Professional Documents
Culture Documents
01 Chương 2
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.02 Chương 2
• Những loại phần tử này đều có thể được mô tả thông qua 4 đặc tính chung: trở kháng,
dung lượng, quán tính và thời gian trễ.
• Bốn đặc tính chung này được định nghĩa dựa trên 3 thông số:
+ Thông số 1: Lượng vật chất, năng lượng, hoặc khoảng cách
+ Thông số 2: Lực tác động hay thế năng để làm thay đổi những biến định lượng.
+ Thông số 3: Thời gian
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.03 Chương 2
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.04 Chương 2
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.05 Chương 2
Ví dụ: Bóng đèn là một phần tử điện có đặc tuyến V-A phi tuyến. Xác định
điện trở của phần tử khi bóng làm việc ở điện thế 6 V với những thông tin đo
được như sau:
• 5.95 V gây ra dòng 0.500 A
• 6.05 V gây ra dòng 0.504 A
Giải:
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.06 Chương 2
Điện dung: là lượng điện tích cần thiết để tạo nên sự thay đổi
một đơn vị điện áp. Đơn vị của điện dung là farad (F).
và
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.07 Chương 2
Ví dụ: Cho một tín hiệu dòng điện có biên độ 0.1 mA chạy qua một tụ
điện trong khoảng thời gian 0.1 s, điện áp của tụ tăng từ 0 đến +25 V.
Hãy xác định giá trị điện dung của tụ điện?
Giải:
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.08 Chương 2
Điện cảm: là lượng điện áp cần thiết để làm tăng một đơn vị
dòng điện trong một giây. Đơn vị của điện cảm là Henry (H).
và
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.09 Chương 2
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.10 Chương 2
Ví dụ: (a) Xác định thời gian trễ cho một đường truyền dài 600 m với
vận tốc truyền là 2.3 108 m/s.
(b) Phi thuyền trong không gian cách trái đất 2000 km truyền đi
một tín hiệu với vận tốc 3 108 m/s. Xác định khoảng thời gian để tín
hiệu truyền đến mặt đất.
Giải: (a)
(b)
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.11 Chương 2
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.12 Chương 2
• Ở dòng chảy tầng, mối quan hệ giữa áp suất và lưu lượng dòng chảy là
tuyến tính. Do đó giá trị trở kháng là hằng số.
• Còn ở dòng chảy rối, mối quan hệ này là phi tuyến. Khi lưu lượng dòng
chảy tăng, giá trị trở kháng tăng theo.
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.13 Chương 2
(Pa.s/m3)
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.14 Chương 2
Ví dụ: Một nguồn dầu 15oC chảy dọc một ống nằm ngang có đường kính 1 (cm) với
lưu lượng dòng chảy là 9.42 (L/min). Ống dài 10 (m). Hãy xác định trị số Reynolds,
trở kháng và khoảng sụt áp trong ống. Cho biết nguồn dầu có khối lượng riêng: =
880 (kg/m3), và hệ số nhớt: = 0.160 (Pa.s).
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.15 Chương 2
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.16 Chương 2
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.17 Chương 2
Hệ số chảy rối:
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.18 Chương 2
Sự thay đổi áp suất trong thùng phụ thuộc vào 3 yếu tố: sự thay đổi chiều
cao của khối lưu chất (H), gia tốc trọng trường (g), khối lượng riêng
của lưu chất ().
Với A là diện tích mặt cắt ngang trung bình của khối lưu chất
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.19 Chương 2
Giải:
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.20 Chương 2
Quán tính: quán tính của phần tử lỏng được đo bằng tổng sụt áp trong
ống dẫn để làm tăng một đơn vị lưu lượng dòng chảy trong một giây.
Ta có:
Ví dụ: Xác định quán tính của dòng nước chảy trong ống có đường kính
2.1 (cm) và dài 65 (m).
Giải:
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.21 Chương 2
Thời gian trễ: luôn xảy ra khi dòng lưu chất di chuyển từ điểm này đến
điểm kia.
Ví dụ: Dòng lưu chất chảy trong một ống dài 200 m với đường kính 6 cm.
Lưu lượng dòng chảy là 0.0113 m3/s. Hãy xác định thời gian trễ.
Giải:
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.22 Chương 2
• Dòng chảy tầng: khoảng sụt áp tỉ lệ thuận với vận tốc dòng chảy
• Dòng chảy rối: khoảng sụt áp tỉ lệ thuận với bình phương vận tốc dòng chảy
Trong thực tế, dòng khí hầu như là chảy rối. Nếu khoảng sụt áp nhỏ hơn 10% giá trị áp
suất ban đầu, phương trình dòng chảy (cho lưu chất không nén được) sẽ cho kết quả
chính xác về tốc độ dòng chảy khí.
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.23 Chương 2
Ví dụ: Đồ thị quan hệ giữa lưu lượng khí (W) với độ sụt áp (p) được cho ở
hình bên dưới. Xác định trở kháng của phần tử khí này khi lưu lượng dòng
khí là 0.6 (kg/s).
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.24 Chương 2
Giải: ta có
Hệ số ma sát
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.25 Chương 2
Ví dụ: Một nồi áp suất có thể tích là 0.75 (m3). Xác định dung lượng
của nồi nếu chất khí được dùng là Nitơ ở nhiệt độ 20oC.
Giải:
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.27 Chương 2
To
Nhiệt trở đơn vị:
Ti
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.28 Chương 2
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.29 Chương 2
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.30 Chương 2
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.31 Chương 2
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.32 Chương 2
• Đối lưu cưỡng bức đối với dòng không khí trong ống thẳng trơn nhẵn
• Đối lưu cưỡng bức đối với dòng nước rối trong ống thẳng
vw
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.33 Chương 2
Nhiệt dung: là lượng nhiệt cần thiết để làm thay đổi một đơn vị nhiệt độ.
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.34 Chương 2
2.5. PHẦN TỬ CƠ
Ma sát: là đặc tính ngăn cản chuyển động của hệ cơ, và được xác định bằng
lực cần thiết để tạo nên sự thay đổi một đơn vị vận tốc.
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.35 Chương 2
2.5. PHẦN TỬ CƠ
2.5. PHẦN TỬ CƠ
Ví dụ: Một thiết bị giảm chấn được dùng trong một máy đóng gói.
Dòng chảy trong bộ giảm chấn là chảy tầng. Một lực 98 (N) được thử
nghiệm tạo nên một chuyển động với vận tốc 24 (m/s). Xác định hệ
số ma sát ướt.
Giải:
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.37 Chương 2
2.5. PHẦN TỬ CƠ
Ví dụ: Một cơ hệ gồm có một khối lượng trượt trên mặt phẳng và một bộ
giảm chấn. Đồ thị lực-vận tốc được thể hiện như hình bên. Xác định hệ số
ma sát ướt, lực ma sát Coulomb, và phương trình lực theo vận tốc.
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.38 Chương 2
2.5. PHẦN TỬ CƠ
Cơ dung (thế năng): được xác định bằng lượng di động của lò xo để
tạo nên một đơn vị lực. Nghịch đảo của cơ dung được gọi là hằng số lò
xo (độ cứng), K.
Ví dụ: Một lò xo được dùng để tạo nên thế năng trong một hệ
thống. Một lực 100 (N) nén lò xo một khoảng 30 (cm). Xác định
cơ dung và hằng số lò xo.
Giải:
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.39 Chương 2
2.5. PHẦN TỬ CƠ
Quán tính: được xác định bằng lực cần thiết để tạo nên một đơn vị gia tốc. Nó
được định nghĩa bởi định luật II của Newton và thành phần khối lượng mô tả
đặc tính của hệ thống.
Ví dụ: Một xe A nặng 1500 (kg). Xác định lực trung bình cần thiết để gia tốc
khối A từ 0 (m/s) đến 27.5 (m/s) trong khoảng thời gian 6 (s). Một xe B cần một
lực trung bình 8000 (N) để gia tốc từ 0 (m/s) đến 27.5 (m/s) trong khoảng thời
gian 6 (s). Xác định khối lượng của B.
Giải: ta có
Xe A
Xe B
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động 2.40 Chương 2
2.5. PHẦN TỬ CƠ
Thời gian trễ: là thời gian cần thiết để di chuyển khối vật liệu từ nơi này
đến nơi khác.
HCM City Univ. of Technology, Faculty of Mechanical Engineering Phung Tri Cong