HỆ THỐNG ĐÀO TẠO

TRỰC TUYẾN
Hệ sinh thái giáo dục UTE 4.0 của trường đại học Sư phạm Kỹ thuật TPHCM
 MÔN HỌC
TOÁN ỨNG DỤNG CHO KỸ SƯ

page 3
 CHƯƠNG 2
SỐ PHỨC - HÀM BIẾN PHỨC

page 4
 CHỦ ĐỀ 2
HÀM BIẾN PHỨC

page 5
2.2 Hàm biến phức
• Gọi là tập hợp các số phức.
• Hàm biến phức được định nghĩa như sau

trong đó và
và
Ví dụ 1. Cho . Tìm và .
Giải
Thay

page 6
2.2 Hàm biến phức
• Hàm đơn trị là hàm có 1 giá trị duy nhất với mỗi giá trị của .
Cho . Tính giá trị của hàm tại .
Thay ta có
• Hàm đa trị là hàm có nhiều giá trị với mỗi giá trị của .
Cho hàm . Tìm .
Thay ta có

Vậy tại hàm có 2 giá trị là và .

page 7
2.2 Hàm biến phức
• Với luôn tồn tại sao cho thì . Khi đó được gọi là giới hạn của hàm khi
tiến tới và được viết là

hoặc

• Hàm liên tục tại khi và chỉ khi

Nếu liên tục tại thì và cũng liên tục tại .

page 8
2.2 Hàm biến phức
• Đạo hàm của hàm tại được viết là và được định nghĩa

Hàm có đạo hàm tại điểm được gọi là khả vi tại điểm .
Nếu thay và thì

page 9
2.2 Hàm biến phức
Ví dụ 2. Cho hàm phức . Tìm .
Giải

page 10
2.2 Hàm biến phức
Các qui tắc tính đạo hàm
Với là hằng số thì

Ví dụ 3. Cho hàm phức . Tìm .

Áp dụng công thức đạo hàm, ta có . Nên

page 11
2.2 Hàm biến phức
• Điều kiện cần và đủ để khả vi tại là
và thỏa hệ phương trình Cauchy – Riemann

Trong đó: là các đạo hàm riêng cấp 1 của hàm theo và tương ứng. Tương
tự cho hàm .
Khi đó

page 12
2.2 Hàm biến phức
Nếu thì được thay thế bởi

page 13
2.2 Hàm biến phức
Ví dụ 4. Cho hàm phức . Tìm và và theo và .
Giải

thỏa hệ pt Cauchy-Riemann nên

Tại ta có và nên

Do đó

page 14
Bài tập hàm biến phức, đạo hàm
1. Tìm phần thực, phần ảo và giá trị của hàm tại cho trước

2. Tìm giá trị đạo hàm của

tại tại
tại bất kỳ tại
tại tại

page 15
2.2 Hàm biến phức
• Hàm được định nghĩa là hàm giải tích trong miền nếu xác định và khả
vi (có đạo hàm) tại mọi điểm trong .
• Hàm gọi là hàm giải tích tại trong miền nếu giải tích tại lân cận điểm .
Ví dụ 5. Hàm là hàm giải tích?
Giải
xác định với mọi thuộc
xác định với mọi thuộc nghĩa là khả vi
Nên là hàm giải tích.

page 16
2.2 Hàm biến phức
Định lý 1. Cho hàm phức xác định và liên tục lân cận điểm (hoặc ) và khả vi
thì các đạo hàm riêng cấp 1 của và tồn tại và thỏa hệ phương trình Cauchy –
Riemann trong

Do đó, nếu là hàm giải tích trong miền thì

page 17
2.2 Hàm biến phức
Ví dụ 6. Hàm là hàm giải tích vì

Vậy thỏa hệ phương trình Cauchy - Riemann

page 18
2.2 Hàm biến phức
Định lý 2. Nếu 2 hàm số thực và của 2 biến số thực và có các đạo hàm
riêng cấp 1 thỏa hệ phương trình Cauchy – Riemann thì hàm phức là hàm giải
tích.
Định lý 3. Nếu là hàm giải tích thì và là hàm điều hòa.
Hàm điều hòa thỏa phương trình Laplace

trong đó là các đạo hàm riêng cấp 2 của hàm tương ứng theo và .
Định lý 4. Nếu và là 2 hàm điều hòa thỏa hệ phương trình Vauchy –
Riemann thì là hàm liên hợp điều hòa của và cũng là hàm điều hòa liên hợp
của .

page 19
2.2 Hàm biến phức
Ví dụ 7. Cho hàm . Nếu là hàm điều hòa thì tìm hàm giải tích .
Giải

Nên là hàm điều hòa.

page 20
2.2 Hàm biến phức
Tìm theo phương trình thứ 1 trong hệ phương trình Cauchy – Riemann

Tích phân 2 vế theo ta được

Tìm theo phương trình thứ 2 trong hệ phương trình Cauchy – Riemann

là hàm giải tích cần tìm.

page 21
Bài tập hàm giải tích
1. Các hàm sau có phải là hàm giải tích hay không?

2. Các hàm cho trước dưới đây có phải là hàm điều hòa không? Nếu chúng là
hàm điều hòa thì tìm hàm giải tích

page 22
2.2 Hàm biến phức
Hàm mũ
Thay ta có

là hàm giải tích với mọi

Hàm tuần hoàn với chu kỳ

page 23
2.2 Hàm biến phức
Ví dụ 8. Giải phương trình
Cách 1. Biểu diễn số phức về dạng mũ

Nghiệm phương trình là

Cách 2. Biểu diễn số phức về dạng đại số

Nghiệm phương trình là

page 24
2.2 Hàm biến phức
• Hàm lượng giác

Công thức Euler dạng phức

ta có

ta có

page 25
2.2 Hàm biến phức

Qui tắc đạo hàm hàm lượng giác

Một số công thức tổng quát

page 26
2.2 Hàm biến phức
Ví dụ 9. Tính .
Áp dụng công thức ta có

Áp dụng công thức Euler đối với và

page 27
2.2 Hàm biến phức
• Hàm hyperbolic

• Liên hệ giữa hàm lượng giác và hàm hyperbolic

page 28
2.2 Hàm biến phức
Ví dụ 10. Chứng tỏ rằng:

page 29
2.2 Hàm biến phức
Ví dụ 11. Giải phương trình
Giải

và
Nếu thì
Nếu
Vậy

page 30
Bài tập hàm mũ, hàm lượng giác và hàm hyperbolic
1. Tìm dưới dạng và tìm với bằng

2. Viết dưới dạng hàm mũ các hàm số phức, hàm mức sau

3. Tìm phần thực và phần ảo của

4. Giải phương trình

5. Tính và viết kết quả tính toán dạng

page 31
2.2 Hàm biến phức
• Hàm logarit

Vậy

page 32
2.2 Hàm biến phức
Ví dụ 12. Tính và
Giải

page 33
2.2 Hàm biến phức
• Hàm lũy thừa phức

Ví dụ 13. Tìm
Áp dụng công thức với

Theo ví dụ 12,

page 34
Bài tập hàm logarit và hàm lũy thừa phức
1. Tìm với là

2. Tìm và biểu diễn một vài kết quả trên mặt phẳng phức

3. Giải phương trình

4. Tìm (ứng với )

page 35
BÀI TẬP CHƯƠNG 2
1. Trình bày chi tiết tính toán và viết kết quả dạng đại số

2. Biểu diễn các số phức dưới dạng cực với

3. Trình bày chi tiết việc tính và biểu diễn kết quả trên mặt phẳng phức

4. Tìm hàm giải tích biết

5. Tính

page 36