Professional Documents
Culture Documents
hay
Định lý Rolle: Cho f là một hàm liên tục trên , có đạo hàm trên và . Lúc đó tồn tại
để .
Định lý Cauchy: Cho f và g là hai hàm liên tục trên , có đạo hàm trên và tại mỗi
.
- Nếu với mọi và chỉ tại một số hữu hạn điểm của thì hàm số đồng
biến trên khoảng .
- Nếu với mọi và chỉ tại một số hữu hạn điểm của thì hàm số nghịch
biến trên khoảng .
- Nếu f đồng biến trên khoảng và liên tục trên thì đồng biến trên ; và liên tục trên thì
đồng biến trên ; liên tục trên thì đồng biến trên .
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 1
- Nếu f nghịch biến trên và liên tục trên thì nghịch biến trên ; liên tục trên thì nghịch
biến trên ; liên tục trên thì nghịch biến trên .
được gọi là một điểm cực đại của f nếu tồn tại một khoảng chứa điểm sao cho và
, .
được gọi là một điểm cực tiểu của f nếu tồn tại một khoảng chứa điểm sao cho và
.
Bổ đề Fermat: Giả sử hàm số có đạo hàm trên . Nếu f đạt cực trị tại điểm thì .
- Cho liên tục trên khoảng chứa có đạo hàm trên các khoảng và :
Nếu đổi dấu từ âm sang dương thì f đạt cực tiểu tại
Nếu đổi dấu từ dương sang âm thì f đạt cực đại tại
- Nếu f có đạo hàm cấp 2 không đổi dấu trên K thì là hàm đơn điệu nên phương trình có tối đa 2
nghiệm trên K. Nếu và với thì phương trình chỉ có 2 nghiệm là
và .
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 2
- Nếu f là một hàm liên tục trên , có đạo hàm trên thì phương trình có ít
Đặc biệt, nếu thì phương trình có ít nhất một nghiệm hay giữa hai
nghiệm của f thì có ít nhất một nghiệm của đạo hàm .
Chú ý:
1) Tung độ cực trị tại :
Hàm đa thức:
Đặc biệt: Với hàm bậc 3 có CĐ, CT và nếu thì phương trình đường thẳng
qua CĐ, CT là .
a)
b)
a)
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 3
, với mọi x.
Bài toán 1.2: Cho 2 đa thức và thỏa mãn: với mọi x và . Chứng
minh: .
Hướng dẫn giải
Xét hàm số
.
Bài toán 1.3: Chứng minh rằng:
a)
b)
b) Với , xét
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 4
Ta có (vì )
Suy ra .
Xét .
Do đó .
Do đó
Vậy
a) trên
b) trên
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 5
.
. Chọn .
Bài toán 1.6: Xét chiều biến thiên của hàm số:
a) b)
a) . Ta có
Cho hoặc .
BBT
−1 0 1
− 0 + 0 − 0 +
Vậy hàm số nghịch biến trên mỗi khoảng và , đồng biến trên mỗi khoảng và
.
b) . Ta có
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 6
a) b)
Ta có: .
BBT:
−3 3
+ 0 − − 0 +
Vậy hàm số đồng biến trên các khoảng , nghịch biến trên các khoảng
.
b) . Ta có .
a) b) trên
b) . Ta có và hoặc .
Vì hàm số liên tục trên đoạn nên hàm số đồng biến trên đoạn .
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 7
a) nghịch biến trên
Vì chỉ tại một số hữu hạn điểm của khoảng nên hàm số f nghịch biến trên khoảng
đpcm.
b) Điều kiện .
Vì liên tục tại mọi điểm , và nên giữ nguyên một dấu trong mỗi khoảng xác
định đpcm.
Bài toán 1.10: Tìm các giá trị của tham số để hàm số:
a) nghịch biến trên .
Đặt thì
b)
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 8
BBT:
+ 0 − 0 +
Theo đề bài:
(thỏa)
Bài toán 1.11: Tìm cực trị của các hàm số sau:
a) b)
a)
Ta có hoặc hoặc
BBT
−2 0 3
+ 0 − 0 + 0 +
0
0
−108
Với
Với
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 9
BBT
−1 0
+ 0 − +
Vậy điểm CĐ , CT .
Bài toán 1.12: Tìm cực trị của hàm số
a) b)
a) . Ta có
hoặc .
BBT
−4 2
− 0 + 0 −
0 1/4
−1/8 0
hoặc .
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 10
BBT
−3 3
+ 0 − − 0 +
b) :
hoặc .
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 11
Ta có nên hàm số đạt cực đại tại điểm:
, .
a) không có đạo hàm tại nhưng đạt cực trị tại điểm đó.
+ −
b) . .
với .
Do đó có 2 nghiệm phân biệt và đổi dấu 2 lần khi qua 2 nghiệm nên luôn luôn có một cực đại và một
cực tiểu.
Bài toán 1.15: Tìm tham số thực sao cho hàm số
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 12
b) đạt cực trị tại 3 điểm thuộc
a) Ta có , với mọi .
BBT:
−1
+ 0 − − 0 +
b) Điều kiện . Ta có .
Với thì , do đó hàm số đạt cực trị tại 3 điểm thuộc khoảng
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 13
b) có hai điểm cực trị A và B. Chứng minh đường thẳng AB song song với đường thẳng
.
Hướng dẫn giải
a) Điều kiện: .
Ta có , đặt .
Ta có nên
b) ĐK: . Ta có
và . Ta có
và .
a)
b)
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 14
Ta có:
Do đó:
và
b) ĐK: . Ta có
nên
Điều kiện có CĐ và CT là .
b) Tìm a để đồ thị hàm số có 3 cực trị và chứng minh 3 cực trị này thuộc một parabol cố
định.
Hướng dẫn giải
Ta có:
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 15
Ta có:
Nên được .
Vậy .
b) Ta có .
Bằng cách xét hàm số và lập bảng biến thiên thì điều kiện hàm số cho có 3 cực trị
khi có 3 nghiệm phân biệt khác 0 là .
Từ tọa độ các điểm cực trị suy ra các điểm cực trị này nằm trên :
cố định.
Bài toán 1.19: Giải các phương trình:
a)
b)
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 16
Vậy nghiệm duy nhất .
b) PT
đó:
PT:
hay .
a)
b)
a) ĐK:
Phương trình:
hoặc (chọn)
Vậy nghiệm hoặc
b) PT:
Xét hàm số
. Vậy .
a)
b)
Do đó
Nên
Lại đặt
Ta có hệ:
Do đó hay
PT:
Từ đó có 3 giá trị của x và cũng chính là 3 nghiệm của phương trình bậc 3:
Vậy nghiệm hệ .
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 18
b)
Với
Xét hàm số
PT
Khi . Khi
a) b)
a) Ta có . Tương tự .
Giả sử . Xét .
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 19
- Nếu thì
nên .
- Nếu thì
nên
Do đó
nên .
Ta có PT chọn nghiệm: .
Vậy hệ có 2 nghiệm .
Từ hệ suy ra x, y, z không âm. Nếu thì suy ra là nghiệm của hệ phương trình.
Từ tính đồng biến của suy ra . Thay vào hệ phương trình ta được
. Chọn .
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 20
Vậy tập nghiệm của hệ phương trình là .
a)
b)
a) ĐK
Xét:
Do đó BPT: . Vậy
b) Điều kiện:
BPT:
Xét hàm số
Do đó BPT .
a)
b)
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 21
a) Đặt , BPT: .
Xét hàm số .
b) ĐK: . PT
Với thì BPT không thỏa mãn. Với thì BPT thỏa mãn.
nên nghịch biến trên , mà nên bất phương trình . Vậy tập
nghiệm .
Đặt
Xét thì
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 22
Bảng biến thiên:
. Nếu thì
Nếu
Nếu . Khi đó
Lại có
: vô lí.
- Xét
Nếu
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 23
. Nếu
thì
trái với
Vậy hệ có nghiệm duy nhất ở đó là nghiệm duy nhất của phương trình:
.
Xét thì
Đặt . Ta có .
hoặc .
BBT
−2/3 0
+ 0 − 0 +
−23/27
−1
Xét nên
. Do đó hệ có nghiệm .
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 24
Bài toán 1.28: Tìm tham số để phương trình
a) có nghiệm
a) Xét
b) PT
Xét thì
BBT:
+ +
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 25
có 2 nghiệm phân biệt
a) có nghiệm
PT
Đặt . PT: .
Xét
0 1
b) Điều kiện: và
Đặt , phương trình:
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 26
Xét hàm số với ,
a) có nghiệm
b) vô nghiệm.
PT
Với , nên:
Xét
b) Xét : loại.
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 27
Xét . Chia 2 vế cho phương trình:
Đặt
và nên .
Do đó phương trình:
b)
a) Xét
Đặt
Ta có với
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 28
Lập BBT thì bất phương trình có nghiệm khi .
b) Đặt , và
BPT:
Xét
Xét
Vì
Khi
Do đó
Vậy điều kiện có nghiệm là
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 29
Xét hàm số , khi đó liên tục, có đạo hàm
Mà nên hay .
Vì nên do đó đpcm.
Bài toán 1.34: Cho hàm số f có đạo hàm trên và thỏa mãn . Chứng minh tồn tại 2 số
phân biệt a; b thuộc sao cho .
Hướng dẫn giải
Do đó hay
nên:
Bài toán 1.35: Cho hàm số có đạo hàm trên và nhận giá trị dương. Chứng minh bất phương trình:
có nghiệm.
Ta có:
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 30
Theo định lý Cauchy thì tồn tại sao cho:
hay
nên
Vì nên và vì nên
đpcm.
Bài toán 1.36: Giả sử f là một hàm xác định trên , có đạo hàm đến cấp trên và .
Chứng minh tồn tại c nằm giữa x và để có:
với:
Lúc đó:
…….
Đặt ta suy ra
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 31
nên: .
Đặt thì: .
nằm giữa x và .
Nhưng và nên .
Vậy:
Công thức trên được gọi là công thức khai triển Taylor của hàm f tại điểm .
a) b)
Hướng dẫn
a) Kết quả nên hàm số đã cho nghịch biến trên các khoảng .
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 32
Bài toán 1.2: Tìm m để hàm số:
Hướng dẫn
a) Tập xác định
a) b) .
Hướng dẫn
a) Hàm số lẻ. Tính đạo hàm và lập BBT.
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 33
b) Tìm m để hàm số có hai điểm cực trị nằm về hai phía của trục Oy.
Hướng dẫn
a) Tập xác định . Lấy y chia .
Kết quả và .
b) Kết quả .
Bài toán 1.6: Chứng minh hàm số
b) ba điểm cực trị phân biệt A, B, C. Tính diện tích tam giác ABC.
Hướng dẫn
a) có
b) Kết quả .
a)
b)
Hướng dẫn
a) PT:
b) Kết quả .
a)
b)
Hướng dẫn
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 34
a) Điều kiện: . Ta có:
a) b)
Kết quả .
b) Kết quả .
b)
Hướng dẫn
a) Điều kiện: . BPT viết lại:
. Kết quả .
b) Kết quả .
Bài toán 1.11: Chứng minh phương trình có nghiệm duy nhất:
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 35
Hướng dẫn
Chứng minh hàm VT đồng biến trên khoảng , còn khi thì vô nghiệm.
http://dethithpt.com – Website chuyên đề thi, tài liệu file word cập nhật mới nhất Trang 36