ფიზიკა 1

SI სისტემაში სიჩქარის ერთეულის გადაყვანა

კმ 1000 მ 5 მ მ 18 კმ
1 = = 1 =
სთ 3600 წმ 18 წმ წმ 5 სთ

ძირითადი ფორმულები

№ დასახელება ფორმულების აღწერა აღნიშვნა ერთ.

1 გადაადგილება S = x − x0 S მ
𝑆 𝑥−𝑥0 𝑣
სიჩქარე 𝑣 = 𝑡; 𝑣𝑥 = ; მ/წმ
𝑡
2 თანაბარი
მატერიალური წერტილის 𝑥 = ±𝑥0 ± 𝑣𝑥 𝑡 𝑥 მ
მოძრაობა
კოორდინატი
მოძრაობის სიჩქარე ერთი მიმართულებით 𝑣 = 𝑣1 − 𝑣2 𝑣 მ/წმ
ფარდობი მოძრავი სხეულებისა
3 თობა სიჩქარე ურთიერთსაპირისპირო 𝑣 = 𝑣1 + 𝑣2 𝑣 მ/წმ
მიმართულებით მოძრავი სხ.
აჩქარება 𝑣 − 𝑣0 𝑎 მ
𝑎= ⁄წმ2
𝑡
საბოლოო სიჩქარე 𝑣 = 𝑣0 + 𝑎𝑡 𝑣 მ/წმ
𝑣+𝑣
4 თანაბარაჩ 𝑆 = 2 0 𝑡;
ქარებული გადაადგილება 𝑎𝑡 2 S მ
𝑆 = 𝑣0 𝑡 + ;
მოძრაობა 2 (მეტრ
𝑣 2 − 𝑣02 ი)
𝑆=
2𝑎
მატერიალური წერტილის 𝑎𝑥 𝑡 2 𝑥 მ
𝑥 = ±𝑥0 ± 𝑣0𝑥 𝑡 ±
კოორდინატი 2
მთელ უბანზე 𝑆1 + 𝑆2 + 𝑆3 + ⋯ 𝑣 მ/წმ
𝑣საშ =
𝑡1 + 𝑡2 + 𝑡3+ … .
თუ სხეული გზის პირველ და
მეორე ნახევარს შესაბამისად, 𝑣1 2𝑣1 𝑣2 𝑣 მ/წმ
𝑣საშ =
და 𝑣2 სიჩქარეებით გადის მაშინ 𝑣1 + 𝑣2
თუ სხეული გზის პირველი და
5 საშუალო მეორე უბნის გავლას ერთსა და
სიჩქარე იმავე დროს ანდომებს და ამ 𝑣1 + 𝑣2
𝑣საშ =
უბნებზე შესაბამისად, 𝑣1 და 𝑣2 2 𝑣 მ/წმ
სიჩქარით მოძრაობს, მაშინ
𝑔𝑡 2 ℎ-სიმაღლე მ
ℎ = 𝑣0 𝑡 + 2
;
თავისუფა სიმაღლე 𝑔𝑡 2 𝑣0 -საწყისი მ/წმ
ლი ვარდნა ℎ= 2
; სიჩქარე
𝑣2
6 ℎმაქს = 2𝑔0 𝑔-თავ. მ
⁄წმ2
ვარდ. აჩ.

𝑡-დრო წმ
𝑔-თავ. მ
⁄წმ2
აჩქარება 𝑔 = 10 მ⁄ 2 ; ვარდ.
წმ აჩქარება
 𝑣 -სიჩქარე მ/წმ
𝑣0 -საწყისი მ/წმ
სიჩქარე 𝑣 = 𝑣0 ± 𝑔𝑡 სიჩქარე
𝑔-თავ. მ
⁄წმ2
ვარდ. აჩ.
𝑚 = 𝜌𝑉 𝜌- კგ
𝑚
7 ნივთიერების სიმკვრივე 𝜌= {𝑉=𝑚 სიმკვრივ მ3
𝑉 𝜌 𝑚-მასა კგ
𝑉-მოც. მ3
ნიუტონის მეორე კანონი 𝐹 = 𝑚𝑎 𝐹 ნ
ნიუტონის მესამე კანონი 𝐹1 = −𝐹2 - -
სიმძიმის ძალა 𝐹 = 𝑚𝑔 𝐹 ნ
დრეკადობის ძალა 𝐹 = −𝑘𝑥 𝐹 ნ
ხახუნის ძალა 𝐹 = 𝜇𝑚𝑔 𝐹 ნ
არქიმედეს ძალა 𝐹𝐴 = 𝜌სით 𝑔𝑉სხ 𝐹 ნ
𝑀∙𝑚
𝐹=𝐺
8 ძალა 𝑅2 𝐹 ნ
2
−11 ნმ
მსოფლიო მიზიდულობის ძალა 𝐺 = 6.67 ∙ 10 ⁄ კგ2

𝑀∙𝑚
𝐹=𝐺
(𝑅 + ℎ)2
დედამიწის რადიუსი-𝑅 = ℎ-
6400კმ დედამიწი
დედამიწის მასა- ს
m = 6 ∙ 1024 კგ ზედაპირი
დან
დაშორება

ერთ სხეულზე 𝐹⃗ = 𝐹⃗1 + 𝐹⃗2 + ⋯ 𝐹⃗𝑛 𝐹 ნ

- -
ძალები ⃗⃗ + 𝐹⃗წევ + 𝐹⃗ხახ = 0
𝑚𝑔⃗ + 𝑁
ს
9 ტოლქმე
დი 𝑚𝑎⃗ = 𝑃⃗⃗ + 𝐹⃗წევ + 𝐹⃗ხახ
0 = 𝐹წევ − 𝐹ხახ − 𝑃𝑠𝑖𝑛𝛼
𝐹წევ = 𝐹ხახ + 𝑃𝑠𝑖𝑛𝛼
ℎ
𝑃 = 𝑚𝑔; 𝑠𝑖𝑛𝛼 = 𝑙
𝐹 = 𝐹1 + 𝐹2 𝐹 ნ

𝐹 = 𝐹1 − 𝐹2 𝐹 ნ

𝐹 = 𝐹1 − 𝐹2 = 0 𝐹 ნ

10 დედამიწის დასახელება ფორმულების აღწერა აღნიშვნა

ზედაპირიდან h 𝑀 ერთეული
𝑔ℎ = 𝐺
სიმაღლეზე№ (𝑅 + ℎ)2 𝑔ℎ მ
⁄წმ2
 სხეულის წონა(სხეული ურავია, ან 𝑃 = 𝑚𝑔 𝑃 ნ
მოძრაობს წრფივად და თანაბრად)
11 წონა სხეულის მოძრაობა ქვევით მუდმივი 𝑃 = 𝑚𝑔 + 𝑚𝑎
აჩქარებით 𝑃 ნ
სხეულის მოძრაობა ზევით მუდმივი 𝑃 = 𝑚𝑔 − 𝑚𝑎 𝑃 ნ
აჩქარებით
12 ბერკეტის წონასწორობა 𝐹1 𝑑1 = 𝐹2 𝑑2 - -
13 ძალის მომენტი 𝑀 = 𝐹𝑑 M ნმ

გარშემოვლის პერიოდი 1 𝑇 წმ
𝑇=
𝑓
სიხშირე 1 𝑓 1 ბრ
𝑓= ; ; ჰერცი
𝑇 წმ წმ
წრეწირზე 2𝜋𝑅
𝑣=
14 მოძრაობა წირითი სიჩქარე 𝑇 𝑣 მ/წმ
𝑣 = 2𝜋𝑅𝑓
𝑣 = 𝜔𝑅
კუთხური სიჩქარე 𝜑 𝜔 რად/წ
𝜔=
𝑡 მ
𝜔 = 2𝜋𝑓
ცენტრისკენული აჩქარება 𝑣2 a მ
⁄წმ2
𝑎=
𝑅
სხეულის იმპულსი 𝑃 = 𝑚𝑣 𝑚𝑣 კგ
∙ მ/წმ
15 იმპულსი ძალის იმპულსი 𝐹𝑡 = 𝑚𝑣 − 𝑚𝑣0 𝐹𝑡 ნ . წმ
′
იმპულსის მუდმივობის კანონი 𝑚1 ⃗⃗⃗⃗⃗
𝑣1 + 𝑚2 ⃗⃗⃗⃗⃗
𝑣2 = 𝑚1 ⃗⃗⃗⃗⃗
𝑣1
′
+ 𝑚2 𝑣⃗2
მექანიკური მუშაობა 𝐴 = 𝐹𝑆𝑐𝑜𝑠𝛼 𝐴 ჯ
16 მუშაობა სიმძიმის ძალის მუშაობა 𝐴 = 𝑚𝑔ℎ 𝐴 ჯ
კინეტიკური ენერგია 𝑚 ∙ 𝑣2 E ჯ
𝐸კ =
2
17 ენერგია პოტენციური ენერგია 𝑘𝑥 2
𝐸პ = 𝑚𝑔ℎ; 𝐸პ = 2
E ჯ
სრული მექანიკური ენერგია 𝐸 = 𝐸კ + 𝐸პ
(ჯოუ
𝐸კ + 𝐸პ = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡
ლი)
𝑚 ∙ 𝑣2
+ 𝑚𝑔ℎ = 0
2
𝐴
𝑁 = 𝑡 ; 𝑁 = 𝐹𝑣 N ვატი
18 სიმძლავრე 1ცხძ.=735 ვატი - -
𝐴სასრ - -
𝜂= 100%
𝐴სრ
19 მარგი ქმედების კოეფიციენტი მქკ 𝐴სასრ = 𝑚𝑔ℎ A ჯ
𝑥 = 𝑥0 𝑐𝑜𝑠𝜔𝑡 x=x(t) მ
20 რხევითი განტოლება 𝑣 = 𝑥 ′ = −𝜔𝑥0 𝑠𝑖𝑛𝜔𝑡 v=v(t) მ
𝑎 = 𝑣 ′ = 𝑥 ′′ = −𝜔2 𝑥0 𝑐𝑜𝑠𝜔𝑡 a=a(t) მ
𝐹 𝑃 პა
𝑃=
21 წნევა 𝑆 1 ბარი = 105 პა
𝑚𝑔
𝑃= 1მმ.ვწყ.სვ= 133 პა
𝑆 9,8 ∙ 104
𝑃 = 𝜌𝑔ℎ ტექ.ატმ.= პა
 ℎ1 𝜌2
=
22 ℎ2 𝜌1
ზიარჭურჭელი
23 ბერნულის კანონი 𝑚𝑣12 𝑚𝑣22
+ 𝜌𝑔ℎ1 + 𝑃1 = + 𝜌𝑔ℎ2 + 𝑃2
2 2
24 მილში სითხის ან აირის დინების სიჩქარესა და 𝑣1 𝑆2
=
ფართობს შორის დამოკიდებულება 𝑣2 𝑆1
25 წყლის ან ჰაერის ნაკადში წნევა მეტია იმ 𝑃1 𝑣2
=
ადგილებში, სადაც ნაკლებია ნაკადის დინების 𝑃2 𝑣1
სიჩქარე
𝑁 𝑚
𝜈=𝑁 ;𝜈=𝑀
𝐴
26 ნივთიერების რაოდენობა 𝜈 მოლი
27 ნივთიერებაში მოლეკულების რიცხვი 𝑚
𝑁 = ∙ 𝑁𝐴
𝑀
28 ავოგადროს მუდმივა 𝑁𝐴 = 6,02 ∙ 1023 მოლი−1
29 ბოლცმანის მუდმივა 𝑘 = 1,38 ∙ 10−23 ჯ/𝐾
30 აირის უნივერსალური მუდმივა 𝑅 = 8,31 ჯ/მოლი ∙ 𝐾
2
𝑃 = 𝑛𝐸კინ
31 აირის წნევა 3
𝑃 = 𝑛𝑘𝑇 p პა
1 ̅̅̅2
𝑃 = 𝜌𝑣
3
𝑚 𝑁
32 იდეალური აირის მდგომარეობის განტოლება 𝑃𝑉 = 𝑀 𝑅𝑇 𝑃𝑉 = 𝑁 𝑅𝑇
𝐴
33 აირის სიმკვრივე 𝑁𝑚 𝑁
𝜌= = 𝑛𝑚 𝑛=
𝑉 𝑉
33 აირის კანონები 𝑃1 𝑉1 𝑃2 𝑉2
=
𝑇1 𝑇2
34 იზოთერმული პროცესი-ბოილ-მარიოტის 𝑇 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡; 𝑃1 𝑉1 = 𝑃2 𝑉2
𝑉1 𝑉2
35 იზობარული პროცესი - შარლის 𝑃 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡; =
𝑇1 𝑇2
𝑃1 𝑃2
36 იზოქორული პროცესი - გეი-ლუკასი 𝑉 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡; =
𝑇1 𝑇2
𝑄1 -სახურებლიდან
მიღებული სითბოს
რაოდენობა
37 სითბური ძრავა 𝑄1 − 𝑄2 𝑄2 -მაცივარზე გადაცემული
𝜂= სითბოს რაოდენობა
𝑄1
𝑇1 − 𝑇2 𝑇1- სახურებლიდან
𝜂= მიღებული ტემპერატურა
38 კარნოს ციკლი 𝑇1 𝑇2 - მაცივარზე
გადაცემული ტემპერატურა
39 ტემპერატურული სკალებს შორის კავშირი T = t + 273 0K
9 0F
t F = t C ∙ + 320
5
5
t C = (t F − 320 ) ∙ 0C
9
𝑄 = 𝑐𝑚(𝑡2 − 𝑡1 )
40 სითბოს რაოდენობა ∆𝑡 = 𝑡2 − 𝑡1 𝑄 ჯ
𝑄 = 𝑐𝑚∆𝑡
41 წვის კუთრი სითბო 𝑄 𝑞 ჯ/კგ
𝑞=
𝑚
42 დნობის კუთრი სითბო 𝑄 𝜆 ჯ/კგ
𝜆=
𝑚
43 ორთქლდაქცევის კუთრი სითბო 𝑄 𝐿 ჯ/კგ
𝐿=
𝑚