Ulat Pamanahon

The Life and Works of Rizal Maaraw ngayon at may

kaonting tiyansang umulan

Bol. 1 Blg. 1 Ulat ngayong araw Lunes, Pebrero 21, 2022

Maagang Edisyon

Kabanata 8:

Nailathala ang
Noli Me Tangere (1887)
Unang Bahagi
Gregorio F. Zaide at Sonia M. Zaide

Conejos – Pingad – Plata – Ramos – Reyes, Earl – Reyes, Ralf – Reyes, Raphael – Santos – Sarmiento
Bol. 1 Blg. 1 Mga Taga-ulat Lunes, Pebrero 21, 2022

Conejos, Jeorjeane Andrea (Gumawa ng Presentasyon, Taga-ulat)

Pingad, Shai Ranen (Taga-ulat)

Plata, Roosh Eleine (Lider, Taga-ulat)

Ramos, Jayson Kenneth (Taga-ulat)

Reyes, Earl Roy (Taga-ulat)

Reyes, Ralf Phillip (Taga-ulat)

Reyes, Raphael (Taga-ulat)

Santos, Claude Jayson (Taga-ulat)

Sarmiento, Alysa Tiara (Taga-ulat)

 KABANATA 8 (1887)
Mga Gabay na Tanong:
1. Nagpautang kay Rizal para mailathala ang Noli?
2. Akdang isinulat ni Harriet Beecher Stowe na nagbigay
ng ideya kay Rizal para isulat ang nobelang Noli?
3. Kanino inialay ni Rizal ang Noli?
4. Buod ng Noli:
5. Sino-sino ang mga sumusunod na tauhan?
Nailathala • Don Crisostomo Ibarra
• Maria Clara

ang Noli •
•
Elias
Sisa

Me •
•
Pilosopo Tasyo
Padre Damaso

Tangere • Padre Salvi

Bol. 1 Blg. 1 Lunes, Pebrero 21, 2022

“Kabanata 8: Nailathala ang

Noli Me Tangere (1887)”
Ang matinding taglamig ng 1886
ay di malilimutan ni Rizal dahil (1) ito ay
ang isang masakit na bahagi ng kanyang
buhay dahil siya’y gutom, may sakit, at
naghihirap sa malayong lungsod, at (2)
nagdulot din ito ng malaking kasiyahan
pagkaraang dumanas ng hirap dahil
lumabas na sa limbagan ang kanyang
Noli Me Tangere noong Marso 1887. ang
kaibigan niyang taga-Bulacan, si Maximo
Viola, ay dumating sa Berlin nang siya’y
nasa rurok na ng paghihirap, at
pinautang siya ng kinakailangang pondo
para paipalathala ang kanyang nobela. Imahe mula sa: Pinoy Wit

Taga-ulat: Conejos
Bol. 1 Blg. 1 Lunes, Pebrero 21, 2022

“Ideya ng Pagsulat ng
Isang Nobela tungkol sa
Pilipinas”
Ang naging inspirasyon
ng pagsulat ni Rizal ng Noli
me Tangere noong siya ay
estudyante pa lamang ng
Universidad Central de
Madrid ay ang Uncle Tom’s
Cabin ni Harriet Beecher
Imahe mula sa: Wikipedia

Stowe.

Taga-ulat: Pingad
Bol. 1 Blg. 1 Lunes, Pebrero 21, 2022

“Ideya ng
“Ideya ng Pagsulat ng Isang Nobela Pagsulat
tungkol ng
sa Pilipinas”
Isang Nobela tungkol sa
Pilipinas.”
Hindi naisakatuparan ang proyekto ni Rizal kasama sina
P e d r o , M a x i m o , a t A n t o n i o P a t e r n o ; G r a cA i anngo nLaog pi ne gz iJnasepniar a, sEyvoanr i s t o
A g u i r r e , E d u a r d o d e L e t e , J u l i o n gL opraegnst ue l, a t Mneil e R cioz a l F inggu eNr o al i, a t
V a l e n t i n V e n t u r a d a h i l i b a a n g lm a ye u nTi na n gn ei lrae s na o obnugh a ys i yaat iabya s a
l a y u n i n n i R i z a l . K u n g k a y a ’ y i p i neasstyuad ynai ny at e n a p sai y a l anma a lnagm a nngg a n g
magsusulat ng nobela. Universidad Central de
Madrid ay ang Uncle Tom’s
Cabin ni Harriet Beecher
Imahe mula sa: Wikipedia

Stowe.

Taga-ulat: Pingad
 Taga-ulat: Ramos
1884 1885
MADRID PARIS
Natapos niya ang
Simula ng
kalahati ng
pagsusulat ng
pangalawang
Noli Me Tangere.
hati.

1885 Abril – Hunyo

1886
ALEMANYA
WILHELMSFELD
Natapos ang huling
Naisulat ang huling
sangkapat.
Kabanata.

Ang
Pebrero 1886
BERLIN
Huling rebisyon ng manuskrito ng Noli.
Pagsusulat
Sa panahong ito rin nawalan ng pag-asa
si Rizal dahil siya ay may sakit at walang
pera.
ng Noli
 1884 Ang Pagsulat ng1885
Noli Taga-ulat: *Pangalan*
Bol. 1 Blg. 1 Lunes, Pebrero 21, 2022

MADRID PARIS
Natapos niya ang
Simula ng
kalahati ng
pagsusulat ng
pangalawang
Noli Me Tangere.
hati.
Ngunit pagkaraan ng ilang taon, nasabi niya sa kanyang kaibigan
at dating kaklase, si Fernando Canon;

1885 Abril – Hunyo

1886
“Hindi ako naniniwala noon na maipalalathala ko pa ang Noli Me
ALEMANYA
Tangere noong a k o ’ y WILHELMSFELD
nasa Berlin. Pakiramdam ko’y bigo na’t
Natapos ang n
huling
a n g h i h i n a d a h i l s a g u tNaisulat
o m aangt p aghihikahos. Nasa punto na akong
huling
sangkapat.
ihahagis sa apoy ang aking nag awa sa paniniwalang ito ang nararapat
Kabanata.
gawin.”
Ang
Pebrero 1886
BERLIN
Huling rebisyon ng manuskrito ng Noli.
Pagsusulat
Sa panahong ito rin nawalan ng pag-asa
si Rizal dahil siya ay may sakit at walang
Taga-ulat:
pera. Ramos ng Noli
 Si Viola,
Ang Tagapagligtas ng Noli
Si Dr. Maximo Viola ay isang kaibigan
ni Rizal na galing sa mayamang pamilya
ng San Miguel, Bulacan. Nang dumating
ito sa Berlin ilang araw bago mag-Pasko
ng 1887, ikinagulat niya ang paghihirap
at pagkakasakit ni Rizal.

Nang malaman ang dahilan, si Viola, na

may sapat na pondo, ay pumayag na
tustusan ang pagpapalimbag ng Noli.
Pinahiram din niya si Rizal ng
panggastos sa pang-araw-araw. Kaya
naging masaya ang Pasko nina Rizal at
Viola noong 1886.

Taga-ulat: Reyes, Earl

Bol. 1 Blg. 1 Lunes, Pebrero 21, 2022

“Pinagbintangang Espiyang Pranses si Rizal”

Habang nasa limbagan ang Noli, isang kakaibang insidente ang naranasan
ni Rizal. Isang umaga, binisita ng hepe ng pulis ng Berlin si Rizal sa kanyang
bahay na inuupahan at hininging makita ang kanyang pasaporte. Sa kasamaang-
palad, walang naipakitang pasaporte si Rizal. Sinabihan siya ng hepe ng pulis na
kumuha ng pasaporte sa loob ng apat na araw, at kung hindi’y maipapadeport
siya.

Kaagad na sinamahan ni Viola si Rizal sa embahada ng espanya para

humingi ng tulong sa embahador sa Espanyol, ang Konde ng Benomar, na
nangakong titingnan ang kasong ito. Ngunit hindi tinupad ng embahador ang
kanyang pangako dahil sa katotohanan, ay wala naman siyang kapangyarihan para
mag-isyu ng kinakailangang pasaporte.

Taga-ulat: Reyes, Ralf

Taga-ulat: Reyes, Raphael

Pagkaraan ng naudlot na deportasyon sa pag-

aakalang siya’y espiyang Pranses, si Rizal, sa tulong ni
Viola, ay pinamahalaan ang pagpapalimbag sa Noli. Araw-
araw ay nasa imprenta siya para basahin at iwasto ang
mga nailimbag na pahina.

Noong Marso 21, 1887, lumabas sa imprenta ang

Noli Me Tangere. Kaagad na ipinadala ni Rizal ang mga
unang sipi nito sa malalapit niyang kaibigan, kasama na

Natapos ang rito sina Blumentritt, Dr. Antonio Ma. Regidor, Graciano
Lopez-Jaena, Mariano Ponce, agt Felix R. Hidalgo. Sa

Pagpapalimbag kanyang sulat kay Blumentritt noong Marso 21, 1887.

ng Noli
Taga-ulat: Reyes, Raphael sinabi niya:

“Ang ipinadala kong aklat ay aking unang aklat

bagaman marami na akong naisulat bago rito at
nakatanggap na rin ako ng mga gantimpala para sa
pagsusulat. Ito ang unang aklat na tagalog na walang
kinikilingang pananaw. Matatagpuan ng mga Pilipino
rito ang kanilang kasaysayan nitong nakaraang
sampung taon. Umaasa akong mapupuna ninyo ang
pagkakaiba ng estilo ng aking paglalarawan sa ibang
manunulat. Maaaring tuligsain ng pamahalaan at mga

Natapos ang prayle

argumento;
ang aking
ngunit
isinulat; pabulaanan
nagtitiwala ako
ang
sa
aking
Diyos
mga
ng

Pagpapalimbag Katotohanan at sa mga taong totoong nakaranas ng mga

pagdurusang ito. Umaasa akong masasagot ko ang lahat

ng Noli ng konseptong maaari nilang likhain para mapabulaanan

tayo.”
Taga-ulat: Reyes, Raphael

Marso 29, 1887

Binigay ni Rizal ang gallery proof ng Noli, panulat

na ginamit niya sa Noli, at komplimentaryong sipi kay
Viola bilang tanda ng pasasalamat. Sa komplimentaryong
sipi, isinulat niya: “Sa mahal kong kaibigang Maximo
Viola, ang unang nakabasa at nagpahalaga sa aking
isinulat—Jose Rizal.”
Natapos ang
Pagpapalimbag
ng Noli
 Taga-ulat:
Bol. 1 Blg. 1 Reyes, Raphael Ang Pamagat ng Nobela Lunes, Pebrero 21, 2022

A n g p a m a g a t n g N o l i M e T a n g e r e a yMi as rasnog 2p9a, r1i r8a8l7a n g L a t i n n a a n g

ibig sabihin ay “Huwag mo akong salingin.” Hindi ito orihinal na ideya ni
Rizal at sinabi niyang nakuha niya ito sa Bibliya.
Binigay ni Rizal ang gallery proof ng Noli, panulat
S a s u l a t n i R i z anl a k agyi n Fa eml iitx nR i.y aH i ds a
a l gNoo lni o
, oantg kMo amrpsloi m5e, n 1t a8 r8y7o,n sg i nsai b p ii k a y
niya: “Noli Me Tangere, mga salitang nagmula sa Magandang Balita ni
S a n L u c a s , n a n a g s a s aVbi ionl ag b h iul w
a nagg tm ano d aa k no gn gp as sa al isnagl ai nm. ”a t N
. aSgak ak m o ma pl il i d
miet n
o t as ri y o n g
R i z a l . A n g p a r i r a l a asyi p i,,u lias i nkual ay t Snai yna : J u“ aSna , maanhga l Mkaognagn dkaani gb i gBaanlgi t aMn ag x i m o
nagsalaysay tungkol sa unang Pasko ng Pagkabuhay, nang dumalaw si
S a n t a M a r i a M a g d a l e n Va i os laa , B aa nn ag l un ng a Sneg p unlakkr ao b, aasta a n a tg P na a gn pg ai nhoaol an gg a H se as u sa k i n g
n a n o o ’ y m u l i n g n a b u h iasyi nauyl anta—g Jsoasbei : R i z a l . ”
Natapos ang
Pagpapalimbag
ng Noli
Taga-ulat: Santos
 Taga-ulat:
Bol. 1 Blg. 1 Reyes, Raphael Ang Pamagat ng Nobela Lunes, Pebrero 21, 2022

Marso 29, 1887

Binigay ni Rizal ang gallery proof ng Noli, panulat

“ H u w anga mgoi naakmoint g nsi yaal i nsga i nN; ohl ii ,n dait pkao m a kp ol i m e n t a r y o n g s i p i k a y
Nakakapunta sa Ama, ngunit humayo ka’t ibalita sa
A k i n g m g a k a pVai o t il d
a nba i l aAnkgo t’ ya nadaak yn a g t psaas aAska il n
amg aAt m. a S ;a akto m
s ap l i m e n t a r y o n g
A k i n g sPi pain, g ii snion ou n
l a ta t n ii n
y ay :o n“gS aP amna ghi naol o kno. ”n g k a i b i g a n g M a x i m o
Viola, ang unang nakabasa at nagpahalaga sa aking
isinulat—Jose Rizal.”
Natapos ang
Pagpapalimbag
ng Noli
Taga-ulat: Santos
 Taga-ulat: Sarmiento
“Nakatala sa kasaysayan ng pagdurusa ng
sangkatauhan ang isang kanser na malala ng kung kaya’t

Dedikasyon
saglit lang na nahipo ay maiirita ito at labis na
napakasakit. Kaya, ilang ulit na, sa gitna ng modernong
sibilisasyon, ginusto kong tawagin ka sa aking harapan,
ngayon at samahan ako sa alaala, ngayon ay ihahambing
ka sa ibang bansa, sakaling ang mahal mong imahen ay
magpakita ng kanser ng lipunan tulad ng sa iba!
ng Awtor
Hangad ang iyong kapakanan, gaya na sa atin,
at naghahanap ng pinakamainam na gamot, gagawin ko
Inihandog ni Rizal
sa inyo ang ginawa ng mga sinauna sa mga maysakit,
ang Noli Me
ilalantad sila sa hagdan ng templo nang sa gayo’y lahat ng
humingi ng tulong sa Diyos ay makapag-alay ng lunas. Tangere sa bayang
Pilipinas—
At hanggang sa wakas, magpapatuloy ako sa
”Sa Aking Amang
paglikha ng kondisyong walang diskriminasyon;
Bayan.” Ito ang
itataas ko ang bahagi ng belong nagkukubili sa kasamaan,
isasakripisyo ang lahat para sa katotohanan, kahit maging kanyang
karangyaan dahil bilang kanyang anak, batid kong ako ri’y dedikasyon:
nagdurusa sa mga kakulangan at kahinaang ito.”
Bol. 1 Blg. 1 Ang Buod ng Noli Me Tangere Lunes, Pebrero 21, 2021
 Taga-ulat: Plata

May 63 kabanata at epilogo ang Noli Me Tangere. Nagsimula ito

sa salu-salong handog ni Kapitan Tiyago (Santiago de los Santos) kay
Crisostomo Ibarra sa kanyang bahay sa Kalye Anloague (ngayon Kalye
Juan Luna) noong huling araw ng Oktubre. Si Ibarra ay nag-iisang anak ni
Don rafael Ibarra, kaibigan ni Kapitan Tiyago. Kararating lamang ni
Ibarra mula sa pitong taong pag-aaral sa Europa.

Kabilang sa mga panauhin ni Kapitan Tiyago sina Padre Damaso,

matabang Pransiskong prayleng naging kura paroko ng San Diego
(Calamba), bayan ni Ibarra; Padre Sybila, isang batang Dominikong
prayle ng Binondo, Señor Guevarra, mabuting tenyente ng Guardia Civil;
Don Tiburcio de Espadaña, pekeng Espanyol na manggagamot, pilay, at
sunud-sunurang asawa ni Doña Victorina; at ilang kadalagahan.
 Taga-ulat: Conejos

Habang naghahapunan, naisentro ang usapan sa pag-aaral at

paglalakbay ni Ibarra sa ibang bansa. Si Padre Damaso ay sumama ang
loob dahil napunta sa kanya ang leeg at pakpak ng tinolang manok.
Sinikap nitong ipamukha kay Ibarra na walang kuwenta ang kanyang
nagawa.

Pagkaraan ng hapunan, nagpaalam ni Ibarra kay Kapitan Tiyago at

nagbalik sa kanyang otel. Habang naglalakad, kinausap siya ni Tinyente
Guevarra at ikinuwento sa kanya ang malungkot na kamatayan ng
kanyang ama sa San Diego. Si Don Rafael, na kanyang ama, ay mayaman
at matapang na lalaki. Ipinagtanggol niya ang isang kawawang bata mula
sa kalupitan ng isang mangmang na Espanyol na kolektor ng buwis. Nang
itulak ni Don Rafael ang kolektor, di sinasadyang nabagok ito at
namatay. Nakulong si Don Rafael at doon na siya namatay. Inilibing siya
nang maayos ngunit ayon sa mga kaaway niya, hindi ito nararapat para
sa isang erehe kaya inalis ang kanyang bangkay sa sementeryo.
 Pagkaraan ng suyuan sa asotea, umuwi si Ibarra sa San Diego
para dalawin ang puntod ng ama. Todos los Santos noon. Sa sementeryo,
ikinuwento ng sepulturero na ang bangkay ni Don Rafael ay ipinahukay
ng kura paroko para mailipat sa sementeryo ng mga Tsino, ngunit dahil
mabigat ang bangkay at malakas noon ang ulan, inihagis na lamang ang
bangkay sa lawa.

Naghimagsik ang kalooban ni Ibarra sa kuwento sa sepulturero.

Galit na galit siyang lumabas sa sementeryo kaya nang masalubong si
Padre Salvi, ang Pransiskanong kura paroko ng San Diego, ay walang
patumangga niya itong sinuntok, at hiningan ng paliwanag ang
pambabastos sa bangkay ng ama. Sinabi ni Padre Salvi na wala siyang
kinalaman sa nangyari, at si Padre Damaso, na siyang kura paroko nang
mamatay si Don Rafael, ang may kagagawan ng lahat ng iyon. Naniwala
naman si Ibarra sa sinabi ni Padre Salvi.

Taga-ulat: Pingad
 Sa kanyang bayan, maraming interesanteng tao ang nakilala ni
Ibarra, gaya ng matalinong matandang Pilosopong tasio, na ang kaisipan
ay abante sa panahon kung kaya’t tinatawag siyang “Tasiong Baliw,” ang
progresibong guro na nagreklamo kay Ibarra tungkol sa kakulangan ng
maayos na paaralan para sa mga bata nang sa gayo’y hindi mawala ang
kanilang interes sa pag-aaral; ang walang gulugod na gobernadorsilyo,
na sunud-sunuran sa lahat ng kagustuhan ng kura paroko; si Don Filipi
Lino, ang tenyente mayor at pinuno ng pangkat na liberal ng kanilang
bayan; si Don Melchor, ang kapitan ng mga cuadrilleros (mga pulis ng
bayan) at mga dating gobernadorsilyo na iginagalang sa kanilang bayan—
sina Don Basilio at Don Valentin.

Taga-ulat: Ramos
 Taga-ulat: Reyes, Earl

Isang trahedya sa nobela ang kuwento ni Sia, na dati’y mayaman

ngunit naghirap dahil nakapangasawa ng isang sugarol. Nabaliw si sisa
dahil nawala ang dalawang anak na lalaki, sina Basilio at Crispin. Ang
mga bata ay sakristan sa simbahan, nagtatrabaho para makatulong sa
kanilang ina. Si Crispin, ang nakababata, ay napagbintangan ng sakristan
mayor na nagnakaw ng pera sa kumbento. Bilang parusa, hinagupit siya
nang hinagupit hanggang sa mamatay. Samantala, nakatakas si Basilio na
walang nagawa habang naririnig ang palahaw ng kapatid na sinasaktan.
Nang hindi umuwi ng tahanan ang mga anak, hinanap sila ni Sisa sa lahat
ng lugar at dala ng matinding pangungulila, nabaliw siya.
 Taga-ulat: Reyes, Ralf

Sina Kapitan Tiyago, Maria Clara, at Tiya Isabel (pinsan ni

Kapitan Tiyago na nag-alaga kay Maria Clara pagkaraang mamatay ang
ina) ay dumating sa San Diego. Nagbigay ng piknik sa may lawa si Ibarra
at kanyang mga kaibigan. Naroon sa piknik sina Maria Clara at apat
niyang kaibigan—”ang masayahin si Siñang, ang supladong si Victoria,
ang magandang si Iday, at ang maalalahaning si Neneng.” Tiya Isabel, na
bantay ni Maria Clara; Kapitana Tika, nanay ni Siñang; Andeng,
kinakapatid ni Maria Clara; Albino, dating estudyante ng teolohiya na
umiibig kay Siñang, at si Ibarra at ang kanyang mga kaibigan. Ang
bangkero ay isang malakas at matipunong lalaking ang ngalan ay Elias.
 Sa piknik na ito, tumugtog ng alpa at umawit si Maria Clara bilang
pagbibigay sa kahilingan ng mga kaibigan.

Ang Awit ni Maria Clara

“Matamis ang mga oras sa lupang tinubuan,

Kung saan ang lahat ng minumutya’y pinagpala;
Hamog na nagbibigay-buhay ay laganap,
At ang kamataya’y pinalalambot ng haplos ng pag-ibig.”

Mainit na balik mula sa mga labi ng ina,

Ginising kanyang mainit at masuyong dibdib;
Nang sa kanyang leeg, mumunting bisig ay yumakap,
Ngumiti ang mga mata sa pamamahagi ng pag-ibig.

“Matamis ang mamatay sa lupang tinubuan,

Kung saan ang lahat ng minumutya’y pinagpala;
Kamatayan ay hamog na malaganap
Kung walang ina, tahanan, o haplos ng pag-ibig.”

Taga-ulat: Reyes, Raphael

Taga-ulat: Santos

Pagkatapos ng tanghalian, naglaro ng abedres sina Ibarra at

Kapitan Basilio samantalang si Maria Clara at kanyang mga kaibigan ay
naglaro ng “Gulong ng Kapalaran,” larong nakabatay sa isang aklat at
sinira, sinabihan ang mga naglalaro na kasalanan ang kanilang ginagawa.
Di nagtagal, dumating ang isang sarhento at apat na guwardiya sibil at
hinahanap ni Elias dahil (1) sinuntok niya si Padre Damaso at (2)
inihagis niya ang alperes sa putikan. Mabuti’t wala na roon si Elias kaya
hindi siya nadakip. Pagkaraa’y nakatanggap si Ibarra ng telegramang
nagsasabing inaprubahan ng mga awtoridad na Espanyol ang kanyang
donasyon para sa isang eskuwelahan para sa mga bata ng San Diego.
 Kinabukasan, binisita ni Ibarra si Tandang Tasio para hingin ang
payo nito tungkol sa ipatatayong paaralan. Napuna niyang nagsusulat
ang matanda sa hiroglipiko at ipinaliwanag ni tasio na sumusulat siya
para sa susunod na salinlahi nang sa gayo’y malaman nilang “Hindi lahat
ay natutulog noong gabi ng ating mga ninuno”.

Samantala, abala ang San Diego sa paghahanda para sa pista ng

patron ng bayang si San Diego sa paghahanda para sa pista ng patron ng
bayang San Diego de Alcala, Nobyembre 11. Sa bisperas ng pista, daan-
daang bisita mula sa mga kalapit bayan ang nagsidatingan, at mayroong
tawanan, musika, kuwitis, handaan, at moro-moro. Ang musika ay mula sa
limang banda musiko (kasama dito ang kilalang Banda Pagsanjan na pag-
aari ng eskribanong si Miguel Guevarra) at tatlong orkestra.

Taga-ulat: Sarmiento
 Ulat Pamanahon
Maaraw ngayon at may
kaonting tiyansang umulan

The Life and Works of Rizal

Conejos – Pingad – Plata – Ramos – Reyes, Earl – Reyes, Ralf – Reyes, Raphael – Santos – Sarmiento

“MARAMING SALAMAT!”

Bol. 1 Blg. 1 Ulat ngayong araw Lunes, Pebrero 21, 2022

Maagang Edisyon