Nazwa skrzypiec w jezyku polskiem pojawila się już w 15 wieku- pojawiła się wtedy pierwsza

wzmianka w biblii Szaroszpatackiej (czyli w biblii królowej Zofii) Jednak to, kiedy skrzypce
wyewoluowały do dzisiejszego wyglądu datuje się na epokę baroku. Zapisy te dowodzą, że
skrzypice w ówczesnej Polsce były jednym z najbardziej popularnych instrumentów
ludowych.

Za Rozpoczęcie polskiej szkoły lutnictwa przyjmuje się działania Marcinów Grobliczów i

Baltazara Dankwarta:
Według Encyklopedii Muzycznej PWM działało co najmniej pięć pokoleń lutników
posługujących się imieniem i nazwiskiem Marcina Groblicza

Skrzypce Marcina Groblicza były dość dużymi instrumentami. Mialy plyte o silnie
zarysowanej wypukłości zaczynającej się już od samego brzegu. Posiadały też
charakterystyczną główkę smoka, wydłużony korpus rezonansowy, wysokie sklepienie płyt,
a także szerokie i krótkie narożniki. Stylistycznie instrumenty ten podobne są do wloskich
instrumentow powstałych w Brescii. Zachowało się około 20 instrumentów jego autorstwa,
z tego w zbiorach poznańskiego Muzeum Instrumentów Muzycznych znajduje się 12
skrzypiec Groblicza. Według Zdzisława Schulza ( założyciela muzeum instrumentów
muzycznych w Poznaniu i inicjatora Międzynarodowego konkursu Lutniczego u nas w kraju)
to właśnie na ziemiach Polski wykształciła się dojrzała forma skrzypiec, a nie jak się
powszechnie uważa w północnych Włoszech (czyli Brescii) Schulz zasugerował również iż
włoscy Muzycy grający na dworze Zygmuntowskim na lirach da braccio z pewnością zostali
pod podpatrzeni przez Mateusza Dobruckiego a ten przeprowadził zmianę w swoim
warsztacie nadając instrumentowi nowy wygląd skrzypiec. (Mateusz Dobrucki był
najstarszym krakowskim lutnikiem- Był on młodszy o kilkanaście lat od Andrei Amatiego,
uważanego za założyciela kremońskiej dynastii lutniczej. Zatrudnial w swojej pracowni
około 6-11 osob. sam mistrz zajmował się głównie pracami wykończeniowymi i
lakierowaniem.W jego pracowni stosowano najbardziej zaawansowaną jak na 16 wiek
technologię tworzenia skrzypiec- uzywano form. Jego instrumenty nie miały w srodku
karteczki, co utrudnia dziś identyfikację.) Dotyczy to też ogólnie Polskich skrzypiec z tego
czasu. Instrumenty te wędrowały często do Włoch i możliwym jest, że wklejano już we
wloszech kartki innych lutników. Nie jest wiec wykluczone, że dzisiejsze wloskie instrumenty
z tego okresu- są polskimi instrumentami.

Kolejny polski lutnik z tego okresu to Baltazar Dankwart pierwszy. Baltazar tworzył
instrumenty w Wilnie, jego syn Jan Dankwart w Warszawie, a syn syna- Baltazar drugi w
Wilnie. O rodzie Dankwartów wiedza jest hipotetyczna.. Brak dokumentów sprawia, że
badania opierają się niemal wyłącznie na dogłębnych analizach kilku ocalałych
instrumentów obu Baltazarów. 

. Zachowały się nieliczne instrumenty Baltazara w zbiorach Muzeum Instrumentów

Muzycznych w Poznaniu. Skrzypce Baltazara Dankwarta pierwszego przypominają budową
skrzypce Marcina Groblicza. Pod względem walorów dźwiękowych skrzypce te z 1602 roku
nie ustępują instrumentom wybitnych mistrzów włoskich.

Lutnictwo rozwijało się także w innych miastach – w Gdańsku czy Poznaniu

Szkoła polska

   lutnicy krakowscy XVI w – Mateusz Dobrucki, Baltazar Dankwart, Marcin Groblicz I

   lutnictwo w XVII i XVIII wieku– rodzina Grobliczów

   lutnictwo XIX – wieczne – Henryk Rudert, Mikołaj Sawicki

   lutnictwo w XX wieku – Józef Rymwid Mickiewicz, Tomasz Panufnik, Feliks Konstanty Pruszak

  lutnictwo współczesne – W 1948 r. za sprawą Andrzeja Bednarza, Tomasza Panufnika, Konstantego Feliksa
Pruszaka i Franciszka Marduły w Zakopanem powstało współczesne polskie szkolnictwo lutnicze, które
nieprzerwanie trwa od 70-ciu lat

rodzina Świrek, Andrzej Bednarski, Jan Bobak, rodzina Krupa, Stanisław Król, Wojciech Topa, rodzina
Pawlikowskich

Na czym polega unikalność instrumenów szkoły polskiej?

Według opisu Martina Agricoli skrzypce polskie były czterostrunowym instrumentem

strojonym w kwintach. Gra na nim odbywała się nie poprzez naciskanie strun, ale
przykładanie do nich wierzchu paznokcia tzw. techniką paznokciową. (polegająca na skracaniu
strun przez dotykanie ich końcem palca (zwykle płytką paznokcia) bez przyciskania strun do gryfu instrumentu.)
Odmienna technika gry na polskich skrzypcach skutkowała również specyficzną konstrukcją
instrumentu. Podstrunnica była szersza niż obecnie, aby muzyk mógł wstawić między struny
palce i stłumić je paznokciem. Technika gry na instrumencie była zmienna. Polskich
skrzypiec nie trzymano cały czas przy policzku jak podczas gry na dzisiejszych skrzypcach,
ale często zmieniano pozycję. Istniała w tym względzie dużo większa dowolność w czasie
grania niż obecnie. Jako ciekawostkę można dodać, że w ostatnim czasie Piętnaście
instrumentów zostało sfotografowanych w świetle UV, co pozwoliło na wskazanie korekt
instrumentów oraz przelakierowań. Światło UV pokazuje rozłożenie plam będące
rezultatem różnego składu chemicznego lakierów, jakie w ciągu użytkowania były
nakładane na instrument. W przypadku instrumentów XVII- i XVIII-wiecznych widoczne były
przebarwienia w lewej dolnej części, wynikające z faktu, że aż do lat 30. XIX wieku nie
używano podbródka. Na pozór instrumenty wyglądały jednolicie, jednak ślad po
bezpośrednim kontakcie ze skórą skrzypka jest w świetle UV był widoczny, ponieważ ludzki
pot i sebum wniknęły głęboko w drewno.
Można powiedzieć że instrumenty szkoły polskiej wykazują konsekwentne zastosowanie
kilku cech modelu co powoduje że dość łatwo można je odróżnić od instrumentów innych
szkół. Jest to model skrzypiec którego górna i dolna krawędź oparta jest na owalach, płyta
spodnia i boczki wykonane są z jaworu oczkowego, zamiast typowego ślimaka istnieje
główka lwa, a efy zakończone są ostrymi języczkami. Ciekawą cechą jest również to, że płyta
wierzchnia wykonywana była dwuczęściowo, a spodnia jednoczęściowo. Dodatkowo
niektóre instrumenty posiadają podwójną żyłkę wzmacniającą krawędź płyt. Jako
ciekawostkę można dodać że terminu „Polska szkoła lutnicza” użyli po raz pierwszy
Włodzimierz Kamiński i Józef Świrek w 1969 r. Polska szkoła lutnicza jest również nazywana
krakowską szkołą lutniczą. Do zbioru instrumentów polskiej szkoły lutniczej należy około 40
instrumentów znajdujących się w kolekcjach publicznych i u prywatnych osób. Złoty wiek
europejskiego i polskiego lutnictwa skończył się wraz z powstaniem w drugiej połowie XVIII
w. ośrodków produkujących instrumenty masowo: manufaktur, a następnie fabryk.
Wykonywane w nich instrumenty zastępowane były egzemplarzami wyprodukowanymi
fabrycznie. Na ziemiach polskich, dodatkowo, zabory stają się przyczyną grabieży
bardzo wysoko cenionych „Grobliczów” i „Dankwartów”. Europejska moda na
kolekcjonowanie starych instrumentów spowodowała, że skurczyła się drastycznie
dostępność skrzypiec ze szkół włoskich, niemieckich (zwłaszcza z Tyrolu) czy
francuskich. Przyszła więc kolej na instrumenty dwóch polskich rodów. Międzynarodowi
handlarze wykorzystując trudne, wskutek zaborów, położenie majątkowe znamienitych
polskich rodzin masowo wykupili setki instrumentów stworzonych przez rodzimych
lutników. Z wnętrz pudeł wyrywano kartki z sygnaturami Groblicza, Dankwarta i wielu
innych, cenionych, polskich lutników i wklejano sfałszowane podpisy Amatiego,
Stradivariusa, Maggini’ego i innych. Z kapeli Stanisława Augusta Poniatowskiego
zniknęło 12 zinwentaryzowanych skrzypiec Stradivariusa…