Professional Documents
Culture Documents
1850
“is rac Cans da is, rac ar Cans” 1850 wels romSi daiwera. tuberkulo-
ziT daavadebuli bastia ver moeswro mis gamoqveynebas.
adamianebi, rogorc wesi, xedaven mxolod imas, rac zedapirzea da
ugulvebelyofen imas, rac dafarulia;
adamianebis moTxovnilebebi usasruloa, maTi dakmayofilebis Se-
saZleblobebi - SezRuduli;
buneba awesebs sazRvrebs, romelTa daZleva SeuZlebelia;
saxelmwifos nebismieri Careva, romelic mimarTulia samuSao ad-
gilebis Seqmnisa Tu e.w. Sida bazris dacvisken, sagadasaxado Se-
mosavlebis gadanawilebas iwvevs da xelovnurad zrdis fasebs;
gadasaxadebi da baJi fuls dagrovebidan da warmoebidan gadana-
wilebisken mimarTavs;
sabaJo tarifebi iaf da eqskluziur imports aZvirebs, rac da-
grovebasa da investiciebs amcirebs;
sameurneo saqmianobaSi dawesebuli nebismieri saxis barieri, sa-
boloo jamSi, sayovelTao keTildReobas amcirebs.
60
is, rac Cans da is, rac ar Cans
Sesavali
ekonomikis sferoSi nebismieri qmedeba, Cveva, dadgenileba da ka-
noni badebs ara erT, aramed Sedegebis mTel jaWvs. amaTgan mxolod
erTi, pirveli mJRavndeba uSualod, mis gamomwvev mizezTan erTad
– es aris is, rac Cans. danarCeni mJRavndeba erTi meoris mimdevro-
biT – es aris is, rac ar Cans da CvenTvis ukeTesia Tu maT winaswar
ganvWvretT.
gansxvaveba cud da karg ekonomists Soris isaa, rom pirveli iT-
valiswinebs im Sedegebs, romlebic Cans, xolo meore imasac iTval-
iswinebs rac Cans da imasac, risi ganWvretac aucilebelia.
es gansxvaveba Zalin didia, radgan TiTqmis yovelTvis ise xdeba,
rom pirveli Sedegebi xelsayrelia, xolo Semdgomi _ ukve damRup-
veli da piriqiT. aqedan gamomdinareobs, rom cudi ekonomisti Ta-
vis arCevans akeTebs mcire keTildReobaze, romelsac momavalSi
didi boroteba mohyveba, maSin, roca WeSmariti ekonomisti momav-
lis sayovelTao keTildReobaze akeTebs arCevans da dRes mcire
borotebis arsebobas riskavs.
igive problebas vawydebiT higienasa da zneobasTan mimarTebaSi,
xSirad ama Tu im Cvevis pirveli nayofi rac ufro tkbilia, miT uf-
ro mwarea danarCenebi. magaliTisTvis moviyvanoT garyvnileba, si-
zarmace, mflangveloba. maSasadame, roca adamiani mxolod xilul
Sedegebs xedavs da ar SeuZlia imis ganWvreta rac ar Cans, igi ro-
gorc midrekilebiT, ise gaTvlebiT damRupvel Cvevebsaa damor-
Cilebuli.
amiT aixsneba kacobriobis arsebobis fatalurad mZime pirobebi.
uvicoba kacobriobas akvnidanve mohyveba, roca misi moqmedebani
pirveli SedegebiTaa ganpirobebuli, im SedegebiT, romlebsac da-
badebisas aRiqvams. mas sakmaod bevri dro sWirdeba imisTvis, rom
iswavlos danarCeni SedegebisTvis angariSis gaweva. amas ki mas ori
gansxvavebuli maswavlebeli aswavlis: gamocdileba da windaxedu-
loba. gamocdileba efeqturi, magram mkacri maswavlebelia. is
gvaswavlis Cveni qmedebebis Sedegebis Secnobas maTi Cvensave Tavze
gamocdiT da, ra Tqma unda, bolos da bolos mivxvdebiT, rom
61
frederik bastia
cecxli wvavs mas Semdeg, rac Cvens Tavze gamovcdiT. aseTi mkacri
maswavleblis nacvlad visurvebdi sxvas, SedarebiT ufro lmo-
biers _ windaxedulobas. swored amitomac ganvixilav sxvadasxva
ekonomikuri movlenebis Sedegebs, sadac erTmaneTs davupirispi-
reb imas, rac Cans da imas, rac ar Cans.
Camsxvreuli fanjara
odesme Tu SeswrebixarT keTilSobil burJua Jak bonomis ris-
xvas, roca misma daudevarma Svilma fanjara Caumsxvria?
Tu Tqven SeeswariT am sanaxaobas, maSin Tqvenc, iseve, rogorc
danarCeni TviTmxilvelebi, romelTa raodenoba ocdaaT kacs aRe-
mateboda, TiTqos piri gqonodaT Sekruli, iCqarebdiT sawyali me-
patronis damSvidebas Semdegi sityvebiT: “zogi Wiri margebelia.
mrewvelobis safuZvels msgavsi SemTxvevebi qmnis, ra bedi eweodaT
meSuSeebs, SuSebi rom arasdros tydebodes?”
am nugeSsacem sityvebSi mTeli Teoria imaleba, romlis ganxil-
vac am martivi magaliTis mixedviT urigo ar iqneboda, radgan es
swored is Teoriaa, romliTac, samwuxarod, CvenSi ekonomikis mmar-
Tveli saxelmwifo institutebi xelmZRvaneloben.
Tu davuSvebT, rom SuSis SesakeTeblad saWiroa 6 franki da amiT
imis Tqma surT, rom am SemTxvevam SuSis mrewvelobas 6 franki Sema-
ta da am 6 frankiT mas didi daxmareba gaewia, maSin me am msjelobas
sruliad veTanxmebi, radgan is absoluturi WeSmaritebaa. mova me-
SuSe, Seasrulebs Tavis samuSaos, miiRebs 6 franks, xelebs mo-
ifSvnets da gulSi dalocavs daudevar bavSvs, es aris is, rac Cans.
magram Tu msjelobis gziT mivalT im daskvnamde, rom SuSebis
xSiri msxvreva kargia, radgan is fulis brunvas uwyobs xels, anu
mTeli mrewvelobis waxalisebas emsaxureba, am SemTxvevaSi me val-
debuli var wamoviZaxo: “SeCerdiT! Tqveni Teoria mxolod imiT
ifargleba, rac Cans da ar surs dainaxos is, rac ar Cans.”
xolo ar Cans is, rom burJuas 6 frankis raRac sxva nivTze daxar-
jva SeeZlo, mas es aRar SeuZlia. ar Cans, mas rom ar dasWirveboda
axali SuSis Casma gatexilis sanacvlod, is SeZlebda TavisTvis Zve-
lis nacvlad axali fexsacmlis an Tavisi biblioTekisTvis axali
wignis yidvas. mokled rom vTqvaT, is am 6 franks sxva rameSi gamoi-
yenebda, rasac axla veRar moaxerxebs.
modiT gadavxedoT mrewvelobas zogadad mocemuli mdgomareo-
bidan. SuSa gatexilia da amiT SuSis mrewveloba 6 frankiT gamdid-
rda; es aris is, rac Cans. xolo Tu mxedvelobaSi miiRebdnen imas,
rac ar Cans, rogorc uaryofiT faqts, xolo imas, rac Cans, dadeb-
iTs, maSin mixvdebodnen rom zogadad erovnuli mrewvelobisTvis
araviTari mogeba ar moaqvs imas, SuSa gatydeboda Tu ara.
modiT axla TviT Jak bonoms SevxedoT.
62
is, rac Cans da is, rac ar Cans
jaris daTxovna
konkretul adamianebTan mimarTebaSi yvelaferi iseve xdeba, ro-
gorc masebTan mimarTebaSi; raime siamovnebis misaRebad, is, bune-
brivia, fiqrobs imaze, Rirs Tu ara masSi imis gadaxda, rac is Rirs.
63
frederik bastia
64
is, rac Cans da is, rac ar Cans
65
frederik bastia
gadasaxadebi
odesme Tu gqoniaT SesaZlebloba, mogesminaT Semdegi fraza:
yvelaze kargi investicia gadasaxadebia. erTi SexedeT ramdeni oja-
xi xeirobs amiT da rogor moqmedebs is warmoebaze, is xom dauSre-
teli nakadulia, is TviT sicocxlea.
am mosazrebis ukusagdebad winamdebare arguments moviyvan. po-
litekonomias kargad moexseneba, rom misi argumentebi iseTi Tav-
Sesaqcevi ar aris rom xSirad ganmeordes, swored amitom “ganmeo-
reba sasiamovnoa” Secvala sityvebiT “ganmeoreba codnis dedaa.”
SesaZleblobebi, romlebsac Cinovnikebi eqomagebian, aris is, rac
Cans. mimwodeblebis sargeblis zrda aseve aris is, rac Cans. swore-
dac rom es gvabrmavebs.
xolo usiamovnebani, romelTa Tavidan aSoreba gadasaxadebis ga-
damxdelebs uxdebaT, aris is, rac ar Cans, aseve ar Cans momwodeble-
bis zianic, miuxedavad imisa, rom es TavisTavad cxadi unda iyos.
rodesac saxelmwifo moxele Tavisi siamovnebisTvis xarjavs asi
suTi (“su” franguli fulis erTeuli bastias dros. redaqtoris
SeniSvna) mets, es imas niSnavs, rom gadasaxadebis gadamxdeli asi su-
Ti naklebs xarjavs.
saxelmwifo moxelis xarjebi cxadia, imitom, rom es xdeba yvelas
Tvalwin, magram gadamxdelebis xarjebi ar Cans, radgan, samwuxa-
rod, maTi ganxorcielebis saSualebas ar aZleven.
Tqven ers gvalvisgan gamomSral niadags, xolo gadasaxadebs Sxa-
puna wvimas adarebT. dae iyos ase, magram SeekiTxeT Tqvens Tavs sai-
dan modis wvima? iqneb sulac gadasaxadebia is, rac niadags sinoti-
ves arTmevs da aSrobs?
Tqven kvlav unda hkiTxoT sakuTar Tavs: “SesaZlebelia rom nia-
dagi wvimisgan igive raodenobis sinotives iRebdes, romelsac is
aorTqlebis Sedegad kargavs?”
erTi ram cxadia, roca Jak bonomi as sus gadasaxadis amkrebs aZ-
levs, sanacvlod arafers iRebs, xolo Semdgom, roca saxelmwifo
moxele as sus xarjavs da Jak bonoms Sesabamisi raodenobis puris an
Sromis sanacvlod ubrunebs, sabolood, Jak bonomi mainc kargavs 5
franks.
Zalian xSirad, savsebiT samarTlianad, saxelmwifo moxele Jak
bonoms Sesabamisi Rirebulebis momsaxurebas uwevs, am SemTxvevaSi
orive mxare mogebuli rCeba da ubralod momsaxurebis urTierT-
gacvlas aqvs adgili.
66