobasac sxva, axali wy-
saRi, gamWre Tvali unda gonebisa. oba gamouCndeba xolme mopirdapired.
Tanamdevi sulebi

am mizeziT TiTqmis mTeli ruseTi ese midis kacobriobis cxovreba da am-


gaiyo or did banakad: erTi moeqcnen nair svlas dasasruli ar aqvs. TviTon
Zvelis, arsebulis momxreni, meoreSi kacobriobis istoriac sxva ar aris ra,
Zvelis uarmyofelni da axlis mes- garda amnairad fexis gadanacvlebisa.
veurni. pirvels banaks daerqva `mame- pirvelis wyobis momxreebs evropa-
bis banaki~, meores — `Svilebisa~. es Si konservatorebs eZaxian, meorisas —
swored ruseTSi mogonili saxelebia liberalebs. pirvelebi arian ukve
da srulebiT ar uxdeba im sagans, dadgenilni mcvelni, meoreni — axlis
romelic evropaSi moqmedebs konser- mesveurni da mdomelni. Tumca erTi
vatorebis da liberalebis gasarCevad. Zvelis mcvelebi arian da meoreni ax-
`mamoba da Sviloba~ Tvalad gasarCevi lis mdomelni, magram pirvelebs yve-
saqmea. amisTana gareganad saniSnavma laferi Zveli ar moswonT da meoreebs
saxelwodebam bevrs wyalwyala Wkuas yvela axali ar enatrebaT. bevri imi-
gza da kvali daubnia ruseTSi da ruse- sTana axalia, romlis mosapoeblad
Tis baZiT CvenSiac. erTis sibere da WeSmariti konservatori sicocxle-
meoris siymawvile samyofi iyo zogi- sac ar dazogavs, da bevri imisTana Zve-
erTa crupentela kacisTvis, rom erTi lia, romlis dRegrZelobisaTvis WeS-
erTs banakSi moeqcia da meore — meo- mariti liberali Tavis sakuTars dRes
reSi, imisda miuxedavad, Tu ra azreb- Seimoklebs. irlandiisaTvis inglisis
is maRiarebelni arian an erTni da an xelidam ganTavisufleba axali saqme
meoreni. iqneba, magram WeSmariti konservatori
pirvels SexedvaSi kacs egoneba — irlandiisa Tavs dahsdebs, oRond eg
ruseTs `mamebis~ banaki erTis mxriT moipovos. inglisis egredwodebuli
da `Svilebisa~ meores mxriT, evropis `didi xartia~ Zveli ram aris, magram
konservatorobas da liberalobas inglisis liberali usikvdilod ar
moaswavebso. Cvenis fiqriT, eg Secdo- dasTmobs arc erTs asos im xartiisas.
ma iqneba. Tu ruseTis liberaloba, am WeSmariti konservatoroba esar-
bolondel xanebisa mainc, Camohgavs Cleba da icavs marto imisTana Zvels,
evropis liberalobas, ruseTis kon- romelic, misis gulwrfelis azriT,
servatorobazed magas ver vityviT. jer kidev gamosadegia da saWiro cxo-
ruseTSi WeSmariti konservatoroba vrebisaTvis. ra Tu xandisxan hscodavs
ar aris dResaqamomde. raSime qveyanas, marto imaSi, rom zog-
yovelgan, saca ki istoriis Rirsi jer imisTana Zvelsac gadaefareba,
eri TavisiTa hscxovrebs, ornairi wyo- romelic, Tumca gamosadegi aRar aris,
saguramo 2 (13). 2016 w.

baa azrisa da eg ornairi wyoba azrisa magram uvnebelia da Zvelis adgils ar


Seadgens cxovrebis mimdinareobasa. uTmobs axalsa — manam kargad guls ar
erTi is wyobaa, romelic cxovrebas daajerebs, rom axali keTils moitans.
ukve aRmouCenia, daudgenia da dRes WeSmariti liberalobac uaryofs mar-
moqmedebs, meore is — dRevandeli to imisTana Zvels, romelsac Tavisi
dRes Txoulobs, yvelas Tu ara, bevrs dro da Jami mouWamia, romelic dRes
mainc Zvalsa da rbilSi dauvlis, Ses- xarixad gahsdebia cxovrebas da winsv-
menili da gagebuli eqneba, — maSin eg las uSlis. igi ndomobs im Zvelis mag-
meore wyoba imarjvebs da yovel saqme- ier imisTana axals, romelic Zvelzed

4
ukeT xels moumarTavs cxovrebis gan- ki iqamde miiyvana, rom uarayofina
kargebasa da warmatebas.saca mbralm- aramc Tu marto is, rac Rirsi iyo uar-
debelia, iq mfarvelic unda iyos. mar- yofisa, aramed zogierTi imisTanac,
to am orkecad gasinjul saqmes mos- romlis uaryofisaTvis wamowiTldeba 5
devs marTali da WeSmariti. kacobri- sircxvilmoreuli exlandeli WeSmar-
obas dRes aqamomde sxva gza ar aRmo- iti liberali ruseTisa. Sedga
uCenia WeSmaritis da marTlis mosa- `Svilebis~ banakic marto uaryofazed
poeblad. da mesveuroba axlisa ukan kuTxeSi
Cven esa vsTqviT imitom, rom vaC- miagdo. ukanaskneli falavani am TiTq-
venoT, sadamdis SeuZlian, Cvenis fiq- mis yovlad uarmyofelis mimarTuleb-
riT, gaiwvdinos xeli an Zvelis mcvel- isa iyo metad sxarte da niWieri mwera-
ma da axlis uarmyofelma, an Zvelis li pisarevi. misis meTaurobiT am gada-
uarmyofelma da axlis mdomelma, rom Warbebulma uaryofama iqamde miuSva
WeSmarits konservatorobas an liber- sadave, rom uarhyo TviT puSkinis moR-
alobas ar gadahscdes. vaweobaca da mTels Seqspirs erTi kai
konservatorebis ukan da liber- sigara amjobina. am mimzidvelma, la-
alebis win, marcxniv da marjvniv bev- mazad moubarma, xelsubuqma axalgazr-
rnairi sxvadasxva azris nakadulebia da mweralma bevri mozardi ymawvili
kidev, da Tu Cven marto ori wyoba CaiTria da brmad aiyolia. pisarevis
azrisa movixsenieT, eg imitom, rom mimzidvels Zalas verc Cveneburebi
cxovrebis mimdinareobis Sua weli mag gadaurCnen.
or mxardamxar moaruls wyobas azri- es CaTreva, rasakvirvelia, marto
sas uWiravs. pisarevis mimzidvelobiT ar aixsneba.
ruseTSi sul sxvasa vxedavT. aq `ma- aq ymawvilis gonebis gasataceblad
mebma~ ise gaiwies, rom yvelafers Zv- uarmyofelis mimarTulebis siTamame
els gamoesarClen avisa da kargis ga- da gabedulebac iyo. ymawvilis gonebas
urCevlad da yvelafers axals dauwyes ise ara miizidavs ra, rogorc siTama-
Zageba da devna; gaqiri hqmnes amazed da me, gabeduloba. siTamames, gabedulo-
win fexi veRar gadmoabijes. amisi ma- bas bevri brwyinvale mxare aqvs da rad
galiTi `Русский Вестники~–a da unda gvikvirdes, rom ymawvilma mas mi-
`Московские ведомости~, eg ori upirve- atanos, rac brwyinavs. patara bavSvi
lesi falavani `mamebisa~. jer guSin maSinve xels gauwvdis xolme sanTlis
RaRadebda `Московские ведомости~, alsa. Cven amas vambobT marto im
damnaSaveebs raRa undao, aiReT da ymawvilkacobazed, romelTac jer
CamoaRCeTo, da sasacilod igdebda ex- gonebis Tvali ar uWridaT, rom mag mi-
ilia WavWavaZe. saSinao mimoxilva

landel gansamarTlebis wess, romlis marTulebis arsebiTi ZarRvi epovnaT.


SemoRebisaTvis gansvenebuli impera- arc imis Tqma gvinda, rom uarmyofels
tori evropisa ar ikadrebda magas da mimarTulebas kargi ara moutania
egre usircxvilod ar Seexeboda mag ra.bulbuliviT uazro galobas poezi-
dids da axals dawyobilebas, romel- isas kriWa aukra da mada waarTva, av-
sac axals gansamarTlebis wess eZaxian. toritetebzed brmad dandoba saiqios
Tu guSin amas kadrulobdnen ruseTis gaistumra, istorias, didkacebis
`mamebi~, raRa unda vsTqvaT maszed, cuRlutobis magier, sagnad eris yo-
rac am ocis wlis winad iqneboda maTis facxovreba misca, yma adamianad aRi-
wyalobiT? ara da ganaTavisufla.
egreTma wyalgaRma gabijebam `mame- Cven imas vambobT, rom bolos da bo-
bisam~, — anu ukeT vsTqvaT, gaqirma, — los, ufro pisarevis wyalobiT, bevri
gaagulisa `Svilebi~. aman gaaficxa, ram mag mimarTulebaSi iseTi iyo, rom
gaamwvava da gaakapasa `mamebsa da Svil- CalasaviT tkacatkuciT apilpilda da
ebs~ Soris brZola da `Svilebis~ bana- gonebagauxsneli ymawvilkacoba wait-
yua, rogorc farvana cecxlma. meore ta, mis moZRvrebas naxtomi SeeSala, da
nawilma ymawvilkacobisam ki, ufro fexi mousxlta da daeca. daZvelda is
gonebagaxsnilma, srulad SeiTvisa axalica da Cvens liberalebs eg jer ar
6 yovelive keTili mag mimarTulebisa da SeutyviaT.
zurgi Seuqcia tyuilubralo fraze- dRes ruseTma bevriT win wamoiwia.
bis tkacatkucsa. Tumca ruseTis konservatoroba evro-
asea Tu ise, pisarevis uaryofa did pis konservatorobamde ver SemTavrda
Tanamdevi sulebi

modad Semovida brmaTaTvis. visac ad- da gadaiqca retrogradobad, magram


vilad da moumzadeblad kusaviT fex- liberalobam ki Tavi gaitana, Tavis
is gamoyofa undoda qveyanazed, eg gzazed dadga da bevri ram SeiZina. Se-
moda unda mieRo. amisaTvis oriode icvala saukeTesod ruseTis libe-
fraza iyo saWiro. erTi is, rom poezia, ralebis azri xelovnebazedac, poe-
erTob xelovneba, ra Wkviani kacis ziazedac, avtoritetebzedac, glexsa
saqmea, erTi wyvili waRa Seqspirs da Tavadzedac; yovels amazed azri
mirCevniao; meore — avtoritetebi ara ufro farTod gaiSala da gaixsna mec-
mwamso; mesame — istoria zRapariao; nierebis naTelqveS. cxovrebis SigniT
da meoTxe — qveyanazed marto glexka- da cxovrebis gareT bevri sagani fex-
cia adamiani da Tavadi da aznauri ki zed wamoayena, bevri Zveli miiRo Tavis
arao. es frazebi rom dageswavlaT, mfarvelobis qveS, bevri axali ahnusxa
liberali iyaviT da liberali. ai swo- dasadgenad da bevri gansadevnad. mag-
red amgvar liberalobaSi Cacvivdnen ram radganac yoveli ese jer `Cotk-
Cveneburis ymawvilkacobis bevri wili. Si~ Cagdebuli ar aris, yovels amas jer
dResac, daakvirdiT Cveneburs Singa- jami ar aqvs gamoyvanili, rom mzamza-
momcxvars liberalebs, Tu marto am reulad xelzed daxvevis meti ara un-
uTavbolo frazebiT ar ikvebebodnen dodes ra, da radganac Cveneburs Sin-
da qveynis sasacilod TavianT Tavs gamomcxvars liberalebs RmerTma im-
liberalebad da radikalebad ara xa- odena Wkua ar miscaT, TviTon ahnusx-
doden. aba daakvirdiT, Tu yvelgan, on is, rac dRes ruseTis liberalebis
saca ginda da ar ginda, sul eg fraze- moZRvrebas Seadgens, amitomac Cveni
bi ar wamosCxiron, ferad-ferads Zon- tyuili liberalebi dResac am azreb-
ZebSi gaxveulebma. Si trialeben, romelTac karga xania
manam saxelovani `Современник~-i Tavisi dro da Jami moWames, Tavisi
TavSi edga mas, rac mere `Svilebis~ ba- hqmnes da Cailulis wyali dalies. am
nakad gadaiqca, Zvelis uaryofas damj- saxiT, Cvens brma da crupentela lib-
dari Wkua da mecniereba win miuZRoda eralebs WeSmariti liberaloba cxvir-
da axlis mesveuroba Tavminebebuli ar win gaepara, da Tu gaocebis niSnad jer
iyo. turgenievma rom yovlis uarmyo- piri ar dauRiaT, vai es ra saqme mogvs-
feli bazarovi gamoxata, `Современ- vliao, eg imitom, rom jer ar Seutyvi-
ник~-ma Tavis moZmed ar miiRo da iTak- aT, ra dReSi arian Cacvivnulebi.
ila, Tumca-ki WeSmariti liberaluri Tumca `mamebis da Svilebis~ brZo-
moZraoba ruseTSi da TviT uaryofa lam ruseTSi brmad aiyolia Cveneburi
`Современник~-is saqme iyo da droSa ymawvilkacoba da im brmad ayolilebma
saguramo 2 (13). 2016 w.

liberalebisa mas eWira. pisarevma ki eg brZola CvenSiac gadmoitanes, mag-


bazarovi gulSi Caikra da Tavisianad ram Cvenis ymawvilkacobis sasaxelod
miiCnia. raT moxda ese? imitom, rom esec unda vsTqvaT, rom maTganma TiTo-
`Современник~ -is uaryofa kargisa da orolam gamoinapira da Tavisi Sec-
avis garCeviT iyo da pisarevisa amas doma male icno, gamovida da calke
gardacilebuli da bazarovsaviT avi- gundad dadga cxovrebis moedanzed.
sa da kargis gaurCeveli. am saxiT, mas aqeT CvenSiac ymawvilkacoba or
pisarevma WeSmarits liberalobas win banakad gaiyo: erTSi moeqcnen isini,
ki ar gaaswro, aramed gverdzed gaux- visac ruseTis uarmyofelis mima-

6
rTulebidam oTx zemoxsenebul fra- yoveli WeSmariti liberali, Cveni
zebs garda ara gamoetanaT ra, meore- kaci, dResac marto mag mimarTulebis
Si — axalis gundis momxreni. pirvel- mimdevari unda iyos CvenSi. nuravis nu
ebma daixvies xelzed ruseTis `mama- hgonia, rom eg mimarTuleba, radganac 7
Sviloba~, enazed daikeres zedmoyvani- didi xnisaa, imitom Zvelia, da radga-
li oTxi fraza da dRes-aqamomde awio- nac Zvelia, imitom ukadrisia da saTak-
wos iZaxian da iolad midian. meoreebi ilo liberalebisTvis. dee oTxfra-
ki daakvirdnen Cvenis qveynis viTare- zianma liberalebma egre ifiqron, Cven
bas da naxes, rom Cven qveyanas sul sxva ki amas vityviT, rom eg mimarTuleba
tkivili aqvs, sul sxva faTeraki iqneba axali im dromde, manam Cveni vi-
hsdevs. hscnes, rom Cveneburi dRevan- naoba Tavis Sesafers da kuTvnils adg-
deli dRe sul sxvasa Txoulobs, sul ils ar daiWers Cvens cxovrebaSi da
sxvasa hRaRadebs da, maSasadame, Cve- sazogado saqmeTa saTaveSi ar moeqc-
neburi liberaloba sul sxva rasmezed ceva. sxva sagani amazed umZimesi,
unda miiqces mTelis Tavisis Zal- amazed usaWiroesi ara aqvs exlandels
RoniTa. da Tu aqac bedisweras ase ar saqarTvelos Svils. yvelam, visac ram
gadavurCebodiT, rom `mama-Sviloba~ SeuZlian, am mimarTulebis qveS unda
ar gamarTuliyo, brZolis sagnad is moiyaros Tavi da erTad Zmurad imo-
`sxva rame~ unda yofiliyo da `mamebsa qmedos. yovelive saqme, yovelive sa-
da Svilebs~ Sua mijnad dadebuliyo. is gani, rac Cvenis cxovrebis mimavloba-
`sxva rame~ iyo — Cvenis dacemulis v i Si TavisiT Tu sxvisiT aRmoCndeba, sul
n a o b i s aRdgena, fexzed dayeneba da yovelisferi Cvens vinaobis saqmes
dacva yovelis mosalodnelis faTer- unda SevurCioT, qveS davuyenoT. sko-
akisagan. rom eg faTeraki mosalodne- laa, bankia, Tu Teatri, yvelafers sul
li iyo da dResac Tavidam ar agvcde- magisaken unda mivubrunoT Tavi. vay-
nia, — yvelasaTvis cxadzed cxadia. enebT sadme kacs marSlad, Tu bankis
im axalma gundma mTeli Tavisi Rone gamgeblad, Tu maswavleblad, Tu rad-
mag sagans mihmarTa. mag axalma mimar- me sxvad, — mag mimarTulebis saswor-
Tulebam daipyra mTeli Cveni Raribi zed unda avwonoT. ai WeSmaritis lib-
literatura. `saqarTvelos moambe~, eralis saqme ra aris CvenSi. Cveneburi
`mnaTobi~, `droeba~ da bolos `iver- retrogradi is unda iyos, vinc am Cve-
ia~ sul mag mimarTulebis buksa da nis dRevandelis dRis mRaRadebels
naRarasa hscemden. saukeTeso warmo- xmas ar gaugonebs, yurs mouyruebs da
madgenelni Cvenis poeziisa sul magas ar ahyveba. gindaT `mama~ daarqviT
gvamxeldnen, magas gvigalobdnen amisTana kacs, gindaT `Svili~, aq sax-
dRes-aqamomde. marTalia, Cvenis `vina- elwodeba arafers SuaSia, oRond es ki
ilia WavWavaZe. saSinao mimoxilva

obis~ aRsadgenad mag axals gunds bev- vicodeT, rom magisTana kaci Cveni kaci
ri ara uqmnia ra, radganac imisaTvis ar aris.
saWiro mecnierebaSi da codnaSi karga slavianebma, romelT vinaobasac
qveiTobdnen. magram isic didi saqmea, sxvadasxva mteri miuCina istoriam,
rom mag mimarTulebas miagnes da Cvens sul am saqmes moaxmares Tavisi dro da
cxovrebaSi cotad Tu bevrad fexi mecadineoba. amisTvis Tavganwirul ka-
moakidebines. isic didi ambavi iqneba, cebs dRes wmindanebsaviT loculoben
Tu am gundma am saganzed moaxeda Cveni da Tayvansa hscemen. maTi ukeTesi war-
almacerad mayurebeli Tvali da rac momadgenelni imiT qaduloben, imiT
Zal-Ronea, sul mag saqmes zed moaxvia liberaloben, rom mag saqmes misdgo-
da SehsWida. rac ver hqmnes amaT, iq- mian da marto magiT suldgmuloben.
monen sxvani, oRond am mimarTulebam dResac mag saqmes zed akvdebian da,
Tavi daiWiros Cvens cxovrebaSi, Rr- rasakvirvelia, arc moeSvebian, vidre
mad gaikeTos Ziri da imoqmedos, vidre Tavisas ar gaitanen. Tavis vinaobis
saWiroeba moiTxovs. aRsadgenad da qveynis dasanaxavad
Tavisi warsuli xelaxlad aayenes lis ficarzed da sxvazed araferzed
saflavidam, gamohsCxrikes, misxlobiT ar waityuos Wkua da xeli.
aswones, gojiT gazomes yovelisferi, yovelis Cvenganis moqmedebis saw-
8 rac Zvelad hqondaT, rac maTs erov- yao, sazogado saqmeebSi Tu liter-
nebas, maTs vinaobas, nacionalobas aturaSi, marto is unda iyos, Tu vin
Seadgenda da sarCulad edva. gaucocx- ramdenad asrulebs da misdevs am
les TavianT ers poeziis SemweobiT CvenTvis miucilebels sagansa da gzas.
Tanamdevi sulebi

didebulni saxeni Zvelis gmirebisa, sxva sawyao tyuilia da amao: sxvisi baZi
qveynisaTvis Tavdadebulebisa, Zvelis iqneba da ara Cvenis Tavis saWiroeba-
qvelobisa, Zvelis kacurkacobisa. mo- zed gamoWrili.
agones, istoriis SemweobiT, daviwye-
buli saxelovanni dReni warsulisa,
aRadgines, gaswmindes, gaaZlieres * * *
dedaena, JamTa viTarebisagan garyvni- am erTis Tvis ganmavlobaSi CvenSi
li da Selaxuli. am gziT gamoabrunes TiTqmis sxvazed araferzed lapara-
gamoacocxles TiTqmis sasikvdilod kobdnen, garda Cvenis esreTwodebul
gadadebuli eri. erma Tavisi vinaoba `deputatebisagan~ konvoelebisaTvis
gaigo, Seityo ra yofila, ra aris da venzelebis Txovnisa. quCaSi Sexvedris
risi imedi unda hqondes, Seityo da dros nacnobebi erTmaneTs mwares Ri-
fexze dadga, frTa Seisxa. amisi magal- miliT, an gajavrebulni hkiTxavdnen:
iTi, sxvaTa Soris, Cexelebi arian. `gaige, rogor SevurcxvenivarT Cven
ai sagani da ai gzac misda misaRwe- deputatebsao? polSelebs uTxovni-
vad. ai risTvis unda momzaddes Cveni aT, Cvens enas sxvadasxva ufleba miani-
ymawvilkacoba, mTelis evropis mec- WeT, Cvens qveyanaSiac is cvlilebani
nierebiT da gamocdilebis far-xmliT SemoiReT, romelic ruseTs eRirsa
SeWurvili, ai ra moedani unda Semoix- gansvenebul imperatoris aleqsandre
azos Tavisis moqmedebisaTvis da ra meoris mefobis dros, da Cvenebs ki ven-
gza unda amoirCios. amisTvis samyofi zelebis meti ara uTxovniaT rao~.
ar aris kacma daiswavlos parizis pirvelad doli ilia baxtaZem dah-
yavaxanaSi moaruli frazebi da imiTi kra, mas mihyva `dedakacebis~ da `ma-
Tavi moitanos. ymawvilkacoba unda mo- makacebis~ xmac da mTelma sazogadoe-
mzaddes bejiTis da zedmiwevnil cod- bam Sehqmna yayani. yvela swuxda, yvela
niTa, unda, ramdenadac SesaZloa, Zi- cxarobda.
reulad Seiswavlos evropiuli mec- magram aq arc samwuxaro da arc ga-
niereba, win gaimZRvaros evropis ga- sacxarebeli ara iyo ra. samwuxaro da
mocdileba, da am Tof-iaraRiT Seudg- gasacxarebeli ufro is aris, rom Cvens
es Cvenis qveynis saqmes. uamisod, im sazogadoebas an ara scodnia — ra aris
moedanzed, romelic Cven aRvniSneT, `deputati~, an ara scodnia — rogor
verafers sabolood ver daaCnevs. Cve- `virCevT~ Cven deputatebs.
nis mxriT, amazed ukeTess sagans, deputati aris sazogadoebisgan
amazed ukeTess gzas, ukve sxvagan ga- amorCeuli piri, romelmac sazogado
saguramo 2 (13). 2016 w.

mocdils da gamoyenebuls, sxvas ver- saqmeebSi Tavis amomrCevelT magier


sa vuCvenebT Cvens saimedo ymawvilka- unda monawileoba miiRos, da Tu ro-
cobas. es sagani da es gza saxeSi unda melsame maRal pirTan gagzavnian, sa-
gvqondes sul mudam, vidre eseTni zogadoebis survili da moTxovnile-
droni mefoben. `jer macocxleo, mere ba gamoacxados.
mafiqrebine, rogor gavmdidrdeo: — axla es gvibrZaneT: vin amoirCia
ambobs erTi slaviani patrioti. namd- quTaisis Tavadaznaurobis deputate-
vilad gulSematkivarma saqarTvelos bi?
Svilma es sityvebi unda daiweros gu- — aravin.

8
— vin amoirCia tfilisis Tavadazn- mis, vidre qarTulio, — oRond, oR-
aurobis deputatebi? ond...
oTxiode Tu xuTiod pirni erTad erTis sityviT, polSels deputa-
Seikribnen, Tavi Tvisi TviTve amoir- tebs unda sazogadoebazed ezrunaT da 9
Cies da gaemgzavrnen peterburgisken. izrunes kidec. Cvenebs unda ezrunaT
iq erT maTgans, rogorc nacnobs, da- an TavianT Tavzed, an TavianT megobar-
Cagrulma konvoelebma sTxoves, gvi- naTesavebzed.
SuamdgomleT, rom micvalebul xelm- kvlav Tu g vinda, rom Cvenebmac
wifis saxsovrad venzelebi Cvenc dag- CvenTvis izrunon, TviTamorCevas Tavi
virigono; imanac iSuamdgomla da kon- davaneboT da sazogadoebriv amovir-
voelebs venzelebi uwyalobes. CioT, Cveni survili gamovucxadoT da
es an ra codvaa, an guli raT unda ise gavgzavnoT, sadac gasagzavnia;
mogvdiodes! Tuki evropaSi TviTm- Torem ar vici, vin wavida, sad wavida,
flobeloba, TviTmarTveloba da sxva- risTvis wavida, da viZaxiT ki — ratom
dasxva TviTuflebebi SemoiRes, Cven esa da es ar iTxoveso, erTmaneTs veR-
raRa egre ukan CamovrCiT, rom erTis riWebiT, viciniT, — daxe, daxe Cvenma
sityvis da erTis dawesebulebis Se- deputatebma ra saxeli gaiTqves, ro-
moReba ver SevZloT. SemoviReT Tvi- gor male uSovnes konvoelebs ven-
TamorCeva, da Cvenma TviTamorCeulma zilebio.
deputatebma Tumca bevri sayveduri axi ar iqneba, rom `revizoris~ gor-
miiRes, magram sruliad umizezod. odniCi gagviCndes saidanme da
xan imazeda vjavrobT, venzelebi gviTxras, — ro iciniT, ras iciniT?
raT iTxoveso, xan imazed, ratom igive Tqvens Tavs dasciniTo!
ar iTxoves, rac polSelma deputateb-
mao, erTic da meorec usafuZvlo jav-
robaa. * * *
Cveni deputatebi TviTamorCeulni amisTana samwuxaro movlenasTan,
iyvnen, polSelebi — amorCeulni sa- rogoric aris TviTamorCeul depu-
zogadoebisagan. Cvenebs unda Tavis tatebis wasvla peterburgSi da maTgan
Tavzed da TavianT megobrobazed ez- venzilebis Txovna, Cvens cxovrebaSi
runaT, polSelebs — sazogadoebazed; xandisxan moxdeba imisTana movlena,
Cvenebma TavianT naTesav, an megobreb romelic manugeSebel sxivsaviT mog-
konvoelebs venzelebi uTxoves, pol- vefineba xolme.
Selebma iTxoves TavianTi enis Tavisu- aprilis dasasruls da maisis dam-
fleba da Tavis qveynisTvis sxvadasx- degs Cvens sazogadoebas cotaodeni
ilia WavWavaZe. saSinao mimoxilva

va ufleba. polSel deputatebma, gaze- sicocxle daetyoba xolme. am dros


Tebis sityviT, Turme erTbaSada modis sazogado kreba tfilisis,
sTqves, rusuli ar gvesmiso, radgan quTaisis bankebisa da sxvadasxva qvel-
icodnen, rom maT zurgs ukan ramden- moqmed sazogadoebisa. jer ar viciT,
ime milioni xalxi amohfareboda, da rogor gaivlis wreuls es krebebi
eWirveboda, rom sasamarTloebSi da tfilisSi an quTaisSi, ra sasikeTo niS-
saswavleblebSi maTi dedaena Semo- nebs SevamCnevT Cvens cxovrebas, an ra
eRoT; am azriT imaT ikisres rusuli gaviTarebas davatyobT am krebebis
enis ucodinaroba, Tumca, darwmuneb- SemweobiT.
uli varT, es ena imaT zogierT Cvens Semdegs nomerSi imedi gvaqvs vr-
`deputatebzed~ ukeT ecodinebodaT. cels korespodencias davbeWdavT
Cveni `deputatebi~ ase rogor quTaisis bankis krebis Taobazed Cvens
Seircxvendnen Tavsa; darwmunebuli JurnalSi da sxva sazogado krebebze-
varT, ro ekiTxaT, yvela maTgani ity- dac movilaparakebT, dRes ki oriod
oda, Cven rusuli ufro kargad gves- sityva gvinda vsTqvaT tfilisis
saadgilmamulo bankis krebazed, rad- amis garCevas ar SevudgebiT; SevniS-
gan zogierTi marTlada sasiamovno navT mxolod, rom am sagans orjer
ram SevniSneT. uyares kenWi da orjerve TiTqmis erTi
10 am krebam daamtkica, rom Cvenis sa- da igive ricxvi movida Savsa da TeTrs
zogadoebis wevrni TvalxuWanas aRar yuTSi. mxolod meored erTis kenWiTa
TamaSoben, da rasac romelime gamgeo- sZlies Teatris momxreT. es cxadad
ba an dawesebuleba warudgens, gaur- amtkicebs Cvens azrs, rom exla yove-
Tanamdevi sulebi

Cevlad aRar amtkiceben. vinc `TeTr- li mwevri mniSvnelobas aZlevs Tavis


Si~ an `SavSi~ agdebs Tavis kenWsa, icis kenWs da koWaobas aRara TamaSobs. me-
risTvisac agdebs da raca swadian. ore SesaniSnavi kidev es iyo, rom ro-
tfilisis Tavad-aznaurTa banks desac sazogado krebam gadaswyvita
wreuls cxraasi Tumani hqonda darCe- Seswiros Telavis saswavlebels asi
nili sazogado saWiroebebisaTvis. Tumani, Tan survili gamoacxada, rom
didi laparaki astyda amis Taobazed, es fuli qarTul enis swavlebis ga-
razed moixmaron es fuli da xangr- saumjobeseblad moxmarebul iqmnaso.
Zlivis baasis Semdeg ase daariges: es gadawyvetileba RirsSesaniSna-
asi Tumani Seswires bavSvebisTvis via, rogorc xma mTelis sazogado kre-
sadguris gasamarTavad, micvalebul bisa da, Cvenis azriT, sayuradReboa
xelmwifis saxelzed. TviT swavla-ganaTlebis gamgeTaTvi-
asi Tumani Seswires qarTul Te- sac.
atrs, asi — Telavis qalebis saswav- bolos SevniSnavT kidev, rom Zvirad
lebels, da eqvsasi Tumani — tfilisis gvinaxavs CvenSi eseTi miudgomloba,
Tavad-aznaurTa skolas. miuferebloba da pirSi Tqma, rogorc
zogierTni wevrni bankisa metad ewi- am krebaSi SevamCnieT. RmerTma hqmnas,
naaRmdegebodnen TeatrisaTvis Sewir- rom quTaisis krebasac Rirseulad
vas, Tumca bevrni umtkicebdnen, rom Seesrulebinos Tavisi saqme da is ener-
Tu es mcire fuli ar gadasdeT Teat- gia, sicxovele da gamWriaxoba, romel-
risTvis, SeiZleba qarTuli Teatri da- sac imerlebi xSirad pirad interesebs
iSalos da mogvespos is erTaderTi axmareben, keTilsa da sazogado
dawesebuleba, sadac Cvens enazed vsia- saqmesTvis moexmarebinoT.
movnobT da zogjer Wkuasac vswavlob-
To. vin iyo mtyuani da vin marTali, aq [1881 w., 27 a p r i l s]



10
premia

11
`saguramo~ _ 2016
2016 wlis 8 noembers saguramoSi ilia WavWavaZis dabadebis TariRi aRi-
niSna da literaturuli jildoebis gadacemis ceremonia gaimarTa.
ilias medali `marad da yvelgan~ mieniWa cnobil qarTvel mwerals guram
gegeSiZes.
premia `saguramo~ nominaciebis mixedviT ase ganawilda: poezia _ jar-
ji fxoveli, proza _ arCil qiqoZe, kritika _ maia jaliaSvili, Targmani
_ leri alimonaki, sabavSvo mwerloba _ Tea lomaZe, humanitaruli mec-
niereba _ omar gogiaSvili, xelovneba _ muraz murvaniZe.
gTavazobT laureatebis samadlobel sityvas.

maRali niSansveti
jildo, romelic ilias saxels
atarebs, sanukvaria yoveli qarT-
velisTvis. me piradad jildoebiTa da
premiebiT ganebivrebuli kaci ara var
da arc arasdros miviswrafodi aqeT-
ken, magram ilia iseTi maRali niSans-
vetia, iseTi diadi gamovlenaa qarTu-
li sulisa, iseTi zneobrivi magaliTia,
rom didad saamayoa misi niSnis tare-
ba, da amJamad me ganvicdi am siamayes.
mravaljer vyofilvar mis mamulSi,
gamivlia mis koxtad movlil ezoSi, sa-
dac ilia daabijebda da vin icis, ras
ar swvdeboda misi fiqrebi. mowiwebiT
vmdgarvar zeda sarTulis patara
oTaxSic, axlac rom isev iqaa misi tax-
ti da magida, sadac ilia muSaobda da
saidanac iSleba aragvis xeobis Tval- cocxalia, da RmerTma nu qnas, rom
warmtaci xedi, romlis xilva, albaT, Cakvdes.
suls umSvidebda da garjisa da Zal- swored is jildo, romelic ilias
isxmevisken ganawyobda sakuTari qvey- saxels atarebs, da romelic mo-
nis sakeTildReod. mec miocnebia im mekuTvna Cemi cxovrebis miwuruls,
oTaxSi Cemi samSoblos bednier mo- maimedebs, rom momaval Taobebs mainc
mavalze da Cemi Tavi mimiCnevia didi auxdebaT didi winapris, didi ilias
winapris erTgul STamomavlad. naocnebari, anu Tavisufali da Rirse-
bednieri momavali ki, jerjerobiT ba aRdgenili samSoblo.
ar Cans, magram imedi, _ romelic
mudamJams asuldgmulebs adamians, _ guram gegeSiZe
me var ilias plagiatori
saqarTvelosTvis ilias iRbali ma-
12 radiulia. es vigrZeniT am mcirexnis
winac, roca didi mwerluri ojaxidan
mogvevlina ilias wmindadqarTve-
luri suliskveTebiT aRsavse zviadi,
premia

magram, samwuxarod berbiWaSvilebs da


fSavliSvilebs ar sZinavs, zviadsac
ganumzades Tavisi wiwamuri!..
magram uflis Tvali, sityva da
gulmodgineba ara stovebs saqarTve-
los miwas da zecas, ara gvtovebs Cven:
JamiTi Jamad mogvivlens ilias talan-
tiT da suliskveTebiT aRsavse did
qarTvels da dResac am didi garda
saxvis mowmeni varT: didi mwerluri
ojaxidan kvlav mogvevlina igi da...
dResac berbiWaSvilebis da fSavliS-
vilebis zeobis xanaSi, sjobia saidum-
lod SevinaxoT misi saxeli, magram
misi saqmeebi yovelTvis iRaRadeben da RvTaebrivi ufskruli; garemo, sadac
momavalic imis saxels mravaljer aR- mZfrdeba da frTebs isxams rwmena mam-
marTavs, magram es maSin moxdeba, roca ulis, sulis, kacurkacobis da poezi-
wiwamuris jalaTebi uflis nebiT us- is, rac poetisTvis umTavresia...
aTuod dayruvdebian!.. dabejiTebiT vityvi: ilias biogra-
madloba ufals, rom ilias nalo- fiasTan, ilias adgilebTan valSi var.
es qarTvel poets ar epatieba.
liavebi qarTuli sityvis mwyemsebad
poeturi simartovis aseTive il-
dagvadgina, radgan uamsityvebod ar
iasebur ufskrulad warmomidgenia
arsebobs es ca da miwa... da gvaziara am
didi poeti SoTa CantlaZe, romlis
RvTaebrivi mwerlis gulisfeTqvas,
wiaRSic bevri ram didi ilias gavle-
sisxls da ofls da mogvca martosul
nebiT ganisazRvreba... siRrmiseuli
meudabnoeTa erTguleba, patriotu-
plagiati uCinaria... esec unda iyos!
li suli, qarTuli sityvis da miwis araviTari premia, araviTari sxva
SewirvaSi rom gamoixateba... ram literaturuli jildo me dRemde
es aris Tavganwirva. es aris cxovre- ar mimiRia... is ki ara da xandaxan hon-
ba: meudabnoe qarTvelis, martosuli orarebsac ki ar miweren!.. amitom arc
mwerlis cxovreba, visac sityviereb- gamkvirvebia am dReebSi erTi xanmo-
is ufskrulSi Tvalwin udgas iliaseu- Teuli mwerlis viTom molocva, misi
li cremlis tbori, sadac xelSesaxe- azriT am erTdolarian premiaze uari
saguramo 2(13). 2016 w.

bad aRiqmeba cxovrebis reliefi, unda vTqvao.


drois araTanabari triali. gavixsene SoTa CantlaZis keTili
dRes vaRiareb: sanam cocxali var, xumrobiT naTqvami, `Camofasebuli
iliaTi midgas suli. me var ilias saqoneli~, dasavleTidan rom Cam-
kvaldakval mavali, me var ilias pla- oitana, Cven, Tavis megobar axalgazr-
giatori!.. es arasodes damimalia... is da mwerlebs rom mogvawera... amis-
aris maradiuli xevisberi, saqarTve- Tvisac didi madloba!
los didi medroSe!..
misi sityva, misi garemo, rogorc jarji fxoveli

12
ganmanaTlebeli
am jildos miReba CemTvis didi pa-
tivia da amave dros pasuxismgebloba. 13
sxvanairad verc iqneba, radgan jildo
ilia WavWavaZis saxelTanaa dakavSire-
buli. es kar-midamo aris yovlad
araCveulebrivi adgili Cveni qveynisa.
ilia WavWavaZe iyo is adamiani, romel-
ic sanTliTda eZebda niWs da bavSviv-
iT xarobda, rodesac niWier da Snoian
Tanamemamules aRmoaCenda. yvelam
viciT, rom ar darCenila misi epoqis
arc erTi saintereso adamiani, romel-
ic aq, am saxlSi, misi stumari ar yo-
filiyos da Cemi rwmeniT, es iyo sa-
ukeTeso qarTveloba, romelic ki
odesme hyolia Cvens qveyanas.
rodesac erTxel, moTxrobis weri-
sas, Sevecade erTi sityviT gamomexa-
ta, Tu vin iyo ilia WavWavaZe CvenTvis,
me ver vipove ukeTesi sityva, vidre — Cemi, rogorc mwerlis da moqalaqis
`ganmanaTlebeli~. survili ki is aris, rom xSirad mivu-
me saguramos premia literaturu- brundeT im sibrZnes da sinamdviles,
li saqmianobisTvis gadmomecema da es rasac ilia WavWavaZe hqvia, raTa am ad-
siamayiT mavsebs. oRond ilia Wav- amianis danatovari ar iqces konteqs-
WavaZe imdenad didia, rom misi sax- tidan amoglejil sazepiro frazebad,
elobis premia Tavisuflad SeiZleba xolo Tavad ilia WavWavaZe — usic-
gadaecemodes finansists, Jurnal- ocxlo portretad, romlis xilva
ists, maswavlebels, politikoss da xSirad gviwevda da gviwevs Rirsebi-
netav, dRevandel saqarTveloSi meg- sgan daclil kabinetebSi.
ulebodes politikosi, romelic mas
daimsaxurebda. arCil qiqoZe

saqarTvelos mziani suli


CemTvis didi pativia `saguramos
premiis~ miReba, radgan is ilia Wav-
WavaZis saxelTan aris dakavSirebuli.
amave dros, didi pasuxismgeblobacaa.
madloba yvelas, vinc monawileobs
saguramos dacvis, patronobis, am
`saguramo~ _ 2016

premiis daarsebis saqmeSi. ilia Wav-


WavaZe iyo saqarTvelos mziani suli.
`me-19 saukune saqarTveloSi iliam
kidec moigona, kidec Sehqmna da Tavi-
si sisxliT kidec dahkira... ilia rom
gamoakldes mecxramete saukunes, maSin
iqneboda saqarTvelo samudamod dab-
nelebuli~, _ wers tician tabiZe da am
sityvebiT saukeTesod gamoxatavs
ilia WavWavaZis, rogorc sazogadoe- aliba, gamokveTa saxelmwifos upirve-
brivi moRvawis, mwerlis, publicis- lesi sayrdenebis dacvisa da ganmtki-
tis, bankiris, moazrovnis mniSvnelo- cebis aucilebloba: `sami RvTaebrivi
bas saqarTvelos, rogorc eris, gada- saunje dagvrCa Cven mama-papaTagan: ma-
14 rCenis saqmeSi.
muli, ena, sarwmunoeba... Tu amaT ar
mecxramete saukuneSi saqarTvelom vupatroneT, raRa kacebi viqnebiT, ra
TiTqos feri icvala, swored amitomac pasuxs gavcemT STamomavlobas.... ena
ase metaforulad werda arCil jor- saRmrTo ram aris, sazogado sakuTre-
premia

jaZe: `me-19 saukune iyo is xana, rode- baa, magas kaci codvilis xeliT ar
sac qarTvelTaTvis meored Soba mox- unda Seexos~.
da da saqarTvelom scno da ipova Tavi- iliam qarTul kulturas evropuli
si dakarguli saxe. ilia WavWavaZe am ganviTarebis gza dausaxa. igi male aR-
Sobierebis bebiac iyo, am dakarguli moCnda qveynis kulturuli da poli-
saxis maZiebel-aRmdgenelic~. grigol tikuri cxovrebis Suagul qarcecxl-
robaqiZem ilias `qarTvelTa mouravi~ Si. misTvis cxovreba brZola iyo da
uwoda, romelmac saqarTvelos xerx- cdilobda es Caegonebina qarTveli
emali `ise magrad gamarTa, rom mas ve- xalxisTvisac. misi mzera cxovrebis
raviTari welkavi veRar mogrexda~. yovel kuTxe-kunWuls swvdeboda. il-
iliam axalgazrdobisTanave daiwyo iam Tavisi cxovrebiTa da moRvaweobiT
uSeRavaTo brZola qveynis sulieri mTeli epoqa Seqmna, amitomac werda
aRorZinebisaTvis, romelsac qveynis galaktioni: `wiwamurSi rom mokles
Tavisufleba da damoukidebloba unda ilia, maSin epoqa gaTavda didi~. iliam
mohyoloda. literaturas, iseve, gansazRvra axali epoqis mTavari ide-
rogorc xelovnebis yvela sferos, alebic, romelTac unda uerTgulos
erTi mizani unda hqonoda: adamianuri erma, Tu surs, rom Zlieri, Tavisufa-
yofis gaumjobeseba, Tavisufali li, damoukidebeli saxelmwifo iyos.
pirovnebisTvis Tavisufali saxelmwi- mTeli cxovrebis ganmavlobaSi sa-
foebrivi asparezis Sesaqmnelad. `mam- zogado da saxelmwifoebrivi saqmee-
ulo, sayvarelo, Sen rosRa ayvavdebi~ biT dakavebuli, ilia didad veRar
da `oh, RmerTo Cemo, sul Zili, Zili, iclida mxatvruli SemoqmedebisTvis,
rosRa gveRirsos Cven gaRviZeba?~ _ Tumca rasac werda da daewera (`glax-
iqca mTavar safiqralad. dResac aqtu- is naambobi~, `oTaaanT qvrivi~, `kacia-
aluria azri, rom `moZraoba da marto adamiani?!~ `gandegili~ da sxv), mwer-
moZraoba aris qveynis Ronisa da sic- luri ostatobis umaRles gamovlenas
ocxlis mimcemi~. iliam moxeve lelT warmoadgenda. grigol robaqiZe ilias
Runias aTqmevina sityvebi, romlebmac stilze dakvirvebisas zustad da
mTeli saqarTvelos safiqrali for- xatovnad SeniSnavda: `ilia ynosavs da
mulasaviT gamokveTa: `Cven Cveni Tavi Semdeg gemos usinjavs sityvas... misi
Cvenadve gveyudnes~. konstantine gam- sityva msuqania da Sededebuli. mas
saxurdiam dawera Semdgom: `arian si- aqvs: jiSi, jilagi, javari, zavTi,
tyvebi, romlebic velis yayaCosaviT baraqa, dovlaTi, yvelgan xorci, ma-
sul male, meore-mesamejer xmarebaze gram ara uZvalo. xorci msuqani, TiTq-
saguramo 2(13). 2016 w.

Wknebian da cvdebian. samagierod, ari- mis qoniani... igi xorcielebis


an sityvebi, romelnic zecis varskv- noyierebaa... fesvgrZeli, muxlmagari~.
lavebiviT arasodes daberdebian. ase- iliasTvis `RmerTTan laparaki~ mx-
Ti dauZleveli sityvebiT Semovida olod metaforuli Tqma rodi iyo. mas
ilia WavWavaZe saqarTveloSi~. qveyana qristes gziT, didi rwmeniT,
iliam qarTvel ers mTavari zneo- bibliuri mosesaviT, aRTqmuli, Tavis-
brivi orientirebi da samoqmedo pro- ufali qveynisken mihyavda. misi sityva
grama uamrav publicistur, liter- gulSi swvdeboda mkiTxvels da afori-
aturul werilsa Tu narkvevSi Camouy- aqebda. `cudas rad unda mteroba, kar-

14
gia mudam mtrianio~, _ werda vaJa da (`daviT aRmaSenebeli~). ilia daundo-
iliasac gamouCndnen RvarZliani, blad ebrZoda kalmiTa da saqmiT yve-
Suriani, ugunuri mtrebi. Tumca ilia las, vinc qarTvel ers, mis istorias
werda: `Cven pirTan saqme ara gvaqvs, Seuracxyofas ayenebda. misi universa-
15
Cven sazogado Wirzeda vwerTo~. ili- luri ganaTleba da Rrma azrovneba
as qveynis siZulvils abralebdnen, adamianuri yofis yovel sferos
misTvis `giJias~ Zaxebasa da lafis swvdeboda, Tavisuflad werda ro-
srolas ar izarebdnen qveynis vaigul- gorc literaturis, ganaTlebis, is-
Sematkivarni da `gulmokle patriote- toriisa da, zogadad, kulturis, aseve
bi~. maT ar moswondaT ilias mxat- saerTaSoriso politikis sakiTxebze.
vrulsa Tu publicisturi naazrevis 1987 wels qarTulma eklesiam ilia
`sarkeSi~ areklili TavianTi `maxinji~ wmindanad Seracxa. wminda ilia marTa-
saxeebi, mas qveynis siZulvilSi sdebd- li qarTvel wmindanTa zeciur dass
nen brals da mosaklavadac dasdevd- SeuerTda. da isev grZeldeba ilias
nen. ilias es ambavi ar aSinebda da ga- sulieri sicocxle missave striqoneb-
nagrZobda guramiSviliseul marTlis Si amgvarad gacxadebuli: `marad da
Tqmas, eris naklovanebaTa mxilebas yvelgan saqarTvelov, me var SenTana,
(`bednieri eri~, `ra vakeTeT, ras vS- me varo Seni Tanamdevi, ukvdavi suli~.
vrebodiT~, `kacia-adamiani?! da sxv.) giorgi leoniZem iliasTvis miZRv-
Tanve Tavisi Rrmaazrovani da mraval- nil leqsSi dawera: `Sen Zirs dagces
ferovani werilebiT saqarTvelos is- foToliviT da mTasaviT wamodeqi~
torias, kulturas acnobda mkiTxv- (`ilias suraTze~). es mTa mudam Tval-
els, namdvil gmirebs uxatavda, Seax- win gvaqvs da ar gvaviwyebs, rom zecis
senebda: `eris dacema da gaTaxsireba Svilebi varT da ara mxolod miwisa.
maSin iwyeba, roca eri, Tavisda saube-
durod, Tavis istorias iviwyebs” maia jaliaSvili

viTarca mosem
dRes 8 noemberia, ilia WavWavaZis
dabadebis dRe. 179 wlis moxucis lan-
di SoreTidan guldafleTili Se-
mogvyurebs. da odes xedavs samSoblos
cas Savi RrublebiT mogragnils, misi
kaeSniT savse Tvalebi ufro meti
kaeSniT ivseba. saRmrTo kverTxi, rom-
liTac naxevari saukune win miuZRoda
ers, zecisken aRupyravs da Ze Secdom-
ilT gvafrTxilebs:
_ ar davuzavdeT eSmaks!
misi mZlavri goneba, rogorc gone-
ba naTelmxilveli qurumebisa, erTnai-
ri ZaliT swvdeboda rogorc saRmrTo,
`saguramo~ _ 2016

ise sawuTisoflo samoRvawars. mesia-


nuri ideebiT aRWurvilma, viTarca
mosem aRmoiyvana israelianni kerpTa Soblo miwaze oTxmxriv gardaTxmuli.
jurRmulebidan, ise man aRmoiyvana man itvirTa kirTebani erisa. is, yov-
qarTvelni monobis siwyvdiadidan da ladbrZeni, rogorc mesaTxevle _
miznad sityva da moRvaweoba dausaxa. bades, ise daikrebda Tavis TavSi eris
sityvasa da moRvawebas unda Seekra eri yvela tkivils, yvela sawamebels. am
qveynis saxsnelad, eZlia urCxuli, sam- samoRvawars miuZRvna Tavi, Seewira
kidec am samoRvawars, rogorc saRmr- axla, maxsendeba galaktionis stri-
To zvaraki. amitomac daadges Tavs qonebi: `angariSSi scdeba mteri, ros
mowamis gvirgvini, amitomac Semoses mReris da gulSi Rrinavs _ mas ar sZi-
navs arasodes, magram exla arc me mZi-
16 RvTiskacis SaravandediT, amitomac navs~. galaktioniviT, dReniadag mRvi-
Seracxes wmidanad. man dauxsna
qarTvelT cnobierebis, maxsovrobis Zareba gvmarTebs, didi ilias sityva da
karibWeni, gaaxsena ers vinaoba, Tval- Rvawli Sav wyals rom ar gavatanoT. da
win gadauSala mravalmowameoba qvey- odes Cvens gulebSi daizafxulebs,
premia

nisa. sveticxovlis Zvel taZarSi Cvenc Se-


marto nikoloz baraTaSvilis gad- vuerToT Cveni xma Cveni dabeCavebuli
mosveneba rad Rirs?! eris xmas da anderZiviT gulSi STa-
daSretili cnobismoyvareobiTa da vibeWdoT RvTaebrivi ilias RvTae-
maxsovrobiT rom fuWia yovelgvari brivi sityvebi:
sityvaca da moRvaweobac, es, uwinare- Cemo kargo qveyanav,
sad, Tu vinmem uwyoda, ilia WavWavaZem razed mogiwyenia?!
uwyoda. swored sityvisTvis, swored awmyo Tu ara gvwyalobs,
moRvaweobisTvis esroles tyvia. Tum- momavali Cvenia!
ca kaci mohkles, ver mohkles ilia _ ra vqnaT, aseTia qarTvelTa xvedri.
is saukuno Tanamdevi sulia saqarTve- dabolos, rac unda paradoqsulad
losi. JRerdes, me ilia WavWavaZis ideebze
dResac didi Setevaa eris cnobiere- aRzrdili, mecxramete saukunis naSi-
baze, rom daufatron da amouZirkvon erad vTvli Tavs, iq vyalibdebodi,
iqidan ilias namemkvidrebi sityva da rogorc moqalaqe, niadag iqauri su-
moRvaweoba, rac eris macxovnebelia, liskveTeba masazrdovebda, dResac is
gamaJamgrZelebelia. oRondac mis suliskveTeba masazrdovebs. da es ji-
didebul saxels mowamis Saravandedi ldo kidev erTxel mkacrad Semax-
Seubilwon, dResac bevrgzis gaigo- senebs iliaseul formulas:
nebT cilismwameblur xiTxiTs, rac _ ar davuzavde eSmaks!
arc sicocxleSi hklebia, arc sikvdi- madloba minda movaxseno am saqmis
lis Semdgom daukliaT misTvis yvela moTaves, kolegiisa Tu sabWos
saqarTvelos mtrebs. ar unda fiqri: wevrebs, romlebmac Rirsad mcnes da
jer kidev hyvavis CvenSi social- momaniWes esoden sapatio jildo,
demokratebis, bolSevik-komunistebis jildoTa Soris zeaRmatebuli _ pre-
daTesili RvarZli, da es RvarZli ro- mia ilia WavWavaZisa.
dis aRmoifxvreba, Tu fxizlad ar
viqeniT, kacma ar icis. da axla, swored leri alimonaki

arsebobs ilia _ varT Cven


ilia WavWavaZeze imdeni Tqmula da
dawerila, ra Tqma unda, me verafers
vityvi axals mis rolsa da mniSvnelo-
baze. ucnauria Cemi saxelis iliasTan
saguramo 2(13). 2016 w.

dakavSireba, didi pativia da cota ux-


erxulobis momgvrelic.
CemTvis ilia daiwyo bavSvobaSi, wig-
nis Taroze Camwkrivebuli didi Txzu-
lebaTa tomeulis danaxviT. Semdeg
gagrZelda am wignebis CamoRebiT da
sarCevis daTvalierebiT. Semdeg —
leqsiT `gazafxuli~, romelic ar aris
sabavSvo, magram formis da riTmis

16
gamo bavSvs gonebaSi advilad ebeWde- daCagrulia, mkacri sabazro ekono-
ba: `tyem moisxa foToli, ager mercx- mikis pirispir darCenili. ilia Wav-
alic Wyivis...~ Semdeg – skolis WavaZem iTava da upatrona yvelafers
derefnebis da saklaso oTaxebis da axlac, aq, misi saxeli patronobs 17
kedlebze Camokiduli misi maRalSub- xelovnebas da literaturas, imitom,
liani, WkvianTvalebiani portrete- rom yoveli premia, nominacia Tu kon-
biT, saskolo masaliT, studentobisas kursi dargis ganviTarebas uwyobs
misi publicisturi werilebiT... da ase xels da amisaTvis kidev erTxel didi
grZeldeba ilia WavWavaZesTan urT- madloba premia `saguramos~ ideis av-
ierTobis usasrulo procesi. torebs da ganmaxorcieleblebs.
yvelaferi bavSvobidan iwyeba da Cven isev gvaqvs problema, isev gvWi-
minda warmovidgino patara ilia, rdeba `wera-kiTxvis gamavrcelebeli
romelsac saRamoobiT da-ZmebTan er- sazogadoeba~, ara asoebis dawerisa da
Tad xan mama uyveba zRaprad istoriul wakiTxvisaTvis, aramed marTlweris
ambebs, xan deda ukiTxavs wignebs. dav- codnisa da wakiTxulis gageba-gaazre-
inaxo Cveulebrivi, daoblebuli bavS- bisaTvis. da qarTuli mwerlobis da
vi, sulieri travmis gamo erTi weli konkretulad, sabavSvo mwerlobis
swavlas guls rom ver udebda. yve- ganviTarebam amaSi, uTuod, Tavisi
laferi xom bavSvobidan iwyeba, da roli unda Seasrulos.
iqneb, sabavSvo literaturidanac. rogori viqnebodiT Cven, ilia rom
`bavSvis buneba saidumloTa saidum- ar gvyoloda. ilia — aseTi progresu-
loa. bavSvi igiv adamiania da miT ufro li, pirdapiri, pirSi mTqmeli, mudam
Zneli sacnobelia, rom Znel wasakiTx ase mtkivneulad aqtualuri, aseTi
qaragmiT dawerilia... ar unda gvi- marTali. zogjer mgonia, rom Tavisi
kvirdes, rom rasac did mdinareSi sisxli gadmogvisxa da Tavisi suli
vpoulobT, imas mis saTaveSic vxedavT. gviwilada da amis gamo gavxdiT ukeTe-
bavSvi saTavea, dasawyisia didi adami- sebi, Tundac odnav. piradad me,
anis... Tu saTave mRvriea, boloSi amao vgrZnob da amayi var CemSi misi sisxlis
iqneba wminda wylis Zebna~. mgoni, am si- wveTiT da sulierebis patara nawiliT,
tyvebiT Zalian bevri ram aris naTq- misgan rom mergo. da maqvs SegrZneba:
vami, maT Soris sabavSvo literatur- arsebobs ilia _ varT Cven, Cven varse-
is mniSvnelobaze. bobT da aris ilia. CvenSia WavWavaZe,
bevri Tvlis, rom literaturis marad da yvelgan CvenTan aris Cveni
dayofa sabavSvod da sadidod araswo- Tanamdevi misi ukvdavi suli.
ria. asea Tu ise, qarTul sabavSvo-say- da sul vfiqrob, netav iq, buxarTan,
mawvilo literaturas ar ulxins. mas ras uyveba da ras gadascems deda-mama
aklia gamomcemeli, kritikosi, peda- patara, funCula bavSvs, romelic ase-
gogi, iqneb – mkiTxvelic. SeiZleba ga- Ti gaizrdeba.
daWarbebulia, magram, vTvli, rom
qarTuli sabavSvo literatura cota Tea lomaZe
`saguramo~ _ 2016
politikuri publicistikis fuZemdebeli
`qarTveli eris erovnuli
18 ideologi~
(vaJa fSavela)

upirvelesad minda uRrmesi madlo-


premia

ba movaxseno saguramos premiis mimni-


Webel komisias Cemi 30-wliani Sromis
esoden maRali SefasebisaTvis.
rodesac aseT maRal pativs mogiz-
Raven, Tavi valdebulad unda CaTva-
lo, moaxseno am pativdebul sazoga-
doebas, ratom SeveWide am urTules
amocanas _ gamomerkvia, rogorc ilia ro da mere axsna movlenebi, ilias is-
ityoda, `Tirkmelebi gamomeCxrika~ toriis filosofiis anbanad miaCnda.
misi memkvidreobis im aspeqtebisa, amrigad, Cveni pirveli da umTavresi
romlebic yvelaze mniSvnelovnad mi- amocana gamokveTilia _ iTqvas marTa-
maCnia da romlebic an damaxinjebulad li sityva ilia marTlis memkvidreobis
iyo warmodgenili, an ugulebelyo- Sesaxeb politikur filosofiaSi,
fili. ideologiaSi, politikaSi.
saqarTvelos politikur, sazoga- ilia, rogorc mwerali, litera-
do Tu kulturis moRvaweTagan, aravis tori, sayovelTaod aRiarebulia saka-
ar daumsaxurebia mkvlevarTa iseTi cobrio masStabiT da amis mravali ar-
didi yuradReba, sicocxleSic da mis gumentidan erTs SemogTavazebT. sax-
Semdgomac, rogorc ilia WavWavaZes. elovani qarTveli mwerali da
magram Tavidanve, misi msoflmxed- moazrovne konstantine gamsaxurdia,
velobis mravalmxrivi problematikis ilias memkvidreobis Sesaxeb uamravi
SefasebaTa amplituda didi rxevebiT eseebisa da gamokvlevebis avtori, wer-
gamoirCeoda, radgan ilia WavWavaZe, da: `mwerloba uxmari sagani da makula-
rogorc eris upirvelesi avtoriteti, tura iqneboda, msoflios rom ar mov-
yvela politikuri ZalisaTvis misTvis lenodnen iseTi Semoqmedni, rogore-
momgebiani politikur-pragmatistu- bic iyvnen homerosi, dante, goeTe,
li interesebidan iyo warmodgenili. ilia WavWavaZe da lev tolstoi~. Cve-
ideologizireba mudmivad Tan ni survilic analogiuria (Tu gada-
sdevda ilias naazrevs da misgan gaTa- Warbebul ambiciad ar CagveTvleba),
visufleba dRevandeli mecnierebis vaCvenoT, rom ilia politikur mec-
saSuri saqmea. Tumca, rodesac total- nierebebSi Tavisi periodis didi
itaruli politikuri sistemis moazrovneebis donezea, zog SemTx-
saguramo 2(13). 2016 w.

pirobebSi momuSave avtorebis Sesaxeb vevaSi ki maT win uswrebs.


vsaubrobT, unda gvaxsovdes ilias ge- ilia WavWavaZe Tavisi codniT mec-
nialuri formula imis Sesaxeb, rom nierebis sxvadasxva dargSi, Rrma in-
`WeSmariti meistorie, viTarca gam- teleqtiTa da erudiciiT, ideebisa da
kiTxveli, jer im droebis qurqSi unda ideologiebis zRva nakadSi, Tavisi
Cajdes da mere ganikiTxos TviT droe- qveynisaTvis im konkretul istoriul
bis Svilnica~. is, rom epoqis Rire- pirobebSi saukeTesos moZebnis intu-
bulebebi, misi ganmapirobebeli pro- iciuri da prognozirebis unikaluri
cesebi da mizez-Sedegebi unda gaiaz- unariT msoflios udidesi moazrovne

18
korifeebis pirvel rigebSi dgas. ase- warmomadgeneli jon stiuart mili
Ti mtkicebis safuZvels gvaZlevs ilia WavWavaZisaTvis, marTlac, aRi-
frangi ganmanaTleblebis, j. lokis, e. arebuli avtoriteti iyo, iseve,
berkis, e. kantis, f. hegelis, a. tokvi- rogorc didi Sotlandieli adam smi- 19
lis, s. smitis, e. bentamis, j.s. milis, m. ti.
gladstonis, C. darvinis, h. spenseris, ilia xSirad iyenebda mecnierebis
o. bismarkis da sxvebis politikuri da politikis didi warmomadgenlebis
mecnierebebis sxvadasxva aspeqtebze mosazrebebs, magram, Cemi Rrma rw-
gamoTqmuli mosazrebebis iliaseuli meniT, TviTonac Tavisi wvlili Se-
analizi da misi misadageba saqarTve- hqonda mecnierebis ganviTarebaSi. ua-
los specifikuri pirobebisadmi. aseve mravi SesaZleblobidan mxolod
sainteresod meCveneba da siRrmiseu- erTze gavamaxvileb Tqvens yura-
lad vcade mekvlia `saerTo niadagis~ dRebas _ rodesac kerZo sakuTrebis
TeoriaSi gamoTqmulma mosazrebebma, mniSvnelobaze saubrobs adamianis
sxva koncefciebSi, disputebSi Tavisuflebebis uzrunvelyofaSi,
gamoTqmulma ideebma rogori ganvi- lakonur, magram uaRresad tevad prin-
Tareba miiRo XX saukunis politikur cips gvTavazobs: `rac sxvisia, Cemi
filosofiaSi (f. haieki, i. berlini, j. movaleobaa, rac Cemia, eg Cemi ufle-
roulsi), inglisur liberalizmsa da baa~. am striqonebis avtori rom ing-
konservatizmSi. sruli safuZvliT liseli, germaneli an frangi yofil-
SemiZlia ganvacxado, rom bevri saka- iyo, is ekonomikur, socialur da
cobrio problema (kerZo sakuTrebisa politikur samecniero literatura-
da Tavisuflebis urTierTkavSiri, Si iseT mniSvnelobas SeiZenda,
liberalur-konservatiuli ideolo- rogorc, vTqvaT, liberalizmis sxva
giebis urTierT-SeRwevis tendencia principebi: `Cemi Tavisufleba
da konsensusi maT Soris da sxva) mTavrdeba iq, sadac iwyeba sxvisi
swored im mimarTulebiT ganviTarda, Tavisufleba~. an `adamianma yvela
rogorc es iliam warmoaCina `droeb- mTavrobaze ukeT icis, mas ra sWirde-
is~ da gansakuTrebiT `iveriis~ fur- ba~. magram xom cnobilia, da faqtia,
clebze. rom mcire erebi ver axerxeben ideaTa
ilia politikuri publicistikis sakacobrio saganZurSi Tavisi didi
fuZemdebelia saqarTveloSi, poli- warmomadgenlebis sibrZnis Setanas _
tikuri movlenebisa da procesebis es didi erebis warmomadgenelTa pre-
dauRalavi mkvlevari da brwyinvale rogativaa.
analitikosi. farTo erudicia, utyuari alRo,
ilias gansakuTrebuli damokide- prognozirebis unari ilias safuZv-
buleba hqonda mecnierebisa da poli- els uqmnida ganesazRvra evropis da
tikis avtoritetebisadmi. rodesac msoflio politikuri procesis ten-
oponentebi gamouCndnen – ukritikod denciebi da misi Sedegebi _ vTqvaT,
endoba avtoritetebso, man erTi didi aseTi: msoflio meTaurobas daimkvi-
`saguramo~ _ 2016

avtoriteti moiSvelia _ Sen dagije- drebs amerika da XX saukune amerikis


ro Tu jon stiuart mils, romlis wig- iqneba; evropa rom or samxedro poli-
ni exla xelSi momxvdao, _ mimarTa tikur blokad ganiyofa da am blokeb-
Tavis oponents, yofil narodniks, is Semadgenlobac daasaxela; pirvel
Tbilisis somxuri Temis erT-erT lid- msoflo omamde 25 wliT adre iwi-
ers, xudadovs. isic unda aRiniSnos, naswarmetyvela, rom axali omis inici-
rom inglisuri liberaluri ide- atori iqneboda germania, rom iaponia
ologiis erT-erTi uTvalsaCinoesi iqneboda aziuri civilizaciis mes-
veuri da gzis gamkvalavi da sxva. werda, bismarkis `daxvlanWul~ sagar-
saWiroa aRiniSnos, rom ilias pub- eo politikas; meore _ safrangeTis
licistur moRvaweobaSi gansxvavebu- Sida problemebs, radgan misTvis mis-
20 li periodebi erTnairi intensivobiT aReb respublikur politikur siste-
ar xasiaTdeba. moRvaweobis pirveli mas seriozuli sisusteebi aRmoaCnda;
ocwleuli uaRresad nayofieria mx- mesame werilSi ilia kvlav germanias
atvruli Semoqmedebis TvalsazrisiT. daubrunda, radgan mniSvnelovnad
premia

am periodis, 1863-1882 wlebis, mTeli CaTvala, bismarkis raixstagSi war-


publicistika octomeulis erT, VI moTqmuli sityvis Sinaarsi operatiu-
tomSi moTavsda, maSin, roca ilias lad gaecno qarTveli sazogadoebi-
Semdgomi periodis, 1886 wlis naRvawi sadmi; meoTxe werilSi ilia belgiis
erTma tommac ver daitia. saxelmwifo magaliTze msjelobs mcire saxelmwi-
samsaxurSi myofi ilia, rogorc Cans, foebis perspeqtivis Taobaze evropis
garkveulad Tavs ikavebda mwvave `sa- `didi onavrebis~ (ase uwodebda ilia
politiko~ sakiTxebis ganxilvisagan did saxelmwifoebs), agresiulebis
publicistikis formiT da Tavisi pirobebSi; mexuTe werilSi ilia men-
madliani kalami ZiriTadad mxatvru- deleevis monacemebis safuZvelze
li literaturisken aqvs mimarTuli. arkvevs navTis biznesis perspeqtivas
isic gasaTvaliswinebelia, rom makra- kavkasiaSi da pirvelad qarTul si-
telSemarTuli cenzori prozaikos- namdvileSi asabuTebs saqarTvelos
poet iliasadmi ufro Semwynarebeli tranzitul funqcias, baTumisa da
iyo, vidre ilia-politikuri analiti- foTis portebTan baqos navTis sarewe-
kosisadmi. bis `miliT~ dakavSirebis mizanSewoni-
ilias samecniero-politikur pub- lobis Sesaxeb.
licistikaSi gaaqtiureba iwyeba 70- ilias politikur publicistikas
iani wlebis meore naxevridan da aqedan rom ecnobi, iseTi STabeWdileba grCe-
moyolebuli moRvaweobis es sfero ba, TiTqos sadRac uxilav, SemaRle-
xdeba umTavresi da upirvelesi mis bul adgilze dgas, saidanac misi mzera
SemoqmedebaSi. mTel qveyanas swvdeba da yvela prob-
TiTqmis 30 wlis manZilze iliam mx- lemas xedavs da gixsnis, geTaTbireba
olod erTi, isic socialuri problem- da gaswavlis.
atikiT uaRresad datvirTuli ilia, Tavisi eris fxizeli guSagi,
moTxroba `oTaraanT qvrivi~ (1887 w.) arc erT movlenas, cudsa da kargs, an-
Seqmna da amave periodSi asobiT samec- alizisa da Sefasebis gareSe ar toveb-
niero-politikuri, ekonomikuri, so- da _ saqarTvelos romelime perife-
ciologiuri werili da gamokvleva riaSi dawyebiTi skolis gaxsnidan,
gamoaqveyna. misi publicisturi Semo- evropaSi samxedro-politikuri
qmedeba gansakuTrebiT gaaqtiurda mas blokebis Camoyalibebamde da brazil-
Semdeg, rac `iveria~ yovelTviuri Ju- iaSi xelisuflebis Secvlamde. albaT,
rnalidan `yoveldRiur sapolitiko amis gamo werda iakob gogebaSvili,
saguramo 2(13). 2016 w.

da saliteraturo gazeTad~ gadaakeTa. Tavadac ara mxolod didi pedagogi,


imisaTvis, rom warmodgena Segveqmnas aramed politikuri procesebis brwy-
ilias muSaobis nayofierebasa da in- invale analitikosi: `iqneb arc erTs
teresebis farTo speqtrze, erT ma- msoflio genioss ara hqondes imodena
galiTs gagacnobT: 1887 wlis 13 ian- mniSvneloba Tavisi erisaTvis, ra-
vridan 18 ianvris CaTvliT iliam modenac aqvs ilia WavWavaZes
`iveriaSi~ xuTi narkvevi gamoaqveyna: saqarTvelosaTvis~. eris gadarCenis,
pirveli Seexeboda, rogorc Tavad xsnisa da aRorZinebis mwyobri da Tan-

20
mimdevruli Ziebisa da brZolis Sede- ilias ideali iyo mebrZoli, beds
gad ilia WavWavaZem pirvelad qarTu- Seuguebeli eri, romelic Tavisi
li azrovnebis istoriaSi Camoayaliba Rirsebis Tavganwiruli damcvelia. is
koncefciaTa sistema, romelic uax- naxevari saukunis manZilze patronob- 21
loes amocanad erovnuli TviTmyofa- da Tavis ers, magram rodesac mas eris
dobis gadarCenas, xolo sabolood mxardaWera dasWirda, qarTveloba ami-
erovnuli damoukideblobis aRdgenas saTvis moumzadebeli aRmoCnda. magram
isaxavda miznad. ilia darwmunebuli iyo, rom `dro
qveynis politikuri statusisa da mova, yvela mihscems pasuxs Cvens ube-
arsebuli socialur- ekonomikuri re- durs qveyanasa da ufro ubedurs sa-
alobis gaTvaliswinebiT, ilias Tavi-
zogadoebas. maSin vnaxavT, visi guli
si moRvaweoba brZolis kategoriaSi
iqneba wminda da Cirq-moucxobeli~. es
ayavda. `cxovreba maSin aris kargi,
dro dadga an dgeba da amaSic marTali
roca mas ebrZvi~, _ werda is Tavis
iyo ilia marTali. 1896 wlis martSi,
meuRles da am brZolaSi mraval
gabriel imereTis episkoposis gas-
frontze is aravisTan kompromisze ar
venebis ceremonialze ilia dRemde
wasula, ar gatexila, miuxedavad didi
uprecedento sibrZniT daxunZlul
piradi tragediebisa. sicocxlis dasa-
liers mas SeeZlo igive gaemeorebina, sityvaSi, uganaTlebules mRvdelmTa-
rac samoRvaweo asparezze gamosvli- vars mimarTavda: `didxans qarTvels
sas Tavis meuRles ganucxada: `me sxva eqneba sabuTi Tqvas, rac marto did-
varskvlavze var dabadebuli, bed- bunebovan kaczea Tqmuli: mokvda da
nierebas SeuZlia sicocxle Semmatos, Tvisis anderZiT aw isev saqmobs mkv-
magram ubedurebas ar SeuZlia Cemi daria~, _ Tu vinmeze iTqmis es dide-
mokvla. ubedurebam SeiZleba cotaTi buli sityvebi, upirvelesad, iliaze.
Semaryios, magram rom wamaqcios _ ve-
rasodes.~ omar gogiaSvili



`saguramo~ _ 2016
publicistika

22

vano CxikvaZe

qiziyuri belkanto
mTvaris SuqiT ganaTebul turbazis aRaravis uyurebs,
ezoSi idga, yelmoRerebuli. aRaravin vaxsovarT,
marTalia bgeris simsubuqiTa da TiTqos siRnaRisaken
silamaziT ver daikvexnida, magram sa- moabrZanebs macxovars...
magierod imis aRniSvna mainc aucile- TiTqos beber kedlebTan,
belia, rom xmis nebismier registrs rogorc RvTiur momavals,
Tavisuflad flobda. gadmoayris bzis totebs
moawydnen fanjrebs Cveni maSinde- mxiaruli osana.
li, Tvaluwvdeneli samSoblodan sad ar momCvenebia
turistuli sagzuriT CamobrZanebu- mag Tvalebis cimcimi,
li stumrebi. dazneqilo bululo
konkretulad vis miuZRvna STambe- sanCo-pansas simZimiT.
Wdavi SuaRamis `romansi~, ver gavigeT, damimowmebs nikala,
is mone da es mane _
eg kia, viRacebma aivanze taSi dascxes
sul sxvagvarad amSveneb
da ase, aplodismentebis TanxlebiT
qiziys _ am Cvens espaneTs.
ezodan gabakunda moxetiale truba-
vidre velze alaznis
duri, TavCaRunuli Cokina.
gaWimaven mzis tilos,
SeiZleba am SemTxvevis gamoZaxili
frTxilad, qvebze lamazi
iyo Cemi mogvianebiT dawerili leqsi, fexebi ar itkino.
`dila siRnaRidan~: gamagone Seni xma,
`jer alaznis zambara rac ar unda moWoron _
velze ar gawelila, naRvliano, erTgulo,
galavanTan mibmuli balaxs ibakune CoCoro!~
kocnis Wedila. kaxeTSi `cocxali wignebis~ egidiT
siRnaRidan `browlebSi~ mimavals aseTi ambavic maxsendeba:
galavans rom gavxedav _ ramdenime axlobeli rTvlobaze
biWi moaCaqCaqebs migvipatiJa megobarma poetma qalma,
TavCaRunul saxedars. Tan yurZnis krefaSi SegveSveleT, Tan
saguramo 2(13). 2016 w.

modian da mohyvebaT gamogatanT kidec da, rac mTavaria,


ayefebul ZaRliviT, Cems saxelganTqmul mamiko wyalo-
enagadmogdebuli basac gagacnobTo.
broweulis yvavili. wyalobaze bevri ram msmenoda, misi
brZnuli Tavis kanturiT, dayenebuli saocari Rvinoc araerTx-
momTmeni da keTili, el megemna, magram Tavad `avtors~ ax-
Tvinieri nabijiT modis los ar vicnobdi.
yuracqvetili. CavediT – gavcdiT sagarejos da xe-

22
lmarcxniv Carigebul venaxebSi, erT- _ gadaiqanca... mTeli Tvea aq aTen-
erTi Cveni maspinZlisa iyo. aRamebs, yaraulobs... ra qnas, momrav-
raRa dagvxvda mosakrefi _ samiode lda xelmrude xalxi... mere ra mteva-
mwkrivi daetovaT, albaT, stumrebs nia, Tvali vis ar gamoeqceva... Tanac 23
rom gvexalisa. gzispiria... axla es mesame dRea vkre-
xelmarcxniv, RobesTan, didi msx- favT da meti ra SeuZlia adamians, _
lis ZirSi saxeldaxelod Sekrul, bodiSobs meuRle wyalobas CaZinebis
gaurandavi ficris magidas, zed yve- gamo.
lis TefSi, pomidvriT da bususa piku- marto gadaRlis brali ar aris,
li kitriT Tavmodgmuli jami rom boRliwomac gamohkra Suakauri.
daudgamT, wyaloba uzis, WaRara, Savi, purCayrili saferavi mec wamosa-
cocxali, metyveli TvalebiT da wolad meZalaveba, magram amis droa?
idayvebamde saxeloakecili satinis vidre pirvel vedros avavsebdi, ve-
xalaTiT. naxis TavSi saxedarma daiyroyina.
wyalobam win damisva da Tixis jamSi yroyini ar CaeTavebina, rom wyalo-
Savi, kunapetiviT saferavi damisxa. ba maSinve cqvitad wamodga.
daleva jer adre xom ar aris-meTqi. _ daiZine, saiT, kaco? _ hkiTxa
memre vin gasmevso? age, rogorc me colma.
maq puri RvinoSi CabuJbuJebuli, jam- jor unda davxedo, mze miadge-
Si egre Caiyare, boRliwo miirTvi da bodao, vazis gakrefil mwkrivs auyva
rac darCa esec CamovkrifoTo. axalgaRviZebulis fratuniT.
Sevusrule Txovna Tu brZaneba. male Camoiara.
kovzi, qaloo! isev miwva da gajagrul loyas muTa-
momarTva xis kovzi qmarTan Sedar- qis nacvlad, axla marcxena xeli amou-
ebiT tansrulma `qalom~. do.
boRliwo adrec mqonda gasinjuli, didxans Zili arc amjerad acales.
rogorc maSin, axlac, maincdamainc venaxis Tavidan isev moisma Seyvare-
didi gemo ver Cavatane. magram wyalo- buli biWiviT yelmoRerebuli
bas ra vuyo, xaTri rogor gavutexo, saxedris belkanto.
mivdev, mivyvebi piracmacunebul beri- saiTao, isev hkiTxa dedakacma.
kacs. jor unda davxedovo!
wyaloba batono, kovzebiT barem sa- avida, daxeda, xom araferi uWirso.
dRegrZeloebi xom ara vTqvaT-meTqi. gadaZovilidan balaxianSi gadaaba
sadRegrZeloebi memreo. da skamloginaze kvlav xvrinva amouS-
memre, memre!.. va.
sxva ra gza maqvs, rogorc iqna mec bolo mwkrivis gakrefamde, kidev
vano CxikvaZe. qiziyuri belkanto

gavedi boloSi da tanSi momTenTavma orjer mainc agviara da Cagviara.


siamovnebam damiara, safeTqlebi ga- amasobaSi mze dasavleTisken gadai-
miTbo. wona, msubuqma niavma SeaSriala gam-
aba, axla sad aris vedroebi-meTqi. subuqebuli vazis foTlebi da Coki-
mogvarTves, mec da danarCenebsac, namac daasrula Tavisi solo koncer-
pirganierebi, sitkboTi gazinz- ti.
lulebs krazana-futkrebi rom dab- lafaroSi magididan gaqra boRli-
zuodnen. woiani jamebi, uceb daixata kaxuri,
stumrebi darCenil mwkrivebs madliani, `naturaluri~ sufra, mwva-
SevesieT. wyaloba ki magidasTan, qeC- niliT, xaxviTa da cxare wiwakiT Sege-
adagebul skamloginze miwva, daawyo mebuli, veberTela jamSi CaWrili ki-
erTmaneTs mityupubuli, SiSveli fex- trisa da pomidvris salaTiT,
ebi, amoudo marjvena xeli loyas da naCvretebSi erboCamdgari gudis
ZuZuTa bavSvis umanko gamometyve- yveliT, `zoliani~ Roris xorcis SaSx-
lebiT mieZina. iT, oxSivaravardnili yaurmiT, xaS-
lamiT da, ra Tqma unda, xmlis pirebiv- Tuki wigni ver midis, usaxsrobis, uti-
iT sufris gardigardmo gadawyobili, raJobis da kidev sxva mraval mizezTa
bolowawvetebuli SoTebiT. gamo, Tavis mkiTxvelTan, mweralma ase
aba, gadaibaneT xeli Cemo Zvirfaso `cocxlad~, Tavad unda CaakiTxos.
24
stumrebovo, dacvaruli xelada hoda, Cvenc CavicviT bandul-qala-
aravis dagvaneba, TviTon dagvisxa mani, daviWireT rkinis keti da jer sa-
grili, macocxlebeli wyali. mere Ta- garejos, mere gurjaans da siRnaRs,
vadac Seisxura, gadaiwminda saxidan bolos ki dedofliswyaros vestum-
publicistika

Zilis narCenebi da sufris TavSi reT.


`dafuZnda,~ viTarca mWermetyveli, Turme rogor mogvnatrebia erT-
tkbilmoubari, mosavlis dabinavebiT maneTi!
guldamSvidebuli Tamada. mogvnatrebia qarTuli sityvis ze-
ra Tqva, ra sityvebiT mokazma Tavi- imi!
si sadRegrZeloebi, amis gaxsenebas ra Cven Cveni vuTxariT, imaT Tavisi
azri aqvs, Tuki martiv, magram gulSi Segvaxsenes, arc sayveduri dagvakles,
Camwvdom, grZnobebis amduRebel ratom dagviviwyeT, Tbiliss iqiTac
azrebs, im xmis toniT, silaRiT, dama- aris saqarTvelo da namdvili mkiTxve-
jereblobiT ver gadmovcem. li, romelsac qarTuli literaturis
laparaki rom SegiZlia, mxolod es majiscemaze aqvs yuri migdebulio...
ar kmara qarTuli sufris wevrTa gul- Sexvedrebis dros davarigeT wigne-
TampyrobelobisaTvis. bi, literaturuli periodika, romel-
`sityva unda geTqmodes~, yuri rom Ta Segrovebaze kulturis saminis-
dagigdon. trom izruna...
rom geTqmodes, amis ufleba sworad
gavlili cxovrebiT unda moipovo. *
hyavda sofelsac da did-patara Cemi qiziyeli megobrebi, Semodgo-
dasaxlebebsac Wkuis sakiTxavi kacebi. mis mZime, mdore nislebiviT nel-nela
hyavda... im asakSi Sedian, erT dResac, mzis-
axla? gulze mificxebulebi erTmaneTTan
axla viRa hyavs am daqceul Tu gaq- gakvirvebulebi rom daiCivleben,
ceul saqarTvelos, vikiTxoT ermac da qalebs ro davdevdiT, gvaxsovs, magram
bermac. mweralmac da tribunebze amxe- risTvin davdevdiT, eg ki aRarao.
drebulma axali yaidis politikosma kako da goderZi Tavs imarTleben,
`moZRvrebmac~. modasa da wess ar eRalateboda Tore,
`wigni imisTana ram aris, rom Tqve- vin oxeri... ra dro idga, ise dRe rogor
ni soflis ambavs qalaqSi Camoitans, gavidoda, Tbilisidan romelime uwye-
qalaqisas _ sofelSi waiRebs, saidgan bas ar `davefasebineT~. iyo erTi misv-
sad kacs kacTan galaparakebso~ _ la-mosvla, ariqa, stumaria dedaqala-
ilia brZanebs. qidan Camosulio da daicleboda nax-
ra miaqvT da ra moaqvT dRes? Tu ar evrad raikomi.
wavid-wamovidnen, erTmaneTs ar Sexv- sapatiod iTvleboda samsaxuris
da wigni da mkiTxveli, giJebiviT, gacdenac, qeific, Tundac yiraze
saguramo 2(13). 2016 w.

TavisTavs xom ar dauwyeben laparaks, dadgoma, Tuki stumars xvdebodi, stu-


ras waiReben an ras Camoitanen? mars awonebdi, acnobdi Seni raionis
`cocxali wignebis~ mogzauroba, warmatebul dRevandelobas da ukeTes
piligrimobis es forma, TavisTavad momavals. ra mniSvneloba aqvs, vin iyo
saintereso proeqtia, oRond am es stumari Tu stumrebi, maRali in-
`wignebma~ imaTi ndoba unda daimsaxu- stanciebidan Tu redaqcia-radio-
ron, vinc Cvens miviwyebul kuTxe-kun- televiziidan, anda sxva nebismieri
WulebSi daxvdebian. uwyebidan, pativiscema yvelas undoda,
unda aRdges gawyvetili kavSiri, yvelas Sehxarodnen da Sescicinebd-

24
nen, Tundac es stumari cocxi yofil- ufros-umcrosoba, rigiToba, ZarRvi-
iyo. ani sadRegrZeloebi, Tavmowoneba
Tanac Tu am cocxs kaba emosa, an qarTuli sityvis madliT, rogorc
`levisis~ jinsSi Catenili ukanalic giorgi leoniZe ityoda, Ronieri, be- 25
uTimTimebda, xom stumar-maspinZlo- dauri sityviT... gaWrida nunua da
bis Jini apoTeozs aRwevda. azuzundeboda grZnobiT gaalmasebu-
daqrodnen manqanebiT, iRebdnen, li TvalTa isrebi, RviniT gaTamame-
iwerdnen, adarebdnen Zvelsa da ax- bulTa satrfialo lirika da kafiebic
als... gaelvardebodnen mokeWnaveTa xm-
dovlaTic iyo da am dovlaTis mox- lebiviT.
marebis madac! Tavs awonebdnen erTmaneTs Tamami,
didi, varvara mze dahyurebda alaz- bedis maZiebeli qalaqeli qalebi da
nis vels. flirtiT Tavbrudaxveuli provincie-
namxars aclidnen mtevnebiT daxun- li saxelisuflebo nomenklatura...
Zlul mwkrivebs. amitom moinanies maSindeli codve-
welsao, ai, welsao, SarSan xom Zaan bi kakom da goderZim, saqmes sWirdebo-
vivaJkaceT, imas gadavaWarbebT, igeT da, Torem vin oxerio...
mosavals miviRebT, oRond iman ar dag- aRniSnul Temaze, erTi anekdotisa
vaRalatos, RmerTi ar gagviwyres da ar iyos, mainc kmayofilebi iyvnen adg-
setyvam ar gamogvdos sarmao, iWaWebo- ilobriv xelisufalTa Tanamecxe-
da mikrofonTan dapirebebSi gawafu- dreebi, TanamdebobiT ganebivrebuli
li, ordenosani mevenaxe. pirveli naxevrebis mxars miyrdno-
nu geSiniaT, zarbaznebs ro davu- bilebi rom adarebdnen erTmaneTis
grialebT gomboridan, setyvas Tqve- meuRleebis sayvarlebs da beds Segue-
namde rogor movuSvebTo, aimedebdaT bulebi qmrebs SesJuJunebdnen:
centridan movlinebuli pasuxismgebe- `ii, qaa, Cveni yvelasa sjobnebiao~...
li muSaki an adgilobrivi, ideologi- es xumroba (!)yvelam icis da Tavidan
is mdivani, romelic sasurveli ki ara aRar movyvebi.
aucilebelic iyo, rom mamali dedaka- _ kargi dReebi da wlebi maxsovs.
ci yofiliyo. dilidan saRamomde rom vifiqro, wye-
hpirdebodnen da marTlac ra iyo im nis naceci ar gamaxsendeba, aqaur saZ-
cxonebuli komunistebis SeuZlebeli? mosTan egeTi gaubzaravi axlobloba
ideologiuri xazis gamtarebeli, gvqonda. netavi sisxlismier sanaTe-
partiaze jvardawerili, gauTxovari saosTan gvakavSirebdes imnairi mtkice
koWibrola, TiTqmis yvela raions siyvaruli -_ imitom, rom meore nax-
hyavda. evrebic Rirseulebi gvyavda da gage-
vano CxikvaZe. qiziyuri belkanto

eseni iyvnen politikuri amindis ma- biT gvekidebodnen, kargi saqmeebis


kontroleblebi, oqmebis, dadgenile- sakeTeblad SemarTulebs, siZulvilis
bebis, saimedod gabantuli saqmiani SxamiT tvins ar gvixvretavdnen, _ am-
saqaRaldeebis CrCilebi, centris bobs goderZi.
erT-erTi mTavari sayrdenebi... _ ho, mag sakiTxSi Zaan gagvimarT-
hoda midiodnen da modiodnen-meT- la... zog dedakacs iseTi ena aqvs, xan-
qi saqmiani qveynis maSeneblebi, kul- jals xels dagavlebinebs da Zmis mo-
turis muSakebi, xelovanebi, Teatrebi, saklavad gagaqcevs! _ iRuSeba kako.
mwerlebi, gansakuTrebiT Semodgomis es da amnairebi amaT ar exebodaT,
pirisken, naadrevad Cawuruli yurZnis amitom uyvardaT erTmaneTi, mec da
tkbili SemaWrebas rom iwyebda. qveyanac.
mere yvelaferi sufriT mTavrde- hoda, iyo wlebi, sixaruli rom siy-
boda, Ronieri, janmrTeli, alalad varulobda, zogjer `moparul~ xil-
motanili pur-mariliTa da maspinZlo- sac Tu davagemovnebdiT, visi ra cvde-
biT. iyo erTi mibrZandi-mobrZandi, boda?
Tavisi eSxi hqonda sufridan su- tan, Torem amden saidumlos jojoxe-
fraze TvalTa JuJunsac da zaotoba- Tis romeli sawyobi daitevda!
ze, televiziis xalisian, Tamam gog- ocdaaTi kilometris simaRleze,
26 osTan Caxutebul `Wipxaxunasac~. reaqtiuli TviTmfrinavis mrisxane,
`RmerTma Saargos... boloi mainc daundobel pilots, kakos qveS amode-
saxlSi ar unda moides?~ _ xumrobd- buli Tavisi coli rom daenaxa, ra
nen Cemi megobrebis colebi. dRes daawevda aqaurobas, setyva mon-
aha, sakuTari dedakaci mwvanes ro agoni iqneboda.
publicistika

aginTebs, ukacrauli pasuxia da vin ra Tumca, egeb Zalianac ar swyenoda.


fexebi unda mogWamos? kacia da guneba, erTma SemTvralma
ai, es kako, axla win rom mizis, maSi- `aficerma~, arxiloskaloSi, orjer
nac dinji, viTom WianWvelas fexs rom mimiwvia Tavis colTan sacekvaod, ra-
ar daadgamda, egeTi gaxldaT... dgan `tanci-mancSi~ dakarguli dro,
wiTelwyaros saaviacio samxedro nunuas roca ar svamda, enaneboda...
nawilis poligonidan, zebgeriTi Zalian axalgazrda viyavi da mesamed
TviTmfrinavebi vin icis saidan sadam- misi Txovna ar damWirvebia, xolo me-
de akontrolebdnen samxreTisa Tu oTxed...
aRmosavleTis sazRvrebs da, rogorc idga nazi Semodgomisken Camtkbari
ki caSi aiWrebodnen, adgilobrivi bu- amindiT gajerebuli Rame, ganaTebul
Rebi imaT dedakacebs yuradRebas sasadiloSi xelCarTuli sma, xorxoci
moaklebdnen? da gareSemo mTvaris mkrTali SuqiT
motoris xmaze scnobdnen kacou, SemRvreuli sibnele. sasadilos ukan
romeli qalis qmari burRavda moR- saTibi, ZeZvis Robis miyruebul kuTx-
rublul cas Tavisi sahaero xoma- eSi migrovebuli, bzisa da balaxis
ldiT. surnelovani bululi, ise, sxvaTa-
erTi amaTgani, kako, win mizis-meT- Soris faqizad akokolavebuli, zed
qi da, raRa dros mageebis gaxsenebaao, msubuqad rom gadmogemxoba da Sen
viTom morcxvobs, Tan gverdiT mjdom codvebs gareSe Tvalisagan dai-
goderZis xelze xels dahkravs, raTa, faravs...
sul Cemze ro laparakobT, es naklebi vidre sufrasTan davbrundebodiT,
iyovo? qalma sasadilodan gamomkrTal sinaT-
loyaze xelSemodebuli goderZis lis Suqze SemaTvaliera da saCvenebel
meuRle, eTeri, mimtevebeli RimiliT TiTze daxveul cxvirsaxociT saxeze
uyurebs orives. SerCenili, pomadis `nivTmtkiceba~ wa-
_ zogi exla ifrineTo, _ niSns maSala.
ugebs. vyvebiT. vigonebT, viciniT, isev
_ sadRaa poligoni, Tore, vin mamaZ- vyvebiT.
aRli... moda da wesi iyo, Tu Tanamde- Turme yvelaferi axsovT, yvela de-
boba gindoda, siyvarulzec unda age- tali.
Ro Sefoba, mai!.. _ Tavs imarTlebs aqaurobisagan gansxvavebiT didi
kako. qalaqi gulmaviwyia.
_ qeraTmian mfrinavebs murTxiviT didi qalaqi saidumlos ar Seginax-
saguramo 2(13). 2016 w.

Savgvremani Svilebi gamosdiodaT! _ avs.


atrizavebs CakuWkuWebuli goderZi. `mSobel miwaSi midgas fesvebio~,
ho egre iyo, mfrinavebi casa bur- Sublze da gulis ficarze dagvawera
Ravdnen, eseni imaT dedakacebs... giorgi leoniZem.
axla iseT asakSi arian, rom raRace- es ise, sxvaTaSoris.
bis gamxela, rasac grifi `saidumlo~ didi qalaqi gulmaviwyia-meTqi.
edo, ukve colebTanac ki SeiZleba. SeiZleba imitom, rom bevri uazro,
dailocos, ufalo, Seni samarTali, araamqveyniuri, arabunebrivi, usaxuri
uTqmelsa da dafaruls Tan rom ar gva- problema tanjavs.

26
aq ki, isev is Zveli surneli tri- omi daiwyo, omi, droze Tu ar gavin-
alebs, Zroxas nacnobi WiSkrisken ZeriT, SeiZleba xirsasTan ukve san-
zmuiliT moaqvs dasacleli jiqani, grebsac Txriano.
Robes wiTeli vardis kokrebi gadmoh- omio! 27
kidebia da damorcxvebuli, jer kidev didi, gabanjgvluli fexebi
mwvane mtevani foTols efareba. flostebSi wauyara mixom da aduRe-
_ Cveni iumori mainc sul sxvaa, bulma mkerdi CaimjiRa, hoi, dadada, am
saferaviviT aris, Tu ar daagemovne da dedaimasqnilma Saxabasma xo SaTx-
egreve gadauSvi, namdvil Rirsebas ver arao!..
SeigrZnob, _ ambobs goderZi, _ 1941 anekdots didi wverebi aqvs, magram
welia, 22 ivnisi. soflis centrSi zim- goderZis xaTriT viciniT.
zimebs xalxi, qudze gamosuli kaci da meorec gindaTo? _ gvkiTxa SeTama-
qali Sehyurebs boZze dakidul radi- mebulma.
os, levitanis gamyinavi xma rom azan- midio!
zarebs. miutovebia xalxs cecxlze Se- isev am mixozea:
modgmuli rZis qvabebi, gaxurebuli SuaRamisas cols aRviZebs.
Toneebi, akvnebSi aCxavlebuli Cvile- iRliasTan xeli Seucura da xmaaTr-
bi, saxnavi da saTesi. Tolebulma _ gaaxile Tvali Cemo
yvaviviT ayrantalebuli radio mtredovo, yurSi CauCurCula.
tanSi cris did-pataras. ra Savi sikvdili gindao, gadmoRri-
hai, dedasao, borgavs mkerdSi dab- na colma.
ragunebuli muSti. gadmobrundio.
ibragunos ra, fuWi qadilia, yvela raTao, ra gindao, gaumeora.
aq aris, soflis Tvali vaJkacis, mixos auvarda sisxli TavSi mixos:
garda. _ fuli mWirdeba, dilamde erTi asi
kaci gasaWirSi gvaxsendeba _ isic dolari masesxe!.. ar ici, am SuaRamis-
moisaklises, mixed-moixedes, gasZaxes, as ra mendomeba, raze gagaRviZeb, me
gamosZaxes. Seni cocxali da mkvdario!..
ar aris mixo. viciniT _ es axalia da kargia,
miatoves radioc, levitanic _ Tavisufali, demokratiis iavardiT
raRa iyo mosasmeni da gasagebi, mixos mofenil gzas damdgari qveynis pirm-
Sin miakiTxes. Soa.
mividnen da ras xedaven, wevs TuTis erTi mec maTqmevineT, magram Cemo
CrdilqveS taxtze, gulianad xvrinavs dao, es Sen ar unda moisminovo, moubo-
da TrTian yovel amosunTqvaze TuT- diSa kakom goderZis meuRles.
is foTlebi. magidasTan kacebi davrCiT.
vano CxikvaZe. qiziyuri belkanto

mokled, erT adgilzec ara hkidia, _ weli ar maxsovs, vaxuSti, wiqa,


mteri rom moSliginobs da TiTqmis igive aleqsi WinWarauli da erTi mesa-
ukve gamoiara kenigsbergi, moldaveTi, mec qedebSi iyvnen Camosulebi, kul-
naxevari belarusia, sadacaa mixosac turis saxlSi saxalxo mTqmelebis sa-
Tavs daukraven da xiStis wveriT Ramo Caatares da mere Zia arsena (maS-
ukanalze miuRitineben... indeli Tavmjdomare), kobaiZe stum-
ecnen, SeanjRries, gaiRviZe, ra rebs upurmarilod xom ar gauSvebda.
ZilquSi dagecao. magrad moulxines, meore poeziis
erTi-ori Semoulawunes kidec da, saRamo sufrasTan gamarTes, na-
rogorc iqna sagonebelSi Caagdes. SuaRamevs Casxdnen manqanaSi da wamov-
ra gindaT, ras damexvieTo, daaWyi- idnen RiRin-RiRiniT
ta Tvalebi. win, mZRolis gverdiT, rogorc
raRa ra gvinda, ade, kaco, omi daiw- ufrosi kaci, wiqa daabrZanes, ukan vax-
yo, omio. uSti da maTi megobari.
ra daiwyovo? _ yurebs ar daujera. mec wiTelwyaromde gamomiyoles.
modian, xumroben, laRoben, kafiebs qmrebi an Svilebi ara hyavT?.. viRac
aelvareben xanjlebiviT. verzila rom moigdebs, aupatiurebs
uceb vaxuSti WinWarauls eubneba: imaT colsa da dedas, scenaze xuTasi
wiqa papa, xo kargad dapurdi da daRv- kacis TandaswrebiT, netav ras fiq-
28
indio. robeno...
Zaan kargad, rac marTalia, mar- mokrZalebiT Sevbede, xom gagigoni-
Taliao. aT, xelovneba msxverpls moiTxovs-
hoda ici ras getyvio: meTqi.
publicistika

`axla ki droa wiqao, aseT msxverpls ara, batonovo _


yverebi gamoiqao~. momcilda gaRizianebuli.
pasuxis gasacemad sul ramdenime jer kidev ramdeni Zveleburad
wamma ikmara: moazrovne mayurebeli gvyavs, Rmer-
`mere romel erTs mogadgeT, To! imis magivrad rom moiwonon,
fxanam Tu gamibriqao~. rogori ostatobiT asruleben yve-
aba, iq ambavi atyda. laze ufro intimuri urTierTobis,
skabrezuli poeziis iSviaTi nimuSe- orgiis elementebs... zogs ise
bi, zogi im donis Sedevria, codvaa, dauelamda gauTavebel xaxunSi Tvale-
uxerxulobis sababiT farTe mkiTxve- bi, rom umaRlesi siamovnebac mgoni
lamde rom ar mivides. Cvens Tvalwin ganicades.
fxizlobda sabWoTa cenzura, xandazmuli Teatrali ki raRac
rogor dauSvebda, rac dRes ekranze, dromoWmul, zneobriv normebs misti-
filmebsa da mxatvrul nawarmoebebSi ris.
uxamsobis Rvarcofia. morCa, Caiqrola, im matarebliT,
kargsac miayolebdnen xolme, Tqven rom gaxsovT, viRa mgzavrobs,
Torem asakrZali unda akrZaluliyo. qalbatono!
amas winaT, komediuri speqtakleb- ana karenina erTxel Cauvarda
is festivalze, erTi Cveni Zalian sax- buferebs, meored am Secdomas aRar
elovani (warsulis) Teatris speqtak- gaimeorebs!
li vnaxe. or moqmedebaSi mgoni eqvsi erT konkursSi gagzavnili Cemi
qali mainc gaaupatiures. ara aucile- novela saukeTesoebSi SeirCa da por-
blobidan gamomdinare, xasiaTebis ga- talze mkiTxvelTa gansasjelad
mosakveTad anda damdgmelis `Rrma~ daido. viRac fsevdonims amofare-
Canafiqris naTelsayofad, ise, umize- bulma kutkaliam momwera, `ee, Zmao,
zod, reJisoris xuSturebis dasakmay- sul dairexve? raRa drois am stiliT
ofileblad iyo scenaze erTi qanaoba, weraa, romeli saukunea, gareT gam-
qSena, Rrena da kbena... oixede, браат!..~
afsus, SemomCivla speqtaklis Sem- mec gavixede, gareT uJmuri noem-
deg, foieSi, gaognebulma erTma Zvel- bris dila idga...
ma Teatris moyvarulma: maSin kutkalias ar gaumarTla, nam-
gamagebineT, Cemo batono, rkinis dvili mkiTxvelebis rCeuli Cemi nove-
farda imitom CamovglijeT, rom namd- la gaxda...
vil xelovnebaze, namdvil artistebze dRes ra moxdeboda?
saguramo 2(13). 2016 w.

uari gveTqva da, amdeni sisxlisa da eh, uwyinari anekdotidan, serio-


ubedurebis fasad, aRviraxsnilobis zul Temebamde mivediT, magram asea
WaobSi CavZiruliyaviT? ra aqvT Caf- Cveni cxovreba awyobili _ xafangma,
iqrebuli, aseT da amis msgavs saZaglo- uneblieT, xeli rom mogawewkos, maSi-
bas ratom gvaguebeno! nac ki drosa da xelisufals agineb, im
meore qalbatonma kidev: xafangSi Sens magivrad ratom ar Cayo
telearxebiviT Teatric rom TiTi!
garyvnes, Tqvenc xedavT, magram ra acxonos RmerTma imisi suli, sofel
mainteresebs, iciT, am qalbatonebs maRaroSi erTi Tavmjdomare hyavdaT,

28
marTla wesieri da Rirseuli, metsax- rac gavaSene, vuvli, magram rodemde,
elad `rkinis kacs~ eZaxdnen. Tavmj- viRaa mere amis mimxedi? jer is
domaris ukiTxavad Citebic ver daf- daamagre adgilze, vinc dovlaTs Seqm-
rinavdnen mis samflobeloSi, verc nis da mere Seni karnaxi da plenumebis 29
raikom-aRmaskomis ajilRebi da- gadawyvetilebebi ar dasWirdeba, sad
TareSobdnen TavianT nebaze. ra dairgos da ramdeni...
bevr rames yvebodnen `rkinis kacis~ gamkacrebuli saxe sinanulis
saqmeebze. uyvardaT da arc uyvardaT, Rimilma Seutoka;
samarTlianobisTvis mebrZols, _ magram aq sxva muRamia. es aris Cve-
rogorc wesi, madlierebisa da uma- ni ubedureba _ venaxis farTs rom
durobis Suq-Crdili adgas. gazrdi da kremls upatakeb, mere ram-
mokled, rogorc yvebodnen, ilias denic ginda, Rvinis nacvlad, Camoasxi
giorgiviT yofila. Saqarwyali, iq veRaravin daeWvdeba am-
roca gavicani (asakSi rom Sevida, den heqtarze aTjer meti mosavali
dawera gancxadeba da Tavmjdomareo- rogor moiyvaneo... amxela ukidegano
ba miatova, rogor ar exvewnen, magram qveyanaSi erTi didi, saerTo tyuilia
`rkinis kaci~ iyo da vin gada- agorebuli da am tyuils mivsevivarT...
aTqmevinebda), ukve rigiTi kolmeurne sadamde gagrZeldeba ase, ar vici...
iyo, savenaxe miwa gaepirovnebina, vazi gavCumdiT, darxeuli totis
gaeSenebina da uvlida. Crdili elaciceboda Sabiamnian xelis
maxsovs, zvarSi, walamgadaxurul nebebs.
qoxTan, waxrili saCrdilobeli fSa- erTxel, `rkinis kacTan~, Tanasof-
tis qveS visxediT. leli misula kantoraSi, Cven salo-
wlebiT da SromiT saxedaRarulma cavs saklavs Sevpirdi da kolmeurneo-
kacma gverdze moido Tavisi Calis bis faridan batkani unda momceo.
qudi da win damilaga idayvebamde sax- Seni Seswireo.
eloakecili, SabiamniT dawinwkluli Cemi ro myoloda, Sen xo ar mogak-
didi xelebi. iTxavdio.
TvalebSi siberis libri mosZalebo- mere, Se dalocvilo, Tu ar gyavda,
da, magram mzera marTali, principuli RmerTs kolmeurneobis imediT cxvars
kacisa, mokrZalebiTa da pativiscemiT ratom pirdebodio.
gangawyobda. gamoistumra uariT.
karga xans visaubreT, me rogorc aseTebi vis uyvars? arc raiaRmasko-
Jurnalistma, iman, rogorc respo- mSi da arc imaT zemoT didad gulSi ar
dentma. CahqrodaT, Tavisi TiTis karnaxiT rom
_ exlao, rasac getyviT, gana ar ver aTamaSebdnen, magram nimuSad mainc
vano CxikvaZe. qiziyuri belkanto

vici, ver dabeWdavTo, sWirdebodaT, erTi marTali da pirda-


_ rom aixires, kaxeTSi orjer unda piri kaci, mis mamxilebel sityvas
gavzardoT venaxebis saerTo farTio, fexze amdgari taSs ukravda Tavad
jer es erTi _ marjvena xelis saCvene- pirveli piri _ im siyalbis erT-erTi
beli TiTiT marcxena xelze ceri mo- mamamTavari, sarCuliviT rom hqonda
Runa gamokruli maSindel wes-wyobilebas...
_ yurZnis garda, sxva aRaraferi kidev vityodi rames, magram...
gvWirdeba? da, meorec, _ axla `ar minda Zveli dardebi,
araTiTic mokeca, _ orjer met far- rom gulSi aiwewosa~...
Tze gaSenebul vazs momvleli ar miTumetes, rom im Zvels oTx-
unda? dargva-gaSeneba kmara? jer rac mocdaaTiani wlebidan dRemde agore-
gameCxerda, gadagvarda, gadajiSda buli axali tyuilic daemata, daedo,
mouvlelobiT, imas mivxedoT! qala- rogorc dabegebul, WiiT SeWmul Tov-
qisaken uWiravT Tvali, sadRaa muSax- ls, axali... transformirebuli si-
eli, Svilo, rogor gavwvdebiT... age, cruis agitatorebi axla sxva mxridan
Semoesivnen qveyanas, rogorc kaliis saqarTvelos mTlianobas xom vcnobT,
laSqari, nairnairebi, Savebi, mulate- axla imasac vcdilobT, rom Tqvenma
bi, yviTlebi, viwroTvalebianebi... qveyanam evrointegraciis traeqtoria
30 moawydnen, rogorc warRvna, amoavses SeinarCunoso.
yvela gasaval-gamosavali, yvela RmerTo, ukuRmarTi fantazia ras
sardafi, farduli, kuTxe-kunWuli, aRar gamoigonebs Cveni yuradRebis
veli, tye da mindori... dasablagveblad da mosaduneblad _
aRar ici, saidan amoZvreba SromiT `evrointegraciis traeqtoria~ raRa
publicistika

moRlili `seCuaneli keTili kaci~. ubedurebaa, amixsnas vinmem da gaeros


es Cemi bedovlaTi, kanonieri karze harakirs gavikeTeb.
memkvidre aqaurobisa, salaybozea anda rom ver SevinarCunoT traeq-
Crdils Sefarebuli, soflis amaoeba- toria da Toks mowyvetili jambaziv-
ze gulmosuli, an wnoris `birjaze~, iT maneJze momlodine daTvs isev Cavu-
manqanas miyudebuli gasaRebs atri- vardeT xaxaSi (Tu ukve iq ar vimyofe-
alebs da dedaqalaqSi wamsvlel mgza- biT)?
vrebs elodeba. eh, amerika, amerika, rad gadamiWra
miwisTvis rom miexeda, miiRo dax- imedis Zafi Senma kongresmenma _ meg-
mareba, Tan cxra mTas iqiT gadakar- ona evrokavSiris karTan gulaZgere-
gulma, saSovarze wasulma col-Svil- buli videqi da Turme... ara, es `traeq-
mac `daamayuTa~, magram aman ukeTesi toriis SenarCuneba~ saidanRa moigo-
veraferi moifiqra, SeiZina sataqsaod neT!
manqana da uwyinari saxedridan, kom- mokled, erTi kinogmirisa ar iyos:
fortul, Cveni axali `gulSematkivre- `Senc kargi vinme xar, abesalom!~
bis~ naxmar, `mersedesis~ salonSi gad- ai, aq, nasaxlarebis Soriaxlo,
amjdars, muStris molodinSi, uqmad CamoSlili eklesiis gverdiT,
uwyvia saWeze baTmaniani xelebi, sa- fexdaudgmel yamirze, jer boColeb-
Toxe, kunTebdayrili mklavebi... sac rom ar gaukikniaT xasxasa, axali
aba uTxari rame! balaxi, mziT gamTbari WianWvelebis
maSinve TiTs xelisuflebas qaravani rom midi-modis, uceb, camow-
TvalebSi waatakebs, sul imis brali mendilze, aqoCrili yvavilebidan pep-
yofila Toxze da miwaze guli rom ai- lebi rom amofarfatdebian, TeTrad
yara, indoeli da Srilankeli rom dau- gaielveben da axalgaSlil gvirilas
dis mamapapis sisxliTa da ofliT daafrindebian, miwaSi naxevrad daf-
gapoxierebul mamulSi... luli, mZime, warwerebiani qvebi rom
cxela. mdumareben, jer kidev ginaxaven, gvax-
rodis aRar cxela Sua zafxulSi. seneben im yvelafers, ris daviwyebasac
`rao, mindorSi waRunuli seCuanel- gulmodgined cdilob, eseni mfarvel-
isTvis grila?~ oben imas, ris gareSec araferi iqnebi
izrdeba, grZeldeba qalaqebSi, da- arc Sen da arc Seni samSoblo.
bebSi, soflebSi, quCebSi damwkrivebu- yvelaferi mogvtiris, rac CvrebSi
li taqsebis mwkrivebi, vin aris gam- gaxveuli CviliviT mivagdeT da imasac
zomi, Torem CineTis didi kedlis si- ar vukvirdebiT, vaiTu es Zaxili gan-
saguramo 2(13). 2016 w.

grZes gadaaWarbebs. wiruli momakvdavis xrotinia.


rodemde vuyuroT gauqnarebul, aqSeuli frinvelebis msgavsad,
welangara, saWeze `dagubebul~ ener- dedamiwis kuTxe-kunWulebSi mimofan-
gias? ar sWirdebaT xelis amkravi da tulebi, vdgevarT momlodine, war-
gamomfxizlebeli, rogorc bagasTan, Rvnamdeli qandakebebis aCrdilebiviT
daxlebTan dabmul, gadamyidvel, da velodebiT.
sqelkisera xarebs? molodinSi Tendeba, Ramdeba,
Torem, age, gamovida amaswinaT vi- Tendeba, Ramdeba,
Rac aramkiTxe kongresmeni da, Cvenao, Tendeba, Ramdeba,

30
Ram... mixvide. udReuri ambiciis yvavili
Tvalsawierze ayudebula xorn- uceb Wkneba, rogorc ki sadRac
abuji, elia, iqiT, yvarlisken kalapo- gamocemuli mciretiraJiani wignis
tis Savi sareceliT yelgamSrali du- prezentacia Caivlis da ramdenime eg- 31
ruji, aqeT xirsa, nekresi, momxdur zempliariT xeldamSvenebuli, kmay-
mters Selewili cixe-qalaqebi, ofili da gafuyuli dabrundebi.
mokveTil ZuZusaviT sisxlgamdinare tyuili, Tojina, tyuili! Seni didi
alazangaRmeTi... yvelaferi gTxovs, Tu mcire Zegli jer aq unda daidgas!
rom Sens ZarRvSi wminda siTxe ar gawy- vaJa germaniaSi ar gauSva iliam, po-
aldes, ar modundes, gulgrilobiT ar etsac davkargavT da verc filoso-
gaiyinos... fosad dagvibrundebao.
rac xornabujidan moCans, imas verc mavani xeirianad Tbilisis erT
eifelidan, verc kilimanjarodan da ubans ar gascilebia, Tavisi naRvawiT
niagaradan ver dainaxav. himalais sima- jer qarTveli mkiTxvelis ndoba ar
Rle koWebamde ver miswvdeba im mTa- moupovebia da ucxos da ucxoebs
gorebs, zed maradiul mxedrebad rom mieltvis. vinmem xom unda hkiTxos,
amosulan taZrebi da cixe-koSkebi... saTburis sasuqiT gajejilebulma,
vera-meTqi, imitom rom Cemia. aseTi ra gvirgvini dawani, rom mTel
morCa da gaTavda. msoflios moafrqvio da jer Sen mSo-
yvela dampyrobels sxvadasxva niRa- bels ar gaagebino vin xar, ra xar da ra
bi aqvs morgebuli, Torem saxe da gu- gidevs mag xurjinSi, ase rom eferebi
lis zraxva, rogorc vaSli gadaWra... da eloliavebi, Sens vai Tayvanimcemel
Cemia! mexotbeebTan erTado.
es undaT. nebismierma avtorma jer Tavisi,
es sityva undaT damaviwyon, am si- yvelaze saWiro da saintereso wigni _
tyvis magiuri cecxlis amoZirkva, samSoblo unda waikiTxos.
ganeleba hqondaT, aqvT da momavalSic amaSic kidev erTxel davrwmundi,
eqnebaT Cafiqrebuli. kaxeTSi mogzaurobisas.
Camovedi qiziySi winasaoperacio literaturuli saRamos da guli-
ganwyobiT daRdasmuli, daRlili da Tadi gamaspinZlebis Semdeg dedof-
aqauroba damxvda, rogorc Jangbadis liswyaroelma mwerlebma xornabujis
baliSi _ erTguli, moyvaruli, dasaTvaliereblad wagviyvanes.
uRalato Zveli megobari. xornabuji... samyaros erT-erTi
Sexvedraze, literaturis moy- saocreba, adreul wlebSi bevrjer mi-
varulebi mravlad rom movidnen, naxavs da rTuli reliefis miuxedavad,
musikaluri saswavleblis saaqto dar- avsulvar kidec, magram axlac siam-
vano CxikvaZe. qiziyuri belkanto

bazSi ndobis Zafebi uceb gaiba. ovnebiT vestumre, raTa kidev erTxel
aTwleulebis win ufro aqtiurad gavocebuliyavi _ rogor, an ra xelma
xvdeboda mwerali da mkiTxveli erT- `azida~, rogor CaaduRaba, Camoqna da,
maneTs. Camoasxa...
iZulebiTma pauzam grZnobebi gaa- manqana Soriaxlo SevaCereT, tye-
cia, magram mTlad rom ver gaaqro, maS- wvrilSi ufro didi, Ronieri manqanis
inve davrwmundi, rogorc ki liter- borblebiT nabuRravebi saurme gza
aturuli saRamo daiwyo. fexiT gaviareT.
mkiTxvelebmac da mwerlebmac vi- xornabujis misadgomebTan welamde
grZeniT, Turme rogor mogvnatrebia balaxi yelyelaobs. alag-alag yviT-
erTmaneTi. lad mosdebia qerifqla, qvaTesla,
aq kidev erTxel gamoCnda, rom vi- alag-alag yayaCo da TeTrgvirgviniani
dre nawarmoebs ucxo mkiTxvelamde gvirila...
miitan, jer Seni literaturis, qarTu- yvelaferi dums, naSuadRevis sicx-
li mwerlobis gulSematkivarTan unda es miusavaTebia Tu sxva amouxsneli
molodiniT garindulan Sav-TeTrad uxsovari drois kedlebs, TiTqos
daWorflili lodebi. haerSi gayinul, gigantur kvercxebs _
erTxel, adreul wlebSi, am midamo- cixis qongurebs. etyoba, ufro gene-
ebSi, zemoT mimaval bilikze damdgari, tikuri maxsovrobis gamo, frinvel
32
veeberTela, lodze Semoxveul Sav ux- leSismWamelebs aq daRvrili sisxlis
senebels wavadeqi. giurza iyo Tu sxva suni kidev uRizianebT ynosvas.
modgmis mcuravi, cxadia ver davadgine cis oTxive kuTxidan, momlodine
_ mis warmomavlobaze dasakvirve- meTauriviT, Jami iyureba.
publicistika

blad sad mecala, SiSma ukan gamom- Jami _ rogori usazRvro teva-
abruna. dobis sityvaa _ warsulis mowesrige-
axlac mravlad iqnebian, qviSaze ga- buli qaosi.
curebuli jaWvis sxivila perangebiv- sxva romeli mwvervalis da koSkis
iT erTmaneTSi Caxveuli gvelgeslebi, simaRlidanac ar unda gadmoixedo,
maxrCobelebi, giurzebi, xornabujis
eifelis Tu pizis, jomolungmasi Tu
maradiuli mcvelebi, xvrelebSi, bal-
kilimanjarosi, imas ver dainaxavs
axis ZirebSi, qvebis qveS da Camavali
`cocxali wignis~ avtori, rasac xorn-
mzis almacer sxivebze, qereWisfer
abujidan. im Jruantels ver igrZnobs,
sal kldeebs Sefarebulebi.
aqedan gadmomzirals rom wamogaZaxe-
win adgilobrivebi gagviZRvnen, xe-
ljoxebiT mihkvalaven balaxmoZale- binebs:
bul bilikis derefans. _ es aris balRo, Seni samSoblo!
SevudeqiT aRmarTs, lodebs Soris vis, vis da, sifxizlisken momwode-
datovebul viwroebs. Cxrialebs fex- beli es ukvdavi fraza, pirvel rigSi
qveS qva-RorRi, buCqebi, napralebSi `cocxal wignebs~ unda axsovdeT.
amosuli, gadmoxrili xeebi totebs axla ki, rogorc zRaparSia, Cvenc
gviwvdian, gvexmarebian. ise davamTavroT:
avdivarT, avdivarT... `elasa-melasa,
avaRwieT, avmaRldiT da... cixe ki Wiqa mekida yelasa.
ara, zecas mxarSedgmuli atlantia. mTqmelsa da gamgonebelsa,
frTagaSlili orbebi, svavebi, Zili gaamoT yvelasa!~
borebi xelis awvdenaze dastrialeben vah, kaco, kidev Zili?



32
kritika

33

gia arganaSvili

pieta yelsabamisTvis
vaxtang javaxaZis leqsis gamo `elegia pirveli: yelsabami~

gasuli saukunis 60-ian wlebSi, cxe- gadaitana..


li zafxulis erT dRes, erTma Tbil- saomrad ki namdvilad Rirda..
isSi darCenilma mweralma meore (sa- leqsma pirveli wakiTxvisTanave
varaudod, qviSxeTSi) sicxes garide- bevri aRafrTovana, zogierTi metis-
bul mweralTan depeSa afrina: metadac. maTma aRfrTovanebam ki sxva
_ Camodi, ra dros dasvenebaaa, Tbi- bevri gaaRiziana, aqac zogierTi me-
lisSi „mkvdris mze~ daiwerao. tismetad (yvelas rom moswoneboda,
giorgi SatberaSvilis „mkvdris albaT, saeWvoc iqneboda misi mxatvru-
mzes~ gulisxmobda. li Rirebuleba)... erTi sityviT, TiT-
ar miyvars aseTi wvrilmanebis dam- qos leqsi ki ar daiwera, aramed adide-
axsovreba, magram am ambavma Tavi ori bulma mdinarem Camoiara da isev or
mizeziT damamaxsovra. pirveli _ imi- nawilad gagvyo (TiTqos aqamde gvakl-
tom, rom TbilisSi darCenil mwerals da mizezi gayofisTvis).
sxva mwerlis warmatebis danaxvisa da da isev _ „gamoRmiT me var, gaRmiT
aRiarebis Zala eyo (es arc ise advil- Sen...~ da axla vcdilob, rom am wer-
ia), meore kidev imitom, rom am ambavs, iliT mdinaris iqiTac mivawvdino xma.
rogorc mniSvnelovans, rogorc sasix- leqsi moculobiT sakmaod didia,
arulos ise amcnobs dasasveneblad wa- informaciuladac sakmaod mdidari,
sul mwerals da darwmunebulia, rom Tumca, is mxolod da mxolod poetis
masac gaaxarebs. gardacvlil meuRles eZRvneba:
me ki es ambavi im ambavma gamaxsena, „dacarielda kaba, sawoli, sarke,
rom am zafxuls TbilisSi vaxtang jav- saTvale, qolga, Senebi...~
axaZis „yelsabami~ daiwera. marTalia, vidre kiTxvas gavagrZelebde, pir-
arc depeSa sadme gvifrenia (mesijebi velive striqonidan mexsierebaSi, Cems
ki albaT daiwera), werilis gagzavnaze daukiTxavad, irTveba saZiebo sistema
ki ar gvifiqria, radgan darwmuneb- da qarTuli literaturis (poeziis)
ulni varT, rom internetma msoflios istoriaSi daeZebs asociaciur msga-
yvela kuTxeSi yvela dainteresebul vsebas, aluzias, romelic sayrdenad
adamians amcno es sasixarulo ambavi. gamoadgeba mkiTxvels im suraTze
TbilisSi „elegia pirveli: yelsa- dakvirvebisTvis, avtori rom gvTava-
bami~ daiwera ! zobs.
politikur dapirispirebasa da xma- aq Cvens xsovnas pirvelive cdaze
urian sasamarTloebs gadarCenili sa- awydeba vaJa-fSavelas yvelaze nacno-
zogadoebis erTma nawilma, romelT- bi da mgrZnobiare striqonebi: „ias uT-
aTvisac literatura moclilTa saqme xariT turfasa...~
ar aris, am leqsis gamo erTi omi ukve ra Tqma unda, „ias uTxariT tur-
fasa...~ axlobeli adamianis dakargviT is) da mis mxatvruls saxeze iyo sa-
gamowveuli am maradiuli sevdis yve- ubari qarTul literaturasa da fol-
laze ufro xatovani da zusti gamo- klorSi.
34 xatuleba Cvens klasikur poeziaSi. am mxriv individualuri da koleq-
am striqonebiT aRZruli gancda ki tiuri azrovneba radikalurad gansx-
marTlac gasaRebiviT moergo vaxtang vavdeba erTmaneTisagan. individu-
javaxaZis sevdis kars... aluri cnobiereba Tavisi xasiaTiT uf-
leqsis ganwyoba da Sesabamisad Jan- ro kategoriulia da Sefasebis ufro
kritika

ric xom saTaurSive gansazRvra av- maRal standarts moiTxovs, koleqti-


torma da mas swored sevdis gamomx- uri cnobiereba ki adamianis bunebiT
atveli elegia uwoda. Cven SegviZlia grZnobebs eyrdnoba.
leqsi-romanic davarqvaT. Tumca mki- Sesabamisad, koleqtiuri cnobi-
Txveli rom advilad gaerkves mis Si- ereba _ folkori sisxliT naTesaobas
naarsSi, xalxuri Semoqmedebis gamoc- ufro did mniSvnelobas aniWebs, xolo
dilebis gaTvaliswinebiT, „xmiT nati- individualuri azrovneba, liter-
ralic~ ki SegviZlia vuwodoT. atura _ moyvrobas.
leqsi pirvel ivliss gamoqveynda adamianTa urTierTobaSi am ori ti-
„literaturul gazeTSi~. misi gamoce- pis siaxloves _ sisxliT naTesaobasa
ma im dros daemTxva, rodesac Tbilis- da moyvrobas _ Soris gansxvavebas
sa da mTel saqarTveloSi (televizieb- jer kidev homerosi Seexo. misi poeme-
Si, socialur qselebSi, ojaxebSi, qu- bis mixedviT, dapirispireba (anda up-
CaSi) adamianebi mxolod meuRleebis- iratesobis miniWeba) moyvrobasa da
gan gansakuTrebuli sisastikiT mok- sisxliT naTesaobas Soris msoflmxed-
lul qalebze saubrobdnen. veluri dapirispirebaa da kulturaTa
Tumca, veravin ityvis, rom poetma Soris konfliqtsac gulisxmobs.
misi gamoqveyneba swored am tragedi- CemTvis gasaziarebelia, rom bune-
as daamTxvia da amiT leqsis popular- biTi (sisxliT naTesaobiTi) siyvaru-
oba sazogadoebis zogademociurma li SeZenil (moyvrul) siyvarulTan Se-
fonma gansazRra. darebiT naklebad progresuli mov-
winaswar vetyvi mkiTxvels, rom mxa- lenaa (am azrs adasturebs Cveni miTo-
tvruli teqstis (leqsis) warmatebis- logiuri zRapari „amirani~ da klasi-
Tvis ramdenime aucilebeli piroba kuri literatura „vefxistyaosani~).
arsebobs, romelTac es teqsti sruli- am fonze Cven mier literaturasa
ad akmayofilebs. da folklorSi moZiebuli colis mxa-
pirvel rigSi, es Temis arCevania. tvruli saxe damSvidebis uflebas
qarTul literaturas dRemde ak- marTlac ar iZleva.
lia (aklda) meuRlis (colis) ganzo- kvlevam gamoaCina, rom sanimuSo
gadebuli mxatvruli saxe. ufro zus- colis ganzogadebuli saxe (Tundac
tad rom vTqvaT, am TemaSi literatu- fragmentuli) qarTul literaturaSi
ra jerac ver gaTavisuflebula folk- marTlac Znelad sapovnelia. ufro
loris gavlenisgan, romelic colis advilia im teqstebis gaxseneba, rom-
saguramo 2(13). 2016 w.

saxes (rogorc SeZenil siyvaruls) lebsac cnobili mwerlebi pativiscem-


koleqtiuri cnobierebis gadasaxe- is niSnad sakuTar meuRleebs uZRvnid-
didan ganixilavs. nen.
amis Sesaxeb SarSan „kritikaSi~ gam- am kuTxiT individualuri da kole-
ovaqveyne mxatvrul-dokumenturi ese qtiuri cnobierebis dapirispirebis
„naTesavi qarTvelTa~, romelSic qa- TvalsaCino suraTs ki es martivi Se-
lis sxvadasxva pozicia-statusze (maT darebiTi analizic iZleva:
Soris colis, dedis, dis, dedamTilis, gavixsenoT mixa xelaSvilis leqsi
sidedris, Sinaberas, sayvarlis, qvriv- „leqso, amogTqom oxero..~ da davuk-

34
virdeT, Tu rogor ver aRwevs poeti li wakiTxvisTanave ratomRac ivane
Tavs sazogado Sexedulebis tyveobas: wiklauris „ram damabera~ gamaxsena.
„colic Zalian itirebs, SesaZloa am mosazrebas bevri arc
qveyanas gaakvirvebsa, daeTanxmos. marTlac, ra saerTo Sei-
35
meore dResa igica, Zleba hqondes gasuli saukunis 80-ian
sxvisa Wirs gaalxinebsa~. wlebSi gaxmaurebul folklorul
TiTqos mis koleqtiur cnobiere- (esec sakamaToa) Sedevrs klasikuri
bas (wina ricxviT) epaeqreba vaJa- poeziis dRevandel brwyinvale nimuS-
fSavela Tavis leqsSi („sikvdili gmir- Tan, garda imisa, rom orive leqsma
isa~): Tavis droze mkiTxvelis yuradReba
„colis gulsac xvda laxvari, miipyro da orive maTgani, pirvel rig-
Tumc tirils vera hbedavsa; Si, Tavisi masStaburi xedviT gamoir-
Cumad itirebs beCavi, Ca.
roca aravin xedavsa.~ mkiTxvels gavaxseneb, rom im dros
bevri sxva msgavsi magaliTis moy- marTlac bevri moixibla ivane wiklau-
vanac SeiZleba, Tumca, cxadia, am sak- ris leqsiT, misi poeturi saxeebiT,
iTxSi folklori da literatura sao- brwyinvale intonaciiT (es vaxuSti
car erTsulovnebas amJRavnebs da kotetiSvilis deklamaciam ukeT gamo-
dResac dauRalavad ewevian colis aCina), dialeqtSereuli leqsikiT, he-
sawinaaRmdego fiarkampanias. rogorc roikuli paTosiT. moixibla mkiTxve-
Cans, colis qeba Cvens literaturaSi li da sruliad gamorCa, rom es leqsi
dResac „augia~. am fonze ki vaxtang SesaZloa pirvelic iyo, romelmac aR-
javaxaZis es leqsi udavod Zalze mniS- sarebiTi xasiaTis nakadi Semoitana
vnelovania. is ara mxolod wingada- qarTul sabWoTa mwerlobaSi. isic Se-
dgmuli nabiji, aramed naxtomia kul- umCneveli darCa, rom es avtobiogra-
turisaken, qristianuli faseulo- fiuli leqsi Cveni ganvlili cxovreb-
bisken. meuRlis (colis) saxe am leqs- is namdvil matianed iqca da ramdeni-
Si sruliad axal esTetikur Rire- me aTeul striqonSi mTeli epoqa Caa-
bulebebs amkvidrebs Tanamedrove tia.
qarTul literaturaSi (aq arafers darwmunebuli var, piruTvneli da
vambob leqsis mxatvrul donesa da av- gamowvlilviTi analizis SemTxvevaSi
toris SemoqmedebiT unarze, romelTa (am werils ar SeiZleba amis pretenzia
saSualebiTac man ukiduresi gancde- hqondes) vaxtang javaxaZis es leqsic
bis motana SeZlo mkiTxvelamde). bevri mimarTulebiT „ganacxadebs~
da aqve, marTalia, avtori ebrZvis erTaderTobis pretenzias. gia arganaSvili. pieta yelsabamisTvis
koleqtiur cnobierebas, Tumca Semo- sagulisxmoa, orive leqsSi sam-
qmedebiTad iyenebs folklorul kon- yaros mcire modelia gamoxatuli. mis
struqciebs da aiZulebs maT individ- centrSi ki adamiani, erTi mxriv, av-
ualuri azrovnebis samsaxurSi Cad- tori („ram damabera~), xolo, meore
gnen: mxriv, avtoris meuRle („yelsabami~) -
xalxuri _ sizmarSi mainc meCvene... dgas. maT orbitaze ki diakonT gior-
vaxtang javaxaZe _ „ sizmarSi mainc gi, tolxeSaT mixa, uTurgaT jurxa,
gamomecxade...~ gaburi lela („ram damabera~) da el-
vaxtang javaxaZe _ „mesiji mainc guja amaSukeli, merab berZeniSvili,
gamomigzavne, rodis davusxa yvavil- besik xaranauli, baCana bregvaZe, guram
ebs wyali...~ doCanaSvili, daviT werediani da laSa
TabukaSvili trialeben... isini epoqis
*** xasiaTs qmnian.
SeuZlebelia Temis, ganwyobis, xas- literaturis istoriaSi aseTi
iaTis mixedviT am leqss qarTul poe- leqsebi sxvadasxva literaturul
ziaSi ar hyavdes winamorbedi da ar etaps mijnaven erTmaneTisgan. maTiT
gauCndnen mimdevrebi. Tumca, me pirve-
raRac mTavrdeba da raRac axali iwye- (es Seqspiriseuli yofna-aryofnis
ba. isini samanis qvebiviT Rrmad arian Tanamedrove variaciaa).
miwaSi (eris TviTmyofad kulturaSi) „girekaven da saxlSi ara xar da ara
36 Caflulni, raTa literaturuli mim- marto saxlSi ara xar...~
dinareobebis msubuqma niavma adgil- es fraza ki refreniviT mihyveba
idanac ver daZras. mTel leqss da rogorc adamis (pirve-
orive es leqsi analitikuri goneb- li kacis) sasowarkveTili kivili ar-
is da SemoqmedebiTi Sromis nayofia. yevs mTel samyaros.
kritika

stiqiurobis kvali arcerT maTganSi


ar igrZnoba. es ki imaze miuTiTebs, rom * * *
orive maTgani SegviZlia kulturul leqsi advili gasagebia, radgan is
movlenad CavTvaloT, romelic gar- mkiTxvelisTvisaa dawerili. miuxeda-
kveuli drois Semdeg aucileblad mo- vad imisa, rom mas ar aklia arc siRrme,
itans Sesabamis cvlilebas. arc simaRle da zog SemTxvevaSi arc
axla SegviZlia mxolod vivarau- bundovaneba.
doT, Tu rogor imoqmedebda ivane mkiTxveli SeamCnevs, leqsSi bevris
wiklauris es leqsi im drois mkiTxve- saxeli xsendeba, garda TviTon adresa-
lis gemovnebaze. im SemTxvevaSi, Tu tisa... mxolod erTxel, isic iribad,
literaturulma sazogadoebam misiT rodesac vigebT , rom mis saxelze nana
aRtacebas saTanado mecnieruli anal- dedoflis xati akurTxes, sxvagan av-
izic moayola. darwmunebuli var, arc tori arsad ar axsenebs meuRlis sax-
vaxtang javaxaZis es leqsic Caikarge- els, Tumca yvela striqonSi ikiTxeba,
ba eleqtronuli mexsierebis uZiro Sen, Sen, Sen.... da CamoTvlilia yvela
WaSi, Tu mkiTxvelis interesi Rrmad is metsaxeli (Cemo finansTa naminist-
Caswvdeba mis dafarul Sreebs da gan- ralo, oTaraanT qvrivo, Tomas [ig-
sjis Temad aqcevs mas. ulisxmeba Toma mociquli] daiko),
romlebSic Zalze kargad ikiTxeba misi
*** xasiaTi da iwereba misi portreti.
qarTul poezias kargi mkiTxveli Tumca, Tavdapirvelad, usaxeloba ma-
hyavs. mas axarebs axali leqsis wakiTx- inc aocebs mkiTxvels, radgan fiq-
va. axarebs axali mxatvruli saxe, kar- robs, rom saxeli erTgvari karia me-
gi striqoni, kargi fraza... SeuZlia ore adamianTan dasaaxloveblad. aq es
ganuwyvetliv imeoros is. erTi dRiT, kari ki ar iReba, radgan is arc arse-
ramdenime kviriT an TveobiT aikvia- bobs... am urTierTobaSi ar Cans arc
tos da iRiRinos nacnobi sityvebi. kari, ar barieri, arc sxva ram iseTi wi-
axla zustad vici, rom am leqsis naaRmdegoba, romelic saxeliT unda
mkiTxvelma am dReebSi mTeli Tavisi daiZlios. TandaTan xvdebi, rom sax-
Zveli repertuari ganaaxla: eliT mimarTva mxolod daarRvevda im
„...dacarielda kaba, sawoli, sarke, intims, romelic Zalze faqizi SexebiT
saTvale, qolga _ Senebi... „ miiRweva teqstSi..
„...ise bevri xar, ar meSinia, Tu rome- leqsis TiToeuli striqoni gamowv-
saguramo 2(13). 2016 w.

lime gameparebi...~ lilviT analizs iTxovs. am formatSi


„..da am striqonebs ise daxeda, es marTlac SeuZlebeli meCveneba.
TiTqos sakuTar saxels eZebda...~ Tumca erTi ram mainc unda iTqvas.
„netav romeli muxliT isjeba bego- Zalze realuri da xilvadia samyaro,
niaze eWvis mitana?~ romelic leqsis dasawyisSi Cndeba,
„...mesiji mainc gamomigzavne, rodis TandaTan mistikur buruss ikrebs,
davusxa wyali yvavilebs..~ fizikuri SegrZnebebi sulier urT-
„..sadac erTmanerTs edavebian Seni ierTobebSi gadadis da leqsis final-
Senoba da uSenoba...~ Si bibliur arqetipebamde aRwevs.

36
finalSi ki usityvod batonobs ni~).
religiuri gancda... swored es aris is ukanaskneli nas-
aq Cndeba cisferi mtredi, romel- kvi, romelic xsovnis reqviems erT am-
ic avtors fanjaraSi ecxadeba. is, bad kravs. aq yvela Zafi avtoris xel-
37
erTi mxriv, meuRlis landia, romelic Si iyris Tavs. sakmarisia, mciredi xe-
nawerSi sakuTar saxels daeZebs (ro- lis Camokvra, rom is xma gamosces,
melic ar aris), amave dros, mtredi mas romelsac avtori isurvebs..
axsenebs pikasos (mSvidobis mtredi), dabolos, mxatvrul-esTetikuri
axsenebs noes, axsenebs sxva ramesac. kuTxiT am leqsma daitia yvela is eqs-
Tumca iqve Cndeba mtredi-qedani. Seu- perimenti, romelTac avtori axor-
cielebda Tavisi SemoqmedebiTi cxo-
Zlebelia avtors SemTxveviT exsenebi-
vrebis ganmavlobaSi. Turme misi Txro-
na mtredis meore saxeli _ qedani. aq
bis ironiul-parodiulma xerxma mxo-
qedans ufro meti Sinaarsi aqvs da mas
lod gulwrfelobis xarisxi Semata
erovnul-literaturul ZirebTan
naTqvams. poetis mxridan leqsikis san-
mivyavarT. meore mxriv, Tu mtredi aqebo momWirneobam ki sityvebi aiZu-
mSvidobis macne da suliwmindis (sic- la sruli datvirTviT „emuSavaT~ . vax-
ocxlis) simboloa, „sawyali beri qe- tang javaxaZis poeziaSi sityvebi Se-
dani~ sulis frinvelia. imqveyniuri, ucvlelni xdebian. isini „Crdilovani~
suleTis macnea... funqciis Sesrulebaze uars amboben
„zed ijda beri qedani, damRuRuneb- da ganaxlebuli ZaliT mxolod azris
da Tavzeda..~ (vaJa-fSavela „baxtrio- gaZlierebas emsaxurebian.


Studiebi

38

zaza SaTiriSvili

vefxistyaosnis hermenevtikisTvis
mijnuroba, rogorc sulieri varjiSi

platoni Tavis dialogSi `fedrosi~ Tis) uSualo Wvreta. adamianur mdgo-


gamohyofs RvTaebrivi siSmagis (mania) mareobaSi es rTulia, radganac Cven
saxeebs. mis azriT, upirveles yovlisa, xels gviSlis sxeuli _ xorcieli
esaa misnis, qadagis siSmage, roca is vnebebi. mxolod am xorcieli afeqte-
RvTaebrivi STagonebiT Sepyrobili bisagan gaTavisuflebis Semdegaa Sesa-
qadagebs da winaswarmetyvelebs. amis Zlebeli WeSmaritebis, anu RmerTis
Semdeg is saubrobs ritualur siS- Wvreta. amas platoni ukve `fedonSi~
magezec, romelsac, aseve, RvTaebriv SeniSnavs.
zeSTagonebas ukavSirebs. mesame _ maSasadame, filosofia mowodebu-
ukve Semoqmedis (poetis) siSmagea, lia imisaTvis, rom uWvritos TavisTa-
romelic wina oris msgavsad RvTae- vad mSveniers, keTilsa da WeSmarits,
brivia da muzebTanaa dakavSirebuli. magram es mxolod sikvdilis Semdegaa
dabolos, platoni saubrobs Seyvare- srulad SesaZlebeli, radganac sik-
bulis, mijnuris siSmageze, romelic, vdili sxva araferia, Tu ara xorcis-
aseve, RvTisganaa da RvTaebrivia. gan – sxeulis afeqtebisagan, vnebebi-
igive platoni ukve `nadimSi~ Tavad sagan gaTavisufleba. amitomac, is,
filosofias siyvaruls adarebs vinc ukve am cxovrebaSi dakavebulia
(`filosofia~ – sityva sityviT: `si- sxeulis mokvdinebiT _ askeziT da me-
brZnis siyvaruli~) da siyvaruls _ leteTi _ sulieri varjiSebiT, ukve
eross _ gvixatavs, rogorc Suale- am cxovrebaSi iwyebs Tanaziarebas WeS-
dur arsebas (`daimons~), romelic arc maritebasTan. amitomac, filosofos-
RmerTia da arc _ adamiani iseve, ro- oba sxva araferia, Tu ara sikvdili-
gorc Tavad filosofia arc sibrZnea saTvis mzadeba. filosofia _ sibrZ-
da arc _ sibriyve. erosi, rogorc nis siyvaruli _ mijnurobis xatia.
daimoni, RmerTsa da adamians Sorisaa magram, aseve, mijnurobac, garkveuli
_ is ukvdavicaa da mokvdavic, mSve- azriT, filosofiis xatia _ `saWiroa
saguramo 2(13). 2016 w.

nierica da maxinjic. is Suamavalia, mijnuroba, miT sikvdilsa migvaax-


romelic adamianTa locvebs RmerTebs lebs... `_ maSasadame, mijnurobac esaa
gadascems, xolo RmerTebis brZa- _ garkveuli tipis preparatio ad mortem
nebebs _ adamianebs. _ sikvdilisaTvis mzadeba.
platoni siyvaruls ganmartavs, qristianobam Wvreta, mWvreteloba
rogorc naklulobas, romelsac surs da sulieri varjiSebi qristianuli
sisavsemde misvla: filosofias surs uwyebis (Tu gzavnilis) gulisgulSi
sibrZnemde misvla, xolo sibrZne sxva moaTavsa. qristianoba _ esaa `Cveni
araferia, Tu ara WeSmaritebis (Rmer- filosofia~, rogorc aRniSnavdnen

38
adreuli qristianebi. esaa mWvrete- ilavs, Tu rogor unda moaxdinos
lobis xelovneba, romelic yoveldRi- maTze koncetracia iesos sazogadoe-
ur sulier varjiSebs _ meditaciur bis momavalma wevrma (da ara marto man)
locvebs, sindisis gamocdas, TviTre- _ cxadia, amiT wm. egnate, faqtobri- 39
fleqsiasa da TviTkontorls gulisx- vad, im ugrZesi tradiciis erT-erT
mobs. qristinobaSi sulisa da RmerTis damagvirgvineblad gvevlineba,
urTierTminarTeba, aseve, mijnurobis romelic uSualod qristesagan da
xatiT aRiwereba _ qristes mowafeebisagan iRebs saTaves.
`vefxistyaosnis~ prologi
vTqva mijnuroba pirveli da mijnurobas wamogvidgens, rogorc
tomi gvarTa zenaTa, namdvil askezas:
Znelad saTqmeli,
saWiro gamosagebi enaTa; ars pirveli mijnuroba ardaCena,
igia saqme sazeo, WirTa malva,
momcemi aRmafrenaTa; Taviswina igonebdes,
vinca ecdebis. Tmobamca hqonda niadagmca hqondes xalva,
mravalTa wyenaTa. SoriT bneda, SoriT kvdoma,
SoriT dagva, SoriT alva,
swored es mijnurobaa aRwerili dasTmos wyroma moyvrisaTvis,
alegoriuli narativis saxiT daviT misi hqondes SiSi, krZalva.
guramiSvilis `zubovkaSi~. aqve isic
unda aRvniSnoT, rom satrfosa da `vefxistyaosnis~ narativi sxva ara-
metrfis, rogorc sulis (an _ misti- feria, Tu ara prologSi detalurad
kosis) da RmerTis urTierTobis xats warmodgenili samijnuro kodeqsisa
iyeneben rogorc, erTi mxriv, wm. Tu programis _ mijnurobis, rogorc
grigol noseli Tu wm. ioane jvrisa sulieri savarjiSoebisa da sulieri
(san xuan de la krusi), ise _ nizami gan- varjiSis _ ilustracia.

zaza SaTiriSvili. vefxistyaosnis hermenevtikisTvis


jevi Tu jalal-ed-din rumi. sagulisxmoa, rom mijnuroba, iseve
magram sulieri savarjiSoebi da rogorc filosofia da qristianuli
sulieri varjiSoba Wvretis sruliad cxovreba konversiiT _ metanoiiT _
garkveul xelovnebas gulisxmobs. es moqceviT iwyeba. tarielis dabneda
gamoixateba ara mxolod garegnuli Zalian hgavs pavles moqcevis epizods,
askeziT, aramed _ koncentraciisa da romelic aRwerilia `mociqulTa
meditaciis Sinagani `teqnikiT~. ker- saqmeebsa~ da pavles epistoleebSi. ms-
Zod, es SeiZleba iyos meditacia erT gavsebas, ra Tqma unda, isic gana-
romelime xatze (magaliTad, bunebis pirobebs, rom pavleca da tarielic
Wvreta, rac stoikosebs axasiaTeb- sami dRis ganmavlobaSi arian ugono
daT), an _ dialogis, rogorc sulieri mdgomareobaSi.
varjiSis, kultivacia, an simravleSi ra xdeba konversiis _ moqcevis Sem-
erTis, xolo erTSi _ simravlis Wvre- deg? ufro zustad, modiT daviwyoT
ta (es platonikosebisaTvis iyo damax- `Tavidan~ _ rogor iqceva tarieli
asiaTebeli). nestanis dakargvis Semdeg? is cx-
qristianuli sulieri varjiSebis ovrobs gamoqvabulSi, rogorc gande-
gamorCeuli Tviseba am varjiSebis gili, anaqoreti da mxolod erTze
qristocentruli bunebaa _ qristes fiqrobs _ nestanze. is vefxvis tyavi-
cxovrebis ama Tu epizodis warmodge- Taa Semosili, radganac vefxvi
na da masze koncentracia. wm. egnate nestanis `saxed dausaxavs~. vefxvi war-
loiola (1491-1556), romelic am warmo- moadgens nestanis _ satrfos _ sax-
saxviT xatebs `toposebs~ uwodebs, es, `mWvretelobiT toposs~. magram
Tavis traqtatSi `sulieri savarji- nestanTan sxva toposebicaa dakav-
Soebi~ (1521-1522) detalurad ganix- Sirebuli _ samxre, yabaCa da ride,
romelic tarielis kidev erTi dabne- Tan srul korelaciaSia. gavixsnoT,
dis mizezi gaxdeba. rom, vefxistyaonis prologis mixed-
maSasadame, tarieli aris mijnuri viT, Sairobis daniSnuleba mijnuro-
40 parexcellence, romelic zustad ise iqce- bis qeba da mijnurobis Sesaxeb
va, rogorc es vefxistyaosnis pro- Txrobaa _ meleqses, iseve rogorc
logSia aRwerili. Tumca, sityva `mo- mijnurs, `erTi unda uCndes sam-
qmedeba~, `qceva~ namdvilad ar Seesa- ijnurod~. maSasadame, erTis danaxva
Studiebi

bameba tarielis cxovrebis wess. es mravalSi filosfiuri Wvretis, qris-


ufro askeza da WvretiTi cxovrebaa, tianuli meditaciis, mijnurobisa da
vidre _ `qceva~ da `moqmedeba~. misi poeziis saerTo adgilia.
pirveli gamoCenac ufro asketisa Tu vefxistyaosnis prologi or
ioginis uRrmes meditacias mogvago- mijnurobaze gvesaubreba _ erTi maT-
nebs, vidre _ raindis moqmedebas. sx- gani _ kerZod _ `pirveli mijnuro-
vaTa Soris, brZenis mWvreteloba da ba~ _ esaa `saRmrTo~ _ sxvagvarad rom
mijnuris ukiduresi `koncentracia~ vTqvaT, RmerTis Wvreta sulieri
mijnurobis saganze Zalian zustad varjiSis meSveobiT. magram meore ti-
aqvs Sedarebuli erTmaneTTan gulan- pis mijnurobac, aseve, garkveuli
Saros mefes: azriT, sulieri varjiSia _ esaa pirve-
li mijnurobis `baZva~, misi analogia.
mefe brZanebs: `ra SevignaT, mas `SoriT bneda~ da `kvdoma~, `soflis
guli Cveni raT ixsnebis? Tmoba~ axasiaTebs. ase rom, rogorc
ama orTa kidegani azri ara ukve aRvniSneT, mTeli vefxistyaosani
ar iqmnebis: sxva araferia, Tu ara am `SoriT
an visime mijnuria, bnedisa~ da am Taviseburi preparatio ad
sayvareli egonebis, mortem-is naratiuli gaSla.
misgan kide arvisad scals, sazogadod, Tanamedrove kultur-
veRarca vis eubnebis. as yvelaze Zalian swored mijnurobis,
rogorc sulieri varjiSisa da sruli-
anu aris brZeni vinme, maRali ad garkveuli kulturuli instituci-
da maRlad mxedi is gageba uWirs. problema swored Cve-
arca lxini lxinad uCans, ni sakuTari (axali _ modernuli) kul-
arca Wiri zedazedi; turis ZiriTadi stereotipebia: Cven-
viT zRapari, asre esmis ubedoba, Tvis siyvaruli romantikul afeqtsa
Tunda bedi, da seqsualur praqtikas Soris imyofe-
sxvagan aris, sxvagan frinavs, ba. sxvagvarad rom vTqvaT, Cven ver
goneba uc viTa tredi. warmogvidgenia, rom afeqts SeiZleba
hqondes etiketi, radganac etiketi
rogorc vxedavT, brZenisa da mij- Tanamedrove kulturaSi racionalur
nuris garCeva TiTqmis SeuZlebelia _ qcevas _ wesrigs ukavSirdeba, afeqti
mijnuroba, rogorc sulieri varjiSi ki iracionaluri da uwesrigoa. racio-
saguramo 2(13). 2016 w.

da brZenis mWvreteloba gareSe naluri qceva Sedegze orientacias


damkvirveblis TvalisaTvis TiTqmis gulisxmobs. romantikuli afeqti
erTnairad gamoiyureba. magram, aqve CvenTvis gasagebia, radganac is `upa-
unda aRvniSnoT, rom es gareSe dam- suxo vnebis~ gamoxatulebaa. am vnebis
kvirvebeli (am SemTxvevaSi _ gulanSa- finali ki zRvruli saxiT verteris
ros mefe) im kulturis adamiania, sa- TviTkvlelobaa. verteris afeqtis me-
dac brZenis mWvretelobiTi cxovreba, ore mxare `saxifaTo kavSirebia~,
mijnuris cxovrebis wesi da poeziis romelic ase zustad aqvs aRwerili
(Sairobis) uzenaesi sagani erTmaneT- laklos. am or poluss Soris biurger-

40
ul-burJuaziuli ojaxia. ufro retu- moqmedeba TavisTavadi Rirebulebaa,
Sirebulad rom vTqvaT, romantikuli xolo pasiuroba da umoqmedoba _ yve-
afeqti salonsa da bordels _ XIX laze didi boroteba, an _ absolu-
saukunis am or umniSvnelovanes saja- turi borotebis Sedegi. 41
ro-privatul (gardamaval-mediaciur) akaki wereTelma Tavisi genialuri
instutucias Soris Tavsdeba, rogorc intuiciiT migviTiTa, rom tarielis
individualuri melanqoliisa da mar- `eTnonacionalur xasiaTSi~ mTavari
toobis erT-erTi varianti. aspeqti misi `umoqmedoba~ _ mWvrete-
arada, mijnuroba esaa _ siSmagis lobaa. oRond, cxadia, es XIX saukuni-
(afeqtis) etiketi _ sruliad garkveu- saTvis tipuri nacionalur-fsiqo-
li tipis sulieri (meditaciur- logiuri diskursiT gamoxata da mij-
WvretiTi) varjiSebi (`teqnikebi~). am- nuris rusTveliseuli mWvreteloba
itomac, verterisagan gansxvavebiT `qarTlelobad~ Targmna. misTvis (ro-
tarieli sulac ar apirebs Tavis mokv- gorc CvenTvis!) moqmedi gmiri avTa-
las. nestan-darejanis winaSec TviT- ndilia _ imereli `istoriuli~ baSi-
mkvlelobis aCrdili swored maSin aCukis arqauli (oRond, aseve, `imeru-
dadgeba, roca misi mijnuri moqmede- li~) oreuli.
bas gadawyvets, rac Tanamedrove Sede- arada, ratom hqvia poemas vefxis-
gze orientirebuli algoriTmidan ga- tyaosani? _ imitom rom poemis gmiri
momdinare sruli absurdia! swored swored tarielia, rogorc mijnurisa
amitom, CvenTvis tarieli araa vefx- da mijnurobis qrestomaTiuli xati.
istyaosnis mTavari gmiri _ gmiri xom rogorc ukve aRvniSneT, tarieli il-
Tanamedrove kulturaSi mxolod mo- ustraciaa mijnurisa da mijnurobis
qmedi, aqtiuri subieqtia. arada, tari- im etiketisa, romelic vefxistyaosnis
eli ar moqmedebs! maSin, roca CvenTvis prologSi detalurdaa `gawerili~.

saturni da melanqolia

zaza SaTiriSvili. vefxistyaosnis hermenevtikisTvis


mo, zualo, momimate cremli cremlsa, Wiri Wirsa,
guli Savad SemiRebe, sibnelesa mimec xSirsa,
Semomyare kaeSani, tvirTi mZime, viTa virsa,
mas uTxar, Tu: `nu gaswirav, Senia da SenTvis tirsa~.

klibanskis, panofskisa da zaqslis gamomdinare, TiToeuli xasiaTi ko-


ukve klasikuri naSromi `saturni da relaciaSia welawidis oTxi droidan
melanqolia~ TvalsaCinod migvi- romelimesTan, aseve, _ Sesabamis
TiTebs, rom e.w. oTxi `humoris~ anu planetasTan da ferTan. kerZod, ma-
xasiaTis _ temperamentis _ Teoria galiTisaTvis, planeta kronosi (sat-
jer kidev antikur kulturaSi Camoy- urni) dakavSirebulia Sav naRvelTan
alibda (R. Klibansky, E. Panofsrky,F. Saxl. _ melanqoliur (melaina khole, Zv. berZ.)
Saturn and Melancholy. Studies in the History xasiaTTan da SemodgomasaTan.
of Natural Philosophy, Religion, and Art. New saSualo saukuneebis qarTul kul-
York, Basic Books, 1964. XVIII, gv.3-15..) am turaSi (iseve, rogorc dasavlur saSu-
Teoriis Tanaxmad, sxeulSi sisxlis, alo saukuneebSi) oTxi temperamentis
flegmis, yviTeli an Savi naRvelis es berZnul-romauli Teoria arabuli
dominireba ganapirobebs oTxi xasi- traqtatebis wyalobiT gaxda cnobili.
aTidan (temperamentidan) romelimes ramdenime maTgani, daaxloebiT, XI-XII
_ Sesabamisad, flegmatur, sangvini- ss.-ebSi qarTul enaze iTargmna kidec
kur, melanqolikur da qolerikul _ davasaxeleb yvelaze ufro popu-
temperamentebs. aqve unda aRiniSnos, laruls, romelsac `etlTa da SvidTa
rom, SexedulebaTa amave sistemidan mnaTobTaTvis~ ewodeba. aRniSnuli
traqtatis Tanaxmad, zohals (zualis) zoal – uzenaesi varskulavi (cTo-
Semdegi Tvisebebi miwereba: milTagani). zoal arabulad ewodeba.
caTagan misi ars meSvide ca¡; queya- ese ars kronos, anu saturna. amasa aR-
mosavleTisa moleqseni sevdianTa es
42 nisa nawilTagan misi ars pirveli qu-
eyana¡; dReTagana mis ars SabaTi dRe; igi kaeSanisa meqonTa da guliTa ur-
RameTagan misi ars oTxSabaTis Rame; veulTa varskulavad etlad maTda, anu
ferTagan mis ars Savi; mamali ars; mwuxarebisa mimcemad ityvian. zoals
astronomosni aRmosavleTisani ityvi-
Studiebi

asoTagan garegani misi ars yuri mar-


an, romel feri misi dia brwyinvale
juena¡; diad havi; dRisa¡ars; buneba¡
iyos, aramed mobnelo da amisaTvis sev-
mis grili da xmeli; gemoTagan misi mWa- dianTa da mwuxareT xaraktirisa mice-
xe da ugemuri; saWurveli misi kue- masa misgan ityvian. Zvelni amaT Svid-
rTxi. (etlTa da SvidTa mnaTobTaTvis, Ta cdomilTa, viTarca meÖoloRia
red. a.SaniZe. Tbilisis saxelmwifo gvaswavebs, uwodebden RmerTebad da
universitetis gamomcemloba, 1975gv. amisaTvis TviToeulsa xaraktirsa
38). kacTasa amT mier hgonebdnen mocemasa.
amave dros, unda SevniSnoT, rom amisaTvis etlad, anu sved kacTa sax-
mocemul traqtatSi arsad Cans Sesa- elsdebdnen. (Teimuraz bagrationi.
bamisi planetis, xasiaTisa feris ko- ganmarteba poema vefxistyaosanisa.
relacia weliwadis Sesabamissave Tb: mecniereba, 1960, gv.170).
drosTan. Tumca, vefxistyaosnis cit- oTxi xasiaTisa da astrologiur-
irebuli monakveTisaTvis es namd- qromul-sezonuri korelaciis konte-
vilad araa relevanturi sakiTxi. qstSi Cndeba cduneba: xom ar aris
asea Tu ise, astronomiul-astro- vefxistyaosanSi kidev ufro Rrma kav-
logiuri terminologia qarTul ena- Siri am tradiciul Sexedulebebsa da
ze, ZiriTadad, arabuli leqsikiTaa poemis siuJets Soris? xom ar warmoad-
warmodgenili: kerZod, zuali (zoha- genen vefxistyaosnis mTavari peso-
li) arabulad saturns aRniSnavs. is, naJebi am oTxi xasiaTis reprezenta-
rogorc ukve aRvniSneT, Sav ferTanaa cias?
korelaciaSi da kaeSans _ melanqo- Cveni azriT, poema ar iZleva amgvari
lias _ ganapirobebs. interpretaciis SesaZleblobas, amit-
samwuxarod, viktor nozaZes Tavis omac, nebismieri svla am mimarTu-
gamokvlevaSi `vefxistyasonis varskv- lebiT kidev erTi xelovnuri da daus-
lavTmetyveleba~ oTxi temperamentis, abuTebeli Teoriis safuZveli gaxde-
oTxi planetis, weliwadis oTxi boda, riTic isedac savsea rusTvelo-
droisa da oTxi feris es korelacia logia. Tumca, erTic unda aRvniSnoT:
aRniSnuli ara aqvs. Tumca, aqve unda vefxistyaosnis narativis hermenevti-
SevniSnoT, rom mas citirebuli aqvs ka da axsna oTxi xasiaTis WrilSi bev-
zaqslis erTi naSromi. samagierod am rad ufro saintereso da maxvilgo-
tradiciul SexedulebaTa sistemas nivruli iqneboda, vidre misi wakiTx-
kargad icnobs Teimuraz batoniSvili. va istoriul-nacionaluri da ezot-
vefxistyaosnis sakuTar ganmartebaSi erikul-Teosofiuri midgomebis Su-
is SeniSnavs: qze.
saguramo 2(13). 2016 w.

`ras mogviTxrobs vefxistyaosani?~


XIX sakunidan moyolebuli xSirad pasuxi gasca: tarieli, avTandili da
gvesmis xolme aseTi SekiTxva – `ras fridoni qarTuli nacionaluri xasi-
mogviTxrobs vefxistyaosani?~ aTis sami gamovlinebaa, romlebic,
akakim nacionalizmisa da naciona- erTi mxriv, gansxvavdebian erTmaneTi-
luri narativis poziciidan am SekiTx- sagan, magram Tan avseben erTmaneTs.
vas absoluturad erTmniSvnelovani kerZod, tarielSi akakim nacionaluri

42
xasiaTis aRmosavlur-qarTuli (`pasi- los or ukidures interpretaciaTa
uri~) aspeqti dainaxa, avTandilSi _ Soris moeqca: pirveli midgomis Tanax-
dasavluri (`imeruli~ _ `aqtiuri~), mad, vefxistyaosnis ambavi giorgi III-
xolo fridonSi _ `zRvispiruli~. sa da Tamaris periodis dinastiuri 43
ilia WavWavaZe, rogorc cnobilia, konfliqtebis asaxvaa _ radikaluri
daupirispirda am interpretacias da formiT es interpetacia gamoxata Tam-
nacionaluri xasiaTis miRma zogad- ar erisTavma; xolo meore midgomis
sakacobrio (misive terminologiiT) Tanaxmad, vefxistyaosani ezoteriku-
tipebi dainaxa. li codnis (saidumlo dafaruli in-
asea Tu ise, XIX saukunidan moyole- formaciis) gamoxatulebaa _ es pozi-
buli vefxistyaosnis ambavi (story) rus- cia zRvruli saxiT zviad gamsaxurdi-
Tvelologiis lamis centraluri sak- am gamoxata.
iTxi xdeba.: aris Tu ara vefxistyaos- arada, rogorc ukve vnaxeT, pasuxi
ani avTenturi _ `qarTuli~, Tu is zedapirzea _ vefxistyaosani esaa
`sparsuli ambavia~? am SekiTxvaze ori Sairoba mijnurobaze _ Tanamedrove
radikaluri pasuxi arsebobs _ erTi eniT rom vTqvaT, esaa saleqso ambavi
batoniSvil Teimuraz ekuTvnis (qar- (narativi) mijnurobis (siyvarulis
Tuli), meore _ niko mars (sparsuli). garkveuli formis) Sesaxeb. vefx-
da mainc ras mogviTxrobs vefxis- istyaosnis mTavari personaJi tarie-
tyaosani? lia _ swored amitom ewodeba poemas
zogadi pasuxi dRemde ase yalibde- vefxistyaosani. poemis saTauri Tavis
ba _ vefxistyaosani qarTuli nacio- TavSi Seicavs poemis ZiriTad ambavs _
naluri sulis, geniis an/da kulturis narativis `ras~ _ anu fabulas: poema
gamoxatulebaa (aq TiTqmis yvela in- mogviTxrobs mijnurobisa da mij-
terpretatori eTanxmeba erTmaneTs). nuris Sesaxeb. ar dagvaviwydes isic,
magram ras niSnavs es nacionaluri rom, sazogadod, Sairobis ZiriTadi
`suli~, `genia~, `kultura~ (da a.S.)? Temac mijnurobaa:

zaza SaTiriSvili. vefxistyaosnis hermenevtikisTvis


ras niSnavs am yvelafris erTad (an –
cal-calke) gamoxatuleba? ai, swored xams, meleqse naWirvebsa missa
aq Cndeba mniSvnelovani gansxvavebebi cudad ar abrmkobdes,
pasuxTa Soris. erTi uCndes samijnuro,
filologiurad ramdenadme nei- erTsa visme aSikobdes...
traluri pasuxi isaa, rom vefxis-
tyaosani qarTuli saliteraturo enis vefxistyaosani warmogvidgens mij-
erT-erTi umniSvnelovanesi reprezen- nurobis etikets da mogviTxrobs WeS-
taciaa. xolo is, Tu ramdenad aisaxa am mariti mijnuris _ tarielis _ mij-
teqstSi istoriuli an sxva tipis ko- nurobis ambavs. sxva danarCeni _ di-
liziebi, amaze pasuxis gacema rTulia. nastiuri koliziebi Tu saraindo Tav-
swored am sirTulis gamo vefxis- gadasavlebi _ emorCileba poemis Zir-
tyaosnis hermenevtika XX saukunis bo- iTad Temas.

vefx(v)i da merani: qarTuli kulturis metafizika


borxesi ityoda, rom TiToeul li- magaliTisaTvis, espanurenovani
teraturaSi arsebobs gansakuTrebu- literaturis wiaRSi aseTi xati Tu
li mxatvruli figura _ metaliter- figura aris wigni, romelic meta-
aturuli xati, romelSic CabeWdilia fiqciurobas gamoxatavs: don kixotis
ama Tu im saliteraturo enis ara mx- biblioTekaSi servantesis romani `ga-
olod mTeli kulturuli mexsiereba, latea~ inaxeba, saidanac gamomdinare-
aramed am mexsierebis yoveli momdevno obs is, rom don kixoti servantesis
_ momavali aqtualizaciac. mkiTxvelia, xolo Tavad servantesi
sakuTari nawarmoebis personaJia; mi- scendireba: swored amas akeTebs vaJa
gel de unamunos `nislSi~ unamuno Ta- Tavisi mTis meSveobiT (amitomac
vad Sedis sakuTar nawarmoebSi da uwuneben mas enas, arada ena aq arafer
44 Tavis mTavar gmirs sikvdiliT sjis; SuaSia!), xolo galaktionis mTeli
kortasari `parkebis usasrulobaSi~, poezia sxva araferia, Tu ara samSob-
ase gansajeT, mkiTxvels klavs, xolo los miRma svla-gaWra (`rom sxva sam-
wigni, romelic samyaroa da samyaro, Soblo ar gamaCnia, / rom es Tovlia
Studiebi

romelic wignia ukve Tavad borxesis Cemi samSoblo~; `magram samSoblos Zve-
Semoqmedebis umTavresi Temaa. li gzebiT veRar movagen / da ar maxs-
inglisurenovan literaturaSi amg- ovda mqonda igi, Tu momagonda~...).
vari figura, Tu meta-saxe, cxadia, savsebiT paradoqsulad, baraTaSvi-
scenaa _ scena, Teatri rogorc cxo- lis Semdeg rusTavelisa da guramiSvi-
vreba da cxovreba, rogorc scena _ lis figurebic ukve sxvagvarad ikiTx-
Seqspiridan dawyebuli da folkneriT eba _ pirvelis legenduri Tu meoris
damTavrebuli. realuri eqsoria-emigracia ukve
rac Seexeba germanul literatu- baraTaSvilis mernis ugzo-ukvlod
ras, aq mTavari xati _ eSmakTan dade- gadakargvis konteqstSi unda gaviaz-
buli kontraqtia, xolo frangul roT. filosofosi merab mamardaS-
literaturis mTavari Tema _ moli- vilic ki amave kulturul modelSi
eris `tartiufidan~ moyolebuli _ Tavsdeba _ Tavis `qarTul legendas~
niRbisa da realobis urTierTgam- is sxva (rusuli, franguli) enis wiaR-
ijvnaa: balzaki, floberi Tu prusti Si gamoTqvamda; da Tavad misi gardac-
swored am mudmiv `frangul~ motivs valebac moskovis aeroportSi amave
utrialeben. konteqstis meSveobiT ikiTxeba.
rusuli literaturisaTvis aseT miuxedavad imisa, rom saqarTvelo
metaliteraturul xatad brinjaos erT-erTi uZvelesi qristianuli civ-
mxedari iqca, rogorc petre I-is _ ilizaciaa, qarTlis moqceva me-4 sau-
evropeistisa da modernizatoris _ kuniT TariRdeba, bibliis sruli Tar-
meore, `bneli~, miTosuri mxare: brin- gmani qarTul enaze V_XI saukuneebSi
jaos mxedari, rogorc qaosidan kos- ganxorcielda, xolo liturgiis ena
mosis Semqmneli demiurgi _ uZrao- qarTuli ukve V saukuneSi gaxda, _
bisa da moZraobis, sicocxlisa da sakuTriv literaturis cneba qarTul
sikvdilis, namdvilisa da warmosaxu- kulturaSi iranuli literaturidan
lis miRma myofi figura. Semovida (XIII-XIV ss.). iranuli liter-
qarTuli literaturis mTavari me- aturidanve Semovida saliteraturo
tafizikuri personaJi, wesiTa da rig- Janrebisa da poetikis gagebac. aq, cxa-
iT, vefx(v)i unda gamxdariyo, rac bo- dia, unda aRiniSnos, rom Tavad iran-
rxess namdvilad aiZulebda am liter- ul literaturaSi literaturuli
aturis gacnobasa da wakiTxvas. magram refleqsia da praqtika arabuli lit-
es ase ar moxda _ Cveni literaturis eraturis gavleniT iwyeba, xolo ar-
mTavari figura fantastikuri ulayi abulSi literaturis konceptualiza-
_ merania. cia, Tavis mxriv, berZnuli kulturis,
saguramo 2(13). 2016 w.

mernis mamobili da naTlia, cxadia, kerZod, aristotelesa da misi poet-


mainc rusTavelia, magram am metalit- ikis zegavleniT moxda.
eraturuli xatis WeSmariti mSobeli, Sua saukuneebis qarTuli kultur-
ra Tqma unda, baraTaSvili gaxlavT. is mTavari paradoqsi isaa, rom re-
baraTaSvilis Semdeg merans daukav- ligiuri kanoni da saliteraturo
Sirda Cveni kulturis mTavari Tema _ kanoni heterogenuli warmoSobisaa.
samSoblos gadalaxva, usamSoblood sxvagvarad rom vTqvaT, XVIII saukunem-
(`ugzo-ukvlod~) gadakargva da saku- de qarTul kulturaSi religiuri
Tari konteqstidan radikaluri tran- kanoni qristianulia, xolo saliter-

44
aturo _ islamuri (arabul-iranuli). unaTesavdeba Tavis did winamorbedebs
Sua saukuneebis qarTuli litera- _ ovidiussa da dantes, romelTac
turis umTavresi teqsti SoTa rusTve- TavianTi eqsoria, aseve, poeturi med-
lis vefxistyaosania, romelic dRemde itaciis Temad aqcies. 45
qarTuli saliteraturo kanonis cen- daviT guramiSvili asrulebs qar-
tralur nawarmoebad miiCneva. vefx- Tul `grZel Sua saukuneebs~. 1801 wl-
istyaoani iseTive rols asrulebs qar- idan saqarTvelo nel-nela ruseTis
Tuli kulturaSi, rogorsac dantes imperiis nawili xdeba. xolo 1830-ian
La divina comedia _ italiurSi, servan- wlebSi ibadeba qarTuli romantizmi.
tesis don-kixoti – espanurSi, goeTes qarTuli romantikuli litera-
fausti – germanulSi... turis centraluri nawarmoebi, raRa
vefxistyaosani Sua saukuneebis sa- Tqma unda, nikoloz baraTaSvilis me-
raindo-samijnuri eposia. misi poeti- rania (1842w.) . es lirikuli leqsi,
ka iranuli epikuri poeziis paradig- romelic 9 strofisagan Sedgeba, Cve-
mebs misdevs (firdousi, nizami da a.S.), ni saliteraturo kanonis lamis
ideologia aristokratiul-monarqis- RerZad iqca. am nawarmoebis Sesaxeb
tulia, xolo Teologiuri beqgraun- calke visaubrebT, magram aq aRvniS-
di _ normatiul-qristianuli. teqst- navT mxolod Semdegs: baraTaSvilis
Si uxvadaa citatebi bibliidan, xolo lirikul Sedevrs ori mTavari inter-
ramdenime adgilas dionise areopage- teqsti aqvs – rusTavelis vefxis-
lis saxeliT cnobili teqstTa korpu- tyaosani da adam mickeviCis (1798-1855)
sis aluziebic gvxvdeba. farisi (Farys, 1928w.). aqve davsZenT
XIX saukunis 20-iani wlebidan qar- imasac, rom merani lirikuli subieq-
Tuli literatura mTlianad evropu- tis (lirikuli `mes~-s) `ugzo-ukvlo~
li tipis literatura xdeba da liter- swrafvas (`qrolvas~) da buneba/kul-
aturul process saqarTveloSi ukve turis CarCoebis (`bedis samZRvris~)
evropuli literaturuli mimarTu- gadalaxvis SeuZlebel, magram gmirul

zaza SaTiriSvili. vefxistyaosnis hermenevtikisTvis


lebebi da mimdinareobebi gansaz- cdas warmogvidgens. magram amis Sesax-
Rvravs. eb Semdeg!
Tumca, unda aRvniSnoT, rom me-18 me-19 saukunis meore naxevarSi
saukunis meore naxevarSi qarTul li- kidev sami mwerali gamoCnda, romelic
teraturas gamouCnda dasavluri po- qarTuli nacionaluri saliteraturo
eziis (kerZod, barokos poetikis) gav- kanonis, e.w `Svidkacas~ wevria _ ilia
lenis niSniT aRbeWdili Rrmad qris- WavWavaZe, akaki wereTeli da vaJa-
tianul-meditaciuri tipis poeti dav- fSavela. aqedan pirveli ori realis-
iT guramiSvili. guramiSvili liriko- tur mimarTulebas miekuTvneba, xolo
sia, romelic mistikuri mgrZnobelo- vaJa-fSavela neoromantikosia.
biTa da qristianuli alegorizmiT ilia WavWavaZe, upirveles yovlisa,
Zalian axlosaa wm. ioane jvrisas (san mainc sajaro inteleqtuali da poli-
xuan dela krusi, 1542-1591) mistikur tikuri figuraa, romelic dRemde
poeziasTan. is, amave dros, pirveli `eris mamad~ (rogorc italielebi
qarTveli poetia, romelmac Tavisi eq- ityvian, adre della patria) iwodeba.
soria-emigracia mZafri poeturi re- akaki wereTeli ki SesaniSnavi liriko-
fleqsiis Temad aqcia _ man cxovreb- si poetia. misi poeturi sintaqsi unak-
is udidesi nawili iZulebiT emigra- loa. garkveuli azriT, axali qarTuli
ciaSi gaatara da samSoblosgan Sors _ literaturuli enis CamoyalibebaSi
ukrainis qalaq mirgorodSi gardaicv- mas iseTive wvlili miuZRvis, rogorc
ala (swored im qalaqSi, romelic ni- puSkins _ rusuli saliteraturo enis
kolai gogolma amave saxelwodebis CamoyalibebaSi. rusul kulturaSi
krebuliT ukvdavhyo). eqsoriisa da arsebobs `puSkinamdeli da puSkinis
emigraciis niSniT daviT guramiSvili Semdgomi rusulis enis~ gageba. TiTq-
mis igive SeiZleba iTqvas akakis movlenaa XX saukunis qarTul liter-
SemTxvevaSi (es analogia grigol aturaSi. es mcire moculobis wigni
robaqiZes ekuTvnis). sul 86 leqss Seicavs, saidanac daax-
46 rac Seexeba vaJa-fSavelas, is sru- loebiT naxevari mainc Semdgomi Tao-
liad unikaluri movlenaa qarTul (da bis poetTaTvis misabaZ nimuSebad,
_ ara mxolod!) poeziaSi. man anti- xolo mkiTxveli auditoriisaTvis
kuri tragediisa da eposis paradigme- qrestomaTiul teqstebad iqca.
Studiebi

bi saqarTvelos mTaSi gadaitana. misi 1919 wlis poeturi krebulis erT-


poema `stumar-maspinZeli~ (1893w.) erTi centraluri leqsi lurja cx-
esaa, faqtobrivad, sofokles `anti- enebia. am leqsis mTavari interteqsti
gone~ – oRond gadatanili kavkasiis baraTaSvilis merani a. galaktioni
mTebSi, sadac ori mezobeli tomi erT- radikalurad cvlis interteqstis
maneTs eqiSpeba. narativi Tavidanve ZiriTad motivs _ merani gulisxmobs
wydeba eTnografiul egzotikas da transcendirebas, sazRvrebis gadal-
kosmiur ganzomilebas iZens, sadac axvas. miuxedavad imisa, rom mernis
erTmaneTs, hegelis dialeqtikis kva- qrolva usasruloa, esaa Seuqcevadi
ldakval (vaJa hegelis didi damfase- wrfivi moZraoba. merani metafizikuri
beli iyo), Temisa da ojaxis, zecisa da personaJia, romelic SeuZlebel gaT-
miwis, zogadisa da calkeulis kate- avisuflebas gamoxatavs, galaktionis
goriebi ejaxeba. lurja cxenebi ki wreze moZraoben _
XX sakunis pirveli 30-wleuli qar- esaa maradiuli gameorebis entropiu-
Tul kulturaSi modernizmis xanaa. li cikli. sasowarkveTili, magram
literaturul landSafts simbo- Rirseuli `uimedo imedis~ Jestis san-
listebi, futuristebi, dadaistebi acvlod aq `nel-Tbili~ unugeSobaa
da neoklasikosebi gansazRvraven. (`cremliT ar inameba samudamo bali-
gansakuTrebuli aRniSvnis Rirsia Si~). zeviT igivea, rac _ qveviT. amde-
galaktion tabiZe, romlis Semoqmede- nad, lurja cxenebis vertikaluri
baSi erTmaneTs erwymis rogorc sim- moZraobac maradiul wreze brunvaa,
bolisturi, ise – futuristuli da sadac `zeda~ da `qveda~ mxolod wmin-
neoklasicisturi elementebi. Tavisi da gansxvavebis maniSnebelia da sxva _
poeturi genealogiiT is axlosaa ba- arafris. leqsis ubadlo bgerwera,
raTaSvilTan, akakisTan, blokTan, romlis sxva enaze Targmna, faqtobri-
briusovTan da verlenTan. galaktio- vad, SeuZlebelia, fonetikur doneze
ni qarTuli nacionaluri saliter- gamoxatavs am maradiulsa da entropi-
aturo kanonis ukanaskneli klasiko- ul gameorebas, lurja cxenebis umi-
sia. misi CarTvis Semdeg kanonma sab- zno `grgvinva-grials~.
oloo saxe miiRo da mas `Svidkacas~ XX saukunis 60-iani wlebidan
uwodeben. rusTaveli, guramiSvili, saqarTveloSi iwyeba axali `postga-
baraTaSvili, ilia, akaki, vaJa da gala- laktionuri~ periodi. vefxvisa da
ktioni _ ai, aseTia qarTuli naciona- mernis literatura aSkara fragment-
saguramo 2(13). 2016 w.

luri saliteraturo kanoni. acias ganicdis, rac mTlianad eTanade-


galaktionis meore poeturi krebu- ba zogad evropul suraTs. mkiTxveli
li franguli saxlwodebiT Crâne aux auditoriac, aseve, fragmentirebu-
fleurs artistiques (1919w.) _ `Tavis qala lia. aRar arsebobs saliteraturo
artistuli yvavilebiT~ _ (krebulis konsensusi axal kanonikur avtorebze.
saxelwodeba, cxadia, bodleris sax- nacionaluri saliteraturo kanoni
elganTqmul Les Fleurs du mal-Tan gvag- ukve mTlianad warsulis kuTvnilebaa.
zavnis) _ gadauWarbeblad SeiZleba drodadro adgili aqvs am warsulis
iTqvas, rom yvelaze mniSvnelovani gadafasebis calkeuli cdebsac. Cemi

46
azriT, nacionaluri kanonis demonta- baraTaSvili Segnebulad mimarTavs
Ji mxolod drois ambavia. am kanonikuri teqstis erT centra-
dabolos, meranSi gmiris sikvdili lur pasaJs, sadac rusTavelis epikuri
gaiazreba, rogorc `gzis gakvalva~ poemis erT-erTi mTavari gmiri avTa- 47
momavali TaobisaTvis. nawarmoebis ndili megobris dasaxmareblad mi-
mTavari gzavnili eTnokulturuli da eSureba (baraTaSvilis leqsSi trans-
imperiuli instituciebidan liriku- formirebuli saxiT gvxvdeba `moZmis
li gmiris sruli transcendirebaa. daxmarebis~ es motivi). magram avTa-
nawarmoebis finalSi xdeba romantiku- ndilma icis, rom ucxoeTSi daRupvis
li landSaftis (bunebis sfero) mTli- SemTxvevaSic ki mas moigonebs da
anad dacarieleba da kulturul-so- daitirebs misi suzereni-mefe da rac
cialuri kavSirebidan amovardna. Tu mTavaria _ wuTisoflis mier gawirul
ra aris am transcendirebis miRma, kacs `RmerTi ar gawiravs~. baraTaSvi-
nawarmoebSi ar Cans. Rirebulia Tavad lis meranSi gmiri amas mTlianad mok-
transcendirebis _ gadalaxvis es lebulia. erTaderTi rac rCeba isaa,
aqti. rom `ganwirulis sulis kveTeba~ _
meranSi kidev erTi ramaa waSlili _ transcendirebis uimedo aqti _ mainc
kavkasiuri qronotoposi. rogorc darCeba, rogorc magaliTi-paradigma
cnobilia, baraTaSvilma Tavisi Se- STamomavlobisaTvis. es, garkveuli
devri sakuTari biZis _ ilia orbeli- azriT, SeiZleba gavigoT, rogorc
anis _ Samilis mier datyvevebis Sem- uimedobis-miRma-imedi.
deg dawera. werilSi, romelsac is rac Seexeba fariss, adam mickeviCis
Tavis meore biZas grigol orbelians am SedevrTan gvagzavnis qrolvis mo-
ugzavnis, baraTaSvili aRniSnavs _ `ai, tivi (poloneli poeti beduinis qrol-
ras fiqrobs poeti ilikos nacvlad~ vas warmogvidgens) fantastikuri cx-
(rusul enaze), rasac mosdevs Tavad enis (am SemTxvevaSi _ farisis) saxeli,

zaza SaTiriSvili. vefxistyaosnis hermenevtikisTvis


leqsi. rom ara es werili, Cven merans polimetria ( farisSi kidev ufro
verasdros davukavSirebdiT kavkasi- mravalferovani, vidre _ meranSi ),
ur qronotoposs. TiTqmis analogiuri refreni, romel-
Cven ukve aRvniSneT, rom baraTaSvi- ic, aseve, cxenisadmi mimarTvas war-
lis Sedevris umTavresi interteqste- moadgens (`iqrole, Cemo TeTrfexeba
bi vefxistyaosani da mickeviCis fari- mfrinavo...~) da sxv.
sia. vefxistyaosnidan baraTaSvilma Tumca, baraTaSvilis lirikuli Se-
aiRo Tavad sityva `merani~, agreTve, devrisagan gansxvavebiT, mickeviCis
samSoblodan wasvlisa da tragikuli farisi bolomde xazgasmulad `orien-
(rusTvelTan mxolod SesaZlo!) aRsas- talisturi~ rCeba: lirikuli gmiris
rulis motivebi (kerZod, avTandilis _ beduinis sikvdili `orientaluri
anderZidan da nestanis werilidan). nirvanis~ niSniTaa aRbeWdili. baraTa-
aqedanvea `yoranTa dasayivarad darCe- Svili mickeviCis interteqsts radika-
nis~ Temac. amave dros, vefxistyaosan- lurad cvlis _ mernis qrolvas mas-
Tanve gvagzavnis metruli monacvle- Tan `bolo~ ara aqvs _ is principulad
obis suraTic _ rogorc cnobilia, dausrulebeli da usasruloa.
vefxistyaosanSi maRali da dabali Sai- maSasadame, merani esaa _ radika-
ri erTmaneTs enacvleba, aseve, meran- luri dacileba yvelaferi imisagan,
Sic monacvleobs 14-marcvliani da 20- rac Zvirfasia: satrfo, megobrebi,
marcvliani metrebi, rac 9 strofis ojaxi, samSoblo _ es yovelive sab-
manZilze qrolvis ritmul zigzags, olood da Seuqcevadad ikargeba. `be-
Tavisebur `prosodiul galops~ mog- dis samZRvari~ sxva araferia, Tu ara
vagonebs. sazRvari `sakuTarsa~ da `sxvas~ Soris,
e. i. is, rac gamoyofs da ganasxvavebs merani radikalur transcendire-
mSobliur landSaftsa da cremls bas gamoxatavs. risgan transcendire-
`ucxo~ landSaftisa da ciuri cvaris- bas? upirveles yovlisa, sakuTari
Tavisagan, sakuTari kulturisagan.
48 agan _ `bedis samZRvari~ warmoadgens merani esaa nacionaluri, kavkasiuri
gansxvavebas `sakuTar~ _ `sakuTre-
da imperiuli konteqstebisagan gaTa-
biT~ ekonomikasa da `kargviT~ ekonomi- visuflebis usasrulo da dausrule-
kas Soris. is, vinc gadalaxavs am sazR- beli cda _ swored am konteqstebis
Studiebi

vars, xdeba (da)kargviTi ekonomikis erTobliobaa `Savi bedi~, xolo `bedis


`msxverpli~ _ amitomac gavrcelda samZRvaris~ gadalaxva _ am konte-
`kargviTi~ ekonomika baraTaSvilis qstebis dacarieleba da waSla.
biografiul `teqstzec~ _ dawyebuli rogorc ukve aRvniSneT, merani gax-
realuri `gadakargviT~ ganjaSi, ucxo da qarTuli kulturis matrica _
modeli, romelsac TiTqmis ugamonak-
toposSi sikvdiliTa da arqivis umete-
lisod ama Tu im formiT (zogjer
si nawilis dakargviT damTavrebuli. sruliad deviaciuriTac ki!) misdevs
`kargviTi ekonomika~ dagvirgvinda ba- Cveni kulturis lamis yvela mniS-
raTaSvilis dagerotipuli gamosax- vnelovani warmomadgeneli Tu mim-
ulebis saboloo dakargviT. dinareoba.



48
istoriuli esei

49

rostom CxeiZe

samyaro Cingizis embazSi


jek uezerfordi da Cven gamqrali suldes molodinSi

ucnaurad gaismoda is striqonebi, mRelvarebani gadavlila.


jefri Cosers `kenterberiul moTx- da inglisel epikoss odnavadac
robebSi~ rom Caewera da monRolTa araferi zRudavs, iyos miukerZoebel-
winamZRolis _ Cingiz yaenis _ qeba- ic da istoriuli TvalTaxedviT gam-
Taqebad warmodgeboda, literatu- zomic am pirovnebis samxedro-saxelm-
rul formulaSi Cawurul diTiram- wifoebrivi karierisa.
bad: saerTo istoriuli xedva maincd-
amainc didad ar afasebda Cingiz yae-
did mbrZanebels nis moRvaweobasa da adgils sakaco-
Cingiz yaeni erqva, brio cxovrebis mdinarebaSi, pirsisx-
mTel samyaros mosdeboda liani jalaTis StrixebiT amkobda mis
visi didebac portrets da im dauSretel energiasa
da arvin iyo cisqveSeTSi da Sinagan Zalas, rasac aravin uaryof-
misi badali. da, borotebis samsaxurSi daxarju-
lad miiCnevda.
jefri Coseri ara yofila Cingizis magram ager Coseris istoriuli xe-
karis poeti, mbrZaneblis saxotbod am dva gamocalkevebia saerTo Sefasebas
pativsa Tu Tanamdebobas ganewyo. da mouridebladac gamouxatavs saku-
arc misi Tanamedrovea, msoflio Tari Sexeduleba, romelsac jek
asparezze mis uecar SemoWrasa da uezerfordi epigrafad waumZRvareb-
qariSxalTa gamowveva-datrialebas da biografiul romans `Cingiz yaeni da
rom aRetaca erTbaSad da wamieri axali samyaros dabadeba~, Cvens si-
efeqtis gavleniT gaemetebina esode- namdvileSi qarTul biografiul cen-
ni qeba: arvin iyo cisqveSeTSi misi bad- trs rom unda gaexsna gza misTvisac
alio. (mTargmneli xaTuna xabuliani).
sakmao dro gasula Cingiz yaenis STambeWdavi saTauria!..
triumfidan `kenterberiuli moTxro- oRond... egeb uzomod gadametebu-
bebis~ Seqmnamde. li?
uecari STabeWdileba sadRac Cak- Cingiz yaeni da... axali samyaros da-
argula. badeba?
Cingiz yaeni da... sulis Semoqmedi? axali sivrce unda gadaeSala mis Tval-
arada, Turme... win da manamde sruliad gauTval-
mTavaria, monRolTa kvalis devnas iswinebel intensiur kvleva-ZiebaSi
50 Sedgomodi biografosiviT da... Tanda- Caeyuryumelavebina, da xuTi wlis gan-
Tan sacnauri gaxdeboda es TiTqosda mavlobaSi im siRrmeebSi etrialebina.
sruliad daujerebeli kavSiri, bi- kvleva kvlevad da jek uezerfor-
ografosiviT, mogzaurobas 1990 wels di cnobiswadiliT adevnebda Tvals
istoriuli esei

rom daiwyebda buriatidan, cimbiris didi xnis nanatri Tavisuflebis mop-


monRoluri nawilidan da gaagrZeleb- ovebiT aRtacebul monRolebs, bed-
da ruseTSi, CineTSi, monRoleTSi, nierebisagan adgils rom ver pou-
uzbekeTSi, yazaxeTSi, tajikeTSi, yir- lobdnen da ukve SeeZloT _ ucxo
gizeTsa da TurqmeneTSi. da mTeli dampyrobelTa saukunovan batonobas
zafxuli gauyveboda Turqul tomTa TavdaRweulT _ TavianTi didi wi-
migraciis uZveles gzas, romelmac isi- napris, Cingiz yaenis, pativsacemad ze-
ni mSobliuri monRoleTidan bosniaSi imi gaemarTaT.
miiyvana. Semdeg Zveli imperiis saz- ra gasakviria, rom misi saxeli ko-
Rvrebs zRvis gziT dauyveboda da merciuli miznebisTvisac gamoeyene-
daaxloebiT marko polos marSruts binaT da, aramcTu araerTi popularu-
gaimeorebda _ samxreT CineTidan vi- li simRera miZRvnoda, aRebeWdaT
etnamSi Cavidoda, mere malakis srut- aryis boTlebzec, Sokoladis fileb-
is gavliT indoeTsa da sparseTis sa Tu sigaretis kolofebzec, magram...
yuris arabul qveynebamde miaRwevda, _ istoriisTvis Cingiz yaenis per-
iqidan ki veneciaSi moxvdeboda. sona mainc saidumloebiT moculi rCe-
misi kvleva eZRvneboda momTabare boda, rogorc misi suli gauCinarda
xalxTa rols msoflio vaWrobasa da budisturi monastridan, aseve gaqra
CineTisa da evropis damakavSirebeli da daikarga misi saxe istoriografi-
abreSumis gzis istoriaSi. am gzaze isTvis.
moinaxulebda arqeologiuri gaTxre- rodis da rogor unda gauCinarebu-
bis adgilebs, dawyebuls pekinis akrZa- liyo misi suli mTvaris mdinaris piras
luli qalaqidan, Sua aziis gavliT, mdebare Sanxis budisturi monastri-
stambolis topkapis sasaxlemde. dan, sadac erTguli lamebi saukunee-
am xangrZlivi mogzaurobisas, bib- bis ganmavlobaSi icavdnen da Tavs ev-
lioTekebsac rom Seajerebda da arc lebodnen?
samecniero konferenciebs gamotoveb- 1937 wels sabWoTa xelisufleba
da, ra gasakviria, uzarmazari infor- sastik samxedro kampanias rom gamar-
macia daegrovebina, Tumc... imdens Tavda monRolTa kulturisa da re-
mainc ver Seityobda, rasac eloda. ligiis winaaRmdeg da 30 000-mde mosax-
miuxedavad ukmarobis grZnobisa, les Seiwiravdnen, viRac gaaparebda
mainc miaCnda, rom misi kvleva dasas- Cingiz yaenis suls monastridan da
ruls uaxlovdeboda da 1998 wels mon- dedaqalaq ulan-batorSi gadamalav-
RoleTs rom estumreboda, Cingiz yae- da, saidanac is samudamod gaqreboda.
saguramo 2(13). 2016 w.

nis samSobloSi mokle Semajamebeli suls da _ icavdnen da Tavs evle-


eqskursia hqonda ganzraxuli. bodnen?
es is etapia monografiis Seqmnis suls da _ malulad gaaparebdnen?
procesSi, yvela wvrilmanis moZieba- momTabare meomarTa adaTi gaxl-
dazustebas rom eswrafi, Torem arse- daT, Sua aziis ukidegano stepebze
biTad yvelaferi moTavebulia da im saukuneobiT etarebinaT sulis alami
wvrilmanebs kidec rom Seelio, naS- _ sulde, saukeTeso ulayis Zuisagan
roms ara daakldeba ra. rom kravdnen konad da Subis tarze,
magram moulodnelad eqskursias buniks qvemoT amagrebdnen. rodesac

50
meomari banaks dascemda, iurTis Sesas- gram jek uezerfordi irwmuneba: ara,
vlelTan, miwaSi Caasobda suldes, is man TviTonve gamoWedao, _ da am su-
rogorc Tavis gerbsa da Tilismas. liskveTebiTac ganmsWvalavs Txrobas,
monRolebs swamdaT, rom kavSiri gmirs antikuri tragediebis person- 51
meomarsa da suldes Soris imdenad aJad rom warmosaxavs, aramarto gare-
mWidro iyo, rom patronis suli gar- momcvel sinamdvilesTan, aramed be-
dacvalebis Semdgom samudamod gada- diswerasTan Serkinebuladac, Coseris
inacvlebda am Zuis konaSi. aRmtaci striqonebis gaxseneba maleve
swamdaT, rom vidre meomari cocxa- rom unda Canacvldes kontrastuli
li iyo, sulis alami patronis beds foniT _ am biWis dabadebasa da bavS-
iziarebda, sikvdilis Semdeg ki mis su- vobas gana visTvis SeiZleba efiqrebi-
lad gadaiqceoda. na, odesme Tavisi sulis alams iqonie-
mokvdavi sxeuli swrafadve Seer- bs da am alams... msoflio gzebzec gaiy-
Tvoda bunebas? olebso?..
samagierod, suli mudmivad cocx- bavSvi xom izrdeboda tomSi gamefe-
lobda cxenis ZuaSi da STamomavlobas buli ukiduresi Zaladobis garemoSi,
didebul warsuls Seaxsenebda. sadac mkvleloba, adamianis motaceba
da raRa unda Tqmuliyo Cingizis da damoneba Cveulebrivi ambavi gaxl-
sulis alamze, ager ingliseli epiko- daT. rogorc gaZevebuli ojaxis pirm-
sic rom dasturs dascemda misi saxis Sos, TemurCins sasikvdilodac gaime-
amaRleba-gadiadebas: aravin iyo cis- tebdnen da stepebSi datovebdnen, da
qveSeTSi misi badalio, _ epikosi, vis amitomac jer kidev mcirewlovans
saxelsac uiliam Seqspirisa da jon mouxdeboda uamrav adamianTan Sexve-
miltonis gverdiT ixsenieben, misi dra.
`kenterberiuli moTxrobebis~ amet- sistemuri ganaTlebis miRebas vin
yvelebas ki TavTavis enaze yvela eri Civis, daundobeli cxovreba adreve
eswrafis, vinc civilizebulad miiC- aziarebda qveynad yvelaze mZafr ad-
nevs Tavs. amianur miswrafebebs _ vnebas, am-
da yvela aRmoaCens ganTqmul epos- biciasa da sisastikes.
Si monRolTa mbrZaneblisadmi aRvle- bavSvobaSi moklavda Tavis ufros
nil diTirambs. naxevarZmas.
XVI saukuneSi Cingiz yaenis erT- mere tyved Cauvardeboda mowi-

rostom CxeiZe. samyaro Cingizis embazSi


erTi STamomavali aagebda monasters naaRmdege toms, xundebs daadebdnen,
sagangebo misiiT _ iq unda daecvaT da magram gadarCeboda da tyveobidan
SeenaxaT Zvirfasi sulde. Tavdaxsnasac SeZlebda.
iq gadaitanda qarbuqsa da Weqa-qux- SimSilis, tyveobisa da ymobis dam-
ils. amcirebel garemoSi unda dawyebu-
dampyroblur da samoqalaqo omebs. liyo misi grZeli gza Zalauflebisak-
da es imitom, rom budizmis yvi- en, vidre misi piradi miznebi da sur-
TelqudianTa seqtis aTasze meti beri vilebi sulac walekavda msoflios.
daudgeboda damcvelad did alams, ma- wlidan wlamde zedized unda
gram mcvelebi veras gaawyobdnen XX daemorCilebina Zlieri mezoblebi,
saukunis totalitaruli politikis vidre monRoleTis stepebis uklebliv
winaSe _ berebs gaJletdnen da... su- yvela toms Tavis gamgeblobaSi mo-
lis alamic gauCinardeboda. aqcevda.
gangeba argunebda Cingiz yaens aseT ormocdaaTi wlis asakSi yvela udi-
beds, msoflio-istoriuli movleneb- desi dampyroblisaTvis brZolebi ukve
is SuagulSi rom moeqceoda da sulac gardasulia?
misi warmmarTveli Seiqneboda? Cingiz yaenis biografoss esec aRa-
TiTqos ritorikuli SekiTxvaa, ma- frTovanebs, rom misi gmiri sicocxlis
ukanasknel wuTebamde gamarjvebaTa moicavs ocdaaT qveyanas, sam miliar-
mosapoveblad mihyveboda sulis alams dze meti mosaxliT;
CineTis samefoebidan _ gobis udab- rom _ raoden saocaric unda iyos
52 nosa da yviTeli mdinaris midamoe- _ mTeli monRoluri tomi Sedgeboda
bidan _ TurqebiTa da sparselebiT daaxloebiT milioni kacisagan, ufro
dasaxlebul Sua aziis miwebamde, av- mcirericxovanisa, vidre zogierTi
RaneTis mTebidan mdinare indamde. Tanamedrove korporaciis muSaxelia;
istoriuli esei

aRtacebis gamosaTqmelad ki amou- da rom am milionisagan Seqmna man


wuravi madani da safuZveli egulebo- jari, romelSic iricxeboda asi aTa-
da da TvalsaCinoebisTvisac saxier samde meomari _ amdeni adamiani
Sedarebebsa da magaliTebs iSvelieb- Tavisuflad rom moTavsdeba Cveni
da, raTa mkiTxvelic aeyoliebina da epoqis did sportul stadionebze.
ganewyo im idumalebaSi SesaRwevad, biografoss nuTu dampyroblis Jini
Cingiz yaenis monumenturi saxeba rom aRitacebs, msoflio batonobis idea
aRZravda da msoflio-istoriuli mov- aRunTebs warmosaxvas da amitomac
lenebis fonze da mis kvaldakval yve- eTayvaneba did triumfators, sikeTi-
laze ukeT ikveTeboda. sa da borotebis miRma rom gaiazrebs
arada, rogor ar CavfiqrebodiT da mis pirovnebas? da TiTqos masTan er-
gagvesigrZeganebina: Tad damTvraliyos warmatebebiT, oc-
rom ocdaxuT weliwadSi monRolTa nebaSi kvaldakval rom mihyveba da
armiam ufro meti miwa da xalxi daipy- mkiTxvelsac ubejiTebs, Tu rogor aq-
ro, vidre romaelebma oTxi saukunis cia dapyrobidan dapyrobamde mon-
ganmavlobaSi; RolTa armiam brZola kontinenturi
rom Cingiz yaenma vaJebsa da Svil- masStabis movlenad da aTasobiT ki-
iSvilebTan erTad dajabna XIII sauku- lometrze gaSala, Sua saukuneebis
nis yvelaze mWidrod dasaxlebuli evropel raindTa mZime aRWurviloba
civilizaciebi; moZvelebuli rom gamoCnda Cingiz yae-
rom mis mier damarcxebul xalxTa nis axleburi sabrZolo taqtikisa da
da damorCilebuli qveynebis raodeno- strategiis fonze, da misi disci-
ba orjer aRemateba istoriaSi cno- plinebuli kavaleria koordinirebul
bili yvela sxva dampyroblis miRw- razmebad rom moZraobda, naklebadac
evebs; gaxlda damokidebuli TavdacviT
rom monRol meomarTa cxenebis nagebobebze, radgan brZolaSi mTavar
floqvebma wynari okeanidan xmelTa- iaraRad siswrafesa da moulodnelo-
Sua zRvamde yvela mdinarisa da tbis bas iyenebda. da masve unda daes-
wyali aaSxefa; rulebina galavanSemortymul qalaq-
rom imperia Tavis zenitSi gadaWim- Ta era. da swored Cingiz yaens unda
uli iyo 11-12 milion kvadratul mil- eswavlebina Tavisi xalxisaTvis sa-
ze, teritoriaze, romelic utoldeba brZolo kampaniis warmarTva aramarto
afrikis mTliani kontinentis far- warmoudgenel sivrceebze, aramed
Tobs da metia imaze, rac CrdiloeT warmoudgenlad xangrZlivi drois,
saguramo 2(13). 2016 w.

amerikas uWiravs SeerTebuli Stateb- wlebis, aTwleulTa ganmavlobaSi, ise,


is, kanadis, meqsikis, centraluri ame- rom misi ganuwyveteli omebis man-
rikisa da karibis zRvis kunZulebis Zilze monRolTa sul cota sami Tao-
CaTvliT, cimbiris Tovliani tundri- ba mainc Secvliliyo.
dan indoeTis cxel dablobebamde rom omebis mexotbea jek uezerfordi
gadatyorcniliyo, vietnamis brinjis da sxvas aras dagidevs?
naTesebidan ungreTis puris yanebamde, magram omebis moCvenebiTma apolo-
koreidan balkaneTamde, xolo Tan- giam TandaTan ukan unda gadainacv-
amedrove rukaze Cingiz yaenis imperia los, rodesac meti da meti TvalsaCi-

52
noebisaTvis moindomebs Cingiz yaenis aramed xelsac Segiwyobdnen, Tuki Se-
miRweva amerikis cxovreba-pirobebis gatyobdnen, rom sasicocxlod giRir-
magaliTze gaiazros. da maTi SenarCuneba.
maS biografosis kvalze Cvenc frTa ar moiTxovdnen Sengan gamonRole- 53
unda vkraT Cven-Cven fantazias da war- bas.
movidginoT, rom: da es rom swored ase gaxldaT, bi-
amerikis SeerTebuli Statebi Seeqm- ografosis Txrobis kvalze Tval-
na ara ganaTlebul vaWrebsa da mdidar naTliv gadaiSleba, is ki ara, Cingiz
plantatorebs, aramed... viRac uwig- yaenis mier wamowyebuli strategia da
nur monas. politikuri kursi unda dagvirgvineb-
ki magram, ranairad? uliyo CineTis dapyrobis unikaluri
ranairad da: gziTa da saSualebiT, qveynisa, romlis
pirovnuli qarizmisa da gambedao- damorCilebac martoden ZaliT _ anu
bis wyalobiT gaeTavisuflebina ameri- jariTa da iaraRis srulyofilebiT _
ka ingliselTa zegavlenisagan, gaeer- yovlad SeuZlebeli gaxldaT TviT mo-
Tianebina xalxi, Seeqmna anbani, daew- nRolTaTvis, radganac maTi meomrebi
era konstitucia, daewesebina sruli pirwmindad Caikargebodnen CinelTa
religiuri Tavisufleba, SemoeRo zRvaSi da ise gadaiylapebodnen, gonze
omis warmoebis axali sistema, Zleva- mosvlasac ver moaswrebdnen. da amit-
mosil jarTan erTad marSiT gaevlo omac xubilai xani, visac marTalia pa-
manZili kanadidan braziliamde da pis samxedro niWi ar gamohyveboda, ma-
mTels kontinentze gadaeWima Tavisu- gram gonierebiT ojaxSi yvelas aRe-
fal ekonomikur zonebze gamavali ax- mateboda, metad originalur gzas ga-
ali savaWro gzebi. moZebnida da ager kidec daipyrobda
da Tu aseTi kaci Cingiz yaeniviT da gaaerTianebda msoflioSi am yve-
aRemateboda adamianuri warmosaxvis laze mWidrod dasaxlebul uzarmazar
unars da TviT mecnierTaTvisac auxs- qveyanas.
nel gamocanad darCeboda, gana raRa ra SeiZleba yofiliyo misi aseTi
gasakviria. gamarjvebis saidumlo?
CamonaTvalSi sagangebo yuradRe- ra da: sazogadoebrivi azris osta-
bas iqcevs sruli religiuri Tavisu- turad marTva.
flebis da axali savaWro gzebis xsene- aaSenebda CineTis dedaqalaqs, da-

rostom CxeiZe. samyaro Cingizis embazSi


ba, ufro mainc, cxadia, religiuri Sem- irqmevda Cinur saxels da Camoayali-
wynareblobisa, Torem axali savaWro bebda qveynis marTvis iseT adminis-
gzebis gaxsna raRac uCveulobad ar traciul sistemas, CineTisaTvis ufro
gamoiyureba msoflio batonobisaken metad rom aRmoCndeboda sasikeTo, vi-
swrafvisas. dre TviTon Cinelebi SeZlebdnen _
ai, religiur TavisuflebasTan ga- diax, vidre TviT sunis dinastias moex-
dajaWvuli ki sul sxvagvarad war- erxebina.
modgeba, miTumetes, rom kargi iqnebo- ase iqceoda xubilai xani Cinel
da, Tuki biografosi aqve aRniSnavda qveSevrdomTaTvis aramarto misaReb,
dapyrobil xalxTa zne-Cveulebebi- aramed mimzidvel mmarTveladac.
sadmi monRolTa aseve savsebiT Semwy- mimzidveli gaxdeboda, aba, ra iqne-
nareblur damokidebulebas, gulwr- boda, rodesac TviTon gaCineldeboda
felsa da ara farisevlurs, loialo- da guliTa da suliT moufrTxilde-
bis niRabqveS am adaT-wesebis dasak- boda Cinur adaT-wesebs:
lavi dana rom aris xolme Casafrebu- mTavari isaa, rom igi moiqceoda ise,
li, monRolTa batonobis pirobebSi ki rogorc Cingiz yaenis aCrdili Se-
aramcTu araviTari saSiSroeba ar emu- agonebda, kacisa, biografosi udides
qreboda erovnul niSan-Tvisebebs, arqiteqtoradac rom moixseniebs,
masalad qvis nacvlad erebs rom iy- erT-erT udides Tavisufal savaWro
enebda da, mcire samefoebiT ukmayofi- zonad aqcevda, es ar ikmarebda eko-
lo, did qveynebad aerTianebda _ aR- nomikuri aRmavlobisaTvis, yvelas-
54 mosavleT evropis slavur samTav- Tvis rom ar Seemcirebina gadasaxade-
roebsa da qalaqebs did ruseTs dau- bi, xolo eqimebisaTvis, maswavlebleb-
qvemdebarebda; xolo aRmosavleT isaTvis sasuliero pirebisa da insti-
aziaSi, vidre sami Taoba Seicvleboda, tuciebisaTvis saerTodac gaeuqmebi-
istoriuli esei

samxreTiT SemorCenili CineTis sunis na.


dinastiis naSTebisa da manjuriis ju- unda SemoeRo mudmivi aRwera da Se-
rjenTa miwebis SerwymiT, rasac dae- eqmna pirveli saerTaSoriso safosto
mateboda dasavleTiT tibeti, gobis sistema.
udabnosTan mdebare tangutis samefo samxedro nadavli mTlianad unda
da aRmosavleT TurqmeneTis uiRurTa gaenawilebina ise, rom SesaZlo iyo
miwebi, Seqmnida CineTis Zlier saxelm- saqonelbrunviT ukanac ki dabrunebo-
wifos. da pirvandel mflobels.
sakuTar sazRvarTa gafarToebas- Seeqmna saerTaSoriso samarTali.
Tan erTad monRolebi daipyrobdnen _ TviTon ki aRiarebda maradiuli
da gaaerTianebdnen iseT qveynebs, lurji cis uzenaes kanons.
rogoricaa korea da indoeTi, dResac im dros, rodesac mmarTvelTa ume-
monRol dampyrobelTa mier dawese- tesoba sakuTar Tavs kanonze maRla
bul sazRvrebSi rom arian moqceulni. ayenebda, Cingiz yaens, kanonebze dayr-
monRolTa imperia daakavSirebda dnobiT, mmarTvelTaganac iseve unda
da gaaerTianebda araerT civiliza- moeTxova pasuxi, rogorc ubir mwyem-
cias da axal msoflio wesrigs dau- sTagan.
qvemdebarebda. srul erTgulebas Tu gamoiCendi,
Cingiz yaenis dabadebisas _ anu religiuri aRmsareblobis Tavisu-
1162 wels _ ras warmoadgenda samya- flebas aravin SegizRudavda.
ro? unda aekrZala wameba, magram wamoew-
Semdgars regionul civilizaciaTa yo mizanmimarTuli kampaniebi mZarc-
mTeli wyebisagan, romelTagan arc- velTa da mkvlelTa gasaJletad.
erTma ar icoda, ra xdeboda axlo sam- uari unda eTqva mZevalTa gacvlis
ezoblos miRma. tradiciaze da daenerga elCTa diplo-
veRar dagijerebia, magram iyo dro, matiuri imunitetis axali praqtika, da
rodesac CineTSi aravis smenoda evro- xelSeuxebloba mieniWebina im qveyneb-
pis Sesaxeb, evropaSi ki ara uwyodnen is despanTaTvisac, romelTa mimarTac
ra CineTze. arsaidan dasturdeba, rom mtrulad ganwyobiliyo anda oms war-
vinmes emogzauros evropidan CineTSi. marTavda.
da ai, dgeba 1227 weli _ anu Cingiz TiTqmis yvela qveyanaSi ngreviT da
yaenis aRsasrulis Jami _ da... aRmoCn- barbarosuli rbeviT rom iWrebodnen?
deba, rom isini dakavSirebulan dRem- magram es sastiki realoba erTbaS-
dec urRvevi diplomatiuri da komer- ad unda Secvliliyo kulturuli aR-
saguramo 2(13). 2016 w.

ciuli kontaqtebiT. zevebiT, saerTaSoriso vaWrobis ga-


monRolTa yaens unda daerRvia war- farToebiTa da didi teqnikuri Zvre-
momavlobasa da privilegiebze dafuZ- biT.
nebuli feodaluri sistema da Seeqmna evropaSi kontinentis aristokrat
pirovnul damsaxurebaze, erTgule- raindobas amoxocviT ki amoxocavdnen,
basa da miRwevebze damyarebuli axali magram CineTsa da muslimur qveynebT-
unikaluri wyoba. gariyulsa da usic- an SedarebiT am teritoriis saerTo
ocxlo savaWro qalaqebs abreSumis siRaribiT imedgacruebulni ukanve
gziT rom daakavSirebda da istoriaSi gabrundebodnen da Tavs aRar Seiwux-

54
ebdnen qalaqTa dapyrobiT, qveynebis imagrebda, raTa swrafad esriala
ZarcviTa an maTi SeerTebiT imperia- yinulze. da Tumc `monRolTa saidum-
sTan. lo istoria~ arsad ixseniebs cig-
evropa dazaralebiT nakleb rom urebs, magram erTi saukunis Semdeg 55
dazaraldeboda monRolTa Semosevis- monRoleTSi Casuli evropeli mogza-
agan, kulturul urTierTobaTa mxriv uri Tavis CanawerebSi sagangebod
garkveul upiratesobasac moipovebda. aRniSnavda am ucnauri nakeTobis arse-
am kontaqtebs ki xels Seuwyobdnen bobas, Cingizis meomrebisaTvis didi
evropeli vaWrebi, agreTve elCebi, samsaxuri rom gaewia _ sxva armiebisa-
romelTac monRoli yaenebi da evrope- gan gansxvavebiT, isini advilad gada-
li papebi da mefeebi ugzavnidnen erT- diodnen da ibrZodnen kidec gayinul
maneTs. mdinareebsa da tbebze.
axali teqnologiebi, codna da ko- ager Tund volga an dunai,
merciuli mogeba safuZvels daudebda romelnic evropelebs mtris Semose-
renesanss, romelic evropas xelaxla visagan Tavdacvis erT-erT saimedo
apovninebda Tavis pirvandel kultu- saSualebad egulebodaT, monRol-
rul elementebs, da rac ufro mniS- TaTvis upiratesobis momtani aRmoCn-
vnelovania, aRmosavleTidan miiRebda deboda. cigurebis wyalobiT maT See-
wignis sabeWd mowyobilobas, cecxl- ZloT weliwadis im dros, evropelebi
sasrol iaraRs, kompassa da saangari- omisaTvis nakleb Sesaferisad rom mi-
Sos. iCnevdnen, gayinuli mdinareebi cxen-
jek uezerfordi sagangebod da- dacxen gadaeqrolaT da pirdapir
imowmebda XIII saukunis ingliseli mec- qalaqis kedlebs miWrodnen.
nieris rojer bekonis mosazrebas: biografosi gansakuTrebul mniS-
_ monRolebi sabrZolo gamarjve- vnelobas mianiWebda Cingiz yaenis xas-
bebs unda umadlodnen aramarto iaTis im Tvisebas, rom mas arasdros
samxedro Zalis upiratesobas, aramed mouTxovia Tavis meomrebisagan, mis-
mecnierebis miRwevebsac. Tvis daxociliyvnen. omSi cdilobda,
raTa Tavis mxriv daerTo, rom: rac SeiZleba meti monRolis sicocx-
evropaSi praqtikulad yvelaferi le gadaerCina. gansxvavebiT istoria-
_ teqnika, brZolis xelovneba, tan- Si cnobili sxva generlebisa da imper-
sacmeli, vaWroba, sakvebi, xelovneba, atorebisagan, romelnic asobiT da

rostom CxeiZe. samyaro Cingizis embazSi


literatura da musika renesansis epo- aTasobiT jariskacs warbSeuxrelad
qaSi swored monRolTa gavleniT gar- agzavnidnen sasikvdilod, Cingiz yae-
daiqmna da ganviTarda. brZolis war- ni Tavisi nebiT erT mebrZolsac ar
marTvis axal formebTan, axal man- gawiravda.
qanebTan erTad Seicvala yoveldRi- yvelaze mniSvnelovan kanonad jars
uri cxovrebis wvrilmani aspeqtebic ras dauwesebda?
_ evropelebma daiwyes monRolTa qs- ras da: brZolis velze Tu mis gareT
ovilebis gamoyeneba, tunikebisa da monRol meomars ekrZaleboda lapar-
mantiebis magivrad ukve Sarvalsa da aki sikvdilze, Wrilobasa Tu gancdil
xalaTs icvamdnen, TiTebis nacvlad marcxze, radgan yaens miaCnda, rom amis
xemiT ukravdnen instrumentebze da fiqrsac ki SesaZloa cudi Sedegi mo-
suraTebsac sruliad axleburi sti- hyoloda. brZolis velze dacemuli
liT xatavdnen. da aRfrTovanebisa da megobrisa Tu mokluli jariskacis
mowonebis niSnad isinic axla ukve mon- gaxsenebas tabu edo. es yovelive niS-
RolebiviT `uras~ gahyvirodnen. navda, rom TviTeul monRol meomars
siymawvilisas momavali yaeni gay- unda ecxovra im rwmeniT, ukvdavi var
inul mdinareze TamaSisas _ monadire- da verasdros veraferi momerevao.
Ta msgavsad _ fexisgulebze Zvlebs gamouval yofaSi Cavardnils sic-
ocxlis ukanasknel wuTs ra unda eRo- dafaruli zedapiri da ankesi Caegdo,
na? an qedi moexara da eloca wminda mTa
maradiuli lurji cisaTvis eTxova burxan xaldunze, romelic sikvdilis
56 Semweoba. Semdegac iseve icavda, rogorc sic-
aRfrTovanebisa da mowonebis niS- ocxleSi.
nad evropelebic axla ukve mon- eqspedicia ise miuaxlovdeboda im
RolebiviT `uras~ gahyvirodneno... xorigs, rogorc deteqtivTa gundi
istoriuli esei

es SeZaxili `ura~ _ msWvalavs danaSaulis adgils.


biografosis Txrobasac, striqonebs megzurobas ki `monRolTa saidum-
Soris ise Zalumad rom iWreba, pirda- lo istoria~ uwevdaT.
pir aRniSnuls egeb aseTi mZafri Seg- Cingiz yaenis gardacvalebis Semdeg
rZneba verc moexdina mkiTxvelze. da misi biografiis umTavresi cnobebi
jek uezerfordi imitomac aZlevs erT-erT daaxloebul pirs rom Caew-
Tavs am aRtkinebis uflebas, rom... sx- era, erTi saukunis Tavze spars is-
vagvarad anki rogor unda Seegebo ax- torikoss raSid ad-dins am Canawereb-
ali samyaros dabadebas?!. isaTvis `monRolTa anbaniTa da idi-
es samyaro ki mis Tvalwin daibade- omebiT~ dawerili `WeSmariti qronika~
boda mas Semdeg, rac sul ufro kan- ewodebina da iqve gaefrTxilebina yve-
Tielad amoizideboda Cingiz yaenis la: es dokumenti mkacrad dacul sa-
axovani figura da is wauZRveboda im ganZurSi inaxeba da dafaruli da
bilikebze, saidanac axali samyaros gasaidumloebulia gareSeTaTviso.
Semoqmeds TviTve gaekvala gza, bil- monRolTa imperiis dacemis Semdeg
ikebze _ sulieradac da... savsebiT am saidumlo istoriis kvali gaqrebo-
realuradac, radganac sabWoTa im- da.
periis damsxvrevasTan erTad moiSle- da mkvlevarTa umetesoba mohyvebo-
boda xergilebi sagangebod daculi da mtkicebas: es teqstebi arc ara-
zonis irgvliv da ase gadaiSleboda sodes arsebula da is Cingiz yaenis sax-
mkvlevarTa da mogzaurTa Tvalwin elTan dakavSirebuli kidev erTi mi-
Cingiz yaenis samyaro iseTi, rogoric Tiao.
man datova. es adgili, Tavisi xelux- iyvnen is adamianebic, romelTac
lebeli bunebiT, unda gadarCeniliyo swamdaT am istoriuli qronikis arse-
msgavsad dakarguli kunZulisa, ro- boba, magram rwmena rwmenad rCeboda,
melsac XX saukunis teqnologiur is ki ara, `monRolTa saidumlo isto-
saSinelebaTa rkali icavda. misi erTi ria~ kidev ufro idumal viTarebaSi
nawili Caxergili iyo waqceuli xee- gauCinarebuliyo, vidre Cingiz yaenis
biT, gauvali buCqnarebiTa da gigan- saflavi.
turi lodebiT, meore nawils ki bolo rodesac XIX saukuneSi aRmoaCend-
rva saukunis ganmavlobaSi mxolod nen Cinuri ieroglifebiT daweril
mzveravi jariskacebi Tu estumrebod- teqsts pekinSi, mkvlevarebs asoebis
nen, da isic SemTxveviT. amocnoba ar gauWirdebodaT, magram...
es nakrZali miwa Cingiz yaenis cocx- sityvaTa wyobidan azris gamotana ki
saguramo 2(13). 2016 w.

al Zeglad aRiqmeboda. Zalian gauZneldebodaT, rakiRa teqs-


da jek uezerfordsac iseTi Seg- ti dawerili gaxldaT sagangebo ko-
rZneba uCndeboda, rom monRolTa be- diT.
ladi yovel wuTs SeiZleba gamoCenil- rogor gindoda gageSifra?
iyo mdinaris klaknilsa an mTis wverze. miTumetes, cnobiswadili Zalian
gamoCeniliyo, raTa kvlav daeca bana- gaizrdeboda, rodesac mecnierebi Se-
ki im miwaze, romelic uyvarda, isari Zlebdnen wakiTxvas im mcire Cinuri
etyorcna gaqceuli qurcikisaTvis, anotaciebisa, romlebic dokumentis
amoemtvria mdinare ononis yinuliT yovel Tavs axlda da migaxvedrebda,

56
rom teqstis Sinaarss uzarmazari mniS- Cveni qveyanac unda Sewirvoda _ da ki-
vneloba hqonda. naRam sabediswerodac, maT gamoCenas
da rCeboda xelnaweri kvlav da kv- JamTaaRmwereli RvTisgan movlenil
lav gauSifravi, vidre XX saukuneSi sasjelad rom miiCnevda CvenTa cod- 57
gansxvavebuli specialobis mqone pro- vaTaTvis, iseve rogorc `novgorodis
fesionalTagan Semdgari gundi mx- matiane~ rusTa codvebis zeciur pa-
olod erToblivi garjis wyalobiT ar suxad aRiarebda Cingiz yaenis meomar-
miakvlevda pasuxebs. Ta movlinebas.
ase TandaTanobiT Seakowiwebdnen am biografiuli romanis furc-
da aRadgendnen istorias imdenad zed- lebzec Cndeba is tragikuli epizodi
miwevniT, ramdenadac amis saSualebas Cveni warsulisa, pirvelad rom unda
maT xelT arsebuli cnobebi miscem- SevjaxebodiT monRol meomrebs, ufro
daT. ase amoizrdeboda `monRolTa ki _ maT mzverav razms. 1221 wels sub-
saidumlo istoriis~ kvlevis kvalda- udai da jebe _ gavleniani mxedarT-
kval rva saukunis ganmavlobaSi xe- mTavarni _ xvarazmis sulTnis devni-
luxleblad SenarCunebul teritori- sas kaspiis zRvas Semouvlidnen, sulT-
aze mogzaurobidan jek uezerfordis nis sikvdilis Semdeg ki nebarTvas mi-
biografiuli romanic `Cingiz yaeni da iRebdnen, gzas gahyolodnen da enaxaT,
axali samyaros dabadeba~, romlis fi- ra iyo CrdiloeTiT. da swored aq unda
nalSic biografoss dananeba unda wawydomodnen `patara qristianul sax-
gamoeTqva, rom istoriis udides moR- elmwifos, saqarTvelos, romelsac
vaweTa cxovrebiseuli gza da memkvi- giorgi IV marTavda~.
dreoba erTi wignis furclebze vera da gviambobs uezerfordi, rom:
Tavsdeba, da mwaredac Caecina: maTi jebe Tavis dumans brZolaSic ki Car-
qmedebani sagareubno matarebelTa mi- Tavda, raTa qarTvelTa Zala gamoeca-
mosvlis darad regularuli da da. saqarTvelos, romelsac saukuneo-
winaswar gansazRvruli verc iqnebao. biT uxdeboda brZola musliman me-
umniSvnelovanes istoriul movle- zoblebTan, unariani, disciplinebuli
nebs ra sCveviaT, metadre maSin, rode- profesiuli jari hyavda, sakuTar
sac uecrad da warmoudgeneli sim- miwa-wyalze rom moqmedebda da Zalze
Zlavris talRasaviT movardebian? mokle droSi saTanadodac moemzade-
ra da: aseve moulodnelad da Tan- boda monRolTa dasaxvedrad, ise,

rostom CxeiZe. samyaro Cingizis embazSi


daTanobiT unda moeqcnen kalapotSi rogorc aqamde Turqul da muslimur
da Tanabrad, Tumc iseTive ZaliT gan- armiebs egebeboda. jebes meomrebi
viTardnen. mTavaria, rom erTxel daw- mouaxlovdebodnen qarTvel me-
yebuli aseTi procesebi Zalze brZolebs, magram ramdenime gasrolis
xanieria da maTi Sedegebi saukuneeb- Semdeg... ukanve gabrundebodnen.
sac gadawvdeba xolme. qarTvelebs egonebodaT, mteri brZ-
da am viTarebaze dafiqreba jek olis velidan garbiso, da daedevne-
uezerfords Zaldautaneblad gaax- bodnen. ras warmoidgendnen, rom es mx-
senebda mZlavrad mogugune zars, rom- olod monRolTa samxedro xriki gax-
lis dadumebis Semdgomac sarekela ldaT, araerTgzis didi warmatebiT
kidev didxans ara wyvets haerSi rxe- gamoyenebuli. zedmetad Tavdajere-
vas. buli qarTvelebi sabrZolo rigebs
da biografiuli romanis bolo ako- moSlidnen da monRolebs uwesrigod
rdad sxvas ras ityoda, Tu ara: gamoudgebodnen. mters gauWirdeboda
Cingiz yaenis didi saqmenic ukvdavi dawinaureba, magram qarTvelTa cxene-
rCeba da kacTa modgmasTan erTad agr- bi male daiRlebodnen da, dasuste-
Zelebs sicocxleso. bulebi, TandaTan CamorCebodnen gaq-
ise monRolTa am `did saqmeebs~... ceul monRolebs da male erT grZel
rigad gaiSlebodnen. pirnaTlad rom aRasrules da zed-
aRmoCndeboda, rom jebes meomrebs metad miiCnies Cveni qveynis siRrmeSi
qarTveli mxedrebi subudais mier mow- SemoWra?
58 yobil xafangSi SeetyuebinaT. da axla cxadia, uzomo qadils daemgvaneba,
misi razmi rom Semoutevda mdevarT, mtkicebas rom movyveT, rogor dava-
jebes meomrebic cxenebs gamocvlid- qcieT monRolTa laSqari pirveli Se-
nen da brZolas daubrundebodnen. motevisas, magram nurc laSa-giorgis
istoriuli esei

ase gaanadgurebdnen ramdenime sa- davukninebT da davukargavT samxedro


aTSi monRolebi mTlianad qarTvelTa Rvawls da nurc Cvens meomrebs _
jarsa da patara qveynis aristokra- dasazverad Semosuli jari iyo Tu ra
tias. iyo monRolebisa, aq nakleb organize-
ase aqcevda subudai am qveyanas vasa- buli da disciplinebuli laSqari rom
lur samefod. daxvedroda brZolebSi arcTu gamo-
da es iqneboda pirveli qveSevrdomi cdili, monRolebi araviTar davale-
saxelmwifo evropaSi, romelic kidev bas ar dagidevdnen da ise gadagvTe-
didxans darCeboda monRolTa erT- lavdnen maT cxenTa floqvebi, ra dRe-
gul mokavSired. Sic sxva qveynebi CaeyaraT, erTi xelis
erTgul mokavSired ki marTlac mosmiT rom anadgurebdnen Tu aCo-
karga xans SevCerebodiT monRolebs, qebdnen, da arc Cven dagvaklebdnen
magram... evropuli saxelmwifo? wlebis Semdgom.
ise es gansazRvreba, dasavleli ara yofila ioli Cingiz yaenis me-
biografosisagan xelgaSlilad nabo- brZolebTan Serkineba, maTTvis gzis
Zebi, sasiamovnod moelamuneba Cvens gadaRobva.
yurTasmenas. da amitomac amSvenebs is brZola
am wignis furclebze xom vixsenie- laSa-giorgis xanmokle, sisxlsavse da
biT pirvel evropul saxelmwifod tragikul sicocxles.
monRoluri samxedro eqspediciis monRolTa vasalobas ki rogor av-
gzaze? cdebodiT, maTi iaraRis qnevas, erTi
sxva mxriv ki... mxriv, CineTi rom ver gauZlebda da,
biografiuli romanis am pasaJSi meore mxriv, teroristTa buded Camo-
Zalianaa dawuruli wlebi da rusuda- yalibebuli alamuTi, asasinTa seqtis
nis mmarTvelobis xana laSa-giorgis burji, SiSiT rom acaxcaxebdnen evro-
mefobis wlebTan aris Serwymul-Seza- pelTac da azielTac, romelnic verc
vebuli, Torem laSa-giorgis mema- ki ocnebobdnen miuval mwvervalze
tianec da JamTaaRmwerelic irwmu- agebuli am cixe-simagris aRebas.
nebian, rom giorgi IV-is mefobisas monRolebs sasacilodac ar eyofo-
saqarTvelo ar daupyriaT monRolebs. daT mulidebis muqara da... pirwmind-
metic, isini qebas Seasxamen qarTvel ad aRxocavdnen iqaurobas, naSTsac ar
xelmwifes, vinc moigeria maTi ieriSi, datovebdnen, raTa aRaravis gaebeda
miuxedavad imisa, rom brZolaSi dama- aseTi Tavzardamcemi budis xelaxla
rcxda da TviTonac iq miRebul Wri- Seqmna.
saguramo 2(13). 2016 w.

lobas Seewira. monRolebs maSin arc xolo qarTvelebma kidev unda gai-
ucdiaT saqarTvelos dapyroba _ elvon jek uezerfordis Txrobisas.
darubandis kariT gagvecalnen da ager: ieke xaTuni namdvil saxalxo
ufro xelsayrel Jams daelodnen. dResaswaulad aqcevs Svilis asvlas
brZolis gagrZelebas moeridnen yaenis taxtze... da ceremoniaze,
isini, vinc aravis da arafers eride- romelic 1246 wlis agvistoSi gaima-
bodnen? rTeboda da Tavs moiyrida imperiis
Tu mxolod mzveravTa razmi Soreuli kuTxeebidan Casuli uamravi
gvitevda, TavianTi davaleba imxanad ucxotomeli delegati, da emirebi,

58
mmarTvelebi da didebulebi gzad Se- debda monRolTa moTxovnebs, rogorc
saZloa mefeebsa da ufliswulebs ga- usafuZvlosa da sulac absurduls, da
dahyrodnen, TurqeTidan selCukTa iqiT daemuqreboda dampyrobelT: mTe-
sulTani Cavidoda, baRdadis xalifa ki li muslimuri samyaro, baRdadidan 59
zeimze Tavis warmomadgenels miavlen- maRribamde, fexze dadgeba Cems dasa-
da, saqarTvelodan monRolTa uluss cavad da aravis daanebeben TavianT
samefo taxtis ori maZiebelic unda didebul qalaqs. RmerTi da xalxi
xleboda, ori daviTi: erTi _ mefis baRdads xelSi rogor Caugdebs urw-
kanonieri Svili, meore _ misi Zmis munoebso.
ukanonod Sobili Ze. ceremonias da- hulagu rom arad Caagdebda xali-
eswreboda yvelaze sapatio evropeli fas SemonaTvals da 1257 wlis miwu-
delegati, aleqsandre nevelis mama, ruls baRdadze pirvel ieriSs miitan-
vladimirisa da suzdalis didi mTa- da, ufro windaxedulad miuaxlovde-
vari iaroslav II vsevolodis Zec, ro- boda qalaqs, vidre papamisi moiqceo-
melic Torigene xaTunTan wveulebis da mis adgilas, magram alyisas ukve
Semdeg saeWvo viTarebaSi unda daRu- mravalgzis nacad monRolur strate-
puliyo. giasa da taqtikas gamoiyenebda.
ager: yaenis kari kvlav unda miu- jaris Sesavsebad ki moixmobda meom-
brundes dasavlur orientacias da rebs vasaluri saxelmwifoebidan _
qristianobamac, rogorc dasavleTis saqarTvelodan da somxeTidan. ram-
civilizaciis umniSvnelovanesma max- denime Turqul tomsac daixmarebda
asiaTebelma, droebiT unda aRidginos da, roca mTavari jari CrdiloeTidan
Tavisi poziciebi imperiaSi. amas ki da aRmosavleTidan Semoartyamda al-
xeli Seuwyos oqros ojaxis wevrTa yas qalaqs, mokavSireni samxreTidan da
qristiani colebis simravlem da qris- dasavleTidan miadgebodnen.
tianuli qveynebis, kerZod, saqarTve- rodesac biografosi aRniSnavs mon-
losa da somxeTis uryevma erTgulebam RolTa unikalur niWs _ yvelaferi,
monRolebisadmi. rac xel moxvdebodaT, sabrZolo iar-
ager: baRdadi xuTasi wlis ganmav- aRad eqciaT, saTvalsaCinod ixsenebs
lobaSi muslimuri samyaros mTel sim- baRdadis SemogarenSi Zalian maRal
didres moixveWda, qristianTa reli- finikis palmebs, arabebi saukunoobiT
giur centradac iqceoda da ebraelTa rom zrdidnen da eloliavebodnen.

rostom CxeiZe. samyaro Cingizis embazSi


kulturul centradac, Zalauneburad monRolebi ki ras moeridebodnen, moW-
miipyrobda hulagu yaenis cnobis- ridnen da... momakvdinebel Wurvebad
wadils, oRond pirdapir ki ar daiwyeb- aqcevdnen. xolo rodesac hulagu
da ieriSs, klasikuri monRoluri dip- meomrebs Txrilsa da sangrebs gaaTx-
lomatiuri wesis Tanaxmad jer elCebs revinebda da Setevas sazareli dabom-
miavlenda xalifasTan da daadana- bviT daiwyebda, arabebs gaaognebda da
Saulebda: Cingiz yaenisaTvis micemu- dazafravda _ imaT ki icodnen brZo-
li erTgulebis fici gatexe da asasin- laSi cecxlis gamoyeneba, magram denTs
Ta seqtis winaaRmdeg wamowyebul pirvelad axla ixilavdnen.
brZolaSi jari ar dagvaxmareo. da Tu qalaqis aRebis Semdeg baRdadeli
igi ar aRiarebda danaSauls da mon- qristianebi erTmorwmune dampyro-
Rolebs ubrZolvelad ar danebdebo- belT rom SeuerTdebodnen da maTTan
da, hulagu daipyrobda mis qalaqs da erTad daiwyebdnen qalaqis Zarcvasa
masac da mis saxleulsac daatyveveb- da muslimTa xocva-Jletas, rakiRa
da. saukunoobiT dagrovili boRma da si-
xalifa, asasinTa imamisa ar iyos, Zulvili erTbaSad amoxeTqavda, meCe-
sruliad ver gaacnobierebda mosa- Tebsac daangrevdnen da zogierTs ek-
lodnel saSiSroebas, sasacilod aig- lesiad gadaakeTebdnen, am suraTis aR-
werisas jek uezerfordi daimowmebs exila, Tu rogor dasdebda Tavs qar-
somexi istorikosis sityvebs: qalaqis Tveloba sasikvdilod monRolTa gam-
daarsebidan xuTas TxuTmeti weli arjvebisaTvis.
60 gavida, baRdadma gaumaZRari wurbela- moxdenilad Caewvnoda es epizodi
saviT STanTqa mTeli samyaro, magram biografosis Txrobas, iseve, rogorc
axla ukan abrunebs yvelafers; is cotne dadianis, koxtisTavis SeT-
daisaja sisxlisaTvis, romelsac Rvr- qmulebis erT-erTi monawilis, Casvla
istoriuli esei

ida da borotebisTvis, romelsac sCa- anisSi, raTa Tavis TanamzraxvelTa


dioda; ukanonobisaTvis mas srulad tanjva TviTonac gaeziarebina _ mcx-
miezRoo, _ guli gwydeba, rom Txro- unvare mzis qveS gaSiSvlebulsa da
baSi ar Semodis romelime pasaJi qar- Taflwasmuls. am saqciels ki didad
Tuli istoriuli matianedanac, Ta- unda gaekvirvebina monRolni da maTi
visuflad rom SeiZleba SerCeuliyo noini: kacma Tavi gawira sasikvdilod
sakmaod uxvi masalidan, gansakuTre- da suli Tvisi dado moyvasisaTvis,
biT ki amosis velze momxdari is sak- riTac warmoaCina aramarto piradi
virveli SemTxveva, abaRa yaenis samsax- saTnoeba, aramed qarTvelTa buneba da
urSi Camdgari ulu daviTi rom araf- daadastura, rom ar arsebobs sicrue
risdidebiT ara Tanxmdeba monRolTa maT Soriso, _ da SeTqmulebis monaw-
moTxovnas: baraxasa da mis spasTan Se- ileni uklebliv gaeTavisuflebina da
brZoleba aras gvargebs Cveni simcir- gamoestumrebina TavianT samSobloSi.
is gamo, amitomac sjobs yaenisaken Cvens istorias amSvenebs cotne da-
gaveSuroT da vacnoboT misi mosvlao, dianis zneobrivi figura, magram ar
_ da ganucxadebs dauviwyar da isto- gamogvrCenia noinis Rirseuli mo-
riul sityvebs: qmedebac _ isic rom zneobrivi
_ ara ars wesi Cuen qarTvelTa, uke- pirovneba ara yofiliyo, aramcTu ver
Tu vixiloT mteri Cuen kerZo momava- Cawvdeboda qarTveli gmiris saqcie-
li, Seubmelad zurgi SemovaqcioT, da- lis mTels mSvenierebas, odnavadac
RaTu iyos sikvdili. verafers igrZnobda da, sxva tyveebi
monRolni amis mosmenisas kidec un- gaeTavisuflebina ki ara, gaixarebda,
da gancvifrebuliyvnen da kidec unda rom xelidan damsxltari kacic imaT-
gamwyraliyvnen da vedreba daewyoT Tan erTad daisjeboda, xolo cotne
ulu daviTisa da misi spisaTvis, is ki dadianis gamocxadebas Tavis Zalasa da
ara, abaRas saxeliTac damuqrebodnen, unars miawerda: es sadamde wvdeba da
magram fexsac ver moacvlevinebdnen, efineba Cemi Zalaufleba, icoda, rom
vidre saswrafod ar waravlendnen mainc versad damemaleboda da amito-
Sikriks abaRa yaenTan da ar auwyebdnen mac meaxla morCilado.
qarTveli mefis am uCveulo saqciels. monRoli noinis pirovnuli Rirse-
yaeni iZulebuli Seiqneboda aqeT bis gamosakveTadac raoden Rirebulia
gamoCqarebuliyo da ulu daviTi- es epizodi da dasavleli mkvlevari
saTvis ganecxadebina: vici, Tqveni sim- xelidan arc gauSvebda, saamisod rom
xneve brZolebSi, Tqven, qarTvelni, gvezruna da Cveni saistorio wyaroe-
saguramo 2(13). 2016 w.

urCni xarT da Smagni, es rom Cems rome- bi maTi Rirsebis darad dagvetri-
lime noins Caedina, sikvdiliT davsji- alebina saerTaSoriso samecniero da
di, Tqven ki ver migiCnevT braleule- saliteraturo mimoqcevaSi.
bad, radganac Cveni wesi ar uwyiT, aw ki ase warmoCndeboda Cveni istoriu-
win dadeqi Seni laSqriTo, _ mas ki, li ambebi Tund Cingiz yaenis
qarTvel mefes, Tavisi unda gaemeore- biografiis furclebze _ Sesafer-
bina: ara ars Cveuleba qarTvelisa, isad Txrobis mdinarebisa, da aRarc
raTa mteri ixilos da zurgi Semoaq- Cven dagvakldeboda guls da aRarc
cioso, _ da dae yaenis bednier Tvals jek uezerfordis mxatvrul-dokumen-

60
tur romans moakldeboda Tund ori- `naTela~ ar aris imxela poemebi, ad-
ode pasaJi _ metad sagulisxmo da vilad ar moTavsdes im xelmeore gamo-
Txrobis gamalamazebeli. cemis furclebze.
da vidre SeviZlebdeT dasavlur veRar gavyvebiT monRoliadas 61
samecniero da literaturul proces- qarTul literaturaSi, da dae jek
ebSi sruluflebian CarTvas, raTa Cve- uezerfordis biografiuli romanis
ni istoriisa da kulturis monapovari xelmeore gamocemis komentatorebs
Tu dramatizmiTa da tragizmiT aR- mivandoT mzeris midevneba im na-
savse epizodebi msoflio-istoriuli kadzec, maTi kultis dasamkvidre-
movlenebis gaazrebisas aucileblad blad rom gamoikveTeboda (grigol
gamoiyenon da TviTonac gaimdidron robaqiZe, giorgi leoniZe, simon Ciqo-
codna da CvenTvis Zvirfasi Tu gulis- vani, grigol abaSiZe...), da im nakadzec,
SemZvreli ambebi da Txzulebanic es modgma barbarosul Zalad rom Sei-
Sesaferisad warmoCndes... diax, vidre racxeboda, CvenTvis sazarel da
amas SeviZlebdeT, is xom maincaa xelm- damTrgunvel movlenad (vasil bar-
isawvdomi, ager jek uezerfordis novi, oTar CxeiZe, guram gegeSiZe...),
`Cingiz yaeni da axali samyaros da- leqsebi rom iolad Seemateba wignis
badeba~ erTxelac gamoices da daer- danarTs, piesebidan da vrceli
Tos vrceli komentarebi, sulac moTxrobebidan ki amonaridebi SeiZle-
eqskursebi JamTaaRmwerlis saisto- ba amoikribos, Torem Cingiz yaenis cx-
rio Txzulebidan, eqskursebSi ki sa- ovrebis aRweras uzarmazar gamocemad
Tanado adgils hpovebs sargis jaye- xom ar aqcev.
lis gmiruli figurac, ulu daviTis arada, JamTaaRmwerlis monaTxro-
gadasarCenad mis `danaSauls~ TviTon bis Tund erT monakveTSi oTar CxeiZe
rom daibralebda, dimitri Tavdade- imden da imgvar siuJetebs miakvlevda,
bulis heroikuli saqcielic, qveynis Seqspirul xlarTebsac rom amozida-
saxsnelad sikvdils rom arad Caagdeb- vda da agamemnonis tragikuli Tavga-
da, avag mxargrZelis Tanmxlebi ejibis dasavlis Tavisebur variaciasac ig-
Tavganwiruli saxebac, alamuTis cix- ulisxmebda, da Tu vasil barnovs vr-
is aRebisas qarTvelTa sruliad us- celi moTxrobisaTvis mxolod erTi
afuZvlo dadanaSaulebac CaRata noi- gamoerCia, dae sxvani sxva epizodebs
nis mkvlelobaSi da kinaRam maTi erT- mosWidebodnen _ aranakleb dramat-

rostom CxeiZe. samyaro Cingizis embazSi


piriani gaJuJvac grigol suramelis ulT.
gonivrul rCevas Tavisi sasikeTo uzarmazar gamocemad xom ar aqce-
roli rom unda Seesrulebina... da vo...
kidev araerTi epizodi Tu detali, grigol abaSiZis trilogia _ `la-
biografiuli romanis fonze kidev Sarela~, `didi Rame~ da `cotne anu
ufro xelSesaxebad da kanTielad rom qarTvelTa dacema da amaRleba~ _ su-
gamoikveTeba da miswreba iqneba Cveni lac ras Caeteva Cingiz yaenis cxovre-
axalgazrdebisaTvis, Tanac, Tu bisa da monRoluri Jamis qarTul
eqskursebs damatebad miedevneba iakob gagrZeleba-eqskursebSi, Tumc fonad
gogebaSvilis istoriuli novelebic, da gzamkvlevad ki Zalian gamoadgeba
amozrdili JamTaaRmwerlis qronika- mkiTxvels am romanebis ufro Rrmad
ze da nagulisxmevi saqarTvelos say- gasaazreblad, mwerali _ TiTqmis oci
mawvilo istoriisaTvis. masTan erTad weliwadi rom cxovrobda mecamete
ki Tamaz natroSvilis istoriuli es- saukunis saqarTvelos cxovrebiT da
eebi saqarTvelos `monRoluri mis samuSao magidas ar moSordeboda
xanidan~. raSid addinisa da ibn alasiris, nese-
arc ilia WavWavaZis `mefe dimitri visa da juveinis, vasafisa da kirako-
Tavdadebuli~ da arc akaki wereTlis sis da sxvaTa da sxvaTa matianeebi _
kidev ufro Rrmad da mZafrad did, TmiTa Sav da xSir, Sublbrtyel,
SeigrZnobda `qarTlis cxovrebis~ san- cxviriTa mdabal esoden, romel Rawv-
doobas da striqonTa Soris ni umaRles iyvnian cxvirTa da mcired-
62 nagulisxmev, dafarul azrsac ufro ni oden nestvni Crdian cxvirTa; bage-
marjved amoikiTxavda, ufro dabe- ni mcire, kbilni Sewyobilni da spetak,
jiTebiT da sarwmunod, da aRarc am yovlad uwverul...
nagulisxmevis Sesaferisi gaSla xelT rom hqonoda, jek uezer-
istoriuli esei

gauZneldeboda intuiciisa da mx- fordic uTuod moixibleboda am mar-


atvrul warmosaxvaTa wyalobiT. Tlac klasikuri aRweriT da gadaitan-
`qarTlis cxovrebis~ monumenturi da Tavis romanSi, iseve rogorc Cingiz
Zegli ramdenime didebuli matianisa- yaenis portrets, qarTveli mematianis
gan rom Sedgeba, grigol abaSiZe maT- TvaliT gaazrebuls:
gan Tavisi sworupovrobiT mainc gamo- _ ese iyo haerovani da Suenieri,
arCevda JamTaaRmwerlis Txzulebas taniTa axovani, TmiTa momwiTuro,
da trilogiisaTvis bolosityvaobad Zlieri, mxne, SemmarTebeli, moisari
darTul vrcel narkvevSi mkiTxvelsac xelovani, Rrmad gamgone, ganmzraxavi
amcnobda: Cems am rwmenas am matiane- sviani.
sTan mravali wlis ganuyrelobam da es pasaJi ki SesaZloa epigrafadac
megobrobam, Txzulebaze xangrZlivma waemZRvarebina jefri Coseris
dakvirvebam da sxva wyaroebTan Sedar- striqonebTan erTad:
ebam Seuqmna safuZvelio. _ Cingiz yaeni aRvida mTasa maRal-
JamTaaRmwereli _ rogorc isto- sa, da gamouCnda ufali ieso qriste,
rikosi da moralisti _ ase Tu ise Ses- RmerTi yovelTa, da man aswava samar-
wavlili rom gaxldaT, mwerals guls Tali, sjuli, siwminde da simarTle,
aklda, rom igi jerac Sesacnobi da tyuilisa, parvisa da yovlisa boroti-
gasaazrebeli iyo rogorc mxatvari da sagan ganSoreba da rqua: `Tu mcnebani
fsiqologi, vinc ara kmarobda mTxro- ese daimaxne, yoveli qveyana SenTvis da
belis rols da cdilobda Cawvdomoda naTesavisa SenisaTvis mimicemies. wadi
istoriis kanonebsac da am istoriis da aRiRe yoveli queyana, raodenica
Semoqmed adamianTa sulsac, da amasTan geZlos~.
xelSesaxebad xatavda, plastikurad da Txrobisas kidev mibruneboda da
aRadgenda didi xnis winaT momxdar am- yovelmxriv dakvirveboda am stri-
bebs da ise acocxlebda suraTs, qonebs, masac da Cingiz yaenis sxva
TiTqos da aha, Cvens winaSe axlaRa xde- apologetebsac Zalian rom gaaxareb-
bao. daT; aqamde misvlas CveniT verc gavbe-
sanimuSod araerT pasaJs rom moix- davdiT, mofiqrebiTac ar
mobda, sagangebod gadmoiwerda mon- mogvafiqrdeboda, aramcTu am sakvirv-
RolTa garegnobis aRweras da dasZen- el suraTad gveqciao.
da: amgvar aRweras im drois yvela is- es kidev calke gasaazrebelia, ras
torikosi did adgils uTmobs, magram SeiZleba gamoewvia qarTuli matianis
JamTaaRmwerlis mier daxatuli maTi furclebze am pasaJis gamoCena, Cingiz
saguramo 2(13). 2016 w.

garegnoba marTlac rom klasikurad yaens TviT ieso macxovari rom xvdeba
SeiZleba CaiTvalos, radganac gvao- mTis mwvervalze da agzavnis zeciuri
cebs TiTqmis fotografiuli si- davalebis Sesasruleblad.
zustiT, nakvTebisa da asoTa aRweri- anu: axali samyaros dasabadeblad.
lobis zedmiwevnilobiTo: da amas irwmuneba ara `monRolTa
_ iyvnen taniTa srul, gvamiTa axo- saidumlo istoria~ Tu Cingiz yaenis
van da Zlier ferxiTa, Svenier da karis mematiane, aramed sakmaod mogvi-
spetak xorciTa, TvaliTa mcire Wvrit ano xanis qarTveli JamTaaRmwereli,
da greman, ganzidul da saCino; TaviTa romlis matianis finaluri monakveT-

62
ic dakarguliyo, Tumc varaudi gam- xian, rogorc meoreni da... am niRbis
oiTqmoda, rom igi moswreboda gior- qveS CaumalavT ruseTisa da amerikis
gi brwyinvalis mier monRolTa gandev- xelisufalT erebisa da, maT Soris,
nas saqarTvelodan, da es _ saukuniT Cveni dasaklavi dana. 63
adre, vidre ruseTi, es uzarmazari ise monRolebsac ase egonaT, rom
saxelmwifo, SeZlebda monRolTa uSu- msoflio ganerTxmoda maTi cxenebis
alo mflobelobidan TavdaRwevas. floqvebqveS _ samaradisod!..
ruseTi, romelic monRolTa Seqm- da Tu pativs mivagebT Cingiz yaenis
nilia. saxels, im unikaluri gavlenis gam-
da tyuilubralod epotineba mesa- oisobiT, jer kidev 1620 wels rom aRi-
me romis saxels, Tanac rogori TviT- ara ingliselma mkvlevarma da eseis-
rwmeniT: meoTxe romi aRarc iqnebao. tikis erT-erTma fuZemdebelma fren-
is mesame romi ki ara, meore monRo- sis bekonma da evropaSi monRolTa
leTia, Tumc... is suliskveTeba rom mier danergili teqnologiuri cv-
SeenarCunebina dapyrobili da Tavis lilebebis mTavar svetebad miiCnia:
gavlenis qveS moqceuli qveynebis mi- beWdva, denTi da kompasi, _ anu is,
marT, kidev ra uSavda. razec aigeboda Tanamedrove samyaro.
ar moendomebina erovnul niSan- es sami gamogoneba Secvlida msof-
TvisebaTa da wes-CveulebaTa waSla. lios, TviT am inovaciebze ufro mniS-
ar daxarbeboda enebisa da xalxTa vnelovani ki is uricxvi cvlileba gax-
Serwymis ideas da rusuli enisa da ldaT, maT rac moitanes.
rusuli modgmis gabatonebas msofli- qaRaldi evropaSi monRolTa mosv-
oSi. lamdec rom cnobili iyo?
maT mier dasaxuli globalizaciis magram mas iSviaTad iyenebdnen.
procesi, isedac antibunebrivi, anti- da mxolod axla unda dawyebuliyo
xalxuri movlena, aseTi sastiki mainc misi gamoyeneba im daucxromlobiT,
ar yofiliyo. beWdva xels rom Seuwyobda berZnuli
jer monRolebs ra gauvidaT Semwy- klasikis aRorZinebas, nacionalizmis
narebluri damokidebulebiT erebisa aRmavlobas, reformaciis afeTqebas,
da erovnuli enebisa da sarwmunoe- mecnierebis dabadebas, arsebiTad, cx-
brivi Tavisuflebis mimarT _ xom ovrebisa da mecnierebis yvela aspeq-
mainc daemxo maTi imperia, da ruseTi tis ganviTarebas _ agronomiidan zo-

rostom CxeiZe. samyaro Cingizis embazSi


ras miaRwevda Tavisi ulmobeli poli- ologiamde.
tikiT, adre Tu gvian iseve rom moelis renesansis xana amoizrdeboda mon-
daSla maT federacias, rogorc sabWo- RolTa imperiis ZiriTad principebze
Ta kavSiris damxobas ver gadaurCnen. da:
es mainc ra aris, amerikis SeerTebu- _ qaRaldis fuli, saxelmwifos
li Statebic rom ver iTvaliswinebs uzenaesoba, religiis Tavisufleba,
ruseTis garduval xvedrs da, nacvlad diplomatiuri imuniteti Tu saerTa-
imisa, monRolTa gzas daadgnen, Tuki Soriso samarTali saukuniT adre gan-
ar dauSliaT msoflio globalizaci- sazRvravda evropis ganviTarebis
is mebairaxtreobis xelSi Cagdeba, gzas.
ruseTis politikur gezs imeoreben, Taviseburad simboluri aRmoCnde-
ufro SeniRbulad, magram erovnuli boda, rom franciskanelTa taZris
Taviseburebebis arsebobas verc es me- freskebze... monRoluri ieri aRibeWd-
ore zesaxelmwifo iTmens da cdilobs eboda. is ki ara, zogierT gmirs mx-
liberaluri globalizmis SemweobiT atvrebi monRolur samossac ki Caac-
miaRwios imas, rasac ver eRirsa rusu- vamdnen.
li socialisturi globalizmi. ki magram... taZris freskebze gamo-
demokratias ki erTnic iseve gaiZa- saxuli scenebi ieso qristes cxovre-
bidan xom aTasze meti wliT adrinde- amdec SeiZlebs da gawvdeba.
lia monRolTa imperiaze? epigrafadac rom moimarjvebda da
Tumc evropeli xelovanni monRol- evropuli renesansis erT-erT safuZ-
64 Ta mier Semotanili Cinuri da sparsu- vlad monRolur gavlenaze msjelo-
li mxatvrobis Temebsa da teqnikas rom bisasac rom daisaWiroebda JamTaaRm-
moimarjvebdnen, es naxatebi frTas werlis am sityvebs, iqneb biografiu-
hkravda maT STagonebas da joto, bon- li romanis kompoziciuri CarCoc am
istoriuli esei

done Tu maTi mimdevarni, asizis scenaSi moeqcia, Tumc urigo arc is


franciskanelTa monasters rom mox- CarCoa, rasac marjved miagnebda da
atavdnen, am gavlenas Tavs verc daaR- Cingiz yaenis suldes anu sulis alam-
wevdnen da arc daaRwevdnen. is dakargvisa da misi Ziebis qargad
da raoden ucnaurad exameba erTma- gaSlida.
neTs saxarebiseuli epizodebi da mon- sulis alami jerjerobiT gamqra-
Roluri ieri!.. lia.
jek uezerfordi daufaravi aRta- zogs miaCnia, rom is ruseTis imperi-
cebiT moixseniebs Sua saukuneTa evro- is komunisturma xelisuflebam gaa-
puli xelovnebis wiaRidan aRmoceneb- nadgura Cingiz yaenTan saboloo an-
ul axal hibrids, romelic arc mkac- gariSsworebis mizniT.
rad evropuli gaxldaT da arc erTm- magram jerac xom moipovebian adami-
niSvnelovnad aziuri, radganac es siR- anebi, romelnic imedovneben, rom Sesa-
rmiseuli stili, romelic sinaTles, Zloa axali samyaros demiurgis sul-
qsovilebsa da cxenebs gamosaxavda, de sadRac mtvrian sardafSi gdia da
cnobili unda gamxdariyo renesansu- erT mSvenier dRes kvlav gamoCndeba,
li xelovnebis saxeliT. raTa monRolebs naTeli momavlisaken
waruZRves.
ager kidev paduis taZris freskaze
marto monRolebs viTom?!.
gamosaxuli qristes perangi _ mon-
Roluri qsovilisa da stilisa, Semku-
* * *
li fxagbas anbanis monRoluri
did mbrZanebels Cingiz yaeni er-
literebiT.
qvao, _ irwmuneboda jefri Coseri,
_ damwerlobisa da samosis pirda-
mTel samyaros mosdeboda visi dide-
piri aluzia monRolur kulturasTan bac da arvin iyo cisqveSeTSi misi bad-
adasturebs italiuri renesansis alio.
utyuar kavSirs monRolTa imperia- mcnebani ese daimarxeo, _ ieso
sTan. qristesa da Cingiz yaenis Sexvedris
biografosis aRtkinebas raRac ak- scenas gulaTrTolebuli warmosaxav-
lia, an raRa raRac, ganZiviT Cauvard- da qarTveli JamTaaRmwereli.
eboda xelT qarTuli matianis is pasa- da amJamad ki misi sulde...
Ji, Cingiz yaeni mTis mwvervalze ieso iqneb pirwmindad da samudamodac
qristes rom unda warudges da misgan ganadgurebula da gamqrala.
SeiTvisos samarTali, rjuli, siwminde magram... iqneb jerac gdia sadRac
da simarTle da miiRos nebarTva da mtvrian sardafSi, krTis, bJutavs da
davaleba _ aiRos yoveli qveyana, sad- cis gaxsnas elodeba!..



64
Strixebi portretisaTvis

65

oleg goliaZe

moqalaqe, jentlmeni, poeti


moqalaqeSi nebismier mcxovrebs alizmiT gamorCeuls. Cveneuli
rom ar vgulisxmobT, amas mkiTxvelic msjelobis dasturad movixmobT kri-
kargad mixvdeba. werilis mizania tikos ivane amirxanaSvilis erT ci-
araerTi literatoris nafiqral- tatas: `saqarTveloSi TiTqmis aravin
naazrevis gaTvaliswinebiT gesaub- icis, vin aris serjo kornaki, magram
roT erTi znemaRali, Tavmdabali mo- serjo kornakim icis vin arian qarT-
qalaqis, jenltmenis, poetis _ daviT velebi. es kalabrieli kaci saqar-
maRraZis Sesaxeb. TvelosTan leqsma daakavSira. ise mo-
statiaSi moqceuli msjelobani, mx- ewona daTo maRraZis `yazbegis quCa
olodRa imiTaa Sepirobebuli, rom sa- 14~, rom TbilisSi Camovida meuRli-
Tanadod warmovaCinoT poeti-mo- TurT da samaxsovro foto gadaiRo
qalaqe. aqve davZen: Cveni mizani araa avtorTan erTad yazbegis quCaze.
daviT maRraZis, rogorc poetis qmni- ra unda moswoneboda italiel
lebaTa e.w. ganxilva Tu Sefaseba, gu- kacs qarTveli poetis leqsSi, albaT
laxdilad mogaxsenebT, var Zveli is, rac iq sweria: mSobliuri saxlis
qarTuli literaturis specialisti nostalgia, stumrebi, deda, mama, ad-
literaturuli etiketis sferoSi da amianur urTierTobaTa xibli,mamis
minda, visaubro cneba `jentlmenis~ wasvla da sevdis sadgurad gadaqceu-
SesaxebÑ daviT maRraZesTan mimar- li saxli, romelic iyo...~
TebaSi. adamianur urTierTobaTa xibli,
mixail zoSCenko enamwarobda, li- ucxoeli stumris mier SemCneuli,
teratura mxolodRa Sarvlis Seker- maspinZlis _ daviT maRraZis zogada-
va rodia, Tumca yvela mkeravs rodi damianuri, zogadmoqalaqeobrivi qce-
exerxeba Sarvlis Sekervao... arada, man vis etiketzec migvaniSnebs uTuod,
icoda, Tu icoda, rasac ambobda. pa- misTvis sisxlxorceulia, gacnobi-
tivmoyvareobam, qedmaRlobam, yalbma erebuli aqvs da SeTvisebuli ama qvey-
`maRalma profesionalizmma~ imdenad nis cxovrebiseuli realobebi, icis
moikida fexi Cvens dRevandelobaSi, samyaroseuli garemoebani. uadgilod
rom miriadi diletanti sakuTar ar gvesaxeba am konteqstSi markus av-
pirovnebas usamanod ganadidebs, Tavs reliusis gansjani: `Tu samyarosa-
iqebs, Tayvanismcemlebs eZiebs, saxe- Tvis ucxoa is, vinc ar icis, ra hgies
lis moxveWas cdilobs da zogjer aR- masSi, aranakleb ucxoa isic, visTvi-
wevs kidec sawadels. arada, saxeli da sac dafarulia, ra xdeba mis wiaRSi,
dideba sakuTriv TviTgandidebis ga- moRalatea, vinc gaurbis moqalaqeo-
reSe unda mieaxlos WeSmarit pirov- bis principebs~.
nebas, Tavisi qmedebiTa da profesion- daTo maRraZe arasdros yofila
Tanamdebobebisa Tu karieris mimarT vinc aseTia maSinac, rodesac Tavis
`gardareuli~ siyvaruliT aRtkineb- TavTan marto rCeba, rac cxadia imas
uli. igi 2014 wels gamocemuli or- gulisxmobs, rom sxvaTa dasanaxad, fa-
66 tomeulis (`sarkmeli~, `eqo~) winasi- risevlurad moqceva ukve aRaraa is,
tyvaobaSi wers: `xSirad masaxeleben rasac `jentlmenoba~ hqvia...
sxvadasxva Tanamdebobaze. gamodis, epoqebis, drois mdinareebis cvli-
rom unda SeviTavso prezidentoba, lebaTa manZilze TandaTanobiT yali-
Strixebi portretisaTvis

bordis Tavmjdomareoba, Tbilisis me- bdeboda cxovrebis wes-kanonTa niSan-


roba da kidev ra vici, ramdeni ram. Tvisebebi, romelnic aisaxebodnen
arada, bevrad ufro saintereso da mecnierTa, swavlul kacTa, mweralTa
mniSvnelovani saqme maqvs, vidre pre- nawer-naazrevSi, oRond mavanTa ideo-
zidentoba, meroba da bordis Tavmj- logia oden formalisturi iyo. sani-
domareobaa~. muSod movixmobT statiis adresats,
es ganacxadi iotisodenadac araa romlis sazogadoebrivi, Semoqmedeb-
litoni. daviT maRraZe gaxldaT sa- iTi `poeturi~ ideologia TavisTavad
qarTvelos kulturis ministri, mog- gamoricxavs formalisturi TavmoT-
vianebiT parlamentis wevri. es erTob neobis jados, vinaidan misTvis mTa-
sapatio da sapasuxismgeblo regalie- varia aramarto versifikacia, aramed
bi man sakuTari nebiT moixsna. vfiq- verifikacia – WeSmaritebis dadgena,
robT qarTul realobaSi amgvari pre- rac, upirveles yovlisa, Tanamedrove
cendenti erTob iSviaTi movlenaa, ra- yofierebis arsis garkvevas guli-
c daviT maRraZis znemaRal principu- sxmobs. `salami wrfelobas! kekluc
lobaze metyvelebs. strofs – uari!~ am azrs igi xSirad
`Zvel umecrebis axal versias, gamoTqvams sxvadasxva formiT, TiT-
(rodesac Zveli Cndeba samizne), qos amowmebs Tavis mdgradobas, Tavis
moxelis pranWvas da agresias poetur nebelobas~. (iv. amirxanaSvi-
aw ewodeba liberalizmi~. lis wignidan: `dakarguli avtoris Zi-
erTgan baCana bregvaZe wers: ebaSi~, Tb. 2014 weli. gv.74).
`...unda vcdilobdeT sul ufro da sazogadod, SemCneulia da TiTqmis
ufro metad gavafarTovoT Cveni cno- eWvs gareSea is movlena, rom ukanas-
bierebis farglebi, raTa SeZlebisdag- knel xans aramarto CvenSi, aramed
varad, metis momcveli gavxadoT igi...~ sxvaganac momravlda iseT adamianTa
am sferoSi warmmarTvel Zalad isaxe- ricxvi, romelTac moWarbebulad
ba Rirseuli moqalaqe, xelovani (poe- aqvT aRmatebuli warmosaxvebi, zoma-
ti, mwerali), inteligenti, jenltme- ze metad ambiciurni da, aqedan gamom-
ni. sanimuSod, winamdebare statiaSi dinare, usafuZvlod, daumsaxure-
erTi amaTganis pirovnuli niSnebis blad pretenziulni arian, iwodebian
kvalobaze SevecadeT sakiTxis arsis `inteligentebad~, `jentlmenebad~,
warmoCenas... magram, samwuxarod, da egebis, sabed-
saguramo 2(13). 2016 w.

jentlmeni – gvauwyebs erTi leq- nierodac ki, aviwydebaT erTi aqsio-


sikoni, aris qcevis wesebis erToblio- muri WeSmariteba: ramdenadac aRmate-
bis mqone kaci, gamorCeuli Sinagani, bulia adamiani inteligentobis niSnu-
sulieri daxvewilobiT, garegani ma- lamde, miT ufro ubralo, Tavmdaba-
nerebiTa da CacmulobiT, reglamen- lia igi...
tirebuli etiketis damcveli. WeSmar- yvelafer amis sanimuSo gamovline-
iti jentlmeni igia, vinac yovelTvis bad, samagaliTod, saTvalsaCinod,
jentlmenurad irjeba. frangebis mkiTxvelisTvis gasaTvaliswinebel-
TqmiT, jentlmeni aris is pirovneba, gasaxseneblad am TvalTaxedviT niSan-

66
doblivad moCans zogierTi Semoqme- maRraZe – keTilSobili pirovnebebis
debiTi kavSiris Tanamdebobriv pirTa _ babuis, mamis, dedis, mamidis (XX
arCevnebis amsaxveli satelevizio ka- saukunis qarTuli pedagogikis sanimu-
drebi, presaSi gamoJonili faqtebi da So, TiTqmis legendad qceuli `Tama- 67
kulisebs miRma mimdinare procesebi... ra maswavlebeli~...).
an kidev savalalod, mware Rimilis daviT maRraZe aris saqarTvelos
momgvrelad, permanentul movlenad saxelmwifo himnis teqstis avtori da
qceuli ragind xasiaTisa Tu donis aqtiuri mebrZoli sityvis Tavisuf-
polit-arCevnebiseuli Sexla-Semox- lebisaTvis.
lani... 2005 wels wignisTvis – `SALVE~ igi
ruseTSi da postsabWour qveynebSi dajildovda saqarTvelos saxelm-
inteligenciis degradaciis sakiTxi wifo premiiT. aseve 2005 wels Jurnal-
ukve problemad iqca, mtkivneul iar- istTa saerTaSoriso fondma `oqros
ad, iseT ramed, rac principad, katego- frTiT~ Seamko.
riul, qmediT winaaRmdgom saSuale- 2005 wels mieniWa premia „sagura-
bebs iTxovs... nu gaikvirvebT da TviT mo~.
inteligenti mandilosani, fsiqolo- 2009 wels sityvis Tavisuflebi-
gi, gabezrebuli dRevandeli yofiT, saTvis aqtiuri sazogadoebrivi pub-
aseT rasme izraxavs: `...Cans, moviZie licisturi moRvaweobisTvis daTo
adeqvaturi saSualeba. polkovnikma maRraZe veronas kulturis akademiam
koltma (avtomaturi, mWidiani revol- daajildova albaneli poetis anton
veris gamomgonebeli. avt.) sustTa da mazrekus (1908-1969) saerTaSoriso
ZlierTa Sansebi gaaTanabra. viyidi medliT.
gazis pistolets, romelic Zalian 2008 wels daTo maRraZes wignisa-
hgavs namdvils da solidurad gamo- Tvis `SALVE~ q. luganoSi, `universum-
imzireba... mesmis, rom saxifaToa, mes- ma~ IX romauli saerTaSoriso litera-
mis, rom, SesaZloa, sawinaaRmdegod turuli premia `evropis~ specialuri
Semomibrundes, vacnobiereb, rom es ar prizi – misi uwmindesobis benediqte
uwyobs xels sazogadoebis civiliza- XVI saxelobis vercxlis medali gada-
ciurad gardaqmnas..., magram Tqven, ka- sca.

oleg goliaZe. moqalaqe, jentlmeni, poeti


cebo, gindaT junglebi? Tqven mas mi- 2009 wels parma-piaCencas borbon-
iRebT!..~ ebis samefo saxlma daTo maRraZe daa-
Rimilis momgvrelia?... gaviziar- jildova wminda giorgis ordeniT da
oT?... vfiqrobT, yvelam TviTonve un- mianiWa mas raindis I xarisxis tituli.
da mixedos Tavis problemas. qarT- sxvadasxva dros xelmZRvanelobda
velebs amis Taobaze SesaniSnavi Seg- literaturul-sazogadoebriv Jur-
oneba-andazebi gvaqvs, zogan ki `in- nal-gazeTebs, uflebadacviT arasa-
teligentobis~ CvevaTa Semswavleli mTavrobo organizaciebs.
kursebia gaxsnili... zogan arainteli- 1991 wels ioseb brodskis piradi
genturi saqcieli administraciuli rekomendaciiT daafuZna qarTuli
sanqciebiT isjeba... pen-centri, romelsac xelmZRvane-
CvenTvis, qarTvelebisaTvis sadaa lobda 2010 wlamde.
`gza xsnisa?~... gza bevria, magram `jen- 2009 wlidan aris amerikis poeteb-
tlmenobisaken~, `inteligentobisak- is akademiis wevri.
en~ savali mainc isev da isev Cveni wi- daTo maRraZe aris mravali leqse-
naprebis jansaR tradiciul yofaSia bis wignis avtori.
saZiebeli... amgvar, znemaRal wreSia leqsebis wigni “SALVE” Targmnilia
aRzrdili poeti da moqalaqe daviT da gamoica sxvadasxva qveynebSi:
germania, berlini 2005w. (gamomcem- gansakuTrebiT unda aRiniSnos misi
loba: FRIELI), satelevizio saubrebi sazogadoebriv
italia, genua 2006 (gamomcemloba arxze, romelnic Cveni telemayureb-
LA LONDR ), lis marTlac udides interess iwvevs
68
TurqeTi, stamboli 2007 (gamom- gadacemaTa ciklis mravalferovnebi-
cemloba: YERALTI UAENLARI), Ta da aqtualur-SemecnebiTi sakiTx-
ruseTi, moskovi 2008 (gamomcemlo-
ebiT.
ba: GHITAT),
Strixebi portretisaTvis

da bolos am opusSi TviT daviT maR-


leqsebis wigni - „FOR YOU“ - ame-
rikis SeerTebuli Statebi, niu-iorki raZis sityvebic movixmoT: „samSoblo
2009 (gamomcemloba: COLOR PAGE), silamazis konkursSi ar monawileobs,
poema „jakomo ponti“ (2011-2016w.w.) radgan cremli urevia da im
Targmnilia da gamocemuli TurqeTSi, cremlnarevi bednierebiT aris yve-
inglisSi, italiasa da ruseTSi. laze mSvenieri. me nu mekiTxebiT
leqsebis wigni „eko“ gamocemulia saqarTvelos ra sjobso, radgan me
inglissa da italiaSi. alaverdis taZars xelisgulebs rom
2016 wlis ivnisSi Tanamedrove xe- davawyob, is, rac CemSi iRvreba,
lovnebis saerTaSorosi akademiam kolizeumidan ar gadmova; es Cveni
“AIAMA” wign „ekosaTvis“ mas mianiWa saubari Tu vinmesTvis mniSvnelovania,
jakomo leopardis saxelobis pirveli im vinmem unda icodes, rom Cven gvaqvs
premia da oqros medali. xvalindelis imedi, radgan Cvens gver-
yvela zemoTnaTqvami metyvelebs diT arian iseTi axalgazrdebi, visi
daviT maRraZis aramarto poeziis aRi- imedic unda gvqondes. xvalindel
arebaze, aramed misi, rogorc pirov- dReSi wadiT da waiReT es samSoblo. me
nebis RirsebaTa aRiarebazec. nu mitovebT, atareT!“



68
Canawerebi

69

amiran arabuli

suluqcevrad sakiTxavni
iq, mTaSi Tan waiyoles avkargiani soflis mom-
Tabare mosaxleTa mlocveli, mziT
`me vlaparakob im kulturaze, savse mzera...
romelic qarTvel glexs Toxze
daayrdnobs ise lamazad, rogorc
dedamiwis zurgze veravin dadgeba... rani viyaviT
es platikaa, anu adamianis sulis
mwvervalebi...~
dRes, fundamentur RirebulebaTa
vaxtang kotetiSvili
rRvevisa da sulis koroziis pirobeb-
Si, albaT bevrisTvis cariel sityve-
sofelSi Sesvlamde CamoqveiTda.
Sori gzisgan daRlil cxens win wauZR- bad da daujerebel ambad aRiqmeba
va. jer berxvneze gamosul kacebs mie- kaiymobis xalxuri kodeqsis is muxli
salma, mere Sexavsuli yoris ZirSi mer- Tu nawili, romlis gamo fSav-xev-
cxlebiviT Carigebuli berdedebi moi- sureTSi xuT weliwads namyofi da nay-
kiTxa. gaimanZila da xagiris warosTan ofierad naRvawi mkurnali giorgi
mogrovil qal-zals gaesaubra... TedoraZe wers: `...Tu romelime xev-
kisridan aRviris totebCamoyrili suris Zma an Svili Cxubis dros ijab-
saRari namSemSral balaxs ewvdeboda nebs meSuRles, maSin Zma Zmas an mama
da frutunebda. patrons eurCeboda Svils ki ar exmareba, aramed imas,
da gan-gan iwevda. gamonaskvuli Zua da vinc Tavis uZlurobiT daCagru-
Camownuli fafari Svenoda. SuadRis lia...~
mcxunvare mzeze ubzinavda ofliT Zleulisa da waqceulisadmi Zala-
dacvaruli mkerdi _ maRali da Ro- dobrivi mopyroba, rac qarTuli mit-
nieri. uxdeboda unagiris Wreli safe-
ingebis umowyalo darbevis amsaxvel
ni. Tvals itacebda vercxlis natifi
videokadrebSi gvinaxavs, Ciakacobisa
samkaulebiT lamazad gawyobili
da sulmdablobis is amazrzeni gamov-
samkerduli da Savi, axalTaxali mosa-
rTavebi... linebaa, romlis iqiT Sublze `meSgak-
bilikma sagrilais xevisken Seuxvia. rul~ da `ugrZnobelobis gzaze
beberagors rom gascdnen, mxeradi Semdgar~ (vaJa) e.w. `wesrigis dam-
mardad moevlo adgilze acekvebul cvelTa~ sruli waxdena, gaTaxsireba
cxens. ferdebSi msubuqad Semohkra da gapirutyveba iwyeba. xolo is, vinc
quslebi da CorTiT gaatara Cxersa da urC `meamboxeTa~ Tu protestantTa
CorexSi gaWrili saegebio gzaSibi... sadamsjlo gankargulebas awers xels,
male cis tatnobze gailandnen. cotac potenciurad yvelaferze xelis mom-
da, gors iqiT gadaefarnen. wavidnen da weria.
simwris simRerebi fragmenti Svilmkvdari dedis nat-
irlidan: `or kedelT Sua damrCal
`aba, imaT simReras uyure: erTi orao, xan amauSob simRerasao~. qali
70 grZeli kvnesaa da Tavis moTqma-godebas `simReras~ uwo-
mainc simReras eZaxian~. debs da qvecnobierSi tolobis niSans
ilia svams `glovis mgosnobasa~ da salaRo-
bo simReras Soris...
Canawerebi

`simRerebad~ daqvesaTaurebul va- erTi magaliTic: vaJa-fSavelas Tan-


Jas lirikul SedevrebSi imdenad fon- amedrove, misi mezobeli da umcrosi
sgauvali sevdaa CaRvrili da Cafeni- megobari ivane gorzamauli 1956 wels
li, araa gamoricxuli, zogierTi gamo- CargalSi Tavis Sedevrs `ra vqnisa cixe
ucdeli mkiTxveli Secbes, Sefiqrian- avage~ awerinebs folkloristebs _
des da xmamaRla Tu ara, TavisTvis jondo bardaveliZes da guram bar-
mainc ikiTxos: ra xdeba, ratom naT- novs; awerinebs da meti sicxadisa Tu
lavs poeti Tavis tkivilian, Tval- damajereblobisTvis umokles komen-
cremlian leqsebs `simRerebad~?!. tarsac urTavs: `es leqsi Cemi Svilis
simRera xom ZiriTadad silaResTan, dakrZalvis dRes vimRereo...~
imedovnebasTan (garkveuli gagebiT _ didi Sinagani Zvris `bednier~
simsubuqesTanac) asocirdeba da, co- wuTebSi ibadeboda da ibadeba xalxuri
ta ar iyos, ucnauri da alogikuria am poeziis aseTi brwyinvale nimuSebi;
cneba-terminiT yvelaze ufeo dard- `tirilis magier~ simRerebSi hpoveb-
iani, naRvliani, `darbaisluri~ poet- da da hpovebs meleqse pirquSi xve-
uri qmnilebebis saxeldeba. drisgan gakawareTebuli fiqris sa-
da rac ufro mWmunvarea foni da fonsa da sadinars. enis gamomsaxvelo-
konteqsti situaciisa, miT metia si- biTi unaris ganusazRvrel SesaZle-
tyvieri xelovnebis TvalsaCino nimu- blobaTa xilulsa Tu uCinar xveuleb-
Sis emociuri zemoqmedebis wamlekavi Si ixateba pirovnebis mrwamsi da mow-
Zala da diapazoni (sartri ixsenebs eseoba; mimarTeba sagnobriv sinamd-
miuses frazas: yvelaze mSvenieri _ vilesTan; misi rTuli sulieri sam-
yvelaze sasowarkveTili simRere- yaros feradovani, mimzidveli, ganu-
bia~)... meorebeli landSafti...
ukuRma mbrunavi sawuTros laxvriT
daWrili gulis wamali rom isev simR-
eraa, es mSvenivrad mouxsenebodaT iyo aseTi meleqse
Cvens winaprebs, `dardian gulze sim-
Rera tirilis magieriao~ rom am- naTel zviadauri _ gansaxiereba
bobdnen da TavianTi `araadekvaturi~ ciT `monaberi~ poeturi niWierebisa,
saqciulis mizezs ase ganmartavdnen: SeumRvreveli sialalisa, simarTlisa,
`gana laRi var, ro vmReri, gulisa Seuryvneli gulubryvilobisa... yura-
dardebs viqarvio~... da aRarc is dRebiT Semogxedavda, dagakvirdebo-
geCveneba arabunebrivad, rasac ucxo da, rasac etyodi, sjeroda; raki uy-
saguramo 2(13). 2016 w.

moymis saZebrad udabur adgilebSi vardi, qrTilisoden eWvsac ar Seitan-


mavali avTandili iqms: `ra esmodis da Seni naTqvamis sisworeSi.
mRera ymisao~... imis nacvlad, Tavis naTel zviadauri _ xalxuri poezi-
mozRvavebul gancdebs Rrma dumili- is saRamoebis erT-erTi kolorituli
Ta da mwuxarebiT gamoxatavdes, Ze figura da cocxali `samkauli~, Tavi-
amirspasalarisa Tavgadakluli mRe- si Zveli, gacrecili qaTibiTa da Wre-
ris da misi tkbili xma mxecebsa da qveb- li, yelmaRali windebiT, damZivuli
sac adamianuri mgrZnobelobiT aRav- mandel-saTauraiTa da `striCkiT~, ar-
sebs... dotidan barSi Camosaxlebuls samaris

70
karamde rom SerCa mSobliuri mamulw- mfarvelobs da, Tuki samarTliania,
ylis mTuTqari, dambugveli monatre- siamovnebiT asrulebs maT Txovna-mu-
ba da mTis tradiciebis erTguleba, daras, Rrmadaa gamjdari `warmarT~
leqsad metyvelebis Tandayolili un- mTielTa warmodgenebSi da saiqios 71
ari da sakvirveli mexsiereba. xalxuri konceptis erT arsebiT wax-
naTel zviadauri _ 1980 wlis Taka- nags warmoadgens.
ra zafxulSi noqalaqevSi gamarTul aq ukve uSualod, RvTisSvilebis
folklorul saRamoze Tavdapirve- Caurevlad, mediumis monawileobis
lad uari rom ganacxada sakuTari leq- gareSe xdeba mokvdavis `dakavSireba~
sis wakiTxvaze: me amaTi saubari ar mes- da daqvemdebareba uzenaes ZalasTan.
mis da Cemi naTqvamisa ra unda gaigono! da im SemTxvevaSi, Tuki `ususurni~
da roca vaxuSti kotetiSvilis da- (xevsureTSi am epiTetiTac moixsenie-
Jinebuli TxovniT Camoarakraka Tavi- ben gardacvlilebs) sayovelTao wes-
si `ialnos TaviT maskvlavni krebulas rigs areven , moSlian da mdumarebis
amadiano~, RiacisqveSa darbazs mqux- sameufodan am qveynad dabrunebas
are taSma da mowonebis SeZaxilebma moindomeben, suleTis uflis reaqci-
gadaura... da saRamos Relispira re- ac Sesatyvisi iqneba: `...vaJebma Satil-
stornis Ria verandaze gamarTul ban- ivnebma suleT gabedes Zalia. sru
ketze megrelebis Sesaxeb rom gamoacx- gaamtvries karebi, samzeos gasaval-
ada, es ra kai xalxi yofilao!.. ia. imiT Samaswyra ufali: `aqiT ar
naTel zviadauri _ wera-kiTxva ar dian sxvania...~
vicio, rom ambobda da am dros dama- cocxali adamianis mier `Tavis dam-
rcvliT kiTxulobda warweras foTis arxvis~ (roca uSvilo col-qmars
portSi RuzaCaSvebul gemze: `Ленин~. ojaxidan damtirebeli da xarjis gam-
da vaxuStis `CamWrel~ Rimils gan- Rebi ar hyavs da windawin mimarTaven
marteba rom moadevna, marto `leninis~ TviTdamarxvis imitirebas) xevsurul
kiTxva maqvs naswavlio (ra gvijdebo- CveulebaSic suleTis RmerTia is priv-
da qarTvelebs `diadi sabWoeTis~ Svi- ilegirebuli, uflebamosili `subieq-
loba da qveSevrdomoba!). ti~, visac sxva sivrciT ganzomileba-
naTel zviadauri _ gansxvavebulad Si axalsulis dabinaveba da daJamkre-
rom xedavda mamisaxlis samkvidros ba SeuZlia. ritualuri teqsti,

amiran arabuli. `suluqcevrad sakiTxavni~


velur silamazes; xedavda da xalas romelic `saxelis dadebad~ iwodeba,
poetur xatad gardaqmnida Sors mi- micvalebulzea orientirebuli: `su-
kargul, miburusebul sivrceSi ribi- leTis RmerTimc ibarebs Sen suls,
rabod mCinar gauxunar saxilvels: Send gamzadebul tablas~...
`Sens mkerdze grilni wyaroni kan- suleTis RmerTma zedmiwevniT icis,
kaliT Camadiano...~ saamqveyno Rvawlis da amagis wil vin
naTel zviadauri ... ras imsaxurebs. Tanaxmad amisa, unda
vifiqroT, kuTvnils miagebs yvelas da
Tanabrad ixdis vals ara mxolod
suleTis RmerTi sawuTros mkvidrTa, aramed bewvis xi-
dis gavliT marTalTa samudamo samy-
xevsuruli xmiT natirali: `sule- ofelSi moxvedrilTa mimarTac...
Tis RmerTo, madlianoo, mame nebai
saubrisao, gamamacxade samzeosao,
Sen amaZraxe samzeurTao~. kafia _ `sityvis gamoCineba~
rwmena imisa, rom saqristianos mca-
vi da meoxi RmerTi araTu cocxlebs, axalgazrdobaSi, roca jan-Rone
gaRma gabijebulebs anu saukuno sa- erCoda, fSav-xevsureTisa da TuSeTis
sufevelSi gardasulebsac kvlav mTebSi fexiT mogzaurobda da arc
aravis lud-arayis smasa da atanaSi rom fotoaparati hqonoda da suraTe-
udebda tols, guluxvi maspinZlis bi gadaeRo, warmoidgineT, tipaJebis
farul zraxvas leqso papa omonimur ra galerea da ra gamoxedva, ra saxeebi
72 riTmaze agebuli kvimati kafiiT xvde- da ra xasiaTebi aRibeWdeboda firze!
boda da abaTilebda: `ver gaxdis Sa- ara sascenod Tu saekranod ganzraxu-
tilionsa juTeli wamasaRebsa, me li, aramed naRdi, uSualo, `natural-
Taod Tu ar wavsaRdi, veravin wa- isturi~!..
P.S. warmomadgenlobiTi delegaci-
Canawerebi

masaRebsa~.
gavida wlebi da muxlebSi siberis is Txovnasa da moTxovnas uSedegod ar
qari Cadga; Caqra uwindeli xalisic da Cauvlia: siko doliZem, rogorc mTav-
aleqsi WinWaraulis, iseve rogorc robasTan daaxloebulma xelovanma da
yvela xorcielisa da mokvdavis, Se- sazogado moRvawem, lavrenti beriam-
marTebis `Skalam~ sagrZnoblad dabla de miitana xevsurebis gasaWiris ambavi
daiwia (`droni mefoben da ara mefe- da male xevsureTis soflebSi (sxvaTa
nio~, _ vin icis, meramdened axda da Soris, xevsureTSi saavtomobilo gzis
acxadda es brZnuli, ueWveli, Wkvia- gayvanac qveynis am avadsaxsenebeli
nuri naTqvami!). Tavkacis saxelTanaa dakavSirebuli!)
erTi Sinauruli purRvinoiani Sex- sakmao raodenobis marcvleuli gaig-
vedra dasasruls rom uaxlovdeboda, zavna...
batonma aleqsim diasaxliss `sTxova~
daxmareba: `ras fiqrob, rZalo eTe-
ro, qalo, kaci var beberi, Sin wamiy- berdiaT buba
vane, Torema gavxdebi wasaRebeli~.
sxvaTa Soris _ arc maSin, arc man- upretenzio (gnebavT uandrezo da-
amde da arc mas mere aleqsi WinWarau- varqvaT) SemTxveva: roSkioni berdiaT
li arc `wasasaRebeli~ da arc `wasaRe- buba, imis gamo, rom Tavmomwone vaJka-
beli~ arasdros gamxdara! cebi ramdenjerme mwared gakenwla da
`gamoaleqsna~, orgzis daWres: Sin mia-
tanes, kari Seumtvries, Sevidnen da
erTi stumrobis ambavi dasaxanjlad gaimetes... gadarCa. mu-
qara da kategoriuli gafrTxileba
uwmidesisa da unetaresis trapezze arad Caagdo da uRirs-usaferoTa mxi-
(27.09.2013) erTad rom movxvdiT da leba ar moiSala...
gverdi-gverd visxediT, maSin gviam- buba mTel xevsureTSi yofila gan-
bobda reJisori qeTi doliZe, rogor Tqmuli Tavisi kaiqalobiT, `ka TmiTa~
ewvia siko doliZis ojaxs erovnul sa- da, aseve, `ka talavriT~. bevrs hyvare-
mosSi gamowyobili da Seabjruli aTa- bia, bevri kidev kacT ena-pirad mis
mde xevsuri, romlebic xelisufle- `gaRebas~ cdila. erTi sityviT, arc
basTan Suamdgomlobas iTxovdnen gva- duSman-moSurne hklebia da, sabedni-
lvisgan gadamwvari qer-svilis yaneb- erod, arc erTguli da maqebari...
is sruli mousavlianobis anazRaure- erTxelac roSkas, veSagurT banze,
saguramo 2(13). 2016 w.

bis mizniT da mizeziT. da rogor fexoni msxdara. Camouvlia bubas. na-


umaspinZla stumarTmoyvare ojaxma wvimar gzaze fexi gascurebia da da-
dedaqalaqSi pirvelad moxvedril cemula. fexons sicili dauwyia, Tan
`ukanasknel jvarosnebs~... sawolebi wamkbeni leqsic miudevnebia. `berdiaT
rom ar hyofnidaT, zogs iatakze gauS- buba gagorda, sru daimtvria Zvale-
ales logini (da, vgoneb, zogs karadeb- bi, mazvreb ki ver amaitans, manZila
Si!)... unda xarebi~.
qeTis imdRevandeli naambobi rom amdgara buba, auxedia qiliki axal-
gamaxsendeba, sul amas vfiqrob: vinmes gazrdebisken da maTi qarqvetuli

72
saqcielis Sesaferisi pasuxi daub- varTqafal mdinaresaviT iwyebs am-
runebia: `veSagurT banze Sayrilan Rvrevas, fexs ikidebs e.w. `aragvuli~
yvav-yiWalais jarebi, laxevdes wola-dgoma, qalis sakinZeSexsnili
Tqvenebs ferebsa Cemfereb xevsurT faragis odindeli miuwvdomlobis xi- 73
qalebi~. bli xundeba da TandaTan Zneldeba
bubas, rogorc Cans, guli Sestkio- gvarianisa da rioSis, farsagisa da
da ara mxolod erTeulebis ugvan si- ukeTuris garCeva...
tyvasa da saqmeze, sauaresosken xev- qalze rom iaraRs aRmarTav, esec
sureTis feriscvalebasac mwvaved gan- xom tradiciuli sazogadoebis Rirse-
icdida. xedavda, rac mis irgvliv, mis bisa da prestiJis Seuqcevadi deval-
Tvalwin xdeboda da iolad agnebda vaciis araorazrovani niSania da kuTx-
sayovelTao, mobevrebuli Wiris saT- is mkvidrTa mwvave, sulirr krizisze
aves: `xevsureT magan aRriva, aram aR- miuTiTebs...
riva sxvamao, bebrebis wola-dgomama, xolo berdiaT bubas is leqsi, ro-
axlebCi Tavis Tvlamao, Tavze qiS- melSiac xevsureTis `arevazea~ sa-
miris xurvama, beWedeebis cvlamao~. ubari, iseTi Tamami gancxadebiTa da
es is wlebia, roca sworfrobis sax- saxismetyvelebiTi pasaJiT Tavdeba,
eliT cnobili da dRemde idumalebis analogi Znelad rom moeZebneba Cvens
mkvriv saburvelSi gaxveuli eTnokul- umdidres poetur folklorSi: `...am-
turuli movlena (`Cemi axsna saidum- agis maleqsebel ferxisulaze vTva-
losi fuWi gamodga~, _ aRiarebda lao, arcasa martuai or, angeloze-
`graalis~ avtori gr. robaqiZe) naR- bi mtanao!~


klasikosTa nakvalevze

74

meri titviniZe

mariano xose de lara


ilia WavWavaZe _
espaneli mwerlis pirveli qarTveli mTargmneli

`gana didi bedniereba ar aris ga- JurnalSi `Вестник Европы~ gamoqveyn-


vaRviZoT zogierTis miZinebuls sul- da m. vatsonis werili `lara, espaneli
Si umaRlesi azri? gana didi bedniere- satirikosi~ da misi statiebi `liter-
ba ar aris, rom davbadoT TanamgrZno- aturuli polemika~ da `axali gazeTis
beloba im gulSi, romelsac Cven aras- gamocemis gamo~; xolo 1878 wels amave
dros ar vicnobdiT, da verc gavic- JurnalSi kvlav daibeWda m. vatsonis
nobT, romelic iqneba scxovrobs Sors vrceli werili `lara, 30-iani wlebis
Cvenze am qveynis sadme kunWulSi, ma- espanuri satira~ da misive Targmnili
gram romlis gulsac Cveni sityva cxra moTxroba.
daawyebinebs Zgeras Cveni gulis Tanax- cxadia, ilias ar gamoepareboda ase-
mad, da sazogado kacobriobis Ti mwvave statiebi da moTxrobebi,
sasargeblod aRiarebs Tvissa da Cven radgan cnobilia, rom igi mudmivad
Soris suliT naTesaobas, imis saxs- adevnebda Tvals evropaSi mimdinare
ovrad, rom sulma gaimarjva sivrcis politikur Tu literaturul pro-
da droebis Sekrulobazed!~ (ilia Wav- cesebs da, SesaZloa, es Jurnali gamow-
WavaZe `werilebi literaturasa da xe- erilic hqonda. umal miaqcia yuradRe-
lovnebaze~). ba ucxo saxelsac, dauyovnebliv wai-
`momismenen ki?gamigeben ki?~ _ kiTxa vatsonis werilic da mis mierve
Soreul espaneTSi Cioda qveynis up- Targmnili moTxrobebi. espaneli mwer-
irvelesi kritikosi, mwerali da aRi- lis cxovreba da moRvaweoba, nafiqri
arebuli satirikosi mariano xose de da naazrevi imdenad exmianeboda mis
saguramo 2(13). 2016 w.

lara. misi Civili albaT yvelaze kar- TiTqmis mTel Semoqmedebasa da moR-
gad gaigo espaneli mwerlisTvis sru- vaweobas, rom arc dauyovnebia, ise
liad ucnob saqarveloSi ilia WavWa- Targmna misi satiruli nawarmoebebi
vaZem da kidec gamoexmaureboda, ma- `vaqeb, anu amasac xom ar damiSlian~,
gram lara swored ilias dabadebis `policia~, `ra aris sazogadoeba da
wels, 1837 wels gardaicvala, xolo sad unda movZebno is~, `razec ar Sei-
qarTvelma mweralma `suliT naTesavi~ Zleba laparaki, imaze arc unda vila-
1877 wels `aRmoaCina~, roca rusul parakoT~.

74
laras es nawarmoebebi ilias savar- onis mier espaneTis okupaciis dros,
audod unda eTargmna 1878-79 wlebis ojaxma datova qveyana da safrangeTSi
maisidan ivlisamde, raki ukve 1879 gadasaxlda. lara swavlobda frangul
wels `iveriis~ 7-8 da 9-10 nomrebSi kolejSi, safuZvlianad daeufla 75
kidec gamoaqveyna. frangul enas da samSobloSi dab-
SeiZleba vifiqroT, rom ilias si- runebis mere, mSobliuri ena Tavidan
tyvebSi larac igulisxmebodes: `mso- Seiswavla. Tumca swavlobda madridSi
flio geniosni mweralni imitom arian wminda antonios kolejSi eadiado-
msoflioni, rom maTs naxatSi romlis lidisa da ealeasiis universitetebSi,
ersac gindaT, im eris kacs icnobT, im- magram bolomde arcerTi ar daum-
itom rom igini adamianis sazogado Tavrebia. imTaviTve gaitaca Jurnal-
tipsa hqmnian. adamiani yvelgan yovelT istikam, pirvel xanebSi literaturu-
uwinares adamiania da adamians xom li da Teatraluri kritika iyo misi
araferi adamianuri ar eucxoeba~. mTavari Tema, rac TandaTan gadaizar-
mariano xose de lara _ espaneli da satirul JanrSi. literaturul as-
mwerali, kritikosi, publicisti, sat- parezze misi pirveli gamoCena aRiniS-
iris aRiarebuli ostati, Tavisi na dramiT `masiasi~ da romaniT `mefe
drois sazogadoebrivi cxovrebis enrike sustis paJi~, rac espaneTSi aRi-
gamorCeuli warmomadgeneli, visi sax- arebulia, rogorc romantikuli xe-
elic Sors gascda Tavisi qveynis lovnebis damkvidrebis faqti da Se-
sazRvrebs, epoqis CarCoebs, rameTu sulia espanuri romantizmis `oqros
misi Semoqmedeba moicavs nebismieri fondSi~, Tumca lara Tavad am nawar-
qveynisa da epoqis umTavres proble- moebebs arc romantikul da arc kla-
mebs. zedmiwevniT mkacrad da zustad sicistur skolas ar ganakuTvnebda,
gaazrebuli kriteriumebiTa da per- Tumca romantikul xelovnebaSi,
speqtivis WvretiT. uwinares yovlisa, afasebda patriot-
epoqa, rodesac cxovrobda da moR- ul suliskveTebas, Tavisuflebismoy-
vaweobda lara, istoriuli da kultu- vareobas, erovnuli kulturis sa-
ruli TvalsazrisiT gamoirCeoda bob- ukeTeso tradiciebis gagrZelebisa da
oqari movlenebiT. gansakuTrebiT adamianuri Rirsebebis warmoCenis
winaaRmdegobriobiT (amasTan SeiZle- mcdelobas. xolo romantizmis esTe-
ba iTqvas, ara mxolod mis samSobloSi). tikis umTavres miRwevad miaCnda is- meri titviniZe. mariano xose de lara
am etapze espaneTSi miT ufro mwvaved torizmis principi, sinamdvilis dama-
dadga politikuri, religiuri da ku- jereblad warmoCena, ramdenadac am
lturuli problemebi. realobaSi cxovrobs adamiani; amave
kulturis sferoSi es iyo roman- dros, kritikuli TvaliT uyurebda
tizmisa da klasicizmis damkvidrebis romantikosebis moRvaweobas, undo-
kritikuli dro. laram erTgvarad mi- blad iyo ganwyobili Janrisa da for-
uzRo orive mimdinareobas Tavisi mis sferoSi maTi Ziebebis mimarT, Tum-
wili, magram poziciiT, azrovnebiTa ca imasac aRiarebda, rom yvela sko-
da SemoqmedebiT gascda mis CarCoebs las, Janrs, Sinaarssa Tu formas aqvs
da gamoikveTa rogorc kritikuli re- Tavisi adgili, rac drosa da viTare-
alizmis erT-erTi pirveli warmomad- basTan erTad icvleba. Tavad laram
geneli. kargad icoda aRorZinebis mdidari
mariano xose de lara daibada 1809 satiruli tradicia, servantesis, ke-
wels madridSi, keTilSobili warmo- vedos Semoqmedeba, romansero, mavran-
mavlobis ganaTlebul ojaxSi. napole- uli romansebi, erovnuli drama, saer-
Tod, erovnuli tradiciuli liter- rnals `dRevandelobis satiruli maq-
atura. amave dros xedavda imasac, rom cia~, romelsac epigrafis saxiT waum-
espanuri romantizmisTvis miuRebeli ZRvara bualos sityvebi: `me Cems siZu-
76 iyo ganmanaTleblobis, volterianu- lvils mivmarTav Cveni saukunis ugu-
li racionalisturi ideebi, amdenad, nurobis winaaRmdeg~; gamoqveynda Ju-
larasTvis, rogorc literaturis rnalis xuTi nomeri, romelSic laram
TeoretikosisTvis, ufro gasaziare- xuTi statia daibeWda, ase Tu ise Tav-
klasikosTa nakvalevze

beli da misaRebi iyo realisturi es- Sekavebulic ki, magram esec sakmarisi
Tetikis debulebebi, rac ufro aSkar- iyo, rom samefo cenzuras aekrZala.
ad gamoikveTa mis publicistikaSi, swored is dro iyo, rodesac mZvin-
(`literatura~, `satirisa da satiri- varebda reJimi, patriotebis devna,
kosebisTvis~, `CvenTan, espaneTSi~... ). akrZaluli iyo presa da TiTqmis ar
misi rwmeniT, Semoqmedis upirvelesi iqmneboda mxatvruli literatura.
valia izrunos sazogadoebis amaRle- 1832 wels laram kvlav daaarsa Ju-
basa da gakeTilSobilebaze, radgan rnali `sabralo enaWartala~, romlis
igi pasuxismgebelia im sazogadoebis winasityvaobaSi werda _ `vicinoT
winaSe, `romelsac pativi aqvs rom sisuleeebze – aseTia Cveni devizi,
ekuTvnodes~ da amasTan, ar unda daavi- vilaparakoT simarTle _ aseTia Cve-
wydes, rom mkiTxvelma SeiZleba daus- ni meTodi~; xolo qvesaTauri hqonda
vas kiTxvebi _ `ra gvaswavla Senma `bakalavr don xuan peres de mungias
wignma da raze dagvafiqra?~ mxolod satiruli Jurnali zneobasa da sxva-
amis Semdeg SeiZleba ifiqros stilsa dasxva sakiTxebze~. es iyo satiruli
Tu formaze. Swored am fiqrma da gan- Jurnali zneobasa da sxvadasxva sakiT-
sjam miiyvana lara `kostumbrizmTan~ xebze, publicistikis saukeTeso nimu-
(Costumbre - wes-Cveuleba, adaTi), anu Si, xolo, narkvevi `moxuci kastilie-
kostumbristul literaturasTan, li~ dRemde miiCneva satiruli, iumor-
romelic warmoiSva espaneTSi roman- istuli nawarmoebis nimuSad. Jurnal-
tizmis Camoyalibebis procesis para- Si gamoikveTa kritikis satiruli xe-
lelurad da farTod gavrcelda 30- rxi; igi akritikebs gonebriv simax-
ian wlebSi. am e.w. `yofiTi literatur- injes, CamorCenilobas, mliqvnelobas,
is~ Janris pirveli warmomadgenlebi cru patriotizms. gansakuTrebul
iyvnen cnobili mwerlebi s. estebanes yuradRebas ipyrobs narkvevebi batu-
kalderoni, r. mesonero romanosi da elebs, anu `batuelebis qveyanaSi mcx-
mariano xose da lara. kostumbrizmi ovreb xalxs, romlebic cxovroben
gavrcelda inglisSic, safrangeTSi da salamanko CrdiloeT provinciaSi~, sa-
sxva qveynebSic, rac male gaxda kri- dac aravin arafers kiTxulobs, rad-
tikuli realizmis erTgvari `wina- gan aravin arafers wers da imitom ar
morbedi~ da didi gavlena moaxdina es- wers, rom aravin kiTxulobs. amasTan,
saguramo 2(13). 2016 w.

panuri literaturis Semdgom ganvi- aRarc laparakoben imis SiSiT, rom


Tarebaze; magram kostumbrizmSi aRi- mstovrebi axvevian gars. is aris espan-
niSneba ori gansxvavebuli ideuri ten- eTis miniaturuli asli, sadac lara
dencia _ patriarqaluri, konservat- wers: `Cvens qveyanaSi politika ufro
uli, romlis warmomadgenlebi iyvnen mcenarea, sakuTar azrs gamoTqvamen
mesonero romanosi da estebanes kal- mxolod is sulelebi, romlebic beda-
deroni da progresuli, radikaluri ven Tqvan is, rasac fiqroben _ ~... ena
_ mariano xose de laras saxiT. gvaqvs imisTvis, rom Cumad viyoT, Tva-
1828 wels 19 wlis lara aarsebs Ju- lebi imisTvis, rom davinaxoT is, rasac

76
gvaCveneben, smena _ imisTvis, rom is ba. amis Semdeg, TiTqmis mTeli Semo-
gavigonoT, rasac gveubnebian, fexebi qmedeba pesimizmiT, sasowarkveTil-
ki imisTvis, rom viaroT im mxares, ebiTa da uimedobiT aris erTianad ga-
saiTac mivyavarT~. magram am Jurnalis
JRenTili, `Cem werilebsa Tu moTxro- 77
mxolod ramdenime nomeri gamoqveyn-
bebSi iZulebuli var davmarxo Cemi
da... magram JurnalSi `espanuri mimomx-
sanukvari ocnebebi da imedebi~ _ `fi-
ilveli~ gamoqveynda laras statia
`Cemi fsevdonimi da Cemi ganzraxvani~, losofiuri bodvebi~, `Sobis Rame~,
romelsac xels awerda ukve axali `madridSi wera niSnavs qviTins~, `zam-
fsevdonimiT `figaro~; aqedan iwyeba Tris saaTebi~ da sxva.
misi axali etapi; am fsevdonimiT gamo- 1833 wels ianvarSi mefe ferdinand
aqveyna saukeTeso narkvevebi da moT- VII xelSi Caigdo mTeli Zalaufleba da
xrobebi: `CvenTan espaneTSi~ `garemoe- daamyara sastiki reJimi da kidev ufro
bani~, `ra aris sazogadoeba da sad unda sastiki cenzura, xalxSi danerga SiSi.
veZeboT is~, `xotba, anu amasac xom ar laram moaswro mxolod ori nomris
amikrZalaven~, `sityvebi~, `don to- gamoqveyneba. cenzurasTan SekamaTeba
monavo, anu literatori~ da sxv. ukve gauZnelda da erTxans dadumda. am
1835 wels lara mogzaurobs inglis-
viTarebas daemTxva sayvarel qalTan
Si, safrangeTSi, belgiaSi, sadac kar-
daSoreba, ramac igi TviTmkvlelobam-
gad gaecno iqaur viTarebas, sazoga-
de miiyvana. 1837 wlis 13 Tebervals
doebas, cxovrebis wess, Tumc mere
werda `me ufro isev Cem espaneTze laram Tavi moikla.
vfiqrobdi ise, vidre odesme~. Tumca P.S. aqve gTavazobT laras erT-er-
Tavis qveyanaSi sakmaod mZime viTare- Ti im statiis Cemeul Targmans, romel-
ba dauxvda, satirikosis moRvaweoba ic Tavis droze rusulidan Targmna da
ukve usargeblo da uqm `saqmed~ eCvene- gamoaqveyna ilia WavWavaZem.


publikacia

78

mariano xose de lara

xotba
anu amasac xom ar amikrZalaven

sagulisxmoa, rom is, vinc weras mi- aseT wignSi, Tu Tavad mkiTxveli ar
hyo xeli garkveuli principebis Seavsebda sindisis karnaxiT. me Tavad
safuZvelze, SeiZleba garkveul mosvenebas ar maZlevda imaze fiqri,
miznebsac isaxavda, igi wers an Tavisi rom yvelaferi, rac xdeboda, Semdeg
TavisTvis, an sxvaTaTvis. ufro piruku xdeboda, „souvenir~ ki, uvargi-
gasagebad vityviT, vinc wers memu- si ideaa; am mniSvnelobiT me CemTvisac
arebs, cxadia, wers Tavisi TavisTvis, ki arasodes araferi damiweria. axla
xolo Tu wers „souvenir~-s, „mog- mivubrundeT saubars maTze, vinc wers
onebebs~, es ukve iqneba werilobiTi sakuTari TavisTvis. is, vinc wers gan-
monologi. dabejiTebiT ver vityvi, cxadebasa Tu Txovnas, eWvgareSea, rom
sakuTar TavTan saubari sisulelea- wers sakuTari TavisTvis; Cveulebri-
meTqi, rameTu, bolos da bolos, sad vad, aseT gancxadebas xom arasodes
SeiZleba moZebnos kacma iseTi keTil- aravin kiTxulobs imis meti, vinc wers
ganwyobili msmeneli, rogoric Tvi- da visTvisac amas aqvs azri. cxadia,
Tonaa. unda vTqva, rom me davibade rom samsaxurSic imas miiReben, vinc
Cinebuli mexsierebiT; vai, rom Cemda undaT da amisTvis gancxadeba sul ar
savalalod! Tumca, amas erTi sikeTe aris saWiro, xolo Tu mainc mosTx-
mainc hqonda. Tuki erTxel mainc raime oven, saeWvoc ar aris, rom samsaxurSi
miipyrobs Cems yuradRebas, aRara- misaRebad sulac ar aris aucilebeli
sodes damaviwydeba. amitom, amis Caw- gancxadebebis wera. mxedvelobaSi
erac ar mWirdeba, xolo Tu TvalSi ar maqvs is batonebi, romlebic ukve mi-
momiva, amis Cawera uqm garjad mimaC- iRes, an apireben maT miRebas. maSasa-
nia. meores mxriv, im aTi SemTxvevidan, dame, gancxadebebis wera kidev ufro
rasac SeiZleba gadaeyaros kaci cx- didi sisulelea, vidre mogonebebisa.
ovrebaSi, cxra mainc uxeiro iqneboda, me ki arc am mosazrebiT damiweria rame.
Tumca, es sulac ar niSnavs imas, rom Tuki vinme mainc wers moxsenebiT
saguramo 2(13). 2016 w.

meaTe iqneba saxeiro. kidev erTi saba- baraTs, werilobiT rCevasa Tu raime
bi imisa, ratom ar unda CaviweroT, daskvnas, isev da isev sakuTari Tavis-
ramdenad ufro sazriani da saimedo Tvis wers, xolo Tu aseTi moxsenebiTi
iqneboda, rom „souvenir~ Segvecvala me- baraTi TvalSi ar mouvaT, sulac gan-
ore saxis gansazRvrebiT, rasac vu- ze moisvrian.
wodebdiT „daviwyebas~, anu is „rac isic, vinc sayvarel qals wers wer-
unda daviviwyoT~ _ aseTi saTauric ils, mainc TavisTvis wers, mizezebi ki
Seefereboda; magram warmoidgineT, saamisod sakmarisia; iSviaTad Tu gi-
ramdeni carieli furceli iqneboda naxavT iseTi wyvili, erTnairad rom

78
uyvardeT erTmaneTi, erTis ltolva amasTan mainc minda dagarwmunoT, rom
meoris mimarT Zneli gamocanaa. esec ar Tuki rame damiweria, erT sityvasac
iyos, imave wuTidan, rogorc ki guli ver ipoviT sagangebod maTTvis rom
gagvicivdeba Seyvarebulis mimarT, mqondes gamiznuli, oRond imitom ki
79
ukve werilebsac aRar vwerT. gana es ara, rom maT imdenad uunaroebad miv-
imaze ar metyvelebs, rom im werileb- iCnev, wakiTxuli gaigon, aramed imit-
sac misTvis ar vwerdiT? om, rom mweralsa da cenzors Soris
mwerlebi TavianTi wignebis winasi- iseTi etiketebi gamoCndeba xolme,
tyvaobaSi sul imas gveficebian, xalx- iseTi azrTa sxvaoba, marTali giT-
isTvis, sazogadoebisTvis vwerTo, im- xraT, didad ar msiamovnebs, Tundac
deni ilaparakes, rom bolos da bolos cenzoris qaTinaurebi iseT STabeWd-
TviTonve daijeres TavianTi naTqvami. ilebas axdens Cemze, rogorc kas-
gana imis dro ar dadga, rom aseT ab- tilielis Tavazianoba portugalie-
daubdaze xeli aiRon? isini, visac lis mimarT. es zRapari ki sakmaod cno-
aravin kiTxulobs, Tundac isini, visac bilia, rom Tavidan giamboT. es igive
stveniT xvdebian da acileben, cxadia, iqneboda, rac is, roca arc SenTvis wer
TavisTvis weren da kiTxuloben; xolo da arc sxvisTvis.
isini, visac taSiT xvdebian da qeba- raki mtkiced gadavwyvite, rom ara-
didebas ar iSureben misTvis, isic ki sodes araferi damewera sagangebod
sakuTari sargeblisTvis, saxelisa da cenzorisTvis, mxolod imas vcdilob-
didebisTvis iRwvis, marto sakuTari di, simarTle da mudam simarTle yo-
TavisTvis irjeba. filiyo Cemi upirvelesi saTqmeli,
Tu asea, maSin moiZebneba ki vinme, _ rameTu bolos da bolos _ veubnebo-
mkiTxaven _ vinc xalxisTvis wers? _ di Cems Tavs, _ romeli cenzori
amaze gipasuxebT, _ im qveynebSi, sadac amikrZalavs simarTlis Tqmas-meTqi an
mavneblobad miiCneven, Tu erTi adami- romeli xelisufleba, miT umetes ise-
ani meores etyvis imas, rasac fiqrobs, Ti, rogoric gaxlavs Cveni ganaTlebu-
es imas niSnavs, rom erTma ar unda li xelisufleba, gana simarTlis gage-
icodes is, rac icis da rom adamians bas ar moisurvebdnen? ase rom, Tuki
fexebi imisTvis aqvs, rom iaros. im cenzoris wesdebis Tanaxmad akrZa-
qveynebSi, sadac aris cenzura, swored lulia religiis, xelisuflebis wi-
aseT qveynebSi weren sxvaTaTvisac da naaRmdeg, aseve ucxo qveynebis mTav-
es sxva ki gaxlavs cenzori. is mwerali, robebisa da mefeebis da kidev sxva aTa-
romelic dawers Tu ara erT furcels, si vinmesa da rameze augis Tqma, mxo-
maSinve cenzors pirdapir saxlSi mi- lod imitom, rom ubralod verc ityvi,
urbeninebs, raTa misgan moisminos, rom Tuki samarTliani iqnebi. xolo Tu si-
ar unda daweros is, rac ukve daweril- crues ambob da wer, maSin aRarc kalm-
ia, aseTi mwerali sakuTari Tavis- is xelSi aReba Rirs. es yvelaferi
Tvisac ki ar wers, is wers mxolod cen- cxadze cxadia da metic, TiTqmis sa-
mariano xose de lara. xotba

zorisTvis. swored is aris erTaderTi marTlianic ki.


adamiani, vinc Cem Sendobas daimsax- is, rac nebadarTulia, oden xotbaa,
urebda, Tuki TviT daiwyebda mog- am mxriv aranairi SezRudvebi araa
onebebis, anda sulac moxsenebiTi dawesebuli, rameTu damtkicebulia,
baraTebis weras. akrZalvam ki SeiZle- rom qeba mudam namdvilia da sa-
ba kidev ufro meti sisuleebisken marTliani, amasTan arasdros ar aris
gibiZgos. zedmeti, miT ufro maTTvis, visac aqe-
Tavad me fiqriTac ki ar mifiqria ben; mec swored amitom miviRe gadaw-
imaze, rom damewyo mtkiceba, arasodes yvetileba, rom yovelTvis yvela da
araferi damiweria sxvisTvis-meTqi, yvelaferi vaqo-vadido; aki Tavad me am
Tumca, marTali giTxraT, mec mqonia princips unda vumadlode Cemi arc Tu
saqme iseT baton cenzorebTan, sxva didad srulyofili nawarmoebebis es-
mxriv sakmaod Rirseul adamianebTan, oden did warmatebas. am sistemiT vix-
elmZRvaneleb mudam, rameTu aranairi mxriv ukve moxda garkveuli cvlile-
safuZveli da sababi ar gamaCnia sxva bebi; is sifrTxile, rogoriTac isini
gadawyvetileba miviRo, miT umetes urigebdnen iaraRs, is drouloba da
80 dResdReisobiT. gamomgonebloba, forma, rac palatis
raki miviRe es gadawyvetileba, amas- wevrebisTvis gamoigones, miT umetes
Tan kidev erTi mosazrebac maqvs, Cven droSi, etyoba im principis Tanax-
ufro sworad, erTi moraluri princi- mad, rom Zunwisgan ufro mets miiReb,
pi, rac ucvlelad unda darCes yvela vidre fexSiSvelisgano; is sifrTxile
klasikosTa nakvalevze

drosa da qveyanaSi. adamianma aras- sxvadasxva SeTqmulebebis ga-


dros ar unda Caidinos iseTi ram, momJRavnebis dros rom gamoiCines sam-
rasac gulaxdilad da pirnaTlad ver Soblos safrTxisagan gadasarCenad, is
aRiarebs xmamaRla. windaxeduleba, qoleris epidemiis
albaT amitomaa, rom vercerTi mw- gavrcelebis dros usiamovno miTqma-
erali ver ityvis Cemi narkvevi cen- moTqmis miCumaTebisTvis rom gamoav-
zuram akrZala, radgan amas TviT kano- lines, is aCqareba, droze rom
ni krZalavso, xolo kanoni arasodes daemTavrebinaT samoqalaqo omi, is...
ar aris da arc SeiZleba iyos usamarT- kidev damrCa rame saTqmeli. vfiqrob,
lo. axla Tavad gansajeT, gana marTe- araferi gamomrCenia, risi Seqebac Sei-
buli iqneba, rom davwero iseTi Zleboda; magram Tuki mainc damaviwy-
statiebi, rac cenzurisa da kanon- da vinme da rame, sicocxles vficav,
isTvis dasawuni gaxdeboda? aseTi ram mzad var masac mivago Tavisi wili xot-
arc damiweria da arc davwer; da Tu ba da qeba.
mainc SemTxveviT davwerdi, sulerTia, imis mixedviT, rac zemoT vTqvi, al-
ar vaRiarebdi da arc nebas momcemd- baT aSkarad Cans, rom ise araferi
nen, rom meRiarebina. sxva gza arc dam- iwvevs Cems aRfrTovanebas, rogorc im
rCenia, amitom isic didi sikeTea, rom kacunebis wuwuni da Civili, romelT-
me Tavad ar minda. ac yvelaferi, rac ki ram xdeba da keT-
im upiratesobebis aRiarebis mt- deba, an sruliad uvargisad moaCniaT,
kiceba, rac mas Semdeg movipove, rac an arasakmarisad mainc. me ki es yve-
gadavwyvite, aravisTvis araferi laferi imdenad maRizianebs da mabra-
damewera imis garda, rom meqo-medide- zebs, rom minda vkiTxo: „Tqven es ge-
bina is, rasac vxedavdi, axla sruliad cotavebaT, ara?~ aba Tavad gansajeT:
zedmetad meCveneba. imis Tqmac minda, ramdeni Tve gavida. _ „ra droidan?~
rom Cemi qeba-dideba sakmaod gansx- _ mekiTxebian _ „ra droidan?~... vTq-
vavdeba sxvebisgan swored imiT, rom vaT, Tundac droidan... rac mefis sta-
amisTvis me arasodes aranairi Tanam- tusi aRiareso~. _ „erTi welic ar
deboba ar mimiRia. oRond imitom ki gasula~ _ „mere am drois manZilze...
ara, rom samsaxurisTvis didad gamo- (amas me vambob)xom Seikriba orive pal-
sadegi ar viqnebodi, aramed imitom, ata, Seicvala ori samxedro ministri,
rom isini, vinc me ar mimiRebda erTis vixileT Sinagan saqmeTa sami ministri,
mxriv da meores mxriv mec, raki ar marTalia, marto erTi sagareo saqme-
miviRebdi, ra Tqma unda, visurvebdiT Ta ministri gvyavda, magram samagier-
saguramo 2(13). 2016 w.

Tuki Cemi es qeba Tu xotba sruliad od, man ufro meti ilaparaka, vidre
miukerZoebeli iqneboda. samma ministrma erTad. am drois man-
swored es miukerZoebloba da damo- Zilze kidev vixileT finansTa minis-
ukidebloba maZlevda im simsubuqes, tric da finansebic, aseve. rogorc an-
riTic gulwrfelad SemeZlo meqo da daza ambobs, „mxoloT vixileT~; xolo
medidebina is ojaxuri erTgulebis da Tu flotis naxva ar gveRirsa, esec
Tanadgomis Cveva, rac xelisufalT im- araferi _ andazaSi xom naxsenebic ar
TaviTve mosdgamdaT Tbil adgilebze aris.
moewyoT TavianTi ojaxis wevrebi da erT weliwadze nakleb droSi sant
naTesavebi Tu megobrebi. Tumca, am iagos gadasaxadic gauqmda; xandaxan

80
sxdomebic imarTeboda, xolo Tu erT oRond ki 18 ricxvis gmirebi dabrund-
weliwadze nakleb droSi amboxi kidev nen. Tqven ki mainc gaiZaxiT winaswar
ufro saSiSi gaxda, samagierod, amave ganWvretis unari ar aqvTo!
dros espaneTis uganaTlebulesi Tave- cilismwameblebi! igives gaiZaxian 81
bi bolos imas mainc mixvdnen, rom enTuziazmzec. aTasjer mainc msmenia,
aucilebeli iyo moqmedeba. ramdenma rom uTqvamT, enTuziazmi Caqrao. mere-
saxelovanma generalma ganicada mar- da ra? vTqvaT, kidec Caqra; gana dauy-
cxi am erTi wlis manZilze! ramdeni ovnebliv ar miiRes gadawyvetileba,
meamboxe Seindes! ramdeni samadlobe- kvlavac gavaRvivoT enTuziazmio? aki
li sityva gaisma sxvadasxva oratore- yvela baton gubernators daavales,
bis gamosvlaSi! viRacam kidec ixumra, gaacocxleT sazogadoebrivi azri da
mere amas ra pasuxebi mohyva! an ra ges- enTziazmio. isinic cdilobdnen da
li da RvarZli anTxies deputatebma Tanac Cinebuli, umaRlesi xarisxis en-
ministris mimarT, ministrma ki depu- Tuziazmis gaRvivebas. gegoneboda, ga-
tatebis mimarT! sul wels ar gvqonda amis gasaWiri,
asjer asi amasTan, arc amboxis saSiSroeba iyo;
da aTasjer aTasi. magram Cven mainc iolad gavdiodiT en-
marTlac rom sakvirveli keTilgan- Tuziazmisa da sazogadoebis azris
wyoba sufevda mTeli am drois man- gareSec: esec ar iyos, enTuziazmis
Zilze, raki dainaxes imis SesaZleblo- gamococxlebas dauyovnebliv mohyve-
ba, rom qveynisTvis am mZime dros yve-
boda anarqiac... magram axla sxva saqmea.
laze ufro wvrilman kamaTebSi Cab-
axlandeli enTuziazmi unda iyos zom-
muliyvnen! mereda raze aRar lapara-
ieri, civi da gonivruli, iseTi, rac
kobdnen! odesRac Temistokles uTq-
CaaCumebda meamboxeebs, Cumi iqneboda,
vams erTi sardlisTvis _ „damartyi,
lamis yru-munji, yovelgvari simRere-
magram momismine!~ yoveli Cveni ora-
bis gareSe, raTa sazogadoebrivi
toric lamis Temistoklea, oRond ki
simyudrove ar daerRvia, erTi sityviT
laparakis neba mieci, isic amasve ga-
nacxadebs nebismieri gasaWiris dros, iseTi, rogorc naTqvamia, ojaxi saqaT-
iqneba es samoqalaqo omi, taxtis axa- med ar unda gadaaqcio, zedmeti kriaxi
li pretendenti Tu sxva vinme; „damar- mavnebeliao. swored aseTi unda iyos
tyi, magram momismine!~ meti ra gindaT, namdvili enTuziazmi, oRond patri-
genaxaT am erT weliwadze naklebi otuli simRerebis gareSe. ikiTxaven,
drois manZilze da mogesminaT am mudam ra iyo kraxis mizezio. zogierTi amt-
ukmayofilo kacunebisgan? kicebs, beWdviTi sityvis Tavisufle-
„isini windaxedulebi mainc ar iyv- bao, sxvebi ki... ara, batonebo. dRes yve-
nen!~_ miTxra erTma maTganma am ram- la erTsulovnad SevTanxmdiT, rom
denime dRis win. „rogor Tu windaxed- mizezi mainc simRerebi iyo.
ulebi ar iyvneno!~_ SevZaxe me _ es aba, axla ras ityviT? gana es qeba-
ukve patiosneba aRar aris! mereda ra- dideba ar aris? diax, mec mudam vaqeb
tom? imitom rom moxda oTxi avadsax- da xotbas ar movakleb, mudam davicav...
senebeli SemTxveva, risi Tavidan ac- uarvyof opozicias. mainc ra aris es
ilebac ver SesZles, Tumca ki winaswar opozicia?
icodnen amis Sesaxeb. magram amas ra diax, aseTia es statiac, romelic
azri aqvs? yovel SemTxvevaSi, cxadia, daiwera yvelasTvis, garda cenzorisa,
rom fostamtis ambis mere, dauy- qeba da xotba, ufro sworad, vityodi:
ovnebliv daayenes guSagi puerta del aba scadeT da esec amikrZaleT!
solis centrSi, manamde xom ar yofi-
la, axla ki mTeli dRe dgas da Tvaly- espanuridan Targmna
urs adevnebs mTel alkalas quCas. meri titviniZem


axali Targmanebi

82

vasili rozanovi

legenda didi inkvizitoris Sesaxeb


IX Caiwvina, gulSi Caikra da gasaTbobad
Semzaravi sneulebisagan daCirqebul
`magram me RvTis samyaros ar da myral pirSi sunTqva dauwyo. darw-
miviReb~, _ ase asrulebs Tavis aRi- munebuli var, es sicruis saso-
arebas. warkveTilebam gaakeTebina, Tavsmox-
aq kvlavac vxvdebiT azrovnebis veuli siyvarulis valdebulebam, dak-
sruliad axal Semobrunebas: qmnileba isrebulma epitimiam. adamiani rom
ar uaryofs Tavis Semoqmeds, raki mas Seiyvaro, saamisod is Tvals unda moe-
aRiarebs da icnobs; igi mas ujanyde- faros... moyvasi SeiZleba giyvardes
ba, uaryofs mis qmnilebas da, masTan ganzogadebulad, zogjer Soridanac,
erTad, sakuTar Tavsac, radganac am magram axlodan – TiTqmis SeuZlebe-
qmnilebis wesrigSi Tavis sakuTar wy- lia~.
obasTan SeuTavsebeli ram SeigrZno. am sityvebidan saSineli siZulvili
uzenaesi da brZeni neba, Seucnobeli gamokrTis, romelsac raRac udidesi
wyarodan samyaroSi gadmoRvrili, simZimili udevs safuZvlad. `arvin
Tavisi erTi nawilakiT, romelsac ad- SeiZulebs sakuTar xorcs, aramed
amiani ewodeba, ujanydeba sakuTar yoveli mas kvebavs da aTbobs~, – naTq-
Tavs da gmobs im kanonebs, romlebiTac vamia adamianze, riTac misi bunebis
TviTon moqmedebs. zogadi kanonia nagulisxmevi. aq ki vxe-
`erT rameSi unda gamogityde, _ am- davT sworedac rom sakuTari xorcis
bobs ivane, _ verasodes gamego, siZulvils, survils ara misi `gamokve-
rogor SeiZleba giyvardes Seni moy- bisa da gaTbobis~, aramed, piriqiT,
vasni. swored moyvasis, axloblis Sey- misi mospoba-ganadgurebisa. ivanem
saguramo 2(13). 2016 w.

vareba, Cemi azriT, SeuZlebelia. mx- raRac Tavgzaabneul siswrafeSi arc


olod Soreuls Tu Seiyvareb. ai, kar- mTlad Sesaferisi magaliTi SearCia:
ga xnis winaT, odesRac wavikiTxe erTi cxadia, ioane mowyale misi sikeTe six-
wmindanis, ioane mowyales Sesaxeb, arulisa da bednierebis momtani iyo,
romelmac masTan misuli mSieri da ga- es ganmartebas ar saWiroebs. magram
ToSili mawanwala sawolSi gverdiT wamierad gaelvebul saxeSi es Secdo-
ma arafers cvlis, Cven mas ugulve-
gagrZeleba. das. Jur. `saguramo~ N1 (11). 2015, N1 belvyofT da gagrZelebas vismenT.
(12). 2016

82
`aucileblad mindoda, - ganagrZobs wuxebulma alioSam, - ise, TiTqos Sei-
ivane, - es Senc Cemi TvaliT dagenaxa. Sale~.
mindoda, zogadad, kacobriobis tanj- Tanagancdis wyurvilis gamo tkivi-
va-wamebaze gvelaparaka, magram jobs lis miyeneba – es adamianis sulis po- 83
mxolod bavSvebis tanjvaze SevCer- larulobis niSania, idumali da auxs-
deT... jer erTi, balRebis siyvaruli neli, romelsac dostoevski aq
axlodanac SeiZleba, maSinac ki, roca aaSkaravebs. TviTon, rogorc cnobil-
binZurni da Seuxedavni arian (Tumca, ia, Tavis TxzulebebSi1 xSirad da mt-
me arc erTi bavSvi Seuxedavi ar kivneuli gamowvlilviT aRwers bavS-
meCveneba). meorec, ufrosebze imito- vebis tanjva-wamebas, Tanac ise, rom
mac ar msurs vilaparako, rom, garda mudam cxadi xdeba: is maTi tanjviT
imisa, rom amazrzenni arian da siy- TviTonac itanjeba da am tanjvas gan-
varuls ar imsaxureben, maT sazRauric Wvrets kidec: mis mier daxatuli su-
miiRes: vaSli igemes, keTili da boro- raTi Tavisi grexilebiT, acaxcaxebul
ti Seicnes da `RmerTebs daemsgavsnen~. sxeulSi Casobil danasaviT sul ufro
amJamadac ganagrZoben mis Wamas. bal- Rrmad aRwevs tkiviliT dakrunCxul
Rebs ki araferi SeuWamiaT da jer ucodvel arsebaSi, romlis cremlic
kidev araferSi miuZRviT brali. giy- xelovans iseve uwvavs suls, rogorc
vars balRebi, alioSa? vici, rom giy- mkvlels uwvavs xels msxverplis sisx-
vars da mimixvdebi, mxolod maTze li. SeiZleba grZnobde, rom es dana-
ratomac msurs laparaki. Tuki amqvey- Saulia, SeiZleba gwyurodes amgvarad
nad isinic saSinlad itanjebian, es, ra mowyobili sakuTari xorcis gagleja;
Tqma unda, maTi mamebis gamoa, mamebis magram vidre is gaglejili ar aris,
codvisTvis ixdian sasjels, - magram es vidre adamianis gaukuRmarTebuli
msjeloba xom araamqveyniuria, aq ki suli ar gamosworda, amao cda iqnebo-
mas kacis guli ver Caswvdeba? dauSve- da, Tvali dagvexuWa imaze, rom es ar-

vasili rozanovi. legenda didi inkvizitoris Sesaxeb


belia, ubralo braleulis gamo itan- sebobs, an, yovel SemTxvevaSi, bunebis
jos, Tanac aseTi ubralo! gagikvird- raRac auxneli kanoniT, drodadro
eba, alioSa, mec Zlier miyvars balRe- gxvdeba. magram, ra Tqma unda, amgvari
bi. icode, sastik adamianebsac, vnebi- aRiarebis Semdeg SeiZleba `SegSalos~
anT da avxorcT, karamazoviseuli im azrma, rom jerac ar sruldeba ka-
suliskveTebis adamianebsac – zogjer cobriobis istoria da kidev aTas-
Zlier uyvarT bavSvebi. bavSvebi, vidre wleulebis manZilze es mouwyobeli
patarebi arian, ase, Svid wlamde, adami- xorci iZulebuli iqneba icocxlos,
anebisagan saocrad gansxvavebian: TiT- 1
romanSi `damcirebulni da Seuracxyo-
qos srulebiT sxva arseba iyos, sul filni~ - nelis xasiaTi da bediswera, romanSi
sxva bunebiT. vicnobdi satusaRoSi `eSmakni~ - stavroginis saubari SatovTan da mi-
sive saubari kirilovTan, rodesac es ukanaskne-
erT avazaks: mas winaT bavSvebis xoc- li pawia bavSvs burTiT arTobda, `danaSaulsa da
vac mouwia. magram patimrobis period- sasjelSi~ - marmeladovis bavSvebi; `Zmeb karam-
azovebSi~ - ori Tavi: `agzneba qoxmaxSi~ da `suf-
Si ucnaurad uyvarda bavSvebi. sxvas Ta haerze~, sadac bavSvis tanjva wasakiTxadac
arafers akeTebda, ijda da saknis fan- ki TiTqmis autanelia (`mamiko, mamiko, sayvare-
lo, rogor dagamcira!~ - eubneba gulamoskvni-
jridan ezoSi moTamaSe bavSvebs akvi-
li iliuSa mamas). am tkivilSi aris raRac mwve-
rdeboda. miiCvia kidec erTi patari li, aRtkinebuli. amave TavSi avtori adamianebs
biWi, misi fanjris qveS rom midioda, da `sneulebsa~ da `bavSvebs~ uwodebs (gv. 244). am
scenebs uSualod mosdevs `Pro et Contra~, yove-
Zalian daumegobrda... ar ici, risTvis li religiisa da aseve qristianobis didi di-
giambob am yovelives, alioSa? raRac- aleqtika, mravali wlis winaT Cafiqrebuli,
romelic avtors, vgoneb, uneblieT wamoscda;
nirad Tavi mtkiva da sevda mawevs~. romanSi is moqmedebis msvlelobisagan gan-
`ucnaurad laparakob, - uTxra Se- calkevebiTaa mocemuli.
tanjos da TviTonac itanjos. is sakuTar xatad da msgavsebad Seuqm-
`zogjer aRweren adamianis mxecur nia~.
sisastikes, – ganagrZobs gons mosuli `Sen ki saocrad gcodnia sityvebis
84 ivane, – Tumca es mxecebisadmi saSine- Semobruneba, rogorc `hamletSi~ am-
li da sawyeni usamarTlobaa: mxeci ad- bobs poloniusi, – gaecina ivanes, – ase
amians sisastikeSi verasodes Seedre- iyos, es maxarebs kidec; maS, RmerTi
ba. vefxvi ubralod RrRnis, glejs – raRa unda iyos, Tuki isic kacma Tavis
axali Targmanebi

amis garda sxva araferi SeuZlia~. amis xatad da msgavsebad Seqmna~.


sapirispirod adamiani Tavis sisas- is kvlavac ganavrcobs adamianuri
tikes raRac ucnaur sinatifes, idum- tanjvis suraTs. mSvidobian, Sromis-
lad RvarZlian siamtkbilobas aniWebs. moyvare da protestantul Sveicaria-
am Tvisebisagan adamians verc erovne- Si sul raRac xuTi wlis winaT moxda
ba ixsnis, verc ganaTleba Tu, piriqiT, erTi damnaSavis sikvdiliT dasja, aR-
pirvelqmniloba, religiac ki vera; saniSnavi detalebiT rom gamoirCeo-
adamians is samudamod, Zirfesvianad da. ukanonod gaCenili vinme riSari
aqvs gamjdari. kleopatra, daxvewili mSoblebs jer kidev CvilobaSi mwyem-
berZeni, rocaki svekeTili cxovrebis sebisaTvis miubarebiaT, romlebmac is
erTferovneba moyirWdebda, xan so- im mosazrebiT aiyvanes, rom momaval-
foklesa Tu platonis striqonebiT Si amuSavebdnen. maT is usulo nivTiv-
iferadebda yofas, xanac im mona qalis iT miiRes da kidevac ise epyrobodnen,
Secvlili RimiliT, romelsac Tva- rogorc usulo nivTs. avdarSi, susx-
lebSi ucqerda da vinc TviTonve Si, TiTqmis SiSveli da mudam mSieri
TvalebSi aSterdeboda dedofals, vi- biWi mTaSi maT naxirs mwyemsavda. `TviT
dre misi xeli Sav mkerdSi qinZisTavs riSari gviambobs, rom imxanad is, sax-
asobda. muslimi da barbarosi Turqe- arebebiseuli uZRebi Svilis msgavsad,
bi, Tanac, ajanyebis aliaqoTiT dakave- usazRvrod natrobda Tundac im
bulni, mainc iclidnen saimisod, rom salafavs, rasac gasayidad nasuq Ro-
ganecadaT udidesi netareba – sxvisi rebs usxamdnen; magram arc es aRirses
uzomo tanjvis tkboba; isini Sedian da, roca Rorebs sakvebs hparavda,
saxlSi, sadac SeSinebuli deda xvde- scemdnen. ase gaatara mTeli bavSvoba
baT Cvili bavSviT xelSi. bavSvs efer- da siWabuke, xolo rodesac gaizarda
ebian, mis gasaxaliseblad icinian da da Zala moikriba, saqurdad wavida. es
bavSvis gacinebasac axerxeben. imave sanaxevrod veluri JenevaSi dRiuri
wams erTma Turqma oTxi gojis daSore- samuSaoTi irCenda Tavs, naSovniT maS-
bidan saxeSi pistoleti daumizna. biWi inve sasmels yidulobda, mxeciviT cx-
gulianad kiskisebs, pistoletis wasav- ovrobda, saboloo ki viRac berikaci
lebad pawia xelebs iSvers, msaxiobi ki mokla da gaZarcva. Seipyres, gaasamar-
Caxmaxs Camohkravs da tyviiT Tavs ux- Tles da sikvdili miusajes~. ukve
leCs. sxvaTa Soris, amboben, Turqebs sikvdilmisjilsa da daRupuls sa-
saguramo 1(12). 2016 w.

tkbileuli Zalian uyvarTo2. zogadoeba, religia da saxelmwifo


`– Zmao, es yvelaferi ras moayole? yuradRebiTa da mzrunvelobiT avsebs.
– hkiTxa alioSam. cixeSi masTan pastorebi Sedian da
– imas vambob, rom, Tuki eSmaki ar cxovrebaSi pirvelad gadauSlian
arsebobs da is adamianma gamoigona, mas qristes moZRvrebis naTels; cixeSive
2
iqve, gv. 268. Turqebis `tkbileulisadmi~
swavlobs wera-kiTxvas, aRiarebs Tavis
siyvarulze miniSnebas ufro zogadi xasiaTi danaSauls da msajulebs swers saku-
aqvs: adamianis bunebis sisastikisaken gadaxras Tari Tavis Sesaxeb – mxeci varo, `da ai,
dostoevski yvelgan ukavSirebs sitkboebis Jin-
sa da aRviraxsnilobas. rogorc iqna, mec gavxdi Rirsi, mec

84
gamanaTla ufalma da madliT amav- gancdas Tan erTvis Tbili daRvrili
soo~. gulaCuyebuli sazogadoeba er- sisxli, romelic am gancdas kidev
Tianad Relavs; masTan midian, exvevian ufro met siTbosa da aRtkinebas ani-
da hkocnian: `Senc gewvia RvTis madli, Webs, – es adamianis areul-dareuli 85
Sen Cveni uflismieri Zma xar~!.. riSa- sulisaTvis iseTive sitkboebaa, ro-
ri tiris; axalsa da jer argancdils
gorc moTamaSe umankoebis Serwyma am
eziara, ramac guli moulbo da auCuya.
umankoebis wamSi ganadgurebis cini-
es veluri, mxecis naSieri, Rorebs
kur CanafiqrTan.
salafavs rom hparavda, erTbaSad mix-
vda, rom isic, sxvebiviT, adamiania, adamiani ara mxolod TviTonaa tan-
yveaferSi rodia ucxo da martosuli, juli da garyvnili: sadac ki xeli miu-
masac hyavs moyvasni, visac is uyvars, wvdeba, yvelgan tanjavs da ryvnis
vinc mas aTbobs da anugeSebs. `mec veR- mTel bunebasac. cxovelebic sakuTar
irse uflis madls, – ambobs gamtknare- Tavs gautola da TviT maTi instinqte-
buli, – ufalTan naziarevi vkvdebi~. – bic ki gaaukuRmarTa4, maTac da mcena-
`ho, ho, riSar, ufalTan naziarevi reebsac Tavs miaxvia manamde ararsebu-
mokvdi, Sen sisxli daRvare da unda li formebi, aiZula arabunebrivi Sew-
mokvde. Tundac udanaSaulo iyo imaSi, yvilebebi,5 romlis zRvarsac TviTon
rom ufals sul ar icnobdi maSin, ver gaavlebda, bunebis idumal kanon-
rodesac Rorebis salafavs SuriT Sen- ebSi mtkice zRudes rom ar waswydomo-
atrodi da rodesac misi moparvi-
da. kanonebis uzneo mgmobeli, is am
saTvis gcemdnen (raSic didi brali mi-
zRudis winaSe dgas da jerac cdilobs
giZRvis, radgan qurdoba Zalian cud-
raime xerxi moifiqros maT dasarRve-
ia), magram Sen sisxli daRvare da amit-
omac unda mokvde~. da ai, ukanaskneli vad, raTa yvela zRvari Tavisi
dRec dgeba. `es Cemi saukeTeso dRea, – borotebiTa da garyvnilebiT gadal-

vasili rozanovi. legenda didi inkvizitoris Sesaxeb


ambobs sikvdimisjili, – ufalTan
mivdivar~. `diax, – eubnebian, – es Seni (erovnebisa da religiis TvalsazrisiT) da yov-
lad gamoricxulia, CvenSi momxdariyo. `Tumca,
ubednieresi dRea, radgan ufalTan - natifad dasZens is, - mgoni, es CvenSic ikidebs
midixar!~ im samarcxvino forans, rom- fexs mas mere, rac Cvens maRal sazogadoebaSi
liTac riSari moedanze mihyavT, did- luTeranuli qadagebis qarma dahbera~ (gv. 269).
es SeniSvna ukiduresad Rrmaa: adamianis sulis
Zali xalxi exveva da yvela gulaCuye- mxareebs Soris garkveuli urTierTmimarTeba
biTa da siyvaruliT ucqers. ai, eS- arsebobs da, Tuki erT-erT maTgans winsvla, re-
afotTan gaCerdnen: `mokvdi, Cveno ligia Tu ganaTleba Seexo, masTan erTad da mis
mier gaTavisebuli axali tipis Sesabamisad sx-
Zmao, mokvdi madlSesxmuli da ufal- vebic garduvalad Seicvleba. protestantizmis
Tan naziarevi!~ – eubnebian gars myof- am saxasiaTo warmonaqmns – mtirala pietizms,
ni. eTxovebian, kocniT faraven, Semdeg aRtkinebisaTvis iseve sWirdeba danaSauli da
tanjva, rogorc sxva istoriul garemoebebSi
is ficarnagze adis da Tavs gilioti- Camoyalibebul sulieri wyobis sxva tipebs,
naSi hyofs; danis piri qveviT misri- oRondac Tavisebur yaidaze.
alebs da ase didxans wyvdiadSi myofi, magaliTad, riSaris SemTxveva kaTolikur
qveynebSi ver moxdeboda; protestantul qvey-
dasasruls ki ganaTebuli Tavi fexqveS nebSi ki, Tavis mxriv, warmoudgenelia wamebis is
ugoreba ganmanaTeblebs, misTvis mti- daxvewili, CaxlarTuli da mravalferovani
ral TanamgrZnob Zmebs~.3 siyvarulis sistema, inkviziciam rom gamoigona. yvelgan
Taviseburad, magram mainc ucvlelad tanjavs
3
JenevaSi Seadgines broSura, sadac es SemTx- adamiani adamians.
4
veva dawvrilebiT iqna aRwerili. SemdgomSi is, baironi moTvinierebul Sinaur cxovelebs
sxvadasxva enebze, maT Soris, rusuladac iqna erTgan marTebulad uwodebs `garyvnilebs~.
5
Targmnili da ufasod egzavneboda mkiTxvelebs ix. amasTan dakavSirebiT saocari detalebia
Jurnal-gazeTebTan erTad. dostoevski SeniS- mag., bogdanovis wignSi `samedicino zoologia~,
navs, rom msgavsi faqti uaRresad lokaluria t. I. m., 1883, §37-38.
axos. naCqarevad ewafeba bunebaSi ar- lad, ucnauri wamoxtomiT, raRacnair-
sebul yovel simaxinjes, yovel ad arabunebrivad da darcxveniT~.
sneulebas – ufrTxildeba, eloliave- swored es arabunebrioba da darcx-
86 ba, kidevac amravlebs.6 man Secvala veniloba, rac adamianma bavSvurad
klimaturi garemoebebi, cxovrebis umanko bunebaSi Semoitana, yvelaze
pirobebi, erTmaneTSi auria SeuTavse- ufro Semzaravia. magram, Tuki cxenis
beli, gayara ganuyreli, bunebas `Tvinier Tvalebze~ maTraxis darty-
axali Targmanebi

moacila saxeba RvTisa da mis nacvlad mam adamiani SeiZleba aRagznos, ra-
sakuTari damaxinjebuli saxe aafara. oden ufro metad aRgagznebT bavSvis
am yovelives SuagulSi dabrZanebula yvirili, Tqvenive bavSvisa, romelic
– bunebis mtanjveli xelmwife, Tvi- Tqvengan Tavdacvas isev TqvenSive xe-
Tonac itanjeba da sakuTari naxelav- davs. – `ganaTlebuli batoni da misi
is Sesaxeb leqsebsac Txzavs. meuRle sakuTar Svidi qlis qaliSvils
Sori qveynebisa da tanjvis gansx- rozgebiT scemen~. mama sagangebod
vavebuli tipebidan mSobliur niadag- irCevs kapian totebs, ambobs, ukeT Cae-
ze gadasvlis Semdgom ivane gakvriT sobao. `urtyamen erT wuTs, urtyamen
Cerdeba am poeziazec. Tumca, Tuki ar xuT wuTs, aT wuTs, kidev da kidev,
CavwvdiT mTel im simaxinjes, rac ad- metad, ufro xSirad da mtkivneulad.
amians bunebaSi Semoaqvs, verc borote- bavSvi yviris, bolos ki ukve veRarc ki
bis mTel im siRrmes davinaxavT, rac yviris, suli exuTeba, xrialebs: `mama,
mas Tan axlavs. `marTalia, CvenSi war- mama, mamiko, mamiko~.7 sxva SemTxvevaSi
moudgenelia, Tavi movkveToT Cvens pativcemulma, ganaTlebulma da Cino-
uflismier Zmas mxolod imis gamo, rom sanma mSoblebma ratomRac SeiZules
is Cveni Zma gaxda da uflis madliT TavianTi Svili, xuTi wlis gogona,
ganimsWvala, magram Cven Cveni lamis scemdnen, wixlebs urtyamdnen, bolos
uaresi seni gvWirs. Cveni istoriuli, da bolos ki iqamdec mividnen, rom
uSualo da uaxlovesi netareba cemiT `yinvaSi mTeli RamiT sapirfareSoSi
wameba gaxlavT. nekrasovis erT leqs- ketavnen; da imis gamo, rom RamiT gada-
Si glexkaci cxens maTraxs urtyams yenebas ar iTxovda (gegoneba, xuTi
Tvalebze, `Tvinier Tvalebze~. vis ar wlis angelozma, romelsac Rrma
unaxavs es – es ukve rusizmia. is agviw- ZiliT sZinavs, am asakSi SeiZleba gada-
ers, uremTan erTad talaxSi rogor yeneba moiTxovos), – ai, amisaTvis sax-
Caeflo gaZvaltyavebuli cxeni, ro- eze ganavals usvamdnen, ganvalis Wamas
melsac zedmetad mZime tvirTi ahki- aiZulebdnen: da amas deda sCadioda,
des, is amosvas cdilobs da ver amodis. deda aiZulebda! da am dedas SeeZlo
glexi mas utyams, amaTraxebs iseTi RamiT mSvidad sZineboda, rodesac bin-
gaSmagebiT, TavdaviwyebiT, rom cemiT Zuri adgilidan iq Caketili misi bavS-
mTvrali, veRarc ki xvdeba, ras sCadis: vis kvnesa moesmoda!~... `gesmis es Tu
`mere ra, Zala rom gamoglevia, mainc ara, – ambobs ivane, – cicqna arseba,
saguramo 1(12). 2016 w.

wadi, mokvdi, magram wadi!~ jaglagi win romelsac jer arc ki ZaluZs gaiaz-
iwevs, iqaCeba, kaci ki ukve acremebul, ros, Tu ra xdeba mis Tavs, binZur adg-
`Tvinier Tvalebze~ urtyams. cxeni ilas, sicivesa da sibneleSi Camwydar
SeSliliviT gaiaCa, rogorc iqna, ure- mkerdSi pawia mjiRs icems da sisx-
mi amoaTria da gaswia `caxcaxiT, sun- 7
ueWvelia, rom aq igulisxmeba baton kro-
TqvaSekruli, raRacnairad gverdu- nebergisa da qalbaton Jezingis sasamarTlo
procesi, romlis garCevac da baton spasoviCis
6
ix. danilevski: `darvinizmi. kritikuli damcveli sityvis mimoxilvac dostoevskis `mw-
gamokvleva~. sankt-peterburgi, 1885 (mtredeb- erlis dRiuris~ 1876 wlis Tebevlis nomerSi
is jiSebis Sesaxeb). aqvs Setanili (Txzul., t. XI, gv. 57-83).

86
liani, uboroto, Tvinieri cremliT va alioSam da mkrTali, raRacnairad
SesTxovs `keTil RmerTs~, damicavio, mobrecili RimiliT axeda Zmas.
– gesmis Tu ara es uazroba, Cemo me- – bravo, – sixaruliT Sehyvira iv-
gobaro da Cemo Zmao, Cemo morCilo anem, – Tuki Senc amas ambob, maSin... 87
RvTsao, Tviniero, gesmis Tu ara, ra – me sisulele vTqvi, magram...
saWiroa es uazroba? mis gareSe, am- – saqmec imaSia, rom `magram~... –
boben, adamiani amqveynad verc ki ic- gahyviroda ivane, – icode, morCilo,
ocxlebda, radganac keTilsa da rom sisuleleebi amqveynad hai rom
borots ver Seicnobda. da ra saWiroa gvWirdeba. aseT sisuleleebze dgas es
keTilisa da borotis Secnoba, Tuki es qveyana, maT gareSe ki, vin icis, qveynad
am fasad gvijdeba? mTeli qveyniereb- arc araferi momxdariyo.9 Cven viciT
is Secnoba ar Rirs bavSvis am erTad- is, rac viciT!~
erT cremlad, `keTili RvTisken~ rom ` – araferi mesmis, – ciebianiviT ga-
aRvlenila. ufrosebis tanjvaze nagrZobda ivane, – axla arc ZalmiZs
arafers vambob, maT vaSli igemes da raimes Cavwvde. minda faqtebTan
eSmaksac wauRian, magram eseni, eseni! davrCe. didi xania, gadavwyvite, ara-
gawvaleb, alioSa? mgoni, gons aRar fers Cavwvde. Tuki ama Tu im movlenis
xar. gavCumdebi, Tu ginda~. wvdomas Sevecdebi, imwamsve vuRal-
` – araferia, mec minda vitanjo, - ateb faqts, me ki gadawyvetili maqvs,
amiluRluRa alioSam. faqtebTan davrCe...
`erT suraTsRa agiwer, erTs~, – ve- – risTvis macTuneb? – wamoiZaxa
Rar cxreba ivane da hyveba, batonymo- gulCamwydarma alioSam, – ar metyvi,
bis Savbnel xanebSi, batonma dedis bolos da bolos?
Tvalwin ZaRlebs daaglejina ase, rva – ra Tqma unda, getyvi, yovelive
wlis yma biWi, romelmac batonis say- aqeTken mimyavs, - ambobs ivane da daskv-
varel nagazs SemTxveviT qviT fexi na gamoaqvs: – yuri migde, mxolod bavS-

vasili rozanovi. legenda didi inkvizitoris Sesaxeb


gadaumtvria.8 gadamdgavri generali vebze meti sicxadisaTvis SevCerdi.
Tavis uricxv ZaRlsa da meZaRlesTan danarCen cremlze kacTa modgmis, rom-
erTad sisxam diliT sanadirod gamov- liTac dedamiwa qerqidan Suagulam-
ida. `SegonebisaTvis~ mTeli sofeli dea gaJRenTili, sulac xmas ar viReb,
SeekribaT, win ki biWis deda daeyenebi- – Tema gangebve Sevaviwrove. baRlinjo
naT, romlisTvisac Svili wuxelve var – mzad var Tavi davimciro da vaRi-
waerTmiaT da calke daemwyvdiaT. axla aro, rom ar ZalmiZs Cavwvde, Tu
gamoiyvanes da gaaSiSvles. `caxcaxebs, ratomaa yovelive ase mowyobili... o,
SiSisagan lamis SeiSalos, krintsac ki Cemi knini, miwieri, evklideseuli gon-
ver Zravs~. `win gaigdeT!~ – yviris gen- ebiT isRa vici mxolod, rom tanjva
erali da meZaRleebic biWs uZaxian: arsebobs, brali ki arvis miuZvis, rom
`gaiqeci, gaiqeci!~ biWi ugonod garbis, yovelive erTi meoridan gamomdinar-
generali ki mTel Tavis xrovas masze eobs uSualod da martivad, rom yove-
geSavs da wuTSi biWisagan nafleTebic live miedineba da wonasworobaSi eqce-
ki aRar rCeba. `maS... ra unda uyo? ar va, – magram es xom mxolod evklides
aris dasaxvreti? zneobrivi grZnobis
dasakmayofileblad gana ar unda dax- 9
ix. paraleluri adgili `Zmeb karamazoveb-
vrito? miTxari! Si~: Tavi `ivane fiodoroviCis koSmari~, sadac
eSmaki xumrobiT ganmartavs, amqveynad `mxolod
– dasaxvretia, – xmadabla warmoTq- da mxolod movlenebis mosaxdenad varsebobo~
da, Tavisive survilis sapirispirod, ver axerx-
8
es faqti, danarCenebis msgavsad, namdvilia; ebs danarCeni bunebis `osanas~ SeuerTdes, rad-
is Cvens erT-erT istoriul JurnalSia moTxro- gan aseT SemTxvevaSi `amqveynad aRaraferi
bili. moxdeboda~.
abdaubdaa, me xom es vici; am abdaubdiT ara maradisobaSi, odesme da sadme,
cxovrebas xom ver Seveguebi!10 ras mar- aramed aqve, amqveynad, Tanac ise, sak-
gebs is, rom damnaSave aravinaa da rom uTari TvaliT rom vnaxo. mwamda, ami-
88 me es vici, – SurisZieba mwyuria, sxvag- tomac msurs sakuTari TvaliT vixilo;
varad xom Tavs moviSTob.11 SurisZieba xolo Tuki im droisaTvis mkvdari
viyavi, dae, gamacocxlon, radgan yove-
10
es ukiduresad amaRlebuli adgilia – ad-
live uCemod Tu moxda, maSin metis-
amianuri sulis erT-erTi udiadesi da yvelaze
axali Targmanebi

sevdiani aRiareba, romlis simarTlesac ver metad damwydeba guli. gana imisTvis
uarvyofT. mas safuZvlad udevs mosazreba imis vitanje, rom Cemi TaviT, Cemi codviTa
Sesaxeb, rom adamianis cxovrebis warmmarTveli
gareSe sinamdvilis kanonebsa da adamianSi Rr- da vnebiT sxvas samomavlo harmonia
mad Cadebul zneobriv kanonebs Soris dishar- davunakeliano? Cemi TvaliT msurs
monia sufevs.
am disharmoniis Sedegad adamians uwevs: an
vnaxo, rogor dawveba lomi Svlis
uaryos es zneobrivi kanonebi, maTTan erTad ki gverdiT, rogor aRdgeba mokluli da
sakuTari pirovnebac da masSi mocimcime RvTi- gadaexveva Tvis mkvlels. minda aq viyo
uri naperwkali, Seerwyas bunebas da brmad
daemorCilos; anda sakuTari zneobrivi mo- im wams, rodesac yvelani gaigeben, Tu
sazrebebis SenarCunebiT ganudges bunebas, mas- risTvis iyo yovelive ase da ara sxvag-
Tan maradiul da uRono dapirispirebaSi moeqc-
es. am azris pirvel gamokrTomas vxvdebiT dos-
varad. am survils emyareba msoflios
toevskisTan 1864 wels TxzulebaSi `Canawerebi yvela12 religia, me ki mwams. magram da-
iatakqveSeTidan~ (naw. I, Tavi IV, gv. 450-451, t. III, vubrundeT balRebs. ai, maSin maT raRa
82 wlis gamoc.), sadac is uwesrigod da mRelva-
red, magram Zalze saxasiaTodaa gamoTqmuli: vuyo? es is sakiTxia, romelic ver gad-
`RmerTo Cemo, ra saqme maqvs bunebisa da ariT- amiwyvetia... Tuki yvela unda itanjos
metikis kanonebTan, Tuki ama Tu im mizeziT es
kanonebi da orjer ori oTxi ar momwons? cxa-
tanjvisaTvis, – raTa tanjviT iyidos
dia, amgvar kedels SubliT ver gavangrev, Tuki maradiuli harmonia, maS, bavSvebi aq ra
marTla ar meqna saamiso Zala, magram mas mainc SuaSi arian, gamagebine? sruliad ga-
ar Sevurigdebi mxolod imis gamo, rom aq qvis
kedelia, me ki Zala ar meyo. ugebaria, ra saWiroa maTi tanjva da
TiTqos amgvari qvis kedeli marTlac nuge- rad sWirdebaT maTac CvenaviT harmo-
Si iyos, marTlac samyarosaTvis raime sityvas
warmoadgendes mxolod imitom, rom is – orjer
niis yidva. rad mohyvnen isinic saerTo
ori oTxia?! masalaSi da viRacis samomavlo harmo-
o, sibriyve sibriyveTa! nia daanakelianes? mesmis adamianTa
sul sxvaa – yvelaferi gesmodes, yvelafers
acnobierebde, yovel SeuZleblobasa da qvis Soris solidaroba codvaSi, mesmis
yovel kedels; ar Seurigde arc erTs am SeuZle- solidaroba sasjelSic, magram bal-
blobaTagans – qvis arc erT kedels, Tuki gZags
masTan Serigeba; garduvali logikuri kombina- RebTan xom ar gvaqvs codvaSi soli-
ciebiT miaRwio maradiul daskvnamde, rom qvis daroba?! da Tuki marTlac WeSmarite-
kedlis SemTxvevaSic ki TiTqosda raRacaSi xar baa, rom isinic solidarulni arian
damnaSave, Tumca cxadze cxadia, rom damnaSave
sulac ara xar da amis Sedegad mdumared, kbil- TavianT mama-papebTan maT yvela
Ta RrWialiT umoqmedobaSi gairindo da imazeRa borotmoqmedebaSi, – cxadze cxadia,
ifiqro, rom Turme javrsac ki veravize iyri;
rom javris sagans ver poulob da, iqneb, verc rom es WeSariteba am qveynisa ar gax-
odesme ipovo; rom aq Canacvlebaa, gayalbeba, lavT da CemTvis gaugebaria. mavani ox-
TaRliToba (`eSmakis vodevili~ romanSi `eSmak-
unji imasac ityvis, sul erTia, balRi
ni~), magram yvela am gaurkvevlobisa da TaRli-
saguramo 1(12). 2016 w.

Tobis miuxedavad, mainc gtkivaT da, rac ufro


12
didia gaugebroba – miT ufro gtkivaT ~. uka- es sityvebi Seicavs imis aRiarebas, rom
naskneli sityvebis damcinav da tanjul kilo- uklebliv yvela religia adamianis sulis wiaRi-
Si ukve Cadebulia `didi inkvizitoris legend- dan, misTvis damaxasiaTebeli winaaRmdegobebi-
is~ Canasaxi. ix. danarTebi. sa da maTi daZlebis wyurvilidan iSva. maSasa-
11
e. i. tanjvasa da danaSauls Tuki sasjeli dame, religiebi adamians garedan rodi eZleva
Tu SurisZieba da, masTan erTad, dakmayofileba da maTi warmoSoba mxolod imdenadaa mistikuri,
ar mohyva, maSin dakmayofilebis ZebnaSi movaS- ramdenadac TviT adamianis sulia mistikuri da
Tob sakuTar xorcs, rogorc tanjulsa da dam- ara metad. es Sexeduleba ewinaaRmdegeba reli-
naSaves. paraleluri adgilebi gvxvdeba `mwer- giasTan dakavSirebiT yvelaze miRebul Sexed-
lis dRiurSic~, 1876 w. oqtomberi da dekemberi. ulebas, rogorc sruliad mistikurs, ise natu-
ix. danarTebi. ralurs.

88
gaizrdeba da mainc moaswrebs codve- riT, riT gamoisyidi? gana es SesaZle-
bis Cadenaso.13 magram, ai, xom ar gaz- belia? nuTu imiT, rom Surs iZieb? ma-
rdila: is rva wlis asakSi ZaRlebs daa- gram ras margebs es SurisZieba, ras
glejines. oh, alioSa, RmerTs rodi margebs jojoxeTi mtanjvelebisTvis, 89
vgmob! xom mesmis, ra ZaliT unda iZvres ras gamoasworebs es jojoxeTi, Tuki
qveyniereba, rodesac zecaSi da miwaze isini ukve gaitanjnen? an ki ra harmo-
yoveli arseba erT qebaTa-qebad Seir- nia SevuTavso am jojoxeTs: msurs mi-
wymeba da yvela, rac cocxlobs Tu vutevo da gadavexvio, aRar msurs,
rasac ucxovria, ufals SehRaRadebs: vinme daitanjos. da, Tuki bavSvebis
marTal xar Sen, ufalo, rameTu gaixs- tanjva im jamis Sevsebas moxmarda, ma-
nen gzani Senni! rodesac deda gadaex- Sin winaswarve vamtkiceb, rom mTeli
veva mtanjvels, misi Svili ZaRlebs WeSmariteba am fasad ar Rirs. 15 ar
rom daaglejina, da samiveni Tval- msurs, bolos da bolos, deda gadaex-
cremlianni SehRaRadeben: marTal xar vios mtanjvels, misi Svili ZaRlebs
Sen, ufalo, maSin, cxadia, moxdeba Sec- rom daaglejina! dedas ufleba ar aqvs
nobis dagvirgvineba da yovelive aixs- miutevos! Tuki surs, SeuZlia mtanjv-
neba. magram... swored amas ver miviReb. els sakuTari tkivili miutevos – us-
da, vidre amqveynad var, Cemi zomebis azRvro tanjva dedisa; magram mas
miRebas vCqarob. saqme esaa, alioSa: xom ufleba ar aqvs, Tavisi daglejili Svi-
SeiZleba marTlac ise moxdes, rom lis tanjva miutevos, maSinac, Tu es
moveswro am wuTs14, anda mkvdreTiT TviT bavSvmac ki miuteva! xolo Tu
aRvdge, raTa is vixilo, vinZlo, Svi- asea, Tu ufleba ar aqvT miutevon, maS,
lis mtanjvelTan gadaxveuli dedis sadRaa harmonia? aris ki msoflioSi
Semxedvarem, TviTonac SevZaxo: `mar- Tundac erTi arseba, miteveba rom See-
Tal xar Sen, ufalo!~ magram ar msurs Zlos da amis uflebac hqondes? ar
es maSin SevZaxo. vidre kidev maqvs dro, msurs harmonia, kacobriobis siyvaru-

vasili rozanovi. legenda didi inkvizitoris Sesaxeb


Tavs vizRvev, amitomac sulac uars lis gamo ar msurs! gamousyideli tan-
vambob uzenaes harmoniaze. is ar Rirs jva-wameba mirCevnia. davrCebi Cems
cremlad Tundac im erTi wamebuli gamousyidel tanjvasa da Cems dauoke-
bavSvisa, Tavis ayrolebul sakanSi bel mrisxanebasTan, Tundac ar viyo
damwyvdeuli, mkerdSi muStebs rom marTali. Tanac, metismetad Zvirad
irtyamda da gamousyideli cremlebiT dagvifases harmonia, sad gvaqvs jibe-
SehRaRadebda `keTil RmerTs~! imitom gafxekilebs amdenis gadaxis saSuale-
ar Rirs, rom misi cremlebi gamousyi- ba? amitomac Cems Sesasvlel bileTs
davi darCa. maTi gamosyidvis gareSe saswrafod ukanve vabruneb. da, Tu pa-
xom harmoniac SeuZlebelia. magram tiosani kaci var, valdebuli var es,
13
rac SeiZleba, swrafad gavakeTo. asec
filosofiasa da egreT wodebul `zneobriv
RvTismetyvelebaSi~ arsebobs amgvari axsna, ma- viqcevi. RmerTs ki ar uarvyof, alioSa,
gram is marTlac srulebiT aradamakmayofile- mxolod udidesi mowiwebiT ukan vu-
belia.
14
paraleluri adgili `ivane fiodoroviCis bruneb bileTs~.
koSmarSi~, sadac eSmaki ambobs (gv. 350): `xom
vici, rom aq raRac saidumlo Zevs, magram aras-
X
gziT ar surT gamimxilon... xom vici, bolos da
bolos Sevurigdebi, gamovivli mec Cems `es amboxia, - xmadabla warmosTqva
kvadrilions da saidumlosac gavigeb. Tavdaxrilma alioSam~.
magram vidre es moxdeba, vibutebi, Tavs
Zalas vatan da erTaderT daniSnulebas vas- moyvanili sityva yvelaze mwarea,
ruleb: erTis gadasarCenad aTasebs vRupav... rac ki adamians mTeli Tavisi istori-
ara, vidre saidumlo ar gaxsnila, CemTvis
15
arsebobs ori WeSmariteba: erTi iqauri, maTi, `danarTSi~ ix. msgavsi mosazreba `brolis
CemTvis jer sruliad ucnobi, meore ki Cemi~. sasaxlis~ Sesaxeb.
is manZlze gadmounTxevia. is RmerTs miaRwia, rom is uneblieT Cerdeba, sv-
ar uarhyofs, magram misgan pirs ib- las veRar ganagrZobs. mTel ganvlil
runebs; eWvi ar Seaqvs Tavisi tanjvis gzas gadaxedavs, yovelives ixsenebs,
90 saboloo sazRaurSi, – magram es wonis Tavis tvirTsa da Zalebis dar-
sazRauri aRar surs. raRac imdenad Cenil marags da svams SekiTxvas: saiT
faseulia masSi Seryvnili, imdenad mivdivar da ZalmiZs Tu ara mivaRwio
wminda ramaa Seuracxyofili, rom mz- mizans? sigiJe yofila sasoeba Cemi da
axali Targmanebi

eras zecisken aRapyrobs da, bolos da ukeTuri yofila neba, vinc me is Camin-
bolos, SeTxovs, nuRar gamomisyidi erga.
Seuracxyofas, nuRar gamomisworeb am ueWvelia, adamianTa bedisweris
simaxinjes: Sen, vinc Cems bunebas uzenaesi Wvreta religiaSi unda veZi-
Caunerge avxorceba moyvasis gvemisa oT. arc istoria, arc filosofia Tu
da am avxorcebis ZaliT gamomglije zusti mecnierebani ar Seicaven xedvis
Svilebi, awame da gveme, raRad momani- im ganzogadebasa da mTlianobas, rasac
We maTi imgvari siyvaruli, Tavad Senc religiaSi vxvdebiT. es erT-erTi mize-
rom agijanyda? rad aRmirie suli, gaw- zia imisa, ratomac eZvirfaseba adami-
yvite masSi yvela dasawyisi da dasas- ans religia, ratomac aRgvamaRlebs da
ruli ise, rom aRarc siyvaruli Semi- gangvanaTlebs. rodesac mTliansa da
Zlia, aRarc siZulvili, arc vici da zogads icnob, kerZoSi gza-kvals
veRarc umecrebaSi vrCebi, arc mxo- iolad gaikvlev; da piriqiT – ramdeni
lod marTali var da aRarc mxolod kerZo faqtic ar unda vicodeT – maT
codvili; da, Tuki CemSi aRrie cnoba- ki istoria, mecnierebebi, filosofia
dis xis nayofi, rad aRmoacene es xe Cem- gvawvdian – mudam SeiZleba axlebs ga-
da sacTuneblad, an ratom ar Semoar- daveyaroT, romlebic Tavgzas agvibn-
tyi zRude Seuvali? dabolos, rode- even. amitomac, cxovreba mudam mdgra-
sac mqmnidi, rad ar momaniWe avxorco- dia, myar sayrdenze dgas, rodesac re-
baze meti Tvnierebis simtkice? es, al- ligiuria.
baT, sazRauria. magram, raki Svilebi religiur WvretaSi sami diadi mag-
dameRupa, dae, sazRaurma gverdiT Cam- iuri aqti asrulebs dasayrdeni
iaros. Camiqre cnobiereba da amiT mi- wertilebis rols, romlebzedac erT-
boZe daviwyebis unari, isev im miwaSi gvarad mimagrebulia adamianuri be-
Semzile, saidanac amomiyvane. xolo Tu diswera, TiTqos zed hkidia, eyrnoba.
cnobiereba ar Camiqra, mirCevnia Cemi erTia – codviT dacemis aqti: is
dafleTili Svilebi davitiro, vidre gangvimartavs imas, rac aris; gamosy-
Seni WeSmaritebis gamarjveba vixilo. idvis aqti: is adamians arsebulis gasa-
ar msurs nugeSi, minda guliT vitanjo Zlebad amxnevebs; dabolos, keTilisa
ukuniTi ukunisamde da daRupuli da borotisaTvis maradisobaSi samag-
Svilebis tanjva gaviziaro. ieros mizRvevis, samarTlis saboloo
aq Tavs iCens bzari admianis Zaleb- gamarjvebis aqti: mas adamiani momav-
saguramo 1(12). 2016 w.

Si, im gzis gagrZelebis uunaroba, lisaken mihyavs.


romelzedac adamiani idumali sawy- adamianuri bediswera mxolod im
isidan aseve idumal dasasrulamde mi- SemTxvevaSi Seiryeva, Tuki mas erT-
hyavs gangebas. am gzas is aTaswleul- erT am sayrdenTagans gamovacliT. vi-
Ta manZilze miuyveboda da yvelafers dre es ar moxda, ragind ubedurebebs
uZlebda im imediT, rom saboloo Sec- emsxverplos adamiani: omebs, SimSils,
noba da RvTis WeSmaritebis saboloo Jamianobas, mTeli erebis amowyvetas –
gamarjveba odesme guls dauamebda. yvelafers aitans, radgan am yovelives
magram, ai, dasasruls tanjvam im dones miuxedavad Tavis uSinaganes arss Sein-

90
arCunebs; xalxi daiRupeba, magram ga- rom is saWiro aRar aris, adamiani mas
darCeba adamiani da xalxic xelaxla aRar miiRebs.
daibadeba; cvlileba Seexeba gamov- unda aRvniSnoT, rom dialeqtika
linebebs, magram gamovlenili arsi jer arasodes yofila religiis 91
ucvleli darCeba; yvavils foTlebi winaaRmdeg ase mZlavrad mimarTuli,
Camoscvivdeba, magram darCeba naskvi rogorc es aq xdeba. is Cveulebriv
da butko. erTaderT rames ver aitans RvarZlsa da borotebas ukavSirdebo-
adamiani – misi yofiereba da cnobiere- da da im mcirericxovanTagan modioda,
ba moswydes im sam mistikur aqts, rom- vinc religias ganudga. aq ki dialeq-
lis rwmenac acocxlebs. yovelgvari tikas adamiani aviTarebs, romelic,
ubedurebis gareSec, srul keTildRe- aSkaraa, ufro erTgulia religiisa,
obaSi myofic daiRupeba ise, rom amas vidre sxva ramisa mTels bunebaSi, cx-
TviTonac ver SeniSnavs; gamovlinebani ovrebaSi, istoriaSi da adamianis
erTxans kidev iarsebebs da gaqreba, bunebis calsaxad keTil mxareebzea
radgan gaqreba maT miRma damaluli damyarebuli. SeiZleba iTqvas, aq ad-
arsi; xalxi aRar aRorZindeba, radgan amianis arsis swored RvTiuri sawyisi
mokvdeba TviT adamiani. ujanydeba RmerTs: swored samarT-
aqedan gamomdinare, gasagebia is si- lianobis grZnoba da sakuTari Rirse-
Zulvili, riTac adamiani xvdeba Tavi- bis Segneba.
si arsebobis am sayrden wertilebTan swored esaa, mTel am dialeqtikas
nebismier mtrul miaxlovebas. `ar erTob saSiS, satanur xasiaTs rom
miekaro, amiT midgas suli~, – TiTqos sZens. jer kidev pirveli gandgomili
eubneba nebismiers, vinc maTTan miax- angelozis Sesaxebaa naTqvami, `sxva
lovebas cdilobs, visac maTi awon-da- danarCenebze ufro maRla~, `RmerTTan
wonva Tu gazomva, raime kuTxiT Cas- ufro axlos~ idgao, e. i. RvTis gan-
woreba, Sevseba Tu gasufTaveba sakuTebulad msgavsi iyo, - cxadia,

vasili rozanovi. legenda didi inkvizitoris Sesaxeb


ganuzraxavs. instinqturi siZulvilis Tavisi sispetakiT, siwmindiT. es di-
es gancda yvela im religiur devnas aleqtika garkveul religiur xasiaTs
udevs safuZvlad, odesme istoriaSi atarebs da is Tavdadeba, romliskenac
rom ganxorcielebula, - devnas, nebismieri religia gvibiZgebs, meore
romelic xalxis masaSi, sisastikis mi- mxriv ki, is siZulvili, romelic Tavs
uxedavad, udides gamoZaxils poulob- atydeba yvelas, vinc ki religiaze
da. gailaSrebs, masac erTgvari sabur-
swored am sam aqts, adamianis amqvey- veliT mosavs, miuxedavad imisa, rom es
niuri bedisweris sam sayrden dialetika swored religiis winaaRm-
wertils, misi Zalebis wyaros rom degaa mimarTuli. gveCveneba, TiTqos
Seadgens, – aryevs is dialeqtika, rom- erTTavad adamianisadmi aTrTolebu-
lis nawilic zemoT moviyvaneT. es li siyvarulidan aRmocenebuli am di-
msjeloba jer ar Sexebia gamosyidvis aleqtikis ngrevas mxolod is Tu Se-
aqts, am triadis meore, Semkvrel ecdeba, visac adamiani ar uyvars. is
rgols, samagierod masSi eWvqveSaa sayrdens aclis adamianur yofierebas
dayenebuli pirveli aqti – kacTa cod- da amas imgvarad axdens, rom SeuZle-
viT dacema da uaryofilia mesame – belia es sayrdeni davicvaT da adami-
keTilisa da borotisaTvis samagieros anSi mtkivneuli Seuracyofis gancda
mizRvevis, RvTis WeSmaritebis sab- ar gamoviwvioT. is uneblieT TviTonve
oloo gamarjvebis aqti. is imitom ki ar xdeba CaTreuli sakuTari daRupvis
aris uaryofili, rom SeuZlebelia, ar dacvaSi – ara droebiTi da kerZo, aramed
moxdeba – misi uaryofis mizezi isaa, sayovelTao da saboloo daRupvisa.
am dialeqtikis uarmyofeli, masav- diulia da arafriTaa ganpirobebuli,
iT Rrma da sada msjelobis ageba, es didi Secdoma iqneba. adamianis suli
ueWvelia, momavalSi Cveni filosofi- Tavis ideebSi, warmodgenebsa da
92 isa da saRvTismetyvelo literatur- grZnobebSi metismetad mWidrodaa
is urTulesi amocana iqneba, – cxadia, dakavSirebuli misi sxeulis idumal
Tuki es ukanaskneli odesme Seignebs, agebulebasTan; is masze isevea mimagre-
rom misi movaleoba sazogadoebaSi buli da isevea misiT ganpirobebuli,
axali Targmanebi

mborgavi SemaSfoTebeli eWvebis rogorc dabadebis momentSi jer ard-


gaqarwylebaa, da ara im oriode kacis abadebuli bavSvi dedis saSosTanaa
evropuli ganaTlebis dadastureba, dakavSirebuli. magram mimagrebuli
visac es ama Tu im mizeziT evaleba. mgomareoba mxolod droebiTia; da,
zemoT moyvanil naTqvamSi misage- Tuki Cveni ideebis dineba Cvens age-
belze an Tundac oden RvTis samarT- bulebaSi nebismier cvlilebaze rea-
lis gamarjvebis xilvaze uaris Tqma girebs, gviWirs kidec warmovidginoT,
marTlac adamianis sulis unatifesad Tu ras igrZnobs da ras ifiqrebs Cveni
moxelTebul erTaderT Tvisebureba- suli mas Semdeg, rac sxeulisagan gan-
zea damyrebuli: rocaki misi tanjva Tavisufldeba da ganiwmindeba.
zRvars scildeba, roca Seuracxyofa rogorc axlaa misTvis Serigeba Seu-
gausaZlisi xdeba, – masSi iRviZebs am Zlebeli – namdvilad SeuZlebeli, -
tanjvis SenarCunebis wyurvili, is ver momavalSi is SeiZleba swored aseve
Tmobs, ver eleva Seuracxyofas. Segne- aucilebeli da TavisTavadi gaxdes. da
ba imisa, rom tanjva daumsaxurebelia iqnebao `axali ca da axali miwa~, naTq-
(rogorc, savarudod, bavSvebis tanj- vamia ukanaskneli dRis Sesaxeb, rode-
va) da aunazRaurebeli, raRac iseTs sac `ufali SeaSrobs yovel cremls~16
Seicavs, TviT am tanjvas rom gviamebs; - am sityvebiT im sirTulis gadaWraze
xolo misi anazRaurebis Semdeg es migvniWnebs, CvenTvis jerac gadau-
maamebeli qreba da tkivili gausaZli- Wrelad rom rCeba.
si xdeba. amgvarad, anazRaurebas mo- garda amisa, bavSvebis tanjva, rom-
aqvs sxva, axali sixaruli; magram is lebic aSkarad ver uTavsdeba uzenae-
sulac ar ikavebs Zveli simwris adg- si samarTlianobis moqmedebas, SeiZle-
ils, ver aZevebs mas adamianis sulidan. ba ramdenadme mainc gaxdes gasagebi,
da es kanonia Cveni sulis, aseTad gva- Tuki ufro mkacrad ganvixilavT
qv naboZebi, asea mowyobili. ver uary- pirvelqmnil codvas, adamianis sulis
ofT imas, rom am Tvisebas Tan axlavs bunebasa da dabadebis aqts. zemoT ukve
Taviseburi keTilSobileba da is ad- vTqviT, rom adamianis sulSi, garda
amianuri Rirsebis Segnebidan gamom- imisa, rac masSi cxadad da mkafiodaa
dinareobs, erTgvari siamayidanac da, gamovlenili, Cadebulia mTeli samya-
amasTan, Tavmdablobidanac, raime ro jerac gamouTqmeli, ganucxadebe-
uaryofiTi minarevis gareSe. li. rodesac adamiani ama Tu im dana-
saguramo 1(12). 2016 w.

asea; da vidre adamiani darCeba su- Sauls sCadis, amis Sesruleba mxolod
lieri da fizikuri yofierebis amJa- meoradi da naklebmniSvnelovania,
mindel formebSi, romlis garda sxvas pirveladi da mTavari ki is sulieri
arc icnobs, mas marTlac urCevnia moZraobaa, romelic mas win uZRoda da
`darCes Tavis gamousyidel tanjvas- romlidanac danaSaulebrivi aqti aR-
Tan~, vidre misTvis samagiero miiRos mocenda. is adamianis sulze erTgvar
da amis fasad Seurigdes. magram Tuki naoWs, waruSlel kvals tovebs, erTg-
vifiqrebT, rom misi yofierebis es
formebi raRac absoluturi da mara- 16
ioanes gamocxadeba, 21:1, 21:4.

92
varad cvlis da amaxinjebs. sakiTxar- saerTo simaxinjes, romelic mSoblis
ia: sulis mxolod cxadad gamovleni- suls axasiaTebda, zogjer ki erTgvar
li nawili Tu ganicdis am cvlilebasa damatebiT, siRrmiseul borotebas,
da daRdasmas – mexsiereba, masSi moT- erTgvar danaSauls, romelic masSi 93
avsebuli codniT, mimdinare survile- manamde Cakargul nawils warmoadgen-
bi, gaelvebuli grZnobebi? ra Tqma da, axla ki marto darCa da Tavis
unda, ara: boroti masSi mTlianis sax- garSemo mTliani aRadgina. xolo Tu is
iT Sedis da misi Sinaarsis mTel sis- sakuTar TavSi danaSauls daatarebs,
rules amaxinjebs, - rogorc cxads, ise amas Tan axlavs misi braleulobac da
jerac ganusazRvrelsac. viciT, rom sasjelis aucileblobac. amdenad,
yovelive boroti adamianSi gaurkveve- bavSvebis umwikvloeba da udanaSaulo-
li gzebiT ibadeba, suli bneli wiaRi- ba mxolod moCvenebiTi movlenaa: maT-
dan aRmocendeba. Semdgom, dabadebis Si ukvea Camaluli maTi mamebis manki-
aqtSi mSobeli uciloblad gadascems ereba da, masTan erTad, maTi braleu-
Svils ara mxolod Tavis agebulebas, lobac; ubralod is jer kidev ar iCens
aramed mis Semkvrel centrsa da kanon- Tavs ama Tu im damangreveli aqtis sax-
sac, anu saxeldobr suls. xasiaTis, iT, anu mas ar mosdevs axali danaSau-
raime gansauTrebuli niWisa Tu manki- li: magram Zveli braleuloba, raki is
eri midrekilebebis memkvidreobiTo- ar dasjila, maTSi ukve arsebobs.
ba imdenad cnobili da gavrcelebuli swored am sasjels ixdian TavianTi
faqtia, rom masSi axla eWvs veRar Sevi- tanjviT. mamis danaSauli SeiZleba im-
tanT. dabadebis aqtebis simravlisa da denad mZime iyos, rom TviT damnaSaves
dabadebulTa individualuri Tvise- arc ki SeeZlos misi gamosyidva, Tun-
bebis safuZvelze SegviZlia vi- dac Tavisi sikvdiliT: vTqvaT, man
fiqroT, rom TiToeuli calkeuli gaxrwna bavSvi, wabilwa spetaki arseba,
aqtiT xdeba SvilisTvis mSoblis su- romelic gulubryvilod miendo. gana

vasili rozanovi. legenda didi inkvizitoris Sesaxeb


lis garkveuli nawilis gadacema; cxa- SeuZlia mas aseTi danaSauli sakuTari
dad gamovlenilis gadacemisas SeiniS- arsebiT gaoisyidos? ar SeuZlia da
neba memkvidreobiToba, xolo gamouv- amdenad misi danaSauli damaluli da
lenelis gadacemisas mekvidreobiTo- dausjeli rCeba. magram Taobebi cvlis
ba, rogorc Cans, ar gvaqvs. Tavisi Taobebs da sasjeli Tavs iCens iseT
amgvri bunebis wyalobiT, TiToeul auxsnel tanjvaSi, bunebis kanonebs
nawils, albaT, aqvs unari sakuTari TiTqos rom arRvevs, sinamdvileSi ki
Tavis mTlianamde aRdgenisa, nakluli aRadgens.
nawilebis gamoZaxebisa, romlebic, aq axsnas hpovebs adamianis sulieri
maTi saerTo wesrigis msgavsad, pirve- cxovrebis erTi Zalze Rrma movlena:
li nawilis im mTlinisadmi mimarTebi- esaa nebismieri tanjvis gamwmendi mniS-
Taa ganpirobebuli, romlidanac igi vneloba. Cven sakuTar TavSi udides
iSva; aseve, magaliTad, wrfisagan dar- danaSaulsa da, masTan erTad, Sem-
Cenili umoklesi rkalic ki wrfis yve- zarav, jerac arafriT gamosyidul
la Tvisebas inarCunebs, ris mixedvi- braleulobas davatarebT; da, Tumca
Tac misi aRdgenaa SesaZlebeli. Ti- mas ar vicnobT, mkafiod ver Sevig-
Toeuli dabadebulis fsiqiuri orga- rZnobT, is usaSvelod gvamZimebs da
nizmis es aRdgenili nawilebi SeiZle- suls wyvdiadiT gvivsebs. da, rocaki
ba ganvixiloT, rogorc raRac axali; raime tkivils ganvicdiT, amiT Cveni
magram maT Soris ueWvelad aris is Zve- braleulobis nawils gamovisyidiT,
li nawilic, ara SeZenili, aramed gad- raRac danaSaulebrivisagan vTavisu-
mosuli. is sakuTar TavSi atarebs im fldebiT, sinaTlesa da sixaruls gan-
vicdiT, ufro vmaRldebiT da viwmin- qristes mier qveynad motanili ZRveni
debiT. adamianma unda akurTxos nebi- metismetad amaRlebulia da adamiani
smieri gansaceli, radgan misi meSveo- mas ver itevs; amitom mas arc ZaluZs
94 biT TviT RmerTi Sedis masSi. da misi miReba, anu qristes sityvis wvdo-
piruku: visi cxovrebac msubuqad ma da misi mcnebebis aRsruleba. moTx-
miedineba, unda wuxdes im gadadebuli ovnebisa da SesaZleblobebis, ideal-
sasjelis gamo, romelic win moelis. isa da sinamdvilis am Seusabamobis
axali Targmanebi

amgvari axsnis SesaZlebloba dos- gamo adamiani samudamod ubeduria:


toevskis azrad ar mosvlia, is fiqrob- mxolod erTeulebma, maT, vinc suliT
da, rom bavSvTa tanjva raRac absolu- Zlieria, SeZles sulis gadarCena,
turia da mas amqveynad araviTari Seudgnen qristes gzas da Caswvdnen
braleuloba win ar uZRoda; aqedan ga- gamosyidvis saidumloebas. amdenad,
momdinare, gasagebia misi kiTxva: vis adamianisadmi qristes esoden didi pa-
ZaluZs miutevos imas, visac am tanjva- tiviscema iseTi mopyrobaa, `TiTqos
Si miuZRvis brali? am sirTules ukav- mas srulebiT ar uyvardes adamiani~.
Sirdeba kiTxva meore centraluri aq- man ver gaTvala misi buneba da Tavisi
tis – gamosyidvis Sesaxeb, romelic diadi da wminda saqmiT, amavdroulad,
adamianur bedisweras gansazRvravs. SeuZlebeli, ganuxorcielebeli ram
Cveni religia – `qristianoba~ – Cveni gaakeTa. kaTolicizmi swored misi saq-
codvebis gamomsyidvelis saxels mis Casworebaa, zeciuri moZRvrebis
atarebs; swored es aqtia moqceuli gamiwiereba, RvTiuris adamianurTan
dialeqtikis Semdgomi msjelobis cen- misadageba. magram amis Semdgom kaTo-
trSi. gamosyidva isevea eWvqveS day- licizmma am cvlilebis saidumlo sak-
enebuli, rogorc manamde – codviT uTar wiaRSi damala; xalxebi ki mas mis-
dacema da ukanaskneli samsjavro. es im deven da hgoniaT, rom qristes gzas
dialeqtikis meore nawilia, romelsac adganan. am sicruis saidumlo umZime-
pirvelis, bibliuris sapirispirod si da mtanjveli tvirTia, romelic
SeiZleba saxarebiseuli vuwodoT da itvirTes erTeulebma, dasavluri ek-
romelic `inkvizitoris Sesaxeb leg- lesiis Tavkacebma, riTac danarCeni
endis~ erTob uCveulo formaSia moq- kacobrioba tanjvisagan ixsnes da misi
ceuli. amqveynuri cxovreba moawesriges. amg-
gamosyidvis aqtis kritikas dosto- varad, mTeli dileqtikis mamoZravebe-
evskisTan erwymis kaTolicizmis li sawyisi aqac adamianis siyvarulia,
faruli ideis Camoyalibeba.17 swored am dialeqtikis sabrZolo iaraRi ki
es idea cxadyofs sakuTar Sinaarss, adamianis bunebis Rrma analizia.
romelSic igi gansjis cxovrebasa da am yovelives saerTo azrs ki is Sead-
qristes moZRvrebas da, amavdroulad, gens, rom TviT gamosyidvis aqts adg-
asabuTebs amqveynad Tavisi warmoSobis ili ar hqonia: iyo mxolod Secdoma;
acileblobas. mxcovani inkvizitori arc religia arsebobs, rogorc re-
saguramo 1(12). 2016 w.

Tavisi eklesiis ideas asaxierebs, ad- ligiur saidumloebaTa mcveli, mxo-


amianis bunebas aanalizebs da qristes lod iluziaa, riTac adamiani iZule-
moZRvrebasTan mis SeTavsebas cdi- bulia Tavi moityuos, raTa rogorRac
lobs, magram im daskvnamde midis, rom mainc moikidos amqveynad fexi.
es ori erTmaneTTan Seusabamoa. am dialeqtikis saboloo daskvna ki
17
am ideis lamis pirveli monaxazi gvxvdeba es gaxlavT – sinamdvileSi religia ar
`idiotSi~ (1868 weli), gv. 537-538 (1882 wlis arsebobs da misi arseboba sruliad
gamocema). dostoevski mas Zalze xSirad ubrun-
SeuZlebelic kia, radgan mas ar gaaCnia
deba `mwerlis dRiurSi~ (mag., 1877, maisi-ivnisi,
Tavi III). ix. danarTebi. gareSe safuZveli: codvis, misi gamo-

94
syidvisa da ukanaskneli samsjavros da keTilSobil Tvisebamde – mxolod
mistikuri aqtebi. is agvamaRlebs umowyalo bunebaze da
gadavideT im azris detalur ganx- gvaaxlovebs mowyale RmerTTan – day-
ilvaze, romlis Temac movniSneT. vanilia TviT RvTis winaaRmeg amboxis 95
alioSas SeZaxils - `es amboxia~ - ivane sakiTxi. pasuxi orWofobas ar mogviT-
mRelvared pasuxobs: mens: Tu kacobrioba ityvis: `diax,
` – amboxi? ar visurvebdi Sengan am ZalmiZs miviRo~, is imwamsve dakargavs
sityvas. gana SeiZleba amboxiT cxovre- adamianobas, `xatsa da msgavsebas RvTi-
ba, me ki cxovreba minda . TviTonve sa~ da mxecebis Sekrebad gadaiqceva;
miTxari, mogiwodeb – pasuxi gameci: uaryofiTi pasuxi ki amtkicebs da ama-
warmoidgine, rom swored Sen giwevs rTlebs maradiuli harmoniis uaryo-
adamianuri bedisweris nagebobis aR- fas, – da amiT yovelives qaosad
marTva18 da Seni saboloo mizani adami- aqcevs...
anTa gabednierebaa, nanatri mSvidob- alioSa SeSfoTebulia; is uarhyofs
isa da gansvenebis miniWeba: magram ami- imas, rom adamianma SeiZleba am pirobe-
saTvis garduvalad mogiwevda, sul biT miiRos msoflio harmonia, magram
raRac erTaderTi cicqna arsebisa- uecrad TvalanTebuli SesZaxebs:
Tvis, Tundac im bavSvisaTvis, mkerdSi
`Zmao, axla ar Tqvi, gana aris amqveynad
muStebs rom icemda, tanjviT amogexa-
iseTi arseba, miteveba rom SeeZlos da
da suli da mis cremlebze dagemyare-
amis uflebac rom hqondeso? magram
bina Seni nageboba, daTanxmdebodi am
aseTi arseba marTlac aris da mas yve-
pirobiT aRmSeneblobas? tyuils nu
lafris miteveba SeuZlia, yvelas yove-
metyvi!
lives miutevebs, radgan TviTon gaiRo
– ara, ar davTanxmdebodi, – xmadab-
sakuTari ucodveli sisxli yvelasa da
la warmosTqva alioSam.
yovelivesTvis. Sen is dagaviwyda, ara-
– Tu SegiZlia dauSva is azri, rom
da swored maszea damyarebuli mTeli

vasili rozanovi. legenda didi inkvizitoris Sesaxeb


is adamianebi, visTvisac aSeneb, da-
nageboba, da swored mas SesZaxeben:
Tanxmdebodnen gatanjuli bavSvis
sisxlze agebuli am bednierebis miRe- marTal xar Sen, ufalo, radgan gaixs-
baze da, romc mieRoT, Tu darCebod- nen gzani Senni~.
nen samudamod bednierni?~ – ah, es erTaderTi ucodveli da
adamianis sindisis swored am diad misi sisxlia, – ambobs ivane da pasuxis
nacvlad Zmas sTavazobs, erT legend-
18
`puSkinis Sesaxeb sityvaSi~ (`mwerlis dRi- as giambob, romelic am sakiTxebze
uri~, 1880) dostoevski ganixilavs tatianas xa-
fiqrisas gonebaSi gamomesaxao. alioSa
siaTs da imas, rom qalma siyvarulis dakmay-
ofilebaze uari Tqva, radgan xnieri meuRlis smenisaTvis emzadeba, ivane ki Txrobas
Seuracxyofa ar isurva, piradad Tavisi sax- iwyebs.
eliT svams SekiTxvas: `gana SeiZleba adamianma
bedniereba sxvis ubedurebaze aagos? bedniere-
ba... sulis uzenaes harmoniaSia. riT davimSvi- XI
doT suli, Tuki warsulSi usaSvelo, umowyalo,
araadamianuri ram CavidineT... moqmedeba dasavleTis Soreul qvey-
wuTiT dauSviT, rom TviTonve aRmarTavT ad- anaSia gadatanili, saukuneebi ganze
amianuri bedisweris nagebobas da Tqveni sab-
oloo mizani adamianTa gabednierebaa, nanatri
iweva, scenaze gamodis XVI saukune –
mSvidobisa da gansvenebis miniWeba. da isic war- evropuli civilizaciis gansxvavebu-
moidgineT, rom amisaTvis garduvalad mogiw- li elementebis urTierTaRrevisa da
evdaT sul erTaderTi adamianisaTvis tanjva
migeyenebinaT... Tu daTanxmdebdiT am pirobiT brZolis epoqa: axlad aRmoCenil
aRmSeneblobas?~ amerikaSi pirveli mogzaurobebisa da
(t. XII, gv. 424). es paraleli cxadyofs, rom
yvelaferi, rasac ivane karamazovi ambobs, TviT religiuri omebis, luTeris da loio-
dostoevskis sityvebia. las, xmauriani humanistebisa da ie-
zuitTa ordenis pirveli generlebis germaniaSi, saSinelma axalma eresma
dro. oRondac am omis Sexla-Semoxla wamohyo Tavi. lampariviT22 moelvare
kontinentis SuagulSi xdeba; xolo iq, veeba varskvlavi daeca wyaroebs wyal-
96 pireneebis miRma, espaneTSi, Sori Ta da isini mwareni gaxdnen~. magram miT
brZolebis xma mxolod yrud aRwevs, ufro mxurvaled swamT maT, vinc WeS-
iqaurebi ufro iketebian sakuTar mariti rwmena SeinarCuna. kacobriobis
Tavsa da sakuTar uZraobaSi. ufro cremli kvlavac ZesTan adis; kvlavac
axali Targmanebi

Sors ki, droTa bnel wiaRSi mziT gad- sasoebiT moelian, uyvarT, iseve,
amwvari, xrioki qveyana Cakargula da rogorc winaT, swyuriaT misTvis ewa-
aq, am qveyanaSi aRsrulda gamosyidvis mon da daixocon. da `ai, amdeni sauku-
didi saidumlo, qveynierebis codveb- nis manZilze kacobrioba rwmeniTa da
isaTvis, damaSvrali kacobriobis ga- gznebiT emudareboda: he, ufalo, ga-
mosaxsnelad swored am miwaze daiR- mogvecxade! imdeni saukunis manZilze
vara sisxli. ukve TxuTmetma saukunem SehRaRadebda, rom man usazRvro mow-
ganvlo mas mere, rac saidumlo aR- yalebiT indoma mlocvelebTan STasv-
srulda; daemxo Semzaravi imperia da la~.
mis saZirkvelze aRmocenda axali xal- scena viwrovdeba da Txroba kon-
xebisa da saxelmwifoebis samyaro, ro- kretul simWodroves iZens. Cvens wina-
mlebic axali rwmeniT ganaTda da Ta- Sea sevilia, romlis xvatian quCebze
mSvidi saRamo eSveba. xalxis brbo gan-
vianTi RvTisa da macxovris ganmwmen-
ze iSleba; uecrad is gamoCndeba, – `ux-
di sisxliT iqna gamosyiduli. mas moe-
mod, SeumCnevlad, swored im adamia-
lian daucxromeli wyurviliTa da sa-
nuri saxiT, riTac 33 wlis manZilze
soebiT, elian aRsrulebas misi
mimodioda kacTa Soris TxuTmeti sa-
aRTqmisa, romelic misma mowafem dau-
ukunis winaT~. ieriT, garegnobiT sxve-
tovaT: `aha, moval male~19 – da romlis
bisagan arafriT gamoirCeva, magram
Jamis Sesaxeb TviTon Tqva, vidre mi-
ucnauria: `yvelani scnoben. xalxi
waze iyo: `im dResa da saaTze ki mamis
SeuCerebel nakadad iwevs misken, gars
garda aravin icis: arc zecierma an-
exveva, mWidro wres hkravs, fexdafex
gelozebma da arc Zem~. ufro meti rw-
dahyveba. is ki mdumared dadis maT
meniTac ki moelian axla, radgan `Tx-
Soris da usazRvro sibralulis mSvi-
uTmetma weliwadma ganvlo mas mere, di RimiliT uRimis. mis gulSi siyvaru-
rac zecam Sewyvita adamianisaTvis lis mze Ruis, sinaTlis, gasxivosnebi-
sesxebis gacema~20: sa da Zalis sxivebi misi Tvalebidan
irwmune, rasac guli gkarnaxobs, efrqveva xalxs da maT gulebs sapa-
zecisgan sesxebs nuRar moeli...21 – suxo siyvaruliT aTrTolebs. is xe-
da mxolod sityvis siwmindis us- lebs uwvdis, locavs da sneulni mas-
azRvro rwmena icavs adamians daR- Tan an Tundac mxolod mis samosTan
upvisagan. `magram eSmaks ar sZinavs da SexebiT ikurnebian. ai, brbodan SehRa-
saguramo 1(12). 2016 w.

kacobriobas ukve Seeyara iWvneuloe-


bis seni. swored imxanad CrdiloeTSi, 22
`anu eklesiisa~ - ganmartavs dostoevski.
cidan Camovardnili varskvlavis saxe aRebulia
apokalipsisidan, VIII, 10-11, iseve, rogorc zogi-
19
apokalipsisi, 22:12: `aha, moval male, erTi Semdgomi Sedareba, romelic qristianuli
CemTanaa nacvlisgeba Cemi, da misi saqmisebr eklesiis amqveyniur bedisweras gamoxatavs.
mivageb yovels~. mocemul adgilas gamoTqmulia Sexeduleba re-
20 fomaciaze, rogorc eklesiis msgavsebaze ,
`Zmebi karamazovebi~. `legenda didi
romelic adamianebs acdunebs da WeSmariti ek-
inkvizitoris Sesaxeb~ (mTargmnelis SeniSvna). lesiisagan aSorebs: `wyaroebi wyalTa~ - aq `rw-
21
pwkarebi vasil Jukovskis (1783-1852) menis siwminde~, wabilwulia eklesiis `msgavse-
leqsidan `survili~ (mTargmnelis SeniSvna). biT~.

96
Radebs moxuci, siyrmidan usinaTlo: vardebis Taiguli ukavia, romliTac
`ufalo, ganmkurne, raTa mec gixilo~, kuboSi iwva. xalxi Relavs, SfoTavs,
– da ai, usinaTlos Tvalebidan TiTqos qviTinebs~.
qercli ecleba da is RvTis Zes xedavs. swored am dros taZarTan Camoivlis 97
xalxi tiris da fexqveS miwas ukocnis. jvalos kabiT Semosili oTxmocdaaTi
bavSvebi win yvavilebs uyrian, galoben wlis pirxmeli moxuci, romauli ek-
da iZaxian: `osana!~ – `is aris, TviT is lesiis kardinali da, amasTan, qveynis
aris, – imeorebs yvela, – is unda iyos! didi inkvizitoric. is Cerdeba, momx-
sxva ver iqneba!~ is sevilias taZris dars Soridan adevnebs Tvals, mzera
stovasTan swored im wams Cerdeba, ubneldeba da umkacrdeba. mis yuram-
rodesac taZarSi zariTa da tiriliT de xalxis xmebi aRwevs, esmis moxucTa
SeaqvT bavSvis TeTri Tavaxdili kubo: qviTini da bavSvebis bagidan amosuli
masSi Svidi wlis gogona wevs – vinme `osana~, xedavs kubodan wamomdgar
warCinebuli qalaqelis Svili. gogonas; is mibrundeba da taZris
micvalebuli bavSvi mTvad yvvilebi- guSagebs miuTiTebs am SfoTisa da lx-
Taa morTuli. `is Svils mkvdreTiT enis mizezze. xalxi ki, `ukve gawvrTni-
aRgidgens~, – uZaxis xalxi bavSvis de- li, morCili da acaxcxebuli~, ganze
das. kubos dasaxvedrad taZridan ga- iweva; jariskacebi RvTis ZesTan midi-
mosuli pastori gaognebuli da warb- an, xels daavleben da mihyavT. xalxi
Sekruli icqireba. uecrad bavSvis de- pirquSi moxucis winaSe qeds ixris, is
dis kivili ismis, qali uflis Zis fer- yvelas locavs da gzas ganagrZobs.
xTiT emxoba: `Tuki es marTla Sen xar, tusaRs wminda samsjavros bnel di-
gamicocxle Svili!~ – evedreba qali da legSi aTavseben da kars urazaven.
xelebs misken iwvdis. Wirisuflebi saRamo iwureba, dgeba `Cumi da sul-
Cerdebian, kubos mis ferxTiT dgamen, ganabuli~ samxreTuli Rame. haeri
is guldamZimebuli dahyurebs da misi jerac gavarvarebulia da ufro Zli-

vasili rozanovi. legenda didi inkvizitoris Sesaxeb


bage kvlavac xmadabla warmosTqvams: eradaa gaJRenTili dafnisa da limo-
`talifa kumi~ – `da aRsdga qalwuli~. nis surneliT. mdumarebaSi ismis sapy-
gogona kuboSi wamojdeba, iRimeba da robilis karis daJanguli anjamebis
gaocebuli, gafarTovebuli TvalebiT Wriali da dilegSi mxcovni inkviz-
aqeT-iqiT icqireba 23 . xelSi TeTri itori Semodis. mis ukan imwamsve ikete-
23
ba kari da is tusaRTan pirispir rCeba.
dostoevskim am suraTSi gasaocari cxovre-
biseuli realizmi Cado: TiTqos striqonebs ki didxans akvirdeba mis saxes, mkrTal
ar vkiTxulobT, aramed Cven Tvalwin iSleba lampars magidaze dgams da CurCulebs:
xilva – qristes amqveynad, TiTqmis Cvens droSi,
meored mosvla. dostoevskis biografiaSi aris
ramdenime adgili, romelsac garkveulwilad uli safuZveli. ai, ras vkiTxulobT misi cx-
SeuZlia am scenis ucnauri, fantasmagoriuli ovrebis aRweraSi (ix. `biografia da werilebi~,
cxovrebiseulobis xsna. `erTxel, - naTqvamia iq, naw. I, gv. 296): `qaliSvilis dabadebam (1962 wlis
- dostoevski yovelgvari religiisadmi ucxo da, Tebervali) col-qmars udidesi bedniereba ar-
metic, mtrulad ganwyobil sazogadoebaSi imy- guna da fidor mixailoviCi Zalian gamoacocx-
ofeboda. mosaubreTagan erT-erTma ieso qriste la. is yovel Tavisufal wuTs bavSvis etlTan
jerovani mowiwebis gareSe moixsenia. dostoevs- atarebda da misi yoveli moZraoba axarebda. ma-
ki erTbaSad gadafiTrda da Tvalze cremli gram es sam Tvesac ar gagrZelebula. bavSvis
moadga. es jer kidev mis axalgazrdobaSi moxda sikvdili mamas saSinel moulodnel eldad
da, rogorc Cans, is maSin ukve uRrmesad ganic- daacxra. fiodor mixailoviCi mTeli sicocxlis
dida macxovis saxes. SemdgomSi, gadasaxlebaSi manZilze ver iviwyebda Tavis pirvel gogonas da
saxareba erTaderTi wigni iyo, romlis kiTxva ar mudam gulistkiviliT ixsenebda. emsSi erT-erTi
ekrZaleboda da saxarebiseuli ambebis gamudme- mogzaurobisas sagangebod Seiara JenevaSi da
biT kiTxvisas man, rogorc Cans, mkafiod Seisisx- misi samare inaxula~. ueWvelia, zemoT moyvani-
lxorca is, rac maTSia gadmocemuli... da kidev, li scenis aRwerisas is cocxlad ganicdida im
gogonas mkvdreTiT aRdginebas, romelic iseT- grZnobas, romelic daeufleboda, misi sayvare-
nairadaa moTxrobili, rom am faqtis aRsrule- li gogona saswaulebrivad rom wamomdgariyo
ba TiTqos Tvalwin gvidgas, aseve aqvs biografi- kubodan.
– es Sen xar? Sen? – magram upasuxod dobs: `ubadruki qmnileba~ darwmuneb-
darCenili, maSinve ganagrZobs: – nu mi- is iseT mZlavr unars grZnobs sakuTar
pasuxeb, iyuCe. an ki ris Tqma SegiZlia? TavSi – romelic Tavisive bedisweri-
98 vici yovelive, rasac ityvi. uflebac dan gamoitana, - rom bedavs am unariT
ki ar gaqvs, raime dasZino imas, rac warsdges Tavisi Semoqmedi RvTis
winaT ukve Tqvi. maS, rad moxvedi winaSe.
CvenTvis xelis SesaSlelad? radgan mTel im mrwamsSi, romelsac moxuci
axali Targmanebi

swored xelis SesaSlelad moxvedi da Semdgom gamoTqvams, Camoyalibebulia


es TviTonac ici. magram is Tu ici, xval romauli eklesiis mamoZrvebeli idea;
rac moxdeba? ar vici, vin xar da arc magram Zalze Znelia Tavi daaRwio im
msurs vicode: marTla Sen xar Tu mxo- STabeWdilebs, TiTqos es idea mTeli
lod msgavseba xar Zisa, magram xvalve kacobriobis mrwamsi iyos, mis mier sak-
gagasamarTleb da koconze dagwvav, uTari bedisweris yvelaze brZnuli da
rogorc usaZagles eretikoss da igive Rrma wvdoma – ganvlilisa da, gan-
xalxi, dRes rom terfebs gikocnida, sakuTrebiT, momavlisa. dasavleTis
xvalve, Cemi xelis erT aqnevaze Sens eklesia, cxadia, mxolod romanuli
kocons miscvivdeba da fiCxs Seu- gagebaa qristianobisa iseve, rogorc
keTebs – ici es Tu ara? ho, SesaZloa, marTlmadidebloba – misi berZnul-
es icode kidec~, – dasZina Rrma fiq- slavuri wvdomaa, protestantizmi ki
riT monusxulma ise, rom tusaRi- – germanuli. magram saqme isaa, rom im
saTvis wamiTac ki ar moucilebia Tva- sami Stodan, romlebadac msoflio ek-
li. lesia daiyo, mxolod pirveli gaizar-
am daZabul, wyvetil sityvebSi ukve da mTeli sisruliT, danarCeni ori
mocemulia Semgomi dialeqtikis yvela jerac zrdis procesSia. kaTolicizmi
variacia: RvTiuri sawyisis aRiareba Tavisi Sida agebulebiT dasrulebuli
ayvanilia misi aRqmis srul sicxadem- da srulyofilia, man sakuTari sazri-
de, pirispir Wvretamde; misdami siZu- si mkafiod gaiazra da dRemde da-
lvili ki misi kocnoze dawvisa da fex- JinebiT cdilobs, es sazrisi cxovre-
qveS gaTelvis muqaramde vrceldeba. baSi danergos da mTeli istoria dau-
es adamianis sulis mis maradiul pir- qvemdebaros.24 ai, ratomac, vimeorebT,
velwyarosTan istoriaSi udidesi mi- Tavs ver vikavebT imisagan, rom qrist-
axlovebaa da, amavdroulad, misgan esTan pirispir darCenili inkviz-
udidesi daSorebacaa. Soreul per-
24
speqtivaSi moCans xalxis, miliar- protestantizmma, gamoacxada ra qris-
tianobis individualuri Tavisufleba, dRes ara
dobiT sulisagan Semdgari samwysos mxolod ar warmoadgens dasrulebul da sab-
mimarT raRac ucnauri damokidebule- oloo sistemas, aramed, rogorc Cans, verc mo-
mavalSi miaRwevs amgvar sisrules. rac Seexeba
ba: masSi ueWvelad aris aRelvebuli marTlmadideblobas, is bolo dromde imdenad
mzrunveloba, rac TavisTavad ukve ni- mZime istoriul garemoebebSi iyo moqceuli,
Snavs siyvaruls, magram, amasTan, dam- imdenad did gareSe zewolas ganicdida xan bar-
barosTagan (monRolTa uReli), xanac mahmadian-
saguramo 1(12). 2016 w.

cirebac, sicruec, raRac idumalic. Tagan (TurqTa uReli), xanac TviT kaToli-
tusaRis dumilsa da inkvizitoris si- cizmisagan, rom dRemde mTel mis istoriul
amocanas warmoadgenda arsebobisaTvis brZola
tyvebSi: `ho, SesaZloa, Sen es icode~ – da damcirebuli da uuflebo xalxebis rogorme
mkrexeluri azria Cadebuli, TiTqos sulierad gadarCena; imisaTvis ki jerac ver
moicala, sakuTari faruli sazrisi cnobiereb-
es scena TviT macxovrisaTvis itevdes
is SuqSi moeqcia. slavianofilTa (mag., xomiako-
raRac axalsa da moulodnels, raRac vis, i. samarinis) da TviT dostoevskis mcde-
did saidumlos, romelic manamde ar lobebi marTlmadideblobis Taviseburebebisa
da istoriuli ideis dazustebisa swored misi
icoda da romelsac mxolod axla amgvari mdgomareobiT aixsneba da sxva viTare-
Caswvda. da am saidumlos adamiani gaan- baSi SeuZlebeli iqneboda.

98
itoris ucnauri aRiareba ukidures mdgoms gansakuTrebiT mZafrad esaxe-
zRvramde, mTeli kacobriobis masS- ba mis aRTqmasa da sinamdviles Soris
tabamde ganvazogadoT. kontrasti da es naRvlian ironias
is iwyebs mtkicebiT, rom qristes aRuZravs. is Seaxsenebs qristes, Tu ra 99
danatovari mTeli moZRvreba im saxiT, xSirad eubneboda is adamianebs TxuT-
rogorc is gangebam Semogvinaxa, raRac meti saukunis winaT: `msurs, Tavisu-
maradiuli da uryevia, mas verc raimes flebi gagxadoT~, da dasZens: `axla xom
movaklebT, verc davumatebT. is ukve ixile es Tavisufali adamianebi~. am
qvakuTxedad SeWrila msoflio is- SeniSvnis ironia mxolod maT rodi ex-
toriis dRemde aRmarTul nagebobaSi ebaT, viskenac qristes moZRvrebaa mi-
da Secdoma iqneboda masSi raimis Ses- marTuli, – es TviT qristesac exeba:
woreba, ganmarteba da Semofarglva: es `es saqme Zvirad dagvijda, - ganagrZobs
TxuTmetsaukunovan xuroTmoZRvrul moxuci, – magram is Seni saxeliT aRvas-
naRvaws Searyevda. es mxolod kaco- ruleT. TxuTmeti saukune vewameT am
briobas rodi exeba, romlisTvisac Tavisuflebis gamo, magram dRes es
mudmivi cvlilebebi SuZlebelia, damTavrebulia da Tanac – samudamod~.
aramed RmerTsac – ra iqneboda axali aq laparakia avtritetis sawyisze,
gamocxadeba, manamde naTqvamis danar- romelic mudam Rrmad aRwevda kaTo-
Ti, Tu ara am naTqvamis naklulovneb- likuri eklesiis wiaRSi; swored is gax-
is aRiareba? Tanac, visi – TviT RvTis ldaT mizezi imisa, rom is sxva eklesie-
naTqvamisa! dabolos, rac yvelaze mTa- bTan SedarebiT bevrad ufro Seuwy-
varia, msgavsi danarTi adamianis nareblad ebrZoda dogmisagan nebismi-
Tavisuflebis xelyofa iqneboda: er gadaxvevas. XVI saukuneSi, romelsac
qristem kacobriobas Tavisi saxe dau- aRwerili scena miekuTvneba, avtori-
tova da kacobriobas SeeZlo gulis tetisadmi upirobo morCilebis auci-
Tavisufali arCevaniT gahyoloda mas, lebloba romma gansakurebuli sim-

vasili rozanovi. legenda didi inkvizitoris Sesaxeb


rogorc misive (farulad RvTiuri) wvaviT Seigno reformaciis moZalebu-
bunebis Sesatyvis ideals, romelic mis li safrTxis pirispir, romelmac das-
bundovan miswrafebebs pasuxobs. avleTis eklesiis aTaswlovani erTo-
swored am gayolis TavisuflebaSi, ba daarRvia. es avtoriteti inkvizici-
ZaldautaneblobaSi mdgomareobs misi is SemoRebiTa da wignebis cenzuriT
zneobrivi Rirseba. xolo zecidan mo- gamoixata; am ideis gamtareblebi iyv-
suli nebismieri axali gamocxadeba nen tridentis kreba da iezuitTa or-
sasawaulis saxiT mogvevlineboda da deni, romelmac moZRvrisadmi upiro-
istoriaSi Zaldatanebas Semoitanda, bo morCilebisa25 da inividualuri neb-
rac adamianebs arCevanis Tavisufle- is sruli daTrgunvis26 moZRvreba Ca-
bas da, amasTan, zneobriv damsaxure- moayaliba. magram aqac, rogorc mTel
basac waarTmevda. amitomac, qrites `legendaSi~, kaTolicizmis ZiriTadi
winaSe mdgomi inkvizitori mis mier Tviseba mxolod imitomaa miTiTebuli,
aRTqmul qveynad meored mosvlaze rom es Tviseba pasuxad moevlina kaco-
fiqrobs da eubneba: `axla Tundac briobis garkveul saukuno moTxovnas,
nuRarasodes moxval~... `vidre moxval, gamoxata misi istoriis esa Tu is, aseve
cotaoden xans mainc gvacale~, – Seas- saukuno Tavisebureba. mas inkvizi-
worebs sakuTar naTqvams da amiT im toris Semdgomi msjeloba cxadyofs;
saqmes gulisxmobs, romelic amqveynad
25
jerac dausrulebeli darCa. `moZRvris xelT iseve morCili iyavi, viT
kverTxi mgzavris xelT~ da a. S.
inkvizitori mTeli scenis manZilze 26
`Cadaver esto~, e. i. iyavi upirovno, in-
ucnurad fiqriania; macxovris winaSe ertuli, rogorc gvami.
is ambobs: adamianis uZvirfases Tvisebadaa aRi-
`axlaRa, mas Semdeg, rac Tavisu- arebuli. Tavisuflebis am ganxilvaSi
flebas vZlieT, pirvelad gaxda Sesa- keTilganwyobili dasturi gamosWvi-
100 Zlebeli kacTa benierebaze laparaki. vis, am dasturSi ki, Tavis mxriv, jer-
adamiani meamboxed iyo Seqmnili. gana ac dauRleli adamianis mxne kilo is-
SeiZleba meamboxe bednieri iyos?~ – mis. dostoevski aSkara siamovnebiT
svams is SekiTxvas. agviwers amgvar suraTs: rogorc iqna,
axali Targmanebi

qristem qveynad WeSmariteba mo- miRweuli sayovelTao keTildReobis


itana; inkvizitori ki ambobs, rom ad- Jams uecrad gamoCndeba kaci `retro-
amianis amqveyniuri cxovreba tanjvis graduli da damcinavi sifaTiT~ da
kanoniT imarTeba – tanjvisagan mara- Tavis bednier, Tumca sul odnav mowy-
di gaqcevis an, rodesac es SeuZlebe- enil TanamoZmeebs etyvis: `rao, xom ar
lia, SedarebiT mcire tanjvis arCevis gvekra mTeli am gonivruli wes-wyo-
kanoniT. mxolod absoluturi RvTi- bilebisaTvis erTi kargi wixli mx-
sadmi mikuTvnebul Seufardebel WeS- olod imisTvis, raTa es logoriTmebi
maritebasa da tanjvis am kanons Soris, jandabaSi gadafrindes, Cven ki kvla-
romelsac adamiani Tavisi bunebis far- vac Cvenive briyvuli nebiT vicx-
dobiTobis gamo eqvemdebareba, gada- ovroT?~ 27 mas Semdeg dostoevskis
ulaxavi ufskruli Zevs. visac surs, SexedulebebSi bevri ram Seicvala, mis
SeuZlia adamiani pirveli gziT ata- kilos Zveli simxneve moaklda, mas
ros; is mainc garduvalad gahyveba me- aRarc damcinavoba da xumroba axasi-
ores. swored amas gamoTqvams inkviz- aTebs. Tu ramdeni tanjva atara mwe-
itori: is ar uaryofs macxovris mier ralma adamianis bedisweris gamo da,
motanili WeSmaritebis siwmindes, is amavdroulad, adaminisadmi ra siZul-
mxolod amtkicebs am WeSmaritebis ad- vilic ganicada, amaze metyvelebs mis
amianis bunebasTan Susabamobas da, Semdgom nawarmoebTa mTeli wyeba, maT
amasTan gamoricxavs imas, rom adamiani Soris `danaSauli da sasjeli~, sadac
SeiZleba am WeSmritebas gahyves. sxvag- mwerals Tvinierad, dauCivlelad tan-
varad rom vTqvaT, mas SeuZleblad mi- julni da umizno mtanjvelni hyavs
aCnia adamianis miwieri bediswera macx- gamoyvanili. uwindeli darwmuneba mw-
ovris cnebebze damyardes da, Sesabam- eralSi daRlilobam da dardma Secv-
isad, amtkicebs raime sxva sawyisebze la da simSvidis wyurvili yvelaze
misi damyarebis aucileblobas. mkafiod `legendaSi~ gamoikveTa. Tavi-
maSinve swored am sawyisebs miu- suflebis, WeSmaritebis, zneobrivi
brundeba, magram vidre maT ganxilvas gmirobis uzenaesi ZRveni – yovelive es
SevudgebodeT, gamovkveToT im Zireu- ukugdebulia, rogorc adaminisaTvis
li cvlilebis faqti, romelic adami- metismetad mZime da zedmeti tvirTi;
anis Tavisuflebaze dostoevskis war- erTaderTi ram rCeba SesaSuri: raime
modgenebSi moxda `iatakqveSeTis bedniereba, raime navsayudeli `uba-
saguramo 1(12). 2016 w.

Canawerebis~ dasrulebis Sedgom. druki meamboxisaTvis~, romelic, yve-


iseve, rogorc aq, adamianis Tavisufa- lafris miuxedavad, mainc gatanjuli
li neba iqac im mTavari dabrkolebis da sneuli arsebaa; misdami sibraluli
saxiTaa warmodgenili, romelic xels
27
`Canawerebi iatakqveSeTidan~, naw. I, Tavi IX.
uSlis amqveynad adamianuri bediwer-
ix. aseve Tavi X, sazogadoebriv-istoriul wy-
is saboloo mowesrigebas; magram amis obaSi droebiTi `saqaTmis~ sasurvelobis Sesax-
safuZvelze xdeba mxolod am mowes- eb, risi mizezic swored isaa, rom `saqaTme~ ar
aris saboloo da samudamod ar spobs Tavisu-
rigebis aucileblobisa da SesaZle- flebas, maSin, rodesac `brolis sasaxle~
blobis uaryofa, TviT Tavisufleba ki swored Tavisi uryevobis gamoa SiSismgvreli.

100
axSobs mwerlis gulSi yvela sxva nierebda~. amis Semdgom is sakuTar
grZnobas, RvTiuri Tu zeadamianuri ideas ayalibebs, romlis seriozulad
sawyisisaken yovelgvar swrafvas. gaazrebisas SeuZlebelia ar dagveuf-
`legenda inkvizitoris Sesaxeb~ gar- los erTgvari Zrwola, romelic miT 101
kveul zRvramde SeiZleba ganvixiloT, ufro Zlierdeba, rac metad vrwmun-
rogorc adamianuri bedisweris sab- debiT am ideis uZlevelobaSi. Zafebi
oloo mowesrigebis idea, rac ueWve- ukve gaTamaSebuli msoflio istori-
lad uaryofil iqna `CanawerebSi mi- isa, adamianis samomavlo bediswera im
wisqveSeTidan~; im gansxvavebiT, rom iq saxiT, rogorc is SegviZlia ganvWvri-
laparaki iyo racionalur mowesrige- toT, mistikuri bindi da rwmenis
baze, romelic fizikuri bunebis da dauokebeli wyurvilis auxsneli Ser-
sazogadoebrivi urTierTobebis wyma yofierebaSi misi obieqtis povnis
kanonTa natif da detalur Seswav- uimedobasTan – yovelive es aq er-
lazea damyarebuli, aq ki laparakia TurTs ucnaurad gadaexlarTa da am
religiur mowesrigebaze, romelic mTlianiT warmoqmna sityva, romelic
adamianis fsiqiuri wyobis uRrmesi wv- SeuZlebelia ar miviRoT, rogorc uR-
domidan gamomdinareobs. rmesi, uSinaganesi, yvelaze brZnuli,
`xom gafrTxilebdnen, - eubneba rac ki adamians – misTvis SesaZlo er-
inkvizitori qristes, - arc gafrTx- TaderTi TvalsazrisiT – odesme sak-
ileba mogklebia, arc miTiTeba, magram uTar TavTan dakavSirebiT ufiqria.
yuri ar daugde da is erTaderTi gza
uarhyavi, romelic adamianebs gaabed- Targmna Tamar kotrikaZem


102

migel de unamuno

adamiani sisxlisa da xorcisgan qmnili


`homo sum, nihil humani a me alienum amqveynisaa da arc im qveynisa, arc am
puta~ – `me var adamiani da adamianuri droisa da arc im droisa, arc sqesi
araferia CemTvis ucxo,~ — uTqvams aqvs da arc samSoblo, marto erTi
laTin komediografs 1— me ukeTesad idea, bolos da bolos, anu ase vTqvaT,
vityodi, — Nulum homienem a me alien- araadamiani.
um puto, — me var adamiani da arc erTi Cveni adamiani ki sul sxvaa — adami-
adamiani CemTvis ucxo ar aris, rameTu ani sisxlisa da xorcisgan qmnili — me,
zedsarTavi saxeli humanus iseve ar Sen, Cemo mkiTxvelo, Tundac kidev sx-
iwvevs Cem ndobas, rogorc abstraqtu- vac, Soreuli, yvela, vinc miwas vamZ-
li arsebiTi saxeli — humanitas kaco- imebT.
brioba, arc martivi zedsarTavi saxe- da swored es konkretuli adamiani,
li da arc substantirebuli arsebiTi sisxlisa da xorcisgan qmnili, gaxlavs
saxeli, aramed mxolod da mxolod subieqtic da mTeli filosofiis up-
konkretuli arsebiTi saxelia — a d a irvelesi obieqtic, surT Tu ara es
m i a n i, adamiani sisxlisa da xorcis- zogierT egreT wodebul filosofos-
gan qmnili, romelic ibadeba, itanje- ebs.
ba da kvdeba, — rac umTavresia, kvde- filosofiis istoriis naSromebis
ba, — adamiani, romelic Wams, svams. er- umetesobaSi, rasac ki vicnob, mTeli
Toba, iZinebs, fiqrobs, uyvars; adami- filosofiuri sistemebi isea warmoCe-
ani, romelsac TvaliT vxedavT da nili, TiTqos erTi gamomdinareobdes
yuriT vusmenT, Zma, namdvili Zma Cve- meoredan, xolo maTi avtorebi, Tavad
ni. filosofosebi TiTqmis arc Canan, ase
rameTu arsebobs kidev sxvac, aseve gegonebaT marto sababad gamoiyeneso;
adamians rom uwodeben da arcTu uqmi, im filosofosebis, im adamianebis,
saguramo 2(13). 2016 w.

met-naklebad mecnieruli gansjis sa- vinc am filosofias qmnis, piradi


gans warmoadgens; es gaxlavs legend- biografia ratomRac arafrad miaCni-
aruli orfexa da ufrTo, aristote- aT, arada swored maTi biografiaa,
leseuli `politikuri cxoveli~ ru- yvelaze kargad rom gvagebinebs saku-
soseuli, sazogadoebrivi xelSek- Tar naazrevs.
rulebis, manCesterelTa homo eco- uwinares yovlisa, unda iTqvas, rom
nomicus, lineiseuli homo sapiens, anda filosofia gacilebiT axlosaa poezi-
Tu gnebavT, vertikalurad mosiarule asTan, vidre mecnierebasTan, ramdeni
ZuZumwovara; adamiani, romelic arc filosofiuri sistemebi yofila Caf-

102
iqrebuli garkveuli drois manZilze, ologiuri iqneba, Tu paTologiuri
rogorc calkeuli mecnierebebis warmoSobisa, rogorc erTi, ise meore,
zRvruli ganzogadeba, naklebi Si- — rac badebs Cvens ideebs.
naarsi da sicocxlisunarianoba rom naTqvamia, adamiani gonieri cxove-
hqonoda, vidre im sistemebs, romleb- liao. me ki, is ver gamigia, ratom imas
103
Sic mTeli sisruliT gamovlenila ar ityvian adamiani afeqturi, anda
maTi avtorebis sulieri siRrme da sentimentaluri cxoveliao. egeb cxo-
swrafva. velisagan mas ufro grZnoba ganasx-
amave dros iseTi mecnierebebic vavebs, vidre goneba? ramdenjer mi-
viciT, garkveuli azriT, didi mniS- naxavs Cemi kata Cafiqrebuli, magram
vneloba rom hqonia Cveni cxovrebisa Tvali arasdros momikravs, tirodes,
Tu azrovnebisTvis, magram gacilebiT an icinodes. egeb gulSi kidec icinis,
ucxoa CvenTvis, vidre filosofia, an tiris, Tumca egeb gulSi kiborCxa-
maTi mizani, ase vTqvaT, ufro obieq- lac cdilobdes meore xarisxis gan-
turia, Tumca Cvengan Sorsaa, ufro tolebis amoxsnas.
ekonomikis sferos ganekuTvneba. axa- ase da amgvarad, adamiani, ai, ra unda
li mecnieruli aRmoCenebi, maT Soris iyos filosofiis upirvelesi da
isic, Teoriuls rom uwodeben, iseve umTavresi mizani.
rogorc teqnikuri miRwevebi, rogor- vTqvaT, kanti, adamiani – imanuel
ebicaa magaliTad orTqlmavali, te- kanti, romelic daibada da cxovrob-
lefoni, TviTmfrinavi, fonografi, es da kenigsbergSi XVII saukunis damlevsa
yvelaferi TiTqos CvenTvis aucile- da XIX saukunis dasawyisSi. am adami-
beli da gamosadegicaa, vTqvaT Tun- an-kantis filosofiaSi, kantisa, visac
dac telefoni, pirdapir miswrebaa, gulic hqonda da Tavic, vinc moaxdi-
roca gvinda Sor manZilze sayvarel na erTi yvelaze mniSvnelovani nax-
qals davelaparakoT, magram imas xom tomi – rogorc ityoda kirkegori, —
ver vityviT, am SemTxvevaSi qalic sa- es kidev meore adamiani da mere ro-

migel de unamuno. adamiani sisxlisa da xorcisgan qmnili


Sualebaao; anda vTqvaT eleqtro- gori adamiani! — naxtomi `wminda go-
tramvai, roca operaSi mivdivarT, xom nebis kritikidan~ `praqtikuli goneb-
kargad vsargeblobT, Tumca sakiTxa- is kritikisken~ da meoreSi aRadgina
via, romelia saSualeba, tramvai Tu is, rac pirvelSi gaanadgura, — ram-
opera? denic unda ilaparakon maT, vinc kan-
filosofia pasuxobs Cvens moTxov- tis saxiT ver xedaven adamians, — mas
nilebebs, rom CamovayaliboT samyaro- Semdeg, rac safuZvlianad gamoikvlia,
sa da cxovrebaze erTiani da sruli Rrmad gaaanaliza da erTianad gaa-
koncefcia da am koncefciis Sedegi — camtvera RmerTis arsebobis tradi-
grZnoba, rac badebs jer moqmedebis ciuli mtkicebuleba, aristotele-
survils, mere ki — moqmedebasac; Tum- seuli RmerTisa, abstraqtuli Rmer-
ca bolos ise gamodis, rom es grZnoba Tisa, im pirvel uZrav mamoZravebels
imis nacvlad, rom iyos am koncefciis rom Seesatyviseboda da kvlav aRadg-
Sedegi, xdeba misi mizezi. Cveni fi- ina RmerTi, oRond RmerTi cnobiere-
losofia, anu samyarosa da cxovrebis bisa, moraluri kanonis Semoqmedisa da
gegmebisa Tu aragagebisa, badebs TviT bolos RmerTi luTerianuli. kantis
cxovrebis grZnobas, xolo amas, iseve es naxtomi ki ukve gulisxmobda rwme-
rogorc yovelgvar afeqturs, fesve- nis luTerianul gagebas.
bi aqvs gadgmuli qvecnobierSi, anda, es RmerTi, racionaluri RmerTi
Tu gnebavT aracnobierSi. warmoadgens garegani adamianis usas-
ar aris swori, TiTqos Cveni ideebia rulobis proeqcias, rogoric is aris
imis mizezi, rom Cven an optimistebi racionaluri gansazRvrebis Tanax-
varT, an pesimistebi, piriqiT, swored mad, adamianis abstraqtul ideas, anu
Cveni optimizmi da pesimizmia, - fizi- adamian-ara-adamians, xolo meore
SemTxvevaSi RmerTi, sentimentaluri is umetesobisTvis, maT Soris adamian-
da nebelobiTi aris Sinagani adamianis kantisTvisac, adamian-jeimzisTvisac
proeqcia, rogoric is aris cxovreba- da am striqonebis avtorisTvisac,
Si, konkretuli adamiani, sisxlisa da aseve TqvenTvisac, mkiTxvelo, vinc
104 xorcisgan qmnili adamiani. axla kiTxulobT Cems sityvebs.
kantma guliT aRadgina is, rac erTxel mavan gles rom vesaubrebo-
gonebiT gaanadgura da is, rac viciT di, sityvam moitana da erTi hipoTeza
mis Sesaxeb misive nacnobebis mowmo- gamovcade, romlis Tanaxmad sinamd-
axali Targmanebi

biT, Tavad misive Canawerebidan, anda vileSi marTlac arsebobs RmerTi,


kerZo saubrebidan, vxvdebiT, rom ad- cisa da miwis gamrige, viTarca sam-
amiani-kanti, es berbiWa, oRond ara yaroseuli cnobiereba, Tumca es su-
TavkerZa, vinc kenigsbergSi aswavli- lac ar gulisxmobs imas, rom yoveli
da filosofias enciklopediisa da adamianis suli unda iyos ukvdavi, am
gonebis gaRmerTebis saukunis miwu- sityvis tradiciuli da konkretuli
ruls, gaxldaT is adamiani, vinc Sepy- mniSvnelobiT; man ki ai, ra mipasuxa:
robili iyo erTaderTi problemiT, `maSin RmerTi raRa saWiroa?~ albaT
vgulisxmob erTaderT, marTlac sasi- amasve mipasuxebdnen adamiani-kanti da
cocxlo mniSvnelobis problemas, Cve- adamiani-jeimzic, oRond imdenad,
ni yofierebis siRrmiseul problemas, ramdenadac orive maTgani profesori
anu sulis ukvdavebis problemas. ad- gaxldaT, racionalurad kidec unda
amiani-kanti ver Seegueboda azrs, rom gaemarTlebinaT TavianTi pozicia am,
TviTonac mokvdeboda, mokvdeboda arsebiTad iracionaluri poziciis
erTianad da sabolood. swored es iyo mimarT, Tumca, rasakvirvelia, es su-
mizezi, ramac ganapiroba misi ukvdavi lac ar niSnavs imas, rom es iqneboda
naxtomi erTi kritikidan meoreSi. absurduli.
is, vinc mTeli gulisyuriT- da ara hegelis cnobili aforizmis Tanax-
winaswar Seqmnili azriT, - waikiTxavs mad, yvelaferi, Tu ram racionaluria,
mis `praqtikuli gonebis kritikas~, amave dros realuricaa, xolo rac re-
dainaxavs, rom — marTali iTqvas, — aluria, is racionaluricaa; magram
masSi RmerTis arseboba gamomdinare- umetesoba Cvengani ar eTanxmeba he-
obs sulis ukvdavebidan da ara pirqiT. gels da mainc gvjera, rom realuri,
am kategoriul imperativs mivyavarT damdvilad realuri iracionaluria
erTgvar moralur postulatamde, da rom goneba swored iracionalurs
rac Tavis mxriv moiTxovs Teolo- efuZneba. hegels, definiciebis am di-
giur, ufro sworad, esqatologiur dostats, etyoba, ganzraxuli hqonda
postulats, sulis ukvdavebis postu- definiciebis meSveobiT imgvarad
lats da swored aq gamoCndeba RmerTi, gardaeqmna es samyaro, rogorc vinme
es gardauvalicaa sulis ukvdavebis artileriis serJantma ganmarta
rwmenis dasacavad, sxva yvelaferi ki zarbaznis Seqmnis Tavisi meTodi, ris
oden profesionali filosofosebis mixedviTac Turme sakmarisia marto
oinebia. erTi cilindruli xvrelis dafarva
adamian-kantisTvis morali iyo es- rkiniT da esec Tqveni zarbazanio.
saguramo 1(12). 2016 w.

qatologiis safuZveli, xolo filo- iyo kidev erTi adamiani jozef


sofiis profesorma kantma moaxdina am batleri, anglikanuri eklesiis epis-
terminebis inversia. koposi, romelic cxovrobda XVIII sa-
filosofiiskidev erTma profe- ukunis dasawyisSi da romelsac kaTo-
sorma, profesorma da amave dros ad- likuri eklesiis kardinalma niumenma
amianma uiliam jeimzma Tqva, — oRond anglikanuri eklesiis yvelaze didi
ar maxsovs sad da rodis, — rom adami- adamiani uwoda, — Tavisi Txzulebis
anTa umetesobisTvis RmerTi aris ukv- — `religiis analogia~ (The Analogy of
davebis imedis wyaro. diax, adamianeb- Religion~) pirveli Tavis bolos, sadac

104
saubaria momaval cxovrebaze, sulis niSnavs iyo nivTi. misi `eTikis~ III da VI
ukvdavebis rwmenis Taobaze, sul ori- TavSi naTqvamia, rom yovelgvari niv-
ode sityviT gamoTqvams Tavis azrs: Ti, ramdenadac is arsebobs TavisTa-
`momavali cxovrebis rwmena, razec ase vad, cdilobs kidec SeinarCunos Tavi-
dabejiTebiT vsaubrobT, Tumca ki es si arseboba da es sxva araferia, Tu ara
105
didad ar akmayofilebs Cven cnobis- TviT nivTis arsi, anu Seni arsic,
moyvareobas, ase gegonebaT, am rwmena- mkiTxvelo, Cemi arsi, Tavad spinozas
Si igulisxmebodes religiis mTeli arsi, adamian-batlerisac, adamian—
mtkicebuleba, sinamdvileSi ki es mt- kantisac, da saerTod yoveli adamian-
kicebuleba Tundac aSkara da cxadi, isa, rac sxva ara aris ra, Tu ara mcde-
mainc ar warmoadgens religiis mtki- loba – darCes da iyos rogorc adami-
cebulebas momavali cxovrebis Sesax- ani, oRond ar mokvdes. xolo momdevno
eb, rameTu sikvdilSemdgomi cxovre- ori zemoxsenebuli Teoremis gagr-
bis rwmena sul advilad SeiZleba Zeleba, VIII TavSi gvauwyebs, rom yove-
aTeizmsac kargad miesadagos im li nivTis mcdeloba, darCes iseve
azriT, rom imdenad, ramdenadac cxa- Tavisive arsebobaSi, moicavs ara raime
dia Cveni axlandeli cxovreba, imaze sasrul dros, aramed ganusazRvrel,
absurduli araferi iqneboda, Tuki SeuzRudav dros; amiT imis Tqma minda,
aTeizmis sasargeblod daviwyebdiT rom Senc, mec da spinozasac ar gvinda
mtkicebas, rom Cvens arsebobas hqon- sikvdili, es aris Cveni wyurvili da
des raime momavali. Cveni namdvili arsi da albT im sabra-
adamian-batlers, romlis Txzule- lo portugalielma ebraelma, bedma
bas SesaZloa kidec icnobda adamiani- holandiis burusSi rom arguna cxov-
kanti, undoda SeenarCunebina sulis reba, mainc verasodes irwmuna Tavisi
ukvdavebis rwmena, amitom iyo, rom es sakuTari ukvdaveba da mTeli misi fi-
rwmena Camoacila RmerTis rwmenas da losofiac sxva ara aris ra, Tu ara nug-
mianiWa damoukidebloba. misi `analo- eSi TviTonve TavisTvis rom gamoigo-

migel de unamuno. adamiani sisxlisa da xorcisgan qmnili


giis~ pirvel TavSi, rogorc ukve na im Tavis urwmunoebaSi. iseve, ro-
vTqvi, saubaria momaval cxovrebaze, gorc sxva adamianebs stkivaT xeli,
xolo meore TavSi naTqvamia, Tu ro- fexi, guli an Tavi, ise stkioda spino-
gor ganagebs ufali samyaros Taflis zasac RmerTi. sabralo adamiani!da
kveriTa da maTraxiT. da raki igi gax- Cvenc, yvela sabraloni!
ldaT anglikanuri eklesiis kargi da adamiani, es nivTi, aris ki namd-
episkoposi, RmerTis arsebobasac su- vilad nivTi?kiTxva egeb absurdulic
lis ukvdavebis rwmenidan gamom- geCvenoT, magram iyvnen iseTi adami-
dinare, daaskvnis, xolo rogorc an- anebic, romelTac dasves es kiTxva.
glikanuri eklesiis karg episkoposs, arc ise didi xnis win mTel qveyanaze
sulis ukvdavebis rwmenidan gamom- gavrcelda pozitivizmad wodebuli
dinare, arc unda efiqra im naxtomze, moZRvreba, ramac SesaZloa bevri ram
rasac imave saukunis miwuruls moax- sasargebloc moitana da amave dros
denda kargi luTerianuli filoso- mavnebelic; da am borotebebs Soris,
fosi kanti. rac pozitivizms mohyva, iyo erTi –
Tuki xar adamiani, es imasac niSnavs, faqtebis analizi, ris Sedegadac TviT
rom xar viRac da raRac konkretuli, faqtebi ise daiSala, rom misgan
mTliani da substanciuri, es kidev mtvris meti araferi darCa. is, rasac
gulisxmobs imas, rom xar nivTic – res, pozitivistebi uwodebdnen faqtebs,
CvenTvis isic cnobilia, rom iyo kidv umeteswilad faqtebis meti arc
erTi adamiani — bedeniqt snipoza, araferi iyo; xolo fsiqologiaSi
portugalieli ebraeli, romelic pozitivizmis Careva lamis sasikvdi-
daibada da cxovrobda holandiaSi XVII lo sawamlavi aRmoCnda; magram roca
saukunis Sua wlebSi, vinc ganmarta ras es sqolastikosebi literaturasac
miswvdnen, — me imas ki ar vambob, fi- kidec SevcvaloT Cveni mizani. erTi
losofosebi poezias miswvdnen-meTqi, mosazrebiT, adamians adamianad yve-
radgan filosofosi da poeti tyupe- laze metad qmnis is, rac ufro mizan-
bi arian, Tu ara erTi da igive, — da dasaxuli da erTiania misi moqmedeba,
106 novelasa da dramaSi fsiqologiur- Tumca arian iseTi adamianebic, rom-
pozitivisturi analizi gamoiyenes im lebic mTeli TavianTi cxovreba erTa-
dros, roca unda aRedginaT da gae- derT mizans isaxaven, sulerTia, rac
cocxlebinaT konkretuli adamiani, da rogoric ginda iyos es mizani.
axali Targmanebi

sisxlisa da xorcisgan qmnili adami- da kidev – drois uwyvetobis, gan-


ani, pozitivisturi analizis Sedegad, grZobiTobis principi. uazrobaa ima-
cnobiereba, rogorc mdgomareoba, ze kamaTi, var Tu ara axla igive, ro-
sulerTianad gaqra. aqac igive moxda, goric viyavi oci wlis winaT; Cemi
rac xSirad xdeba organuli qimiis zo- azriT, is, Tu ras warmovadgen me dRes,
gierTi rTuli SenaerTis Seswavlisa damokidebulia imaze, ra mdgomare-
da eqsperimentebis dros, roca reaq- obaSi iyo Cemi cnobiereba da amave
tivebis zemoqmedebis Sedegad cocxa- dros Cemi sxeuli mTeli am oci wlis
li SenaerTebi, anu sxeuli, ris Seswav- manZilze. mexsiereba individualuri
lasac cdilobdnen, nadgurdeba, pirovnebis iseTive safuZvelia, rac
xolo Sedegad iReben mis Semadgenel aris tradicia xalxis, koleqtiuri
nawilebs. pirovnebisTvis. Cven vcxovrobT mog-
gamomdinare im aSkara viTarebidan, onebebSi da mogonebaTa wyalobiT, Cve-
rom Cvens cnobierebas gansazRvravs ni sulieri cxovrebac arsebiTad sxva
erTmaneTTan sruliad sapirispiro araferia, Tu ara Cvenive mogonebaTa
ganwyoba Tu garemoeba, isini iqamde swrafva gagrZeldes ise, rom gadaiqc-
mividnen, rom veRarc am cnobierebas es imedad, xolo warsuli gadaiqces
aRiqvamdnen da veRarc mis `me~-s, Tu momavlad.
nebismier adamians vkiTxavT rasme misi marTali iTqvas, es yvelaferi uda-
`me~-s Sesaxeb, es igive iqneba, rom gve- vo WeSmaritebaa, Tumca cxovrebaSi
kiTxa misi sxeulis mdgomareoba, maSin, xSirad xdeba, roca iseT adamianebsac
roca vgulisxmobdiT mis `me~-s, gadaveyrebiT xolme, romlebic sul
konkretul, pirad `me~-s, ara fixtes ver grZnoben sakuTar Tavs. magali-
`me~-s, aramed TviTon fixtes, adamian- Tad, erTi Cemi megobari, visac mrava-
fixtes~. li wlis ganmavlobaSi TiTqmis yovel-
da is, rac gansazRvravs adamians, is, dRe vxvdebodi, roca ki sityvas Cam-
rac qmnis mas adamianad, im adamianad, ovagdebdi sakuTari pirovnebis Seg-
rac is aris TviTon da ara sxva, swored rZnebis Taobaze, ityoda – `me ki sul
esaa misi mTlianobisa da usasrulobis ver vgrZnob Cem Tavs da arc is mesmis,
principi. pirvelia mTlianobis prin- ras niSnavs es.~
cipi sivrceSi, sxeulis mTlianobis zogjer es Cemi megobari amasac ki
wyalobiT, meore ki Cveni moqmedebisa ityoda xolme: `visurvebdi mavani da
da miznebis erTianobisa. vTqvaT, Tun- mavani vyofiliyavio~ da daasaxelebda
dac is, rom siarulis dros arasodes vinmes; mec vupasuxebdi — `Tuki ram
saguramo 1(12). 2016 w.

vabijebT erT fexs win da meores ukan, ver gamigia da verc verasodes gavigeb,
anda roca vimzirebiT, erTi TvaliT isaa, rogor SeiZleba adamianma ina-
CrdiloeTisken xom ar viyurebiT, me- tros, vinme sxva viyoo, es xom niSnavs,
oreTi samxreTisken, Tuki, ra Tqma aRar iyo is, vinc xar da rac xar. Sei-
unda, normaluri mxedveloba gvaqvs. Zleba kidec gavugo adamians, romel-
Cveni cxovrebis garkveul dros gar- ic inatrebs, vinmes codna-ganaTleba
kveuli mizanic gvamoZravebs, risken- an qoneba mqondeso, magram sxva
acaa mimarTuli Cveni moqmedebis sin- gavxdeo, es CemTvis sruliad gauge-
ergiac, Tumca meore wuTSi SegviZlia bari da auxsnelia. araerTxel miTq-

106
vams, rom arian uiRblo Tu ubeduri vrebisa da arsebobis Secnobis safuZ-
adamianebic, romelTac urCevniaT veli, xolo sabralo pacientisgan,
darCnen iseTebi, rogorebic arian, rogorc individualuri substratisa
Tundac im TavianTi uiRblobiTa da da ukve ara pirovnebisgan, rCeba mx-
ubedurebiT, vidre gaxdnen sxvebi. olod da mxolod fizikuri sxeuli.
107
arian iseTebic, janmrTelobas rom ar aseTi avadmyofoba, Tuki mainc dae-
uCivian, magram sxva gasaWiri aqvT, marTeba adamians, TiTqmis sikvdils
mainc im TavianT gaWirvebas ufro utoldeba, oRond maTTvis, visac es
gauZleben da azradac ar mouvaT, sxva sneuleba memkvidreobad gadaeca, ase
gavxdeo, anda im TavianT ubedurebas Tu ise sikvdils mainc ar niSnavs, Tuki
ufro Seeguebian, vidre sakuTar Tavs bedi gauRimebs. magram es seni, rac
warmoadgendnen ararsebulad. Cem unda vTqvaT, sulerTia, namdvili rev-
Tavze ki vityodi, rom siymawvilisa da oluciaa da sxva araferi.
bavSvobis drosac ki jojoxeTis aseTi seni, garkveuli azriT, lamis
Semzaravi suraTebi iseT SiSs ar mgvr- organizmis xrwnaa, roca erTi organo
ida, rogorc ararseboba, imTaviTve anu cocxali organizmis erTi rome-
vgrZnobdi sicocxlis Smag wyurvils, lime nawili ajanydeba da anadgurebs
RvTaebriobis SimSils, rogorc ityo- sasicocxlo sinergias, amasTan sxva
da Cveni asketi~. mizansac isaxavs, masTan dakavSirebu-
adamians, nebismier adamians rom li sxva elementTagan gansxvavebiT;
mosTxovo, ginda Tu ara sxva gaxdio, es xolo es mizani TavisTavad egeb ab-
niSnavs, rom aRar iyos is, vinc da rac straqtulad amaRlebuli da keTil-
aris. yoveli adamiani icavs, an unda Sobiluric ki iyos, unda sulac iseTi,
icavdes sakuTar pirovnebas, SeiZle- rogorsac inebebT, magram mainc sxvaa.
ba marto azrovnebisa da cxovrebis vinc icis, SeiZleba frena haerSi uke-
Cveul wesebs Seelios, isic im piro- Tesia, vidre curva da sunTqva wyal-
biT, Tu es cvlileba misi sulieri Si, magram Tu romelime Tevzis far-

migel de unamuno. adamiani sisxlisa da xorcisgan qmnili


cxovrebis erTianobasa da gangrZobi- flma moindoma frTad gadaiqces, ma-
Tobaze ar moaxdens gavlenas. aseTi Sin Tevzi, rogorc Tevzi aRarc iarse-
cvlilebebi mxolod im SemTxvevaSi da bebs. amiT imis Tqma sulac ar minda,
im zomiTaa SesaZlebeli, Tu es cv- rom SesaZloa Citi Tevzisgan arc war-
lilebebi ar daarRvevs pirovnebis su- moSobiliyo, piriqiT, es warmoudge-
lieri cxovrebis Cveul wesebs, misi nelicaa, Tuki am procesSi gangrZobi-
grZnobisa da azrovnebis Tavisebu- Toba Tu mudmivoba ar igulisxmeboda,
rebebs, amasTan, ar unda moswydes mog- egeb am sakiTxebSi bevri arafris game-
onebebs; verc adamians da verc xalxs gebodes, magram imis varaudi xom mainc
– garkveuli azriT, xalxic xom si- SeiZleba, rom Tevzi yofiliyo Citis
namdvileSi pirovnebaa — ver mosTxov winapari, anda sulac Tevzs warmoeSva
iseT cvlilebebs, rac misi pirovneb- iseTi Tevzi, romelic ufro axlos
is mTlianobasa da gangrZobiTobas da- iqneboda CitTan, vidre TviTon saku-
arRvevda. egeb iseTi cvlilebebi sak- Tar mSobelTan, oRond es konkretu-
maod mniSvnelovanic da srulic ki li Tevzi, rogorc Tevzi im Tavisi
iyo, magram uwyveti uTuod unda yo- Tevzis cxovrebis manZilze Citad su-
filiyo. lerTia, mainc ver gadaiqceoda.
gasagebia, rom individma sinamdvi- yvelaferi is, rac CemSia da rac
leSi kidec ganicados, ase vTqvaT, pi- cdilobs daarRvios Cemi cxovrebis
rovnuli cvlilebani, magram es iqne- mTlianoba Tu uwyvetoba, gamanadgu-
boda paTologiuri SemTxveva, rasac ros me, amave dros anadgurebs saku-
eqimi paTologebi Seiswavlian. pirov- Tar Tavsac, yoveli individic, Tuki
nebis amgvari cvlilebis dros er- ecdeba daarRvios Tavisi xalxis su-
Tianad irRveva mexsiereba, anu cxo- lieri erTianoba da uwyvetoba, anad-
gurebs rogorc xalxs, ise sakuTar kacobriobad wodebuli, Tu raRac
Tavs, rogorc am xalxis nawils... viT- sxva saxeliT cnobili, romelsac msx-
om sxva xalxi ukeTesia? dae, ase iyos, verplad unda Seewiros yvela da yove-
magram is ver gamigia, ras niSnavs `uke- li calkeuli adamiani? ratom unda
108 Tesi~ an `uaresi~. viTom ufro mdidar- gavwiro Tavi Tundac Cemi moyvasisa
ia? vTqvaT, rom asea. ufro kultu- Tu Cems TanamoZmeTa gulisTvis, Tun-
rulia? amazec Tanaxma var. ufro bed- dac Cemive SvilebisTvis, maT ki Tavis
nieri cxovreba aqvs? es ukve... magram mxriv TavianTi SvilebisTvis da ase
axali Targmanebi

Tundac ase iyos! is gaimarjvebs, anu usasrulod – Taobidan Taobamde, me-


imas miaRwevs, rasac gamarjvebas uwo- reda, vin moimkis aseTi msxverplSe-
deben? maSin, roca Cven SeiZleba dama- wirvis nayofs?
rcxebulad migviCnevdnen? vTqvaT, isini, vinc am fantastikur msxver-
rom yvelaferi asecaa, magram es mainc plSewirvisken, am umisamarTo msxver-
sul sxva ramaa, morCa da gaTavda. sul plSewirvisken gvibiZgeben da gvagu-
sxva ramaa-meTqi, roca vambob, vgulis- lianeben, Tan sicocxlis uflebaze
xmob, rom CemTvis is, rom gavxde sxva, rogor laparakoben da qadageben. me-
rom dairRves Cemi cxovrebis mTli- reda, aseTi mainc ra aris da ras niS-
anoba da uwyvetoba, aRar viyo is, rac navs es sicocxlis ufleba? meubnebi-
var da vinc var, niSnavs aRar viyo, ub- an, TiTqos me amqveynad movedi raRac
ralod aRar viarsebo! es ukve metis- socialuri miznis gansaxorciele-
metia, es ukve ara! yvelaferi, rac blad, es ar vici, magram imas kargad
gnebavT, oRond es ara, es ar egebis! vgrZnob, rom movedi, iseve rogorc
gana sxva, vinme CemsaviT an Cemze yvela Cemi Zma da msgavsi, raTa ganvax-
ukeTesad Seasrulebs Cems movale- orcielo sakuTari Tavi, anu vicxo-
obas? anda vinme sxva aRasrulebs Cems vro.
sazogadoebriv valdebulebebs, Tu diax, diax, kargad vxedav; farTo
ara me? sazogadoebrivi moZraoba, Zlieri ci-
`me, me, me, mudam eg Seni me!~ – ityvis vilizacia, didi mecniereba, didebu-
romelime mkiTxveli, - mainc vina xar li xelovneba, mZlavri mrewveloba,
Sen aseTi? – me ki vupasuxebdi oberman- maRali morali, mere ki, roca mTeli
Tan erTad, am didebul obermanTan qveyniereba gaivseba mrewvelobis sas-
erTad — „samyarosTvis — araferi, waulebiT, uzarmazari fabrikebiT,
CemTvis — yvelaferi!~. Tumca mir- gzebiT, muzeumebiT, biblioTekebiT,
Cvenia Sevaxseno mas adamian-kantis Cven ukve qancgawyvetilni daveyrebiT
erTi moZRvrebidan gamonaTqvami da am xaraxuris win da imasRa vikiTxavT,
kerZod is, romlis Tanaxmad, Cven moy- _ netavi es yvelaferi visTvisaao?
vass, anu saerTod adamians ise ki ar adamiani mecnierebisTvis, Tu mec-
unda moveqceT, rogorc saSualebas, niereba adamianisTvis?
aramed rogorc mizans. maSasadame, aq erihaa! – SesZaxebs kvlav igive mkiT-
marto Cemze ki ar aris laparaki, es xveli: „isev katexizmos vubrundebiT:
gexeba Senc, mkiTxvelo, albaT axla „kiTxva: visTvis Seqmna ufalma es sam-
rom buzRuneb, es exeba yvelas da yov- yaro? pasuxi: adamianisTvis.~ kargi da
saguramo 1(12). 2016 w.

el Cvengans; calkeuls saerTo-say- keTili, diax, asec unda upasuxos ad-


ovelTao mniSvneloba aqvs, rogorc amianma, Tuki is marTlac adamiania;
ityvian logikosebi, calkeuli gan- xolo WianWvela, Tu is iqneboda pi-
sakuTrebuli ki ara, saerTo-sayo- rovneba da sakuTari Tavis aRqmis un-
velTao. aric eqneboda, upasuxebda – WianWve-
adamiani aris mizani da ara saSuale- lasTviso, da kargadac upasuxebda,
ba. mTeli civilizacia gulisxmobs samyaro marTlac Seqmnilia Semecneb-
yovel calkeul adamians, calkeul isTvis, yoveli calkeuli Semecnebi-
`me~-s. Tu asea, maSin ra aseTi kerpia es sTvis.

108
marto erTi adamianis suli mTel gadarCenisTvis, ukvdavebis es ukvdavi
samyarodac ki Rirs, — ar maxsovs vin wyurvili, ramac adamian-kants Caaden-
Tqva es, magram didebulad uTqvams, — ina is Tavisi ukvdavi naxtomi, razec
eeh, adamianis sulio, cxovreba ki sakmaod visaubre, es sxva araferia, Tu
arao! ise Cans, rom imdenad, ramdena- ara brZola cnobierebisTvis, xolo es
109
dac mcirdeba sulis rwmena, anu sulis cnobierebac sxva araferia, garda wyv-
ukvdavebis rwmena, sakuTari, piradi diadis or maradisobas Soris sinaT-
ukvdavebis rwmena, imdenadve izrdeba lis myisieri gaelvebisa, rogorc ity-
am sawyalobeli, warmavali cxovrebis oda vinme araadamianuri moazrovne,
mniSvneloba. aqedanve gamomdinareobs magram imaze Semzaravic araferi yo-
omis mowinaaRmdegeTa, es qaluri san- fila, vidre ararseboba.
timentaluri gancdebi. diax, adamiani egeb vinmem kidec dainaxos winaaRm-
arc unda fiqrobdes sikvdilze, Tum- degobrioba imaSi, razec me erT SemTx-
ca sikvdilic aris da sikvdilic. vevaSi vlaparakob cxovrebis usasru-
„ukeTu visme unda Tavi Tvisi ganrine- lobis wyurvilis Taobaze, meore Sem-
bad, wariwymidos igi~, — naTqvamia sax- TxvevaSi imaze, rom cxovrebas ara aqvs
arebaSi, magram imaze araferia naTq- is fasi, rac unda hqondes. winaaR-
vami, visac unda gadaarCinos suli, mdegobrioba? ratomac ara? bunebriv-
ukvdavi sulio, is dakargavso, anda ia winaaRmdegobrioba. vis ar axsovs
Tu mainc gvjera sulis ukvdaveba, an saxarebaSi naTqvami – `mrwams, ufalo
Tu gvinda gvjerodes sulis ukvdave- Semewie urwmunebasa Cemsa!~ winaaRm-
bisa, Cven suls davkargavTo. degobrioba? ra gasakviria! rameTu
obieqtivizmis yvela is mimdevari an Cven vcxovrobT kidec winaaRmdego-
ver xedavs, an arc unda rom dainaxos, briobiTa da misi wyalobiT, rameTu
Tu adamiani icavs da ganamtkicebs sak- Cveni cxovreba aris tragedia, xolo
uTar, pirad cnobierebas, amave dros, tragedia aris gamudmebuli brZola
ganamtkicebs saerTod adamians, konk- gamarjvebisa da gamarjvebis imedis

migel de unamuno. adamiani sisxlisa da xorcisgan qmnili


retul adamians, namdvil adamians, gareSe; swored es aris winaaRmdego-
WeSmarit humanizms, anu ara adamian- briobac.
nivTs, aramed TviTon adamians, da bo- rogorc xedavT, saubaria afeqtur-
los raki ganamtkicebs adamians, amiT obis mniSvnelobaze, xolo afeqtur-
ganamtkicebs cnobierebasac, rameTu obis mniSvnelobasTan goneba vera-
oden cnobierebaa, rac gvaqvs da risic fers gaxdeba, rameTu gonebis daskvne-
gvjera, esaa swored adamianuri cno- bi meti araferia, Tu ara daskvnebi,
biereba. rogori marTalic unda iyos. arian
samyaro arsebobs cnoebierebis- definiciebis iseTi avtorebic, bune-
Tvis, anda ufro sworad – `Tvis~, aris biTac da mowodebiTac pedantebi,
miznis, ufro sworad, grZnobis cneba, romlebic Cemze iseT STabeWdilebas
xolo es teleologiuri grZnoba Sei- axdenen, rogorc vinme seniori, rome-
Zleba daibados iq, sadac arsebobs lsac viTom undoda enugeSebina mama,
cnobiereba, xolo cnobiereba da miza- romelsac sul moulodnelad yma-
ni arsebiTad erTi da igivea. wvili vaJiSvili daeRupa, ase uTxra:
mzes rom hqonoda cnobiereba, uwin `damSviddi, megobaro, Cvenc xom yve-
imaze ifiqrebda, rom arsebobda imi- las sikvdili mainc ar agvcdeba!~ gana
sTvis, raTa samyaroebisTvis gaenaTe- gasakviria, Tu aseTi Tavxedoba mama
bina, magram imazec ifiqrebda – da aRaSfoTebda? es xom kadnierebaa, zo-
ufro ki imaze, — samyaro imisTvis ar- gierT SemTxvevaSi aqsiomac SeiZleba
sebobs, rom me gavunaToo, da es miani- iyos Tavxedoba, ramdenjer unda gavi-
Webda siamovnebas, arsebobis xaliss meoro:
da kargadac ifiqrebda. ase rom ifiqro, marto isic sakma-
da adamianis es tragikuli brZola risia gqondes goni da sxva araferi,
sinamdvileSi iseTi adamianebic xom unda Tqvan, mainc sxva araferia, Tu
arian, marto erTi tviniT rom fiq- ara savalalo gaugebroba. codnis
roben, an romelime sxva, sagangebod SeZenas an praqtikuli mizani aqvs, an
fiqrisTvis Seqmnili organoTi, maSin, ukve SeZenili codnis Sevsebis sur-
110 roca sxvebi fiqroben mTeli sxeuliT vili. is doqtrinac ki, ufro Teoriu-
da mTeli suliT, sisxliT, ZvlebiT da li rom gvgonia, anu is, rac yvelaze
Zvlis tviniTac ki, guliT, filtve- naklebadaa saWiro Cveni cxovrebis
biT, stomaqiT, mTeli arsebiT. is ad- arcTu inteleqtualuri moTxovnile-
axali Targmanebi

amianebi, romlebic tvinis garda sxva bebisTvis, ase Tu ise mainc pasuxobs
arafriT fiqroben, definiciebis mets inteleqtualur moTxovnilebebs, —
sxva arafers qmnian da maTgan profe- azrovnebis ekonomiis princips, cno-
sionali moazrovneebi gamodian, Tqven bierebis erTianobisa da uwyvetobis
iciT, ras niSnavs profesionali? princips, magram Tu mecnierul cod-
iciT, rom profesionali gaxlavs Sro- nas aqvs Tavisi mizani – praqtikuli, —
mis ganawilebis produqti? anu ukve SeZenil codnis erTgvari
vTqvaT, profesionali mokrive, mas Sevseba, _ is doqtrinac ki ufro Teo-
aswavles rom Tavis mowinaaRmdeges im riuli rom gvgonia, anu is, rac yve-
gaangariSebiT unda miayenos dartyma, laze naklebadaa Cveni cxovrebis ara-
Tu mTeli Tavisi Zalis koncentrire- inteleqtualuri moTxovnilebebis-
bas moaxdens dartymis dros da aamoq- Tvis, mainc pasuxobs inteleqtualur
medebs mxolod im kunTebs, rac am miz- moTxovnilebas – es ki ase Tu ise mainc
nis misaRwevadaa saWiro, anu beWebze moTxovnilebaa – azrovnebis ekonomi-
rom dasces mowinaaRmdege. xolo ara- is principisac, cnobierebis erTiano-
profesionalis dartyma SesaZloa arc bisa da uwyvetobis principisac, ma-
iyos efeqturi, magram masSi gacile- gram Tu mecniereul codnas aqvs Tavi-
biT meti sicocxle Candes, rameTu am si mizani, Tundac meorexarisxovani,
SemTxvevaSi mTeli misi sxeuli monaw- maSin filosofia codnis sazRvrebs
ileobs. mokrivisa da aramokrivis scildeba da ukve mTel Cvens beds er-
dartyma erTmaneTisgan gansxvavdeba, Tianad exeba, raki gulisxmobs Cveni
cnobilia, rom cirkis `herkulesebi~ moqmedebis erTianobas cxovrebisa da
da sabazro sanaxaobaTa aTletebi samyaros winaSe. filosofiis yvelaze
didad ar gamoirCevian janmrTelo- tragikuli problema aris is, rom
biT, SeiZleba maT beWebze dascen mow- Searigos inteleqtualuri moTxov-
inaaRmdege, uzomo wonis simZimeebic nilebani afeqtursa da nebelobis mo-
aswion, magram an WleqiT kvdebian, an TxovnilebebTan; amitomaa, rom filo-
dispepsiiT. sofia ganicdis marcxs, roca cdilobs
Tu filosofosi ar aris adamiani, arad Caagdos maradiuli da tragiku-
miTumetes arc filosofosia, ufro li winaaRmdegobrioba, rac aris Cveni
pedantia, anu adamianis erTi ubadru- arsebobis safuZveli, magram gana yve-
ki minamsgavsebi; nebismieri mecniere- las ki ZaluZs daupirispirdes aseT
bis ganviTareba-danergva, iqneba es winaaRmdegobriobas?
qimia, fizika, geometria Tu filolo- did ndobas ar iwvevs, magaliTad, is
saguramo 1(12). 2016 w.

gia, SeiZleba iyos ama Tu im special- xelisufali, visac Tavis sicocxleSi


izaciis saqme, Tumca sakmaod viwro, azradac ar mosvlia sakuTari Tavis-
SezRuduli, magram filosofia, iseve Tvis daesva kiTxva saganTa pirvelm-
rogorc poezia, an iqmneba erTiani Za- izezsa da saboloo mizanze, kiTxva
liTa da mondomebiT, an arada es iqne- adamianze – jer pirveli `ratom?~ da
ba oden filosofosoba, fsevdofilo- mere – `risTvis?~
sofiuri erudicia. da es umTavresi kiTxva wminda ra-
yovelgvar codnas aqvs garkveuli cionaluri ki ar unda iyos, aramed
mizani. codna codnisTvis, rac ar afeqturi. marto azrovneba ar aris

110
sakmarisi, Tu bedis grZnoba ara gvaqvs. Rirs Cxreka Seucnoblisa da tyuilad
is, visac dauCemebia, rom misi mowode- Tavis atkiveba. eski imas niSnavs, rom
baa moyvasTa winamZRoloba, da am dros adamians, romelsac fexi aqvs mokve-
sajarod acxadebs, uCveulo da saara- Tili, uTxra — amaze fiqric ar Rir-
ko ambebi me ar mexebao, arc unda iyos so; gana Cven yvelas raRac ar gvaklia?
111
Rirsi ganagos xalxis bedi. cxadia, oRond egaa, erTni amas grZnoben, meo-
amiT imis Tqma sulac ar minda, rom mas reni — vera, anda ise uWiravT Tavi,
didi movaleobebi daekisros da gada- viTom ver grZnoben, an sulac TvalT-
wyvetilebebi miiRos! gadawyvetile- maqcoben.
bebio? anki ras niSnavs gadawyvetile- vinme pedanti, Svilis gardacvaleb-
bebi? is gamo Rrmad damwuxrebul solons*
me TviTon arc davemorCilebi da rom Sexvda, Turme uTxra: `ase ratom
arc vendobi xalxis im winamZRols, swuxxar, es xom sruliad usargebloa!~
visac isic ki ver gaugia, ra aris mTa- brZenma ki upasuxa. `swored imitomac
vari da winamZRoloba ki moundomebia vtiri, rom usargebloa!~ cxadia, ti-
im xalxisa, sisxlisa da xorcisgan rili arcTu usargebloa, Tundac im-
qmnili adamianebisa, romlebic ibade- itom rom Svebas mainc gvgvris, magram
bian, itanjebian, ar undaT sikvdili da kidev ufro kargad Cans es Rrma azri
mainc kvdebian, adamianebisa, romelT- solomonis pasuxSi im utifari kacis
ac aqvT mizani da ar undaT iyvnen mar- naTqvamze. mec darwmunebuli var, rom
to saSualebani, adamianebisa, romel- bevrs rames gaecemoda kidev pasuxi,
Tac surT iyvnen iseTebi, rogorebic Tu Cven yvela erTad gavidodiT
arian, da ara iseTebi, rogorebic ar moedanze da Cven-Cven tkivils dRis
undaT da ar arian, dabolos, is adami- sinaTleze gavitandiT, yvela erTad
anebi, romlebic egreT wodebul bed- movyvebodiT moTqma-godebas, SevRa-
nierebas eswrafvian, Tundac is vTq- RadebdiT zecasa da ufalsac, dae,
vaT, rom araadamianuria, roca adami- Tundac yuri ar eTxovebina, mainc

migel de unamuno. adamiani sisxlisa da xorcisgan qmnili


anTa erTi Taoba msxverplad unda See- gaigebda, aki taZris siwmindec swored
wiros mis momdevno Taobas, miTume- isaa, rom yvela erTad mivdivarT iq da
tes, Tu im Taobas sulac ara aqvs maTi erTadac vtiriT. Tundac marto Tq-
bedis gancda, vinc maTTvis gaswira Ta- vaT, aki yvela erTad RaRadebs da yve-
vi, anu imis Tqma ki ar minda, aucile- la erTad vmadlobT bedis simZimisa-
blad maTi xsovna SeinarCunon an maTi gan qedmodrekilni, marto es Rirs
saxelebi axsovdeT, aramed TviT maT mTel Cvens filosofiad! mxolod
grZnobdnen. mkurnaloba ar kmara Savi Wirisa, dati-
me minda vTqva, rom adamiani cxo- rebac unda vicodeT! egeb swored esaa
vrobs Tavis Svilebsa da Tavis Semo- upirvelesi sibrZne. ratom? es isev
qmedebaSi, Tundac am samyaroSi, es solomons unda vkiTxoT!
uqmi gamonagonia da amiT marto isini aris kidev raRac sxvac, rasac, uke-
kmayofildebian, visac afeqturi go- Tesi saxeli rom ver movifiqreT, cxo-
nebaClungoba sWirs, Tumca amave dros vrebis tragikuli grZnoba vuwodeT,
SeiZleba gansakuTrebuli niWiTac ga- rac moicavs cxovrebisa da samyaros
moirCeodnen, rameTu SeiZleba adami- mTel koncefcias, metad Tu naklebad
ans kidec hqondes niWi, anu is, rasac gaazrebul da Camoyalibebul koncef-
niWs uwodeben, magram amave dros iyos cias da metad Tu naklebad damafiq-
Clungi grZnobebis patroni, an Tun- rebels. es grZnoba SeiZleba hqondes
dac moralurad uniWo, aseTi SemTx- da aqvs kidev ara mxolod individs,
vevebic aris xolme. aramed mTel xalxsac, am grZnobidan
aseT niWier, oRond grZnobamoClu- gamomdinareobs ideebi, rac gansazRv-
ngebul, afeqtur adamianebs ratom- ravs maT Sinaars da Tavis mxriv zemo-
Rac Cvevad aqvT iqadagon, viTom ar qmedebs da asazrdoebs kidec; zogjer
aman SeiZleba gamoiwvios raime gver- brZniT, vidre mecnierebiT.
diTi avadmyofobac, magaliTad, dep- arian iseTebic, romelTac ratom-
resia, magram sxva SemTxvevaSi piriqi- Rac hgoniaT, rom am adamianebma Tvi-
Tac xdeba, rogorc ukve vTqviT, kidec Ton airCies TavianTi moqmedebisa Tu
112 Cans, rom adamianebi SeuZlebelia cxovrebis gza, — gegonebaT, aseTi
davyoT janmrTelebad da avadmyofe- gzis arCevac SeiZlebodes, es imas
bad; raki Cven ara gvaqvs janmrTelo- hgavs, rasac isini niZlavisa Tu fso-
bis normatiuli cneba, aqamde aravis nis Camosvlisas irCeven xolme, roca
axali Targmanebi

daumtkicebia, rom adamiani bunebiT undaT maTi guli moigon, vinc miaCni-
unda iyos sicocxlismoyvare da mxi- aT da arian kidec Zlierni ama qvey-
aruli, metic, adamiani raki igi aris nisani, an Tundac TavianT ufrosTa
adamiani da aqvs cnobiereba, sworedac yuradReba miiqcion, raki miznis mis-
amiT gansxvavdeba, vTqvaT, Tundac vi- aRwevad esec erTi gzaa, tyuilubral-
risa, anda kiborCxalisgan da amdenad od rom ar gaisarjon, magram sircx-
aris kidec avadmyofi cxoveli, rame- vili maT, vinc amaze cudad ifiqreb-
Tu TviTin cnobierebaa avadmyofoba. so, esec uTqvamT, da mec gavCumdebi,
sisxlisa da xorcisgan qmnil adami- ufro mware da uwmawuric ki ...
anebs Soris arian cxovrebis tragiku- me mainc vfiqrob da kidec mjera,
li grZnobis tipuri warmomadgenlebi; rom aris xalxi, romelTac aqvT cxo-
maT Soris, vinc axla gamaxsenda, gax- vrebis es tragikuli grZnoba da amas
lavT markus avreliusi, netari avgus- kidev mivubrundebiT, roca ganvix-
tine, paskali, ruso, rene obermani, ilavT janmrTelobisa da avadmyofo-
tomsoni, leopardi, vini, lenau, amie- bis sakiTxs.
li, kentali, kirkegori, klaisti; ese-
ni is adamianebi brZandebian, rom- espanuridan Targmna
lebic damZimebulni arian ufro si- meri titviniZem



112
redaqcia ganagrZobs boris pasternakis
mier qarTveli adresatebisadmi miwerili
werilebis TargmanTa sruli versiis gamo-
qveynebas. 113

boris basternaki

werilebi
723. t. tabiZes saqmeebze. nikolskaiaze paolos Sevx-
10 marti, 1935, moskovi vdi. misgan gavige, rom matarebeli
10.III.35 _ saRamo 11:30-ze gadioda. jer kidev SemeZlo
Zvirfaso tician! Tqveni naxva dilis sufTa haerze! aman
dilas 8 saaTze gameRviZa. zina meub- ganwyoba ver gamomikeTa. *Гихл-dan ev-
neba _ Sens adgilas ticians mainc ga- geniasTan wavedi. ganawyenebulia
vacilebdio. gadavwyvite, asec movq- Cemze, sevdiani saubari gvqonda. tver-
ceuliyavi. aTi iyo dawyebuli, jer is bulvarSi gavedi. saaTs rom davxede,
kidev Caucmel-daubanelma, Jangos1 jer mxolod ori iyo, sadilamdeli na-
rom davureke, raTa zustad gamego, crisferi CrdiloeTis dro, magram im-
rodis da romeli sadguridan gadio- deni samwuxaro ram moxda ukve, rom
da soWis matarebeli. 10:30-ze gadiso, iseTi SegrZneba mqonda, TiTqos ukve
miTxra Jangom. me kidev unda damebana, saRamo iyo.
Semesrulebina dilis yvela pirobi- saxlSi cota davisvene da kidev
Toba. advilad Sevegue im azrs, rom vcade weris dawyeba. uceb sruliad
xelidan gavuSvi Tqveni gacilebis damaviwyda, amas rogor akeTeben. didi
SesaZlebloba: 1) es Tqven ar gsurdaT; xania, aseTi sicariele ar migrZnia. ma-
2) Cems cnobierebaSi jer kidev aq iyav- Sin mivxvdi, rom waxvediT da dRes ukve
iT, matarebeli jer kidev ar iyo gasu- veRar dagirekavT, veRar gnaxavT.
li da faqtebTan Segueba ufro miad- tician, gegonaT, rom Tqveni aq yof-
vildeboda. na Cems nayofier muSaobas aferxebda.
Semdeg yvelaferi zedmetad sule- arada, rogor vmuSaobdi, sanam moskov-
lurad moxda. mTeli wlis ganmavloba- Si iyaviT! axla ki TiTqos erTbaSad
Si amaze naRvliani da usaqmuri dRe ar yvelaferma mizani dakarga, mxolod
maxsendeba. mivujeqi samuSaos. Tumca nacrisferi damauZlurebeli sicari-
Tavi verafers movabi, guli vera da elea.
ver davude. raRac umizezo sevdisa- ra eSveleba Cems samuSaos, es rom
gan Zili momeria, megona magidasTan xvalac ganmeordes? tician, Txovna
CamomeZineboda. avdeqi da mivweqi, meqneba TqvenTan: iqneb aprilSi
erTi saaaTi daZinebas vcdilobdi, ma- xanmokle dasvenebis neba mivce saku-
gram uSedegod. Semdeg qalaqSi wavedi
*Государственное издательство художественной
gagrZeleba. das. Jur. `saguramo~ N4 (10). 2014. литературы _ mxatvruli literaturis saxelm-
1. Jango RoRoberiZe. wifo gamomcemloba (mTargmnelis SeniS.)
Tar Tavs. am droisaTvis momimzadeT yvite aRar mivaqcio yuradReba guls,
da gamomigzavneT Tqveni ramdenime Se- RviZls, uZilobas, nervebs. mTavaria,
darebiT ufro lirikuli bwkaredi, rom kvlav Sin var, zinasTan erTad da
imis msgavsi, rac ukve iTargmna, ramdenamde kvlavac vcnob sakuTar
114 bunebiT da metaforebiT1, gaixseneT Tavs, marTalia mTlad iseTi ver var,
Zveli dro «Известия»-sa da «Красная rogoric adre viyavi, magram ase Tu ise
Нова»-Si! gaakeTeT es, davabrunoT Cems Tavs davemsgavse. odesme dawv-
dro ukan, me kvlavac uwindeliviT rilebiT mogiyvebiT, Tu ra gadavitane
axali Targmanebi

msurs Cavujde Tqveni leqsebis Targ- am 4 TveSi, manamde ki Semovifarglebi


mnas. nu gaganawyenebT is faqti, rom imiT, rac mxolod Tqven unda icodeT,
amgvari TxovniT mogmarTavT, maSin, piradad Tqven.
roca xelT maqvs Tqveni gamouyenebe- am tanjva-vaebaTa dros ar Semiw-
li bwkaredebi. amas yovelgvari yvetia Cemi axloblebisa da moxuceb-
logikis gareSe gTxovT: SesaZloa im is, paolosa da henrixis siyvaruli,
bwkaredebidan vTargmno romelime. ma- zurgi ar Semiqcevia saukeTeso mego-
gram mas Semdeg, rac zedapirulad ga- brebisaTvis. parizSi marina c. vnaxe.
davxede, Tan Cems Tavs sakuTar pozi- magram am mogzaurobaSi, iseve, rogorc
cias vsayvedurobdi, maTma umetesobam erTi dasasvenebeli saxlidan meoreSi
siRrmiTa da sirTuliT damafrTxo. gauTavebeli da umizno gadabargebeb-
gaakeTeT es, tician. an iqneb arc gaa- is dros, sadac gamosakeTeblad mivemg-
keToT. rogorc geneboT. zavrebodi da sadac Wkuidan mSlida
uTqvenod gamiZneldeba, didi dro martooba, TilismasaviT damqonda
damWirdeba amas miveCvio. mudmivi fiqri z.n.-ze, erTi rainer mar-
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso. ia rilkes werili da erTic Tqveni,
akoceT ninas da nitas. vici, rom gazafxulze gamogzavnili 1 _ gaxs-
zogjer ifiqrebT xolme Cemze: nu ai- ovT? xSirad damidia igi RamiT bali-
ZulebT Tavs, momweroT, vici es Cveni Sis qveS im crurwmeniT, rom iqneb Zili
ZmisTvis, mwerlisTvis ra Znelia. gex- moetana CemTvis. mTeli zafxuli uZi-
veviT. Tqveni b. loba mtanjavda.
gTxovT, gadaeciT Cemi samZimari SCerbakovs, romelTanac londo-
valerian gafrindaSvils2. namdvili nidan leningradamde erT kaiutas vi-
Rori var, rom ar mivwere. mouyeviT, ziarebdi, bevrs vuambobdi Tqven Se-
rogor SegvZra am ambavma swored saxeb. es iyo gansacdelebiT savse yve-
selvinskisTan gatarebuli saRamos laze cudi dro, raRac avadmyofoba
Semdeg. sulisa, dasasrulis gancda aSkara
sikvdilis dadgomis gareSe, uRimRamo
738. t. tabiZes uazroba. da roca viwyebdi imaze
6 seqtemberi 1935, moskovi fiqrs, Tu ra iqneboda momavalSi,
6. IX.35 CemTvis warmovidgendi xolme, rogor
Cemo Zvirfaso tician! gamovTxovdi ninas Tqvens Tavs da gav-
didi dro damWirdeba mTeli zafx- levdi darCenil dReebs TqvenTan er-
ulis ambebis mosayolad. jer kidev ar Tad, tician, sadme, yazbegTan axlos.
saguramo 1(12). 2016 w.

gamovmjobinebulvar, Tumca gadavw-


1. rilkes pasuxi pasternakis werilze (1926
1. am Txovnis pasuxad ticiani wers: `...ganzrax wlis 3 maisi) da parizSi gamgzavrebamde ramden-
vTqvi uari Tqvens Tavazian SemoTavazebaze, me- ime dRiT adre miRebuli ticianis werili (1935
sargebla aprilSi Tqveni SesvenebiT da saTarg- wlis 17 ivnisi), romelSic saubaria imaze, Tu
mni leqsebi gamomegzavna. Zneli ar iqneba imis rogor uyvarT pasternaki saqarTveloSi da
warmodgena, rogor SemZravda da gamamxnevebda rogor Relaven mis janmrTelobaze. `TqvenTan
Tqveni es winadadeba“ ( 17 ivnisi,1935; tician ta- Sexvedrebi CemTvis gansawmendelia - mxolod
biZe. statiebi, narkvevebi, mimowera. Tbilisi, maSin vubrundebi poezias, unda vaRiaro, rom
1964.); didi xania aseTi grZnoba ar mqonia, aseTi ram si-
2. gafrindaSvils ra ubedureba SeemTxva, amis WabukeSi xdeba xolme, pirveli siyvarulis cieb-
garkveva ver moxerxda. cxelebisas“, - werda ticiani (iqve. gv. 245).

114
Tumca es iyo fiqrebi, uxeS varaudebze madlobeli var! Tumca gagviWirda
dafuZnebuli. dalaparakeba. Tqven Cemi ar gesmodaT,
am yvelaferma gaiara. sevdas mgvris me kidev _ Tqveni.
da zogjer SiSsac am wels CemSi momx- axlo warsulis davidarabaSi bevri
dari mkveTri cvlileba. magram aRar sicrue da gaugebroba iyo. es maSinve
115
vapireb mkurnalobas, an dasasvene- vigrZeni. aravin apirebda me Semxeboda,
blad da gamosakeTebladsadme wasv- suleluri Cveva mqonda, gamovsarCle-
las. wamuSaveba minda vcado (4 Tveze bodi sxvebs: pilniaks, leonovs. da
metia, araferi gamikeTebia). Tavs ufleba miveci, ise, Sinaurulad,
albaT zedmetia imis Tqma, Tu ra- meTqva, rom sagazeTo statiebi ar mo-
oden madlieri var, rom gaxsovarT, mwons da maT ver vigeb1 -meTqi. da ra
raoden madlieri var Tqveni Tbili da moxda! imis nacvlad, gazeTSi daebeW-
mosiyvarule gulis gamo. iciT, rogor daT, rom me Cavidine politikuri Seu-
Zlier miyvarxarT, _ mxolod zina miy- wynarebloba (rac CemTvis gacilebiT
vars Tqvenze metad. guliTadi mokiTx- mZime iqneboda), danaSauli Semimsubu-
va Zvirfas ninas da nitas. qes da sasjelis saxiT sul raRac xuTi
Tqveni b dRiT Camricxes formalistebSi. es
kidev erT werils mogwerT. axlaRa warumatebeli aRmoCnda.
Camovedi qalaqSi. nivTebs rom val- oh, ra sisulelea! es yovelive hgav-
agebdi, Tqveni axali werili vipove. da da usiamovno sizmars, romelic bavSv-
ai gigzavniT am ramdenime striqons Ta ramdenime Tanamedrove moRvawes
depeSis nacvlad. gulmxurvale mok- daesizmra da yovelgvari mcdelobis
iTxva paolos. es megobrobac Seucv- miuxedavad, verafriT movaxerxe maTi
lelia, masSic didi bednierebaa. sawolebis sibrtyeSi gadaadgileba.
danarCens zina miawers. Tuki aris raRac wili simarTlisa am
yvelaferSi, rac ibeWdeba an rasac
752. t. da n. tabiZeebs laparakoben, mxolod is, rom emTxve-
8 aprili 1936, moskovi va drois umsxviles gegmas, mis isto-
8.IV.36 riul usasrulobas. rogor SeiZleba
Cemo Zvirfaso megobrebo, tician da usasruloba iyos wili da isac iseTi
nina! umniSvnelo mTelisa, rogoricaa es
mTeli kvira jibiT vatare Tqven- kritikis mani-fafa, ase interesiT rom
Tvis gamosagzavni unazesi grZnobebiT xvrepdnen mTeli Tve? ai, pasuxic:
aRsavse telegrama. mrcxvenoda te- aRniSnul simarTles Zalze susti
legrafze gadacema, sadac morigeT nazavis saxiT awodebdnen. Semzarav,
sruliad ar scxelaT guliTadi mquxare WeSmaritebas nerwyvTan da
saubrebisa da msgavsi telegramebi- rZesTan azavebdnen.
saTvis. mindoda Semecvala ufro ar endoT am nazavs, tician!2 endeT
saqmiani da mSrali telegramiT. sab-
boris pasternaki. werilebi

olood, karga xnis Semdeg, am ganzrax- pirvelad: «Вопросы литературы», 1966, ¹1. –
avtografi (ГМГЛ, ¹201915, 17).
vazec xeli aviRe. 1. igulisxmeba diskusia ,,formalizmze“. mas-
ratom ayovnebT Camosvlas, tician? Si pasternakmac miiRo monawileoba da sagaze-
mindoda telegrafis saSualebiT mo- To kampania gaakritika. `Tuki statiebSi Rria-
li aucilebelia, maSin ar SeiZleba sxvadasxva
mewera ara siyvarulsa da erTguleba- xmaSi iRrialoT? gasagebi mainc iqneba, imitom
ze, rac isedac iciT da didi xania, mog- rom rodesac erT xmaze Rrialeben - verafers
bezrdaT kidec, aramed mindoda meTq- vigebT. da saerTod rom ar eRrialaT, es xom
mTlad mSvenieri iqneboda. am statiebis damw-
va, guls nu gaitexT, gwamdeT sakuTari
erT SeuZliaT, ifiqron kidec, maSin ki gavigeb-
Tavis da medgrad ideqiT, droebiTi diT rames“ («На дискуссии о формализме». amave
gaugebrobebis miuxedavad-meTqi. ro- krebulis tomi V.)
gor gamaxara Tqvenma satelefono 2. kritikuli kampaniis gamoxmaurebebSi ti-
cian tabiZe mkacri politikuri braldebebis
zarma! ninac ki movida aparatTan, _ obieqtad iqca.
am xazs, revoluciuri patriotizmis- amovneba ar SemTxveoda maTi Sinaarsis
as. saerTodac, endeT sakuTar Tavs, gamo1.
tician tabiZes, imitom, rom, rac unda Tumca raRac periodi dasrulda,
iyos, Tqveni agebulebis qimia dedami- rogorc zogadad literaturul, ise
116 wis zurgze yvelafers ganazavebs gac-
piradad Cems cxovrebaSi. igi CemTvis
ilebiT maRal temperaturaze, vidre ufro adre damTavrda: ver vumklavde-
es miRebulia literaturkebsa“ da bodi prozas, sulierad davsneuldi,
`veCerkebSi“. da gsurT Tu ara es, rev- vTargmnidi. vici ki, ra mWirdeba mo-
axali Targmanebi

olucia Cven imaze mkveTrad da Zli- mavalSi? diax, vici. oRondac aravis
erad gavazaveT, vidre misi diskusiis vetyvi, iqneb, Tqven giTxraT mxolod,
onkanidan Camosxmisasaa. nu mimarTavT isic saidumlod. Tumca sruliad sx-
sazogadoebriv qvelmoqmedebas dax- vagvarad, ara ise, rogorc es «Знамя»-
marebisTvis, Cemo megobaro. gqondeT Si iyo. iq mxolod fuWi griali, us-
mxolod sakuTari Tavis imedi! ji- afuZvloba da gaocebaa.
utad, uSiSrad da daundoblad CaeZi- magram, Tu cocxali da janmrTeli
eT sakuTar Tavs, mxolod sakuTar viqnebi, Semodgomidan Sevudgebi mu-
Tavs. da Tuki iq ver aRmoaCenT xalxs, Saobas.
casa da miwas, maSin daanebeT Ziebas yvelas mokiTxva. nitas da ninas ma-
Tavi, e.i. saZebaric araferi yofila. es grad akoceT! mTeli suliT da guliT
naTelia, romc ar vicodeT sxvagvarad gexveviT. mapatieT werilis es sule-
mZebnelTa arseboba. gana cotani ari- luri toni. amis mizezi is gaxlavT, rom
an aseTebi? maTi Sromis nayofs ki vxe- saSinlad mtkiva kbili, guls ki raRac
davT. uxaria da sisuleleebs etaneba. Camod-
SegiZliaT mSvidad iyoT. mxolod me iT CvenTan! Tqveni b.
ar var iseTi, visac ar sjera da vinc
icis Tqveni fasi. ar endoT nazavebs. 759. t. da n. tabiZeebs
gjerodeT revoluciis mTlianobaSi, 1-9 oqtomberi 1936, peredelkino
gjerodeT bedisweris, Tqveni gulis 1.X. 36
axali miswrafebebis, cxovrebis sanax- Zvirfaso tician da nina, Tqven kv-
aobis, da ara mweralTa kavSiris kon- lavac gvanebivrebT. gwerT peredel-
struqciisa, daceminebasac ver mo- kinodan (Cven, albaT, aq gamoviza-
aswrebT, mas ise ucbad gadaakeTeben. mTrebT), _ gwerT ise, rom sofia2 jer
mTeli Tve SesaniSnavad vgrZnobdi arc ki myavs nanaxi.
Tavs. mxolod sami dRe viyavi uqeifod kvlavac rogori fufuneba gvargu-
gripis gamo. paolom Zalian gamaxara. neT wilad! mTeli xexilis baRi Rvin-
magram namdvili bavSvia, da Zalze iT, bavSvebisTvis calke da mowifu-
rTulia masTan urTierToba. ityvis lebisaTvis calke. rogor gadagixa-
namdvil eress da rogorc ki SekamaTe- doT madloba am yvelafrisTvis!
bas daapireb, ucbad medea 1 gaxdeba rogorc vxvdebi, kalaTis Calageba
xolme (saocari msgavsebaa!). agiCuyde- da Zvirfasi da Seudarebalisofia-
saTvis sadgurze misi mitana verc ki
ba guli da uTmob.
moaswariT, rom, albaT, vitia golcevi
male CamodiT. iSviaTad Tu vyofil-
saguramo 1(12). 2016 w.

dagadgaT Tavze Semdegi sityvebiT: ai,


var ise mSvidad, rogorc axla, da sru-
liad araferi Secvlila. mxolod le- 1. saubaria leqsebze, romlebic mogvianebiT
gaerTianda ciklSi «Художник» («Знамя», 1936, ¹
oniZisadmi miZRvna movxseni im sule- 4). leqsis "Скромный дом, но рюм карому..." sax-
lur leqsebSi, romlebic minskamde elwodeba xelnawerebSi iyo «Устами друга» da
davwere da dRe dReze daibeWdeba erTvoda giorgi leoniZisadmi miZRvna, romel-
ic dabeWdil variants moexsna.
«Знамя»- Si, imis SiSiT, rom raime usi- pirvelad: `literaturuli saqarTvelo“,
1966, ¹1. – avtografi (ГМГЛ, ¹ 20900).
2 s.a. tolstaia-eseninam Tbilisidan Cautana
1. paolo iaSvilis qaliSvili. pasternaks ticianis gagzavnili xili da Rvino.

116
datkbiT, rogor uniWo titinamde iyo. rogori uzado gamWriaxobaa didi
daeSva Tqveni boriao1. adamianisa, romelsac didi guli da
ara, seriozulad. ginaxavT ki msgav- farTo Tvalsawieri aqvs! mapatiebs ki
si ram? zinam da evg.-ma mxolod Tavi paolo masze daweril am striqonTa
gaaqnies da arc ki daijeres, rom me amas
117
simartives (maTSi cudi araferia, ma-
dasabeWdad Cavabarebdi. gram gana ase unda vsaubrobde pa-
nina, nina! tician, Cemo oqrov, ra oloze?), mapatiebs ki Cems wlevandel
memarTeba, Cemo sayvarlebo? saidan es abdaubdas? ax, rogori umniSvnelo
wylis nayva, dardi, usulguloba da poziciebidan vmsjelobdi masze! me
sisuleleebi, nuTu mxolod me var am `poziciebs“ ar vnanob: isini ubralod
yvelaferSi damnaSave? Tavis gasasa- sayovelTaod miRebulia, meti
marTleblad vityvi, rom sul uars vam- araferi. magram rogor gavbede pao-
bobdi, vicodi, sanam ar davZlev pro- los aseTi arafrismTqmeli wvril-
zas, romelic iqneba Cemi ganmaTavisu-
manebiT gazomva. me ar Sevcvlilvar,
flebeli, ganmaviTarebeli, iqamde
vici: revolucia aris ara `Лите-
Cems gegmaSi ar iqneba araviTari leqse-
ратурка“-Si, an litorganizaciebSi,
bi, didxans, Zalian didxans ar iqneba-
anda sifrTxileSi, aramed _ mis uki-
meTqi. me axla leqsebSi ki ara, aramed
dures moxazulobebsa da centralur
sadRac, maTgan Zalian Sors var. magram
ras izam! avuxseni es viqtors, suleli pirovnebebSi. igi mxolod diadSia. am-
kaci ar aris, Tan megobaria, magram Sea- itomacaa rTuli: revolucia iqceva
yare kedels cercvi! cxovrebad maSin, rodesac daisad-
nu daiwyebT Cems damSvidebas, jobs, gurebs yvelaze mciredSi. da, ra Tqma
me dagamSvidoT. tician da nina, ar if- unda, es asec iqneba.
iqroT, rom es Cemi aRsasrulia, amieri- ar Sevcvlilvar-meTqi, vambob, ma-
dan Cemi saqme sul ase wava. ai naxavT, gram ucbad maxsendeba namdvili paolo
davwer prozas, romelsac, ukve ori da ver gamigia, ra damemarTa zamTar-
dRea, isev mivubrundi. erTi vici, igi Si, vin momca ufleba, masSi meZebna cv-
cocxali iqneba. swored aq moiZebneba lilebebi da sruliad usafuZvlod
is cxovelmyofeli kvali, romelic mimewera paolosTvis maT Sesaxeb. am
TiTqos aRar SemomrCa «Второе wyeulma diskusiam damabrmava maSin. am
рождение»-s mere. kulturul-saganmanaTleblo bangma
rogor SeiZleboda saqarTvelos ucbad damaviwya, rom me igi miyvars.
Sesaxeb aseTi samterfovani leqsis, da Tqven, tician? warmomidgenia,
aseTi Citis fuWi wiavwiavis gamoTqma? ras ganicdidiT, rodesac waikiTx-
rogori saZagloba iyo aseTi mciredis avdiT CanCqerisa da a.S. Sesaxeb!1 da es
Tqma paoloze!2 Zveleburad Tu mego- maSin, roca Tqveni wignis gamoCena aax-
brobT masTan? oh, rom icodeT, rogor lebs haers literaturaSi, Seaxsenebs
minda, es ase iyos! am gariTmuli sircx- poezias, rom odesRac daiarebodnen
boris pasternaki. werilebi

vilis gamogzavnis Semdeg yovel saRa- aseTi adamianebi, poetebi, da ai, ra-
mos paoloze vfiqrobdi. gavixsene, oden gasakviric unda iyos, erTi maT-
raoden masStaburia igi, gavixsene Cem- gani gadarCa, erTi mTels kavSirSi.
dami gamoCenili misi keTilSobileba gulwrfelad vambob, amgvar sixaruls
im wuTebSi, rodesac es Cemi suli- swored amgvari suliskveTebiT uzi-
saTvis gansakuTrebiT mniSvnelovani areben xolme.
aba, ra giTxraT, rac unda saSi-
1 publikacia ciklisa «Из летних записок»
miZRvniT «Друзьям в Тбилиси» («Новый мир», 1936¹
neleba iyos es, yvelaferSi damnaSave
¹ 10). vitiaa, _ gameoreba ar Rirs.
2 saubaria leqsze: ` «За прошлого порог/ Не
вносят произвола. / Давайте с первых строк/
Обнимемся, Паоло!»(«Из летних записок»). 4 leqsi: «Еловый бурелом...» (iqve).
9.X.36. gvicdia: sxvadasxva qalaqis quCebSi,
werili devs da devs TavisTvis da mTebSi da zRvaze, Tqvensa Tu Cems sax-
ver gamigia, ratom ar vagzavni. qalaq- lSi, Cveni gviani seirnobebisas, yri-
Si viyavi, vureke sofias, magram saxl- lobaTa prezidiumebsa da tribunebze.
118 Si ver daviWire da vTxove gadaecaT mogonebebi Wrilobebs mayenebs, tki-
misTvis Cveni madloba. nu miaqcevT vils sigiJemde mivyavar, sayveduriT
yuradRebas am werilSi gadmocemul mimxedrdeba: ra danaSaulisTvis davi-
abdaubdas. am dromde mravali mRelva- saje am samudamo ganSorebiTo?
axali Targmanebi

reba gadamxda, da erTi meores awonas- magram ise moxda pirvelive dRes,
worebs. magrad gkocniT orives da ni- 17-Si, rom am ganSorebis Seuqceva-
tas. Tqveni b. dobam ganmwminda da mimiyvana udavo
elementarulobamde, rogorc bavS-
768. T. iaSvils vobaSi, rodesac gamoTayvanebamde
1937-is 28 agvisto, peredelkino itireb da daRlilobisgan uceb Wama an
Cemo sayvarelo, sabralo, Zvirfaso Zili mogindeba. am dartymis Zalam
Tamar, es ra xdeba! daaxloebiT erTi Sors momisrola im yvelafrisagan,
Tve ise vcxovrobdi, TiTqos araferi rac qalaqSi xdeboda, gaumarTleblad
momxdara da arc araferi vicodi. aTi _ xmamaRalisgan, gaumarTleblad _
dRea rac gavige da sul gwerT, vwer da garTulebulisagan, gamaRizianebeli
vxev. Cems arsebobas fasi daekarga, Ta- _ gulgrilobisgan, mWevrmetyvelu-
vad mWirdeba nugeSi da ar vici, Tqven rad _ fuWisgan. `ra sisulelea“, _
ra giTxraT iseTi, rom wylis nayvad da isev da isev vumeorebdi sakuTar Tavs.
maRalfardovan farisevlobad ar mo- paolo? is paolo, romelsac ise axlos
geCvenoT. vicnobi, rom verc ki vigebdi, rogor
pirvelad rom miTxres, ar davi- miyvarda, paolo, Cemi tkbobis saxeli
jere 1. 17-Si qalaqSi damidastures. da yovelive is, rac ki ram seriozuli
elferebi da naxevartonebi gaqra. es SeiZleba Seicnos Cveulebrivma adami-
ambavi yelSi mwvda, momixelTa da aqam- anma m-m, an Cveulebrivma adamianma m-m,
de mis gankargulebaSi var. am saSinel- wuTis Semdeg daviwyebulma. Tumca es
ma faqtma mxolod mounelebeli da mo- momavlisTvis-meTqi, gavifiqre. sik-
makvdinebeli ram rodi ganmacdevina. vdiliT yvela movkvdebiT, garkveul
rac ufro vrwmundebi imaSi, rom ve- viTarebaSi. da ai, ityvian: STamomav-
Rarasdros vnaxav mis saocar saxes ma- lobisgan Semonaxuli sicocxle das-
Rali, zeSTagonebuli SubliT da mo- rulda 37 welSi, da mocemuli drois
cinari TvalebiT, ver gavigeb mis JR- utyuarobis dasturad axseneben Te-
erad, azrTa mozRvavebisagan damS- mebs, romlebiTac cxovrobda imdro-
venebul xmas, sul ufro metad vtiri, indeli sazogadoeba, gazeTebis saxel-
vawydebi dardebs da adgils ver vpou- wodebebs, nacnobebis saxelebs. rog-
lob. aTasi wvrilmaniT Seswavlils orc, magaliTad sxva saukunis SemTx-
mexsiereba warmomidgens xolme mas vevaSi ilaparakebdnen parikebsa da
yvela viTarebaSi, rac ki erTad gan- brijebze, an kidev, Tu ufro Sors wav-
alT, SevardniT nadirobaze.
pirvelad: «literaturuli saqarTvelo»,
saguramo 1(12). 2016 w.

1964, ¹6. - avtografi (kr. m. iaSvili). am fiqrebSi viyavi qalaqidan mimava-


1 paolo iaSvilze zewola iyo presaSi, saqme li, peredelkinos sadgurze rom Seve-
aRiZra saqarTvelos Sinagan saqmeTa saxalxo ko- di. vicodi, rodesac Cvens terasaze
misariatSi, dapatimrebis win, 1937 wlis 22 iv-
liss man Tavi moikla. «mgonia, paolo iaSvili zinasTvis am ambis saTqmelad pirs ga-
ukve veRarafers xvdeboda, ise iyo ocdaCvidme- vaRebdi, xma gamiwydeboda da yovelive
ti wlis jadoqrobiT Sepyrobili. uyurebda Tavidan ganmeordeboda. manamde, sax-
RamiT mZinare qaliSvils da fiqrobda, rom aRar
iyo misi cqeris Rirsi. diliT wavida megobarTan lSi momavali, yovelgvari recidivebis
da orluliani safantiT gaixvrita Tavis qala» gareSe, mTlianad mivende mwuxarebis gan-
(«Люди и положения», 1956). mwmend Zalas, da ra Sors wamiyvana!

118
banaoba mominda. saRamovdeboda. darCa paolo yvelaferSi, rasac ki Se-
rodesac, mdinaris napiras, Cabnele- exo an gamoTqva: dRis saaTebSi, yvavi-
bul xramSi Cavweqi, cota xniT damavi- lebsa da cxovelebSi, tyis simwvaneSi,
wyda mgzavrobis mRelvarebani da uc- Semodgomis caze. Cven ki vcxovrobdiT
bad irgvliv daviwye gardacvlilTan da ar vicodiT, ra simZlavriT iyo igi
119
ubadlo msgavsebaTa daWera. es iyo Cven Soris da ramxela avtoritetiT
eniT auwerli siamovneba da saSinlad darCa.
magonebda mas. vxedavdi misi sulisa da Zvirfaso Tamar, momiteveT. ar Sei-
stilis nawilebsa da nakvesebs: mis bal- Zleba ase wera, ar SeiZleba TqvenTvis.
axs da wyals, mis Semodgomis Camaval poezia, da isic cudi, aq uadgiloa.
mzes, mis siCumes, sinotivesa da idu- Tumca werils mainc gamogigzavniT,
malebas. isic swored iseve ityoda, Torem rodisRa getyviT im erTaderT
rogorc isini iwvodnen da imarxebod- saWiros, risi Tqmac msurs TqvenTvis
nen, Tvals ukravdnen erTmaneTs da da sayvareli, warmoudgnlad Zvirfa-
qrebodnen. daisi zustad asaxierebda si medeasaTvis1. es ar aris rTuli, da
mas an aRadgenda mexsierebaSi. TiTqos es uCemodac iciT. marTalia ar gan-
axleburad davfiqrdi masze. yo- icdiT megobrebis naklebobas, magram
velTvis aRmafrTovanebda misi niWi, mec mimaTvaleT maT rigebs. rogori
daujabnavi alRo mSvenierebisa, ro- garTulebulic ar unda iyos Cemi yofa
melic ase iSviaTia ara mxolod qar- bolo xanebSi, Tqven gamo SeuZlebels
Tul literaturaSi, ara mxolod Cvens SevZleb. rogor minda Tqveni monax-
TanamedroveobaSi, aramed nebismier uleba! ticiansa da ninas vTxov, Cem ma-
droSi. yovelTvis maocebda igi, arse- givrad Cagexuton, Tqven gverdiT,
bobs werilebi, romlebSic naTlad TqvenTan erTad itiron. kidev erTxel
Cans, raoden maRla vayenebdi mas. Tum- gTxovT patiebas suleluri, uniWo
ca axla pirvelad davfiqrdi paoloze werilisTvis. magram me axlac sruli-
misdami Cemi grZnobis damoukideblad. ad araferi vici. iqneb momweroT
raRac Zalian didisgan moSorebulad, rogorme, roca amis SeZleba geqnebaT.
danakargis sabediswero distanciaze Tqveni b.p.
iwyo gamokveTa misma moxazulobebma:
iman, rasac igi warmoadgenda Cven 774. s. Ciqovans
gareSe, Cem gareSe, ticianis, goglas1 20 aprili, 1938, peredelkino
gareSe; es iyo ara mxolod is paolo, 20.IV. 38
romelic Cveni aRfrTovanebis sagani Zvirfaso simon!
iyo an kidev is, vinc mxolod gamarjve- vTargmnidi raimes Tqveni Semoqme-
buli gvindoda gvexila. aramed piri- debidan, Tumca axla aRar var iseTi
qiT, Cveni siyvarulis sawinaaRmdegod: moclili, rogoric adre. samuSao cu-
is, vinc Tavad iyo, wyliTa da tyiT, dad nazRaurdeba, xan erT saqmes vawy-
RmerTiT da momavliT. debi, xan _ meores.
boris pasternaki. werilebi

aris ki saWiro amis gavrcoba? ra rodesac gadavde Tqveni ori nawar-


saWiroa bevri laparaki imaze, vinc moebi meTevzeze2, viqtors3 gadmoReba
ramdenime wlis Semdeg qarTveli maia- ar moewona da Tavadac ar viyavi didad
kovski iqneba, vinc magaliTad iqceva kmayofili. meuxerxuleboda maTi Tar-
da viszec iswavlis momavali liter- gmna da imisaTvis, rom damekninebina
atura, Tu mas ganviTareba uweria. Tum-
1 paolo iaSvilis qaliSvili
ca sikvdilis Semdeg ra iqneba, es aras- pirvelad: Материалы ГМГЛ. С. 288. - av-
dros maRelvebda. me sxva ram ufro tografi (ГМГЛ, №027149, р.).
maocebs, rac advili saTqmeli rodia. 2 s. Ciqovanis ori leqsi: «Тифлисский рыбак»
da «Посещение рыбака» daibeWda «Новый Мир»-Si,
maocebs is, Tu raoden didi doziT 1938, ¹4, da Sevida Ciqovanis krebulSi `leqse-
bi“ (М., Гослитиздат, 1939).
1 giorgi leoniZe
3 golcevi.
sakuTari naSromis mniSvneloba, naS- Seedreba mxolod 15 wlis unaxavi dis,
romisa, romelic Cveulebrivze ufro mSoblebis monatrebiT gamowveul sev-
Sors idga dedanisgan, xelnawers qveS das.
mivawere: pwkaredis mixedviT gariTma yovelTvis vicodi, ticiani 1 rom
120 b.p.-ma. garda amisa, ar mindoda, raime miyvarda, magram ar vicodi, angariSmi-
ukmayofileba, rasac xSirad iwvevs ucemlad, Cemdauneburad, ra adgili
xolme Cemi gamonaTqvamebi, Tqveni mis- ekava mas Cems cxovrebaSi. grZnobad
amarTiT yofiliyo gamoTqmuli. es ki, miviCnevdi da ar vicodi, rom es zRa-
axali Targmanebi

Tu gaviTvaliswinebT, raoden Sors pruli faqti iyo.


dgas Targmani dedanisagan, didi usa- ramdenjer mogvilxenia erTad, ram-
marTloba iqneboda. goslitizdatis denjer dagvidvia erTgulebis fici
garda, nawarmoebebi «Новый Мир»-Sic (es yovelive, ra Tqma unda, sacodavi
miiRes. paolos TandaswrebiT xdeboda. xom ar
moulodnelad ki vigeb, rom Cemi mi- fiqrobT, rom igi odesme damaviwyde-
naweri TviTneburad SucvliaT. siax- ba!), oCofexebze vdgebodiT, vameteb-
liT SeSinebulebs ubralod rom daew- diT! yovelTvis arsebobda safuZve-
eraT, Targmna aman da amano, kidev ho. liani SiSi, rom zRapruli ambavi sima-
magram ara. adgnen da moifiqres im Cemi rTle ar aRmoCndeboda. da ucbad yve-
axsna-ganmartebis sruliad sawinaaRm- laferi iseTi mgznebare, sisxlxor-
dego ram, romliTac erTgvarad bo- ceuli aRmoCnda!
diSs vixdidi Tqven winaSe. ase gadaa- ra uRimRamo saxeli vuwodeT am yo-
keTes Cemi minaweri: `Targmna da daa- velives. rogori araCveulebrivi iyo
muSava!“ rodesac es gavige, avtexe er- am uryevi, giJuri kavSiris qmediTi
Ti aliaqoTi, raSic, Tu moindomebT, Zala.
Tavadve darwmundebiT, magram ukve da- xSirad gxedavT sizmarSi, xan Tqven,
beWdili iyo da axla amas aRaraferi eS- xan Cven yvelas erTad, xan erTad mov-
veleba. lil adgilebs da iqve Cems axloblebs,
mapatieT, simon, sikeTe msurda da am da es rTul xlarTs qmnis. gasul
dros zedmeti gulmodginebiT gauge- zamTars, mxolod saSinelebasa da tan-
broba gamoviwvie, ris Tanmdev Sedeg- jvasTan rom iyo dakavSirebuli, me-
ze pasuxismgebelic veRar var. imis- RviZeboda xolme tirilSi da vxvdebo-
aTvis, rom redaqciis danaSauli gamo- di, rom Cemi tkiviliT ki ar mtkioda,
visyido, vTargmni Tqvens or-sam nawar- aramed Tqveni tkivilis nawilad viqe-
moebs kolxeTis ciklidan (am dReebSi ci, Tqvensave nawilad da imitomac iyo
momawvdian pwkaredebs). imaT Cveu- es aseTi Zlieri. miWirs amis axsna2.
lebriv mivawer: Targmna da a.S., riTac Tumca axla, RmerTis wyalobiT, aman
uwindel wesrigs aRvadgen. gaiara. arafers gekiTxebiT. marTalia,
giZRvniT salams. guliTadi mokiTx- TqvenTan SedarebiT gacilebiT cota
va Tqvens meuRles, _ familiaroba vici, magram sakmarisi saimisod, rom
iqneboda Cemi mxridan, marika rom imediT vicocxlo. vici, rom garkveu-
dameZaxa misTvis. li umaRlesi TvalsazrisiT Cveni axa-
Tqveni erTguli b.p.
li, mwuxarebagadatanili, droebiT
saguramo 1(12). 2016 w.

777. n. tabiZe
noembris dasawyisi, 1938, moskovi pirvelad: `literaturuli saqarTvelo“,
* warmodgena Tu gaqvT, nina, rarig 1966, ¹1. - avtografi (ГМГЛ, № 021915, 10).
1 tician tabiZe daakaves 1937 wlis 10 seqtem-
menatrebiT? ganSoreba TqvenTan, ni- bers da maleve daxvrites, ris Sesaxebac mxolod
tasTan, Tqvens atmosferosTan, Cveni 1955 wels gaxda cnobili.
Sexvedrebisas gabmul saubrebTan, 2 gasul zamTars pasternakma gaagzavna depe-
Sa: `guli amomglijes, veRar vicocxlebdi, ma-
gram axla me ori ojaxi myavs zina da lonia,
* werilis dasawyisi dakargulia Tqven da nita (Воспоминания. С. 298).

120
gadavadebuli kvlav SeerTeba wina- 788. n. tabiZes
swaraa gadawyvetili detalurad da oqtomberi, 1939, peredelkino
Cveni amocanaa, araferi dagvemarTos, Cemo Zvirfaso nina!
vicocxloT am Sexvedramde. SemiZlia vera da ver gadagixadeT aqamde mad-
loba Tqveni maSindeli werilisTvis.
121
amaze usasrulod gweroT, magram ar
aqvs azri. Tqven saocari megobari xarT, rogor
cota gamirTulda saqme. amaSi dam- iciT da gesmiT yvelaferi, miuxedavad
naSave Tavad var mxolod. saerTo aRt- imisa, rom Tqveni uzarmazari mwuxare-
aceba Znelad mewveoda xolme. bolo ba uflebas gaZlevT daiviwyoT yove-
ori welia es Cems Zalebs aRemateba, live da sastiki gaxdeT yvelafris mi-
rac gasagebicaa. marT. ar gagikvirdeT, salamic ki rom
zustad axali wlis wina dRes, 38 rom ar SemogiTvaleT Tqven da nitas hen-
dgeboda, vaJi SemeZina. zinam igi zus- rixis saSualebiT: vifiqre, rom igi
tad Ramis 12 saaTze, sadilis WurWl- aseTi davalebisaTvis zedmetad xali-
is wkrialis xmaSi gaaCina. mindoda pav- siani, fuqsavati da meryevi adamiania1.
le damerqmia (Tavidan da gulidan ar nu dardobT, nina, suliT nu daece-
amomdis es sicocxle, ra saWiroa amaSi miT da Tavi xelSi aiyvaneT. mjera, igi
gamova, Tanac Zalian male.
Tqveni darwmuneba), Tumca zina atir-
albaT gikvirT, jer TiTic rom ar
da kidec, ise SeaSina igi simwrisa da
gaminZrevia misi xvedris Sesacvlelad.
mwuxarebis, idumali aRsasrulis sax-
magram aqamde amas azri ar hqonda.
esTan am siaxlovem. amitom davixie
rodesac aq Tqveni dajildoebulebi
ukan uaxloes siaxlovemde da mamaCemis
Camovidnen da amasTan dakavSirebiT
sapativcemulod leonidi davarqvi.
rCeva vkiTze, miTxres, rom mxolod
danarCens viwia1 mogiyvebaT. pativi
saqmes gavufuWebdi, Tuki vinmes Tx-
da dideba mis guls, Tavs rom ido Tqve- ovniT mivmarTavdi. albaT, isini mar-
ni naxva, SegiZliaT gadasceT. Tlebi arian. guSin gangeb wavedi
mudmivad Tan mdevs Semdegi ocneba: fadeevTan. vuTxari, rom minda tician-
xels vawer did xelSekrulebas, viReb isaTvis rame gavakeTo, ukve droa da
avanss, movfrinav erTi dRiT TqvenTan, ras mirCev, rogor daviwyo es saqme-
mTeli dRe vusmen Tqvens moyolil am- meTqi. nu ganawyendebiT, Cemo Zvirfaso
bebs, mec giyvebiT rames da imave gziT megobaro, pasuxad is rigiTi sisule-
vbrundebi ukan. Tumca CemTan did xe- le gaimeora, rasac Cveulebriv am-
lSekrulebebs ar aformeben. da mainc, boben xolme aseTi dros da kidev aTa-
Tqveni mxridan mainc Tu aris es Sesa- si msgavsi sisulele. usityvod mo-
Zlebeli? ar vici, Tqveni pirobebis vusmine da wamovedi. mivxvdi, rom san-
mixedviT, ra aris TqvenTvis sasargeb- am aqauri mwyalobeli aris piri,
lo da ra saziano, ra SeiZleba da ra _ romelic iq maT qmnida, fiqri raime
ara.
boris pasternaki. werilebi

da mainc, beds rom gadmoesroleT- pirvelad: «Дружбанародов», 1996, ¹7. – av-


tografi (ГМГЛ, № 021915, 12)
nitasTan erTad aq, CvenTan, lavruSi- 1 h.neihauzi gaemgzavra TbilisSi koncerte-
nis SesaxvevSi, saxli ¡17/19, b. 72!! da ra bze, Tumca dapatimrebulis colis monaxuleba
bedniereba iqneboda, rom mogeweraT sakmaod sarisko iyo im droSi da pasternakma ver
sTxova amis Sesaxeb. magram, rogorc 1939 wlis 11
CemTvis. noembris werilidan Cans, h. neihauzma mainc
gikocniT xelebs. Tqveni boria moinaxula nina. misi dabrunebis Semdeg paster-
Tu Tamars2 naxavT, uambeT es yove- naki wers n. tabiZes: `axla ukve misgan vici, rom
SemiZlia mogweroT da xSirad visargebleb am
live. uflebiT. igi TqveniT aRfrTovanebulia da
bevrs miyveboda Tqvenze“. («Дружба народов»,
1996, ¹7, gv. 186).
2 mweralTa kavSiris wevrTa didi nawili or-
3 v. golcevi denebiT daajildoves. jildoebis misaRebad
4 T. iaSvili Tbilisidan Cavida qarTvel mweralTa jgufi.
nabijis gadadgmaze naadrevia 1 . es mavlobaSi, rodesac vcdilobdi es
moxdeba rogorRac TavisTavad da saSineli Wori damejerebina, mivxvdi,
sruliad sxvagvarad. rom es CemTvis iqneboda ara mxolod
sxvaTa Soris, fadeevma miTxra, rom usazRvro mwuxareba, aramed mTeli
122 iq raRac wesrigs amyareben, romlis Cemi cxovrebis udidesi gardatexa,
saSualebiTac patimrebs eZlevaT ga- romlis Semdegac cxovrebis yovelg-
mosworebis SesaZlebloba da a.S. vari sixaruli fass dakargavda, rad-
amasac Cumad vismendi, Tvinieri mad- ganac aRar meyoleboda am sixarulis
axali Targmanebi

lierebiTac ki: RmerTma qnas, ticians gamziarebeli. me imaze fiqri Semiyvar-


Seuqmnan xelsayreli pirobebi gamos- da, ticianisTvis rom vcxovrob, is ki
worebisaTvis, Tumca, ra Tqma unda, _ CemTvis da misi dakargviT mTel Cems
kacma ar icis, risi gamosworeba sWird- momavals azri daekargeboda. nina, arc
eba da rad unda gaxdes imaze ukeTesi, vici ras gwerT. magram imedi ar
vidre aris. nina, Zvirfaso, moTminebiT mtovebs. Tqveni boria.
aRiWurveT. mTeli es bolo xanebi yov-
el nabijze meufleba Svebis, gaum-
jobesebis, gaTavisuflebis progre- 790. n. tabiZes
sirebadi gancda. Cemi cxovreba kidev 14 dekemberi, 1939, moskovi
Tqvenisgan ganuyofelia. maSasadame, es 14.XII.39
Tqvenc gexebaT. Zvirfaso, Zvirfaso, Zvirfaso nina!
gkocniT Tqven da nitas. vusurveb rogori gonieri, rogori mSvenieri
nitas bednierebas da sixaruls. xarT! rogor saocrad mipasuxeT da ra
Tqveni boria didi adamiani unda iyo, aseTi pasuxis
gacema rom SegeZlos! vxedav Tqvens
uzarmazar, saocar guls, moxibluli
789. n. tabiZes var da vtiri.
dekembris dasawyisi, 1939, moskovi da sasixaruloc ramdeni gavige! Se-
Zvirfaso nina! giZliaT warmoidginoT, Tavad rogori
mapatieT, amaze rom gwerT. Tqven ar mouTmenlobiT davelodebi am
unda gawuxebdeT. sul cota xnis win zafxuls. es ra Tavbrudamxvevi siax-
Cemamde moaRwia xmebma, rom TiTqos leebia!1 Tqven, Tqveni mzrunveloba,
ticiani aRaraa cocxali. advilad war- nitas momavali, _ es yovelive xom Cemi
moidgenT, ra damemarTeboda. magram cxovrebis sisxlxorceul nawils
ramdenime saaTis win miTxres, rom es Seadgens! CvenSi rom vTqvaT _ esac
simarTles ar Seesabameba da arsebobs Seni kapitani! sabralo paolo. sad
sawinaaRmdegos mtkicebulebani. saxl- varaudobda da is ki sul sxva zRvaSi
Si sixarulisagan Tavbrudaxveuli gacuravs!2 RmerTma xeli mogimarToT!
davbrundi da sanam Tqven gwerT, es rogor mjera Tqveni warmatebebis.
rwmena sul ufro uryevi xdeba. magram rogor cxadliv vxedav am yovelives,
Tqvenc damidastureT. miTxariT, rom Tumca ar vici, mivaRwev ki am bednere-
igi cocxalia, midepeSeT an werili mo- bamde me TviTon3.
mwereT. mindoda werilis saSualebiT meki-
saguramo 1(12). 2016 w.

nina, nina, ai, ra minda Tqvengan! yve-


la viTarebaSi, rogoric ar unda gvar- pirvelad: `literaturuli saqarTvelo“,
1966, ¹1. - avtografi (ГМГЛ, №021915, 13).
gunos zecam, icodeT da gaxsovdeT, 1 igulisxmeba cnobebi ticianze da nina tabi-
rom mTeli Cemi arseba da Segneba Tqven Zis ganzraxva, Casuliyo moskovSi da eSuamdgo-
da nitas gekuTvniT, Tqvens gankar- mla misTvis.
2 saubaria paolo iaSvilis leqsze, romel-
gulebaSia. im sami ubeduri dRis gan- ic miuZRvna t. tabiZis qaliSvils, nita-kapitani.
3 am dros midioda procesi meierholdis
1 mwyalobels pasternaki uwodebs berias, saqmeze, romelic zafxulSi daapatimres. pas-
romelmac eJovi Secvala da butiris cixis erTi ternakisTvis cnobili gaxda, rom sasamarTlo
sarTuli gaaTavisufla. CvenebebSi masac xSirad asaxelebdnen.

122
Txa TqvenTvis rCeva, xom ar mimewera uzarmazari madloba werilisTvis,
beriasTvis, magram axla dagelodebiT, TqvenTan valSi var.
_ rogor daemTxva es yvelaferi. say-
varelo, saukeTeso da yvelaze dido
megobaro (mxolod Cveni kidev erTi 797. n. tabiZes 123
saerTo didi megobris sadaro), Cemo 15 maisi, 1940, moskovi
erTaderTo megobaro, nina, madloba im Zvirfaso nina!
bednierebisaTvis, romelic Tqveni uaRresad damnaSave var Tqven
weriliT momaniWeT. rodesac Camox- winaSe. imdeni xania ar momiweria, rom
valT da CvenTan erTad icxovrebT, mzad var Tqvengan nebismieri sayve-
dainaxavT da mixvdebiT, ramdenad Rr- duri movismino. magram hamletma didi
mad mWirdeba es yovelive, rogor mak- sazrunavi gamiCina, Tumca es sasiam-
lixarT da rogor gamofita Cemi arse- ovnoa da dRiTidRe kidev ufro sasia-
ba uTqvenobam. movno xdeba. sxvaTa Soris, TqvenTan
gikocniT xelebs Tqven da nitas: mWirdeba raRacis SeTanxmeba.
saocrad mixaria, rom nita istoria- magram pirvel rigSi Rvinos rac Se-
filologiis ganxriT wava. exeba. usasrulod madlobeli var.
Tqveni boria movaswari gamesinja, sanam Tavdapirve-
li xibli hqonda da, ra Tqma unda, aRt-
aceba momgvara. ai, ra iyo Semdeg. zam-
793. n. tabiZes TarSi Rvinis boTls yovelTvis dawo-
5 Tebervali, 1940, moskovi lils vdgamdi fanjaris gareT, sicive-
5.II.40 Si. im saRamos jer isev sicive iyo, Rvi-
Zvirfaso nina. mapatieT, rom ar no da Tqveni werili rodesac momitana
gwerdiT: mxolod guSin gavige, vivi amxanagma jiqiam. magram RamiT amindi
rom Camovida da miviRe kidec Tqveni Seicvala. gamTeniisas gazafxulis
werili1. guli mtkiva, rom ar SeniSneT, mxurvale mzisgan sacobi amosZvra da-
Tu raoden bevrs niSnavT, ramdenis wolil boTls. roca avdeqi, aRmova-
Tqma SegiZliaT CemTvis da Tqven kidev Cine, rom daRvril Rvinos naxevrad
raRacas moiTxovT sakuTari Tavisgan. amoevso fanjris rafa (romelic da-
sicocxle unda gamewira Cveni Rarulia CarCoebs Soris CaRrmavebe-
saukeTeso dReebis, Cveni saerTo bed- biT). guli damwyda Tqvens saCuqarze,
nierebis saxeliT, Tqven gamo, Cemo say- Tumca momxibla elvare fanjris
varelo megobaro. ai aseTi sazomiT cocxali RviniT gawmendis aucile-
unda gaizomos is umniSvnelo, blobam. amaSi iyo raRac axali da mniS-
TavSekavebuli da egoisturi wvril- vnelovani. aris amasTan dakavSirebu-
manebi, romelTac jer kidev vaZlev li raRac xalxuri adaTi Tu niSani.
uflebas da romelTa gareSec movkvde- mgoni, es kargis mauwyebelia. SeiZle-
bodi. ba vcdebi. am dros CemTan movida rev-
erTi bednierebaa imaze fiqri, rom oluciis Teatris msaxiobi, romelsac
boris pasternaki. werilebi

iciT, rogor miyvarxarT, _ mapatieT, surda hamleti eTamaSa da didi xani


amas rom Ria baraTiT gwerT. icodeT, Cemze nawyeni iyo, igi mxatvrul Te-
nina, amas ase ar davtoveb da Zalian atrs rom miveci. mTeli darCenili Rv-
male, rogorc ki gavTavisufldebi, ino, cota wamoduRebuli, masTan er-
ticianisTvis Cems Zalisxmevas Tqven- Tad davlie. igi (astangovi) didebuli
sas SevuerTeb. male mogwerT. hamletia, magisTana mxatvrulSi ar
gkocniT Tqven da nitas. zina mok- hyavT1.
iTxvas giTvliT. Tqveni boria
pirvelad: «Дружба народов», 1996, ¹7. – av-
tografi (ГМГЛ, №24950, 20). TariRdeba Sinaar-
pirvelad: «Дружба народов», 1996, ¹7. – av- sis mixedviT.
tografi (ГМГЛ, №021915, 19). 1 mixeil astangovi, visTvisac Tavidan gan-
1 viviana andronikova (robinzon), i.l. an- kuTvnili hqonda pasternaks `hamletis“ Targ-
dronikovis meuRle. mani.
iseTive barbarosoba gamoviCine ji- erTi mizani Tqven xarT, amdenad Tu
qiasadmi, rogoric Rvinis mimarT. vTx- sul mcire imedi mainc arsebobs Tqve-
ove mas, rom Semosuliyo da cota xani ni aq Camosvlisa, gTxovT, gamafrTx-
darCeniliyo, magram uari miTxra, iloT winaswar. TbilisSi Camosvla
124 sadRac eCqareboda. Tavisi sastumros Zalian mZime iqneba CemTvis, grZnobebs
misamarTi damitova. erTi orjer da- ver davmalav, Tavis moCveneba ar Semi-
vureke, magram ver daviWire sastumro- Zlia. yvela mxridan mogonebani momaw-
Si. es, ra Tqma unda, ar aris sakmarisi. ydebian da xelaxali simwvaviT vigr-
axali Targmanebi

meti mondomebisa da gulmdginebis Znob, vin wamarTves da rogor daukarg-


SemTxvevaSi SeiZleboda misi nax- es Cems cxovrebas azri. Tumca sab-
visTvis Tavis mobma, magram swored im olood es yvelaferi literaturaa.
dros emzadeboda zina bavSvebTan er- unda vicode, CamoxvalT Tu ara, raTa
Tad agarakze wasasvlelad, me hamlets vicode, me TviTon rogor moviqce.
vkiTxulobdi sajarod da a.S da a.S. ise ki, ra Tqma unda, mouTmenloba
axla ki imis gadamowmebac ar SemiZlia, mipyrobs, roca vfiqrob Sexvedraze da
isev iq aris jiqia Tu ara, vinaidan saSinlad vRelav imis warmodgenisas,
guSin gavis Zvali gadamibrunda, sabed- rom Tu RmerTi inebebs, gnaxavT da
nierod-meTqi lamis vTqvi, imitom rom Tqvens xmas gavigoneb.
es tkivilebi uflebas maZlevs Tu Camoval, mTavari, ra Tqma unda,
mivafurTxo yvelanair saqmes da Tqven plenumi ar iqneba. Sevecdebi, movawyo
mogweroT. ase rom, patieba sTxoveT hamletis fasiani sajaro wakiTxva,
Cem magivrad jiqias, Tu ukve dabrun- Tuki rusuli sazogadoeba iricxeba
da TbilisSi. gulmxurvale madloba TbilisSi da aseTi saRamoTi dainter-
Tqven werilisaTvis: gansakuTrebiT esdebian. da ramdenime dRe mTel
vafaseb mas, vinaidan vici, rogori Tqvens dros wagarTmevT.
moucleli xarT. yvela mxridan mxo- isev erTgvari qariSxali maqvs sul-
lod is mesmis, ramdens da rogori war- Si, didi imedebi da gegmebi, sicocx-
matebiT muSaobT1. lisa da moqmedebis axali wyurvili.
axla saqmeze da neba miboZeT mok- ukiduresad mWirdeba ticiani, rogor-
led mogaxsenoT. modixarT moskovSi Rac fizikurad, misken mewvdineba xe-
Tu ara? gadawyviteT da dauyovnebliv lebi da mwams rom igi imedebs gamima-
macnobeT, radgan ar minda gadavdo rTlebs im uZlevelobis ZaliT, rome-
garkveuli mcdelobebi ticinTan lic Cems survils sdevs Tan.
dakavSirebiT, amitom aucilebelia gkocniT Tqven da nitas. mapatieT,
erTmaneTi vnaxoT. amdenad, Tu Tqven rom amden sisuleles gwerT da mudam
ar apirebT, maSin me momiwevs Camosvla maviwydeba mTavari. male momwereT.
da es winaswar unda vicode. am SemTx- fuli xom ar gWirdebaT mgzavro-
vevaSi monawileobas miviReb a. wer- bisTvis? uxeSobisTvis bodiSs gixdiT,
eTlisadmi miZRvnil krebebSi, xolo magram «Закгиз»-Si TqvenTvis da CemT-
ufro mosaxexebeli rom iyos monawi- vis gankuTvnili fuli devs, ase rom,
leoba (ar mindoda amaze laparaki), mis maT ver gaeqceviT. amitom, saWiroebis
or-sam leqss vTargmni2. mxedvelobaSi SemTxvevaSi, SegiZliaT daaCqaroT ma-
iqonieT, rom gamomgzavrebis erTad- Ti miReba.
janmrTelobas gaufrTxildiT. ro-
1 n. tabiZe muSaobda Tbilisis samedicino in- gor minda gaveqce saqarTveloSi ga-
stitutSi biologiisa da parazitologiis kaT-
edraze da Seiswavlida Savi zRvis Tevzebis mow- momgzavrebas, saqarTveloSi, romelic
amvlas parazitebiT. gadaviyvare!
2 mweralTa kavSiris mmarTvelobis morigi
plenumi miZRvnili iyo akaki wereTlis dabade- Tqveni boria.
bidan asi wlis iubilesadmi. pasternakma am Tar-
iRisTvis Targmna misi ori leqsi - `gogolis Targmna salome bedukaZem
xsovnas“ da `poeti“.


124
125

Tornton uailderi

wminda mefe liudovikos xidi


igi odesme SeiZleboda danTqmuliyo.
nawili pirveli amitomac, kmaroda am ubedurebaze si-
tyva Camovardniliyo, rom maSinve ma-
viTom ubeduri SemTxveva? vani da mavani pirjvars gadaiwerda da
cdilobda gaexsenebina bolo dros
1714 wlis 12 ivlisis paraskevs, na- rodis, an momavalSi rodis apirebda
SuaRamevs, mTels peruSi silamaziT xidze gadasvlas. aRgznebuli adamian-
ganTqmuli xidi Caingra da xuTi mgza- ebi uazrod daborialobdnen da gauge-
vri Rrma ufskrulSi Tan Caiyola. xidi brad raRacas luRluRebdnen: albaT
qalaq limas kuskoskes mimaval Sarag- gonebis TvaliT Tu sWvretdnen Tvi-
zasTan aerTianebda da masze yovel- Tonac rogor cviodnen ufskrulSi.
dRe asobiT mgzavri mimodioda. jer sulTa mosaxseniebeli wirva sakaT-
kidev inkebis mier saukuneze meti xnis edro taZarSi didis pompezurobiT ga-
win wnoris totebisagan dawnul xids daixades. daRupulTa gvamebi ris vai-
rogorc ram RirSesaniSnaobas, ise vaglaxiT erTi meorisagan ganacal-
uCvenebdnen qalaqSi Camosul stum- keves. da idga Jami codvaTa monaniebi-
rebs. arsebiTad ki xidi erTmaneTTan sa kopwia qalaq limaSi. moaxle-qalebi
mijriT miwyobil kibis safexurebi- adre moparul samkaulebs ukan ubru-
sgan ufro Sedgeboda, romelsac mTel nebdnen TavianT qalbatonebs; sindi-
sigrZeze vazis ylortebisgan mownuli sis qenjniT Sewuxebuli mevaxSeni, yal-
moajiri gasdevda. cxenebi, kareta Tu bi maRalfardovnebiT cdilobdnen
taxtrevani msaxurebs winaswar Cahyav- Tavi emarTlebinaT meuRleTa winaSe.
daT asiode futis siRrmis ufskrul- TiTqos maTi saqmianoba sayovelTao
Si, mere swraf dinebas borniT gadal- sargeblobis momtani yofiliyos. ma-
axavdnen da meore napirze amodiodnen. gram yvelaze saocari mainc is iyo, rom
rac Seexeba mgzavrebs, TviT mefis- am ubedurebam aseTi Rrma STabeWdile-
nacvali da, warmoidgineT, arqiepisko- ba moaxdina qalaqis mcxovreblebze.
posic ki, pativad miiCnevda Camo- saocari ki imitom iyo, rom qveyanaSi
qveiTebuliyo da wm. lui mefis xidi bunebrivi katastrofebi, anu ofi-
xelbargianad fexiT gadaevlo. sa- cialuri xelisuflebis gonebis
frangeTis mefe, wm. ludoviko am xidis damTrgunvel gamoTqmas Tu moviSve-
da aseve mis gadaRma aliziT nageb pat- liebT _ `uflis~ nebis gamovlena
ara saydris mfarvelad iTvleboda. Cveulebrivze ufro xSiri iyo: okeanis
TavisTavad igulisxmeboda, rom xidi uzarmazari talRebis moqcevisagan
maradiul qmnilebaTa ricxvs miekuT- mTeli rigi dasaxlebebi aRgvilan pi-
vneboda. veravin warmoidgenda, rom risagan miwisa. kvira ise ar Caivlida,
rom miwisZvras qveyana Ziris-Zirobam- da, gaisma Jruantelis momgvreli
de ar SeeZras da pirqvedamxobil Se- usiamo xma, _ TiTqos cariel oTaxSi
nobebSi udanaSaulo xalxi ar mohy- xemiani sakravis simi gawydao da Cia
oloda; aTasgvari saxadi provincias franciskanelma imis danaxvaRa
126 provinciaze musrs avlebda; naadrevi moaswro, Tu rogor gaskda xidi Suaze
sibere uamrav pativsacem adamians ul- da xuTi mgzavri, Soridan Wian-
moblad celavda... hoda, swored es gax- WvelebiviT rom mosCanda, xel-fexis
ldaT saocari: mraval ubedurebaTa savsaviT ufskrulSi CainTqa da Zirs
axali Targmanebi

momswre peruelebi wm. lui mefis xidis mwvane velze daenarcxa.


Cangrevam ase rigad rom aaforiaqa. bunebrivia, Tu aseT dros adamiani
am sayovelTao dabneulobisa da maSinve faruli kmayofilebiT guneba-
gaugebrobis Jams, mxolod erTma ad- Si gaivlebda: `madloba RmerTs, rom
amianma gamoamJRavna sulis mxneoba da aTiode wuTis win xidze ar aRmovCn-
Seecada Caswvdenoda momxdari ube- di...~ magram Zma jiunipers sul sxva
durebis arss. es adamiani gaxldaT _ azri mouvida TavSi: `ratom mainc da
Zma jiuniperi. sxvadasxva garemoebaTa mainc es xuTi~? Tu samyaros raime
damTxvevis gamo, TavisTavad imdenad sazrisi udevs safuZvlad, Tu adamian-
gasaocari, rom Zalauneburad if- Ta cxovreba garkveul yalibSia Camos-
iqrebdiT _ am saqmeSi uTuod gangeb- xmuli, amisi kvali, udavoa, cxovrebaSi
is xeli ureviao, _ es Cia, mwiTuri unda aRmoCndes, romelTa arsebobac
franciskaneli, warmoSobiT Crdilo- ase moulodnelad Sewyda: magram Tu
italieli, peruSi gamomgzavrebu- cxovreba SemTxveviTi movlenaa, maSin
liyo, raTa indielebi qristes rjul- sikvdilic SemTxveviTi unda iyos. anu,
ze moeqcia, _ am ubedurebis uneblie sxvanairad rom vTqvaT, _ Tu garkveu-
mowme gaxda. li Canafiqris mixedviT vcxovrobT,
im dRes, im avbediT paraskevis na- gamodis aseve garkveuli gegmis mixed-
SuadRevs autaneli papanaqeba idga. Zma viT vicxovrebT. ai, swored maSin iyo,
jiuniperma kldis qims gverdi auqcia rom Zma jiuniperma sabolood gadaw-
da Saragzaze gamovida. sulis mosaT- yvita laboratiulad Seeswavla cxov-
qmelad wamiT SeCerda da Sublidan rebis is ucnobi mxare im xuTi adamian-
ofli moiwminda. mzera Soreul Tov- isa, romelTa sulebic jer kidev haer-
lian mwvervalebs miapyro. mere fex- Si farfatebdnen, da maTi daRupvis
qveS gadaxsnil ufskruls Caxeda: mwva- mizezebi daedgina.
ne xeebiT Semosili orive ferdobi am SemTxvevam sabolood daarwmuna
aseve mwvane feris frinvelebiT fuT- Zma jiuniperi, rom rogorc iqna dadga
fuTebda. bolos mzera wnoris toteb- Jami Teologiam daikavos kuTvnili ad-
isgan mownul da ufskrulis Tavze gili zust mecnierebaTa dargebSi, ris
dakidebul xidisken gaeqca. suli misi damtkicebas, sxvaTa Soris, is isedac
netarebda: saqmeebi kargad misdioda. didi xania apirebda, magram misi gan-
adre mitovebuli ramdenime pawia ek- zraxvis laboratoriul kvlevas ut-
lesia aRadgina, sadac dilis wirvisa yuari monacemebi aklda. ara, ar if-
da ziarebis Semdeg ise Rrmad amoi- iqroT, rom igi odesme cdispirTa nak-
saguramo 1(12). 2016 w.

oxravda xolme, gegonebodaT guli lebobas ganicdida. mis mrevls xom ua-
unda amoayolono. Tovlian gorake- mravi ubedurebebi atydeboda Tavs. _
bidan monaberi sufTa haeris gavlen- zogs Sxamiani oboba geslavda, zogs
iT, an, iqneb, mexsierebaSi amotivtive- Wleqi uxravda filtvebs, xanZari
buli romeliRac leqsis striqonebis nTqavda maT sarCo-sabadebels, patara
wyalobiT. _ erTi sityviT, ase iyo Tu bavSvebs ki zogjer iseTi seni Seeyre-
ise, _ suli misi aRsavse iyo madliere- baT, rom axla amaze laparakis dro ar
bis da kmayofilebis grZnobiT. da aris, magram yvela amgvar ubedurebas
swored am dros, roca xids Tvali hki- aSkarad aklda seriozuli laborato-

126
riuli kvlevis is moTxovna, rasac buri wvimebis gamosaxmobi `locvani~
odnav mogvianebiT Cveni keTilgonieri Sesabamisi SedegebiTurT. vin icis,
swavlulebi iZulebuli iyvnen `sa- ramdenjer mdgara ama Tu im eklesiis
valdebulo Semowmebis meTodi~ daer- kibis TavSi zecisken xelapyrobili,
qmiaT. marTlac, uamravi ubeduri sazeimo rituals rom asrulebda,
127
SemTxveva xom isev da isev adamianTa xolo mis win mziT gaTangul moedanze
piradi daudevrobis wyalobiT an Sec- muxlmodrekili mrevli sasoebiT Se-
domaTa gamo xdeba, arc albaTobis el- hyurebda. xSirad Tu ara zogjer mainc
ementis gamoricxva SeiZleba. magram ganucdia, rogor gadmodioda masSi
ai, wm. lui mefis xidis danTqmis SemTx- RvTis madli, roca Sors horizontze
vevaSi, eWvi ar aris, `uflis xeli~ eria. am dros Rrublis patara qula gamoCe-
es ki namdvilad laboratiul muSaobas nila. Tumca, yofila SemTxvevebi,
moiTxovda. es xom swored is SemTxve- roca kvira kviras misdevda... magram am
va iyo, sadac yvelaze ukeT unda gam- ambavze axla laparaki ar Rirs.
ovlindes gangebis ganzraxva adamian- bolosdabolos, is xom sakuTari
Ta mimarT. Tavis darwmunebas ar lamobda imaSi,
Tqvenc CemsaviT kargad xvdebiT, rom wvima da gvalva gonivrulad Tan-
rom es azri sxvas rom mosvloda TavSi amonacvleoben.
da ara Zma jiunipers _ es udavod Tan- ase da amgvarad, Sinaganad ukve mo-
mimdevruli skepticizmis nimuSi iqne- mzadebulma Zma jiuniperma, roca am
boda. amgvari gegma waagavda mcdelo- ubedurebis TviTmxilveli gaxda, _
bas im qedmaRal adamianTa, romelTac saboloo gadawyvetileba miiRo. swo-
zecis sasufevelSic qvafenil gzebze red am SemTxvevam ubiZga mTeli eqvsi
siaruli surdaT da am mizniT babilo- weli Seelia am ambis gamorkvevisaTvis.
nis godolis mSenebloba wamoiwyes. ma- mravali limelis saxli Semoiara ka-
gram Cvens franciskanels Tavisi eqs- kun-kakuniT, ainteresebda aTasgvari
perimentis utyuarobaSi eWvic ki ar wvrilmani, uamravi rveuli aaWrela
epareboda: man isedac mSvenivrad ico- kiTxvebiTa da SeniSvnebiT, raTa da-
da ra pasuxsac miiRebda. ubralod, mas emtkicebina, rom xuTive daRupulis
swadda istoriulad da maTematikurad sicocxle erT mTlianobas warmoad-

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


daemtkicebina axlad gaqristianebuli genda. qalaqSi yvelam uwyoda, rom ube-
mrevlisaTvis, am sacodavi indielebi- dur SemTxvevasTan dakavSirebiT igi
saTvis, romlebsac jiutad ar surdaT raRac cnobebs agrovebda. yvela Tavs
daejerebinT, rom ubedurebani cxov- movaled Tvlida ramenairad daxmare-
rebis gzaze rom xvdebodaT, _ maTsave boda. sinamdvileSi ki xSirad uneblie
sasikeTod iyo winaswar dagegmili: ad- SecdomaSi SehyavdaT. zogierTi ufro
amiani xom mudam iseT sabuTs iTxovs, garkveuli iyo da misi ZiriTadi miza-
rasac wyali ar gauva, Tundac es xde- nic ki icoda. warmoidgineT, `zemoT~
bodes iseT qveyanaSi, rogoric perua, mfarvelebic ki gamouCndnen.
sadac iezuitebi Tqveni gulis farul aseTi Tavdauzogavi Sromis Sede-
zraxvebs Tqvensave TvalebSi kiTxu- gad Seiqmna erTi veeberTela tomi,
loben. romelic, _ rogorc amas mogvianebiT
es ar iyo pirveli SemTxveva, roca SevityobT, _ zafxulis erT mSvenier
Zma jiunipers azrad mouvida amgvari dRes qalaqis mTavar moedanze sajar-
gamokvleva Caetarebina. xSirad, roca od dawves koconze. magram farulad
anaforis kalTebakecili erTi mrevl- gadawerilma erTma aslma mravali
idan meoreSi miiCqaroda, saimisod wlis xetialis Semdeg yvelasagan Seum-
dro hqonda, rom imgvar eqsperimente- Cnevlad bina wm. martinis universite-
bze efiqra, rac gaamarTlebda `gange- tis biblioTekaSi hpova. xis masiur
bis nebas adamianis mimarT~. ramden- ydaSi Casmuli dResac iq, karadaSi gan-
jerme Seecada kidec Seedgina Tavise- isvenebs da mtvers isrutavs. xsenebul
tomSi Tanamimdevrulad aRwerilia orive mxare imaSi cdeboda, rom cdi-
TiToeuli msxverplis cxovrebis am- lobda markizasTvis miewera is uam-
bavi. masSi didis gulmodginebiTaa ravi momxibvleli Tviseba, rac mis wer-
moTxrobili aTasgvari wvrilmani, ilebSi gamosWvivis. im dros, roca si-
128 arafrismetyveli detali, cxovrebi- namdvileSi am saocari qalbatonis
seuli ambavi da mowmeTa Cvenebani, da bunebis axsna SesaZlebelia mxolod
yovelive amas, bolos, agvirgvinebs misi, rogorc dedis damcirebisa da
RrmadmniSvnelovani msjeloba imis mravali keTili Tvisebis ugulebel-
axali Targmanebi

Taobaze, Tumaincdamainc ratom Sear- yofis gaTvaliswinebiT.


Cia mama-zecierma esa Tu is pirovneba igi manufaqturiT movaWris qaliS-
da gansazRvruli dRe Tavisi brZnuli vili gaxldaT, mamamisma karga didi
nebis gamosavlenad. da, mainc, aseTi qoneba daagrova, ris gamoc qalaq li-
didi garjis miuxedavad, Zma jiuniperi mas centraluri moednis _ placis _
bolomde ver Cawvda dona-marias su- axlomaxlo ubnebSi mravali moSurne
lis mamoZravebel vnebebs da mizezebs. SeiZina. bavSvobam usixarulod Caiara:
am mxriv verc Zia pios da verc estebans sakmaod usaxuri iyo da enasac ukideb-
gaugo raime. an gana TviT me, vinc vacx- da. dedamisi xom Tavisi sarkazmiT
adeb, rom dResdReobiT gacilebiT pirdapir cxovrebas umwarebda: _
meti ram vici am ambavze, dabejiTebiT yovelnairad cdilobda Caenerga patv-
SemiZlia vTqva, rom ar gamomrCa namd- moyvareobis grZnoba da maRal sazoga-
vili mizezTa mizani? doebaSi miRebuli manerebi aeTvisebi-
arian adamianebi, romlebic gaiZax- na. aiZulebda aRkazmuli cxeniviT
ian, rom Cveni codna SezRuduliao da, Zvirfasi qvebiT morTuls eseirna. igi
rom RmerTebis TvalSi Cven im buzebs martoobaSi izrdeboda da martooba-
vgavarT, romelTac bavSvebi Jinis Si fiqrobda. xelis mTxovneli ar akl-
mizniT zafxulis dReebSi tyapa- da, magram SeZlebisdagvarad didxans
tyupiT xocaven. magram sxvebi, piri- ewinaaRmdegeboda maSindel zne-
qiT, amtkiceben, rom beRura rom beRu- Cveulebas da saerTod, gaTxovebas ar
raa, imasac ki Reri bumbulisa ar apirebda. deda-Svils amis gamo xSirad
Camouvardeba, Tu mama-RmerTi TiTiT mosvliaT isteriuli wivil-kivili da
ar Seexo. karebs raxaruxi gahqonda. bolos ki
yvelaferi imiT damTavrda, rom
nawili meore ocdaeqvsi wlis asakSi erT medidur,
magram didgvarovan aristokrats mi-
markiza de montemairi aTxoves da mowveuli stumrebis qil-
ikisagan limis sakaTedro taZari mx-
dReisaTvis nebismier espanel sko- iarulad gugunebda. roca mSvenieri
lis maswavlebels gacilebiT metis gogo eyola, mTeli Tavisi kerpTayvan-
codna aqvs dona-maria markiza de mon- ismcemluri siyvaruli masze gada-
temaieris Sesaxeb, vidre Zma jiunipers itana. patara klara mamaila aRmoCnda:
Tavisi gamokvlevebis periodSi. marki- civi, ukareba da inteleqtuali. rva
zas gardacvalebidan asiode welic ar wlis asakSi mSvidad usworebda deda-
saguramo 1(12). 2016 w.

iqneboda gasuli, rom misi werilebi miss enas. male ki, saerTod, gaocebu-
espanuri literaturis sanimuSo li amreziT adevnebda Tvals. Tavg-
Zeglad aRiares, xolo misi cxovreba zaabneuli deda Tvinieri da pirferi
da epoqa mecnieruli kvleva-Ziebis sa- gaxda, magram Tavis xasiaTs veradaver
gani gaxda. magram markizas biografebi sZlia. nervebismomSleli mzrunvelo-
Tu Secdnen da WeSmaritebas garkveu- biT da gulisgamawvrilebeli siyvaru-
li manZiliT daSordnen, aseTive man- lis gamoxatviT dona-klaras abezars
ZiliT, oRond sapirispiro mima- xdida. da ojaxSi winandeburad gaismo-
rTulebiT, daSorda Zma jiuniperic. da wivil-kivili, winandeburad

128
umaspinZldeboda erTmaneTs deda- amianebi, magram maT Soris mainc marki-
Svili sayvedurebiT da karebsac Zve- za gamoirCeoda. gansakuTrebiT sa-
leburad gahqonda jaxuni. mraval xe- seiro iyo, roca quCebSi cxeniT dase-
lismaZiebelTa Soris dona-klaram irnobda, anda eklesiis kibeebze fra-
Segnebulad airCia is, visTanac col- tun-fratuniT adi-Camodioda. xalxi
129
qmruli cxovreba Soreul espaneTSi darwmunebuli iyo, rom igi mudam gamo-
mouwevda, saidanac sul mcire eqvsi bruJuli iyo. uaressac ambobdnen:
Tve mainc iyo saWiro, rom gagzavnil laparakobdnen, rom mis cixeSi gamo-
baraTze pasuxi Camosuliyo. samwyvdevad arzas adgeneno, inkvizi-
perudan espaneTSi xomaldis gac- ciis winaSe samjer mainc daabezReso
ilebis ceremoniali eklesiam Tavise- da arc aris gamoricxuli, rom ko-
bur tradiciad aqcia. xomalds akur- conze dawvano, Tu ara misi siZe, rome-
Txebdnen xolme, mere roca igi gar- lic espaneTis samefo karze gavleni-
kveuli manZiliT napirs moSordeboda, ani piriao. Tumca, TviT markizasac
mgzavrebic da gamcileblebic muxls aRmoaCnda ramdenime mfarveli mefis-
moiyridnen da himns wamoiwyebdnen. Ria nacvlis garemocvaSi, romlebic
cis qveS aRvlenili simRera sakmaod Tvals xuWavdnen mis axirebulobaze
undilad da uRimRamod JRerda. farTe nakiTxobis gamo.
dona-klara gembanze idga da momxi- dedasa da qaliSvils Soris arse-
bvleli TavdaWerilobiT eTxoveboda bul isedac daZabul urTierTobas
dedamiss, romelic TvalgaSterebuli kidev ufro amZafrebda fulTan dakav-
misCereboda mzeze molaplape xoma- Sirebuli gaugebrobani. grafis qali
lds da xelisguls xan tuCebze, xan ki dona-klara dedisgan guluxvad Rebu-
gulze idebda. mzeradanislul marki- lobda fulad daxmarebas da, arc Tu
zas Tvalebi auWrela uSfoTveli wy- iSviaTad, Zvirfas saCuqrebsac. amis
nari okeanis talRebis livlivma, hor- gamo, dona-klaram mokle droSi same-
izontze ki marad umoZrao margalit- fo karze friad maRalgonieri qalis
isferi Rrublebis uzarmazari qule- saxeli moixveWa. albaT, perus mTeli
bi ekida. limaSi marto darCenili simdidre sakmarisi ar iqneboda, dona-
markiza sul ufro da ufro gandegi- klaras cxovreba rom im stiliT ga-

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


lobda da sakuTar naWuWSi iketeboda. negrZo, romelic man Cveulebad gaixa-
Cacmas yuradRebas aRar aqcevda, feT- da. SeiZleba ucnaurad mogveCvenos,
xumiviT daiareboda da rogorc es mar- magram misi xelgaSliloba misive bune-
toxela adamians sCvevia, xSirad saku- bis erT-erTi uSesaniSnavesi Tvise-
Tar Tavs esaubreboda xmamaRla. mTe- bidan gamomdinareobda. megobrebs,
li misi arseba missave gavarvarebuli msaxurebs da, saerTod, sataxto qala-
gonebis SuagulSi borgavda. aq, ro- qis yvela RirsSesaniSnav pirovnebas
gorc TeatrSi, gauTaveblad imarTe- sakuTari SviliviT epyroboda. erTi
boda dialogebi qaliSvilTan, usasru- sityviT, sabolood ise gamodioda,
lod TamaSdeboda Serigebis, codvaTa rom misi gulmowyaleba amqveynad mx-
monaniebis da urTerTmitevebis scene- olod erT adamianze ar vrceldeboda.
bi. qalaqis mcxovreblebi xSirad xe- mis proteJeTa Soris iyo vinme kartei
davdnen quCaSi moxetiale dedakacs, grafi de braziisi, romelmac Tavis
romelsac mowiTalo pariki calmxares mier Sedgenili `axali samyaros ruqe-
moRrecoda. marcxena loya kanis anTe- bi~ markiza de montemaiors miuZRvna,
bisagan, xolo marjvena _ ferumari- ramac limas kariskacebis guliTadi
lis metismeti sqeli fenisagan gaRiz- xarxari gamoiwvia, roca amoikiTxes,
ianeboda; tuCebs wamdauwum acma- rom, Turme, markiza warmoadgenda
cunebda, piridan Camomdinare duJis- `Tavisi qalaqis Tayvaniscemis sagans
agan nikapi arasodes uSreboda. limas da dasavleTidan amomaval mzes~. kidev
isedac arasodes aklda axirebuli ad- erTi pirovneba, viszedac vrceldebo-
da dona-klaras gansakuTrebuli gamorCenoda. kiTxulobda mSobliuri
mfarveloba, mecnieri azuarexi gaxl- kazmulsityvaobis nimuSebs im gan-
daT, romlis gamokvlevebic hidrav- zraxviT, rom Caswvdomoda mxatvruli
likis kanonzomierebaTa Sesaxeb inkvi- metyvelebis zemoqmedebis arss. cdi-
130 ziciam akrZala im mizeziT, rom dasax- lobda xSirad yofiliyo sazogadoeb-
elebuli Sroma arasasurvelad afori- is im wreebSi, romelic cnobili iyo
aqebda adamianTa gonebas. mTeli aTi gonebamaxviluri saubrebiT. barokos
wlis ganmavlobaSi dona-klara iTvle- stilSi agebul Tavis sasaxlis aivanze
axali Targmanebi

boda mecnierebisa da xelovnebis qoma- baraTebis werasa da gadaTeTrebaSi


gad, am sityvis pirdapiri mniSvnelo- Rameebs TeTrad aTenebda. daTrgunul
biT, da Tu am epoqaSi espaneTSi RirsS- gonebas aiZulebda saocari enamaxvi-
esaniSnavi araferi Seqmnila, es sulac lobiT da natifi stiliT aRewera me-
misi brali ar aris. fisnacvlis karis cxovrebis qronike-
dona-klaras espaneTSi gadasax- bi. cnobilia, rom misi qaliSvili zeda-
lebidan oTxi weli iqneboda gasuli, pirulad Tu gadaavlebda Tvals dedis
roca dona-mariam Svilisgan nebarTva werilebs da mxolod siZe-batons unda
miiRo evropas swveoda. orive mxare vumadloT maT gadarCenas.
darwmunebuli iyo, rom urTierT- markiza uTuod gancvifrdeboda,
damokidebulebis sakiTxs moagvarebd- Tu Seityobda, rom misi baraTebi ukv-
nen: erTi _ TviTgvemas Sewyvetda, me- davebas iyo naziarebi. da mainc, zogi-
ore _ gamoiCenda sulgrZelobas. arc erTi kritikosi mas naklad miuTvlis
erTs ar gaumarTla. erTmaneTs umow- imas, rom werilebis Sedgenisas Tvali
yalod stanjavdnen da vnebaTa ga- STamomavlobisaken gaurbodao. da
momJRavnebis TavSeukaveblobas sindi- kerZod im werilebs asaxeleben, rom-
sis qenjnis mudmiv monacvleobasTan elTac, TiTqos, Tavmomwoneobis ieri
erTad, lamis iyo gonebis dakargvamde dahkravT. maT verafrisdidebiT ver
mieyvana TiToeuli maTgani. sabolo- daujerebiaT, rom dona-marias SeeZlo
od, erT diliT dona-maria uTenia adga amdeni dro da jafa daeTmo werilebi-
da isRa gabeda, rom kars, romlis miR- saTvis mxolod imis gamo, rom saku-
mac mis qaliSvils eZina, frTxilad Tari qaliSvilisaTvis Tavi moewonebi-
akoca, mere xomaldSi Cajda da ameri- na da gaeocebina, rogorc amas xSirad
kaSi dabrunda. amieridan sxva gza ar mnaxvelTa gansacvifreblad mxatvar-
iyo, werilebis wera unda Canacvlebo- Ta umravlesoba sCadis, siZis msgavsad
da siyvaruls, ramdenadac mis uSualo, verc kritikosebma Seafases jerovnad
cocxal saxiT gamoxatvas bedi ar ew- markizas werilebis WeSmariti Rirse-
era. bani. grafs udavo siamovnebas hgvrida
ai, swored es werilebi gaxda Cvens werilebis kiTxva. magram miaCnda, rom
saocar samyaroSi qresTomatiuli sax- maTi Rirebuleba da fasi stilis
elmZRvanelo moswavleTaTvis, xolo TaviseburebebiT amoiwureboda mar-
swavlulTaTvis gamokvlevebis uSre- tooden. da ar iTvaliswinebda (iseve,
ti wyaro. dona-maria, rom werilebis rogorc mkiTxvelTa umravlesoba),
weris Tandayolili niWiT ar dabade- rom mxatvruli literaturis ZiriTa-
saguramo 1(12). 2016 w.

buliyo, mainc gamoimuSavebda mas di daniSnuleba adamianis sulis gamox-


Tavis TavSi, _ imdenad Zlier sWirde- atvaa. bolosdabolos, stili xom sxva
boda mis siyvaruls Soreuli qaliSvi- araferia, Tu ara erTi ubralo, Cveu-
lis yuradReba, SeiZleba ki ufro lebrivi sasmisi, romliTac sazoga-
metad _ aRtacebis mopoveba. miznis doebas mware siTxes sTavazoben. marki-
misaRwevad gamudmebiT trialebda sa- za marTlac rom gancvifrebuli iqne-
zogadoebaSi, raTa Caewera TavSesa- boda, rom eTqvaT, Tqveni werilebi
qcevi ambebi, yvelafers gafacicebiT marTlac mSvenieri ram ariso. msgavsi
adevnebda Tvals, rom rame saxeiro ar avtorebi xom TavianTi keTilSobil-

130
uri gonebis wyalobiT amaRlebul sam- atmosferoSi cxovrobda, erTmaneTs
yaroSi cxovroben da yovelive, rac gulgrilad hkocnidnen. igi xedavda,
Cven RirsSesaniSnav qmnilebad migvaC- rom am qveynad adamianebi egoizmis
nia, maTi SexedulebiT cota ramiT Tu javSanSi arian gamoketilni, Sezarxo-
gansxvavdeba Cveulebrivisagan. Sebulni sakuTari `me~-s momxibvlelo-
131
swored aseTi gaxldaT is moxuci biT; sulwasulni komplimentebis mo-
qalbatoni, romelic saaTobiT ijda sasmenad, romlebic ugulisyurod us-
aivanze odnav SelanZRuli Calis Sla- mendnen mosaubres, gulgrilad epyro-
piT, romelic mis naoWebiT daRarul bodnen ubedurebaSi Cavardnil uax-
moyviTalo pirsaxes jigrisfers hfen- loes megobrebs, Tavs iZvrendnen
da. xSirad, roca Zvirfasi qvebiT gaw- yovelnairi Txovnisagan daxmarebis
yobil beWdiani TiTebiT werilebs Taobaze im mizeziT, rom amas xeli ar
furclavda, xSirad _ TiTqmis Tavis SeeSala sakuTari zraxvebis ganxor-
garTobis mizniT, _ dainteresebula cielebaSi. diax, aseTi gaxldaT adamis
_ gulis aseTi gauyuCebeli tkivili modgmis kaci iqneba Tu qali xataeT-
rame organul cvlilebebs xom ar gam- idan perumde, da roca aivanze mjdomi
oiwvevda? da umal Tvalwin warmoud- markizas azrTa mdinareba amgvar mima-
geboda vinme gulisxmieri eqimi, rome- rTulebas Rebulobda, sircxviliT
lic misi Seryeuli da gacveTili tax- tuCebs muwavda, radgan TviTonac ase-
tis gakveTisas marTlac aRmoaCenda Ti codvili gaxldaT. da, Tumca, qal-
gancdebis nakvalevs da mere anatomi- iSvilisadmi misi siyvaruli imdenad
ur TeatrSi myof studentebs mzeras ganuzomeli iyo, rom Tavisuflad
miapyrobda da SesZaxebda: `ai, SexedeT! itevda mis yvela niuanss, tiraniis
am gulis patron qalbatons bevri garkveul Crdils mainc Seicavda.
utanjia da mis gancdebs Rrma kvali markizas qaliSvilSi uyvarda ara Tvi-
daumCneviaT gulis struqturaze~. am- Ton qaliSvili, aramed Tavisi Tavi
gvari suraTi ise xSirad esaxeboda qaliSvilSi. marTalia, igi yovelnair-
Tvalwin, rom erTxelac adga da Tavis ad cdilobda ganTavisuflebuliyo am
qaliSvils miswera. sapasuxo baraTSi samarcxvino xundebisagan, magram vneb-
dona-klaram dedamisi sayvedurebiT ebTan gamklaveba bevrad Zneli aRmoC-

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


aavso imis gamo, rom igi erTTavad sak- nda. da maSin iyo, rom im mwvane aivanze
uTar sulSi iqeqeboda, Tavisi tanjva ucnauri sulieri Widili aryevda us-
kultad gaexada. axuri moxuci qalis arsebas: _ uCveu-
Segnebam, rom qaliSvilis sapasuxo lo, amao brZola cdunebis aCrdilTan
siyvarulsa da TanagrZnobas vera- da igi mudam marcxdeboda. qaliSvili
sodes eRirseboda, mis Sexedulebebze mas TavisTvis undoda, undoda moesmi-
iseTive zemoqmedeba iqonia, rogorc na, Tu rogor etyoda: `ici, yvela deda-
zRvis moqceva kldovan napirze: Tav- Ta Soris, Sen saukeTeso deda xar~.
dapirvelad Seerya religiuri rwmena, ocnebobda moesmina CurCuliT naTq-
radgan erTaderTi ram, rasac uzenaess vami: _ `momiteve, deda~.
anu ukvdavebas gamosTxovda mowyaleb- espaneTidan dabrunebis Semdeg
is saxiT, iyo is, rom iseTi adgilsamy- daaxloebiT ori weli iqneboda gasu-
ofeli eboZa, sadac qaliSvilebs dede- li, roca moxda mTeli rigi ambebisa.
bi eyvarebodaT; zecis yvela sxva wya- erTis SexedviT TiTqosda umniSvnelo,
lobas Calis fasad Tmobda. Semdeg, magram rac mSvenivrad metyvelebs im
dakarga rwmena im adamianTa gulwr- Sinagan cxovrebaze, markizas sulSi
felobaSi, romlebic mis garSemo tri- rom mimdinareobda. amis Sesaxeb mis
alebdnen, gulis siRrmeSi ukve darw- korespondenciebSi mxolod bundo-
munda, rom SeuZlebeli iyo vismes (sak- vani miniSnebebi gvxvdeba, magram vi-
uTari Tavis garda) vinme hyvareboda; naidan XXII werilSi sxvagvari miniSne-
yvela ojaxi damyayebul CveulebaTa bac aRmoCnda, yovel Rones vixmar, rom
am werilis pirveli naxevari saTanado lis portreti hkidia, romelzedac igi
komentarebiT vTargmno. Tavis meuRlesTan da memkvidresTan
`nuTu espaneTSi eqimebi aRar arian? erTad aris gamosaxuli. meuRles
netav sad gaqrnen is keTili flamandi- kiserze oqros jaWvi hkidia. gavi-
132 elebi ase xSirad rom gvexmarebodnen? fiqre, swored es jaWvi gamodgeba-meT-
o, Cemo Zvirfaso, aba, rogor ar dag- qi, hoda, erTxel SuaRamisas eklesiis
tuqso imisTvis, rom, roca gicavdi, ganZeulebaTa sacavSi SeumCnevlad
avadmyofoba Tavis nebaze miuSvi da Sevipare, Sesamoselis magidaze Torme-
axali Targmanebi

loginSi ar Caweqi. don vinsente! geve- ti wlis gogosaviT avcocdi da pirda-


drebiT, Wkuaze moiyvaneT Cemi Svili. pir naxatSi Sevabije. raRaca momentSi
oh, zecis Zalno, gemudarebiT Cems tilom winaaRmdegoba gamiwia, magram,
Svils goneba gaunaTloT. axla, roca Cems bedad, TviT mxatvari Semomegeba
Tavs ukeT grZnob, sityva momeci, rom da damexmara saRebavebs Soris gavmZ-
amieridan rogorc ki gaciebis pirvel vraliyavi. me gulaxdilad movaxsene,
niSnebs igrZnob, loginSi Cawvebi da rom espaneTis erT ulamazes qalba-
kargadac CaifuTnebi. aq, peruSi, me tons, visac qveynad badali ar hyavs,
umweo var. aba, rogor dagexmaro? nu surs es jaWvi saCuqrad miarTvas msof-
iqnebi TviTrjuli, Zvirfaso. RmerT- lioSi ugulmowyales xelmwifes. ai,
ma gakurTxos. marTla, amanaTSi, ase ubralod moxda yvelaferi. vide-
romelsac dRes gigzavni, cotaodeni qiT Cven oTxni da wynari xmiT vmusai-
xis fisi Cavde, wm. Tomas monastris fobdiT nacris da vercxlisfer
monazoni qalebi rom kardakar daa- foniT garemosilni, ferebiT, rac es-
tareben. ar vici, ramdenad gamogadge- oden damaxasiaTebelia velaskesis mxa-
ba. magram, yovel SemTxvevaSi, zians tvrobisaTvis. amjerad oqrosferi
mainc ar mogitans. rogorc gadmomces, foni mizidavs: Tvali sasaxleze mi-
qalTa monastris gulubryvilo mon- Wiravs: saRamo ticianis erT-erT su-
azvnebi Turme ise blomad isunTqaven raTSi msurs gavataro, Tu, ra Tqma
mas, rom msaxurebis dros sakmevelis unda, mefisnacvali nebas damrTavs.
surneleba aRarc ki igrZnobao. ar marTla, mefisnacvlis xsenebaze, _ mis
vici, marTla Rirs ramed Tu ara, ma- aRmatebulebas isev awuxebs nikrisis
gram ras hkargav, Sen mainc scade, iqne- qari. imitom vambob `isev~, radgan ka-
ba damSvidde, Cemo sayvarelo. ho, mar- ris mliqvnelebi irwmunebian, rom
la, mis ukaTolikes-didebulebas vug- TiTqos, aris dReebi, roca tkivili
zavni mSvenier oqros jaWvs (qaliSvil- sul ar awuxebso. magram ai, moawia wm.
ma adre miswera dedamiss: `karg mdgo- markizis dRem da misi aRmatebuleba
mareobaSi Senaxuli oqros jaWvi Camo- gaemzada stumreboda universitets,
mivida da infantis naTlobis dRi- sadac ocdaori axladgamomcxvari eqi-
saTvis gakeTebac movaswari. misma uka- mi unda movlenoda qveyanas. is-is iyo
Tolikes-udidebulesobam mowyaleba savarZlidan ris vai-vaglaxiT kareta-
miiRo da Tavisi aRfrTovaneba gamox- Si gadasves, rom saSineli yvirili mor-
ata yelsabamis xilvisas, xolo roca To _ aqedan fexs ver movicvlio.
movaxsene, rom es Seni saCuqari iyo, saswrafod daabrunes isev sawolSi,
saguramo 1(12). 2016 w.

didad Segiqo gemovneba. aucileblad sadac yvelaze surnelovan sigaras


gamomigzavne msgavsi samkauli da rac bolo waaWrevina da perikolas mosay-
SeiZleba saswrafod. saqmes nuRar ga- vanad kaci gagzavna. da sanam Cven vis-
dasdeb da kamerheris xeliT maaxle~). mendiT vrcel akademiur misalmebebs,
gafrTxileb, sulac ar aris saWiro Se- warmoTqmulT met-naklebad laTinur
ityos, rom mis xelSi Casagdebad iZu- enaze, igi yurs ugdebda aTasgvar Wors
lebuli gavxdi suraTSi SevmZ- _ Cven Sesaxeb met-naklebad espanur
vraliyavi. maxsovs, wm. martinis ek- enaze, moyolils qalaqis yvelaze al-
lesiis sacavSi velaskesis damaarseb- isfer da borot bageTagan. (dona-mar-

132
iam Tavs neba misca miewera es pasaJi, sulac ar Seefereboda simarTles _
miuxedavad imisa, qaliSvilisgan ax- es mxolod kondesas, dona-klaras
ladmiRebul baraTSi amoikiTxa: `ram- gulsaameblad pirmoTneobiT iyo naT-
denjer unda gagafrTxilo, rom meti qvami. im xanad saxelganTqmuli msaxio-
windaxedulba gmarTebs, roca aseT bi qali ocdarva wlisa Tu iqneboda,
133
rameebs mwer. baraTs xSirad atyvia kva- gadatkecili koxta loyebs muqi yviTe-
li imis, rom gzaSi viRacas gauxsnia li marmarilos feri dahkravda da ety-
igi. aba, ras SeiZleba ufro boroti ena oboda, kidev mraval wels SerCeboda
gamoaba, Tu ara Sens SeniSvnebs adami- es feri, ra Tqma unda grimis gareSe,
anze _ Senc kargad xvdebi, visac vgu- rasac mxolod warmodgenebis dros
lisxmob, _ mand kuskoSi, aseTi SeniS- xmarobda. erTaderTi ram, rasac kami-
vnebi sasacilo sulac ar aris, Tumca, la-perikola silamazis SesanarCune-
don vinsente Tavis postskriptumSi blad Tavs nebas aZlevda gamoeyenebi-
madlobas giTvlis amisTvis. am na, _ iyo is, rom dReSi orjer saxeze
baraTebs SeuZliaT uamravi usiamovne- civ wyals iSxapunebda glexis gogoeb-
ba SegvamTxvios aq, espaneTSi, gan- is msgavsad, Tavs civi wylis gobSi rom
sazRvrul pirebTan urTierTobaSi. hyofen xolme).
swored giTxra, gaocebas var, rom Sen- `is ucnauri kaci, Zia pios rom eZax-
ma ugunurebam aqamde sababi ar misca ian, perikolas gverdidan ar Sordeba.
xelisuflebas Sensave sakuTar mamul- don-rubio gaiZaxis: _ vcdilob, ma-
Si gasaZeveblad~). gram ver qna ver gavige _ Zia pio kami-
`sazeimo ceremoniaze xalxis teva las mamad ekuTvnis, Svilia, Tu say-
ar iyo. ori qalbatoni aivnidanac ki vareli. perikolam marTlac mSvenieri
gadavarda. magram mowyale RmerTma speqtakli warmogvidgina. SegiZlia
winaswar ise gansazRvra, rom isini do- provincieli briyvi miwodo, magram
na-mersedess zed dascemodnen; samive Tqven espaneTSi aseTi msaxiobi qali ar
mZimed daSavda. mjera, erT weliwadSi gyavT~. da ase Semdeg.
yvelas yvelaferi daaviwydeba da sxva swored am speqtaklze daswrebas
Temebze daiwyeben saubars. swored am mohyva Semdgomi ambebi. markizam gada-
dros, roca es ambavi xdeboda, prezi- wyvita komediis TeatrSi wasvla, sadac

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


denti sityvas warmoTqvamda da vinaid- perikola don-leonoras partias an-
an igi sakmaod becia, kargad ver dain- saxierebda moretos `CitirekiaSi~, _
axa, Tu ra moxda da ram gamoiwvia es albaT im ganzraxviT, rom raime sakbi-
CoCqoli, erT sanaxaobad Rirda amis lo masala moepovebina da Semdeg qal-
yureba, rogor ixsneboda welSi da iSvilisadmi gasagzavn werilebSi gamo-
madlobas uxdida damswre sazogadoe- eyenebina. TeatrSi Tan pepitac iaxla
bas, darwmunebuli, rom es aJiotaJi _ gogo, vis Sesaxebac cota ufro
misma sityvam gamoiwvia. bevrs SevityobT odnav gvian. igi
radgan sityva perikolasa da aplo- rogorc kompanioni dona-mariam droe-
dismentebze Camovarda, barem imasac biT gamoiTxova obolTa TavSesafri-
getyviT, rom me da pepitam gadavw- dan, romelic santa-maria roza dela
yviteT im saRamos komediis TeatrSi rosas monasterTan arsebobda. marki-
wavsuliyaviT. mayurebeli kvlavinde- za Tavis loJaSi moTavsda da garind-
burad eTayvaneba Tavis perikolas da, da. igi TandaTan nakleb yuradRebas
warmoidgine, asaksac ki patiobs. am- iCenda scenisadmi. moqmedebaTa Soris
boben, axalgazrdul iers dRemde imiT perikola rogorc wesi, rols gverdze
inarCunebs, rom yovel diliT loyebze gadasdebda xolme da avanscenaze, far-
rigrigobiT xan yinulian, xan ki cecx- dis win gamodioda, raTa sxvadasxva
lovan fanqars isvamso. (espanuri enis saWirboroto sakiTxebze kupletebi
es ucnauri, zizil-pipiloiani saxov- waemRera. enamware msaxiobma SeniSna,
aneba Targmnisas bevrs hkargavs da es rom speqtakls markizac eswreboda da
umal improvizirebuli kupletebiT da, don-andresma iseTi CaxlarTuli
gadahkra mis garegnobas, siZunwes, ceremoniali SeimuSava, rom misi dam-
smisadmi midrekilebas da warmoidgi- axsovreba mxolod im sazogadoebas
neT, imasac, rom qaliSvili xelidan xelewifeboda, romelsac sxva sazru-
134 gaufrinda. msaxiobma qalma mTeli navi ara hqonda ra, garda karze us-
darbazis yuradReba ostaturad mima- aqmurobisa. mefisnacvali zed dah-
rTa moxuci qalbatonisken. darbazSi kankalebda Tavis mier Sekowiwebul
nel-nela gamokrTa ukmayofileba mcirericxovan aristokratias da mis
axali Targmanebi

gesliani xiTxiTis TanxlebiT. magram umniSvnelo privilegiebs. amitomac,


komediis pirvelma orma moqmedebam ise Seuracxyofa, miyenebuli markizisad-
Rrmad aaRelva markiza, rom saeWvoa mi, mis Seuracxyofasac niSnavda
fardis win momReral qals amCnevda. rogorc oficialuri personisa. me-
igi loJaSi ijda da erT werils mis- ore _ dona-marias siZis gavlena espan-
Cereboda, _ fiqri misi espaneTs das- eTis samefo karze dRiTidRe izrde-
trialebda. perikola ufro da ufro boda. igi iseTi uflebiT iyo aRWur-
gaTamamda; darbazi ki brbosaTvis dam- vili, rom Tavisuflad SeeZlo mefis-
axasiaTebeli siZulviliTa da boro- nacvilsaTvis ziani mieyenebina, ufro
teuli zeimiT daimuxta. bolos pepi- metic _ SeeZlo Ziri gamoeTxara da
tam saxeloze CamoqaCa markizas da was- misi adgili daekavebina. erTi sityviT,
CurCula, rom wasvlis droao. grafi vinsnte d’abuaris gaRizianeba
loJidan gamosvlisas darbazi fexze namdvilad ar Rirda Tundac misi nax-
wamoiWra da yiJina dasca. roca bolo evrad gamoTayvanebuli sidedris
rigSi perikolam impresarios Tvali gulisTvis.
mohkra, SmagiviT cekvas mohyva, radgan da, bolos, mefisnacvals msaxiob-
mixvda, rom im dRidan honorari moe- qalis damcireba siamovneba hgvrida,
mateboda. markizas ki kvlavindeburad radgan eWvi hqonda, rom kamila mas mat-
warmodgena ar hqonda, Tu ra moxda, adorTan, an romeliRac sxva msaxiob-
piriqiT, savsebiT nasiamovnebi Canda: Tan Ralatobda, magram kariskacTa
warmodgenis msvlelobisas erTi-ori mliqvnelobiT dabrmavebuls da nikri-
iseTi frTiani fraza mouvida TavSi, _ sis qariT gatanjuls veRar daedgina
fraza, romelic (vin icis?) mis qaliS- kerZod visTan Ralatobda.
vils Rimils mohgvris da, albaT, imis garda, rom markizas ar mousme-
TavisTvis Cailaparakebs: `ara, rac ar nia is Seuracxmyofeli kupletebi, arc
unda Tqva da, dedaCemi marTlac Seu- sxva mxriv iyo Semzadebuli msaxiobi-
darebeli qalia!~ qalis vizitisaTvis. unda iTqvas, rom
male mefisnacvals moaxsenes, rom mas Semdeg rac qaliSvils daSorda,
TeatrSi misi karis erT-erTi aristok- smas mihyo xeli. sazogadod, peruSi
rati sajarod gaamasxaraveso. man yvela wrupavda CiCas da samarcxvinod
dauyovnebliv ixmo sasaxleSi periko- sul ar iTvleboda, Tu dResaswauleb-
la da ubrZana maSinve Sin swveoda is dReebSi quCaSi vinmes ugonod
markizas da bodiSi moexada. amasTanave mTvrals naxavdnen. dona-mariam erTx-
aucileblad fexSiSvela da Sav kabaSi el Tavis Tavs Seatyo, rom aRgznebu-
saguramo 1(12). 2016 w.

gamowyobili unda xleboda. kamila li monologebis Semdeg RamRamobiT


Seecada Sedaveboda da gaWirveulda, Zili aRar ekareboda. erTxel, rogor-
magram fexsacmelebis meti veraferi Rac moxda, rom Zilis win koxta naTa-
gamostyua. mefisnacvlis daJinebul li WiqiT savse CiCa gadahkra. Tavdavi-
moTxovnas sami mizezi edo safuZvlad. wyeba imdenad netarebis momgvreli
pirveli is, rom rogor gabeda msaxiob- aRmoCnda, rom male ufro didi por-
ma qalma upativiscemod mopyroboda ciebiT ylapavda sasmels, Tan cdilob-
misi karis wevrs, peruSi iZulebiTi ga- da pepitasaTvis daemala amis Sedegi:
dasaxleba rom rogorme asatani gaexa- Tavs ikatunebda _ piri TiTqos imqvey-

134
nisken hqonda. bolos am moCvenebiTo- ba, raTa gaego Tu ras eubnebodnen.
bazedac aiRo xeli. espaneTSi mimavali orjer zurgzec ki gadaiqca imed-
xomaldi, romelsac fosta mimohqon- dakarguli, radgan ver xvdeboda ras
da, TveSi erTxel gadioda. mTeli Txovdnen. bolos (im generlis ms-
kviriT adre, vidre werils Seadgenda, gavsad, romelic TqeSsa da Ramis wyv-
135
qalaqis sxvadasxva sazogadoebaSi iw- diadSi rogorRac mainc axerxebs,
yebda trials saTanado masalis Sesa- jaris gafantuli nawilebs Tavi mou-
groveblad. bolos, fostis gagzavnis yaros) markizamac SesZlo mexsierebis
wina RamiT baraTs Seadgenda, pakets da gonebis zogierTi unaris daZabva.
gaamzadebda da pepitas gadascemda, SeWirvebuli saxiT xeli Sublze moi-
raTa mas Tavis mxriv moxelesaTvis Cae- Wira da moiTxova sagangebo WurWliT
barebina. mere ki, mzis amosvlis Sem- yinulis natexebi moetanaT. da roca
deg, oTaxSi Caiketeboda, ramdenime moarTves, namZinarev saxes, safeTq-
brtyelmuclian boTls gverdiT moid- lebs da loyebs didxans isresda. wa-
gamda da Semdgom or-sam kviras ase modgomis Semdeg, sawolis zurgs miy-
TviTdinebiT atarebda. zedmet fiq- rdnobili kidev ramdenime xani gaun-
riT gonebas aRar iRlida. bolos, igi Zrevlad idga da fexsacmelebs dah-
axerxebda Tavi daeRwia netarebis am yurebda. bolos Tavi mtkiced aswia da
morevisaTvis da axal etapze gadasas- bewviT gawyobili wamosasxami da vua-
vlelad Tadarigs iWerda, rom Semde- li moiTxova. mere gamoewyo da koxta
gi baraTi Seemzadebina. misaReb oTaxSi barbaciT gavida, sadac
TeatrSi atexili skandalis Semdeg msaxiobi-qali ukve fexze idga da elo-
swored amgvar viTarebaSi markizam deboda.
RamiT Seadgina XXII werili, ris Semde- kamilas Tavidan ganzraxuli hqonda
gac CiCaTi savse grafins xeli waavlo cota agdebiT an viTarebis mixedviT _
da dasaZineblad miwva. utifradac ki moqceuliyo. magram
mTeli meore dRe pepita oTaxSi moxuci qalis Rirseulma TavdaWeram
fusfusebda da loginSi uZravad mwo- gaaogna da Rrma STabeWdileba moaxdi-
liare sxeuls SeSfoTebiT dahyureb- na. abreSumiT da xaverdeuliT mova-
da. Semdeg ki, vaxSmobis droisaTvis Wris qaliSvils saTanado SemTxveveb-

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


Tavisi xelsaqme oTaxSi Semoitana. mar- Si didebulad SeeZlo montemaiorebis
kiza iwva da farTed gaxelili Tval- sagvareulos damaxasiaTebeli Tvise-
ebiT Wers misCereboda da TavisTvis bebiT Tavi warmoeCina. miT umetes,
raRacas butbutebda. is iyo Camobind- Tuamave dros odnav nasvamic gaxldaT.
da, roca pepita karTan moixmes da ac- _ maSin xom TviT hekubas didebul-
nobes, rom perikola qalbatonis san- ebiT imoseboda. kamilas warmodgeniT
axavad mosuliyo. pepitas mSvenivrad markizas naxevrad daxrili quTuToe-
axsovda TeatrSi momxdari ambavi da bi mas ZalauflebiT daRlili adami-
gabrazebiT miugo, rom qalbatoni anis iers sZenda, amitomac, cota ar
uars acxadebda miRebaze. msaxuri dan- iyos, mokrZalebiT daiwyo:
abarebis gadasacemad sadarbazo _ seniora, giaxeliT, raTa davrw-
karisken gaemarTa, magram umal dab- munebuliyavi mcdarad xom ar gaigeT
runda da SiSnarevi mokrZalebiT war- Cemi naTqvami im dRes, roca Tqvenma
mosTqva, rom seniora perikolas TviT mowyalebam pativi damdo da TeatrSi
mefisnacvlis moweriloba aqvs qalba- mewvia?
tonis saxelzeo. pepita fexakrefiT _ mcdarad? mcdarad? _ gaikvirva
mivida sawolTan da Seecada markizas markizam.
dalaparakeboda. dona-mariam uazro _ SeiZleba Tqvens uganaTlebule-
mzera axla gogos miapyro. pepitam na- sobas sworad ar moesma Cemi naTqvami
zad SeanjRria. markizas didi Zalis- da ifiqra, rom upativcemulod movix-
xmeva dasWrda, rom yuradReba moekri- senie Tqveni uganaTlebulesoba?
_ me momixsenieT? vinc masTan urTierTobaSi imyofebo-
_ maS Tqvens uganaTlebulesobas da: mezobeli, mewvrilmane vaWari Tu
araferi swyenia Tavisi mona-morCili moaxle da maT Soris _ pepitac, _
msaxurisgan? Tqvens uganaTlebule- SiSiTa da mokrZalebiT epyrobodnen,
136 sobas, ra Tqma unda, Segnebuli aqvs, is ki ara, sakuTar qaliSvilsac ar
rom Cems mdgomareobaSi myofi erTi gamouCenia aseTi yuradReba. markiza
sabralo, grZnobebs ver ahyveba da uCveulo grZnobam Seipyro, Tumca,
ecdeba Tavis qerqSi daetios... rom Za- ufro swore iqneboda Tu am grZnobas
axali Targmanebi

lian Wirs... rom yvelaferi... gulisaCuyebas davarqmevT. mas lapar-


_ seniora, mainc ratom unda viyo akis saRerReli aeSala.
nawyeni? gaxsendeba mxolod is, rom _ me Senze nawyeni?.. nawyeni Senze,
Tqven didebuli warmodgena gamarTeT. Cemo mSveniero... Cemo niWiero bavSvo!
Tqven mSvenieri msaxiobi brZandebiT. gana TviTon me vina var?.. erTi gamo-
Tqven bednieri unda iyoT, bednieri! CerCetebuli, yvelasagan usiyvarul-
pepita, Cemi cxvirsaxoci... od mitovebuli dedaberi... me ra ufle-
es sityvebi markizam swrafad da ba maqvs Senze ukmayofilo viyo.
cota gaugebrad warmosTqva. perikola vgrZnob, Svilo Cemo, rom TiTqos me
daibna. misi arseba sircxvilis grZno- var... moica, rogor ambobs poeti, ho,
bam moicva. saxeze almuri moekida. bo- _ `da Rrublebidan moismoda ange-
los rogorc iqna wailuRluRa: lozTa tkbili galoba~. iciT, Tqveni
_ es maSin moxda, roca antraqtebs xmis kilom Cveni moretis poeziis mra-
Soris vmRerodi. vSiSob, rom Tqveni vali niuansi axleburad aaJRera, roca
uganaTlebulesoba... warmosTqvamdiT:
_ diax, diax, axla gamaxsenda. me xom Don Juan, Si mi amor estimas,
bolomde ar davrCenilvar... pepita, Y la fe Segura es necia,
gana Cven adre ar wamovediT? magram, Enojarte mis temores
seniora, imedia imden sulgrZelobas Es no quereme disereta
gamoiCenT, rom bolomde darCena ver Tan seguros...
movaxerxe. diax, momxibvleli speqtak- da ase Semdeg, _ diax, es simarTlea.
lis Suanaxevridan... pepita, sul gada- marTlac, ra didebuli Jesti gamo-
maviwyda, ratom mivatoveT warmodge- gividaT pirveli moqmedebis dasas-
na?.. ho, gamaxsenda _ Tavi ugunebod ruls! xeliT rom ai, ase gaakeTeT. es
vigrZeni... xom qalwul maribis Jestia, roca mTa-
Zneli dasajerebelia, TeatrSi ise- varangelozs gabriels ekiTxeboda: `es
Ti vinme yofiliyo, vinc ver mixvdebo- rogor SeiZleba, rom me bavSvi meyole-
da Tuvis dascinoda msaxiobi qali. ka- ba?~ ara, ara, vici gaminawyendebiT, ma-
milas isRa darCenoda efiqra, rom gram erTi Jestis Sesaxeb mainc unda
markiza saocari didsulovnebis gamo mogaxsenoT. iqneb rodisme gagaxsen-
Tavs ise iWerda, TiTqos arc araferi deT da scenaze gamoiyenoT. diax, amg-
SeuniSnavs. sircxvilisgan lamis iyo vari Jesti marTlac rom daamSvenebda
cremlebad daRvriliyo. im scenas, sadac Tqven don Juan de
_ o, raoden keTili brZandebiT, laras hpatiobT.
saguramo 1(12). 2016 w.

rom Cems bavSvur gamoxdomas yuric ar vfiqrob, Rirs mogaxsenoT, rom sak-
aTxoveT, seniora, ukacravad _ mindo- uTari TvaliT mixilavs Tu rogor
da meTqva _ Tqveno brwyinvalebav. oh, gamoxata es Jesti Cemma qaliSvilma.
ar vici, ar vicodi, Tu aseTi keTili marTla, iciT ra lamazia Cemi qaliS-
brZandebodiT. seniora, neba miboZeT vili? yvela miiCnevs, rom... Tqven,
xelze gemTxvioT. Tqven Tu icnobdiT, seniora, Cems do-
gancvifrebulma dona-mariam xeli na-klaras?
gamostaca. aseTi pativiscema didi _ misma brwyinvalebam araerTxel
xania aravis gamouCenia misdami. yvela, dasdo pativi Cems Teatrs Tavisi viz-

136
itiT. me kargad vcnob saxeze grafis yuri! raRac Secdomis gamo aseTi mS-
meuRles. venieri qaliSvilis deda aRmovCndi. me
_ fexze wamodeqiT, muxlmo- xom Znelad asatani dedaberi var _
drekili ratom dgaxarT, Cemo bavSvo? fxukiani da TavSeukavebeli, _ Tqven
pepita, xenerios sTxove dauyovnebliv da is ki _ didsulovani qalebi. ara,
137
moarTvas senioras tkbili namcxvari. moicaT, nu gamawyvetinebT. Tqven iS-
iciT, Cven erTxel laparaki mogvivida viaTi arsebani xarT, me ki _ erTi ner-
erTmaneTSi. axla aRarc maxsovs raz- vebmoSlili, tutuci da gamoCerCete-
ed, uCveulo amaSi araferia. Cven, buli dedaberi. neba momeci, fexebi
dedebi, dro da dro... yuri damigdeT, dagikocnoT. diax, me autaneli var,
iqneb cota axlos Cemsken moiwioT... ho, autaneli!
xalxis miTqma-moTqmas ar daujeroT amjerad dona-maria marTla gadmo-
TiTqos udierad meqceoda. Tqven mSve- varda savarZlidan. pepitam ZlivZli-
nieri da amaRlebuli bunebis adamiani vobiT aswia da savarZelSi Casva. peri-
brZandebiT da gacilebiT Rrmad erk- kola Sin guldamZimebuli dabrunda.
veviT aseT ambebSi, vidre brbo. Tqven- xelisgulebSi TavCagruli igi didxans
Tan saubari WeSmariti siamovnebaa. ijda sarkis win da gaSterebuli Se-
marTla, ra mSvenieri Tma gqoniaT, ra hyurebda Tavis Tavs.
lamazi! o, imas vambobdi; _ vici, rom magram is, vinc markizas cxovrebis
guliTadoba da impulsuroba misi saaTebis mudmivi mowme iyo, _ es misi
buneba ar aris. magram, o, Cemo bavSvo, kompanioni patara pepita gaxldaT.
samagierod Wkua-gonebiTaa savse da oboli pepita qalaq limas ucnaurma
sulgrZelobiTaa gamorCeuli. Cvens geniam _ qalTa monastris winamZRvar-
Soris yvela arsebuli gaugebrobis ma deda maria del pilarma aRzarda.
mizezi martooden CemSia da gana gasao- erTaderTi SemTxveva, roca perus es
cari ar aris, rom igi yovelTvis swra- ori RirSesaniSnavi qalbatoni (yovel
fad mpatiobs xolme? im dResac swo- SemTxvevaSi, istoriis WrilSi isini
red amgvari patara gaugebroba mogvix- amgvarad gamoikveTnen), erTmaneTis
da. uamravi gulsatexi ram erTmaneTs pirispir Sexvda pirvelad, _ iyo is
pirSi rom mivaxaleT, mere Cven Cvens dRe, roca markizam santa maria de las

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


oTaxebSi CaviketeT. magram male isev rozas monastris winamZRoli moinaxu-
erTmaneTs davubrundiT patiebis la da sTxova, iqneba obolTa TavSesa-
saTxovnelad. bolosdabolos, Cvens fris romelime saristiani gogo ko-
oTaxebs xom erTi kari hyofs da urT- mpanionis saxiT, droebiT daeTmo mis-
ierTobisaTvis sakmarisia sxvadasxva Tvis. qalTa monastris winamZRolma
mxares gamovaRoT igi. mokled, man guldasmiT SeaTvaliera groteskuli
saxeze Tavisi funCula xelebi momisva ieris dedaberi. am qveynad TviT
da ai, ase... miyure. ubrZnesi adamianis sibrZnec ki bolom-
markiza kinaRam savarZlidan gadmo- de srulyofili ar aris da deda maria
varda. roca win gadaxrili, loyebze del pilars, visac unari gaaCnda gane-
bednierebis cremlCamomdinare cdi- Wvrita nebismieri gulgrilobis da
lobda netarxsenebuli Jesti eCvenebi- ugunurebis niRabs amofarebuli ube-
na, _ albaT, ufro sworad Tu vityviT duri adamianis namdvili gulis Zgera
_ miTiuri, _ radgan es ukve akviate- _ markiza de montemaioris mimarT
buli ocnebis gamoxatvas waagavda. ratomRac alRom umtyuna. abatisam
_ mixaria, rom minaxuleT, _ ga- uamravi kiTxva daayara markizas. mere
nagrZo man. _ vinaidan axla uSualod iyuCa da mcire xmiT Cafiqrda, erTi
Cemi piriT moismineT, rom igi sulac ar mxriv surda pepitasaTvis saero cxo-
mepyroboda upativiscemod, yuri mig- vrebis garkveuli gamocdileba mieca,
deT, seniora, yvelaferSi damnaSave me meores mxriv ki undoda markiza Tavis
var! SemomxedeT da kargad damigdeT miznebisaTvis gamoeyenebina. amave
dros, qvecnobierad mas aRizianebda is lebrivze Cveulebrivi movlena iyo.
garemoeba, rom saubari uxdeboda im axla, roca Cveni saukunis simaRlidan
adamianTan, vinc peruSi erT-erT umdi- warsuls gavcqeriT, vrwmundebiT, rom
dres, magram, aseve, yvelaze galoTe- mis ideebs sruli kraxi eloda. misi ms-
138 bul qalad iTvleboda. gavsi oci qalic ki, _ ara Tu erTi im
abatisa erTi im pirovnebaTagani saukuneSi, _ veraviTar gavlenas ver
gaxldaT, vinc Tavis cxovrebas mtlad moaxdenda da, mainc, igi Tavdauzoga-
udebs ideis msaxurebas, ideisa, ro- vad ganagrZobda Tavisi mowodebis aR-
axali Targmanebi

melic ramdenime saukuniT win uswrebs srulebas. igi cnobili igavis im mer-
istoriis kanonzomierebiT dadgenil cxals hgavda, romelic aTas weliwad-
vadas: _ igi SeebrZola Tavsi epoqis Si erTxel xorblis TiTo marcvals
CamorCenilobas im surviliT Sepyro- ezideboda mTvaremde gorakis aRsa-
bili, rom qalebisaTvis garkveuli marTavad. aseTi adamianebi yvela
uflebebi moepovebina. RamRamobiT, saukuneSi ibadebian. isini jiutad, da-
roca monastris dRiuri saqmianobis JinebiT ezidebian TavianT xvedr xor-
aRricxva-Sejamebas moaTavebda, mo- blis marcvals da seiris moyvarulTa
mavlis giJur xilvebs miecemoda da qirqili erTgvar siamovnebasac ki
cdilobda ganeWvrita is epoqa, roca hgvriT. `erTi SexedeT, ra ucnaurad
qalebi sakuTari Tavis dacvas SeZleb- acviaT?~ _ gaviZaxiT Cven: `ara, mar-
dnen da problemebis mogvarebas Tvi- Tlac ra axirebulad icvamen!~
Tonve moaxerxebdnen. Tundac iseTeb- misi ubralo, mwiTuri saxe did
isas, rogoricaa, magaliTad, qalTa sikeTes gamoxatavda, da kidev ufro
mogzaurobis sakiTxi; qali rogorc met idealizms, vidre sikeTes da kidev
mosamsaxure; qali moxucebulobis ufro met xelmZRvaneli kacis iers,
dros an dauZlurebis SemTxvevaSi; im vidre idealizmisa. misi saqmianobis
qalebis Sromis pirobebis mowesrige- yvela mxare: _ zrunva qsenonis Senax-
ba, romlebic mas uSualod potosis ma- vaze, obol-bavSvTa TavSesafris mov-
RariebSi, anda manufaqturis mrewvel- la-patronoba, monastris gaZRola,
Ta cexebSi unaxavs momuSaveni. bolos- xifaTiT savse moulodneli mgza-
dabolos xom saWiro iyo im axalda- vrobani. _ sabolood yvelaferi es
badebul bavSvTa sakiTxis mogvarebac, fulad saxsrebTan iyo dakavSirebuli.
romelTac igi wvimian amindSi RamRa- misi uangaro saqmianoba da zrunva
mobiT poulobda quCaSi migdebulT, aravis aRafrTovanebda. amave dros,
magram meore dResve, gaTendeboda Tu misTvis SeumCneveli rodi iyo is gare-
ara, abatisa maSinve, kidev erTxel rw- moeba, rom sikeTe da idealizmi msxver-
mundeboda, _ da Tanac mwared, _ rom plad ewireboda gulgrili adamianis
perueli qalebi, _ TviT sakuTari mon- tradiciul moRvaweobas. damqancveli
azvnebis CaTvliT, _ mTeli cxovreba brZolis fasad subsidiebis gamogle-
orgvari SegnebiT cxovrobdnen! naw- ja uxdeboda eklesiis maRali rangis
ili darwmunebuli iyo, rom yvela ube- mesveurTagan. limis arqiepiskoposs,
durebaTa mizezi, romelic maT Tavs _ visac erT sasiamovno ambavTan
dastydomiaT an momavalSi SeiZleba dakavSirebiT cota ufro qvemoT ukeT
saguramo 1(12). 2016 w.

SemTxveodaT, mdgomareobda imaSi, rom gavicnobT, _ sZulda igi vitiniusis


mamakacTa gamosaWerad momxibvlelo- siZulviliT, _ rogorc TviTon gaiZa-
ba akldaT. sxvebi ki fiqrobdnen, rom xoda. da roca Tavisi cxovrebis aRsas-
mamakacis xvevna-alersi yovelgvar rulze fiqrobda, sanugeSod isRa rCe-
gaWirvebas iolad gadaataninebda. ab- boda, rom sikvdilTan erTad abatisas
atisas qveynis arcerTi sxva mxare ar vizitebsac bolo moeReboda.
enaxa, garda limas sanaxebisa da, amit- ukanasknel xanebSi winamZRvarma
om, darwmunebuli iyo, rom adamianTa saxeze ara marto moaxloebuli sib-
mankierebani kacTa modgmis Cveu- eris sunTqva SeigrZno, aramed ufro

138
seriozuli gafrTxilebis xmac Semo- ebiT gamoenaxa fuladi saxsrebi. ad-
esma. SiSisgan tanSi usiamovnod gas- amianis sidiadis aRzrdis gzaze kidev
cra. imitom ki ara, rom Tavisi Tavi erTi wingadadgmuli nabiji iyo isic,
anaRvlebda, aramed Tavisi saqmis mo- rom pepitas markizas sasaxleSi fexi
mavali bedi adardebda. mTel peruSi Seedga da absurduli movaleobebis
139
kaci ar eguleboda, vinc saTanadod Sesrulebas Sesdgomoda rogorc ko-
daafasebda da ganagrZobda im saqmeebs, mpanioni. Tavidan, pirveli ori wlis
rac misTvis esoden Zvirfasi iyo. ganmavlobaSi SuadRis Semdeg pepita
erTxel igi uTenia wamodga, swrafi drodadro Seivlida xolme markiza-
nabijiT Semoiara saavadmyofo, monas- sTan, bolos ki mudmivad dasaxlda.
teri da TavSesafari im ganzraxviT, misTvis aravis uTqvams, rom odesme
rom iqneb iseT vinmes waswydomoda, masac SeiZleba piradi bedniereba sw-
visac Tavis Rirseul memkvidred miiC- veoda. amitom Tavisi axali mdgomare-
nevda. aCqarebiT Cauara gogoebs, ro- obis usiamovnebani, _ rom ara vTqvaT
melTa saxis metyvelebac arafris _ saSinelebani, ToTxmeti wlis gogos
mTqmeli iyo, xolo Tu zogjer Cerde- autaneli aRar eCveneboda. mas eWvic
boda da vismes akvirdeboda, es ufro ar epareboda, rom abatisa uxilavad
imedis naperwklis Ziebas hgavda, vidre mudam mis garSemo trialebda da guli-
mignebas. uceb ezoSi misi yuradReba syuriT uTvalTvalebda, raTa ar gamo-
miipyro patara gogonaTa gundma Te- hparvoda is momenti, roca metismeti
Treuls rom recxavda. maT Soris gan- datvirTva im zRvars aRwevda, ris Sem-
sakuTrebiT gamoirCeoda gogona, ro- degac Sroma aZabunebda adamians da
melic sarecxis gazTan idga da Tana- sulierad ar ganamtkicebda.
tolebs xelmZRvanelobda. igi didi pepitas gancdebidan zogierTi fiz-
dramatuli mgznebarebiT da detaleb- ikurs ganekuTvneboda. msaxurebi
Si hyveboda, albaT, yvelaze naklebsa- aSkarad borotad iyenebdnen dona-
varaudebel saswaulebs limis wm. ro- marias avadmyofobas. nacnob-naTesav-
sas cxovrebidan. ai, amrigad pepitas ebs farTod uRebdnen sastumro oTax-
aRmoCeniT dasrulda abatisas Ziebani. is karebs, daurideblad iparavdnen
adamianSi sidiadis aRzrda yvela nivTebs. marto pepita ewinaaRmdegebo-

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


droSi sakmaod Znelia. mgrZnobiare da da maT, ris gamoc igi aTvaliswunebu-
eWvian monazonTa Soris ki miT umetes li hyavdaT da jibriT aTasgvar wvril-
_ aq aRzrda unda xorcieldebodes man usiamovnebas ayenebdnen da dasci-
fantastikurad iribi xerxebiT. monas- nodnen.
terSi mas yvelaze usiamo saqmeebis pepitas arc sulieri xasiaTis
Sesruleba evaleboda. samagierod gancdebi aklda. roca dona-maria pep-
movla-gamgeobis yvelanair aspeqtSi itas TanxlebiT raime saqmeze quCaSi
gaerkva. abatisas sxvadasxva saqmiani gavidoda, zogjer moulodnelad moe-
mgzavrobisas aucileblad Tan axlda prianeboda da eklesiaSi Sevidoda,
Tundac rogorc kvercxebisa da bost- raTa iqneb axla religiaSi, rogorc
neulis mne da gamanawilebeli. deda- magiaSi epova is, rac religiaSi ro-
maria, misda gasaocrad, yovelnair vi- gorc rwmenaSi dakarga.
TarebaSi mcire dros mainc gamonaxav- _ aq mzeSi damelode, Cemo kargo
da da sruliad moulodnelad Tavs wa- bavSvo, didxans ar galodineb, _ ety-
moadgeboda xolme. daiwyeboda xangr- oda xolme. mere sakurTxevlis win
Zlivi saubrebi ara mxolod re- fiqrebSi wavidoda da irgvliv yve-
ligiuri sakiTxebis gamocdilebis ir- laferi aviwydeboda. bolos ki, gons
gvliv, aramed imazedac, Tu rogor rom moegeboda, gverdiT gasavaliT
daeWira Tavi qalebTan urTierTobi- taZars tovebda da Sin brundeboda.
sas, rogor moewyo palatebi saxadiani pepita maria del pilaris mier mor-
avadmyofebisTvis, ra gzebiTa da xerx- Cilebis avadmyofuri suliskveTebiT
iyo aRzrdili da roca ramdenime saa- vavebuli, aminds kidev ufro gausaZ-
Tis lodinis Semdeg rogorRac gabe- liss xdis. yvavilebs kidev avitandi,
davda eklesiaSi Sesvlas da rwmunde- surnelebas rom ara afrqvevdnen. Tu
boda, rom qalbatoni ukve wasuliyo, _ winaaRmdegi ar iqnebi, amieridan ufro
140 gamovidoda da kvlav quCis kuTxeSi mokle baraTebs mogwer. magram am-
elodeboda manamdis, sanam CrCilebi jerad Tu vinsente safosto xomaldis
TandaTan ar dafaravdnen moedans. da gasvlamde dabrunda, albaT moxaruli
idga ase patara gogosaTvis damaxasi- iqneba bolomdis Seavsos es furceli
axali Targmanebi

aTebeli moridebulobiT da gamvlel- da Segatyobinos Cemi yofis is mosawy-


Ta Tvalwin sulierad itanjeboda. mas eni wvrilmani ambebi, rac Sens guls,
jer kidev obolTa TavSesafris uni- vfiqrob, gaaxarebs. am SemodgomiT, al-
forma ecva (Tumca, kmaroda dona-mar- baT, veRar movaxerxeb provensis grig-
ias odnav meti yuradReba gamoeCina da nanSi, rogorc amas SemodgomiT va-
igi Cveulebriv tansacmelSi gamoewy- pirebdi, radgan oqtombris pirvel
oboda. mas xSirad eCveneboda (Tumca, ricxvebSi bavSvs velodebi~.
unda iTqvas, rom `eCveneboda~ yovel- bavSvs velodebio! markiza kedels
Tvis safuZvels rodi iyo moklebuli). mieyrdno. dona-klaram, etyoba,
mamakacebi, romlebic mis maxloblad winaswar ganWvrita, rom es cnoba deda-
torRialobdnen, farulad uyurebd- miss grZnobebs auforiaqebda da sulis
nen da erTmaneTs yurSi raRacas epu- gamomfitav sazrunavs gauCenda. es
tunebodnen. arc gulistkivili iyo dartyma rom Seerbilebina, dona-
misTvis ucxo ram. zogjer dReebi erT- klaram bavSvis ambavi, TiTqosda sxva-
manTs ise waewyoboda, rom markiza su- Ta Soris, werilis boloSi moixsenia.
lac ver amCnevda mis arsebobas, magram _ eSmakobam ar gaWra; cnobili XII wer-
sakmarisi iyo situacia odnav Secv- ili amis sapasuxod daiwera.
liliyo, rom markiza didxans da gul- axla ki, bolos da bolos, markizas
Tbilad esaubreboda da saocrad dax- Relvisa da mousvenrobis sababi mieca:
vewil mgrZnobelobas avlenda, esoden misi qaliSvili deda unda gamxdariyo!
damaxasiaTebels misi baraTebis stil- am ambavma, rac dona-klarasTvis
isaTvis. magram meore dRes kvlav Tavis ubralod mosawyeni ram iyo, markizas
naWuWSi Caiketeboda da, Tumca, ara- sulSi mTeli rigi axali grZnobebisa
sodes uxeSobda, irgvliv myofni mis- gamoavlina. is gadaiqca samedicino
Tvis aRar arsebobdnen. maSin igi srul codnis da rCevebis uSret wyarod. be-
gulgrilobas iCenda yvelafris mima- bia qalebis ZebnaSi qalaqis yvela ku-
rT. pepitas guli mwared swydeboda, Txe-kunWuli Semoiara da axali sam-
rom imedisa da siyvarulis ylortebi, yaros xalxuri sibrZnis wyaros piri
rac mis guls esoden Zlier esaWiroe- moxsna da uxvad gadaRvara Tavis wer-
boda gasafurCqnad, _ ukve xmobas iw- ilebSi. igi damamcirebelma crurwme-
yebda. Tavgzaabneuli, uxmod, fexakre- nam Seipyro: qaliSvilis avi Tvalisgan
biT daborialobda sasaxleSi movale- dasacavad tabus axirebuli sistema
obis aRsrulebis Segnebasa da `qris- SeimuSava. sasaxleSi yvelas akrZalu-
tesmieri dedis~ maria del pilaris, _ li hqonda kvanZis magvari ram gaekeTe-
saguramo 1(12). 2016 w.

adamianis, vinc aq ganawesa, _ erT- bina _ moaxleebs Tmis Sekvris ufle-


gulebis grZnobas ebRauWeboda. ba ar hqondaT. TviTon farulad sxva-
da ai, bolos, gamovlinda faqti, dasxvagvar sasacilo avgarozebs ata-
ramac mniSvnelovani gavlena moaxdina rebda mSobiarobis keTilad damTavre-
markizasa da misi kompanionis cxovre- bis mizniT. kibis luwi safexurebi
baze. `Zvirfaso deda, _ iwereboda wiTeli carciT aRaniSnina da sakmari-
grafis qali. iseTi amindebi gvidgas, si iyo romelime moaxles Tundac
rom lamis aris gagvasavos da is gare- SemTxveviT fexi daebijebina, rom
moeba, rom irgvliv baRCa-baRebia ay- cremlebic ver uSvelida, ise gaag-

140
debdnen saxlidan. dona-maria bunebis saflavis mosalocvelad. saerTod,
boroti Zalebis mklavebSi aRmoCnda, Tuki ritualebis Sesrulebas raime
romelsac yovelTvis gaaCnia saSuale- Zala gaaCnia, es pirvel yovlisa am siw-
ba daundoblad gaamasxaraos nebis- mindis monaxulebaze iTqmis. es mxare
mieri Tavisi Svili. magram arsebobda sami religiis wminda miwad iyo aRiare-
141
bunebis gulis mosalbobi etiketic, buli. aq, jer kidev inkebis civiliza-
romlis SesrulebiTac mravali Taoba ciamde bevrad adre suliT sapyarni da
glexis qalebisa erTgvar nugeSs pou- glaxakni qvebsa da kldeebs emTxveod-
lobda. uSualo mowmeTa ase farTe nen da SoltebiT TviTgvemas mimar-
armiis arseboba TavisTavad metyve- Tavdnen, rom zecisaTvis Tavisi sur-
lebda, rom masSi raRac WeSmaritebis vilebis aRsruleba gamoeTxovnaT.
magvari ram ido. yovel SemTxvevaSi, mis swored am mxareSi gaemgzavra marki-
aRsrulebas zianis motana ar SeeZlo. za. igi taxtrevaniT gadaiyvanes wm.
sikeTisa ki vin icis? markiza marto mefe luis xidze da mere mTebSi mde-
warmarTul ritualebs rodi mimar- bare qalaqisaken gzas daadga, qala-
Tavda, qristianul miTiTebebsac icav- qisa, sadac qalebi welze farTe sar-
da. jer kidev kargad gaTenebuli ar tyels atarebdnen. patara mSvidi qala-
iyo xolme, roca adgeboda da dilis qisaken, sadac haeri kristalurad
wirvaze misaswrebad, quCas barbaciT sufTaa da grili, rogorc is wyaroebi
gauyveboda. iq sakurTxevlis moajirs qalaqis Sadrevnebs rom kvebaven, sa-
nerviulad CaebRauWeboda da cdilob- dac eklesiis zarebi ise alersianad da
da Wrela-Wrula statuetisaTvis musikalurad JRerda, rom TviT moka-
raime miniSneba, mxolod miniSneba, maTeebsac ki SerigebisaTvis ganawyob-
Tundac SeumCneveli Rimili, cviliani da. Tu qalaq qluqsambuqSi raime ube-
Tavis daqneva, Tanxmobis niSnad gamo- dureba moxdeboda, mwuxarebas, asea Tu
eZala. xom yvelaferi kargad dabolo- ise, andebis Tavsdayudebuli mwver-
vdeba wmindao, wmindao RvTismSobelo valebis siaxlove da qalaqis quCebSi
mariam? xom yvelaferi kargad iqneba? Svebis momgvreli qaris qrolva isru-
xandaxan, dRiuri locva-vedrebiT tavda. markizam Soridan mohkra Tu ara
gadaqanculs guneba-ganwyobileba Tvali maRali mTis kalTebs SeyuJul

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


sruliad Seecvleboda. buneba yrua, qalaqis TeTr galavans, maSinve kria-
RmerTi gulgrili, adamians ki buneb- losnis marcvla Sewyvita da SiSisagan
is kanonebis Secvla ar xelewifeba. fuWi locvebi pirze SeaSra.
aseT dros sadme quCaSi myofi, Cerde- sastumroSi rom Camoxdnen, wamiTac
boda, kedels miyrdnobili sasowar- ar Caumuxlia. pepitas dabinavebis sak-
kveTisgan Tavbrudaxveuli amqvey- iTxis mogvareba daavala. TviTon ki
nidan gasvlas natrobda, qveynidan, maSinve eklesias miaSura. muxlmo-
romelsac winaswarganzraxuloba ar drekili didxans idga da xelisgulebs
gaaCnia, magram aseTi mkrexeluri erTmaneTs wynarad utyapunebda.
azris gamo, misi arsebis siRrmeebidan locvebSi CaRrmavebuli misTvis uCve-
amoxeTqavda rwmena `diadi SesaZlebe- ulo Tvinierebis grZnobebis mozR-
li~ qveynis _ saiqios arsebobis Sesax- vavebas, _ mTeli misi arseba rom mo-
eb da igi sakmaod mkvircxlad garboda ecva, _ yurs miugdebda. vin icis, iqneb
Sinisaken, raTa qaliSvilis sawolis droTa ganmavlobaSi Wkua iswavlos da
Tavze Camokidebul sabdlebSi sanTle- Tavis qaliSvilsac da RmerTebsac aca-
bi ganeaxlebina. los TavianTi saqme TviTon ganagon.
bolos, dadga Jami, rom aRsrulebu- mas odnavadac ar aRizianebda garSemo
liyo uzenaesi rituali, savaldebulo atexili CurCuli da miTqma-moTqma da-
peruelTa im ojaxebisaTvis, romlebic bambultansacmliani dedakacebisa,
emzadebian aseTi ambebisaTvis. igi romlebic sanTlebiTa da medlebiT
gaudga gzas wm. mariam qluqsambuqelis vaWrobdnen da aisidan daRamebamde
mxolod fulze laparakobdnen. yura- Seudga. werili aWrelebuli iyo uam-
dReba verc eklesiis abezarma mnaTem ravi Seuracxmyofeli da gadakruli
gaufanta, romelmac ra ar moimizeza, SeniSvnebiT, gamoTqmuli brwyinvale
rom rogorme fuli daecincla viTom stiliT, _ aSkara ganzraxviT, rom
142 eklesiis saWiroebisaTvis. xolo roca mwared etkina guli dedamisisaTvis.
araferi gamouvida, iatakis filis markiza TvalebiT nTqavda TiToeul
SekeTebis sababiT erT adgilze aRar frazas da yovelives gaazrebuli di-
aCerebda. bolos markiza iZulebuli dis gonivrulobiT da sulgrZelobiT
axali Targmanebi

gaxda gareT gamosuliyo dRis si- mitevebuli gulis siRrmeSi ileqebo-


naTleze. igi Sadrevnis kibis safex- da. bolos wamodga, simpaTiuri lame-
urze Camojda da baRSi uqmad moxe- bi nazad moiSora da damwuxrebuli sax-
tiale xeibarTa jgufs Tvali aadevna. iT taZarSi dabrunda.
mere caSi molivlive sam qors dauwyo
cqera. Sadrevnis irgvliv moTamaSe bi- vidre dona-maria naSuadRevs ekle-
Webi wamiT Sedgnen da gaocebiT Se- siaSi Tu qalaqis moedanze imyofebo-
hyurebdnen markizas, bolos ratom- da, pepita binis saqmes agvarebda. mzi-
Rac dafrTxnen da gaifantnen. erTi davebs miTiTebebi misca sad da rogor
lama (es grZelkisera, saocrad aler- daedgaT didroni, Tavsaxuriani wnuli
siani da sakmaod mZime bewvis qurqSi kalaTebi. mere sagzao sakurTxeveli,
gamowyobili bewvTvaleba qalbatoni), mayali da dona-klaras suraTi amoaRe-
pakapukiT Camodioda Sadrevanis bina. am saqmes rom morCa, qvemoT samza-
kibeze da markizas uaxlovdeboda. igi reuloSi Cavida da mzareuls dawvri-
zed miadga mas da gluvi, orad gapo- lebiT auxsna Tu ra gansakuTrebulo-
bili cxviri xelis mosaTaTuneblad biT unda moemzadebina fafa, _ marki-
SesTa-vaza. lama, saerTod, ucxo pir- zas ZiriTadi sakvebi. Semdeg kvlav
Ta mimarT cnobismoyvarea da zogjer zeviT dabrunda da gadaswyvita marki-
Tavsac ki ikatunebs TiTqos erTi imaT- zas mosvlamde winamZRolisaTvis ba-
gani iyos, mosaubreTa wreSi xom Tavs raTi miewera. aTrTolebuli tuCebiT
ise hyofs, TiTqos uxalisod, Tumc ki kalammomarjvebuli igi didxans ijda
saqmiani kiloTi, saubarSi Careva sur- garindebuli da gonebis TvaliT
so. male markizas lamas sxva dobi- sWvretda deda-maria del piralis mwi-
lebic gars Semoexvivnen TiTqos im Tur, priala saxes, mis saocrad moel-
ganzraxviT, rom SeetyoT, Tu ratom vare Sav Tvalebs. wamiT TiTqos xmac ki
utyapunebda xelisgulebs, erTmaneTs Semoesma: ai, trapezis damTavrebis Sem-
da, saerTod, gaegoT ra Rirda misi deg (obolTa TavSesafris gogoebi am
warmosaxvis erTi iardi. dros Tvalebdaxrili da mkerdze xe-
dona-mariam jer kidev gamomgzavre- lebdakrefilni isxdnen). igi ganvlili
bamde Tadarigi daiWira da daibara, dRis saqmianobis angariSs abarebs;
rom espaneTidan Camotanili yvela ba- anda, ai, sanTlebis Suqze, avadmyofTa
raTi sagangebo Sikrikis xeliT dauy- sawolebs Soris dgas da xmamaRla acx-
ovnebliv misTvis moerTmiaT, vinaid- adebs Temas, ris Sesaxebac unda if-
an aqeTobisas gzaSi ar Cqarobda, lim- iqron Zilis win. magram pepitas yve-
saguramo 1(12). 2016 w.

idan Camosvlas didi dro moandoma. laze naTlad mainc is saubrebi axsen-
amitomac axla, roca qalaqis moedan- deboda, rodesac winamZRoli (sul-
ze isvenebda, erTma biWma, mis mamulSi swrafobis gamo pepitas daqalebas rom
mojamagired rom msaxurobda, moirbi- aRar ucdida), uxsnida Tu ra movale-
na da pergamentSi gaxveuli didroni obani ekisreboda mas. epitas igi ro-
paketi gadasca. markizam dinjad, auC- gorc Tanatols ise esaubreboda, ri-
qareblad gaxsna da jer Tavisi siZis Tac bunebiT gonier da gamWriax gog-
xumrobanarevi monaweri Caavaliera da os Wkua-gonebas da suls uforiaqebda,
mere qaliSvilis baraTis kiTxvas am mxriv deda-maria del pilars cota

142
ar iyos zedmeti mosdioda. warmod- Tan davrCe. SeiZleba amas arc unda
genebi adamianTa grZnobaTa samyaroze geubnebodeT, magram gulboroti
da qcevis wesebze man bevrad ufro moaxleebi wamdauwum mketaven rome-
adre gauRviva pepitas, vidre es bavS- lime oTaxSi da aTas rames iparaven.
vis asaks Seefereboda. Tavisi pirovnu- Cemma qalbatonma ki SeiZleba eWvi
143
li brwyinvale Tvisebebis gamo pepitas Cemze moitanos, magram vimedovneb ase
winaSe igi iseve windauxedavad moiqca, ar ifiqrebs. aseve imedi maqvs, kargad
rogorc iupiteri selemas mimarT. pep- brZandebiT da saavadmyofosTan, an
itas aSinebda sakuTari arasrulfas- sxva rameebTan dakavSirebiT proble-
ovnebis Segneba. SiSis damalvas yovel- mebi ar gagaCniaT. marTalia, Tqven ve-
nairad cdilobda da cremlebad Rara gxedavT, magram dRedaRam mainc
iRvreboda. maSin abatisam discipli- sul Tqvenze vfiqrob da Tqveni dari-
naruli sasjeli daado da xangrZlivi gebebic arasodes maviwydeba, Cemo
martoobisaTvis ganawesa, romlis qristesmiero dedao. me minda mxolod
drosac igi Tavis grZnobebs ebrZoda. is vakeTo, rac Tqven gsurT, magram Tu
mas ar surda daejerebina, rom igi mi- es SesaZlebelia, neba momeciT ramden-
tovebulia. da axla, am ucxo sastum- ime dRiT monasterSi davbrunde, xolo
roSi, misTvis uCveulo mTebis garemo- Tues SeuZlebelia _ ara uSavs ra,
Si sadac simaRle Tavbrus axvevda, su- aucilebeli sulac ar aris. aq saSinel
liTa da guliT swadda siaxlove gane- martoobas ganvicdi _ veravis davla-
cada imasTan, vinc erTaderTi namd- parakebivar, zogjer ar vici ra vi-
vili adamiani iyo mis cxovrebaSi. fiqro _ iqneb sulac gadagaviwydiT?
werili abdaubdad Sedgenili Tu vinicobaa ramdenime Tavisufal
gamouvida, Tanac melniT dalaqavebu- wuTs gamonaxavT da oriod sityvas mo-
li. igi qvemoT sarTulze Cavida, raTa mwerT, baraTs Tvalis CiniviT gavu-
axlad motanili naxSiri Seemowmebina frTxildebi. Tumca ki, vici, rom mou-
da fafisTvisac gemo gaesinja. cleli brZandebiT...~ dona-mariam
amasobaSi markizac dabrunda da kiTxva aRar gaagrZela. werili kvlav
oTaxSi magidasTan Camojda. `meti dakeca da kvlav Tavis adgilas dasdo.
aRarafris gakeTeba SemiZlia, rac wamiT SeSurda kidec, _ netavi masac

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


aris, aris~, _ wynarad Cailaparaka man. SesZleboda iseTive ZaliT emarTa moy-
mere kiserze Camokidebuli crumorw- vasis suli, rogorc es SesZlo wina-
muneobis avgarozebi moixsna da minav- mZRolma qalma, magram yvelaze metad
lebul mayalSi ukra Tavi. iseTi Seg- inatra siyvarulis uangaro suli dae-
rZneba hqonda, rom Tavisi gauTavebe- brunebina, ukuegdo amaoebis grZnoba
li locvebiTa da vedrebiT mamaze- da ampartavnobis mZime xundebi moe-
cieri ganarisxa da aimxedra, amitom, Sorebina _ mTeli cxovrebis manZilze
cota ar iyos, mikibul-mokibulad daatarebda.aforiaqebuli grZnobebis
laparakobda. `bolosdabolos yve- dasawynareblad locvani aiRo da
laferi sxvis xelSia. erTi bewo pre- Seecada yuradReba Sinaarsze gaemax-
tenziac aRar gamaCnia araferze, rac vilebina, magram oriode wuTis Semdeg
iqneba _ iqneba! didxans ijda xelis- uceb igrZno, _ imisaTvis, rom SeZle-
gulebSi TavCarguli da cdilobda boda, SeZlebisdagvarad Caswvdomoda
araferze efiqra. moulodnelad, pep- saidumloebas Tu ra ayalibebda ga-
itas mier datovebul werils mohkra moTqmis Tundac aseT niWs, saWiro iyo
Tvali, Tavisdauneburad gadaSala igi werilis Tavidan bolomde xelaxla
da kiTxvas Seudga. naxevarze meti eqne- gadakiTxva.
boda wakiTxuli, roca misi yuradReba oTaxSi pepita Semovida da vaxSami
Semdegma sityvebma miipyro: `magram es Semoitana, ukan moaxle mosdevda. mag-
ra saxsenebelia, Tuki Tqven winande- idasan mjdomi dona-maria wigns ze-
burad giyvarvarT da gsurT, rom mas- modan ise adevnebda Tvals, TiTqos
zecidan movlenili stumari yofil- debTo naxSirs. Caval, vetyvi barem ax-
iyo. pepita uxmaurod fusfusebda, su- lave mogvitanos. _ man uCumrad gaa-
fra gaawyo da TanaSemwes dabali xmiT para mzera dedaberisken da SeniSna,
144 raRac gankarguleba misca. rom igi kvlavindeburad daJinebiT
_ vaxSami mzad gaxlavT, qalba- misCereboda mas Tavisi didroni sevdi-
tono, _ Tqva man bolos. ani da cnobismoyvareobiT savse
_ gana Sen CemTan erTad ar ivaxS- TvalebiT. epita xvdeboda, rom es sak-
axali Targmanebi

meb? iTxi sulac ar iyo sakamaTo, magram am


limaSi, rogorc wesi, pepita qalba- axirebulma dedaberma ise axlos mii-
tonTan erTad ujda xolme sufras. tana gulTan es ambavi, rom saWirod
_ vifiqre, daRlili iqnebodiT da miiCnia damatebiT kidev raRaca eTqva.
uTqvenod vivaxSme dabla, samzareu- _ ara, werili ar gamomivida. es kar-
loSi. gi werili ar aris.
_ CemTan puroba ar unda, _ gai- gakvirvebisgan dona-mariam piri
fiqra markizam. _ icis, rogorica var daaRo.
da uarmyo. _ ras ambob, Zvirfaso? Cemis azriT,
_ manam vaxSmobT, raime wigni xom ar mSvenieri werili gamogividaT. dam-
wamekiTxa xmamaRla? ijere, aseT rameebSi me ar vcdebi. ara,
_ ara, Tu ginda, SegiZlia dawve. mainc ratom ar mogwons?
_ gmadlobT, qalbatono. Sesaferisi pasuxis ZiebaSi, romel-
_ dona-maria wamodga da magidas sac usiamovno saubrisTvis bolo unda
miuaxlovda, skamis zurgs daeyrdno da moeRo, pepita moiRuSa.
enis borZikiT warmosTqva. _ igi sakmaod... sakmaod gabedulad
_ Cemo Zvirfaso bavSvo, xval dil- ar aris dawerili, _ Tqva man da amis
iT limaSi werils vagzavni, Tu Senc Semdeg krinti aRar amouRia. baraTi-
gasagzavni gaqvs baraTi, SegiZlia am anad igi Tavis oTaxSi gavida da male
SemTxveviT isargeblo. iqidan moisma, Tu rogor aqcia nakuwe-
_ ara, gasagzavni araferi maqvs, _ bad werili. mere loginSi Cawva da wyv-
miugo pepitam da maSinve dasZina: _ diads miaSterda. xangrZlivi saubris
naxSiris amosatanad qvemoT unda Cav- Semdeg Tavs uxerxulad grZnobda.
ide. gancvifrebuli dona-maria Tavis vax-
_ magram Cemo Zvirfaso, Sen xom Sams miujda.
ukve miswere werili deda maria del TviTon mas xasiaTis simtkice arc
pilars, xom asea? cxovrebaSi da arc siyvarulSi ara-
pepita yasidad mayalTan fusfuseb- sodes gamouCenia. igi ijda da gonebis
da. TvaliT gulis siRrmeSi ixedeboda.
_ ara, werilis gagzavna gadavi- axsendeboda amuletebi da krialosne-
fiqre, _ miugo man da am pasuxis Sem- bi, memTvraleoba... qaliSvili. gaixse-
deg Camovardnili dumilis dros na Tavisi xangrZlivi urTierToba mas-
grZnobda ra gancvifrebuli saxiT Se- Tan, romelic, rogorc gairkva, sxva
hyurebda mas markiza, _ aRar vapireb. araferi iyo, Tu ara didi xnis win mivi-
saguramo 1(12). 2016 w.

_ daasrula man bolos. wyebuli SelaparakebaTa, aCemebuli


_ darwmunebuli var, pepita, rom azri misi upativmcemlobisa, gaumar-
Sengan miwerili baraTis miReba Zalze Tlebeli sayvedurebis, ugulebely-
esiamovneba. namdvilad gaabedniereb, ofis da SewynareblobaTa namsxvrevTa
eWvic ar mepareba. grova (im dResac, etyoba, mTlad Wku-
pepitas almurma gadahkra. man xmama- aze ver iyo, _ gaaxsenda rogor ur-
Rla warmoTqva. tyamda muSts magidas).
_ sastumros patroni Segvpirda _ magram es sulac Cemi brali ar
saRamosTvis kidev damatebiT dagimza- aris, _ SesZaxa man. _ gana Cemi bralia,

144
rom aseTi var? garemoebaa damnaSave.
ase aRmzardes. morCa, xvalidan axal nawili mesame
cxovrebas viwyeb. cota macale da Sen
TviTon naxav, o, Svilo Cemo. estebani 145
man magida miasufT-moasufTava da
werilis dasawerad moemzada da da- erT diliT wm. maria rosa dela ro-
wera, rogorc TviTon uwoda, - pirve- sas monastris karibWesTan migdebuli
li werili, _ okrobokro xeliT da kalaTa ipovnes, romelSic axladda-
savse SecdomebiT, pirvelad gamovle- badebuli tyupi Zmebi aRmoCndnen. sax-
nili simtkicis gavleniT. sircxviliT elebi umalve gamounaxes, jer kidev
gaixsena bolo dros miwerili werili, ZiZas mosvlamde, Tumca, adamianTa um-
sadac igi sawyaloblad exveweboda ravlesobisagan gansxvavebiT, saxeli
qaliSvils, _ miTxari ramdenad Zli- maT TiTqmis arc arasodes dasWirvebi-
er giyvarvaro da sul cota aTasjer aT: _ erTmaneTisagan mainc veravin
mainc netarebiT imeorebda im oriode, ansxvavebda. verc mSoblebis vinaoba
_ Tanac orWofulad gamoxatul daadgines, magram roca odnav wamoiC-
saalerso sityvas, qaliSvilma rom gam- itnen da xasiaTis pirdapiroba, sity-
oimeta. marTalia, es adgili dona mar- vaZunwoba da miukarebloba gamoav-
iam axla ver gaixsena, magram, samagi- lines, _ limis Worikanebam isini WeS-
erod, TviTon gabeda daewera sxva, marit kastilielebad monaTles da
ufro gulwrfeli da didsulovani si- aTasgvari binZuri varaudebiT mrava-
tyvebi. amJamad am baraTs ukve aRaravin li keTilSobiluri ojaxis codva
miiCnevs okrobokrod dawerils. es daides. qalaqSi mxolod erTi adamiani
aRmoCnda, vinc maTi bedi gulTan ax-
gaxlavT cnobili VI werili, romleb-
los miitana da mfarvel angelozad
sac enciklopedistebma dona-mariase-
moevlina. es monastris abatisa gaxl-
buli `pirveli werili korinTelTa
daT. deda maria del pilars saerTod
mimarT~-ad monaTles im ukvdavi mux-
sZulda mamakacebi, magram manuelisa
lis gamo siyvaruls rom Seexeba: `aTi-
da estebanis mimarT ratomRac siy-
aTasobiT adamianTa Soris, romelTac
varuliT ganimsWvala. arc Tu iSviaT-

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


Cven wuTisoflis gzaze vxvdebiT, o,
ad saRamos pirze biWebs Tavis kabinet-
Svilo Cemo...~ da ase Semdeg. Si SeuZRveboda, samzareulodan tk-
ukve Tendeboda, weras rom morCa. bileuls moataninebda, ferxTiT mois-
aivanze gamavali kari gamoaRo, gareT vamda da sidi, an iuda makabis sagmiro
gavida da andebis Tavze mocimcime var- ambebs uyveboda. zogjer ki arlekinis
skvlavTa gunds axeda. Tavsgadamxdar ocdaTeqvsmet uiRblo
mTeli Ramis ganmavlobaSi (magram, SemTxvevazec usaubreboda. mas Tanda-
albaT, cota vinme ismenda), ca wkri- Tan Seuyvarda tyupebi da xSirad
alebda am TanavarskvlavTa hangebiT. gamouWeria sakuTari Tavi imaSi, Tu
igi motrialda, sanTeli meore oTax- rogori yuradRebiT Cascqeroda Sav
Si Seitana, mZinare pepitas daxeda da daRvremil TvalebSi, rom iqneb
odnav nestiani Tmis kululi saxidan winaswar ganeWvrita xasiaTis is Tvise-
moacila. bebi, rac maTi dakacebis droisaTvis
_ axla ki neba damrTe vicocxlo, _ SeiZleba gamovleniliyo: _ yovelive
waiCurCula man, _ axla neba momeci sisaZagle, usulguloba TviT abatisas
Tavidan daviwyo yvelaferi. garSemo rom arsebobda da cxovrebas
oriode dRis Semdeg isini limis autanels xdida. tyupebi monastris
gzas daadgnen da roca wm. ludoviko kedlebSi izrdebodnen imden xans, san-
mefis xids gadadiodnen, CvenTvis cno- am maTi asaki ar gadascda im zRvars,
bili ambavi SeemTxvaT. roca iq yofna monastruli cxovrebi-
saTvis Sewiruli debisaTvis sulis
amaforiaqebeli ar Seiqmna. mis Semdeg daZabul viTarebaSi), saWirod miiC-
Zmebi qalaqis sxvadasxva eklesia-mo- nevdnen erTmaneTs uCumrad gamola-
nastrebis xSiri stumrebi gaxdnen: parakebodnen.
zogan mwvane Robeebs uvlidnen da qalaq limis arqiepiskoposi filo-
146 kreWdnen. zogan jvarcmis gamosaxule- logobas iCemebda da sxvadasxva dial-
bebs swmendnen da saTanadod apri- eqtebis codniT Tavi mohqonda. erTx-
alebdnen. weliwadSi erTxel ki yvela el saintereso tabulac ki Seadgina,
eklesias Camouvlidnen da nestiani romlis saSualebiTac Seecada daedg-
axali Targmanebi

CvriT kedlebsa da Wers mtvers aclid- ina kanonzomiereba, Tu ra cvlilebas


nen. qalaqSi yvela kargad scnobda maT. ganicdis xmovani an Tanxmovani laTi-
sakmarisi iyo quCaSi mRvdeli gamoCe- nuridan espanurSi gadasvlis dros,
niliyo momakvdavis saziareblad rom xolo espanuridan ki _ indiel espan-
miiCqaroda, ukan usaTuod manieli an urSi. igi guldasmiT agrovebda da in-
estebani misdevda sacecxluris qneva- axavda kuriozuli xasiaTis cnobebsa
qneviT. magram asakis momatebasTan er- da SeniSvnebs, raTa, bolosdabolos,
Tad sul ufro nakleb interess iCend- sibereSi Tavis mamulSi, segivias max-
nen eklesiuri cxovrebisadmi. male loblad, dabrundeboda, maTze muSao-
gadamwerlis xelobas daeuflnen _ biT Tavi Seeqcia. amitomac, roca yuri
axladaRmoCenil kontinentze sabeWdi mohkra: _ tyupebs rame Tavisi saku-
dazgebis nakleboba iyo da tyupebmac Tari saidumlo ena aqvTo, ramdenime
Tavisi xelobiT cxovrebis karg sax- cal batisfrTis kalams wveri waumaxa
sars miagnes. TeatrisaTvis komedieb- da biWebis mosayvanad kaci gagzavna.
is aslebis gadaReba, vaWarTa wris- sanam isini idgnen, arqiepiskoposi ama-
aTvis reklamebis da arzebis Sedgena- od cdilobda tyupebisgan rogorme
gamravleba mSvenier Semosavals iZle- gaego, _ Tavis enaze rogor gamoxata-
oda. magram yvelaze xSirad qormaist- vdnen `puri~ an `yvavili~, rogor ga-
erebTan TanamSromlobdnen da maT mo- nasxvavebdnen erTmaneTisgan `vxedav~
ralesis da vitorias monetebis aslebs da `vxedavdi~. biWebi ver xvdebodnen
umzadebdnen. ratom aRizianebdaT maT aseTi SekiTx-
imis gamo, rom Zmebi sakuTar ojaxs vebi da guli lamis iyo dawurvaze
moklebuli iyvnen, imis gamo, rom tyu- hqondaT. arqiepiskoposis yovel kiTx-
pebi gaxldnen da kidev imis gamo, rom vas xangrZlivi da damTrgunveli du-
qalTa garemocvaSi aRizardnen, met- mili mosdevda. bolos, erTi maTgani
wilad sdumdnen da sityvaZunwobdnen. gaurkvevel rames wailuRluRebda.
TavianT saocar msgavsebas rogorc erTi xanoba RvTismsaxurs egona, tyu-
ram samarcxvinos ise aRiqvamdnen. maT pebi misi maRali rangis da apartamen-
xom iseT garemocvaSi uxdebodaT cx- tebis fufunebis winaSe keTilSobile-
ovreba, sadac maTi msgavseba gauTave- bas iCeneno, magram CixSi momwyvdeuli
beli SeniSvnebisa da qilikobis sagani bolos darwmunda, rom maT qcevas sxva
gamxdariyo. ufro Rrma fesvebi gaaCnda da guldam-
TviTon amaSi saTakilos verafers Zimebuli daemSvidoba.
xedavdnen da sxvaTa agdebul laparaks sinamdvileSi es iyo ena maTi sruly-
saguramo 2 (13). 2016 w.

moTminebiT da aRSfoTebis gareSe ofili identurobisa. igiveobis Tavi-


itandnen. mas Semdeg rac laparaki is- seburi simbolo. da swored iseve, ro-
wavles, erTmaneTTan urTierTobis gorc sityva `morCileba~ adeqvaturad
mizniT sakuTari saidumlo ena moi- ver gamoxatavda im sulier gardatex-
gones, romelzedac aSkarad ver ityo- as, rac markiza de montemaiers daeu-
di, rom espanuri enis leqsikaze, an sin- fla im RamiT qalaq kluqsambuqis sas-
taqsze yofiliyo damyarebuli. am tumroSi, _ aseve sityva `siyvaruli~
enaze mxolod maSin laparakobdnen, savsebiT uZluria gadmosces tyupeb-
roca sxvebis TandaswrebiT (garkveul is eniT gamouTqmeli, TiTqmis simo-

146
rcxvis doneze gancdili igiveobis nen da TeatrisaTvis kvlav ganagrZes
grZnoba. marTlac, ra aris netav `sisx- rolebis gadawera. erTxel menejerma
liT naTesaoba~ roca azris misaxve- winaswar ganWvrita, rom im saRamos may-
drad sakmarisia oriode sityva miugo urebeli sanaxevrodac ver Seavsebda
da isic sul umniSvnelo rameze, vTq- darbazs da biWebs speqtaklze ufasod
147
vaT _ Wama-smaze, tansacmelze, muSa- daswrebis ufleba misca.
obaze; roca ucnaurad, Seni survilis Zmebs nanaxi ar moewonaT. Cveu-
gareSe saxeSi erTmaneTs SehyurebT; lebrivi sityva-pasuxic ki dumilis
roca Cumad, usityvod TanxmdebodiT Rirsebis Selaxvad aRiqves, xolo
_ xalxis Tvalwin quCaSi erTdrou- yoveli miniSneba patiosnebaze, repu-
lad ar gamoCndeT da erTi da imave taciasa da trfobis mbugav cecxlze,
davalebis dros sxvadasxva gziT iar- yvela metafora frinvelze, aqilevsa
oT? da, miuxedavad amisa, imavdrou- Tu ganZeulobaze _ momqancveli da
lad iqve gverdiT, arsebobda uZleve- mosabezrebeli. rac Seexeba uSualod
li Zala, romelic iseve bunebrivad piesis literaturul mxares, mis mima-
warmoSobda saswaulebs, rogorc da- rT maT iseTive bundovani alRo gamo-
muxtuli haeri elvas. TviT Zmebs es avlines, rogorsac zogjer ZaRlis
SeiZleba gaazrebuli arc hqondaT, ra- Tvalebi avlenen xolme. magram bolom-
dgan telepatia maTi arsebobis ganuy- de mainc keTilsindisierad isxdnen da
ofel nawils Seadgenda. amitom, roca gulmodgined aTvalierebdnen gabrwy-
erTi Zma Sin brundeboda, meore mis inebul sandlebs, publikis mdidrul
moaxloebas ramdenime kvartaliT tansacmels. perikola antraqtebs
adre grZnobda. Soris kulisebSi gadioda, ToTxme-
erT dRes Zmebma erTmaneTisgan tiode qvedatans gadaicmevda da mere
damoukideblad aRmoaCines, rom gada- avanscenaze iwyebda. estebans gaaxsen-
mwerloba mobezrebodaT. maSin isini da, rom Sin raRac samuSao hqonda
zRvis sanapirosaken daeSvnen da nav- dasamTavrebeli da Sin adre wavida.
sadgurSi xomaldis mtvirTavebad dai- manueli ki darCa: mowiTalo feris ma-
wyes muSaoba. isini indielebis gverd- Ralyelianma windebma da fexsac-
gverdiT muSaobas ar Takilobdnen. melebma udavod STabeWdileba moaxdi-

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


erTi xanoba provinciidan provincia- na masze.
Si datvirTul fornebs daagrialebd- Zmebi adrec araerTxel swvevian
nen; sezonurad krefdnen xilis mo- Teatrs. aslebis gadaRebasTan dakav-
savals; mdinareebze meborneobasac SirebiT da Senobis ukana kibeebiT asv-
eweodnen da mTeli am xnis ganmavloba- lisas scenazedac moxvedrilan. erTx-
Si metwilad dumdnen aseTi mZime Sro- el iq kulisebSi gacveTil korsetian
mis Sedegad pirquSi gamometyveleba gogos waawydnen. igi sarkis win Camomj-
vaJkacuri ieriT SeecvalaT da gareg- dariyo da windebs ikemsavda, gverdiT
nulad erTgvarad boSebs daemsgavsnen: ki, reJisori edga da teqsts xmamaRla
Tmas iSviaTad ikreWdnen da amitom ukiTxavda ukeT damaxsovrebis mizniT.
Sublze Camoyril gruza Tmebs qve- qalma wamiT Tvalebi daubriala da su-
modan TiTqosda moulodnelobiT lis amaforiaqebeli mzera esrola. ma-
Secbunebuli da undoT momzirali gram roca dainaxa, rom saqme tyupebT-
Tvalebi mouCandaT. maT garSemo xalx- an hqonda, gamxiarulda, Zmebi maSinve
ic xom undo, ucxo da mtrulad iyo oTaxSi SeaTria da erTmaneTs gverd-
ganwyobili, ra Tqma unda, sakuTari igverd mousva. gakvirvebiT, mxiaruli
Zmis garda. cnobismoyvareobiT da sakmao dau-
maram, bolosdabolos, maT ganuy- rideblobiT aTvalierebda maTi saxis
ofel erTianobasac gauCnda bzari da yovel kvadratul gojs. bolos, este-
es bzari qalma warmoSva. bans mxarze xeli daado da mxiarulad
sabolood isini qalaqSi dabrund- SesZaxa: `Sen umcrosi xar~. es ambavi
ramdenime wlis winaT moxda da mas Sem- domeli, _ mainc ver iqna da ver Caex-
deg Zmebs aRarc gaxsenebiaT. So siyvarulis vnebaTaRelva. idga ase
am droidan moyolebuli, manuelis sibneleSi xes miyrdnobili saaTobiT,
yvela davaleba, TiTqos gangeb, mudam ikvnetda TiTebs da yurs ugdebda gu-
148 Teatris win gavlas iTxovda. gvian lis xmamaRal Zgeras.
Ramemde Teatris sagrimioros fan- estebans ki Tavisi cxovrebis niri
jris qveS xeebis CrdilSi trialebda. savsebiT akmayofilebda. mis warmod-
es ar iyo pirveli SemTxveva, rom man- genebSi axali gancdebisaTvis adgili
axali Targmanebi

ueli qalis gamo moxibluliyo (Zmebs aRar arsebobda. imitom ki ara, rom
araiSviaTad hyoliaT qali, magram es Tavis Zmaze ufro patara guli hqonda,
ise, sxvaTa Soris, gansakuTrebiT ara, ubralod imitom, rom misi guli
navsadgurSi gareubanSi cxovrebisas). SedarebiT uxeSi qsovilisgan iyo mo-
magram amjerad pirveli SemTxveva iyo, qsovili. sul axlaxan ki erTi martivi
roca misi nebisyofa, guli da goneba WeSmariteba aRmoaCina (rasac, albaT,
qalma daimona. man dahkarga martivi verc veravin uaryofs), rom yvelaze
bunebis adamianisaTvis damaxasiaTebe- ufro srulyofili siyvarulis dro-
li Tviseba _ siyvarulis da siamovneb- sac ki Turme, erT-erT mxares Sedare-
is erTmaneTisgan garCevis unari: sia- biT naklebi gulwrfelobiT uyvars,
movneba aRar sCanda iseTi ubralo ram, vidre meores. xom SeiZleba Segxvdes
rogorc sma-Wamaa, _ is garTulebuli ori erTnairad lamazi, ori erTnair-
aRmoCnda siyvarulis grZnobiT. iwye- ad keTili. ori erTnairad niWieri, ma-
boda sakuTari `me~ dakargvis xana, gram SeuZlebelia arsebobdes ori ise-
roca yvelaferi ukugdebulia, garda Ti adamiani, romelTac erTnairi
siyvarulis garSemo dramatuli ZaliT eyvarebaT erTimeore.
fiqrebisa. manuelis sulSi perikolas amgvar fiqrebSi wasuli estebani
mier aRZruli siyvarulis cieb-cxele- xSirad ijda naxevradCamoRvenTil
ba, albaT, gaaocebda da, SeiZleba, aRe- sanTlis win oTaxSi TiTebis kvnetiT
SfoTebina kidec aqtrisa, es ambavi rom da cdilobda garkveuliyo, Tu ram
gaego: manueli Seyvarebuli aRmoCnda Secvala manueli da ratom gaqra yo-
ara literaturuli Zeglebis gavlen- velgvari azri maTi cxovrebidan.
iT: _ safrangeTis erT-erTi gonebam- erTxel, saRamo xans, viRac patara
axvili mwerali, ra Tqma unda, manuels biWma manueli quCaSi SeaCera da dana-
sulac ar gulisxmobda, roca ormoc- barebi gadasca: perikolas dauyov-
daaTiode wliT adre SeniSnavda, rom nebliv surs Seni naxvao. manueli maS-
mravals arc eqneboda warmodgena Tu inve gzidan Semotrialda da Teat-
ra aris siyvaruli, amis Sesaxeb yur- risken gaswia. welgamarTuli, pirquSi
mokruli rom ar iyoso. manuels ki co- saxiT da auRelvebeli ieriT Sevida
ta hqonda wakiTxuli, TeatrSic ki man- msaxiobi qalis oTaxSi da molodiniT
amde erTxel yofila (sadac yvelaze gairinda. kamilas surda, rom manuels
metad aris gamefebuli legenda, rom daxmareba gaewia da gadaswyvita winas-
siyvaruli _ es aris qalisadmi erTgu- war cotaTi guli moego. magram wami-
li msaxureba). peruanul simRerebSi Tac ar Seuwyvetia mis win magidaze
saguramo 2 (13). 2016 w.

ki, romlebic mosmenili eqneboda tav- mdebar qera parikis varcxna.


ernebSi, piriqiT, espanurisgan gansx- _ Sen, Turme, adamianebs werilebs
vavebiT, qalis romantikuli kulti uwer, ara? modi mec damiwre, Tu Sei-
Zalze sustad iyo areklili. Tumca Zleba, aqeT modeqi, ai, ase.
wamdauwum igi Tavis Tavs arwmunebda, manuelma ori nabiji win gadadga.
rom, vinaidan perikola lamazia, mdi- _ arc erT Tqvengans erTxelac ar
dari, saocrad gonebamaxvili da rac ginaxivarT. es raRacnairad espanur
mTavaria _ mefisnacvlis sayvareli saqciels ar hgavs. _ igi Tavazianobas
da swored amis gamo misTvis miuwv- gulisxmobda. _ marTla, Sen romeli

148
xar, manueli Tu estebani? panelisTvisac ki metismeti sificxiT
_ manueli. wamoiZaxa:
_ Tumca amas ra mniSvneloba aqvs? _ qalwuli mariamis da limas wm.
oriveni ucxvirpironi yofilxarT. rosas sxeuls vficav, rom yvelafers,
Cems sanaxavad erTxelac ar mosulx- rac werils Seexeba, saidumlod dar-
149
arT. vzivar aq dilidan saRamomde, vi- Ceba.
zuTxav raRac sulelur leqsebs da _ TviT estebanisaTvisac ki? _ Sea-
TiTqmis aravin mkiTxulobs, garda para perikolam.
wvrilmanebiT movaWreebisa, albaT _ TviT estebanisaTvisac ki.
msaxiobi qali rom var, ara? _ es ukve kargia. _ da perikolam
Sesavali sityva mTlad dalagebuli aniSna magidas misjdomoda, sadac ukve
ar gamovida, magram manuels igi eni- gamzadebuli sawer-kalami da fur-
TaRuweradi rTuli moeCvena. idga da clebi elaga. kopebSekruli, TeZoebis
Tavis gruza Tmebis Cerodan qals miS- rxeva-rxeviT oTaxSi bolTas scemda
tereboda da mis improvizacias xels da Tan karnaxobda. doinjSemortymu-
ar uSlida. li xSirad gamomwvevad isworebda
_ minda baraTi dagawerino. saidum- mxrebze wamosxmul Sals.
lo baraTi. magram vxedav, ar giyvar- `kamila perikola xelebs gikocniT
var. lamis aris gadavifiqro, _ Seni Tqven, Tqveno aRmatebulebav da garw-
ndoba ar SeiZleba, sadme Rvinis sard- munebT, rom _ ara, moica. sufTa fur-
afSi qveyanas mosdeb. es Seni gamoxed- celi aiRe da Tavidan daiwye, _ senio-
va ki, netav ras unda niSnavdes, man- ra miqaela vilagesi, msaxiobi-qali,
uel? bolosdabolos, miTxari, xar emTxveva Tqveni aRmatebulebis xels
Cemi megobari Tu ara? da gauwyebT, rom, aris ra igi msxverp-
_ diax, seniora. li Suriani da cbieri megobrebisa,
_ ici ra? umjobesia Tu estebans romelTac Tqveni keTili guli, T.a.-s
momiyvan. Sen `diax, seniorasac~ ki ver nebas rTavs itrialon Tqvens wreSi. _
ambob, rogorc namdvili megobari ity- aRar Seswevs Zala aitanos T. a.-s un-
oda. dobloba da eWvebi. T.a.-s mona-mor-
xangrZlivi dumili. cota xnis Sem- Cili yovelTvis afasebda da amJamadac

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


deg perikolam Tavis aswia. afasebs T.a.-s megobrobas da misTvis
_ rogor, jer kidev ar wasulxar, Se ara Tu saqmiT, fiqradac ar mosvlia
ucxvirpiro? mciredi wyena moeyenebina TqvenTvis T.
_ diax, seniora... SegiZliaT men- a.-v. magram axla aRar ZaluZs SeebrZo-
doT, Tqveni gulisTvis yvelafers ga- los yovelgvar Worebsa da ciliswame-
vakeTeb... SegiZliaT damijeroT. bas, romlebsac T. a. mzad aris da-
_ rom gTxovo erTi, ara, ori bara- ujeros. amitom seniora vilagesi _
Ti damiwere-meTqi, maZlev sityvas, rom msaxiobi qali, wodebuli perikolad,
aravisTan krints ar dasZrav imaze, Tu am baraTTan erTad, T. a.-v, ukan
Sig ra weria, anda, saerTod, rom daw- gibrunebT T.a.-s saCuqrebs, romelTa
ere? daviwyeba SeuZlebelia, magram, T.a.-v,
_ diax, seniora. Tqveni a.a.-is ndobis gareSe Tqveni
_ RvTis gulisaTvis, manuel, vinme msaxuri veraviTar siamovnebas ver mi-
ifiqrebs, rom xariviT gonebaClungi iRebs maTi flobiT~.
xar. icode, Senze Zalian nawyeni var. Tavis fiqrebSi garTuli kamila
Sen suleli sulac ara xar da sule- kidev ramdenime wuTs daborialobda
liviT ki agiCemebia: _ `diax, seniora~. oTaxSi. mere uceb ise, rom Tavis mdi-
icode, metad aRar gaimeoro, Torem vnisTvis ar ki Seuxedavs, ganagrZo.
estebans movayvanineb. moica, ra ge- _ aiRe axali furceli... `xom ar
marTeba, manuel, ra moxda. gagiJdi! amieridan arc ifiqro kidev
moulodnelad manuelma TviT es- erTi xari momiZRvna. swored es gaxda
mizezi saSineli omisa, gvfaravdes movedi, magram Zalze saWiroa... sxva
zeca, Cemo ulayo. paraskevs RamiT, dros... _ mere manuels miubrunda da
imave adgilas, imave dros (SeiZleba yurSi CasCurCula:
cota damagviandes), radganac mela _ dawere, rasac gikarnaxeb: `me, pe-
150 fxizladaa~, _ morCa. rikola, miCveuli ar var paemanze lo-
manueli wamodga. dins~. _ dawere ukve? morCi? axla ga-
_ daificeb, rom Secdoma ar mogsv- narZe: _ `Sen mxolod Colo xar da meti
lia? araferi. Senze ukeTesi matadorebic
axali Targmanebi

_ diax, davificeb. arseboben aq, limaSi. me ki naxevrad


_ ai, Seni gasamrjelo. kreoli var. Cemze ukeTesi msaxiobi-
manuelma fuli gamoarTva. qali qveynad ar aris. sxva dros Sen
_ drodadro damWirdebi. dasaweri aRar geqneba SemTxveva...~ _ weras xom
kidev meqneba. werilebs Cveulebriv aswreb? _ `kvlav malodino, Colo,
biZaCemi pio miwers xolme. amis Sesaxeb radgan TviT aqtrisac ki ar berdeba
ar minda Seityos. Rame mSvidobisa. RmerTi ise swrafad, rogorc xarebTan moWida-
gfaravdes. ve.
manuelma kibe Caiara da xeebis Crdi- estebanisaTvis, romelic Cabnele-
lSi karga didxans uazrod garindebu- buli kuTxidan iyureboda, kamilas
li idga. poza _ Zmas mxarze rom dayrdnoboda
da yurSi raRacebs CasCurCulebda, _
estebani gumaniT xvdeboda, rom udavo sabuTi iyo imisa, rom mis Tval-
Zmis erTaderTi safiqrali perikola win ibadeboda axali sulieri naTesao-
gamxdariyo. magram imas rogor ifiq- ba, romlis msgavss igi verasodes Seic-
rebda, rom drodadro xvdeboda ki- nobda. estebani TiTqos uceb dapat-
dec. momdevno ori Tvis ganmavlobaSi aravda, moikrunCxa, sivrceSi Caikarga
erTma patara biWma quCaSi ramdenjer- _ usaSvelod pawawkintela, usaSve-
me SeaCera da hkiTxa: _ manueli iyo Tu lod zedmeti, man erTxel kidev Seav-
estebani. roca Seityobda estebani lo Tvali `siyvarulis scenas~, _ im
yofila, maSinve dasZenda: manuels Te- samoTxes, saidanac is gandevnili aR-
atrSi ibarebeno. estebani varaudob- moCnda da kedlisken gadabrunda.
da, rom es aslebis gadaRebasTan iyo rogorc ki manueli weras morCa, ka-
dakavSirebuli. amitom sruliad mou- milam umal xelidan gamostaca baraTi.
lodneli aRmoCnda maT oTaxSi Ramis magidaze oqros moneta miugora da
stumris gamoCena. Savi maqmanebis SariSuriT, alisferi
SuaRames mitanebuli iqneboda. es- mZivebis elvarebiT da amaRelvebeli
tebani loginSi iwva da sabans zemodan CurCuliT oTaxidan gavida. manuelma
sanTels misCereboda, romlis Suqze sanTeli miunaTa da zRurblidanve Se-
Zma raRacas saqmianobda. karze viRacam motrialda. igi Camojda, win gadaix-
wynarad daakakuna. manuelma kari gamo- ara, idayvebiT muxlis Tavebs daeyrd-
aRo da oTaxSi sqeli vualiT moburu- no da xelisgulebi yurze SemoiWdo. is
li qali Semovida. igi aforiaqebuli aRmerTebda qals.
Canda da suls Zlivs iTqvamda. saxeze kvlavdakvlav ganuwyvetliv Cas-
saguramo 2 (13). 2016 w.

Camofarebuli Sarfi ukan gadaigdo da CurCulebda Tavis Tavs, rom aRmer-


sxapasxupiT Cailaparaka. Tebs kamilas da es CurCuli locva-
_ melani da qaRaldi swrafad. Sen saviT JRerda da saRi azrisaken gzas
manueli xar, ara? axlave werili unda uketavda.
Semidgino. wamiT mzera gverdze gaeq- man yvelaferi amoigdo gonebidan
ca da or mZvinvared anTebul Tvals da mxolod carieli TaviT ganagrZob-
waawyda, sawolis sasTumlidan rom Se- da Tayvaniscemis monotonur locvas.
moscqeroda. qalma waiburtyuna: magram, meore mxriv, mxolod am sicar-
_ ee... unda mapatio, vici, udrood ielis wyalobiT mixvda, Tu ras SeiZle-

150
ba ganicdides estebani. manuels isic iT TrToda. gangeb, xazgasmiT da viT-
ki moeCvena, rom oTaxis bneli kuTxi- omdac sasxvaTaSorisod Cailaparaka:
dan Semoesma: `manuel, wadi, gahyevi, _ morCa, am qals werilebs aRar da-
nuRar ayovneb. midi, beds ewie. am qvey- vuwer. wavides da sadac unda iq moZeb-
nad orivesaTvis samyofia adgili~. nos sxva maWankali, Tu Cems aryofnaSi
151
mere warmosaxva kidev ufro gaumZafr- TviTon an misi saxeliT vinmem momak-
da: gonebis Tvalwin estebanis saxeba iTxa, asec gadaeci. ecade kargad Seag-
daudga, misgan sadRac Sors rom mi- nebino Cemi danabarebi. amis Semdeg
hqroda da wamdauwum gaiZaxoda: `mSvi- araferi saerTo ar minda mqondes mas-
dobiT, mSvidobiT~. manueli SiSma Tan, _ Tqva man da fsalmunebis kiTx-
aitana. am SiSis Suqze naTlad dainaxa, vas Seudga xmamaRla. magram is iyo mi-
rom yovelgvari sxva saxis siyvaruli aRwia muxls: `a saqit ta Volante in die~-s,
mkrTali moCveneba iyo, xurvebiT gamo- Tvali mohkra, rom estebani wamomd-
wveuli xilva _ TviT maria del hi- gariyo da sanTls anTebda.
laris da perikolasadmi siyvarulis _ ra moxda? _ ikiTxa man.
CaTvliT. igi mxolod erT rames ver _ gareT gaval, cotas gaviseirneb.
mimxvdariyo: _ ratom iyo, rom este- _ daRvremiT miugo estebanma da
banis gancdebi arCevanis gakeTebis welze qamari SemoiWira. mere, mcire
aucileblobas iwvevda massa da peri- dumilis Semdeg, brazmoreulma mou-
kolas Soris. da maSin xelis erTi dak- lodnelad ifeTqa.
vriT am aucileblobas Seswira yvela- _ CemTvis ar unda geTqva... is, rac
feri, Tuki saerTod, adamians SeuZlia miTxari. me sulac ar madardebs mis
raimes msxverplad gaReba, garda imi- magier werilebs wer Tu ara. Cemi gu-
sa, rac winaswar icis, rom ar gamoadge- lisTvis nurafers Secvli. am ambavTan
ba. anda im SemTxvevisa, roca goniere- me araferi mesaqmeba.
bis idumali xma yurSi CasCurCulebs _ _ midi, daweqi, Se sulelo! RmerT-
msxverplis gaucemloba uxerxulobas mani, mTlad suleli yofilxar, este-
Seqmnis da Tavsatexs gagiCenso. simar- ban~. mainc ram gafiqrebina, rom Sens
Tle rom iTqvas, eWvianobis safuZveli gasagonad vambobdi amas. nuTu ar gje-
estebans sulac ar gaaCnda. eWvianoba ra, rom masTan yovelgvari urTierTo-

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


aq arafer SuaSi iyo, radgan adrinde- ba gavwyvite? ggonia, misi WuWyiani
li urTierTobis ganmavlobaSi eWvi- werilebis SedgeniT kvlavac fulis
anobis niadagze gaugebroba arasodes gakeTeba minda?
hqoniaT da arc maT erTgulebas gasCe- _ yvelafri naTelia. Seyvarebuli
nia bzari. ubralod, erT-erTi xmis xar. sulac ara xar valdebuli Cemi
guli ufro met daxvewil, amaRlebul gulisTvis rame Secvalo.
grZnobebs itevda, vidre meore Zmis _ Seyvarebulio? Sen sul gagiJe-
guli. manueli bolomde ver gaerkva bulxar, esteban, rogor SeiZleba rom
amaSi da bundovani azri gauCnda, _ miyvardes? gana ra Sansi maqvs, rom miy-
rogorc amas qvemoT vnaxavT, _ rom Zma vardes? Sansi rom mqondes, im wer-
tyuilubralod adanaSaulebs... magram ilebs damawerinebda? an ase daude-
imas ki kargad xvdeboda, rom estebani vrad momigdebda fuls? suleli xar
itanjeboda. sulierad aforiaqebul- esteban, da meti araferi.
ma gamosavals dauwyo Zebna, raTa Zma mas xangrZlivi dumili mohyva. este-
Tavis gverdiT SeenarCunebina, romel- bani aRar dawolila. Sua oTaxSi sanT-
ic sul ufro da ufro Sordeboda mas lis Suqze magidasTan Camojda da Zgi-
da maSin yovelgvari yoymanis gareSe, des xelisguliT tyapuni autexa.
nebisyofis moxmobiT perikola gul- _ wadi, daweqi, Se sulelo! _ da-
idan amoiglija. uyvira manuelma da sabanwamofare-
manuelma sanTeli Caaqro da dasa- bulma cal idayvze wamoiwia. igi Cveu-
Zineblad dawva. ratomRac mTeli tan- li, maTTvis saidumlo eniT daelapar-
aka Zmas da gulis axalma, ucxo tkivil- iq cxovrobda gamocdili dalaqi da
ma mis moCvenebiT gabrazebas namdvi- dastaqari. mixveul-moxveuli quCebiT
lobis ieri SesZina. _ me araferi mi- estebani maSinve gaiqca mis mosayvanad.
Wirs. sarkmlidan qalma gamoyo Tavi da moax-
152 _ ar davwvebi, gareT minda gaviaro, sena, rom misi qmari mxolod diliT
_ miugo estebanma da wamosasxams dabrundeboda. lodinis autaneli sa-
daswvda. aTebis ganmavlobaSi Zmebi erTmaneTs
_ ra dros seirnobaa! Ramis ori saa- arwmunebdnen, rom rogorc ki eqimi
axali Targmanebi

Tia da Tanac, xom xedav, wvims. aseT movidoda da fexs gausinjavda, _ yve-
amindSi saaTobiT ver iseirneb. yuri laferi kargad damTavrdeboda. igi
migde, esteban. geficebi yvelaferi usaTuod raRacas iRonebda da manue-
daviviwye. axla ukve aRar miyvars. li erT-or dReSi qalaqSi gaivlida, an,
...adre mxolod mcire xniT miyvarda. SeiZleba, erT dReSic ki. Tumca vin
am drois ganmavlobaSi estebani Ria icis, iqneb erTi dRec ar dasWirdes.
karebTan idga. gareT bneloda. ar- dalaqma meore dResve moakiTxa da
abunebrivi xmiT, rogorc es cxovreb- sxvadasxvagvari dasalevi wamali Tu
is yvelaze dramatul momentebSi gamo- malamo dauniSna. estebani ki daariga,
xvdeba xolme, Cailaparaka. yovel saaTSi erTxel muxlze civi
_ me Sen gzas giRobav. _ da wasasv- safeni daedo. dalaqi wavida, Zmebi ki
lelad motrialda. dasxdnen da daelodnen, rodis dauam-
manueli sawolidan wamoxta. TavSi deboda tkivili. magram sanam, erTmane-
saSinel Suils grZnobda. raRaca xma Tis pirispir isxdnen da mecnierebis
TiTqos CasZaxoda, rom estebani sam- saswauls elodebodnen, tkivili kidev
udamod emSvidobeba, rom igi samuda- ufro gauZlierda. Tanaxmad darigeb-
mod tovebs. _ RvTis gulisTvis, este- isa, estebani yovel saaTSi civ pirsa-
ban, RvTis gulisTvis, dabrundi. xocs adebda. man SeamCnia, rom yvelaze
estebani mobrunda da sawolSi Caw- autaneli procedura safenis gamocv-
va. am ambis Semdeg ramdenime kvira xma lis momenti iyo. bunebiT TavSekavebu-
ar amouRiaT. marTlac manuels meore li da amtani manueli axla Tavs veRar
dResve mieca SemTxveva Tavisi gada- ikavebda, yviroda da sawolSi mousven-
wyvetileba daedasturebina. roca pe- rad borgavda. ukve daRamda, estebani
rikolas mier gamogzavnili Sikriki ki kvlav auRelveblad eloda, Tvaleb-
movida, mkvaxed miuges, msaxiobisaTvis Si Cascqeroda da Tavis saqmes akeTeb-
gadaeca, rom manueli amieridan aRar da. cxra, aTi, TerTmeti. xolo roca
apirebda misTvis baraTebis Sedgenas. safenis gamocvlis dro axlovdeboda
(qalaqis kurantebi ki TiTqos jibrze
erT saRamos manuelma rkinis raRac ise musikalurad rekavda!), manueli
natexs fexi wamohkra da muxlisTavi emudareboda safens nuRar damadebo.
Rrmad gadaeyvlifa. igi cruobda da gaiZaxoda, tkivilma
arcerTi maTgani Tavis sicocxleSi gamiarao. magram estebani, visac tkivi-
avad ar gamxdara da axla manueli SeS- lisagan lamis TviTon gaskdomoda gu-
foTebiT adevnebda Tvals, Tu rogor li, tuCebs rkinis mavTuliviT daiwv-
saguramo 2 (13). 2016 w.

usivdeboda TandaTan muxli da rogor rilebda, sabans gadaixdida da raRaca


vrceldeboda tkivili talRiseburad gaSmagebiT axal safens afenda mtkivan
mTel sxeulSi. estebani gverdiT ejda, adgilas. manuelma TandaTan umata
TvalebSi Cascqeroda da cdilobda bodvas da safenis xSiri cvlis gavlen-
mimxvdariyo, Tu ras warmoadgenda iT azrebi, romelTa xmamaRla gamoTq-
Zlieri tkivili. bolos, SuaRamisas, mas saR gonebaze myofi ar ikadrebda,
manuels gaaxsenda, rom qalaqis erT _ mozRvavebuli ZaliT wydeboda ba-
ubanSi viRac dalaqis saxlis kedelze geTagan.
gamokidebuli firniSi iuwyeboda, rom bolos, Ramis or saaTze, roca auta-

152
neli tkivilebiT gaxelebulma borgva xom ar ajobebda perikolasaTvis dag-
daiwyo da goni dakarga, mere ki log- veZaxa? ramdenime wuTiT Semoiaros da
inidanac welamde gadmovarda da Tavi gnaxos... me vgulisxmob... erTi sityviT,
iataks daartya, _ Tavi veRar Seikava mindoda meTqva...
da ayvirda. _ perikola? Sen ra, kidev masze la-
153
_ RmerTma STanTqas Seni suli es- parakob? arafris gulisaTvis ar min-
teban, yvelaze yinulovan tbaSi, ro- da misi naxva, ara-meTqi.
melic ki jojoxeTSia da aTasi eSmaki magram estebani Tavisi naTqvamiT
marad gjijgnides. gesmis? RmerTma bolomde ver dakmayofilda, gulis
daswyevlos Seni suli-meTqi. siRrmidan kidev ramdenime fraza aR-
estebani kinaRam cudad Seiqna. co- moxda.
ta rom mosulierda, derefanSi gavida _ manuel, Sen xom kvlavindeburad
da gaognebisagan pirdaRebuli, Tval- ggonia... marTali miTxari, xom marTla
ebdaWyetili kars mieyrdno. oTaxidan ggonia, rom es me Cavdeqi Tqvens Soris?
ki kvlav moismoda: agram xom gaxsovs rogor geubnebodi:
_ ho, esteban, RmerTi uTuod dasw- _ me nu gamiwev angariSs-meTqi? gefi-
yevlis Sens mxecur suls, radgan Cem- cebi, gamexardeba Tu masTan waxval, an
sa da imas Soris Cadeqi, vinc wesiT me raRac amis msgavsi...
mekuTvnoda. gesmis? is Cemi iyo da ra _ Zveli ambebis gaxseneba raSi gWi-
ufleba gqonda... _ iwyeboda periko- rdeba esteban? RvTis saxels vficav,
las mSvenierebaTa dawvrilebiTi Ca- am qalze aRarasodes vifiqreb. is Cem-
moTvla. Tvis aRarafers niSnavs. rodis daivi-
iseTi gamoxdomebi yovel saaTSi wyeb yovelive amas, esteban? garwmuneb,
erTxel meordeboda. estebans garkve- rom saqmeebi isea, rogoric aris.
uli xani dasWirda, sanam gaiazrebda, icode, marTla gavbrazdebi, Tu am am-
rom am dros Zmas goneba hqonda dabu- bavze laparaks ar moeSvebi.
ruli. Tavzardamcemi wuTebis gada- _ am ambavs arc gavixsenebdi, Cemze
tanis Semdeg, raSic misma Rrma morw- guli rom ar mogsvloda, roca safens
muneobam Tavisi wvlili Seitana, _ igi gicvlidi. Sen gamibrazdi maSin da am
oTaxSi dabrunda da TavCaqindruli Temazec Sen wamoiwye laparaki...

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


Tavis movaleobas Seudga. _ mismine, esteban, roca fexi saSin-
Tendeboda, roca manuelma odnavi lad mawuxebs, Cems sityvebze pasuxs
Sveba igrZno. Tumca, romeli avadmyo- ver vageb, xom gaige?
fi ar ganicdis erTgvar Svebas gaTe- _ gamodis, rom mwyevli ara imis
nebis Jams. erT-erTi aseTi interval- gamo, rom Sensa da perikolas Soris
is dros manueli mSvidi xmiT alapar- Cavdeqi?
akda. _ gwyevlio? es ram gaTqmevina, es-
_ Zeo RvTisao! Tavs ukeT vgrZnob, teban? etyoba Wkuas kargav. raRacebi
esteban, es safeni etyoba marTlac geCveneba. albaT imitom, rom didi xnis
kargi yofila. ai, naxav Tu xvalve ar uZinari xar. es me Segikali xelSi da
wamovdge. Sen ki ramdeni xania Tvali ar Cems gamoa rom janmrTeloba Segerya.
mogixuWavs. amaze met usiamovnebas magram gpirdebi, male aRar Segawuxeb.
gpirdebi, aRar mogayeneb, esteban. aba, rogor SemeZlo dawyevla, roca
_ ra usiamovnebaze melaparakebi, Sens meti aravina myavs. safens roca
sulelo? madeb, xom xvdebi, Wkuas vkargav. mis
_ seriozulad nu miiReb roca Semdeg yuradRebas nuRa miaqcev. axla
safenis dadebis dros gewinaaRmdege- ki safenis gamocvlis droa. nu geSin-
bi xolme. ia, xmas ar amoviReb.
xangrZlivi dumili. bolos esteban- _ manuel, modi amjerad gamovtov-
ma Zlivs amoRerRa. oT, amiT araferi daSavdeba. ho, erTx-
_ mgonia... netav Sen rogor fiqrob. el mainc gamovtovoT.
_ saswrafod unda gamovkeTde, es- gaaxsenda, rom Tavis droze Zmebi wm.
teban. xom ici, male fexze unda davdge. maria dela rosas monasterSi izrde-
midi, damade. ara, moica, jer eg jvarc- bodnen da abatisas momxdari ambavi
ma momawode. axla ki, qristes sisxlsa Seatyobina. man zedmeti faci-fucis
154 da sxeuls geficebi, rom vinicoba Sens gareSe wynarad da uxmaurod moagvara
winaaRmdeg rame wamomcdeba, sinamd- yvelaferi, rac aseT SemTxvevaSia
vileSi sxva rames vgulisxmob. es au- saWiro. bolos, quCas Cauyva da meore
taneli tkivilebis gamoa, rom raRac quCis gadakveTaze estebans waawyda.
axali Targmanebi

sisuleleebs vroSav. RmerTi dami- igi idga da Tvals adevnebda moaxloe-


faravs da male movrCebi. amin. axla ki bul abatisas. biWis mzeraSi erTdrou-
safeni damade. ase, ukve mzada var. lad gamosWvioda siyvaruli, siTboc
_ mismine, manuel, araferi daSavd- da undoblobac. magram roca abatisa
eba Tu erTxel gamovtovebT. gaige, miuaxlovda, uceb gverdi Seaqcia da
SenTvis umjobesi iqneba, Tu zedmetad Tvali aarida.
ar SevaSfoTebT Sens Wrilobas. _ minda momeSvelo! Sin xom ar Se-
_ ara, male minda movrCe. eqimmac moxvidodi da Zmas ar inaxuleb? maS ar
xom gvirCia, _ safenebi mogixdebao. Semoxval, ar damexmarebi?
sityvas ar amoviReb, ai, naxav esteban. _ ara.
da yvelaferi Tavidan iwyeboda. _ rogor? ar ginda damexmaro?
meore Rames, mezoblad mcxovrebma xangrZlivi dumili. estebanis win
meZave qalma, Seuracxyofilma imdeni umweod mdgar abatisas gonebaSi uceb
uxamsi sityvebis mosmeniT, kedelze aRmocenda mravali wlis winaT momx-
braxuni autexa, xolo mRvdeli maTi dari incidenti. maSin tyupebi 15-ode
karis mopirdapire oTaxs rom qiraob- wlisani Tu iqnebodnen. mis ferxTan
da, xSirad gamodioda da karebze mokalaTebulT, is jvarcmis ambavs
ukakunebda. bolos, sarTulis gaRiz- uyveboda. biWebi ki didroni, mwuxare
ianebuli mdgmurebi Zmebis oTaxTan TvalebiT gafacicebiT Sehyurebdnen
Seikribnen, meore sarTulze. amovida misi bageebis moZraobas. moulod-
saxlis patronic da mdgmurebs Sehpir- nelad manuelma xmamaRla Sehyvira: `ai,
da, rom tyupebs xvalidanve quCaSi estebani da me rom iq vyofiliyaviT,
gahyrida. estebani sanTliT xelSi uTuod xels SevuSlidiT~.
gamodioda da mezoblebs saSualebas _ kargi. Tu moxmareba ar ginda, is
aZlevda javri masze eyaraT, magram mainc miTxari romeli xar?
roca oTaxSi brundeboda, yvelaze au- _ manueli, _ miugo estebanma.
taneli tkivilebis dros Zmas pirze _ modi, manuel, wamomyevi da cota
xels afarebda. manuels es kidev ufro xniT iq, maRla CemTan erTad Camojeqi.
metad acofebda da mTeli Rame bur- xangrZlivi pauzis Semdeg.
tyunebda. _ ara.
mesame Rames ki estebanma mRvdeli _ magram manuel, Zvirfaso manuel,
moayvanina da uzarmazari moCvenebe- gaxsovs, bavSvobaSi Cemi xaTriT ramde-
biT garSemortymulma manuelma ziare- ni ram gagikeTebiaT: dauzareblad as-
ba miiRo da suli ganuteva. rulebdiT Cems nebismier davalebas,
saguramo 2 (13). 2016 w.

yvelgan megzavnebodiT, Tund saami-


amis Semdeg estebani saxls axlos ar sod mTeli qalaqis Semovla yofiliyo
gahkarebia. igi karga didi manZiliT saWiro. gagondeba? erTxel avad rom
Sordeboda im adgils, magram mcire gavxdi, mzareuls sTxoveT, rom saku-
xnis Semdeg kvlav brundeboda da sax- Tari xeliT mogetanaT CemTvis wveni
lidan, sadac misi Zma esvena, ori kva- (sxva qali usaTuod ityoda: `gaxsovT,
rtlis daSorebiT trialebda da gamv- TqvenTvis ramdeni ram gamikeTebia?~)
lelebs akvirdeboda. saxlis patron- _ diax.
ma veraferi Seagona. magram bolos _ manuel, erTxel mec... meca myavs

154
dakarguli... diax... mec ganvicade... ma- od mainc limaSi brundeboda. erTx-
gram xom viciT, rom axla isini uflis elac perikolas sagrimioros win
xelSi arian... gamoCnda, TiTqos dalaparakebac daa-
estebanze am sityvebs gavlena ar pira, seriozuladac ki Sexeda, magram
mouxdenia. TiTqos raRaca euxerxula, uceb sadRac gaqra. erT dRes ki deda-
155
motrialda da iqaurobas gaecala. ma- maria del pilaris kabinetSi gu-
gram ociode nabijis Semdeg, vidre me- lafancqalebulma dam Seirbina da ab-
zobel quCaze Seuxvevda, SeCerda da atisas moaxsena, rom monastris karis
ukan ise moixeda, im ZaRlis msgavsad, siaxloves estebani (visac yvela man-
romelsac eSinia ar ganarisxos patro- uels eZaxda) gamoCndao. abatisam maS-
ni, TavisTan rom uxmobs, magram gaqce- inve quCas miaSura. ramdenime Tvis gan-
va gadawyvetili aqvs. mavlobaSi xSirad fiqrobda imaze, nax-
maTi urTierToba amiT amoiwura. evradSeSlili biWi ra gziT daey-
roca Semzaravi samgloviaro procesia olebina, sacxovreblad kvlav monas-
Savi kapiuSonebiT, dRisiT-mzisiT an- terSi rom dabrunebuliyo. SeZlebis-
Tebuli CiraRdneniT, sagangebod aCo- dagvarad mSvidi da seriozuli saxe
nCxlili Tavis qalebiT da SiSis- miiRo da monastris kars rom miuax-
momgvreli fsalmunebis galobiT sasa- lovda, wynarad Cailaparaka: `Cemo me-
flaosken miemarTeboda, _ estebani gobaro~ da TvalebSi Caxeda. esteban-
paraleluri quCebiT miacilebda da ma iseTive siyvaruliT savse, oRond,
veluriviT SefarviT Tvals adevnebda. amave dros, undo mzera daubruna, _
tyupebis amgvari saxis ganSorebam rogorc es ukve erTxel gamoxata aba-
qalaq limaSi didi interesi gamoiwvia. tisasadmi da mTeli sxeuli aucaxcax-
dil-dilobiT, aivanze fardagebis da. deda-maria del pilarma kvlav
gadmofenisas, diasaxlisebi dabali gaimeora: _ `Cemo megobaro~ da nabiji
xmiT TanagrZnobiT saubrobdnen win wadga. estebani moulodnelad mo-
maTze. Rvinis sardafebSi roca ki si- trialda, mokurcxla da Tvals mie-
tyva tyupebis bedze Camovardeboda fara. abatisam laslasiT miaRwia Tavis
xolme, mamakacebi mravalmniSvnel- samuSao magidas, muxlebze daeca da
ovnad iqnevdnen Tavs da ramdenime xnis braziani xmiT aRmoxda: `sibrZnes Seg-

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


ganmavlobaSi mdumared abolebdnen Txovdi, Sen ki ar miboZe. sul mcire
Tambaqos. qveynis Sida provinciebidan madlic ver gaimete. Cans iatakis mrec-
Camosulni ras ar hyvebodnen masze. xav dedakacze mets ar vimsaxureb~. ma-
zogs igi maSin enaxaT, roca igi gzakv- gram mogvianebiT, roca aseTi mkrex-
alareuli kaciviT, nakverCxaliviT elobisaTvis Tavis Tavs epitimia daa-
moelvare TvalebiT amomSrali mdi- do, TavSi azrad mouvida saCqarod kap-
naris kalapots miuyveboda. xan ki Zve- itani alvarado moeZebna. sami kviris
li imperiis uzarmazar nangrevTa So- Semdeg kapitani ewvia da aTwuTiani ga-
ris daborialobda. lamebis jogis saubrebis Semdeg, meore dResve, kus-
mwyemsi ki erTxel im dros waswydomia, koSi gaemgzavra, sadac, rogor ambobd-
roca Ramis namiT galumpuli, varskv- nen, estebani universitetisaTvis asl-
lavebiT ganaTebul mTis wverze mdga- ebis gadaRebas eweoda.
ra da ver gaigebdiT _ CasZineboda Tu im xanebSi peruSi erTi metad ucn-
ocnebaSi iyo wasuli. meTevzeebi gauk- auri da keTilSobili pirovneba cxov-
virvebia imas, rom napiridan Zalze robda _ kapitani alvarado, mziT ga-
Rrmad Sesuliyo. drodadro raRac rujuli mogzauri, yovelgvar amind-
samuSaosac Soulobda: xan mwyemsad sa da viTarebas gamovlili; vake adg-
dgeboda, xan forniT tvirTebi gada- ilzec ki fexebgajajuli idga, TiTqos
hqond-gadmohqonda. zogjer TveobiT Relvisgan moqanave gembanze imyofe-
ikargeboda da provinciidan provin- bao. mxedvelobac ucnauri hqonda: _
ciaSi daxetialobda. magram sabolo- axlomdebare sagnebs TiTqos ver amC-
nevda, samagierod, Rrublebs Soris wa- alebda, mTavaria, rom igi misi Svili
miT gamomkrTali Tanavarskvlavedi ar iyo. SeiZleba Sen samarcxvinod geC-
gamoepareboda da arc wvimian amindSi venos, rom aseTi vaJkacuri xasiaTis
koncxis moyvaniloba darCeboda Seum- adamiani amqveynad aqeT-iqiT awydeba,
156 Cneveli. mis miukareblobas zogierTi rogorc brma cariel oTaxSi, saidan-
imiT xsnida, rom bevrs mogzaurobda, ac misi patara gogucuna ukve didi
magram am Taviseburebas markiza de xania gaiyvanes. ara, ara, Sen amas ver
montemaiori sxvagvarad xsnida. `am gaigeb, Cemo saTayvanebelo, me ki mes-
axali Targmanebi

baraTs piradad kapitani alvarado mis da swored amis gamoa, rom vfiqrde-
mogarTmevs, _ swerda igi Tavis qali- bi xolme. wuxelisac CemTan ijda da
Svils. _ warudgine igi zogierT Sens masze mesaubreboda. loyebi xelis-
geografs, Cemo saunjev, Tumca Tavisi gulebSi Cargo, buxarSi cecxlis als
saqcieliT SeiZleba erTgvari uxerx- Tvali gauStera da warmosTqva:
ulobac ki Seuqmnas maT. radgan gul- _`zogjer mgonia, samogzaurodaa wa-
wrfelobis namdvili briliantia. mer- suli da Cven kvlav SevxvdebiT erT-
wmune, masze ufro Soreul qveynebSi manTs. ratomRac mgonia, rom Cemi gogo
mogzaurs isini iSviTad Tu hpoveben: inglisSi imyofeba. SeiZleba Cemi si-
swored wuxel iyo, rom miyveboda tyvebi sasacilod mogeCvenos, magram
Tavis mogzaurobaTa Sesaxeb. aba, gon- kapitani or naxevarsferos Soris imi-
ebis TvaliT warmoidgine misi xomal- tom daxetialobs, rom iqneba am gziT
di, romelic wyalqveSa mcenareebs mi- moklas dro dRevandelobasa da moxu-
apobs da aforiaqebs Tevzebis mTel cebulobas Soris~.
gunds, iseTsave uamravs, rogorc Zmebi mudam did pativs scemdnen
kaliebia ivlisis TveSi. anda warmoid- kapitan alvarados. mcire xniT mas-
gine, rogor dacuravs misi xomaldi Tanac ki umuSaviT mtvirTavebad. sa-
yinulis kunZulebs Soris. ah, mas Cine- mivesaTvis damaxasiaTebelma sityva-
Tis napirzec mounaxulebia da TviT Zunwobam is racionaluri marcvali
afrikis mdinareebs saTavisken ahyo- aRmoacena, rac trabaxis, Tavmomwone-
lia. magram arc ifiqro, rom is ubral- obis da yalbi ritorikis samyaroSi
od faTerakebis maZiebeli iyos! an maT cxovrebas erTgvar azrs aniWebda.
axal-axali qveynebis aRmoCenebiT Tavi ase rom, roca didi mogzauri Cabnele-
mohqondes; is arc ubralo vaWari ge- bul samzareuloSi Sevida, sadac este-
gonos. ici, erTxel pirdapir vkiTxe, bani sadilobda, biWma skami bnel kuTx-
ratom eweviT-meTqi amgvar cxovrebas? isaken daswia, Tumca ki Soridan misi
magram sityva banze amigdo. vfiqrob, naxva eama. Tavis mxriv, kapitanmac Tavi
bolos-dabolos Cemi mrecxavi dedaka- ise daiWira, TiTqos verc icno da verc
cis daxmarebiT namdvil mizezs mivage- dainaxa. sanam igi sadilobda, estebani,
ni, Tu ratom xetialobs amdens, Cemo marTalia, bevrad adre morCa Wamas,
bavSvo, mas Turme sakuTari patara magram vinaidan saubari ar surda,
gogo hyolia. diax, Cemo qaliSvilo, mas elodeboda kapitani rodis datovebda
qaliSvili hyolia da Tanac im asakSi, am jurRmuls. bolos kapitani wamod-
roca sazeimo sufris gawyoba, wvril- ga, estebans Tavs daadga da hkiTxa:
saguramo 2 (13). 2016 w.

mani xelsaqmis Sesruleba SesZlebia. im _ Sen estebani da manueli xar? gax-


xanebSi kapitani meqsikasa da perus na- sovs, erTi xanoba xomaldis mtvir-
pirebs Soris dacuravda da vin moTv- Tavebad muSaobdiT CemTan. me kapitani
lis, ramdenjer dauqnevia xeli mis alvaradosi var.
qaliSvils gacilebis an daxvedris _ vici, _ miugo estebanma.
dros. marTalia, axla SeuZlebelia _ rogor xar?
imis Tqma, iyo Tu ara igi ufro lamazi, estebanma pasuxad raRac waibur-
an ufro gonieri, vidre misi Tanato- dRuna.
li gogoebi, romelTa Sorisac igi tri- _ ramdenime magar ymawvils veZeb.

156
zRvaze samogzaurod mWirdeba. _ pau- _ aba, RmerTi gfaravdes.
za. _ ras ityvi, wamoxval? _ RmerTi gfaravdes Senc.
kidev ufro xangrZlivi pauza.
_ inglisi, ruseTi... samuSao mZime maT erTad ivaxSmes da daTqves, rom
iqneba, magram kargi anazRaureba... pe- meore diliT limaSi gaemgzavrebod-
157
rudan sakmaod Sors. Tanaxma xar? nen. kapitanma Zalze daaTro. Tavidan
_ estebani aSkarad yurs ar ugdeb- isxdnen da usityvod svamdnen, isxdnen
da. ijda da magidas CaStereboda. kapi- da svamdnen. mere kapitanma sityva xom-
tanma xmas auwia, TiTqos yrus elapar- aldebsa da sazRvao gzebze Camoagdo.
akeboda. cdilobda gaerkvia xomaldis takela-
_ gekiTxebi, mogzaurobaSi wamom- Jis Sesaxeb Tu smenia raime, an varskv-
yvebi? lavebis mixedviT Tu SeeZlo gzis gakv-
_ ho, wamoval, _ moulodnelad mi- leva. estebanma saubris Tema Secvala
ugo estebanma. da sakmaod xmamaRla alaparakda.
_ Zalian kargi. ra Tqma unda, me Sen _ xomaldze iseTi samuSao gamomi-
Zmasac vgulisxmob. naxeT, rom dRedaRame dakavebuli
_ ara. viyo. yvelafers da yovelgvar sam-
_ risi Tqma ginda? is ra, ar moin- uSaos gavakeTeb; yvelaze maRal anZe-
domebs? bze vicocialeb da bagirebs da-
estebanma raRac gaugebrad waibur- vamagreb. RamRamobiT vimorigeveb,
tyuna da ganze gaixeda. mere wamodga radgan, rogorc xvdebiT, mainc cud-
da Tqva. ad mZinavs. garda amisa, kapitano alva-
_ axla ki wavedi, erTi vinme unda rado, xomaldis ekipaJTan Tavi ise
vnaxo. saqme maqvs. geWiroT, TiTqos arc micnobdeT,
_ piradad Seni Zmis naxva minda. sad piriqiT, ise moiqeciT, viTomc yvelaze
aris? metad gZulvarT, raTa yovelTvis
_ mokvda. _ Tqva estebanma. dasaqmebuli viyo. magidasTan jdoma
_ oh, ar vicodi, ara, ar vicodi. da aslebis gadaReba aRar SemiZlia. da
Zalian vwuxvar. kidev erT rames gTxovT: Cem Sesaxeb...
_ ho, _ Tqva estebanma. _ unda wa- mindoda meTqva _ mis Sesaxeb, sxvebis

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


vide. TandaswrebiT nurafers ityviT.
_ hm, Sen romeli xar, ra gqvia? _ yuri momikravs, esteban, rom Sen
_ estebani. erTxel cecxlmodebul saxlSi Se-
_ manueli rodis mokvda? vardnilxar da kaci gadagirCenia.
_aa... muxli gaitexa raRacaze da... _ diax, da Tqvenc kargad iciT, rom
ramdenime kviris win. arc damwvarvar da arc araferi momsv-
oriveni iataks CaaSterdnen. lia._ uceb wamoiyvira estebanma, Tavi
_ ramdeni wlis xar, esteban? veRar Seikava da magidas zed daemxo. _
_ ocdaoris. es TviTmkvlelobad ar CaiTvleba; arc
_ ho... mas SevTanxmdiT, CemTan er- is CaiTvleba, Tu matadori gaxdebi da
Tad modixar. xari rqebze wamogagebs, oRond, mTa-
_ ho. varia xars sagangebod win ar daudge,
_ iqneb siciveebs Cveuli ar xar? SemCneuli geqnebaT, rom cxovelebi
_ ara, Cveuli var. axla ki qalaqSi Tavs arasodes iklaven, gindac
unda wavide. grZnobdnen, rom sikvdils ver gaeqce-
_ keTili, esteban. savaxSmod isev vian; isini arc mdinarebSi gadavarde-
aqeT mobrundi da mogzaurobis Taoba- bian da arc raimes amis msgavss Caid-
ze sabolood movilaparakoT. dabrun- enen, Tundac sxva gamosavali ar hqon-
di da cota Rvinoc gadavkraT. gasage- deT. zogierTi amtkicebs _ cxenebi
bia? koconSi xtebian xolmeo. davijero,
_ ho, davbrundebi. marTalia?
_ ara mgonia, marTali iyos. _ ee, esteban! Sen xom sityva momeci
_ arc me, Tumca, Cven erTxel gvyav- _ wamovalo.
da ZaRli... magram kmara, axla amas ar _ ar SemiZlia, veRar wamogyvebi, _
unda vixsenebde... kapitano alvarado, da kibes zeviT auyva.
158 deda-maria del pilars xom icnobT? _ wuTiT dabrundi, esteban, mx-
_ vicnob. olod erTi wuTiT.
_ vidre gavemgzavrebodeT, minda _ ver wamogyvebi, perus ver miva-
raime saCuqari davutovo. kapitano toveb.
axali Targmanebi

alvarado, mTeli gasamrjelo, rac _ moica, raRac unda giTxra.


mekuTvnis, winaswar momeciT, vidre estebani kibeze daeSva.
gza gavudgebodeT. mgzavrobisas fu- _ deda-maria del pilaris saCuqars
li araferSi damWirdeba. saCuqari ki ras upireb? _ xmadabla SeekiTxa kap-
minda axlave mivarTva... ara marto Cemi itani. estebani sdumda da mTebs zeviT
saxeliT... abatisa xom... is iyo... _ es- iyureboda. _ Sen ra, gadaifiqre saCu-
tebans surda Zmis saxeli exsenebina, qris mirTmeva? Tavadac ici, es SeiZle-
magram ena ver moubrunda. nacvlad ba misTvis bevr rames niSnavdes.
amisa, xmmaRla Sehyvira. kargi, _ waiCurCula estebanma, ise,
_ masac raRac amis msgavsi... imanac TiTqos es Zalze STambeWdavi sabuTi
ganicada... TviTon miTxra. ar vici is yofiliyos.
vin iyo misTvis. magram deda-maria del _ ho, ase sjobia! esec ar iyos, zRve-
pilars saCuqari minda gavukeTo. xom bze xetiali gerCivnos, aq peruSi yof-
iciT, qalebs ufro uWirT amisTanebis nas. Sen mxolod limas, koskosa da maT
atana, vidre mamakacebs. Soris mdebare gzas icnob. aba, aq meti
kapitani Sehpirda, rom xvalisaTvis ra unda naxo, an Seiswavlo? garda
masTan erTad SearCevda raime saCu- amisa, xomaldze saqme gamouleveli
qars. estebani kidev didxans lapara- geqneba, _ mSvidad iyavi, amaze me viz-
kobda saCuqarze. bolos, roca kapi- runeb, midi bargi Caalage da daviZraT.
tanma naxa, rom estebani TandaTan mag- estebani kvlav yoymanobda. arCeva-
idis qveS Securda da CaeZina, wamodga nis gakeTeba uWirda. es manueli iyo,
da sastumros win moedanze gavida. da yovelTvis pirveli rom Rebulobda
andebis mTagrexils da cis Tavanze ma- gadawyvetilebebs, Tumca, SeiZleba
rad mocimcime varkvlavebis nakadebs axla TviT masac gasWirveboda aseTi
axeda. iqve mis gevrdiT ki haerSi aC- mniSvnelovani gadawyvetilebis miRe-
rdili farfatebda, romelic nazad ba. estebani nel-nela avida kibeze. kap-
uRimoda da vercxliviT wkriala xmiT itani sakmaod didxans ucdida qvemoT.
imeorebda: `didi xniT nu mimatoveb, bolos gulma raRaca ugrZno, kibeze
Torem roca dabrundebi, ukve didi sanaxevrod avida da miayurada. Tavda-
gogo viqnebi~. mere SigniT Sebrunda da pirvelad Cqamic ar ismoda, mere ki,
estebani Sin waiyvana, gverdiT Camouj- xmebis Tanmimdevrobam mis warmosaxvas
da da karga didxans TvalmouSore- uceb miaxvedra, rac xdeboda oTaxSi.
blad dahyurebda. estebans Weri kibis irgvliv Camoen-
meore dilas, roca estebani gamoCn- gria da axla masze Tokis dakidebac
saguramo 2 (13). 2016 w.

da, kapitani ukve kibis ZirSi elodebo- cdilobda. kibis TavSi mdgom kapitans
da. tanSi Jruantelma dauara da Seacax-
_ rogorc ki mzad iqnebi, maSinve caxa.
gzas gavudgebiT, _ Tqva man. _ vin icis, iqneb ase ukeTesic iyos...
estebans raRaca ucnauri Suqi Ca- _ gunebaSi gaivlo man _ iqneb ajobeb-
udga TvalebSi da sxapasxupiT wamois- des mis saqmeSi ar Caverio. SeiZleba es
rola. misTvis erTaderTi gamosavalia?
_ ara, aRar movdivar! aRar movdi- magram roca axali ucnauri xma Sem-
var-meTqi! oesma, kars mxriT miawva, oTaxSi SeiWra

158
da Tokze Camokidebul biWs xeli SeaS- moiTxovs, SemeZlo Tvali medevnebina
vela. Tu rogor fusfusebda WianWvelebis
_ Tavi damanebe, _ SesZaxa esteban- mTeli kolona kedelze Cems gverdiT.
ma. _ gamiSvi, Cems saqmeSi nu erevi! sadRac Zgidis ukan isini gulmodgined
estebani iatakze pirqve daeca. da didis moTminebiT Zirs uTxrian Cems
159
_ me marto var, marto, sruliad saxls. yovel sam wuTSi erTxel Zgidis
marto! _ yviroda igi. or anatkeSs Soris gamoCndeba xolme
kapitani Tavs dasdgomoda. farTo, pawawkintela, muSa da daxuruli xis
ulazaTo saxe gafiTreboda da tki- namcecebs iatakze axvavebs. ulvaSebis
vilisagan daRrejoda: igi sakuTar, cmacuniT mesalmeba da saqmiani ieriT
odesRac gadatanil mZime wuTebs xe- kvlav saidumlo derefniT xvrelSi
laxla ganicdida, enawylianobda, uCinardeba. amavdroulad, misi mra-
saerTod, mas mxolod maSin exerxebo- valricxovani Tvistomni, Zmebi Tude-
da, roca laparaki naosnobaze Camo- bi, ukve gakvaluli gziT CorTiT mimo-
vardeboda xolme, Torem yvela sxva dian win da ukan da Sexvedrisas erTma-
SemTxvevaSi masze uxeiro molaparakes neTs TavebiT ise exaxunebian, TiTqos
sxvagan versad naxavdiT. magram cxo- masaJs ukeTebeno. zogierTi maTgani ki,
vrebaSi, etyoba, dgeba iseTi wuTebic, romelsac, etyoba, sagangebo ram
roca banaluri saTqmelic did vaJka- davaleba aqvs, Tavis dasazelad verc
cobas moiTxovs da kapitani alvarado TviTon iclis da sxvasac ar anebiv-
mTlad darwmunebuli ar iyo iatakze rebs. swored maSin iyo, rom Zia pio gam-
garTxmul estebans Tu esmoda, roca axsenda. ratom? aba, sxvagan sad SemeZ-
Cailaparaka. lo menaxa WianWvelebis msgavsi Jesti,
_ yvela Cvengani akeTebs imas, risi Tuara maSin, roca quCaSi Sexvedril
gakeTebac SegviZlia, esteban. yvela nacnob abats, an didebuli ojaxis la-
wvalobs da jaxirobs sanam gaZlebs. qias gamoiWers da Tavis msxverpls
magram dausruleblad ase ver gagr- pirdapir yurSi raRacas uputunebs.
Zeldeba. dro mihqris da verc ki da, TiTqos gangeb, dRes, roca SuadRe
moaswreb gaocebas ise swrafad Caiv- jer ar damdgara, Tvali movkari,
lis igi. rogor miiCqaroda quCaSi. albaT, erT-

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


isini limasken daiZrnen. wm. lui me- erTi Tavisi saidumlo davalebis aR-
fis xids rom miuaxlovdnen, kapitani sasruleblad. da radgan erTi yvelaze
CamoqveiTda da mdinarisaken fexiT uqnara da gamoCerCetebuli dedakaci
daeSva, raTa xomaldiT gasagzavni var, pepita cotaodeni nugis sayidlad
savaWro tvirTisaTvis miexeda. este- gavagzavne, raTa WianWvelebis natkepn
banma ki xidze gadaiara da masTan er- gzaze dameyara da amave dros davabare,
Tad ufskrulSi STainTqa. rom gzad kafe `pizaroSi~ Seevlo da,
Tu vinicobaa, mzis Casvlamde iq Zia pio
nawili meoTxe gamoCndeboda, gadaecaT misTvis, rom
usaTuod movenaxulebine. vapireb is
Zia pio dagrexil-daWeWyili firuzisTvliani
sasalaTe Cangali gadavce im pirobiT,
erT-erT Tavis baraTSi markiza de rom samagierod axali baladis teqs-
montemaiori cdilobs aRweros is STa- tis asli miSovnos, romelSic yvela
beWdileba, rac Zia piom _ `am Cvenma hercis qals olves umReris. Cemo bavS-
asakovanma arlekinma~ moaxdina masze. vo, Sen imsaxureb, rom yvelaferi sxve-
`erTxel dilidan vzivar ase CemTvis bze adre da saukeTeso gqondes~.
mwvane aivanze, Cemo sulisdgmav da momdevno baraTSi ki werda: `Cemo
oqromkediT juCebs giqagav~ _ werda Zvirfaso, Turme nu ityvi da Zia pio am
igi Tavis qaliSvils. `da radgan qarg- qveynad yvelaze momxiblavi mamakaci
va maincdamainc did yuradRebas ar yofila, ra Tqma unda, Seni meuRlis
Semdeg. diax, momxibvlelobis mxriv is baSi peru Soreul ganapira qveynidan
meore gaxlavs. masTan sja-baasi erTi ayvavebul qveynad gadaiqca. gansa-
siamovnebaa. ici, ase gatexili rom ar kuTrebul interess iCenda musikisa da
hqondes saxeli, usaTuod pirad mdi- Teatraluri xelovnebisadmi. dResas-
160 vnad aviyvandi. maSin Cems baraTebs mas waulebs limelebi dilidanve Tomas
Sevadgeninebdi, STamomavloba ki fex- luis de vitorias sazeimo wirvis han-
ze me wamomidgeboda da Cems gonebam- gebs ismendnen, saRamos ki kalderonis
axvilobas saqveynod aRiarebda. ma- brwyinvale poeziis nimuSebiT tkbe-
axali Targmanebi

gram, vaglax! aTasgvari avadmyofobisa bodnen. marTalia, limelebs uyvardaT


da cud kompaniebSi trialis gamo isea yvelaze daxvewil komediebSi banal-
daxruli da gacveTili, rom iZulebu- uri simRerebis, xolo seriozul mu-
li var Tavisive wumpeSi davtovo. sx- sikalur nawarmoebebSi ki gulisa-
vaTa Soris, igi marto WianWvelas rodi maCuyebeli efeqtebis CarTva, magram,
magonebs. igi raRaciT banqos gaqonil yovel SemTxvevaSi, isini arasodes eZ-
qaRaldsac waagavs. Zalze meeWveba, leodnen mowyenilobas yalbi RvTis-
rom wynari okeanis wylebi sakmarisi moSiSobis gamoxatvis gulisTvis. Tu
aRmoCndes imisaTvis, rom Camorecxos maT ar uyvardaT heroikuli komedia,
sibinZure da WuWyi da Zveleburi uyoymanod rCebodnen Sin, xolo Tu
sisufTave aRadginos. magram, samagi- yuri daxSuli hqondaT polifoniuri
erod, ra RvTaebrivi espanuriT musikis mosasmenad, xels araferi uS-
metyvelebs da rogori daxvewili lidaT, rom ufro adreul msaxurebas
stiliT gamoTqvams azrebs! ai, ras ni- daswrebodnen. erTxel, roca espan-
Snavs, rom mudam Teatralur wreebSi eTidan xanmokle mgzavrobis Semdeg
trialeb da Sens yurs sxva araferi es- arqiepiskoposi dabrunda, mTeli qala-
mis kalderonis dialogebis garda. qi interesiT kiTxulobda: `netavi ra
vaglax! netav am wuTisofels iseTi ra Camogvitana?~ bolos xma gavarda, rom
sWirs, Cemo sulisdgmav, rom amgvar Turme palestrinas, moralesis da vi-
adamians ase sastikad epyroba. ici, mas torias mesebisa da motetebis tome-
iseTive naRvliani Tvalebi aqvs, ulebi da agrTve tirso de molinas,
rogorc im Zroxas, meaTe xbo rom wah- luis de alarkonis da moretos oc-
gvares~. daTxuTmeti wignisagan Semdgari pies-
upirveles yovlisa, unda icodeT, ebi Camoutaniao. arqiepiskoposis sap-
rom Zia pio kamila perikolas firis- ativcemod male sajaro zeimi gaimar-
fareSobas uwevda. is iyo agreTve misi Ta. mgalobeli biWunebis skolis Seno-
musikis maswavlebeli, misi parikmax- ba da komediis Teatris mwvane darba-
eri, misi masaJisti; teqstebis mkiTxve- zi gadatenili iyo ZRvnad morTmeuli
li, misi davalebebis Semsrulebelic sxvadasxva bostneuliTa da xorbleu-
da misi bankiric. moaruli xma ki imasac liT _ qalaqis sazogadoebas erTi
dasZenda, rom kamilas mamad ekuTv- suli hqonda jerovnad daesaCuqrebi-
niso. magaliTad, igi piradad aswavli- naT amdeni mSvenierebis gamomgzavnni.
da mas rolebs. qalaqSi, marTalia, es swored is Teatri gaxldaT, sa-
Woraobdnen, rom kamilam wera-kiTxva dac kamila perikola TandaTan imkvi-
saguramo 2 (13). 2016 w.

TviTon icoda, magram es maRali azri drebda saxelsa da didebas. repertu-


usafuZvlo iyo; swored rom Zia pio ari imdenad mravalferovani iyo,
ukiTxavda da uwerda. Teatri gagania xolo sufliori ise saimedo, rom ax-
sezonSi or-sam axal piesas dgamda, laddadgmuli speqaklis Cvenebas se-
radgan perikolas wilad yvelaze zonSi erTi-orjer Tu axerxebdnen.
mravalsityviani da maRalfardovani Teatris menejers XVII saukunis espan-
partiebi modioda _ maTi gazuTxva uri dramis mravalricxovani Taigul-
arc Tu ioli saqme iyo. idan saSualeba hqonda nebismieri pie-
sul raRac 50-iode wlis ganmavlo- sa amoerCia. TviT im komediebis CaTv-

160
liT axla CvenTvis dakargulad rom awveTebda, zogjer sul umniSvnelos,
iTvleba, perikola martooden lope Tundac aseTi Sinaarsisa: `erTi keTil-
de vegas asiode piesaSi monawileobda. Sobili ojaxi ise dakninda, rom iZule-
im xanad limaSi mravali SesaniSnavi bulia vercxlis dana-Cangali uCumrad
msaxiobi qali gamodioda scenaze, ma- gahyidos, raTa sakomisio xarjebs Tavi
161
gram perikolas mainc veravin Seedre- aaridos. igi qalaqis yvela Teatris
boda. iqaur mayurebels, romelic sak- xSiri stumari iyo, da Tu saqme moiTx-
maod Sors idga metropoliis Teat- ovda, aplodismentebis atexvaSi aT
risagan, saSualeba ar hqonda jer- kacs Secvlida. garkveuli Worebis ga-
ovnad Seefasebina perikola, rogorc vrcelebas garkveul mazandas adebda;
saukeTeso msaxiobi espanur samyaroSi. vaWrobda yalbi cnobebiT ama Tu im mi-
limelebis ocneba iyo erTxel Sori- wis nakveTis sarfianobis da misi maRa-
dan mainc moekraT Tvali madridis Te- li mosavlianobis Sesaxeb. ocidan oc-
atrebis varskvlavebisaTvis, rom- daaTi wlis asakSi misma samsaxurma xe-
lebic arasodes enaxaT da, albaT, lisuflebis umaRles wreebSic hpova
swored amis gamo maT Tavisi saqmis aRiareba: mTavrobam igi erTi-orjer
ubadlo ostatebad miiCnevdnen. mxo- mTian regionebSi Seagzavna im mizniT,
lod erTma adamianma dabejiTebiT rom iq orWofuli ajanyeba gamoewvia,
icoda perikolas fasi da es pirovneba raTa sababi hqonoda moulodnelad
misive damrigebeli Zia pio gaxldaT. Tavs dastydomoda da ara orWofulad
warmoSobiT Zia pio kastiliis erT CaexSo igi. Zia pio imdenad gamWriaxi
keTilSobilur gvars ekuTvnoda, oR- iyo, rom erTxel safrangeTis momxre-
ond ukanonod Sobilad iTvleboda. Ta partiam igi gamoiyena maSin, roca
aTi wlis asakSi mamis hazendidan mad- mSvenivrad icoda, rom avstriis same-
ridSi gaiqca da misi ZebniT maincd- fo karis momxre partia aseve sarge-
amainc aravin Sewuxebula. am droidan blobda misi daxmarebiT; araerTxel
moyolebuli cxovrebis saxsari Tavi- hqonia xangrZlivi saubari princesa
si marifaTiT gahqonda. mas avanturis- dez iursenTan, oRond masTan kabinet-
tis eqvsi damaxasiaTebeli Tviseba Si mosaxvedrad ukana kariT sarge-
aqvs: _ advilad imaxsovrebda sax- blobda. cxovrebis am etapze aRar

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


elebs da saxeebs, maSin roca, midre- uxdeboda didkacebis garToba.
kili iyo ar gaemJRavnebina Tavisi vi- nebismieri saqmis mogvarebas or kvi-
naoba; hqonda enebis Seswavlis niWi; raze met dros ar uTmobda, Tundac
uSreti niWi aTasgvari Worebis mog- mniSvnelovani mogebis fasad. mas iol-
onebisa; ucxoelebTan saubarSi Car- ad SeeZlo gamxdariyo cirkis mepat-
Tvis bunebrioba, da sindisis qenjnis- rone, Teatris direqtori, antikvari-
agan sruli Tavisufleba, rac mom- atiT movaWre, italiuri abreSumis im-
dinareobda zizRiT im bobola doyla- portiori; SeeZlo sasaxlis karze mox-
piebis mimarT, romelTac TviTonve eled emsaxura, ekisra taZris mdivno-
abriyvebda. ba, jarisaTvis proviantis mommarage-
aTi wlis asakidan TxuTmetamde va- beli gamxdariyo; saxlebis da fermeb-
WarTa wreSi daZvreboda da maTTvis sa- is yidva-gayidvis spekulaciisTvis
reklamo furclebs avrcelebda, Cal- moekida xeli, anda, bolosdabolos,
vadrobda; asrulebda sxvadasxva kon- saeWvo xasiaTis garTobebiT da siamov-
fidencialur davalebebs. TxuTmeti- nebebiT. etyoba, pirovnul xasiaTSi
dan ocamde moxetiale cirkisaTvis Canergili ar hqonda, _ SeiZleba risa-
daTvebsa da gvelebs wvrTnida; mza- me SemTxveviTobis wyalobiT an, Sei-
reulobda da punSs amzadebda. erTTa- Zleba imis gamo, rom adreul bavSvo-
vad ZviradRirebuli tavernebis bidanve guli ar miuwevda, _ mesa-
garSemo torRialobda da Camomxdar kuTres grZnoba, rac mas xel-fexs Seu-
mgzavrebs yurSi sxvadasxva cnobebs kravda da raRac valdebulebebs
gauCenda. albaT, amiT aixsneba, rom biT itanda igi maT kapasobas, cbiere-
qurdoba ar dauwyia. erTi-orjer, mar- bas, yalbi sinanulis cremlebs. yve-
Talia, xeli waucda, magram naqurdali lafer amis sanacvlod Zia pio mxolod
ar aRmoaCnda im fasis, rom cixeSi erT rames iTxovda _ gamoeCinaT ndo-
162 gamoketvis SiSi daeZlia. igi imdenad ba da neba daerToT drodadro Sin
moxerxebuli da sazriani iyo, rom mTe- stumreboda. iTxovda, oTaxis patara
li qveynis policias dausxlta. magram finiasaviT daevlo oTaxebi, maT mag-
Tavisi mtrebis dasmenas ki ver gadau- ivrad daewera baraTebi. mas hklavda
axali Targmanebi

rCa. erTxel imdenad daeca, rom inkvi- dauokebeli Jini, _ rac SeiZleba Rr-
zicias ZiebaSi daxmareba aRmouCina. mad Caswvdenoda maT sulsa da gonebas.
magram roca sakuTari TvaliT ixila igi arc arasodes moeloda magan sapa-
kapiuSonwamocmuli msxverpli, Tu suxo siyvaruls (Tu am sityvas moment-
rogor miabrZanes sadac jer ars, mix- Tan dakavSirebiT odnav saCoTiro
vda, rom aseT dawesebulebasTan Tan- mniSvnelobiT vixmarT, maSin am saqmis-
amSromlobas SeeZlo iseT maxeSi gae- aTvis fuls qalaqis saeWvo ubnebSi
ba, romelsac kaci winaswar ver gan- xarjavda). igi usaSvelod aramimzid-
sWvretda. veli mamakaci iyo, _ qosasaviT wver-
oci wlis asaks rom miuaxlovda, Zia ulvaSi da sasacilod didroni sevdi-
pio naTlad darwmunda, rom cxovreba- ani Tvalebi hqonda. mis mrevls qalebi
Si, Turme, sami mizani amoZravebda. am- Seadgendnen: _ es swored maT Searqves
aTgan upirvelesi iyo _ moqmedebis `Zia pio~. Tavis namdvil bunebas maSin
damoukideblobis mopovebis survili, avlenda, roca vismes uWirda: `sakmari-
rac Taviseburi saxiT hqonda Camoyal- si iyo misi mrevlidan `keTili ganwyo-
ibebuli, kerZod _ yofiliyo mra- bileba~ vismes mohkleboda, rom maS-
valmxrivi, idumalebiT moculi da inve xels umarTavda. roca misi mrev-
yovlismcodne. igi mzad iyo daeTmo ama lidan dro-Jami avadmyofoba sil-
soflis mravali siamovneba, Tuki dar- amazisagan ganZarcvavda, igi Zvele-
wmunebuli iqneboda, rom adamianebze burad ganagrZobda masze zrunvas war-
Soridan faruli TvalTvalis saSu- suli mSvenierebis eSxiT. da bolos,
alebiT aRiWurveboda. codniT Seetyo roca romelime maTgani am sawuTros
maT Sesaxeb ufro meti, vidre TviT maT ganvlida, misi gulwrfeli mwuxareba,
icodnen Tavis Tavze, raTa am codnis SeZlebisdagvarad, yvelaze Sor man-
amoqmedebis SemTxvevaSi saxelmwifos, Zilze miacilebda martoobis gzaze.
an kerZo piris saqmeebSi ndobiT aR- misi cxovrebis mesame mizani ki is
Wurvili piris saxels moipovebda. cx- iyo, rom iswrafoda mudam imaT gver-
ovrebis meore miznad miiCnevda sur- diT yofilyo, vinc espanuri litera-
vils marad mSvenieri qalebis maraqa- turis Sedevrebs etrfoda, _ gan-
Si triali, romelTa Tayvanismcemeli sakuTrebiT Teatris sferoSi. mTeli
igi mudam iyo. qalebTan siaxlove es saganZuri TviTon aRmoaCina. Tavis
sunTqvasaviT aucilebeli iyo misTvis. mfarvelebs igi xSirad ki hparavda wig-
mSvenieri sqesisadmi misi krZalva da nebs da mere Tavisi daudegari cxo-
ridi imdenad TvalSisacemi iyo, rom vrebis kulisebSi farulad tkbeboda
saguramo 2 (13). 2016 w.

sasacilod gamxdariyo. Tumca, msaxiob kiTxviT. igi qedmaRlurad uyurebda


qalebs, karis banovanebs da saeWvo sax- ZlierTa ama qveynisaTa, romlebic, mi-
lis binadarT, piriqiT, uyvardaT igi uxedavad ganaTlebulobisa da kargi
rogorc qalTa eSxis WeSmariti dam- manerebisa, ver amJRavnebdnen unarsa
fasebeli. isini mosvenebas ar aZlevd- da niWs saTanadod gamoenaxaT mowiwe-
nen: _ awamebdnen, Seuracxyofdnen, ba da afrTovaneba servantesis an kal-
rCeva-darigebebs cinclavdnen da mis deronis frazebis saswaulebrivi wyo-
uCveulo erTgulebaSi Tavisebur nu- bis winaSe. igi TviTonac cdila leqse-
geSs poulobdnen. didi sulgrZelo- bi SeeTxza da, aba, ras warmoidgenda,

162
rom mravali satiruli xasiaTis leqss, movnebas sruliad umniSvnelo yura-
vodevilebisaTvis rom dawera, _ xal- dRebas aqcevda. magram Zia pios, ro-
xi aitacebda da Saragzebze imRerebda. gorc msaxurs, mainc uyvarda Tavisi pa-
erT-erTi ayalmayalis Semdeg, _ troni, radgan servantesis Txzuleba-
saroskipoebSi ase bunebrivad rom war- Ta nebismier winasityvaobidan cit-
163
moiSoba xolme, Zia pios cxovreba aew- ireba SeeZlo da kidev imitom, rom
ewa da iZulebuli gaxda peruSi gada- saubrisas cotaodeni kastiliuri ena-
saxlebuliyo. peruelma Zia piom ufro kvimatoba SemorCenoda. vin moTvlis
metad, vidre evropelma, gamoavlina ramdenjer Sesula uTenia sasaxleSi
CaliCis unari. aqac xeli mihyo uZravi Zia pio, gahyolia derefnebs, _ sadac
qonebis: cirkis Tu gasarTobi saxleb- mxolod erTeul mcvelebs da moZR-
is yidva-gayidvas; xan ajanyebebs awy- vars Tu waawydeba kaci da mefisnac-
obda, xan antikvaruli nivTebiT vaW- valTan erTad dilis Sokoladi ugemia.
robda. erTxel perus napirs kanto- magram aTasgvarma CaliCma Zia pio
nidan Cinuri brtyelZiriani xomaldi ver gaamdidra. vinme ifiqrebs, amis
_ jonka moadga. Zia piom maSinve na- mizezi, albaT, is iyo, rom wamowyebul
pirze uamravi fuTa gadmoazidvina, saqmes swored maSin wyvetda, roca is-
romelSic Sindisferi faifuris vaze- is iyo igi warmatebiT unda dagvir-
bi elaga da iSviaTi nivTebis koleq- gvinebuliyo. magram unda iTqvas, rom,
cionrebs mihyida. erTxelac, sadRac Tumca kaciSvilma ar icoda _ mas ma-
inkebis uebar samkurnalo saSualebas inc gaaCnda sakuTari saxli, romlis
miagno da umal ficxeli vaWroba gaaC- pirveli sarTuli gadatenili iyo sx-
aRa. oTxiode TveSi mTel limas Tavi vadasxva jiSis ZaRlebiT da, maSasa-
gaacno. sul male ki Tavisi nacnobobis dame, kidev ufro metad SeeZloT gam-
wre zRvispira qalaqebis, meSaxteTa ravlebuliyvnen; meore sarTuli ki
dabebis da qveynis Soreuli kuTxis mTlianad frinvelebs hqondaT daTmo-
mravali aTeuli macxovrebliT gazar- bili. da mainc, aseT samflobeloSic
da. ase rom, pretenzia _ yvela da yve- Tavs martosulad grZnobda da amayob-
laferi scodnoda, lamis iyo simar- da kidec martoobiT, TiTqos aseT gan-
Tles damsgavseboda. mefisnacvals degilobaSi erTgvari upiratesoba

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


mxedvelobidan ar gamorCenia Zia pios yofiliyo.
kompetenturoba codnis sxvadasxva sabolood, igi erT ambavs gadaeya-
sferoSi da araerTxel warmatebiTac ra, rac zecis ucnaur wyalobas ufro
usargeblia. miuxedavad imisa, rom don waagavda da, romelmac erT mTlianoba-
andress saRi gansjis unari dahqveiTe- Si moaqcia misi cxovrebis samive didi
boda, erTi kargi Tviseba mainc Semor- mizani: _ ucxo adamianebis cxovrebis
Cenoda: kvlav ostaturad flobda faruli mxaris TvalTvalis dauokebe-
erTgul msaxurebTan urTierTobis li Jini, lamazi qalebis Tayvaniscema
teqnologias, kerZod, Zia pios didi da aRfrTovaneba espanuri litera-
taqtikiT epyroboda da sxvebisgan ga- turis SedevrebiT.
moarCevda. gumaniT grZnobda, ra saxis kamila perikolas aRmoCena swored
davaleba ar unda ekadrebina Sesas- mas miewereba. qalis namdvili saxeli
ruleblad. iTvaliswinebda imasac, miqaela viliagesi gaxldaT. Tormeti
rom Zia pios sWirda mravalferovneba wlisa kafeSi mReroda, Zia pio ki kaf-
da sulis moTqma davalebidan davale- eebis suli da guli gaxldaT. da ai,
bamde. Tavis mxriv Zia pios aocebda is erTxel, roca igi gitaristebs Soris
garemoeba, rom don andresi, _ mTeli ijda da am mouqnel gogos Tvals
qveynis mmarTveli, _ Tavis maRal adevnebda, romelic raRac baladas
mdgomareobas, Zalauflebas, kaprize- mReroda da xmis modulaciiT Tavisze
bis dakmayofilebis saSualebebs, Tu ufross da gamocdil momRerlebs ba-
adamianis bed-iRbliT gamowveul sia- Zavda, _ uceb gunebaSi gadawyvita pig-
malionis roli gaeTamaSa: gamoisyida nelobis efeqtia. erT mSvenier dRes,
gogo, romelsac manamdis Rvinis did maT, Cveulebisamebr TiTo xeli gamo-
sawnaxelSi CaWedils eZina. axla ki Zia sacvleli tansacmeli mravalnanax
piom Tavis saxlSi, loginSi Caawvina, boxCaSi gamokres da meqsikaSi amohyves
164 axali tansacmeli uyida da simRerebic Tavi. Rameebs zRvis sanapiroebze aTen-
dauwera. pirveli, rac kamilam kargad ebdnen. panamaSi yofnisas ratomRac
Seigno, is iyo, rom Turme didi bed- mwared garozges. wynar okeaneSi xoma-
niereba yofila, roca aravin gcems, ldis danTqmis Semdeg talRebma frin-
axali Targmanebi

roca piriqiT, cxeli wvnianiT gimaspi- velTa sklintiT gadaglesil pawawkin-


nZldebian da, amasTanave, kidev raRac- tela kunZulze gamoriya; ris vai-vag-
raRacebs gaswavlian, magram Tu vinme laxiT gadalaxes qvewarmavlebiT da
gaocebas iyo, es TviTon Zia pio: bo- mwerebiT mofuTfuTe junglebi. mo-
lomdis gauazrebelma misma eqsperi- savlis aRebis cxare dReebSi mojamag-
mentma yovelgvar molodins gadaaWar- ireobiT gahqondaT Tavi. ase rom, am
ba; patara, Tormeti wlis mdumare da qveynad maT veraferi gaakvirvebda.
gulCaTxrobili gogo, Tavdauzogavad amis Semdeg kamilas kidev ufro mZ-
Sromobda msaxiobis da imitaciis xe- ime dReebi daudga, kerZod _ swavlis
lovnebis dasaufleblad. Zia pio qan- reJimi, romelic akrobatis xelovneb-
cis gawyvetamde avarjiSebda, uxsnida, is dauflebaze naklebi arafriT iyo.
Tu rogor unda gadmoeca simReris wvrTnas, sxvaTa Soris, arTulebda is
eSxi, dahyavda TeatrSi. aiZulebda garemoeba, rom kamila sakmaod iolad
garkveuliyo warmodgenis yvela de- aRwevda warmatebebs, rac qmnida saSiS-
talSi. magram yvelaze metad gaaoca roebas moepovebina mayureblis aplo-
kamilam rogorc qalma: kafandara, kan- dismentebi droze adre. dabejiTebiT
Wa xel-fexebiani gogo bolos harmoni- SeiZleba iTqvas, rom Zia pios arasodes
ulad Camoqnil qalad gadaiqca. naSim- daukarebia xeli misTvis. magram, samag-
Silevi, TiTqmis groteskulad gamom- ierod, iseT sarkazms mimarTavda
zirali saxe axla silamaziT gamoir- xolme, rom cemaze naklebi ar iyo. mo-
Ceoda. mTel mis arsebaSi gamokrToda mxdara isec, rom speqtaklidan sagri-
silamaze, idumali momxibvleloba da mioroSi dabrunebuli kamila Zia pios
goniereba. da yovelive es Zia pios wy- waswydomia udardelad rom mimj-
alobiT. kamila masSi veranair nakls dariyo kuTxeSi da TavisTvis raRacas
ver xedavda da samagaliTod erTgu- ustvenda. qali umal xvdeboda mis gan-
lebda. erTmaneTi Rrmad uyvardaT, wyobilebas da gaanCxlebuli yvirils
Tumca vnebebis gareSe. Zia pio udavod morTavda xolme.
pativs scemda im TiTqmis SeumCnevel _ aba, axla kidev ris Tqmas apireb?
nerviul TrTolas, romelic kamilas RvTismSobelo mariam. RvTismSobelo
saxeze gadaurbenda xolme, roca igi mariam! axla kidev raRas metyvi, netav?
SemTxveviT metismetad axlos miuax- _ arafers, pawawina margalito,
lovdeboda qals. Tumca siyvarulis- Cemo patara kamilav kamilaTa Soris,
gan TviT aseTi gandgomac badebs im srulebiT arafers.
aromats, vnebis im aCrdils, romelTa _ SeuZlebelia. Sen namdvilad raR-
saguramo 2 (13). 2016 w.

meSveobiTac yvelaze moulodneli ac ar mogewona. ici, Sen vina xar? erTi


urTierTobaTa dros, cxovreba, _ saZageli kaci, vinc mudam cuds eZebs
miZRvnili Tundac yvelaze mosabezre- CemSi. midi, Tqvi, ra ar mogewona? ismen,
beli movaleobisadmi, _ tkbili siz- me mzad var.
mariviT mimdinareobs. maT bevri ixe- _ ara, Cemo patara oqros Tevzo,
tiales erTad axal-axali tavernebis Cemo saTayvanebeli ciskris varskvla-
ZiebaSi, radgan kafe-Santanis momR- vo. vfiqrob, rac SegeZlo, yvelaferi
erlisaTvis warmatebis mopovebis up- gaakeTe.
irvelesi piroba yovelTvis moulod- gadakrulad naTqvami, rom igi Sez-

164
Ruduli niWis msaxiobia, rom garkveu- nida da Tavi ise eWira, TiTqos ver amC-
li warmateba samudamod miuRwevelia nevda, rogor TrToda kamilas araqaT-
misTvis, _ kamilas axelebda da maSinve gamoclili sxeuli Cumi qvTinisgan.
cremlebad iRvreboda. bolos, igi moulodnelad Semobrun-
_ oh, netav arasodes gamecani. mTe- deboda, Zia pios mklavze xels waav-
165
li cxovreba momiSxame. sul geCveneba, lebda da gaxelebiT dauwyebda kocnas.
rom yvelaferi cudad gamomdis. sul _ Zia pio, nuTu marTla ase cudad
imas CamCiCineb, TiTqo bolomdis saq- viTamaSe es scena? nuTu ase rigad Seg-
mes ver vakeTeb. radgan asea, sjobs arcxvine, rom iZulebuli gaxdi darba-
gaCumde. zi migetovebina?
Zia pio ki viTomdac araferi _ xangrZlivi dumilis Semdeg Zia pio
stvenas ganagrZobda. windaxedulad SeniSnavda xolme.
_ uSenod vici, rom am saRamos kar- _ xomaldze gaTamaSebul scenaSi
gad ar gamomiva. axla amaze laparaki Sen marTlac didebuli iyavi.
gviania. diax! axla ki momwydi Tavidan, _ magram es scena, Zia pio, ukeTesa-
Seni danaxvac ki ar minda! am rolis dac Semisrulebia. xom gaxsovs is saR-
TamaSi isedac rTulia, isedac nerveb- amo, Sen rom kskodan dabrundi?
dasawyveti, Semodixar aq da es kaci ki _ finalur scenaSic mSvenieri iya-
aseTi saxiT gxvdeba! vi.
Zia pio uceb misken gadaixreboda da _ marTla, xom?
viTomda, gabrazebuli ekiTxeboda. _ magram, Cemo yvavilo, Cemo mar-
_ tusaRTan scenaSi ase sxapasx- galito, tusaRTan dialogis dros
upiT ratom laparakobdi? miTxari, mainc ra dagemarTa?
perikola lamis iyo cremlebad aq ki kamila magidas zed gadaemxo-
daRvriliyo. boda, masze mimofantul pomadebs So-
_ oh, RmerTo, momeci Zala mSvidad ris Tavs Cargavda da saSineli qviTini
ganvutevo suli. erT dRes msayve- auvardeboda. adamians martooden
durob _ swrafad laparakobo, meore srulyofileba akmayofilebs, marto-
dRes marigeb _ SedarebiT dinjad oden srulyofileba, is ki arasodes
isaubreo. mokled, vatyob, erT-or we- modis, arasodes.

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


liwadSi sabolood gavafren da amas maSin Zia pio dabali xmiT iwyebda
maSin raRa mniSvneloba eqneba. saubars da mTeli saaTi aanalizebda
pasuxad kvlav stvena ismoda. piesas, Sehyavda igi xmis, Jestikulaci-
_ garda amisa, xom darwmundi Tvi- is da tempis faqiz samyaroSi da xSir-
Ton, rom winandelze ufro mquxared ad gaTenebamde rCebodnen TeatrSi,
mikravda taSs darbazi. gesmis, ras vam- erTmaneTs xmamaRla ukiTxavdnen kal-
bob? diax, adre ase mquxared arasodes deronis brwyinvale dialogebs.
daukravT. ai, ase dinjad, Tu swrafad netav, mainc visi siamovnebis dakmay-
_ maTTvis sul erTia. isini qviTinebd- ofilebas eswrafoda es ori adamiani?
nen, me ki RvTaebrivi viyavi. es aris yovel SemTxevavaSi ara limelebisa,
CemTvis umTavresi! hoda, axla xma aRar isini didi xania kmayofilni iyvnen.
daZra, gaCumdi! Cven mosulebi varT im samyarodan, sa-
Zia pio marTlac Cumdeboda da xmas dac maRali ostatobis saocar ni-
aRar iRebda. muSebs vicnobdiT da mere bundovnad
_ SegiZlia Tma damvarcxno. magram vixsenebT, im silamazeebs, romelTac
Tu erTi sityva wamogcdenia, icode, xelaxla veRar CavwvdebiT; mere kvlav
umal Tavs davanebeb TamaSs. mere wadi vubrundebiT imave samyaros. Zia pio da
da axali gogo iSove. morCa da gaTav- kamila perikola Tavs itexdnen imis
da. mcdelobaSi, rom peruSi daemkvi-
amas mohyveboda is, rom Zia pio aTi- drebinaT nimuSebi raRac zeciuri Te-
ode wuTis ganmavlobaSi uxmod varcx- atris msgavsi, saiTkenac kalderonma
mas gza gaukvala. publika, visTvisac ise iyo damuxtuli eleqtrobiT, rom
Sedevrebia gankuTvnili, saubedurod, sakmarisi iyo partniors xeliT odnav
am qveynad aRar cxovrobs. mihkareboda, maSinve mTel darbazs
gadioda dro da Teatraluri xe- TanagrZnobis Jruanteli uvlida
166 lovnebisadmi trfiali kamilas Tanda- xolme. magram ostatobis aseTi brwy-
Tan uneldeboda. bolos imis gamo rom invale gamovlena sul ufro iSviaTad
-dro-dadro msaxiobis profesiisadmi meordeboda. bolo dros ramdenadac
erTgvari siZulvilic moeZaleboda, TvalsaCinod xvewda TamaSis teqnikas,
axali Targmanebi

sabolood Tavis xelobaze guli ai- miT ufro klebulobda moTxovnileba


yara. SeiZleba es im garemoebam gana- gulwrfelobaSi. maSin ki, roca sce-
piroba, rom espanur klasikur drama- naze daudevrad TamaSobda, mayurebe-
Si tradiciulad qalis rolebisadmi li amas ukve veRar amCnevda da mxolod
nakleb interess iCendnen. im dros, Zia pio ganicdida.
roca safrangeTis Tu inglisis (mogvi- saerTod, kamilas lamazi piri-saxe
anebiT ki veneciis) dramaturgebi same- hqonda. ufro sworad Tu vityviT,
fo karis irgvliv ikribebodnen da lamazi _ scenaze TamaSisas; scenis
qalTa rolebs amdidrebdnen maTTvis gareT, roca ar msaxiobobda, _ gagao-
damaxasiaTebeli gonebamaxvilobiT, cebdaT, rom, Turme, cxviri sakmaod
momxibvlelobiT, sasiyvarulo vnebe- Txeli da grZeli hqonia, piri damWkna-
biT da isteriebiT, _ am dros espanel ri da bavSvuri moyvanilobis, Tvale-
dramaturgebs kvlav keTilSobiluri bi xarbad momzirali. mokled, erTi
warmoSobis mamakacebis gamoxatvisken uferuli sofleli gogosaviT gam-
miuwevdaT guli, _ im mamakacebisa, oiyureboda, romelic TiTqos es-es
romelTa guls uflebda Rirsebis aris kafe-Santanidan gamoisyides da,
grZnobis urTierTsawinaaRmdego moT- romelsac imdeni Wkuac ar eyo, rom
xovnilebani; anda warmosaxavdnen Sec- harmonia amoegdo Tavisi xelovnebis
TomilT, sabediswero wuTebSi wm. amocanebsa, sakuTar midrekilebebsa
jvars rom scemen Tayvans sulis sacx- da wvrilmanebiT gadatvirTul yove-
oneblad. wlebis ganmavlobaSi Zia pio ldRiurobas Soris. sanam TiToeuli
Tavs ar zogavda, rom raime saSualeba es movlena erTmaneTisgan damoukide-
gamoeZebna, raTa perikola daeinter- blad arsebobda _ kidev araferi, ma-
esebina im rolebiT, risi Sesrulebac gram Tu maT Soris uTanxmoeba Camo-
mas bedma arguna. vardeboda, fizikurad ufro susti
Zia pio bednierebis mwvervalze agebulebis adamians mokle xanSi an ga-
Tavs mxolod maSin grZnobda, roca moaTayvanebda, an araraobad aqcevda.
TeatrSi axali msaxiobi qali movido- rogorc ukve vnaxeT, Tavisi TamaSiT
da, radgan Tavis gverdiT perikola gamowveuli ukmayofilebis miuxeda-
metoqes ver guobda da sastikad aS- vad, perikolam isic kargad icoda, ra
magebda. aseT dros, darbazis boloSi siamovnebasac Seicavda msaxioboba da
mdgomi da mxiaruli seiris molodin- drodadro Tbeboda kidec am ostato-
Si mxrebSi odnav moxril Zia pios bis alze. magram trfobis ali gac-
eCveneboda, rom perikolas mTeli sx- ilebiT xSirad izidavda, Tumca ki siy-
saguramo 2 (13). 2016 w.

euli Sinaganad uvarvarebda, TiTqos varuli did verafer bednierebas


TabaSiris lampa yofiliyo. yovelg- hpirdeboda, sanam erTxel TviT iupi-
vari Zaldatanebisa da yalbi afeTqeb- terma ar gadmougdo erTgvari wyalo-
is gareSe Trgunavda Tavis metoqes. Tu ba.
am dros komedias TamaSobdnen, periko- peruSi mefisnacvali don andres
la TviT gonebamaxvilobis gansaxire- ribera, _ odesRac momxibvleli ma-
ba iyo, xolo Tu dramas _ (rac ufro makaci _ amJamad Zveli didkacobisa
xSirad xdeboda), _ scenas misi emocie- da aTi wlis iZulebiTi gadasaxlebis
bisgan pirdapir almuri asdioda; igi wyalobiT jangatexils, _ ymawvilka-

166
cobaSi versalsa da romSi mivlinebul Tu rogor isvenebdnen da erTobian
elCobebSi miuRia monawileoba; ubr- isini. xolo Zia piom da kalderonma igi
Zolia avstriis winaaRmdeg, mouxilavs daxvewil metyvelebas miaCvies.
ierusalimis wminda adgilebi. igi sasaxleSi kamilas mipatiJebam Zia
uZeod gadaego mas Semdeg, rac daq- pio SeaSfoTa. mas bevrad erCia kamil-
167
vrivda, _ faSfaSa da mdidari coli as vulgaruli sasiyvarulo Tavgada-
gardaecvala. igi cot-cota koleq- savlebi kvlav Teatris dekoraciebis
cionerobda _ agrovebda monetebs, sardafSi ganegrZo. magram roca dain-
Rvinoebs, msaxiob qalebs, rukebs. su- axa, rom kamilas ostatoba ufro metad
fris siyvarulma nikrisis qari SesZi- daixvewa _ damSvidda.
na, alkoholma _ krunCxvebisadmi mi- dajdeboda darbazis bolo rigis
drekileba, didkacobam _ mediduro- erT-erT savarZelSi da siamovnebiT
ba, Tanac imdenad uzomo da bavSvuri, cqmutavda da tkbeboda imis yurebiT,
rom sxvis saubars iSviaTad Tu ugdeb- Tu rogor cdilobda kamila mayureb-
da yurs, xolo Tavis gaWianurebul lisTvis egrZnobinebina, rom igi Tavs
monologebs _ WerSi apyrobili Tva- Sinaurulad grZnobda im wreSi,
lebiT warmosTqvamda. gadasaxlebam romelsac dramaturgebi aRweren Ta-
okeanesaviT unapiro mowyenilobiT vianT piesebSi. is axleburi maneriT
daajildova, romelic iseTive mosa- iRebda Rvinis bokals da TiTebs Soris
bezrebeli iyo, rogorc tkivili _ atrialebda; Tavis partniorebs aseve
dilaobiT SenTan erTad rom iRviZebs, axleburi maneriT uqnevda xels damS-
mTeli dRis ganmavlobaSi gverdidan vidobebisas da, aseve axleburi maner-
rom ar gSordeba da RamiTac sasTu- iT aRebda kars, rac TavisTavad bevr
malTan gizis. kamilas cxovreba Tea- rameze miuTiTebda. Zia pios xom meti
traluri yofis wvrilman yoveldRi- arc undoda: _ ra SeiZleba iyos am
urobaSi, Cveulebriv uRimRamod vido- qveynad imaze ufro sasiamovno, vidre
da, rasac zogjer saeWvo xasiTis sasiy- momxiblavi qali, romelic jerovnad
varulo faTerakebi axalisebda. da miagebs misagebels espanuri litera-
uceb am olimpiurma personaJma turis Sedevrebs? (TiTqos gekiTxebo-
(rameTu aseTi Sesaxedaobis da ieris da igi). speqtakli, romelic gajerebu-

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


mqones scenaze mxolod RvTaebaTa da lia cxovrebis arsze dakvirvebiT da
gmirebis roli unda ganesaxierebina), msjelobiT, romlis drosac sityvebs
sruliad moulodnelad Teatraluri Soris arsebuli pauzac ki ise ikiTxe-
da saxelmwifos mmarTvelobis ba, rogorc cxovrebisadmi damokide-
tradiciebis sawinaaRmdegod sasaxlis bulebis gamoxatva da leqsis gan-
uwarmtaces vaxSmebze amoayofina Tavi. marteba. da yovelive es warmoTqmuli
kamila Tavis xanSi Sesul Tayvanismce- momxiblavi xmis da mSvenieri piovnuli
mels pirdapir aRmerTebda. miaCnda, xiblis mqone qalis mier. `TiTqmis mzad
rom am gziT samaradJamo bedniereba varT am saocrebiT warvsdgeT espane-
eweoda. don andresma mravali ram Sea- Tis winaSe~, ityoda xolme gunebaSi Zia
swavla kamilas. es garemoeba ki misi pio. mere, warmodgenis Semdeg sagrimi-
cocxali da xarbi gonebisaTvis siy- oroSi Sevidoda da ityoda: `Zalian
varulis gamoxatvis erT-erT utk- kargi~. oRond, gamosvlis win TerTme-
biles ingredients warmoadgenda. don ti aTasi kelineli qalwulis saxeliT
andresis wyalobiT igi cotaoden usaTuod daaficebda eTqva, Tu sad
franguls daeufla, mieCvia wesierebas iswavla xceleneia-s ase momxibvlelad
da sisufTaves, iswavla visTvis rogor warmoTqma.
unda miemarTa. ufro adre Zia pio uxs- mcire xnis Semdeg mefisnacvalma
nida rogor daeWira Tavi maRali wris perikolas hkiTxa, winaaRmdegi xom ar
qalbatonebTan sazeimo viTarebaSi; iqneboda, Tu SuaRamis vaxSmobebze
don andresi magaliTs aZlevda imisa, kidev ramdenime sando pirs miiwvevda,
kerZod, xom ar isurvebda arqiepisko- rasac, sxvaTa Soris, perisTan aravi-
posTan Sexvedras. am winadadebam kami- Tari kavSiri ar hqonda. icnobda fran-
la aRafrTovana. aRafrTovana ar- gi da italieli libertinebis Sede-
qiepiskoposic. pirveli Sexvedris wina vrebs da yovel wels xelaxla gadaxe-
168 dRes arqiepiskoposma msaxiob qals davda xolme. kenWis gavliT gamowveu-
banqos qaRaldisxela zurmuxtis yel- li tkivilebis drosac ki (sabedni-
sabami gamougzavna. erod, santa-maria kluqsabuqelis
qalaq limaSi dadioda erTi ram, rac wyaros wyliT mkurnalobis Semdeg rom
axali Targmanebi

ramdenime iardis iisfer atlasSi iyo daiSala), _ ukeTesi ram TavSesaqce-


gaxveuli da saidanac didroni, SeSu- vad verara gamonaxa brantomis da Rv-
pebuli pir-saxe moCanda da saidanac Taebrivi aretinos istoriuli aneg-
ori funCula sadafisferi xeli dotebis garda.
gamoCriliyo. diax, es TviTon ar- arqiepiskoposs mSvenivrad moex-
qiepiskoposi gaxldaT. simsuqniT da- seneboda, rom TiTqmis yvela mRvdeli
gragnili saxis nakecebidan momzirali peruSi mevaxSeobda. saWiro iyo mTeli
Savi Tvalebi moridebulobaze, gul- Tavisi epikureuli aRzrda-ganaTleba
keTilobasa da gonierebaze metyve- moeSveliebina, raTa Tavi Seekavebina
lebda. da mTeli qonis am naWerSi cno- da maT winaaRmdeg raime ar aemoqmede-
bismoyvared cxovrebis motrfiale bina. bunebaSi xSirad imeorebda Tavis
suli iyo gamomwyvdeuli. magram imis sayvarel Sexedulebas, rom am qveynad
gamo, rom igi Tavis Tavs uars ver eub- usamarTloba da ubedureba maradiu-
neboda xoxbis Tu ixvis xorciT piris li movlenaa; rom Teoria progresis
Catkbarunebaze, iseve, rogorc romau- Sesaxeb _ iluziaa; rom Rarib-Ratak-
li Rvinis yoveldRiur wrupvaze. _ ni, romlebic ar icnoben bednierebis
sakuTar Tavs ulmobel jalaTad ev- fass, ugrZnobelni arian ubedurebis
lineboda. mas uyvarda Tavisi sakaT- mimarT. rogorc yvela mdidar adami-
edro taZari, uyvarda Tavisi movale- ans, masac ar sjeroda, rom Raribebs
oba. igi didi RvTismosavi gaxldaT. (aba, SexedeT maT saxlebs, SexedeT maT
Tavis Casuqebul sxeuls xSirad sinan- tansacmels!), namdvilad hqondaT tan-
uliT aTvalierebda, magram sindisis jvis gancda. da bolos, rogorc ga-
qenjniT gamowveuli sulieri tanjva naTlebul adamians, sjeroda, rom mar-
bevrad ioli asatani eCveneboda, vidre to farTod nakiTx kacs Tu SeuZlia
marxvisgan Tavis Sekaveba. amitom, sul gansazRvros ra aris ubedureba. erT-
male iwyebda Tavis marTlebas im mo- erTi SemTxvevis dros, roca mis yuram-
tiviT, rom arsebobs idumali miniS- dis miaRwia ambavma, Tu ra ukanonobac
nebebi, romlis ZaliTac gansazRvru- xdeboda mis eparqiaSi, cotas gawyda,
li Semwvari kerZi uTuod gansaz- gadamwyveti zomebi miiRo! cnobili
Rvrulsave vinigrets moiTxovs, da am gaxda, rom Turme mRvdlebi peruSi
codvis gamosyidvis mizniT sxva yvela msubuqi codvis gantevebisaTvis mrev-
danarCen SemTxvevaSi samagaliTo cxo- lisgan ormag sazRaurs iRebdnen,
vrebas eweoda. xolo mZime, mniSvnelovani codvisTvis
mas mTlianad gadakiTxuli hqonda ki _ xuTmags. man ise ganarisxa ar-
saguramo 2 (13). 2016 w.

antikuri literatura.magram pir- qiepiskoposi, rom kankali daawyebina.


wmindad gadaviwyeboda. mexsierebaSi Tavis mdivans uRriala, dauyovnebliv
CarCenoda mxolod wakiTxulis zoga- sawer-kalami moerTmia _ eneba Tavisi
di xiblis aromati da imedgacrueba. eparqiis mRvdelmTavrisTvis Tavzar-
aseve mas Seswavlili hqonda wm. mamaTa damcemi mimarTva ekarnaxa. magram sa-
cxovrebis da saeklesio krebebis is- melne mTlad amomSraliyo. melani arc
toria da am SemTxvevaSic yvelaferi sxva oTaxebSi aRmoCnda da, saerTod,
gadaviwyeboda, garda ganxeTqilebaTa mTel sasaxleSi melnis xseneba arsad
Sesaxeb bundovani STabeWdilebebisa, iyo. saqmis aseTma viTarebam mTel mis

168
rezidenciaSi da gagoniliT gamow- Si isini amJRavnebdnen TavianT wil si-
veulma guliswyromam ise aaRelva brZnis marags da kacTa modgmis sava-
gulCvili adamiani, rom avad gaxda da lalo istoriis codnas. amasobaSi ki
sabolood iswavla Wkua, _ ufro Tav- andebis qedis gadaRma mxridan amomava-
Sekavebuli yofiliyo da momavalSi li mzis oqrosferi sxivebi sasaxlis
169
aseTi reaqcia aRar gamoexata. farTe sarkmelSi SeiWreboda da mag-
arqiepiskoposis CarTva vaxSmobe- idaze vazebSi daxvavebul gorebs, Rv-
bze imdenad iRbliani aRmoCnda, rom iniT dalaqavebul farCis sufras da
don andresma kidev axali wevrebis Tavis mfarvelis mklavze CamoZinebul
Semokrebaze daiwyo fiqri. marTalia, perikolas koxtad moyvanil Tavsa da
igi TandaTan eqceoda Zia pios gavle- fiqrebiT SeWmuxnul Subls gaanaTeb-
nis qveS, magram mis CarTvas stumarTa da. Camovardeboda xangrZlivi du-
siaSi ar Cqarobda, _ eloda, roca kam- mili. aravis surda pirvels gamoexata
ila TviTon gamoxatavda am survils. wasvlis survili. yvela dahyurebda
Tavis mxriv ki Zia piom Tan moiyvana ucxo, lamaz frinvels, maT Soris rom
zRvebsa da okeaneebze daudegari mox- Tvlemda. Tumca, Zia pios mousvenari
etiale kapitani alvarado. Cveu- Savi Tvalebi, aRsavse sinaziTa da
lebriv, Sinauruli wveulebebi ukve mzrunvelobiT, _ mTeli Ramis ganmav-
ramdenime saaTis dawyebuli iqneboda lobaSi mzeras ar acilebda Tavisi cx-
xolme, roca kamilac gamoCndeboda. ovrebis am did gamocanas da azrs.
saxegabrwyinebuli, ZvirfaseulobiT simarTle Tu gindaT, Zia pios arc
Semkuli da sakmaod gadaRlili is arasodes Seuwyvetia kamilasaTvis
pirdapir speqtaklidan modioda Ramis Tvalyuris devneba. adamianebs sazoga-
pirveli saaTisTvis. oTxive mamakaci dod igi or jgufad yofda: _ isini,
ise egebeboda mas, rogorc dedofals. visac siyvaruli hqondaT gamocdili
daaxloebiT saaTze met dros kamila da visac es ar ganecada. es kategoria
aqtiurad monawileobda saubarSi, Tavisebur amazrzen aristokratias
mere ki don andresis mxars sul ufro warmoadgenda. TavisTavad igulisxme-
metad Tavdayrdnobili mxolodRa ba, rom isini, visac ar gaaCnia niWi siy-
saubars usmenda, romelic oTx ucnaur varulisa (an ufro sworad niWi _ gan-

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


saxedaRarul mamakacs Soris mimdinar- ecadaT tanjva siyvarulis gamo, ver
eobda. mTeli Rame grZeldeboda maTi CaiTvlebodnen cocxlebSi da udavoa,
musaifi. am saxiT farulad ifxandnen sikvdilis Semdeg mkvdreTiT aRdgoma
guls (romelic mudam espaneTis gamo ar eweraT. isini araseriozuli arse-
sevdianobda da yovelTvis erTmaneTs bani iyvnen. es qveyana gajerebuli iyo
rom arwmunebdnen _ amgvari mcire maTi uazro siciliT, cremlebiT, ube-
nadimebi espaneTis keTilSobiluri durebiT da sikvdilis Semdeg kvlavin-
suliskveTebis tradicias warmoad- deburad momxibvlelni da fuqsavate-
genso). mravalferovani iyo maTi sa- bi haerSive ganibneodnen. am gansazR-
ubris Tema: moCvenebebi da naTelmxil- vrebaTa dadgenis mizniT Zia piom siy-
velni. rogori iyo dedamiwa adamianis varulis Taviseburi ganmarteba ganav-
gaCenamde; planetebis mosalodneli iTara, romelic arcerT sxvas ara hgav-
Sejaxebebi. aiteresebdaT, Tu SeiZle- da da masSi gaTvaliswinebuli iyo mTe-
ba Tvali mohkra mofarfate mtreds, _ li misi eqscentrikuli cxovrebis si-
momakvdav kacs rom piridan sulis sax- wmindisa Tu sakuTari Rirsebis
iT aRmoxdeboda xolme. kamaTobdnen grZnebis gamocdileba. Zia pio siy-
imaze, Tu ramden xanSi CamoaRwevda pe- varuls ganixilavda rogorc ram mtan-
ruSi qristes meored mosvlis ambavi. jvel avadmyofobas, romelic yvela
ase saubrobdnen mzis amosvlamde rCeulma unda moixados gviani siWa-
omebsa da mefeebze, poetebsa da mec- bukis asakSi, daZlios igi da aRdges
nierebze, ucxo qveynebze. am saubreb- fermixdili da natanj-nawamebi, magram
cxovrebaSi saqmeebisaTvis Se- ise ganixilavda. Tan aiyvana duenia da
marTulni. arsebobda (misi azriT) uam- ramdenime livreiani laqia daiqirava.
ravi CamonaTvali Secdomebisa, rom- eklesiaSic wirvas im saaTebSi eswre-
elTaganac sulgrZelad gaTavisuf- boda, ra drosac maRali wris man-
170 lebulni arian isini, vinc avadmyofo- dilosnebi. universitetSi gamarTul
ba ukve moixada. Tumca, saubedurod, sazeimo RonisZiebebs ar akldeboda da
maT wilad mainc rCeboda mravali nak- msxvil qvelmoqmedTa maraqaSi tri-
li. magram, yovel SemTxvevaSi (mraval alebda; cotaoden wera-kiTxvasac dae-
axali Targmanebi

magaliTTa Soris sailustraciod). ufla, umniSvnelo qaragmul miniS-


isini kvlav aRarasodes miiCnevdnen nebas adrindel bohemur cxovre-
megobrul guliTadobas cxovrebis basTan dakavSirebiT, _ pirad gamowve-
savaldebulo saxelmZRvanelod. kv- vad Rebulobda, gauTavebeli kaprize-
lav aRarasodes Sexedaven adamianur biT da privilegiebis mudmivi gamoZa-
arsebas, _ dawyebuli princidan ubra- lviT mefisnacvals autaneli cxovre-
lo laqiamde, rogorc ram meqanikur ba Seuqmna. axalma mankierma Tvisebeb-
sagans. Zia pios arasodes Seuwyvetia ma Secvala Zveli. man Tavisi winapreb-
kamilasaTvis Tvalis devneba, radgan is genealogiuri xec ki SeTxza da vi-
eCveneboda, rom igi arc arasodes Rac-viRaca naTesavebis wre gamoigona.
ziarebia am grZnobas _ WeSmarit siy- bolos imasac miaRwia, rom oficial-
varuls. mTeli im Tveebis ganmavloba- uri dokumentebis gareSe misi bavSve-
Si, rac kamila mefisnacvlis winaSe bi kanonierad Sobilad scnes. sazoga-
warsdga, Zia pio sunTqvaSekruli ic- doebaSi Tavi ise eWira, TiTqos kdema-
dida, icdida wlebis ganmavlobaSi. mosili da Ronemixdili mariam magda-
kamilam don andress sami Svili lineli yofiliyos, rogorc es maRali
gauCina, magram garegnulad aranairad wris mandilosani SeiZleba rom iyos.
Secvlila. Zia pio mSvenivrad xvdebo- sayovelTao monaniebis ceremoniuli
da, rom kamila Tu marTla gauSinaur- msvlelobis dReebSi sanTliT xelSi im
da maRal sazogadoebas, maSin, upirve- mandilosnebis gverdiT vidoda,
les yovlisa, es scenuri xelovnebis romelTac faqtiurad mosananiebeli
garkveuli efeqtebis dauflebaSi arc araferi hqondaT, Tu ar CavTvliT
iCenda Tavs. piesebSi xom aris garkveu- iSviaTad gamovlenil sificxes, anda
li pasaJebi, romelTac erT dRes per- cdunebas cali TvaliT mainc CaexedaT
ikola uTuod Caswvdeboda ubralod dekartes wignSi. marTalia, mas codvad
iolad, faruli tkbobiT, radgan isini uTvlidnen msaxiobobas, magam vin ar
xels Seuwyobdnen gamoavlinon misi icis, rom wmindanTa Soris msaxiobi
mdidari sulis axal-axali waxnagebi. qalebic yofilan Seracxulni, Tun-
magram TiTqos jibrze, misi damokide- dac, magaliTad, wm. elasiusi. wm. ene-
buleba amgvari pasaJebisadmi sul siusi, wm. margaret antioqeli da wm.
ufro xSirad zedapiruli xdeboda, pelagia...
rom ara vTqvaT _ SemaSfoTebeli. maRla mTebSi, wm. maria qluqsambu-
male Zia pio imaSic darwmunda, rom kv- qelis maxloblad mdebareobda wylis
lav waewyo faruli Sexvedrebis mTeli feSenebeluri kurorti. safrangeTSi
saguramo 2 (13). 2016 w.

seria msaxiobebTan, matadorebTan, namogzaureb don andress TavSi azrad


vaWrebTan. mouvida sakuTari viSis msgavsi ram
msaxioboba TandaTan aRizianebda kurorti gaeSenebina. aRmarTa, Cadga
kamilas. mis sulSi axla sxva Wiam ramdenime sastumro, wamoWima Teatri,
daibuda da xvra dauwyo: _ gadawyvi- aaSena xarebis sabrZolvelad patara
ta maRali sazogadoebis qalbatoni asparezi da erTi-ori baRic frangul
gamxdariyo; gulma mTeli JiniT res- yaidaze gaaSena. janmrTelobis mxriv
peqtabeluri cxovrebisaken gauwia da kamilas nakls ver mounaxavdiT, magram
msaxiobobas axla rogorc gatacebas mineraluri wyaros maxloblad vila

170
aiSena da dilis TerTmetidan iwyebda romlebic TiTqos ucxo qveynidan an,
saZulveli wylis wrupvas. markiza de yovel SemTxvevaSi, Zveleburi bala-
montemaiorma Semogvinaxa `operatuli didan moxvedriliyvnen aq da erTmane-
samoTxis~ brwyinvale Canaxati mTavar Tis verc axali ena SeeswavlaT da verc
RvTaebasTan erTad, Tavis avadmyo- megobrebis SeZena moeswroT.
171
furad mgrZnobiare Tavmoyvareobas kamilam scena daaxloebiT ocdaxu-
daufaravad rom avlenda niJarebiT Ti wlis asakSi miatova da kidev xuTi
moyril xeivanSi seirnobisas da medi- weli dasWirda, rom maRal sazogadoe-
duri saxiT Rebulobda mowiwebul mis- baSi garkveuli adgili daekavebina. igi
almebebs yvela imaTgan, vinc ver be- TandaTan gasuqda, Tumca saxeze, piri-
davda mefisnacvali ewyeninebina. dona qiT, yoveldRiurad ufro mSvendebo-
maria am didgvarovani, qancgamoleu- da. igi pompezurad Cacmis Jinma Seipy-
li mmarTvelis portretsac gvixatavs, ro da sastumro oTaxis iataki sarke-
vinc erT RameSi banqos TamaSisas imxe- saviT ireklavda Zvirfasi qvebis,
la Tanxas agebda, rom axali eskuria- Sarfebis da pliumaJebis namdvil ko-
lis asagebad ikmarebda. amave werilSi Sks, pirisaxesa da xelebze mocisfro
dona maria mefisnacvlisagan nayoli pudrs iyida, zed ki bageebs alisfrad
kamilas patara vaJis _ don xaimes por- an narinjisfrad ixatavda, rac fxuki-
tretic moayola. Svidi wlis don- ani qalis iers aZlevda. mis isedac Tav-
xaimes Sublis moyvaniloba da Tvaleb- Seukavebel xasiaTs kidev ufro amZa-
is feri memkvidreobiT mieRo, mamisgan frebda arabunebrivi manerebi, romel-
ki raqituli tani da krunCxvebisadmi Tac is gamoxatavda karis maRalCino-
midrekileba. tkivilebs pirutyvis sanTa qvriv qalebTan urTierTobisas.
amtanobiT itanda. aseve pirutyviviT jer kidev Tavisi aRmasvlis adreul
ibneoda da sastikad imorcxvebda, safexurze Zia pios gadakrulad agr-
roca misi nakli ucxosaTvis TvalsaCi- Znobina, rom sasurvelad ar miaCnda
no xdeboda. saxeze imdenad sandomiani misi gamoCena xalxis Tvalwin. bolos
iyo, rom misdami sibralulis gamox- ki saqme iqamdis mivida, rom Zia pios
atvis trivialur formas dumili sjo- iSviaTi da moridebuli vizitebic aRi-
bda. gamudmebuli tkivilebiT gamow- zianebda. Sexvedrisas calybad esa-

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


veulma Tmenis unarma mis gamomet- ubreboda, sityvas banze ugdebda, mz-
yvelebas TavdaWerilobis gansacvi- eras Tvals aridebda da xSirad Cxubis
freblad Rirseuli ieri SesZina. de- sababs eZebda. magram Zia pio TveSi
damisi, Cveulebriv, mewamuli feris erTxel mainc bedavda kamilas moT-
kamzols acmevda, seirnobisas ramden- minebis unaris gamocdas da, Tu vini-
ime nabijiT ukan mihyveboda da ostat- cobaa, raime mizezis gamo Sexvedra ar
urad aridebda Tavs im qalbatonebs, xerxdeboda, zemo sarTulze avidoda
romlebic saubarSi mis CaTrevas lam- da TiTqmis mTel saaTs bavSvebTan
obdnen. kamila arc arasodes ujavrde- atarebda.
boda da misdami arc araviTar erT dRes Zia pio mTebSi Camdgar ka-
grZnobas amJRavnebda. mzian amindSi milas vilaSi gamocxadda da moaxles
xSirad mohkravdiT Tvals deda-Svils, piriT SeuTvala saSualeba mieca ga-
xelovnur terasaze rom seirnobdnen saubreboda. gogom pasuxi daubruna _
TavisTvis fiqrebSi Caflulni: kamila mzis Casvlamde kamila frangul baRSi
imaze, Tu rodis daiwyeboda misi bed- SegxvdebaTo. Zia pio sagangebod iyo
niereba, rasac igi yovelTvis ukav- Camosuli limadan ucnauri Sinagani
Sirebda maRal wreebSi poziciebis gan- moTxovnilebiT waqezebuli. masac,
mtkicebas, maSin, roca don xaime rogorc yvela martoxela mamakacs,
ubralod netarebda mziani dariT da miaCnda, rom megobroba _ es Sara-
Rrublebis gamoCenas SiSnarevi Tval- vandediT mosili ramaa. sjeroda, rom
ebiT eloda. isini hgavdnen im arsebebs, quCaSi Sexvedrili nacnobebi marTla
gulwrfelad ucinian erTmaneTs. Sei- _ Seni wyenineba ar minda. dona
Zleba arc daijeroT, magram alalad miqaela, magram mas Semdeg rac oci
swamda, rom yvelafer amisgan adamiane- wlis ganmavlobaSi nebas mrTavdi kam-
bi sinamdvileSi uzarmazar siam- ila dameZaxa, vifiqre...
172 ovnebas naxuloben. ase da amrigad, _ oh, rac ginda is damiZaxe, rac
moulodnelad masac wamouara Jinma mogeprianos, is damiZaxe.
kvlav enaxa kamila, kvlav moesmina misi _ sityva momeci, kamila, rom yurs
naTqvami _ `Zia pio~. mounda gonebis damigdeb. dampirdi, rom pirveli wi-
axali Targmanebi

TvaliT gaexsenebina TavianTi xangr- nadadebis Semdeg ar gaiqcevi.


Zlivi xetialis droindeli bednieri kamilam moulodnelad ifeTqa.
wuTebi da gunebaganwyobilebani. _ yuri migde, Zia pio. giJi yofilx-
franguli baRi qalaqis ganapiras, ar Tu fiqrob, rom damiyolieb Teatr-
samxreT nawilSi mdebareobda. ukan an- Si davbrunde. Teatrs SiSiTa da Zr-
debis qedi aRmarTuliyo. baRis Sor- wolviT vigoneb axla. es kargad Seigne!
euli kuTxis moajiri Rrma velobs Teatri! didi ambavi _ Teatri! saZage-
gadahyurebda, romlis borcvebic ta- li adgilia, sadac madlobis nacvlad
lRebiviT miiswrafoda wynari okeanis yoveldRiurad Seuracxyofas gay-
napirebisken. saRamo xanis is dro idga, eneben. mixvdi, Seigne, rom tyuilu-
roca Ramurebi dabla frenen, xolo bralod kargav dros.
wvrilfexa cxovelebi ki wamdauwum Zia piom mSvidad miugo.
fexebSi eblandebian moseirneT. ram- _ me ukan dabrunebas sulac ara
denime martosuli Tu Seyovnebuliyo gTxov, Tu ki Sens axal megobrebTan
baRSi. erTni meocnebe TvalebiT Se- Tavs kargad grZnob.
hyurebdnen cas, romelic nel-nela _ gamodis, rom Cemi megobrebi
kargavda Tavis fers, meoreni balus- TvalSi ar mogdis, _ swrafad gamoepa-
tradas dayrdnobilni vels gada- suxa kamila. _ vis mTavazob maT mag-
hyurebdnen da cdilobdnen gamoec- ivrad?
noT, Tu romeli soflidan moismoda _ kamila, me mxolod is maxsendeba...
ZaRlis yefis xma, es iyo Jami, roca _ ar miyvars, roca raimes mayvedri-
ojaxis mama mindvris sauSaoebidan Sin an. ver vitan, roca Wkuas marigeben.
brundeba da ezoSi wamiT yovndeba, ra- ici, wuTic da acivdeba. saswrafod
Ta ZaRls waeTamaSos, laquciT zed unda davbrunde Sin. axla ki Tavi dam-
rom axteba, is ki drunCs ukumavs, anda anebe, daiviwye Cemi arseboba, morCa da
zurgze akotrialebs. qaliSvilebi gaTavda!
mouTmenlad elodebian rodis ainTe- _ Zvirfaso kamila, nu cxarob. neba
ba pirveli varskvlavi, rom survile- momeci raRac giTxra. gTxov, kidev
bi SeuTqvan, ymawvilebi ki vaxSmo- oriode wuTi gamoimete CemTvis.
bisTvis emzadeban. TviT yvelaze mou- Zia pio uceb ver mixvda ratom au-
cleli ojaxis dedasac ki mklavebi varda kamilas ase moulodnelad qvi-
usaqmod CamouSvia da Tavis sayvarel, Tini. igi daibna, ar icoda ra efiqra da
magram ilajis gamwyvet ojaxs RimiliT Tqva is, rac pirvelad enaze moadga.
Sescicinebs. _ TeatrSi aRar dadixar. amas ukve
saguramo 2 (13). 2016 w.

Zia pio marmarilos qvisgan gamoj- yvela amCnevs. mayureblebmac siaruls


irknuli xomaldis formis skamis win ukles amis gamo, xalxi marto Zvel ko-
idga da misken momaval kamilas Sesc- mediebs Tu eswreba kviraSi orjer.
qeroda. danarCen dReebSi proziT dawerili
_ damagvianda, _ Tqva man. vwuxvar. axali yaidis farsebs warmoadgenen _
aba, ra gsurs miTxra? mosawyens, raRac bavSvurs da uxams.
_ kamila... _ daiwyo Zia piom. wesieri espanuriT arc aRaravin
_ me dona miqaela mqvia, _ gaawyvet- laparakobs. amas winebze, fericvalo-
ina man. bis dReebSi warmoadgines `baltazar-

172
is nadimi~, romelSic, sxvaTa Soris, Sen wlis mamakacs marTla gjera aseTi kun-
yovelTvis SesaniSnavad TamaSobdi. Zulis arseboba?
axla samarcxvino ram iyo. Zia piom Tavi Caqindra da wail-
mcire xnis dumili Camovarda. uRluRa.
okeanidan monaberi Rrublebis jari _ kamila, me Sen, ra Tqma unda, miy-
173
cxvris farasaviT mielaleboda go- varxar da yovelTvis meyvarebi, sanam
rakebs Soris velobze. kamila uceb Zia cocxali var, da SeiZleba bevrad
pios muxlze Seexo da saxeze iseTive ufro Zlierad, vidre es SemiZlia gam-
gamometyveleba aesaxa, rogoric am ovxato. mTeli Cemi cxovreba gama-
ociode wlis win. rTlebulia Tundac imis gamo, rom Sen
_ momiteve, Zia pio, ase saZaglad gicnob. Sen axla didi qalbatoni xar,
rom mogeqeci. am saRamos Cemi xaime mdidari. me ukve Sen veRarafriT
SeuZlod Seiqmna. saSveli aRar aris _ dagexmarebi, Tumca yovelTvis mzad
wevs gafiTrebuli saxiT da gaocebu- var.
li TvalebiT imzireba. aRar minda ami- _ ra sasacilo xar, _ RimiliT Seni-
si gaxseneba. Zia pio, damijere, Teatr- Sna kamilam. _ patara biWiviT lapara-
Si dabruneba araviTar sikeTes ar mo- kob. kaci daberdi da Wkua ki ar mog-
mitans. mayurebeli mxolod prozauli matebia, xom ici, arc aseTi kunZuli
farsebis mosasmenad daiareba. Cveni arsebobs da arc aseTi siyvaruli. aseT
mxridan namdvili sisulele iyo, roca rameebs mxolod TeatrSi Tu ixilav.
sul imas vcdilobdiT, Zveli komedie- Zia piom daimorcxva. magram azri ar
bisaTvis sicocxle SegvenarCunebina. Seucvlia. kamila fexze wamodga.
Tu publikas Zveli komediebi ur- _ razea laparaki, _ Tqva man sev-
Cevnia, aiRos wigni da waikiTxos. brbos dianad. _ acivda, Sin dabrunebis
gemovnebis winaaRmdeg brZolas azri droa. ras izam, beds unda Seurigde.
ara aqvs. TeatrSi dasabruneblad guli aRar
_ saocaro kamila, gamogitydebi, mimiwevs. wamiT dumili Camovarda. _
Sen winaSe yovelTvis marTali rodi sxva kidev ra? aRaraferi gamegeba. ety-
viyavi, roca scenaze TamaSobdi. xSir- oba, moxda is, rac unda momxdariyo:
ad CemSi raRac qedmaRloba lapara- davrCi imad, radac unda vyofiliyavi.

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


kobda: qebis sityvebs ver vimetebdi nu cdilob, momxdari sxvagvarad ga-
maSinac ki, roca amas namdvilad imsax- iazro. rac ari _ eg ari. damiviwye Zia
urebdi. mapatie, Sen yovelTvis namd- pio. Cemze nuRar fiqrob. mapatie. me
vilad didi msaxiobi iyavi. Tu darw- movrCi da gavaTave. ecade damiviwyo.
mundebi, rom am xalxTan Tavs bedni- igi wamiT Seyovnda. etyoba, ufro
erad veRara grZnob, SegviZlia ma- Rrma grZnobebis gamomxatvel sit-
dridSi gamgzavrebaze vifiqroT. dam- yvebs eZebda. Rrublis pirvelma qulam
ijere, iq brwyinvale triumfi gvelo- terasas miaRwia. Camobnelda. ukanas-
deba _ Sen xom jer kidev axalgazrda kneli moseirneni tovebdnen baRs. kam-
da mimzidveli xar. SeiZleba male dad- ila don xaimeze fiqrobda, fiqrobda
ges dro, romelsac dona miqaelas epo- don andresze da masze, magram saWiro
qad moixsenieben. male Cven davberdeb- sityvebi ver ipova. igi uceb daixara,
iT, male Cven aRar viqnebiT. TiTebi daukocna da iqaurobas swra-
_ ara, espaneTs verasodes vixilav. fad gaSorda. Zia pio kidev karga xans
yvela qveyana erTmaneTs hgavs: ra mad- ijda. mis Tavze Rrublebi TandaTan
ridi, _ ra lima. Sejardnen. igi bednierebisagan TrTo-
_ oh, rom SeiZlebodes sadme kun- da, cdilobda yvela am movlenis azrs
Zulze gamgzavreba, sadac xalxs ar Caswvdomoda.
ecodineba vina xar da, ise ubralod
eyvarebi. limaSi moulodnelad axali ambavi
_ Zia pio, nuTu Sen, ormocdaaTi gavrcelda: dona miqaela vilagass,
qalbatons, visac kamila perikolas Tuara xorcieli, vneba-siyvaruli.
saxeliT icnobdnen, yvavili Sehyriao iseTi siyvaruli ki Tumca guluxvad
Turme. marTalia, am seniT kidev ram- da uSurvelad ixarjeba, Tumca war-
denime aseuli adamiani daavadda, ma- moSobs warmtac ocnebebsa da Rrma
174 gram, xalxma gansakuTrebuli intere- poezias, igi mainc TviTdakmayofileb-
si da RvarZlianoba msaxiobi qalisad- is ukidures gamoxatulad rCeba. sanam
mi gamoiCina. dalaqi raRac mwvave six- ar daZlevs xangrZliv monobas, ar gan-
aruliT moeloda, rom silamazes, ra- imsWvaleba siZulviliT Tavis Tavisa-
axali Targmanebi

mac saSualeba misca mas ugulebeleyo dmi, ar Seignebs Tavis miswrafebaTa


Tavisi klasi, _ bolosdabolos dah- amaoebas da ar daZlevs fuW eWvianobas,
kargavda. avadmyofis saxlidan gamo- igi ver daimkvidrebs Tavis xvedr adg-
Jona xmam, _ kamila, Turme sasacilod ils erTgul grZnobaTa Soris. mraval
da sakmaod usaxurad gamoiyurebao, da adamians, visac cxovreba aseT pirobeb-
moSurneTa sixaruls sazRvari ar Si gautarebia, albaT, bevrad naklebi
hqonda. odnav momjobinda Tu ara, maS- ambavi eqneba gasaxsenebeli, vidre im
inve mTebSi mdebare vilaSi gadaayvan- ymawvils wina dRes rom finia dakarga.
ina Tavi. mere gankarguleba gasca da, vinaidan, megobrebi mosvenebas ar
qalaqis patara koxta sasaxle da Zvir- aZlevdnen da sazogadoebaSi dab-
fasi tansacmeli gaewmindaT, xolo runebas sTxovdnen, es kidev ufro aRi-
naCuqari Zvirfaseuloba ukanve dae- zianebda da mTel qalaqs wyevla-
brunebinaT. mefisnacvals, arqiepis- krulvas uTvlida. erTi xanoba lapar-
koposs da karis ramdenime pirs _ mis akobdnen, _ religiaSi gadavardao.
uguliTades Tayvanismcemlad rom mi- magram ukanasknelad gavrcelebulma
iCnevdnen Tavs da romlebic saCuqre- xmam gaaqarwyla es azri: _ patara mam-
biTa da mokiTxvis baraTebiT mos- ulidan xSirad moismoda gaanCxlebu-
venebas ar aZlevdnen, ukomentarod li da sasowarkveTili qalis yvirili.
daubruna yovelgvari ZRveni. marto imaTTvis, vinc mezoblad cxovrobda,
momvlel da mosamsaxure qalebs dar- pirdapir autaneli gaxda am SeZaxileb-
To neba ezrunaT masze. mas Semdeg, rac is mosmena. is darwmunebuli iyo, rom
avadmyofoba Seeyara, kamilam mefis- misi cxovreba damTavrda, misi da misi
nacvals karga mozrdili Tanxa da- bavSvebisac. zomas gadacilebuli am-
ubruna da Tan patara baraTic miay- partavnobis gamo, mevaleebs gac-
ola, romelSic igrZnoboda Rrma gul- ilebiT meti Tanxa daubruna, vidre
gatexiloba da, amavdroulad, Rirse- sinamdvileSi emarTa. da uRimRamo mo-
bis Segneba, risi gamoxatvac adamians mavals, rac mas eloda, axla siRatakis
SeuZlia mis mdgomareobaSi. aCrdilic daemata. isRa darCenoda,
msgavsad yvela lamazi qalisa, miC- mjdariyo Tavis gaveranebis piras mi-
veuli, rom mis silamazes mudmivad suli patara mamulis SuagulSi da naR-
xarks uxdian, kamilac yovelgvari vliani saxiT Tvali edevnebina darCe-
cinizmis gareSe varaudobda, rom neb- nil dReTa gaWianurebuli msvlelo-
ismieri mamakaci Tuki erTgulebda mas, bisTvis. saaTobiT fiqrobda imaze, Tu
mxolod misi silamazis gamo. amieridan rogor xarobdnen albaT misi mtrebi
saguramo 2 (13). 2016 w.

yovelnairi urTierToba aRmocenebu- da ismoda misi oTaxidan farTo nabi-


li iqneba qedmaRlobiT aRsavse sibra- jebis xma da ucnauri SeZaxilebi.
luliT, odnav gaJRenTili niSnis Zia pio yovel Rones xmarobda Tavg-
mogebis surnelebiT misi bedis ase za ar abneoda. saqme imgvarad warimar-
sruli Semobrunebis gamo. rwmena, rom, Ta, rom aucilebeli gaxda bavSvebis
radgan silamaze dahkarga, igi aRar aRzrdaSi monawileoba mieRo, mamulis
unda elodes erTgul damokidebule- movla-patronobaSi xeli SeaSvela da
bas, emyareboda im faqts, rom mas ara- imis wyalobiT, rom sakmaod windaxe-
sodes ganecada sxvagvari siyvaruli _ dulad da droulad kamilas garkveu-

174
li TanxiT xels umarTavda, _ sab- gaxda limaSi dabrunebuliyo. yve-
olod imas miaRwia, rom saxlSi kvlav lafers akeTebda imisaTvis, rom dro
Rebulobdnen da, warmoidgineT, vua- moekla. magram kamilas gverdiT yof-
lebSi Cafluli diasaxlisis Tandas- nis wadili Tvrameti wlis biWiviT
wrebiTac ki. magram TviT aseT drosac stanjavda. bolos, erTi samxedro xri-
175
ki, ampartavnobiT dabrmavebuli kami- ki moigona da mis gansaxorcieleblad
la, darwmunebuli, rom Zia pio yove- kvlav mTebSi dabrunda.
live amas misdami sibralulis gamo erT dRes uTenia wamodga, kamilas
sCadioda _ daundoblad geslavda saxlisken gaemarTa da misi sawoli
Tavisi basri eniT da, cota ar iyos, oTaxis fanjris qveS pirdapir miwaze
ucnaur Svebas ganicdida, roca amcir- dawva bindbundSi. Tavi ise moikatuna,
ebda da dascinoda. Zia pio ki, piriqiT, TiTqos viRaca tiriso. SeZlebisdag-
misadmi ufro met siyvaruls iCenda, varad ymawvili qalis tirilis xmas ba-
radgan masze ukeT esmoda, rom kamila Zavda. saaTis meoTxedi tirili ar Seu-
yvela aucilebel safexurs dgamda wyvetia. am xnis ganmavlobaSi xma imaze
damcirebuli sulis gankurnebis gza- meti ar auwevia, rasac italieli musi-
ze. magram erT dRes moxda SemTxveva, kosebi pianos niSniT aRniSnaven xolme.
ramac Zia pios wyalSi Cauyara bolo Tumca, tirils drodadro wyvetda,
dros miRweuli warmatebebi. Tan kari darwmunebuli, rom Tu kamilas eZina,
SeaRo. wyvetil-wyvetili slukuni imave Za-
kamila darwmunebuli iyo, rom kari liT SeiWreboda mis cnobierebaSi,
daketili hqonda. sul ramdenime xniT rogorc gabmuli tirili. sasiamovnod
adre TavSi erTi giJuri azri mouvida. griloda. mwvervalebs Soris safiro-
netav ra moxdeba Tu carcis fxvnilisa nis feris mkrTali zolebi TandaTan
da kremis pastisagan safens daamza- seravdnen cas. aRmosavleTiT ki
debs da saxeze daidebs? is, vinc ase ciskris varskvlavi sul ufro nazad
xSirad dascinoda mefisnacvlis karis da sustad cimcimebda. fermis yvela
gadamWknar dedakacebs, _ sul ramden- Senoba Rrma dumils moecva da mxolod
ime wamiT dainteresda _ scenaze Ta- niavis Semoberva drogamoSvebiT Tu
maSma Tu SesZina mas iseTi ram, rac axla axmianebda balaxs. uceb kamilas oTax-

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


gamoadgeboda. kari Caketili egona. Si lampa ainTo da daraba gaixsna. ram-
xelisfaTuriT da gulisfancqaliT denime wuTic da vualebSi SefuTuli
saxeze safeni daido da roca sarkeSi Tavi karga win gadmoeyuda. _ vin aris
Caixeda da Tavisi mcdelobis uaz- mand? _ gaisma sasiamovno xma.
robasa da amaoebaSi darwmunda. swo- Zia pio dumda.
red am dros karSi mdgom Zia pios gan- kamilam kidev erTxel gaimeora. am-
cvifrebul gamometyvelebas mohkra jerad xmis kiloSi gaRizianeba igrZ-
Tvali. kamila savarZlidan kiviliT noboda.
wamoiWra da saxeze xelebi aifara. _ vin aris-meTqi? vin aris rom ti-
_ momwydi aqedan. samudamod gaqri, ris?
Cemi saxlidan _ gahkioda igi. _ Tva- _ dona miqaela, Cemo qalbatono,
liT aRar damenaxo amieridan. _ sir- gevedrebiT Zirs CamobrZandeT.
cxvilnaWami kamila wyevla-krulviT _ vina xar da ra gnebavs?
da gakapasebuli, oTaxidan agdebda Zia _ erTi ubeduri gogo var, estre-
pios. derefanSic gahyva da wuTiT mos- la. gTxov Tqven TviTon CamobrZandeT
venebas ar aZlevda. kibezec, rac xelT da momeSveloT. moaxle gogos nu da-
xvdeboda, yvelafers esroda. bolos, uZaxebT. gTxovT, gevedrebiT, Tqven
mouravs ubrZana mamulSi fexi ar TviTon CamobrZandeT dona miqaela.
Semoedgmevinebina. magram Zia pio mTe- kamila wuTiT dadumda. mere mou-
li kviris ganmavlobaSi mainc cdilob- lodnelad mokled moWra.
da kamilas naxvas. bolos iZulebuli _ kargi, _ da daraba mixura. cota
xnis Semdeg uceb saxlis kuTxesTan icodes _ daSnis xmareba, laTinuri,
gamoCnda. zurgze sqeli wamosasxami musika...
efara, romelic namian balaxze mos- Cven gadavikiTxavT yvela...
Trevda. Soriaxlos SeCerda da war- _ sad gagonila, mSobel dedas Svi-
176 moTqva: li daacilo? es SeuZlebeli ramaa.
_ modi aq, sadac vdgavar. vina xar? giJi yofilxar, Tu ase fiqrob. moeSvi
Zia pio fexze wamodga. Cemze fiqrs da daiviwye yovelive, rac
_ me var Zia pio, kamila. mapatie, ma- me mexeba. gaige, me aRar varsebob. meca
axali Targmanebi

gram unda usaTuod dagelaparako. da Cemi Svilebic vicxovrebT ise,


_ RvTismSobelo mariam! netav rogorc SegviZlia. amieridan nuRar
odesme Tu davaRwev Tavs am saSinel Semawuxeb. adamianis danaxva aRar min-
adamians? gaige erTxel da samudamod, da.
_ aravis naxva ar msurs. diax, kaciSvi- aq Zia piom igrZno, rom saWiro iyo
lis naxva ar minda. Cemi cxovreba mkacri zomebisaTvis miemarTa.
damTavrda, morCa, gaTavda. _ maS Tu asea, mTeli Cemi vali ukan
_ kamila, Cveni xangrZlivi erTob- damibrune.
livi cxovrebis saxeliT gTxov, moiRo Semcbari kamila uceb dadumda.
erTi mowyaleba. mere waval da aRara- gunebaSi ki gaivlo: `saSinelebaa, Tur-
sodes Segawuxeb. me, aseTi cxovrebis atana. netavi ro-
_ araviTari mowyaleba, araviTari. dis movkvdebi~. cota xnis Semdeg Cax-
ganze gadeqi da Camomecale. leCili xmiT warmosTqva.
_ gpirdebi, Tu axla momismen, met- _ cota fuli kidev SemomrCa. ram-
ad aRar Segawuxeb. densac SevZleb, gadagixdi axlave.
kamila swrafi nabijiT Soreuli erTi-ori Zvirfasi qva kidev maqvs.
karisken gaeSura. Zia pio iZulebuli hoda, erTmaneTis naxva zedmetad aRar
gaxda dadevneboda, raTa darwmunebu- dagvWirdeba.
liyo, rom Tavis naTqvams gaagonebda. kamilas Zalze Sercxva Tavisi siR-
_ aba, axla kidev raRa ginda, rom aribisa. ramdenime nabijis Semdeg mo-
miTxra? xom xedav acivda, me ki Tavs trialda da Tqva.
kargad ver vgrZnob, Sin unda Sevide. _ axlaRa mivxvdi ra ulmobelic
_ kamila, neba momeci don-xaime yofilxar. magram rac marTalia _
erTi wliT Tan waviyvano limaSi. mis marTalia, vali unda dagibruno.
maswavleblobas vkisrulob. da kasti- _ ara, kamila, me es ise, ubralod
liur enas Sevaswavli. aq mxolod msax- giTxari, rom Cems Txovnaze dameyo-
urebis wreSi trialebs. aba, aq ar unda liebine. Sengan fuls rogor aviReb.
iswavlos? momabare don xaime erTi wliT, mey-
_ ara. vareba da yovelnairad gavufrTxil-
_ kamila, miTxari, misgan aq ra unda debi. gana SenTvis odesme rame damiS-
gamovides? kargi gonebis ymawvilia da avebia? gana warsulSi cudi maswavle-
swavlac surs. bloba gamiwevia?
_ is xom avadmyofia, sustia. Sen sax- _ saSineli adamiani yofilxar,
li ki ara saRore gaqvs. qalaqgareT Turme! sul madlierebis aRiarebas
saguramo 2 (13). 2016 w.

sufTa haerze yofna misTvis sasarge- moiTxov. madliereba, madliereba!


bloa. diax, madlieri viyavi, ar uarvyof. ma-
_ magram bolo ramdenime Tvea, rac gram axla, roca is qali aRara var, rac
Tavs kargad grZnobs, xom? sityvas ga- viyavi, samadlieroc aRaraferi maqvs.
Zlev. binas davasufTaveb. deda marias Camovarda dumili. kamilam mzera im
vTxov saxlis mosavlelad gogo gamo- varskvlavze SeaCera, romelic TiTqos
migzavnos. aq biWi mTel dRes sajinibo- win Casdgomoda danarCenebs, raTa ze-
Si atarebs. me ki yoveldRe imas Sevas- caSi saxetialod daeyoliebina. guli
wavli, rac namdvilma jentlmenma unda Rrma tkivilisgan SeekumSa, tkivilis-

176
agan am uazro wuTisoflis gamo. bo- SeniSnavda axla sxva. mTel kompanias
los dasZina. Rimili dauvlida, radgan es igives ni-
_ Tu xaime moisurvebs SenTan erT- Snavda, rom geTqva _ `damokles max-
ad wamosvlas, _ keTili da patiosani. vilqveS cxovrobso~. xidTan dakav-
amis Taobaze xval diliT movelapar- SirebiT ramdenime poemac ki SeTxzes,
177
akebi. Tu moisurva, xval SuadRisas xolo erTi-ori klasikuri nimuSi pe-
sastumroSi naxav. aba, Rame mSvidobisa, rus yvela anTologiaSia Setanili. ma-
RmerTi gfaravdes. gram am ubedurebas WeSmariti liter-
_ Senc RmerTi gfaravdes! aturuli Zegli mainc Zma jiuniperma
kamila Sin dabrunda. meore dRes augo Tavisi gamokvleviT.
sastumrosTan seriozuli saxis yma- erTidaigive ambavi SesaZlebelia
wvili gamoCnda. odesRac koxta tan- sxvadasxvanairad iqnas ganmartebuli.
sacmeli, axla alag-alag gaxeoda da Zma jiuniperi, albaT, arasodes Sei-
dalaqaveboda. momcro boRCaSi meore muSavebda Tavis kvlevis meTods, me-
xeli sacvali hqonda gamokruli. gobroba rom ar hqonoda wm. martinis
wvrilmani xarjebisaTvis dedamiss universitetis erT-erT magistrTan.
oqros moneta da patara brWyviala qva am swavluls coli erT diliT espaneT-
mieca, raTa uZilo Rameebis dros sib- Si mimaval viRac jariskacs xomaldSi
neleSi cqeriT garTobiliyo. isini Caujda da gaipara, qmars ki ori Cvili
oTxTvalaSi moTavsdnen da gzas gaud- bavSvi Seatova xelSi. magistrma gan-
gnen. magram Zia piom male SeniSna, rom icada da igema yvela is simware, rac
janjRarisagan biWi cudad Seiqna. ma- Zma jiunipers aklda. mas Tavisebur
Sin igi mxrebze Seisva da gza ise ga- siamovneba hgvrida imis Segneba, rom am
nagrZo. rac ufro uaxlovdebodnen wm. wuTisofelSi bevri ram ise ar aris,
ludovikos mefis xids, miT ufro cdi- rogorc unda iyos. franciskanel bers
lobda xaime Tavisi nakli daemala, imgvar mkrexelur azrebs da anegdot-
radgan icoda, rom axlovdeboda erT- ebs awveTebda yurSi, rac, faqtiurad,
erTi is momenti, romelic Seaxvedreb- qveynierebis winaswar ganzraxuli mar-
da mas danarCen mgzavrebs. gansakuTre- Tvis mxilebas warmoadgenda. iyo wuTe-
biT Sercxva maSin, roca Zia pio Tavis bi, roca Zma jiuniperis mzeraSi mwux-

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


megobar sazRvao kapitans wamoewia, arebis gamometyveleba gamokrToda,
xolo roca isini xids miadgnen, erT TiTqmis sasowarkveTac ki, magram male
moxuc qalbatons gamoelaparaka, moTminebiT iwyebda axsna-ganmartebas,
romelsac ymawvili gogo axlda Tan. rom morwmune kacisTvis sulac ar war-
Zia pio xaimes Sehpirda, rom rogorc ki moadgens siZneles msgavsi argumente-
xids gadaivlidnen, Camosxdebodnen da bis uaryofa. `odesRac cxovrobda ne-
cotas Seisvenebdnen, magram amis apolis da siciliis mpyrobeli dedo-
saWiroeba aRar damdgara. fali, _ mouyolia magistrs, _
romelmac igrZno, rom ferdis areSi
nawili mexuTe raRac avTvisebiani simsivne gasCenoda.
uzomod SeSinebulma dedofalma
SeiZleba marTlac ganzraxva qveSevrdomebs ubrZana mis saxelze
locvad damdgariyvnen da amavdrou-
Zveli xidis nacvlad qvis axali xidi lad, gasca gankarguleba uklebliv
gasdes, magram TviTon ambavi daviwye- yvelas orsavse samefoSi tansacmelze
bas ar miscemia. is ki ara, da qaragmul jvris gamosaxuleba amoeqargaT. qve-
metyvelebaSic ki moikida fexi. `xuT- Sevrdomebs gulwrfelad uyvardaT
SabaTs gnaxav, _ Tu manamde xidi ar Ca- dedofali da maTi locva da jvrebis
tyda~, _ Tu ityoda romelime limeli, amoqargvac misadmi pativiscemis gamo-
an `ici, Cemi biZaSvili wm. lui mefis xatulebas warmoadgenda. axla igi mon-
xidis maxloblad cxovrobs~. _ Tu realis brwyinvale monastris Senoba-
Si ganisvenebs da misi gulidan ramden- xalxs mouwodebda eklesias ganride-
ime duimiT zeviT saflavis qvaze bodnen. vera n..., marTalia, cudi qali
amotvifrulia: `borotebam vera dam- iyo sinamdvileSi, magram, samagierod,
aklo~. RvTismosavi gaxldaT da mravalSvil-
178 da swored imis gamo, rom religiaze iani ojaxis namdvili dedaboZi. am sav-
xSirad uxdeboda mkrexeluri azrebis alalo monacemebidan Zma jiuniperma
mosmena, Zma jiuniperma gadawyvita TiToeuli glexisaTvis indeqsis mini-
cifrebiT xelSi, _ diax, cifrebisa da Weba moaxerxa. daRupulTa qulebis
axali Targmanebi

tabulebis moSveliebiT, _ qveyniere- saerTo jami Sekriba da gadarCenilTa


bisaTvis daemtkicebina codvaTa qulebis saerTo jams Seadara. aRmoCn-
dasjis gardauvaloba, _ rwmena, rac da, rom Tavisi monacemebiT daRupule-
mas Sinaganad naTlaT mosavda da aR- bi xuTjer mainc metad imsaxurebdnen
lvebda. gadarCenas, vidre gadarCenilebi.
roca mis sayvarel sofels puertos gamodioda, rom avadmyofoba puertos
momsvreli seni moedo da uamravi mkvidrTagan mxolod RirseulT anad-
glexi-kaci Seewira, TxuTmeti msxver- gurebda. im dRes Zma jiuniperi wynari
plis da TxuTmeti gadarCenili adami- okeanis sanapiroze gavida da didxans
anis xasiaTis SedarebiTi tabula fa- xetialobda, Tavisi gamokvlevebis
rulad Seadgina, anu maTi Rirebuleba- Sedegebi Suaze gadaxia da talRebs
Ta statistika daadgina Sub specie le- gaatana. mere erT adgilas mTeli saaTi
ternitatis (maradisobis TvalsazrisiT, garindebuli idga da mojadoebuliv-
laT.). TiToeuli maTganis keTilmyo- iT Sehyurebda Sors porizontze ma-
feloba RvTismosaoba da ojaxisadmi radJams dakidul uzarmazar margali-
mzunveloba da sargebloba aTbaliani tisfer Rrublebs. amgvari mSveniere-
qulebis sistemiTSeafasa. bis xilvam Tvinierebis da morCilebis
ai, fragmenti misi ambiciuri cxri- grZnoba gaaRviva masSi, romelic gan-
lidan sasjelad gonebas aRar dauTmo. da-
pirispireba rwmenasa da faqtebs Soris
sikeTe RvTismosaoba ojaxis erT- gacilebiT didi aRmoCnda, vidre amas
guleba Cveulebriv moeloda.
wm. martinis universitetis magis-
alfonso g. 4 4 10 trs sxvaTa Soris, sxva ambavic mouyo-
nina 2 5 10 lia (amjerad arc iseTi sulis warmw-
manueli b. 10 10 0 yveti), romelmac SeiZleba kidevac
alfonso v 8 10 10 ubiZga Zma jiunipers Caetarebina Tavi-
vera n 0 10 10 si gamokvlevebi wm. luis mefis xidi
Cangrevis irgvliv.
amocana bevrad ufro rTuli amo- qalaq limis sakaTedro taZris
saxsneli aRmoCnda, vidre moeloda. daTvalierebisas erTxel is swavluli
gairkva, rom am migdebuli, sazRv- vinme qalbatonis epitafiis wasakiTx-
rispira Temis TiTqmis yvela mcxovre- ad SeCerda. rac ufro mets kiTxulob-
bi uklebliv ekonomikuri Tvalsa- da, qveda tuCi ufro da ufro ugr-
saguramo 2 (13). 2016 w.

zrisiT erTnair pirobebSi cxovrob- Zeldeboda gaognebisgan, radgan irk-


da. ase rom, mesame sveti sruliad us- veoda, rom Turme cxonebuli qalba-
argeblo gamodga. mkvlevari iZulebu- toni ojaxSi suli da guli yofila, mx-
li gaxda uaryofiTi ricxvebi gamoey- iarulebis wyaro, nacnob-megobarTa
enebina maSin, roca pirovnulad, al- aRtacebis sagani; yvela, visac Sex-
fonso v...s xasiaTi ninas xasiaTs da- vedria, misi sikeTiT da mSvenierebiT
upirispirda. alfonso v. ninasTvis moxiblula. axla ki, aq ganisvenebs uf-
cudi da gafuWebuli ki ar iyo mx- lis meored mosvlamdis molodinSi.
olod, is sicudesac qadagebda da swored im dRes, TiTqos jibrze uni-

178
versitetis magistrs mravali usiam- mainc gadaikiTxavda teqsts, _ uam-
ovneba Sexvda da axla am epitafiam sab- ravi faqti uceb amoZavdeboda, aewyo-
olood gamoiyvana wonasworobidan. boda da Tavis Sinagan saidumloebas
kiTxvas rom morCa, Tvalebi zeaRapyro gamoamJRavnebda. magaliTad, markiza
da gagulisebulma TavisTvis Caila- de montemaioris mzareuli qali hyve-
179
paraka: `vai, sircxvilo! es ra abdaub- boda, rom misi qalbatoni TiTqmis mx-
da weria. vin ar icis, rom amqveynad olod brinjiT, TevziT da cotaodeni
TiToeuli Cvengani sakuTar xuStu- xiliT ikvebeboda. franciskanelma
rebs vikmayofilebT. ra saWiroa im dawvrilebiT Caiwera (im imediT, erT
legendis ukvdavyofa, rom TiTqos mSvenier dRes es monacemebi markizas
egoistebi ar viyoT. ratom vuxangr- sulier Tvisebebs fardas axdida).
ZlivebT arsebobas im monaCmaxs, viTom Tavis mxriv, don rubiom acnoba, rom
adamianebi uangaroni arian? markiza mis wveulebaze daupatiJe-
Tqva es da gadawyvita, radac ar blad cxaddeboda, raTa dana-Cangali
unda dasjdomoda qvismTlelTa es aewapna. gareubanSi mcxovrebi bebia-
xrikebi emxila. cxonebuli Tormeti qalis mtkicebiT ki, markiza ara erTx-
wlis winaT gardacvliliyo. magistr- el swvevia mas da axirebuli kiTxvebiT
ma iolad miagno mis yofil moaxleebs, guli gauwvrilebia, ris gamoc bolos
qaliSvilebs, nacnob-megobrebs. sadac iZulebuli gamxdara saxlidan mawan-
ar mivida, yvelgan saamo surnelebasav- walasaviT gamoegdo. wignebiT
iT Tan sdevda qalbatonis saTno movaWreTa Soris erT-erTi markiza
bunebis xsovna-mogoneba. yvela, vinc am gaxldaTo. da bolos, markizas arenda-
mandilosanze saubrobda, sevdanarevi toris dedakacma ganucxada, rom qal-
RimiliT erTxmad aRniSnavda, rom batoni gonebagafantuli, magram sike-
aranair sityvas ar ZaluZs gamoxatos Tis gansaxiereba gaxldaT. rogorc xe-
cxonebulis saTno xasiaTi. TviT nor- davT, biografiebis Sedgenis xelovne-
Ci SviliSvilebi, romlebic ar ki ba gacilebiT rTuli yofila, vidre
Seswrebian bebias, uxerxulad iSmuSne- zogierTs hqonia.
bodnen, roca ismendnen aseTi keTili Zma jiuniperi erT rameSi mtkiced
adamianis arsebobis Sesaxeb. swavluli darwmunda, rom yvelaze cota ram

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


didxans idga gaSterebuli, bolos ki Turme imaTgan SeiZleba Seityo, vinc
Cailaparaka: `da mainc, me marTali var. yvelaze axlos dgas Seni kvlevis
es qalbatoni gamonaklisi yofila, obiqtTan; deda maria del pilari
gamonaklisi da meti araferi~. dawvrilebiT mouTxrobda pepitaze.
gamokvlevis Sedgenisas, Zma jiuni- magram sityvac ar dascdenia imaze, Tu
pers rogorc Cans mudmivi SiSi sdevda piradad ra imedebs amyarebda obol
Tan. _ vai Tu raime, Tundac, sul um- gogoze. perikola Tavdapirvelad
niSvnelo ram detali gamomrCeso, rac Tavs aridebda franciskanelTan urT-
ZiriTad logikur Zafs daakargvineb- ierTobas, magram male siamovnebda
da. rac ufro Rrmad iWreboda sakiTx- kidec masTan Sexvedra. perikolas mier
is arsSi, miT ufro mwvaved grZnobda, aRwerili Zia pios xasiaTi mkveTrad
rom uamrav bundovan miniSnebebsa da gansxvavdeboda sxva mowmeTa Cvenebeb-
qaragmebs awydeboda. wvrilmani de- isagan. Svilze cotas saubrobda, Tum-
talebi xom erTTavad sagonebelSi ca, rasac ambobda _ saSineli gulist-
agdebda, radgan dawmunebuli iyo _ kiviliT, _ maTi urTierToba xom ase
Tu maT jerovnad ganalagebda _ gan- moulodnelad Sewyda! rac Seexeba kap-
sakuTebul mniSvnelobas SeiZenda. am- itan alvaradoss, _ estebansa da Zia
itomac Zma jiunipers yvelaferi pioze man ise ilaparaka, rogorc SeeZ-
qaRaldze gadahqonda im ganzraxviT, lo: visac am wuTisoflis bevri ram
rom Tu vinicobaa igi (an sxva, ufro gaegeba, is sityvebsac xarjavs.
gamWriaxi gonebis adamiani) ocjer Zma jiuniperis ganzogadebaTa
avkargianobis CamoTvliT Tavs aRar moZRvars.
SegawyenT; es CvenTvis ukve cnobilia. moedanze sofel puertodan Camo-
misi azriT, es ubeduri SemTxveva erT- sulTa mcire delegaciac imyofeboda.
droulad iyo codvilTa dasjis saSu- nina (sikeTe _2, RvTismosaoba _ 5,
180 aleba, xolo keTilTa droze adre cad ojaxisadmi erTguleba _ 10) da sxve-
amaRlebis ganzraxva. igi kidev erTx- bi gancvifrebulni, saxedamanWulni
el darwmunda, rogorc mas egona, rom Sehyurebdnen rwmenis erTianobis gamo
ampartavnoba da simdidre samagali- rogor nTqavda koconi maT francis-
axali Targmanebi

Tod daisaja am qveyanaSi, Tvinierebas kanel bers. maSinac ki, TviT maSinac ki
da morCilebas ki gvirgvini daedga da igi imeds ar hkargavda da gunebaSi
saTanadod miezRo qalaqis Wkuis sas- jiutad sjeroda, rom sxva Tu ara, wm.
wavleblad. Tumca, Zma jiuniperi mT- franciski sabolood ar gakicxavda
lad kmayofili ar iyo Tavisi das- mas da (vinaidan uzenaesis saxelis
kvnebiT. xom SeiZleboda, rom markiza xseneba ver gabeda, radgan, rogorc
de montemaiori arc ise Zunwi da mtar- ukve darwmunda, aseT sakiTxebSi ad-
vali iyo, Zia pio ki Tavisi xuSturebis vilad cdeboda) orjer mimarTa wm.
tyve. francisks, mere cecxls miendo, gaiR-
damTavrebul-dasrulebuli wigni ima da sulic ganuteva.
zogierT msajuls TvalSi moxvda da
umal mwvaleblurad gamoacxades. ga- sulTa moxseniebis wirvas Tbili da
ica brZaneba, rom wigni avtorTan er- naTeli dRe daemTxva. qalaq limas mcx-
Tad qalaqis moedanze sajarod daew- ovreblebi, _ farTod gaxelil Sav-
vaT. Zma jiuniperi ganaCens daemorCi- gvreman TvalebSi RvTaebrivi SiSi da
la, romlis mixedviTac igi TiTqos mokrZleba rom CaRvrodaT, _ niaR-
eSmakma gamoiyena, raTa peruSi skan- variviT moedinebodnen qalaqis quCeb-
dalurad brwyinvale kampania gaTa- Si da sakaTedro taZris moedanTan iy-
maSebuliyo. ukanaskneli Rame satusa- ridnen Tavs, sadac Sav da vercxlis-
Ros sakanSi gaatara, Tvali ar mouxu- fer xaverdiT gawyobil momaRlebul
Wavs, cdilobda ganvlil cxovrebaSi borcvs cnobismoyvareobiT aTvali-
gamoeCxrika iseTi SemTxveva, rac, Sesa- erebdnen. brWyviala da TiTqmis gax-
Zlbelia mxedvelobidan gamorCa im evebul samoselSi Cayajruli ar-
danarCeni xuTis cxovrebis kvlevisas. qiepiskoposi maRalzurgian savarZel-
ganaCens ar aRuSfoTebia. didi xania Si ijda da oflad iRvreboda, Tan ki,
mzad iyo Tavis cxovreba eklesiis siw- drodadro, musikismcodne kacis ier-
mindisaTvis Seewira. mxolod imas na- iT, vitorias kontrapunqtis warmtac
trobda, vinme iseTi gamoCeniliyo, hangs yurs ugdebda. gundma saswrafod
romelic xmas amoiRebda mis dasacavad Seiswavla notebis axali adgilebi,
da ityoda: `mas xom sarwmunoebis gan- romlebic sagangebod SeTxza musikas-
mtkicebis survili amoZravebda~. ra- Tan samudamod damSvidobebis win To-
tomRac egona misi aravis sjeroda da mas luisma, Tavisi megobrisa da mwy-
TanaugrZnobda am qveyanaSi. magram me- alobelis _ avstriis dedofalis sa-
ore dRes, mziT ganaTebul moedanze dideblad. da mTeli es espanuri real-
saguramo 2 (13). 2016 w.

uamrav xalxs Soris aRmoCndnen iseTe- izmi italiuri yaidiT Sesrulebuli


bic, romelTac swamdaT Turme misi, zemoT-zemoT molivlivebda da mere
radgan Zalze uyvardaT. zRva mantielebis Tavze iRvreboda.
moedanze sofel puerodan Camo- Tavis sakuTar almis qveS Wrel-Wreli
sulTa mcire delegaciac SeniSna. nina frTebiT gawyobil taxtrevanTan
(saTnoeba _ 2, RvTismosaoba _ 5, avadmyofobiT gawamebul don-andreas
sargeblianoba _ 10) da sxvebi darwmu- muxli moeyara da galobas yurs ugdeb-
nebulni da dabneulni Sehyurebdnen da. amavdroulad, grZnobda xalxi
sanaxaobas, Tu rogor nTqavda maT Cia farulad rom adevnebda Tvals, albaT

180
dainteresebuli, Tu rogor iTamaSeb- li viyavi~, _ naRvlianad Cailaparaka
da igi damwuxrebuli mamis rols, er- man da fiqriT locvaze gaderTo.
TaderTi Svili rom dahkarga. mos- kamila pirdapir Tavisi mamulidan
venebas arc is fiqri aZlevda: _ eswre- gamoeSura wirvaze. misi arseba SiSsa da
boda Tu ara perikola wirvas; jer arc SeSfoTebas moecva. ai, maRali zecis
181
is SemTxveva hqonia, rom ase xangrZli- kidev erTi miniSneba. ukve mesamed
vad Seekavebinos Tavi Tambaqos mowe- afrTxileben: jer yvavili Seeyara,
visagan. mziT ganaTebul moednis mxri- amas xaimes avadmyofoba daerTo, axla
dan taZarSi kapitani alvarado Semov- ki es xidi! ara, es ar aris SemTxveviTo-
ida. man Tvali moavlo Savi Tmebis da ba. mas ise rcxvenoda, TiTqos Sublze
maqmanebis vrcel zRvas, erTmaneTze raRac-raRac asoebi aRmoaCnda amo-
mijriT Camwkrivebul sanTlebis mTel tivtivebuli. sasaxlidan mosuli br-
jars, sakmevelis kvamlis zolebad Zaneba iuwyeboda, rom mefisnacvali
daserils sivrces. `raoden didi siy- mis or gogos espaneTSi samonastro
albea! ra arabunebrivia yovelive!~ _ skolaSi amwesebda. es, albaT, swori
Cailaparaka man xmadabla da gareT gadawyvetileba iyo: _ is xom marto
gavida: igi navsadgurisken daeSva, darCa. Tavisi mcire bargi meqanikurad
Tavisi navis kideze Camocda da kamkama Seagrova da wirvaze dasaswrebad qala-
zRvis fskers CaaSterda. _ netar ari- qisaken gaeSura. gzaSi mosvenebas ar
an wyalSi damxrCvalni, esteban _ wyna- aZlevda fiqri, rom xalxi seiris Tva-
rad warmosTqva man. liT Sexedavda mis gamoCenas. gonebis
kretsabmelis miRma monazon go- TvaliT isic warmoidgina, rom es gran-
goebs Soris abatisa Camjdariyo. wux- diozuli saeklesio rituali sxva ara
andeli sulieri gancdebis Semdeg, iyo ra, Tu ara erTi uzarmazari ufsk-
roca sabolood gulidan Tavis kerpi ruli, sadac sayvareli arsebani in-
amoiglija, feri dahkargvoda, magram Tqmebodnen da sadac qariSxaliviT
simtkices inarCunebda. igi Seegua im boboqrobda ies ivae, milionobiT
azrs, rom araviTari mniSvneloba ar micvalebulebTan erTad rom adami-
hqonda imas, gaagrZelebda Tavis saqmi- anis pirovnuli saxis nakvTebs Slida
anobas Tu ara _ darwmunda, rom Tur- da mis xsovnas TandaTanobiT afer-

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


me, igi avadmyofebis momvleli yofila mkrTalebda. gzis naxevarze cota meti
da meti araferi, romelmac winaswar eqneboda gavlili, roca wm. mefe luis
icis, rom sabolood veravis gankur- saxelze aliziT naSen eklesiasTan Se-
navs; mRvdelmsaxuri, romelic yovel Cerda. SigniT swrafad Sevida da erT-
dRe erTsadaimave rituals asrulebs erTi svetis win sulismosaTqmelad
sakurTxevelTan, sadac mrevli didix- muxli moiyara. Seecada gonebis Tva-
ania aRar daiareba. cocxali aRar aris liT ori misTvis Zvirfasi adamianis
pepita, romelsac misi dawyebuli saqme saxis gamometyveleba gaecocxlebina.
unda gaegrZelebina da ganevrco. misi gulis fancqaliT moeloda, rom
uniaTo da gulgrili kolegebis gada- raRac fiqrebi aReZvreboda. `magram me
mkide es saqme male sul Cakvdeba. ro- rom arafers vgrZnob?~ _ Cailaparaka
gorc Cans, zecas savsebiT akmayofi- TavisTvis, _ `etyoba guli ar mqonia!
lebs is, rom peruSi mxolod xanmokle etyoba erTi sacodavi, ugunuri qali
droiT gaifurCqnos uangaro siyvaru- vyofilvar da meti araferi... yvelam
li da mere isev daWknes. abatisa Sub- mimatova. guli, guli ar mqonia. ai,
liT xels daeyrdno da yuri mougdo Sexede, arc arafris gakeTeba msurs da
Tu ra narnarad da nazad maRldeboda arc fiqri raimeze. neba miboZe aq
soprano. `Cems siyvaruls Sendami, pep- davisveno mxolod~. magram is-is iyo
ita, swored amgvari ferebi aklda. wamiT Seyovnda, rom im saSinelma, eniT
mTel Cems cxovrebas aklda es mraval- uTqmelma tkivilma kvlav Seaxsena
ferovneba, mudam metismetad moucle- Tavi, tkivilma, romelmac Tavis droze
kriWa Seukra da Zia pios siyvarulSi saTqmlad? _ man axalgazrda monazons
ver gamoutyda; iseve, rogorc xaime- _ ise, rom kamilasTan saubari ar gauw-
saTvis ver gaimeta gamamxnevebeli si- yvetia, _ xeliT aniSna wyali moetana.
tyvebi, `roca igi tkivilebisgan itan- _ didi xania msurda Seni gacnoba,
182 jeboda. `me yvelas vuRalate!~ _ igi seniora. bevrad adre im ubedurebamde.
Sin dabrunda da mTeli weli TviTgve- rogorc amboben, brwyinvaled da
masa da sasowarkveTaSi gaatara. erT didebulad giTamaSiaT rogorc aq-
dRes SemTxveviT gaigo, rom im saocar- trisas autos sacramente warmodgenisas.
axali Targmanebi

ma abatisam ubedurebis dros ori say- me, ra Tqma unda, `balTazaris nadims~
vareli adamiani dakarga. sakeravi maS- vgulisxmob.
inve xelidan gauvarda, _ maSin mas us- _ oh, dedao, Tqven amas ar unda
aTuod ecodineba, is SeZlebs gan- meubneobodeT, me xom codvili var.
martebas. `Tumca ara, aba, ra unda ara, ar unda meubnebodeT.
miTxras? rogor damijerebs, rom iseT _ ai, cota mosvi aqedan, Svilo Cemo.
qals, rogoric me var, daRupuli ad- Cven marTlac mSvenieri baRi gvaqvs.
amianebisadmi siyvarulis an sinanulis erTxelac iqneba da xuanas gagacnob _
grZnoba mqondes~. Cvens mTavar mebaRes. ici, monazvnad
kamilam limaSi Casvla da abatisas aRkvecamde baRi TvaliT ar unaxavs,
Soridan monaxuleba gadawyvita. `Tu radgan manamdis maRla mTebSi _ ma-
saxeze Svatyve, rom zizRiT ar miyu- RaroebSi muSaobda. axla ki mis xelebs
rebs, gamovelaparakebi~, _ gaifiqra aTasgvari yvavilebi gamohyavs. aha, we-
man. liwadi gavida, seniora, rac ubedure-
abatisas monastris eklesiasTan ba SegvemTxva: me obolTa TavSesafar-
daeloda kamila. mis ubralo, bebru- Si aRzrdili ori bavSvi davkarge, ma-
lad sandomiani saxis danaxvaze ridi- gram Tqven xom sakuTari Svili dage-
Ta da siyvaruliT ganimsWvala, odnav RupaT.
SekrTa kidec, magram bolos gabeda da _ diax, dedao.
gamoelaparaka. _ da erTic axlo megobari.
_ dedao, _ mimarTa man. _ me... me... _ xom ar momiyvebodiT...
_ me Sen gicnob, gana, Svilo Cemo? da maSin xangrZlivi mwuxarebis da
_ me msaxiobi viyavi, dedao, me peri- gulistkivili grZnobebis mTelma zR-
kola gaxldiT. vam, _ kamilas sulSi dagroviliyo
_ oh, diax, gamaxsenda. didixania bavSvobidan, _ gza hpova da monazon
mindoda Seni gacnoba, magram, rogorc xaimas mier gaSenebuli baRis Sadre-
gadmomces, yvelas ganridebixar da vnebis da vardis buCqebis garSemo aba-
aravis naxva ar gsurs. xidis Cangrevis tisas mtvrian, magram megobrul kal-
dros vici, Senc dakarge axlobeli ad- TaSi cremlebad gadmoiRvara.
amianebi.
kamila wamodga, magram moulod- magram gana kidev ramdeni ambavi Sei-
nelad Sebarbacda. ai, kvlav is tkivi- Zleba daitios am erTma patara wignma
lis gancda daRupulTa mimarT, ro- imis garda, rac aq aris aRwerili da
melTac veRarasodes Seexebi. tuCebi rac xidis CangrevasTanaa dakavSirebu-
saguramo 2 (13). 2016 w.

gaufiTrda, TaviT abatisas muxls Se- li? Tumca, kidev erT ambavs mainc Se-
exo. mogTavazebT.
_ dedao, miTxariT ra movimoqme- _ grafis qals d’abruires Tqveni
do? sruliad marto davrCi. am qveynad naxva surs, _ moaxsena abatisas kan-
aRaravin gamaCnia. me miyvaran isini! ra celariis karTan mdgomma monazonma.
vqna, ra gavakeTo? _ keTili. _ miugo abatisam da kal-
_ abatisam yuadRebiT SeaTvaliera. ami magidaze dado, _ vin aris?
_ Svilo Cemo, aq sakmaod cxela. _ ar vici. es-es aris espaneTidan
baRSi xom ar SevsuliyaviT sulis mo- Camosula.

182
_ oh, es fulia, inez, fuli usinaT- moismina kidev erTi axali sabuTi imis
loTa saxlisaTvis. swrafad. axlave sasargeblod, rom idea, ris
uxme. gulisTvisac is mTeli cxovreba
oTaxSi Semovida darbaisluri, od- ibrZoda, fesvs idgams da qveyana saami-
nav moqanculi _ minazebuli ieris sod mzad iyo.
183
lamazmani. dona klara, romelic Cve- _ hqeniT sikeTe, Svilo Cemo, dam-
ulebrivad TviTdajerebuli manere- deT pativi da gamomyeviT. msurs Cemi
biT gamoirCeoda, amjerad uxerxulad samuSao dagaTvalierebinoT. mze ukve
grZnobda Tavs. Casuliyo da abatisa derefnidan dere-
_ Zvirfaso dedao, Tu Zalian daka- fanSi gzas farniT xelSi miikvlevda.
vebuli ara brZandebiT, cota ram sal- vin ar naxa aq dona-klaram: _ moxuci
aparako maqvs TqvenTan. Tu axalgazrda, davrdomili Tu usi-
_ miguleT Tqvens gankargulebaSi, naTlo, magram yvelaze metad TvalSi
Svilo Cemo. imedia momitevebT, Tur- mainc daRlil-daqanculi, Tumca mxne
me, moxuc qals, mexsiereba mRalatobs: bunebis dedaberi xvdeboda, win rom
_ adre Tu gicnobdiT? miuZRoda. derefnidan derefanSi ga-
_ dedaCemi markiza de montemaio- dasvlisas igi Cerdeboda da uceb ity-
ri gaxldaT... oda.
da vinaidan dona-klaras eWvi hqon- _ iciT, mosvenebas ar maZlevs fi-
da, rom dedamisi abatisas gulze ar qri yru-munjebis bedze. xom SeiZleba
exateboda, saSualeba ar misca mas eTq- maTTvis gamoinaxos raime saSualeba.
va raime, sanam TviTon ar warmosTqva darwmunebuli var, vinme gulisxmieri
grZeli da gulmxurvale sityva marki- SeZlebs... SesZlebs maTi enis sakiTxis
zas dasacavad. am TviTgvemis proces- mogvarebas. mogexseneba, peruSi aso-
Si sul gadaaviwyda sidarbaisle da biT da aTasobiT arian avadmyofebi:
qedmaRloba. bolos, abatisamac Tavis aba, gaixsene, espaneTSi xom ar gamo-
mxriv mouyva pepitasa da estebanis unaxavT rame saSualeba maTTvis? axla
Sesaxeb da arc kamilas vizitis xsene- Tu ara, erT mSvenier dRes momavalSi
ba gamorCenia. xom mainc gadawydeba. anda, cota xnis
_ yoveli, yoveli Cvengani siyvaru- Semdeg.

Tornton uailderi. wminda mefe liudovikos xidi


lis Rirsi ar aRmoCnda. amitomac erT- _ iciT, arc is fiqri mSordeba
ni sindisis qenjnas ganvicdiT, meore- Tavidan, rom bolosdabolos, suliT
ni mzad varT yovelgvari sasjeli mivi- avadmyofsac eSveleba rame. rogorc
RoT. magram, ici Tu ara Svilo Cemo, xedavT, me ukve movxucdi da Zala aRar
rom siyvarulis Jams, _ gavbedav da Semwevs vewvio im adgilebs, sadac amg-
vityvi, rom Cven mier Cadenil Sec- var sakiTxebs ixilaven, Tumca ki mov-
domebs, kerZod siyvarulis Jams, _ lenebs Tvamyurs mainc vadevneb. netav,
xangrZlivi arseboba ar uweria. espaneTSi axla didsulaovnad Tu epy-
dona-klaram dedamisis ukanaskneli robian maT? mgonia, rom am avadmyo-
baraTi uCvena. abatisas gambedaoba ar fobaSi aris iseTi idumali ram, rac
eyo xmamaRla gamoexata Tavisi gaoce- jerjerobiT CvenTvis amouxsnelia,
ba imis gamo, rom SeuZleblad miiCnia magram xval-zeg xelmisawvdomi gaxde-
amgvari sityvebi, _ (sityvebi, ba. marTla, roca cota xnis Semdeg es-
romelTac erTgvari kmayofilebiT paneTSi dabrundebiT, Tu vinicobaa
imeorebs mTeli msoflio), _ pepitas iseT rames mohkraT yuri, rac Cvenc
qalbatonis gulSi aRmocenebuliyo. gamogvadgeba _ momwereT, Tu ra Tqma
`Seigne erTxel da samudamod~, _ unda, dros gamonaxavT.
STagonebda igi TavisTavs _ `Seigne, bolos, roca dona-klaras samza-
rom RvTiuri madlis gamovlenas yov- reuloebic daaTvalierebina, abatisam
el nabijze SeiZleba waawyde~. da igi Tqva.
patara gogosaviT aRfrTovanda, roca _ axla ki mapatieT, magram yvelaze
mZime avadmyofTa palata unda movinax- gverdiT aravin hyavdaT xmis gamcemi.
ulo da ramdenime sityva davubaro, is saubrobda imaTze, visTvisac es
raTa uZilobis Jams am sakiTxebze if- sawuTro rTulze rTuli ramaa da, al-
iqron. ar gepatiJebiT, rom Sig Se- baT, uazroc. avadmyofebi Tavs ise
184
momyveT: aseTi xmebis mosmenas da amg- grZnobdnen, TiTqos kedliT yofil-
vari suraTebis xilvas Tqven, udavoa iyvnen SemozRudulni maTTvis _ sa-
miCveuli ar iqnebiT, asec ar iyos, maT gangebod rom aego deda marias. kedlis
axali Targmanebi

rogorc bavSvebs ise vesaubrebi. miRma wyvdiadi sufevda, SigniT ki siT-


dona-klaras man mware, mokrZalebu- bo da sinaTle, romelTac isini araf-
li RimiliT axeda. mere wamiT, ucbad risdidebiT ar daTmobdnen TviT avad-
sadRac gaqra da isev maleve dabrunda myofobisgan, an sikvdilisgan daxsnis
Tavisi TanaSemwis TanxlebiT, _ erT- fasadac ki. magram sanam abatisa ase sa-
erTi imaTganiT, romelsac maTsaviT ubrobda, gonebis siRrmeSi, amavdrou-
Seexo xidis ambavi da romelic adre
lad sxva azric ikafavda gzas.
msaxiobi qali gaxldaT.
_ ukve dRes, _ fiqrobda igi, _ Cem
_ igi axlave gamogveTxoveba, _
garda TiTqmis aRaravis axsovs este-
uTxra dona-klaras abatisam. qalaqis
bani an pepita; kamila mxolod Zia pios
boloSi saswrafo saqme maqvs. xolo
da Tavis vaJs igonebs, es qalbatoni ki
rogorc ki avadmyofebTan saubars
martooden dedamiss. male arcerTi
movrCebi, Tqvenc dagemSvidobebiT, _
fqvilis brokeri didxans ar damelo- Cvengani cocxali ar viqnebiT da maSin
deba da TviT molaparakebac, albaT, xsovna xuTi adamianisa samudamod
gaWianurdeba. gaqreba pirisagan miwisa. Tavis mxriv,
magram dona klara karebs ar mosci- Cvenc cota xniT vemaxsovrebiT da mere
lebia, sanam abatisa avadmyofebs es- Cvenc migviviwyeben. magram sakmarisia
aubreboda, deda mariam farani gver- isic, rom siyvaruli iarsebebs. siy-
diT moidga iatakze da erT-erT svets varulis yvela impulsi kvlav ubrun-
zurgiT mieyrdno. avadmyofebi Cam- deba im siyvarulis wiaRs, romelmac is
wkrivebulni, erTimeoris miyolebiT warmoSva. siyvarulisTvis TviT maxs-
iwvnen da Wers misCerebodnen. cdi- ovrobac ki aucilebeli ar aris. arse-
lobdnen wyanarad esunTqaT. im saRa- bobs miwa cocxalTa da miwa micvale-
mos abatisa esaubreboda imaTze, vinc bulTa, xolo maT Soris gadebuli xidi
sruliad martodmarto aRmoCnda wyv- _ siyvarulia: erTaderTi gza gadar-
diadis pirispir (igi gulisxmobda es- Cenisa, erTaderTi azri cxovrebisa.
tebanis martoobas, fiqrobda pepitas
martoobaze) da imaTze, visac axla Targmna nodar badriaSvilma



184
185

Tomas sternz elioti

eseebis krebulidan:
`saRvTo tye~
evripide da Rirsi var, berZnul piesas rom veswre-
bio; Tumc mis Torndaikis TamaSi Se-
profesori marei Zlebda yvelanairi mayureblis dapy-
robas. masSi gamoyenebuli iyo yvela
mis Torndaikis amJamindeli gamoCe-
pirobiToba Tanamedrove scenis Tea-
na holborn empaierSi, medeas rolSi
tralurobisa; da mainc, misma
iseTi movlenaa, romelsac metad sa-
pirovnebam gadaaWarba ara mxolod
gulisxmo sami sagani axlavs Tan: dra-
profesor mareis leqss, aramed saku-
ma, dRevandeli yofa berZnuli liter-
Tar ostatobasac.
aturisa da mniSvneloba kargi Tan-
rCeba kiTxva _ iyo Tu ara warmod-
amedrove Targmanisa. im dRes, rode-
gena `xelovnebis nimuSi~? danarCeni
sac, iRblad, me daveswari, warmodge-
Semsrulebelni cota sustad warmoC-
nam marTlac warmatebiT Caiara; may-
ndnen; ZiZa ase Tu ise asatani iyo, ro-
urebeli mravlad iyo, yuradRebiani
gorc moxuci; iazoni ar vargoda;
gaxldaT da taSic gaxangrZlivda.
Sikriki ibneoda aseTi grZeli sityvis
oRond gaurkvevelia, mieTvleba Tu
warmoTqmisas; xolo gaumjobesebuli,
ara es warmateba evripides; verafriT
dalkrozuli qorodan daTafluli
davasabuTebT, rom profesor mareis
xma modioda, rac maT leqss savsebiT
warmateba iyo; magram ueWvelia, rom
gaugebars xdida. yovelive es maRal-
mniSvnelovanwilad mis Torndaikis
fardovnebis momtani aRmoCnda, rac
warmateba gaxldaT. or saaTs scenis ase damTrgunvelia; da, cxadia, aTenel
Suagulis pyroba rolSi, romelic msaxiobebs, romelnic sakmaod gasage-
moiTxovs usazRvro sisastikisa da bad metyvelebdnen oci aTasi _ leq-
TavSekavebis Cvenebas, rolSi, romel- sis damfasebeli _ mayureblis winaSe,
ic moiTxovs SiSvel Zalasa da dax- leRvsa da zeTisxils dauSendnen, ase
vewil variaciebs; da am urTulesi ro- gaurkvevlad rom eluRluRaT, rog-
lis Sesruleba lamis dauxmareblad, orc dasis umetesoba luRluRebda.
marTlac rom WeSmariti warmatebaa. magram berZeni msaxiobi Tavis enaze
mayurebeli, ramdenadac misi aRqma Se- metyvelebda, xolo Cveni msaxiobebi
meZlo erT-erTi uiafesi adgilidan, aiZules emetyvelaT profesor gil-
iyo seriozuli, pativismcemeli da bert mareis enaze. ase rom, SegviZlia
albaT ganwyobili, daemtkicebina, vTqvaT, mTlianobaSi warmodgena sain-
tereso iyoo. am saqmeSi ar gamodgeba. berZnul poe-
Tumc ver davijereb, rom aseTi war- zias verasodes eqneba Tund umciresi
modgena didad Seeweva berZnuli an zegavlena, inglisur poeziaze, Tuki
Cveni literaturis ganaxlebas, ukeTe- es poezia mxolod SeiniRbeba, rogorc
186 si Targmanebis survils ufro Sea- damdablebuli da gavulgarulebuli
gulianebs. seriozulma mayureblebma, nimuSi suinbernis aSkarad pirovnuli
maT Soris mravalma, romlebic, idiomisa. mkvaxe sityvebia Cveni drois
rogorc SevniSne, CemsaviT ganewyvnen yvelaze popularuli elinistis wi-
axali Targmanebi

profesor mareis orgroSiani Targma- naaRmdeg; magram Tavs davdebT profe-


nis mimarT, albaT arc ki icodnen, rom sori mareis winaSe, rom es yvelaferi
mis Torndaiki, raTa miznisaTvis mieR- asea da ara sxvagvarad.
wia, rac SeZlo kidec, marTlac rom swored esaa uaRresad mniSvnelo-
SeebrZola mTargmnelis leqss da gam- vani, rom dReisaTvis yvelaze ufro
arjvebulic gamovida orTabrZolaSi, myvirala propagandistma TiTqmis
radgan Cveni yuradReba gadaitana Cveulebad aqcios ori sityvis gamoy-
Tavis gamometyvelebasa da intona- eneba iq, sadac berZnul enaSi erTia, da
ciaze da dagvaviwya sityvebi; da es ki, sadac inglisur enas ZaluZs erTi mia-
cxadia, ar yofila saukeTesod xorc- wodos; SeuZlia _ `greyshad-
Sesxmuli berZnuli dramatuli meTo- ow~-d (rux aCrdilad) gadmoTargmnos;
di. inglisuri da berZnuli enebi iq imasac SeZlebs, rom berZnuli simok-
darCnen, sadac iyvnen. magram cota le uiliam morisis Tavisufal formas
vinme Tu acnobierebs, rom berZnul Seuxamos, da berZnuli lirika suin-
enasac da laTinur enasac da, aqedan bernis Txevadi nisliT daalaqavos;
gamomdinare, unda vTqvaT, inglisuri esaa mciredi da umniSvnelo naklov-
enasac, Cvens droSi rTuli Jamis ga- anebani. medeas pirvel diad sityvas
datana uwevT. klasikurma enebma, XIX mr. marei ase iwyebs:
saukunis bolodan Cven dromde, dah-
karges sayrdeni adgili socialur da korinTos qalebo, movel,
politikur sistemaSi _ rasac inar- raTa giCvenoT
Cunebs dafuZnebuli eklesia. Tu maT saxe, rac unda gZuldeT...
gadarCenaT uweriaT, unda ganimtki-
con Tavi rogorc literaturam,
berZnulSia _.
rogorc Semadgenelma nawilma evrop-
uli azrovnebisa, rogorc saZirkvel- amdenad, `giCvenoT saxe~ mr. mareis
ma literaturisaTvis, romlis Seqmna- saCuqaria.
sac vimedovnebT, maSin metad saWir-
am warmoudgenelma ambavma,
boroto moTxovnileba Cndeba pirov-
uecriv zemodan mosulma,
nebaTa, romelTac maTi ganmarteba
gamoaSro Cemi suli:
SeuZliaT. vinme gvWirdeba _ ara wevri
Tvalni momeWra aq, sadac vdgavar,
romis eklesiisa, da albaT ajobebs,
cxovrebis Tasi damemsxvra xelSi...
arc inglisis eklesiis wevri iyos _
vinc agvixsnida Tu raoden sasicocx-
saguramo 2 (13). 2016 w.

da kvlav vxedavT, rom berZnulSia:


lod mniSvnelovania es saqme; Tuki ar-
istotele SeiZleba CaiTvalos evro-
pis zneobriv megzurad, SesaZloa Tu
ara dagvekarga es megzuri. da gvWird-
eba mravali ganaTlebuli poeti, visac
bolos da bolos Sexeduleba eqneba
berZnul dramaze da imazec, gvargia da kvlav ori zardamcemi fraza,
Tu ara es drama raimeSi. da isic unda rasac mr. mareis vumadliT; swored man
iTqvas, rom profesori gilbert marei gamoaSro Cveni suli da daamsxvria

186
evripides cxovrebis mTeli Tasi. da es elebiT, romelnic Tavs irwmuneben,
mxolod SemTxveviTi magaliTebia. TuTiyuSebi varTo, sasiamovno mwer-
lebi arian. mravali mecniereba war-
moiSva TiTqmis tropikuli siuxviT,
_ 187
rac uTuod aRgvafrTovanebs, da baRi,
arcTu arabunebrivad, jungls ems-
gadaiqca `usisxlianes sulad ze- gavseba. iseTi adamianebi, rogorebi-
casa da jojoxeTs Soris~! namdvilad caa tailori, robertson smiti da
viciT, rom profesori marei icnobs vilhelm vundti, romelnic naadrevad
`daiko helens~? profesorma mareim anayofiereben miwas, Znelad Tu gam-
Cvensa da evripides Soris ubralod oicnoben moweul nayofs; da marTlac,
aRmarTa winaRoba, ufro SeuRweveli, sabralo vundtis `xalxis fsiqolo-
vidre berZnuli enaa. ar davamunaTebT gia~ daxavsebuli gadmonaSTi gaxl-
mas imis gamo, rom evripide aSkarad daT, vidre iTargmneboda.
urCevnia esqiles. magram Tu es asea, yovel am movlenas sasargeblo mniS-
evripide mainc daafasos. da warmoud- vneloba hqonda Tavis dros, da maT
genelia, rom vinc berZnuli leqsis SesamCnevad gardaqmnes Cveni damok-
bgeris WeSmariti damfasebelia, mis idebuleba klasikisadmi; da aseTia
zust ekvivalentad nebayoflobiT etapi klasikis Seswavlisa, rasac pro-
airCios uiliam morisis kupleti da fesori marei _ megobari da STama-
suinbernis lirika. gonebeli mis jein harisonisa _ war-
viTarca poeti, mr. marei Zalze um- moadgens. berZnuli aRaraa RvTaebri-
niSvnelo mimdevaria prerafaeli- vad vinkelmanis, goeTes, Sopenhaueris
turi moZraobisa. viTarca elinisti, STamagonebeli fanCaturi, romlis
metismetad dRevandelobisaa da Zal- aRnagobac uolter peiterma da oskar
ze mniSvnelovani figuracaa dRevan- uaildma SemogvTavazes odnav dauS-
delobisa. dRevandeloba, garkveuli noebuli kvlav-gamocemiT. da Cven
azriT, tailoriTa da germaneli anT- ukeT gvesmis, Tu raoden gansxvavebu-
ropologistebiT daiwyo; iqidan moy- li iyo _ araTu ramdenad ufro
olebuli SeviTviseT sociologia da olimpiuri _ berZnuli civilizaci-

tomas elioti. eseebis krebulidan: `saRvTo tye~


sociologiuri fsiqologia, vnaxeT is yofa Cvenisagan; da amave dros mr.
klinikebi ribosi da Janeisa, wavikiTx- zimermanma gviCvena Tu rogor iqceod-
eT venidan gamogzavnili wignebi da nen berZnebi msgavsi sirTuleebisas.
movismineT bergsonis diskursi; sxvaTa Soris, ara gvjera, rom prozis
filosofia gaCnda kembrijSi; social- kargi inglisuri stili SeiZleba mo-
urma emansipaciam gadalaxa sazRvre- vargoT cicerons, an tacituss, an Tu-
bi; da miviReT axirebuli, froidul- kidides. Tu pindare Tavs gvabezrebs,
socialur-mistikur-racionalis- mainc vaRiarebT mas; darwmunebulni
tur-umaRlesi-kritikuli ganmarteba ara varT, rom safo Zalze didi iyo
klasikisa da imisa, rasac wminda wer- katulusTan SedarebiT; gansxvavebu-
ili erqva. ar uarvyof Zalze did Ri- li Sexedulebani gvaqvs vergiliusze;
rebulebas mecnierTa Sromisa TavTa- da ufro maRali azrisa varT petron-
vianT ganyofilebebSi, did interess iusze, vidre Cveni papebi.
am Sromis dawvrilebiT Seswavlisad- imedi viqonioT, rom madlobelni
mi da mis Sedegebs. cota wigni Tua ise- davrCebiT profesor mareisa da misi
Ti damatyvevebeli, vidre mis hari- megobrebisa imis gamo, rac gaakeTes,
sonisa, mr. kornfordisa Tu mr. qukisa, amave dros, SevecdebiT gavawonaswo-
roca isini CaRrmavdebian miTebisa da roT profesor mareis gavlena berZ-
ritualTa warmoSobaSi; m. durkhaimi nul literaturasa da inglisur ena-
Tavisi socialuri cnobierebiT da m. ze, rac misi Targmanebidan modis,
levi-briueli Tavisi bororos indi- imiT, rom ukeT vTargmniT. evripides
qoroTa h. d.-seuli Targmanebi, Tavi- imdenad aSkarad cudisa Tu meorex-
si SecdomebiTa da zogjer gamotove- arisxovanisa, rom saWiroebas arc ki
buli Zneli adgilebiT, ufro axlosaa vxedavT ufro zusti frazis mosaxmo-
berZnulTanac da inglisurTanac, vi- bad.
188 dre mr. mareisa. magram h. d.-sa da sxva Cvens sakuTar elizabeTur da ia-
poetebs `poetTa Targmanebis seri- kobinur poezias _ aseT sasiamovno
idan~ mxolod zogierTi, ufro roman- problemaSi gasarkvevad gacilebiT
tikuli namcecebi aurCeviaT berZnu- uxifaToa, sakuTar enas mimarTo _
axali Targmanebi

li literaturidan; jer arcerTs ar gamudmebiT uwodeben `ritorikuls~.


gamouCenia Tavi kompetenturobiT, mas axasiaTebda esa Tu is SesamCnevi
rom `agamemnonze~ mietana ieriSi. Tuki Tavisebureba, magram roca movindo-
saistorio da samecniero codnis mZ- mebT vifiqroT, naklovanebanic hqo-
ime sakvebi unda movineloT, metis ndao, ritorikuli gaxdeba. seriozu-
dasaZlevadac unda movemzadoT. ise- li naklovanebani moepoveboda, TviT
Ti kuWi gvWirdeba, rom homerosi da didi bralic ki, magram mainc ver miv-
floberi gadaamuSaos. iseTi zedmiw- cemT Tavs uflebas, rom amovSaloT
evniTi Seswavla da Targmna gvesaWi- Cveni enidan, radgan garkveviT ver Cav-
roeba renesansis humanistebisa, mr. wvdomivarT Tu ra aris maTi braleu-
paundi rom Seudga. gvWirdeba Tvali, loba. aSkaraa, rom elizabeTuri pro-
romelic warsuls Tavis adgilas dain- za da elizabeTuri poezia dawerilia
axavs, imgvarad, rac mas awmyosagan ga- mravalgvari stiliTa da mravalgvari
nasxvavebs, da mainc ise cocxlad, rom xarveziTac. lilis stili, evfuizmi,
awmyod warmogvidgeba. es Semoqmedeb- ritorikulia? asqemisa da eliotis
iTi Tvalia; da profesori marei swo- ufro Zvel stilTa sapirispirod, ro-
red imitom tovebs evripides micvale- melTac utevs, es naTeli, moZravi, mo-
bulad, rom SemoqmedebiT instinqti wesrigebuli da SedarebiT wminda
ar gaaCnia. stilia, sistematuri, Tund monoto-
nuri formuliT antiTezaTa da simi-
lebisa. gana neSis stili, gafuebuli,
`ritorika~ da gaberili da energiuli, gansxvavdeba
poeturi drama lilis stilisagan? an albaT gawelili
da Sereuli metyvelebis nawilebia,
riTac Seqspiri inebivrebda Tavs. an
rostanis sikvdilTan erTad gahqra
egeb jonsonis frTxili deklamaciaa.
poeti, romelsac safrangeTSi sxvaze
sityva ritorikuli ubralod ver gam-
metad miviCnevdiT `ritorikis~ gamom-
xatvelad, ritorikaze ki vfiqrobd- oiyeneba cudi mwerlobis Sesatyvisad.
iT, rogorc raRacaze, axlaxan rom ga- mniSvnelobani, romelTa wamokidebac
davida modidan. da roca aRmova- mouxda, umTavresad Seuracxmyofeli
CenT, rom yuradRebiT viyurebiT ukan iyo; magram Tu zust mniSvnelobas gam-
`siranos~ avtorisaken, gvikvirs, ra ovZebniT misTvis, SesaZloa xandaxan
unda iyos is sisuste Tu Tavisebure- siqvelec gamoxatos. es erTi im sity-
vaTagania, romlis daSlac da xelaxla
saguramo 2 (13). 2016 w.

ba, rac aSkarad ukavSirdeba rogorc


rostanis Rirsebebs, ise mis naklov- awyobac kritikis saqmea. modi aviri-
anebebs. bolos da bolos, ritorika doT varaudi, rom ritorika qcevis
xandaxan iseTi uxdeboda, rom gac- xarvezia, da SevecadoT substancia
ilebiT metad miesadageboda ufro davinaxoT ritorikaSi, rac swori
did poets, bodlers, vinc zogjer ise- iqneba, radgan momdinareobs iqidan,
Tive ritorikulia, rogorc rostani. rac unda gamoxatos.
da ukve gveeWveba, rom es sityva mx- dReisdReobiT poeziaSi gacxade-
olod bundovani terminia, romelic bulia upiratesoba `sasaubrosi~ _
gnebavT cudi stilis gansaqiqeblad, stili `uSualo metyvelebisa~, dapir-

188
ispirebuli `oratorulsa~ da rito- [o, Tvalebi ara Tvalebi, aramed
rikulTan; magram Tu ritorika, uadg- Sadrevnebi cremlebiT savse!
ilod gamoyenebuli, romelime pirob- o, sicocxle ara sicocxle,
iTobaa werisa, es sasaubro stili Sesa- aramed cocxali forma sikvdilisa!]
Zloa da gaxdeba kidec ritorika _ (tomas kidi, `espanuri tragedia~)
189
anu rac navaraudevia sasaubro sti-
lad, swored rom isea daSorebuli da brwyinvale `damatebani hieron-
Tavaziani musaifisagan, rogorc unda imosaTvis.~1
yofiliyo. didi nawili amerikuli me- Cven vfiqrobT Seqspirze rogorc
ore da mesamexarisxovani verlibrisa dramaturgze, romelic yovelives
aseTia; aseTivea didi nawili meore da erT frazaSi aTavsebs, `erTi aq Rili
mesamexarisxovani inglisuri uords- gamixseniT~, an `patiosnebiT savse
vorTizmisa. faqtobrivad arc arse- iago~; gvaviwydeba, rom arsebobs Seqs-
bobs sasaubro Tu sxvagvari forma, piris Sesatyvisi ritorika mis sauke-
romlis gamoyenebac ganurCevlad Sei- Teso xanaSi, rac sruliad dazRveulia
Zlebodes; Tu mwerals surs aRZras namdvil Seqspirul naklovanebaTagan,
saubris ganwyobileba, uSualod unda adreuli xanisa iqneba Tu gviandelisa.
gviCvenos Tu rogor saubrobs saku- es nawyvetebi fardia kidisa Tu mar-
Tar TavTan an Tavis romelime rolSi; los maRalfardovnebisa, oRond meti
xolo Tu sakuTari Tavi unda gamovxa- dauflebiT enisa da meti marTviT
toT, Cveni fiqrebisa da grZnobaTa emociisa. `espanuri tragedia~ maRal-
mravalferovneba ucilobeli sima- fardovania, roca daeSveba enamde,
rTliT gadmovceT mravalferovan sa- rac oinbazoba ufro iyo Tavisi
ganTa mimarT, maSin Cveni qceva im- droisa; `tamerlani~ maRalfardova-
wamsve unda SevuxamoT ganusazRvreli nia, radgan monotonuria, mouqnelia
gardasaxvebiT. elizabeTuri dramis emociuri cvalebadobisadmi. mar-
ganviTarebis Semowmeba gviCvenebs mis Tlac mSvenieri ritorika Seqspirisa
winsvlas gardaqmnisaken, ganviTarebas iq moCans, sadac piesis personaJi xe-
monotonurobidan mravalferovnebi- davs Tavis Tavs dramatul SuqSi.
saken, Tanmimdevrul daxvewas grZno- thello.

tomas elioti. eseebis krebulidan: `saRvTo tye~


baTa cvalebadobis misaRwevad. aRi- And say, besides, — that in Aleppo
once...
arebulia, rom es dramaturgia gada-
izarda ritorikuli gamoTqmebidan, Coriolanus .
maRalfardovani metyvelebidan kid- If you have writ your annals true, ’tis there,
isa da marlosi faqizsa da gawonas- That like an eagle in a dovecote, I
worebul gamoTqmebSi Seqspirisa da Fluttered your Volscians in Corioli.
vebsterisa. es aSkara Zaldautaneblo- Alone I did it. Boy!
ba Tu bunebrioba ritorikisa or rame-
Si mJRavndeba: nawilobriv enis gaum- Timon.
jobesebaSi da nawilobriv progresul Come not to me again; but say to Athens,
cvalebadobaSi grZnobebisa. ra Tqma Timon hath made his everlasting mansion
Upon the beachиd verge of the salt flood...
unda, Sors arian erTmaneTisagan mZv-
invarebiT aRvsili sityvebi moxuci [otelo. da daumateT, rom roca
hieronimosi da damsxvreuli sityvebi erTxel alepoSi...]
lirisa. aris agreTve gansxvaveba sax-
elganTqmul 1. am striqonebis avtorze SeiZleba mxo-
lod is vTqvaT, rom marlos romelime Tay-
h eyes no eyes, but fountains full of tears! vanismcemels ekuTvnis. SesaZloa es jonson-
Oh life no life, but lively form of death! ic yofiliyo.
[koriolanos. rom sinamdviliT niosis ganzraxva, misi mzadeba da ga-
geweraT Tqveni matiane, azreba zemoqmedebisa. xolo ritori-
xom aRniSnavdiT, kuli sityvebidan Seqspirisa, rac vax-
rom viT arwivi mtredebis gunds, seneT, viRebT aucilebel xelSewy-
190 dageciT Tavsa obas, raTa vpovoT axali gasaRebi xas-
martod martoka koriols da reti iaTisaTvis im kuTxis mignebiT, rasac
dagasxiT. TviTon moniSnavs. magram roca piesis
bavSvoo!] personaJi pirdapir mogvmarTavs, Cven
axali Targmanebi

[timon. CemTan nuRar dabrundebiT; an Cvenive grZnobaTa msxverplni vxde-


uTxariT aTens, biT, an am uvargisi ritorikis mowmeni
timonma hpova maradisi sacxovrebeli varT.
mariliani wylis napiras...] es damowmebani unda gamodges dama-
dastureblad, rom sworia, roca sir-
`antonios da kleopatraSic~ gvx- ano cxvirebze msjelobs. gana sirano
vdeba erTxel, roca enobarbosi am yofaSi ar ganixilavs Tavis Tavs,
STagonebulia kleopatras xilviT rogorc romantikul, dramatul fig-
aseT dramatul SuqSi: uras? es dramatuli aRqma sakuTari
Tavisa personaJTa mier iSviaTia Tan-
The barge she sat in... amedrove dramaSi. santimentalur
is xomaldi, raSiac ijda... dramaSi darRveuli formiT gvxvdeba,
roca cxadad viswrafiT daveTanxmoT
Seqspiri dascinoda marstons, jon- personaJis santimentalur interpre-
soni ki kids amasxrebda. magram mar- tacias sakuTar Tavze. realistur
stonis piesaSi sityvebi arafers gamo- piesebSi xSirad vpoulobT adgilebs,
xatavdnen; xolo jonsoni akritikebda romelTac nebas ar darTaven, rom Seg-
sustsa da pranWia enas, ara emociasa da nebulad dramatulni iyvnen, radgan
ara `oratorobas~. jonsoni TviTonac albaT eSiniaT, nakleb realisturi
oratorulia, da is wuTebi, ros misi gamoCndebao. magram realur cxovre-
oratoroba imarjvebs, mjera, is wuTe- baSi, realuri cxovrebis im mraval
bia, Cvens formulas rom adasturebs. SemTxvevaSi, rac gacnobierebulad da
gansakuTrebiT silas aCrdilis si- mgznebared mogvwons, Cvens Tavs
tyvebi `katilinas~ SesavalSi da eWvis drodadro SevicnobT amgvarad da es
sityvebi `riTmismTxzvelis~ dasawyis- wuTebi metad gamosadegia dramatuli
Si. es ori personaJi sakmaod marTebu- leqsisaTvis. scenaze ki Zalze cota
lad msjelobs sakuTar drama- TamaSia! rostans hqonda _ imis miuxe-
turgiul mniSvnelobaze. magram imave davad, sxva ramec moepoveboda Tu ara
`katilinaSi~ senatSi warmoTqmuli _ es dramatuli grZnoba, da swored
sityvebi ki mosawyenia da damtvrianeb- es aniWebs sicocxles siranos. esaa
uli! aq vuyurebT ara piesas xasiaTeb- grZnoba, rac TiTqmis iumoris grZno-
isas, aramed piesas samsjavrosi, TiT- baa (radgan roca mavanma icis, rom ase
qosda daswreba gvaiZuleso. piesis si- TamaSobs, raRac iumoris grZnobis ms-
tyvebi arasodes unda izraxavdnen gavsi Cndeba). es aniWebs rostanis per-
saguramo 2 (13). 2016 w.

Cvens iseT aRZvras, rogorc piesis sonaJebs _ bolo-bolo, siranos _ im


personaJebisa, radgan arsebiTia, rom sasiamovno iers, rac uCveuloa Tan-
Cven Cvenive adgili gveWiros mayure- amedrove scenisaTvis. rostanis xalx-
blisa da garedan davakvirdeT, Tumc ma uTuod Zalze moindoma, rom amis-
mixvedriT yvelafers mivxvdeT. scena aTvis mieRwia. amas vxedavT siranos
`iulios keisarSi~ sworadaa agebuli, sasiyvarulo scenisas baRSi, radgan
radgan Cveni yuradRebis obieqtia ara `romeo da julietaSi~ ufro Rrma
antoniosi (Canafiqri), aramed misi si- dramaturgi gviCvenebs SeyvarebulT,
tyvebis zemoqmedeba brboze da anto- romlebic dnebian TavianT gaucno-

190
bierebel dabneulobaSi ganmartoe- fiqroT, rom is kargsac moicavs da
bulni, gviCvenebs Tu rogor iviwyebs cudsac. an SegviZlia vamjobinoT am
Tavis Tavs adamianis suli. rostans es tipis metyvelebis gamoricxva rito-
ar SeeZlo; magram kerZo SemTxvevaSi, rikisagan. amjerad unda vTqvaT, rom
roca sirani cxvirebze msjelobs, xa- ritorika metyvelebis erTgvari gam-
191
siaTi, situacia, mdgomareoba sruly- lamazebeli an gampranWvelia, rac gan-
ofiladaa morgebuli da Serwymuli. am sakuTrebuli efeqtisaTvis ki ar gam-
Serwymis Sedegad warmoSobili tira- oiyeneba, aramed zogadi gamomx-
da aramarto WeSmaritad maRaldrama- atvelobisaTvis. da am SemTxvevaSic
tulia, aramed egeb poeziacaa. Tu mw- ver vifiqrebT, rom termini moicavdes
erals ar SeuZlia amgvari scenis SeT- yvela cud mwerlobas.
xzva, miT uaresi poeturi dramisa-
Tvis.
` sirano ~ akmayofilebs, rogorc SeniSvnebi qristofer
amgvari scena akmayofilebs, poeturi marlos TeTri leqsis gamo
dramis moTxovnebs. man unda gamoi-
wvios WeSmariti da myari adamianuri `marlos xanjali Casces
emociebi, iseTi emociebi, rasac daa- da mokvda wyevliT~
dasturebs dakvirveba, gamoiwvios henri oqsindenis Canawerebi, 1640
tipuri emociebi da mianiWos artistu-
li forma; abstraqciis xarisxs Tvi- ufro megobruli kritikosi, mr. a.
Teuli avtoris meTodi gansazRvravs. C. suinberni, gaiazrebs am poets, ro-
SeqspirTan forma gansazRvrulia gorc `mamas inglisuri tragediisa da
mTelis erTianobiT, iseve rogorc Semoqmeds inglisuri TeTri leqsisa
TviTeuli sceniT; esaa is, riTac miiR- da, amrigad, moZRvarsa da winamZRols
weva erTianoba, rogorc rostanTan, Seqspirisa.~ am winadadebaSi mcdari
scenebSi mainc, Tu ara mTel piesaSi. varaudia da oric mcdari daskvna.
ara mxolod dramaturgad, aramed po- pirvel wodebas kidic iseve imsax-
etadac igi meterlinkze maRla dgas, urebs, rogorc marlo; meore tituli
visi dramac moikoWlebs rogorc dra- sareis ufro Sehferis; xolo Seqspir-

tomas elioti. eseebis krebulidan: `saRvTo tye~


maturgiaSi, iseve poeziaSi. meterl- isaTvis arc uswavlebia da arc gas-
inks aqvs literaturuli aRqma drama- ZRolia martoden erTi winamorbedi
turgiulisa da literaturuli aRqma da Tanamedrove. nakleb saeWvo gansja
poeziisa, da am ors akavSirebs; es ori is iqneboda, rom marlom Zlieri gav-
ki, ise, viT zogjer rostanis nawar- lena moaxdina ufro gviandel drama-
moebSi, ar SeduRdeba erTmaneTSi. misi turgiaze, Tumc ar yofila kidiviT
xasiaTebi ver acnobiereben tkbobas didi dramaturgi; rom mravali axali
roliT _ isini santimentalurni ari- intonacia Seetana TeTr leqsSi da
an. rostanTan simZimis centri emoci- wamoewyo gamacalkevebeli procesi,
is gamoxatvaSia da ara gamouxatvel ramac ganaviTara da ganaviTara is
emociaSi, rogorc meterlinkTan. ety- ritmebidan riTmiani leqsisa; da rom
oba, zogierT mwerals sjera, rom emo- roca Seqspiri sesxulobda misgan, rac
ciebi simZafres iZenen Tu ar gamo- Tavidan Zalze xSirad xdeboda, an
iTqmian. albaT emociebi ar arian imde- raRac mdares aRwevda, anda raRac gan-
nad mniSvnelovanni, rom dRis sinaT- sxvavebuls.
les gauZlon. inglisuri versifikaciis sxvadasx-
yovel SemTxvevaSi, Cven SegviZlia va xanis SedarebiTi Seswavla vrceli
avarCioT: SegviZlia gamoviyenoT ter- traqtatia dauwereli istoriisa. mar-
mini `ritorikuli~ iseTi tipis drama- to TeTri leqsis Seswavlac ki uCveu-
tuli metyvelebis aRsaniSnavad, ro- lo daskvnebs amogvaCxrekinebs. mjera
goric movixme, da maSin SegviZlia vi- aRmoCndeba, rom TeTri leqsi Se-
qspiris sicocxlis dros ufro metad marlosa da Seqspiris epoqis `sti-
iyo ganviTarebuli, da rom gadmoscem- lis xarvezebi~ moxerxebuli saxelia
da gacilebiT mravalferovansa da mravali xarvezisaTvis, romelTagan,
gacilebiT mZafr gancdebs xelovneb- albaT, arcerTi ar gauziarebia arc-
192 isa, vidre mas Semdeg gamouxatavT; da
erT mwerals. swori iqneboda Segveni-
rom miltonuri CineTis kedlis aR- Sna, rom marlos `ritorika~ ar aris
marTvis Semdgom TeTri leqsi ara mar- anu xasiaTiT ara hgavs Seqspiris ri-
to SeCerda, aramed daqveiTda kidec. torikas; rom marlos ritorika Sedge-
axali Targmanebi

rom, magaliTad, TeTri leqsi ten- ba koxta, sada, trabaxa maRalfar-


isonisa, garkveuli azriT, am formis dovnebisagan, maSin rodesac Seqspir-
sworupovari ostatisa, ufro nedlia isa ufro stiluri xarvezia, nawvale-
(ara `ufro uxeSi~ an teqnikurad nak- bi, jiuti, maxvilgonivruli xatebi,
leb srulyofili), vidre Seqspiris romelic, imis nacvlad, rom mogviwes-
naxevari duJini Tanamedrovisa; ned- rigos, gvifantavs warmosaxvas, rac
lia, radgan nakleb SeuZlia gamoxatos SesaZloa gavlenis bralia, marlos
rTuli, daxvewili da ganmacvifrebe- rom ar Sehxebia. Semdgom mivagnebT
li emociebi. marlos xarvezs, romelic man Tanda-
TviTeul mwerals, visac gadarCe- TanobiT Seamcira da, rac ufro sao-
nis Rirsi TeTri leqsi dauweria, Seu- caria, Rirsebad aqcia. da mivagnebT,
qmnia niSandoblivi intonacia, risi rom es ficxi warmosaxvis mqone bardi
gadmocemac arsad SeiZleba misi leq- icnobda Tavis saukeTeso wvrilman ax-
sis garda; da es unda gvaxsovdes, roca irebebs (aseTi iqneboda Tu sxvagvari),
vaxsenebT `gavlenebsa~ da `valSi yof- inarCunebda maT da xelaxla war-
nas.~ Seqspiri `universaluria~ (Tu ase moaCenda, da TiTqmis gamudmebiT aum-
gnebavT), radgan sxvaze meti aqvs es jobesebda am procesSi.
intonaciebi; magram yvela isini gas- Rirs SevniSnoT oriode aseTi gar-
cdebian erT kacs; erTi kaci SeuZle- daqmna, radgan mianiSnebs raRac sapir-
belia iyos meti, vidre erTi kacia; ispiroze Cveulebrivi Sexedulebisa,
erTdroulad eqvsi Seqspiri unda yo- rom marlo bejiTi da Segnebuli
filiyo, rom momijnaveebTan qiSps ga-
mSromeli gaxldaT. mr. j. m. robert-
darCeniliyo; da imis Tqma, Seqspirma
sonma SeniSna sagulisxmo naqurdali
gamoxata TiTqmis yvela adamianuri
marlos mier spenseridan. ai spenseri
emociao, da imis darTva, sxvebs Zalze
(`feria dedofali~, VII. 32):
cota dautovao, Zirfesvianad mcdari
aRqmaa xelovanisa da xelovnebisa _
Like to an almond tree y-mounted high
imdenad mcdari, rom maSinac ki, roca
On top of green Selinis all alone,
erTmniSvnelovnad ukuagdeb, SeiZle-
With blossoms brave bedecked daintily;
ba iqamde migviyvanos, arafrad Caag-
Whose tender locks do tremble every one
don Cveni mcdeloba yuradRebis gada-
At every little breath that
tanisa Seqspiris TanamedroveTa leq-
sis specifikur TaviseburebaTa aR- under heaven is blown.
moCenis saWiroebaze. TeTri leqsis
saguramo 2 (13). 2016 w.

ganviTareba SeiZleba Seedaros im gan- [rogorc nuSis xe, maRla asuli,


sacvifrebeli industriuli produq- martodmarto,
tis, qvanaxSiris fisis, analizs. mar- selinisis mwvane mwvervalze,
los leqsi erTi yvelaze ufro adreu- mSvenieri yvavilebiT
li warmoebulia, magram mas iseTi ram Tamamad morTuli;
moepoveba, rac ar ganmeorebula visi nazi kululebic
arcerT analitikursa Tu sinTetur aTrToleben yvelas,
TeTr leqsSi, rac mogvianebiT aRmoCe- cis qveS neli niavis
nila. odnav daqrolvisas.]

192
da, ai, marlo vaTa Serwymac. ara mgonia, imis Tqma
SeiZlebodes, aq pilis raRac gavlena-
(tamerlani, naw. II. moq. iv. sc. iii.): ao.
Like to an almond tree y-mounted high spenseruli motanili nawyveti
Upon the lofty and celestial mount kidev met cnobiswadils iwvevs. Cans,
193
Of evergreen Selinus, quaintly deck’d rom meoTxe striqoni:
With blooms more white than
Erycina’s brows, With blooms more white
Whose tender blossoms tremble than Erycina’s brows
every one [yvavilebiT, uTeTresiT
At every little breath that thorough ericinas Sublze]
heaven is blown.
[rogorc nuSis xe maRla asuli marlos wvlilia. SeadareT marlo-
maRalsa da RvTaebriv mTaze, seul sxva striqonebs:
maradmwvane selinusze,
uCveulod rom daxunZlula So looks my love,
yvavilebiT, ericinas Sublze shadowing in her brows
uTeTresiT; [ase miyurebs Cemi siyvaruli
visi nazi yvavilebic warbTa Crdilidan]
aTrToleben yvelas (`tamerlani~)
neli niavis yoveli ike to the shadows of Pyramides
zeciuri daqrolvisas?] [piramidaTa CrdiliviT]
(`tamerlani~)
sagulisxmoa aramarto imiT, rom
marlos talants gviCvenebs, poetTa da saboloo da saukeTeso varianti:
umravlesobasaviT nawilobriv sinTe-
turi rom gaxldaT, aramed imiTac, Shadowing more beauty
rom gasaRebs gvawvdis `tamerlanis~ in their airy brows
uSualo lirikuli efeqtisa, rac mar- Then have the white breasts of the queen
los sxva piesebSi ara gvxvdeba, da of love

tomas elioti. eseebis krebulidan: `saRvTo tye~


mjera, rom arc sxvagan daiZebneba. ma- [ufro meti mSveniereba aqvs
galiTad, `zenokrates qebaSi~, naw. Sefaruli haerovan warbebqveS,
II.moq. II. sc. iv.: vidre siyvarulis dedoflis
TeTri mkerdia.]
Now walk the angels on the walls (`doqtori faustusi~)
of heaven,
As sentinels to warn th’ immortal da yvelaferi kvlav spensers Seva-
souls daroT (f. d.)
To entertain divine Zenocrate: etc.
[ha, modis angelosi zecis pon her eyelids many graces sate
kedlebze, Under the shadow of her even brows,
viTa daraji ukvdav [misi wamwamebze mravali mSveneba
sulTa gasafrTxileblad, sufevs,
RvTebrivi zenikrates Sesaqcevad: mis swor warbTa CrdilqveS]
da a.S.]
es nawyveti, rogorc mr. robertso-
es araa spenseris dinamika, magram ni ambobs, spensers TviTve aqvs gamoy-
spenseris gavlena ki unda iyos. mar- enebuli samjer, sxvadasxva adgilas.
lomde diadi TeTri leqsi ar yofila; amgvari ekonomiuroba xSiria mar-
magram melodiis im diadi ostatisa losTan. „tamerlanSi” ukve monoto-
iqve iyo; da iyo ganumeorebel miRwe- nur saxes iZens, gansakuTrebiT mJRer
saxelTa msubuqi gamoyenebisas (mag. rasac tenisoni daubrunda. Tu
`kaspiis~ an `kaspiuris~ ganmeorebiT SeadarebT am or monologs marlos
erTi da imave JReradobis miRwevisas), udidesi Tanamedrovis, tomas kidisas
amaSi marlos baZavda miltoni da rac _ eWvSeutanlad saZageli moleqse
194 TviTon marlom miatova. da kvlav, gaxldaT _ dainaxavT ganaxlebis mniS-
Zenocrate, lovlier than the love of Jove, vnelobas:
Brighter than is the silver Rhodope,
[zenokrate, iupiteris siyvarulze The one took sanctuary, and,
axali Targmanebi

ufro sayvareli, being sent for out,


elvare, vidre rodopis vercxli] Was murdered in Southwark
as he passed
mogvianebiT uTanaswordeba, To Greenwich, where
the Lord Protector lay.
Zenocrate, the loveliest maid alive, Black Will was burned in Flushing
Fairier than rocks of pearl and precious stone. on a stage:
[zenokrate yvelaze sayvareli Green was hanged at Osbridge in Kent...
cocxal qaliSvilTa Soris, [erTma miiRo TavSesafari da
margalitisa da Zvirfas qvaTa gamodevnili
kldeebze ufro mSvenieri.] mohkles sauTvorkSi,
grinviCisaken rom midioda,
erT striqons marlo triumfaluri sad ganisvenebs
warmatebiT gardaqmnis: lord-proteqtori.
Savi vili aagizgizes ficarnagze.
nd set black streamers in the firmament grini CamoaxrCes osbrijTan,
[da Sav zolebs gamohfens kentSi...]
zecis TaRSi]
(`tamerlani~) rac marTlac rom arafriT Camor-
gadaiqceva Ceba:

See, see, where Crist’s blood So these four abode


streams in the firmament! Within one house together; and as years
[ixile, ixile, sad qristes sisxli Went forward, Mary took another mate;
SesCuxCuxebs zecis TaRs!] But Dora lived unmarried till her death.
(`doqtori faustusi~) [amrigad, es oTxni binadrobdnen
erT saxlSi, erTad; da
saleqso miRweva gamorCeviT oria ros wlebi gavida,
`tamerlanSi~: marlos TeTr leqsSi merim sxva SeirTo;
spenseris melodia Seaqvs, da mamoZ- xolo dora sikvdilamde
ravebel Zalas iZens imiT, rom aZli- ar gaTxovila.]
erebs winadadebis sigrZes striqonis (tenisoni, `dora~)
sigrZis sapirispirod. swrafi grZeli
winadadebebi gadarbian striqonidan `faustSi~ marlo ufro Sorsac wav-
saguramo 2 (13). 2016 w.

striqonSi, ise rogorc cnobil mono- ida: bolo monologSi striqoni ga-
logSia „Nature compounded of four ele- texa, raTa gaeZlierebina; da ganaviT-
ments~ (`buneba Semdgari oTxi ele- ara axali da mniSvnelovani sasaubro
mentiT~) da „What is beauty, saith my suf- intonacia faustis dialogisas eSmak-
ferings, then?~ (`maS raa mSveniereba, am- Tan. eduard meores arasodes aklda
bobs Cemi tanjva?”), moniSnavs TeTri yuradReba: ufro sasurvelia, mokle
leqsis erTgvar gaqcevas gariTmuli droSi, SeniSvnebi gamoTqva or pie-
orstriqonedidan, an elegiuri Tu saze, romelTagan erTi ver gaiges da
ufro pastoraluri notidan sareisa, meore saTanadod ver Seafases. esenia:

194
`malteli ebraeli~ da `dido, dedofa- Die, life! fly, soul! tongue, curse thy fill,
li karTagenisa~. amaTgan pirvelze yo- and die!
velTvis ambobdnen, dasasruli, TviT [axla ki iwyeba ukiduresi
ori bolo moqmedeba, ver utoldeba simxurvale
pirvel sam moqmedebaso. Tu ganvix-
195
autaneli tkiviliT rom
ilavT `maltel ebraels~ ara rogorc dagCxvlets:
tragedias an `sisxlian tragedias~, mokvdi, sicocxlev!
aramed rogorc farss, daskvniTi mo- gafrindi, sulo!
qmedeba gasagebi xdeba; da Tu leqsTw- enav, dawyevle da mokvdi!]
yobas guldasmiT davugdebT yurs,
aRmovaCenT, rom marlo aviTarebs
es iseTi ramaa, rasac Seqspiric ver
iseT intonacias, am farss moargos, da
aRasrulebda da verc mixvdeboda.
albaT imasac, rom es intonacia yve-
`dido~ naCqarevi piesa Cans, albaT
laze mZlavri da mowifulia. farsi
`eneida~ edo win da misi qargis mixed-
vaxsene, magram Cveni drois gamof-
Sutulma humorma es sityva daamaxin- viT awyobda. magram aqac ki progresi
ja; is farsia Zveli inglisuri humor- igrZnoba. troas gaZarcvis angariSi
iT, saSinlad seriozuli, TiTqmis ve- marlos axali stilisaa, stilisa, ro-
luri komikuri humoriT, humoriT, melic yovelTvis inarCunebs gamomx-
romelmac ukanaskneli amosunTqva atvelobas karikaturis zRvarze dro-
dikensis dekadentur genialobaSi uli SeyovnebiT:
hpova. am humors araferi aqvs saerTo
j. m. barisTan, kapitan beirnsfazersa The Grecian soldiers, tir’d with ten years war,
an panCTan. esaa humori im Zalze seri- Began to cry, „Let us unto our ships,
ozuli (magram Zalze gansxvavebuli) Troy is invincible, why stay we here?..~
piesisa `volpone~. [aTi wlis omiT daRlilma
berZenma jariskacebma
First, be thou void of these affections, yvirili daiwyes, _
Compassion, love, vain hope, „gemebze agviSviT,
and heartless fear; troa dauZlevelia,

tomas elioti. eseebis krebulidan: `saRvTo tye~


Be moved at nothing, aq ratomRa davrCeT?..~
see thou pity none...
As for myself, I walk abroad o’ nights, By this, the camp was come
And kill sick people groaning under walls: unto the walls,
Sometimes I go about and poison wells... And through the breach did march
[upirvelesad,
into the streets,
Camoicile es grZnobebi,
Where, meeting with the rest, „Kill, kill!~
TanagrZnoba, siyvaruli, amao imedi
they cried.
da ugulo SiSi,
[ase mivida banaki kedlebamde,
nura SegZravs, nuvin Segebraleba...
da bzaris gavliT Seabija quCebSi,
me, CemdaTavad,
sadac sxvebs Sexvedrilebma
RamRamobiT davexetebi,
da vxocav sneul xalxs, Sehyvires, „mohkal, mohkal!..~]
kedlebTan rom kvnesen,
xandaxan mivdivar da Webs vwamlav...] And after him, his band of Myrmidons,
With balls of wild-fire
da ukanaskneli sityvebi abolovebs in their murdering paws...
am gansacvifrebel karikaturas: [mihyveboda misi gundi
mirmidonelebs,
But now begins th’ extremity of heat mZvinvare cecxlis burTebi eWiraT
To pinch me with intolerable pangs: momakvdinebel brWyalebSi]...
At last, the soldiers pull’d her by the striqonebi, im mraval striqons So-
heels, ris, rac Seqspirs SeuTvisebia, da rac
And swung her howling in the empty air... orives SeeZlo daewera.
[bolos meomrebma quslebSi Caavles
196 da gaaTries If thou wilt stay,
da RrialiT gadaisroles Leap in mine arms; mine arms
sicarieleSi...] are open wide;
If not, turn from me, and
axali Targmanebi

We saw Cassandra sprawling I’ll turn from thee;


in the streets... For though thou hast the heart
[vixileT quCaSi gaSxlarTuli to say farewell,
kasandra...] I have not power to stay thee.
[Tu darCebi, mklavebSi Camivardi;
es arc vergiliusia da arc Seqspi-
farTod gadamiSlia mklavebi;
ri; wmindawylis marloa. es sityvebi
Tu ara, Sebrundi Cemgan da
klarensis sizmars rom SevadaroT
mec Sevbrundebi;
`riCard mesamidan~, cotaodnav Cavwv-
radgan Tu Sen ZalgiZs
debiT gansxvavebas marlosa da Seqs-
damemSvidobo,
pirs Soris: moq. I sc. 4.
me ar ZalmiZs gagaCero.]
What scourge for perjury
Can this dark monarchy afford false magram mimarTuleba, saiTac mar-
Clarence? los leqsi SeiZleboda wasuliyo,
[aba rogor sasjels uniSnavs raTa ar `momkvdariyo wyevliT~, sru-
es bneli samefo muxTal liad araSeqspirulia, da mimarTulia
klarensso?] mZafri da seriozuli da udavod didi
poeziisaken, rac zogierT diad naxat-
aq, meore mxriv, aris is, rac marlos sa da qandakebasaviT STabeWdilebas
stils ar SeuZlia aRasrulos; fraza axdens raRac arcTu karikaturisagan
TiTqmis klasikurad lakoniuria, swo- gansxvavebuliT.
redac rom danteseburi. da kvlav, ise
xSirad, rogorc elizabeTur drama- inglisuridan Targmnes
turgebs axasiaTebT, marlosTan aris paata da rostom CxeiZeebma



196

You might also like