Νέο Σύστημα 2015-2016

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΠΕ04.02

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Θερμοχημεία

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

Σύστημα είναι το μέρος του υλικού κόσμου που μελετάμε.

Περιβάλλον είναι το υπόλοιπο μέρος του υλικού κόσμου, το οποίο βρίσκεται εκτός του συστήματος.
Το σύστημα περιορίζεται συνήθως από τα τοιχώματά του, τα οποία το διαχωρίζουν από το
περιβάλλον.
Σε μια χημική αντίδραση, το σύστημα είναι τα αντιδρώντα και προϊόντα της αντίδρασης.
Θερμότητα είναι η ενέργεια που ανταλλάσσεται μεταξύ συστήματος και περιβάλλοντος λόγω
διαφοράς θερμοκρασίας.
Θερμοκρασία είναι το μέτρο κίνησης των δομικών μονάδων της ύλης.

Μονάδες θερμότητας
Η θερμότητα, ως μορφή ενέργειας, εκφράζεται με τις εξής μονάδες:
 Joule: η θεμελιώδης μονάδα στο S.I.
 cal ή μικρή θερμίδα: το 1 cal ορίζεται ως το ποσό θερμότητας που απαιτείται για να
αυξηθεί η θερμοκρασία 1 g H2O κατά 1 oC (από τους 14,5 oC στους 15,5 oC).
Χρησιμοποιείται επίσης το 1 kcal ή μεγάλη θερμίδα (1 kcal = 1000 cal).

Ισχύει: 1 cal = 4,184 J

ΕΝΘΑΛΠΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Ένα χημικό σύστημα περικλείει ενέργεια η οποία ονομάζεται εσωτερική ενέργεια (Ε). Η εσωτερική
ενέργεια είναι η ολική ενέργεια του συστήματος και περιλαμβάνει την κινητική ενέργεια όλων των
σωματιδίων (ατόμων, ιόντων και μορίων) και τη δυναμική ενέργεια που οφείλεται στις δυνάμεις των
χημικών δεσμών μεταξύ των σωματιδίων του συστήματος.
Ενθαλπία ονομάζεται η ολική ενέργεια ενός συστήματος όταν το σύστημα βρίσκεται υπό σταθερή
πίεση.
Η ενθαλπία ενός συστήματος είναι ίση με το άθροισμα των ενθαλπιών των συστατικών του
συστήματος. Για παράδειγμα, αν το σύστημα αποτελείται από τις ουσίες Α και Β, η ενθαλπία του
είναι:
Ησυστήματος = ΗΑ + ΗΒ

ΠΡΟΣΟΧΗ! Στην πράξη δε γίνεται να μετρήσουμε την ενθαλπία ενός συστήματος. Αυτό που
υπολογίζουμε είναι η μεταβολή της ενθαλπίας ΔΗ.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ • gennadios@cyta.gr • ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ

Νέο Σύστημα 2015-2016
ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΠΕ04.02

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΝΘΑΛΠΙΑΣ

1. Η ενθαλπία είναι συνάρτηση κατάστασης του συστήματος (καταστατική

ιδιότητα). Καταστατική ιδιότητα ενός συστήματος είναι το μέγεθος εκείνο το
οποίο σε καθορισμένη κατάσταση του συστήματος έχει καθορισμένη τιμή,
ανεξάρτητα με τον τρόπο με τον οποίο το σύστημα έφτασε στην κατάσταση αυτή.
2. Η ενθαλπία εξαρτάται από την ποσότητα των ουσιών που αποτελούν το σύστημα.
Για παράδειγμα, 2 mol CH4(g) έχουν διπλάσια ενθαλπία από 1 mol CH4(g) σε
καθορισμένη κατάσταση.

ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΕΝΘΑΛΠΙΑΣ ΚΑΙ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ

Προσοχή στo εξής σημείο:

Οι μεταβολές ενθαλπίας (ΔΗ) αναφέρονται στο εξεταζόμενο σύστημα των σωμάτων που αντιδρούν
και παράγονται. Οι υπολογισμοί τους πρέπει να γίνονται αφαιρώντας την αρχική από την τελική τιμή
που χαρακτηρίζει το σύστημα.
Η θερμότητα προσδιορίζεται με βάση το περιβάλλον.
Επομένως, τα πρόσημα των ΔΗ και Q θα είναι αντίθετα.

Παράδειγμα
Έστω μια αντίδραση στην οποία τα προϊόντα έχουν μικρότερη ενθαλπία από εκείνη των αντιδρώντων:
ΔΗ = Ητελ. – Ηαρχ. = Hπρ. – Hαντ. < 0

 Η σχετική ενέργεια του συστήματος ελαττώθηκε,

 προκαλώντας απελευθέρωση ίσου ποσού θερμότητας στο περιβάλλον, επομένως για το
περιβάλλον Q > 0.
Συνεπώς, όταν ΔΗ < 0 ⇒ Q > 0, ενώ
όταν ΔΗ > 0 ⇒ Q < 0.

Ασκήσεις θεωρίας - ερωτήσεις κρίσεως

2.1 Να σχεδιάσετε τα διαγράμματα μεταβολής ενθαλπίας για τις παρακάτω αντιδράσεις:

α) C(s) + O2(g) → CO2(g), ΔΗ = – 394 kJ
β) N2(g) + O2(g) → 2NO(g), ΔΗ = 180 kJ
γ) H2(g) + Cl2(g) → 2HCl(g), ΔΗ = – 184 kJ
Στη συνέχεια να συγκρίνετε και να σχολιάσετε τη σταθερότητα των αντιδρώντων και των προϊόντων
σε κάθε αντίδραση.

2.2 Να συμπληρώσετε τα κενά στις επόμενες προτάσεις:

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ • gennadios@cyta.gr • ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ

Νέο Σύστημα 2015-2016
ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΠΕ04.02

α) Όταν σε μια αντίδραση ελευθερώνεται ενέργεια στο περιβάλλον, τότε η αντίδραση χαρακτηρίζεται
ως …………………………. Στην περίπτωση αυτή η μεταβολή της ενθαλπίας είναι
…………………… και το ποσό θερμότητας θεωρείται…………….. .
β) Το ποσό θερμότητας που απορροφάται ή εκλύεται σε μια αντίδραση είναι ίσο με την
……………….. όταν η αντίδραση πραγματοποιείται υπό σταθερή……………………

2.3 Να εξηγήσετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες.
α) Θερμοχημεία είναι ο κλάδος της Χημείας που μελετά όλες τις ενεργειακές μετατροπές που
συνοδεύουν τις χημικές αντιδράσεις.
β) Στις χημικές αντιδράσεις μετράμε την ενθαλπία των αντιδρώντων και την ενθαλπία των προϊόντων.
γ) Σε μια χημική αντίδραση ισχύει ΔΗ = q όταν P = σταθερή.
δ) Η ενθαλπία ενός συστήματος είναι ίση με την κινητική ενέργεια των σωματιδίων του συστήματος.
ε) Η ενθαλπία μιας ουσίας είναι το ποσό θερμότητας που δίνει ή παίρνει η ουσία αυτή.
στ) Σε κάθε χημική αντίδραση η ενθαλπία των αντιδρώντων είναι ίση με την ενθαλπία των προϊόντων.
ζ) Στις εξώθερμες αντιδράσεις ελαττώνεται η ενθαλπία των αντιδρώντων του συστήματος.
η) Σε μια αντίδραση ισχύει ΔΗ = Ηπροιόν. – Ηαντιδρ. > 0
θ) Στις εξώθερμες αντιδράσεις μεταφέρεται ενέργεια από το αντιδρών σύστημα προς το περιβάλλον.
ι) Η ενθαλπία 1 mol CO2 σε θερμοκρασία 25 oC και πίεση 1 atm είναι ίδια, ανεξάρτητα με τον τρόπο
που παρασκευάστηκε το CO2.

Προβλήματα

Για την επίλυση των παρακάτω προβλημάτων δίνονται: Ar(C) = 12, Ar(N) = 14, Ar(H) = 1, Ar(O) = 16,
Ar(Fe) = 56, Ar(Ca) = 40, Ar(S) = 32, Ar(P) = 31.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 1η

ΣΤΟΙΧΕΙΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

5.24 Να υπολογίσετε τη μεταβολή της ενθαλπίας κατά την καύση 2,4 g άνθρακα. Η ενθαλπία καύσης
του C είναι –393 kJ/mol.
(απ.: 78,6 kJ)

5.25 112 g Ν2 αντιδρούν πλήρως με Η2 και σχηματίζουν ΝΗ3. Να υπολογιστεί το ποσό θερμότητας που
ελευθερώνεται και η ποσότητα της ΝΗ3 που σχηματίζεται.
Δίνεται η ενθαλπία σχηματισμού της ΝΗ3: ΔΗf = – 46 kJ/mol.
(απ.: 136 g)

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ • gennadios@cyta.gr • ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ

Νέο Σύστημα 2015-2016
ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΠΕ04.02

5.26 Η ενθαλπία καύσης του ακετυλενίου (C2H2) είναι ΔΗc = – 1300 kJ/mol. Πόσα g C2H2 πρέπει να
καούν, ώστε να ελευθερωθεί ποσό θερμότητας ίσο με 260 kJ; Ποιος όγκος O2, μετρημένος σε STP,
απαιτείται για την καύση;
(απ.: 11,2 L)

5.27 5 L υδατικού διαλύματος ΗΝΟ3 0,04 Μ εξουδετερώνονται πλήρως με υδατικό διάλυμα NaOH 0,1
M. Να υπολογιστούν:
α) ο όγκος του διαλύματος NaOH που καταναλώθηκε,
β) το ποσό θερμότητας που εκλύεται κατά την εξουδετέρωση.
Δίνεται η πρότυπη ενθαλπία εξουδετέρωσης ισχυρού οξέος με ισχυρή βάση: ΔΗ no = – 57 kJ/mol.
(απ.: 11,4 kJ)
5.28 Κατά την καύση ορισμένης ποσότητας προπανίου (C3H8):
C3H8 + 5O2 → 3CO2 + 4H2O + q
εκλύονται 53 kcal ενώ παράγονται 3,69 L CO2 μετρημένα σε 27 oC και πίεση 2 atm. Να υπολογιστεί η
ενθαλπία καύσης του προπανίου σε kJ/mol.
Δίνεται R = 0,082 Lּatm/molּK.
(απ.: ΔΗc = – 2215,4 kJ/mol)

5.29 Ποια είναι η μάζα του άνθρακα που καιγόμενη συνοδεύεται από μεταβολή ενθαλπίας κατά –117,9
kJ;
Δίνεται η θερμοχημική εξίσωση: C + O2 → CO2, ΔΗc = – 393,5 kJ
(απ.: 12,3 g)

5.30 Δίνεται η θερμοχημική εξίσωση:

N2 + 3H2 → 2NH3, ΔΗ = – 92 kJ
Να υπολογιστεί ο όγκος του Η 2 σε STP που καταναλώνεται και η μάζα της ΝΗ 3 που παράγεται, όταν η
αντίδραση συνοδεύεται από μεταβολή ενθαλπίας – 27 kJ.
(απ.: 10,2 g NH3)

5.31 Ποιος όγκος του HCl, μετρημένος σε πίεση 2 atm και θερμοκρασία 227 oC, απαιτεί για τη
διάσπαση στα στοιχεία του 4,5 kJ;
Δίνεται η ενθαλπία σχηματισμού του HCl: – 90 kJ/mol.
(απ.: 2,05 L)

5.32 Ορισμένη ποσότητα υγρής προπανόλης (C3H7OH) καίγεται πλήρως με Ο2, οπότε ελευθερώνονται
320 kcal. Να υπολογιστούν:
α) ο όγκος της υγρής προπανόλης,
β) ο όγκος του Ο2 που απαιτείται για την καύση, μετρημένος σε STP.
Δίνονται για την C3H7OH(l): ΔΗc = – 480 kcal/mol, ρ = 0,8 g/mL.
(απ.: VO2 = 67,2 L)

5.33 Δίνεται η θερμοχημική εξίσωση:

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ • gennadios@cyta.gr • ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ

Νέο Σύστημα 2015-2016
ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΠΕ04.02

P4(s) + 5O2(g) → 2P2O5(s), ΔΗ = –3040 kJ

α) Ποια είναι η ενθαλπία σχηματισμού του P2O5;
β) Να υπολογίσετε το ποσό θερμότητας που ελευθερώνεται κατά την πλήρη καύση 6,2 g P4.
(απ.: 152 kJ)

5.34 Η ενθαλπία σχηματισμού του Fe2O3 είναι ΔΗf = – 5 kJ/g.

α) Να γραφεί η θερμοχημική εξίσωση της αντίδρασης σχηματισμού του Fe2O3.
β) Ορισμένη ποσότητα Fe αντιδρά πλήρως με Ο2, οπότε σχηματίζεται Fe2O3 και ελευθερώνονται
ταυτόχρονα 200 kJ. Να υπολογιστεί η ποσότητα του Fe που αντέδρασε.
(απ.: 28 g)

5.35 2 L υδατικού διαλύματος ΗΝΟ3 0,05 Μ εξουδετερώνονται πλήρως με υδατικό διάλυμα NaOH 0,2
M. Να υπολογιστούν:
α) Ο όγκος του διαλύματος NaOH που απαιτείται.
β) Το ποσό θερμότητας που ελευθερώνεται.
Δίνεται η ενθαλπία εξουδετέρωσης ισχυρού οξέος με ισχυρή βάση: ΔΗ n = – 57 kJ/mol.
(απ.: 500 mL, 5,7 kJ)

5.36 4 L διαλύματος οξέος ΗΑ 0,1 Μ εξουδετερώνονται πλήρως με υδατικό διάλυμα NaOH 0,05 M,
οπότε εκλύεται ποσό θερμότητας 18 kJ.
α) Ποιος όγκος διαλύματος NaOH καταναλώθηκε;
β) Ποια είναι η ενθαλπία της αντίδρασης: HA + ΝaΟΗ → ΝaΑ + Η2Ο
γ) Να εξηγήσετε αν το οξύ HA είναι ισχυρό ή ασθενές.
Δίνεται η ενθαλπία εξουδετέρωσης ισχυρού οξέος με ισχυρή βάση: ΔΗ n = –57 kJ/mol.
(απ.: VNaOH = 8 L, ΔΗ = – 45 kJ)

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2η

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΞΩΘΕΡΜΩΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ

ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΝΔΟΘΕΡΜΩΝ

5.37 Να βρεθεί ο όγκος του μεθανίου, μετρημένος σε πίεση 2 atm και θερμοκρασία 27 oC, ο οποίος
πρέπει να καεί, ώστε το ποσό θερμότητας που εκλύεται να χρησιμοποιηθεί για την πλήρη διάσπαση
200 g CaCO3(s) σύμφωνα με τη θερμοχημική εξίσωση:
CaCO3(s) → CaO(s) + CO2(g), ΔΗ = 178 kJ
Δίνεται η ενθαλπία καύσης του μεθανίου: ΔΗc = – 890 kJ/mol.
(απ.: 4,92 L)

5.38 Σε κενό δοχείο όγκου 50 L εισάγεται SO3(g), το οποίο ασκεί πίεση 4,1 atm στους 227 oC. Πόσα g
Η2 πρέπει να καούν, ώστε το ποσό θερμότητας που ελευθερώνεται από την καύση να χρησιμοποιηθεί
για την πλήρη διάσπαση της ποσότητας του SO3 σύμφωνα με τη θερμοχημική εξίσωση:

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ • gennadios@cyta.gr • ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ

Νέο Σύστημα 2015-2016
ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΠΕ04.02

2SO3(g) → 2SO2(g) + O2(g), ΔH = 196 kJ

Δίνεται η ενθαλπία καύσης του Η2: ΔΗc = – 280 kJ/mol.
(απ.: 3,5 g)

5.39 4,8 g άνθρακα καίγονται πλήρως και το ποσό θερμότητας που εκλύεται χρησιμοποιείται για τη
διάσπαση ορισμένης ποσότητας της ένωσης Α σύμφωνα με τη θερμοχημική εξίσωση:
2A(g) → 2B(g) + Γ(g), ΔΗ = 78 kJ
Αν κατά την καύση υπάρχουν απώλειες θερμότητας 25%, να υπολογίσετε την ποσότητα της ένωσης Α
που διασπάται.
Δίνεται η ενθαλπία καύσης του C: ΔHc = – 390 kJ/mol.
(απ.: 3 mol)

5.40 Ποσότητα CH4 ίση με 15 L, μετρημένη σε πίεση 0,82 atm και θερμοκρασία 27 oC, καίγεται
πλήρως.
α) Να υπολογιστεί το ποσό θερμότητας που εκλύεται κατά την καύση.
β) Το ποσό θερμότητας που εκλύεται χρησιμοποιείται για τη σύνθεση 52 g C2H2 από τα στοιχεία του.
Να υπολογιστεί η ενθαλπία σχηματισμού του C2H2.
Δίνεται για το CH4: ΔΗc = – 900 kJ/mol.
(απ.: q = 450 kJ, ΔΗf = 225 kJ/mol)

5.41 5,6 L CH4, μετρημένα σε STP, καίγονται πλήρως.

α) Να υπολογιστεί το ποσό θερμότητας που ελευθερώνεται από την αντίδραση καύσης.
β) Το ποσό θερμότητας που ελευθερώνεται χρησιμοποιείται για τη σύνθεση ΝΟ από τα συστατικά του.
Να υπολογιστεί η μάζα του ΝΟ που παράγεται, αν γνωρίζουμε ότι κατά την καύση του CH4 υπάρχουν
απώλειες θερμότητας 20%.
Δίνονται: η ενθαλπία καύσης του CΗ4: ΔΗc = –900 kJ/mol, η ενθαλπία σχηματισμού του ΝΟ: ΔΗf = 90
kJ/mol.
(απ.: 60 g NO)

5.42 4 g CH4 καίγονται πλήρως και η εκλυόμενη θερμότητα αξιοποιείται για τη διάσπαση SO2 στα
στοιχεία του. Ποια η μάζα του S που παράγεται;
Οι ενθαλπίες καύσης του CH4 και του S είναι αντίστοιχα –891 και –297 kJ/mol. Οι αντιδράσεις έγιναν
υπό συνθήκες σταθερής πίεσης και θερμοκρασίας.
(απ.: 24 g S)

5.43 Ορισμένη ποσότητα προπανίου (C3H8) διασπάται πλήρως σε άνθρακα και υδρογόνο. Η θερμότητα
που χρειάστηκε εξασφαλίστηκε από την τέλεια καύση 180 g C. Ποιος ο όγκος , σε STP, του προπανίου
που διασπάστηκε;
Η ενθαλπία καύσης του C είναι –390 kJ/mol, ενώ η ενθαλπία σχηματισμού του προπανίου –104
kJ/mol. Οι αντιδράσεις έγιναν υπό συνθήκες σταθερής πίεσης και θερμοκρασίας.
(απ.: 1260 L)

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ • gennadios@cyta.gr • ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ

Νέο Σύστημα 2015-2016
ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΠΕ04.02

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 3η

ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ

5.44 3 g δείγματος άνθρακα καίγονται, οπότε ελευθερώνεται ποσό θερμότητας ίσο με 78 kJ. Να
υπολογιστεί η % w/w περιεκτικότητα του δείγματος σε καθαρό άνθρακα, αν γνωρίζουμε ότι οι
προσμίξεις του δείγματος δεν καίγονται.
Δίνεται η ενθαλπία καύσης του C: ΔΗc = –390 kJ/mol, Ar(C) = 12.
(απ.: 80%)
5.45 40 g δείγματος Fe αντιδρούν με υδρατμούς σύμφωνα με την εξίσωση:
3Fe + 4H2O → Fe3O4 + 4H2, ΔΗ = – 150 kJ
Αν εκλύεται θερμότητα 30 kJ, να υπολογιστεί η καθαρότητα του δείγματος.
Δίνεται Ar(Fe) = 56.
(απ.: 84%)

5.46 Κατά την τέλεια καύση 5 g δείγματος άνθρακα πραγματοποιείται μείωση της ενθαλπίας του κατά
97,5 kJ. Να βρεθεί η καθαρότητα του άνθρακα αν είναι γνωστό ότι οι προσμίξεις του δεν καίγονται.
Η ενθαλπία καύσης του C είναι – 390 kJ/mol.
(απ.: 60%)

5.47 Όταν καίγονται 6,4 g δείγματος θείου, προκαλείται μεταβολή της ενθαλπίας κατά – 44,4 kJ. Να
υπολογίσετε την καθαρότητα του δείγματος αν είναι γνωστό ότι οι προσμίξεις δεν καίγονται.
Η ενθαλπία καύσης του S είναι – 296 kJ/mol.
(απ.: 75%)

5.48 7 g δείγματος θείου καίγονται πλήρως, οπότε εκλύεται θερμότητα ίση με 58 kJ. Να υπολογιστεί η
% καθαρότητα του δείγματος θείου.
Οι προσμίξεις του δείγματος είναι αδρανείς.
Δίνεται η ενθαλπία καύσης του θείου: ΔΗc = – 290 kJ/mol.
(απ.: 91,4%)

5.49 Σε 200 g δείγματος Fe επιδρά περίσσεια HCl. Το εκλυόμενο αέριο αντιδρά πλήρως με C οπότε
παράγεται CH4 σε συνθήκες σταθερής πίεσης και θερμοκρασίας, ενώ εκλύονται 112,5 kJ. Ποια η
καθαρότητα του Fe, αν η ενθαλπία σχηματισμού του CH4 είναι – 75 kJ/mol;
(απ.: 84%)

5.50 28 g δείγματος S καίγονται πλήρως σε κατάλληλη συσκευή. Αν κατά τη μέτρηση της

θερμότητας, που βρίσκεται 186,48 kJ, παρατηρούνται απώλειες 10% επί της εκλυόμενης, να
υπολογιστεί η καθαρότητα του θείου. Δίνεται ότι οι προσμίξεις του μίγματος δεν καίγονται, ενώ η
ενθαλπία καύσης του S είναι – 296 kJ/mol. Η αντίδραση έγινε σε συνθήκες σταθερής πίεσης και
θερμοκρασίας
(απ.: 80%)

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ • gennadios@cyta.gr • ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ

Νέο Σύστημα 2015-2016
ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΠΕ04.02

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 4η

ΕΝΑ ΑΝΤΙΔΡΩΝ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΕ ΠΕΡΙΣΣΕΙΑ

5.51 Σε δοχείο εισάγονται ορισμένες ποσότητες δύο ουσιών Α και Β, οπότε πραγματοποιείται η
αντίδραση: 2A + Β → 2Γ, ΔΗ = 200 kJ.
Να υπολογίσετε το ποσό θερμότητας που απορροφάται αν οι αρχικές ποσότητες των ουσιών είναι:
α) 4 mol A και 3 mol B.
β) 8 mol A και 3 mol B.
γ) 5 mol A και 2,5 mol B.

5.52 Αέριο μίγμα που αποτελείται από 80 g H2 και 80 g O2, αναφλέγεται και σχηματίζει νερό:
2H2(g) + O2(g) → 2H2O(l)
Να υπολογιστεί η μάζα του νερού που σχηματίζεται και το ποσό θερμότητας που ελευθερώνεται.
Δίνεται η ενθαλπία σχηματισμού του Η2Ο(l): ΔΗf = – 286 kJ/mol.
(απ.: q = 1430 kJ)

5.53 Σε δοχείο διοχετεύουμε 1,5 mol NO και 0,9 mol O2, τα οποία αντιδρούν σύμφωνα με τη χημική
εξίσωση:
2NO(g) + O2(g) → 2NO2(g), ΔΗ = – 110 kJ
Να υπολογιστεί το ποσό θερμότητας που εκλύεται κατά την αντίδραση.
(απ.: 82,5 kJ)

5.54 Σε 800 mL διαλύματος HCl 0,25 M προστίθενται 500 mL διαλύματος NaOH 0,5 M, οπότε
ελευθερώνεται ποσό θερμότητας 11,4 kJ. Να υπολογίσετε:
α) τις ποσότητες των ουσιών στο τελικό διάλυμα,
β) την ενθαλπία εξουδετέρωσης ισχυρού οξέος με ισχυρή βάση.
Δίνεται ότι το HCl και το NaOH είναι ισχυροί ηλεκτρολύτες.
(απ.: 0,05 mol NaOH - 0,2 mol NaCl)

5.55 3 L διαλύματος οξέος ΗΑ 0,2 Μ αναμιγνύονται με 2 L διαλύματος NaOH 0,25 M. Κατά την
αντίδραση αυτή ελευθερώνεται ποσό θερμότητας ίσο με 20 kJ.
α) Να υπολογιστούν:
i) οι ποσότητες των ηλεκτρολυτών στο τελικό διάλυμα,
ii) η ενθαλπία εξουδετέρωσης του ΗΑ(aq) με NaOH(aq).
β) Να εξηγήσετε αν το ΗΑ είναι ισχυρό ή ασθενές οξύ.
(απ.: ΔΗn = – 40 kJ/mol)

5.56 Σε 500 mL διαλύματος NaOH 0,1 M προστίθενται 0,336 L SO2, που μετρήθηκαν σε STP. Να
υπολογιστεί η μεταβολή ενθαλπίας που συνοδεύει την αντίδραση. Η ενθαλπία εξουδετέρωσης (ΔΗ n)
του NaOH από το SO2 είναι –40 kJ/mol OH‾.
(απ.: – 1,2 kJ)

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ • gennadios@cyta.gr • ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ

Νέο Σύστημα 2015-2016
ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΠΕ04.02

5.57 Ορισμένη ποσότητα Al προστίθεται σε 100 mL διαλύματος HCl 0,2 M. Ποια η μεταβολή
ενθαλπίας που συνοδεύει την αντίδραση, όταν το παραγόμενο διάλυμα απαιτεί για εξουδετέρωσή του
0,2 g NaOH;
Δίνεται η θερμοχημική εξίσωση:
2Al + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2, ΔΗ = –1050 kJ
(απ.: – 2,625 kJ)
5.58 Ένα μίγμα H2 και O2 έχει όγκο 15,68 L, υπό STP. Με ανάφλεξη τα αέρια συστατικά του
αντιδρούν και τα προϊόντα ψύχονται, ώστε να απομακρυνθούν οι υδρατμοί. Αν τελικά μένει αέριος
όγκος 2,24 L, υπό STP, να υπολογιστούν:
α) Η μεταβολή της ενθαλπίας του συστήματος κατά την καύση.
β) Τα mol των συστατικών του μίγματος.
Δίνεται η ενθαλπία καύσης του Η2 ίση με – 286 kJ/mol.
[απ.: (α) –114,4 kJ, (β) δύο περιπτώσεις: 0,5 - 0,2 mol ή 0,4 - 0,3 για Η2 - Ο2 αντίστοιχα]

5.59 2,24 L N2, υπό STP, φέρονται σε αντίδραση με 0,8 g H2 προς παραγωγή αμμωνίας. Να
υπολογίσετε τη μεταβολή της ενθαλπίας κατά την πραγματοποιούμενη αντίδραση.
Δίνεται η θερμοχημική εξίσωση: Ν2 + 3Η2 → 2ΝΗ3, ΔΗ = – 46 kJ
(απ.: – 4,6 kJ)

5.60 13,08 g Zn αντιδρούν με περίσσεια αραιού διαλύματος H2SO4 προς παραγωγή ZnSO4 και Η2. Το
παραγόμενο Η2 διοχετεύεται σε 10,65 g Cl2 οπότε σχηματίζεται HCl, που απομακρύνεται. Όσο αέριο
μένει φέρεται σε αντίδραση με μεγάλη ποσότητα Ι 2 με αποτέλεσμα τη μετατροπή του σε HI. Να βρεθεί
η μάζα του σχηματιζόμενου ΗΙ και η συνολικά εκλυόμενη θερμότητα από τις αντιδράσεις
σχηματισμού των δύο οξέων. Οι αντιδράσεις έγιναν υπό σταθερή πίεση και θερμοκρασία, ενώ οι
ενθαλπίες σχηματισμού των HCl και ΗΙ είναι αντίστοιχα –92 και 26 kJ/mol.
(απ.: 12,8 g, 25 kJ)

5.61 Μίγμα H2 και Cl2, με όγκο 67,2 L υπό STP, φέρεται σε κατάλληλες συνθήκες ώστε να αντιδρούν
τα συστατικά του με ποσοτικό τρόπο. Με δεδομένο ότι τα προϊόντα της αντίδρασης διοχετευόμενα σε
διάλυμα βάσης συγκρατούνται πλήρως, να βρεθεί η μεταβολή της ενθαλπίας κατά την αντίδραση.
Για το HCl η ενθαλπία σχηματισμού είναι –92 kJ/mol.
(απ.: – 276 kJ)

5.62 Η ενθαλπία καύσης του CH4 είναι –890 kJ/mol. Ένα μίγμα αποτελούμενο από μεθάνιο και
οξυγόνο βρίσκεται υπό πίεση 1,23 atm σε δοχείο 100 L στους 27 oC. Αν η μερική πίεση του Ο2 είναι
0,861 atm, να υπολογιστεί η μεταβολή της ενθαλπίας που συνοδεύει την καύση του μίγματος.
(απ.: 1335 kJ)

5.63 500 mL διαλύματος Ba(OH)2 0,2 Μ αναμιγνύονται με 100 mL διαλύματος HCl 0,5 M. Να
υπολογιστούν:
α) Oι ποσότητες των σωμάτων στο τελικό διάλυμα.
β) Tο ποσό θερμότητας που εκλύεται.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ • gennadios@cyta.gr • ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ

Νέο Σύστημα 2015-2016
ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΠΕ04.02

γ) H ενθαλπία της αντίδρασης εξουδετέρωσης του Ba(OH)2 με HCl.

Δίνεται η ενθαλπία εξουδετέρωσης ισχυρού οξέος με ισχυρή βάση: ΔΗ n = – 57 kJ/mol.
[απ.: (β) 2,85 kJ]

5.64 Σε 400 mL διαλύματος HCl 0,15 M προσθέτουμε ορισμένο όγκο διαλύματος NaOH 0,5 Μ, οπότε
προκύπτει διάλυμα Α και ελευθερώνεται ποσό θερμότητας ίσο με 2,85 kJ. Να υπολογιστούν:
α) ο όγκος του διαλύματος NaOH που προσθέσαμε,
β) οι συγκεντρώσεις των σωμάτων που περιέχονται στο διάλυμα Α.
Δίνεται η ενθαλπία εξουδετέρωσης ισχυρού οξέος με ισχυρή βάση: ΔΗ n = – 57 kJ/mol.
(απ.: VNaOH = 100 mL, cHCl = 0,02 M)

5.65 Ορισμένη ποσότητα C3H8(g) αναμιγνύεται με 24 g Ο2 και το μίγμα αναφλέγεται, οπότε

ελευθερώνεται ποσό θερμότητας 220 kJ. Να υπολογιστούν:
α) Η ποσότητα του C3H8 που καίγεται.
β) Η σύσταση των καυσαερίων μετά την καύση.
Δίνεται η ενθαλπία καύσης του προπανίου: ΔΗc = – 2200 kJ/mol.
(απ.: 0,3 mol CO2, 0,4 mol H2O και 0,25 mol Ο2)

5.66 Σε δοχείο περιέχονται 10 L CO και 3 L O2, μετρημένα σε STP. Το μίγμα αναφλέγεται, οπότε
ελευθερώνεται ποσό θερμότητας 13,4 kcal. Να υπολογίσετε:
α) Τη μάζα του CO2 που σχηματίζεται.
β) Τη σύσταση σε L του αέριου μίγματος που υπάρχει τελικά στο δοχείο.
Δίνεται η ενθαλπία καύσης του CO: ΔΗc = – 67 kcal/mol.
(απ.: 8,8 g CO2)

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 5η

ΜΙΓΜΑΤΑ ΟΥΣΙΩΝ

5.67 4 g μίγματος C και S καίγονται πλήρως, οπότε εκλύεται ποσό θερμότητας ίσο με 93 kJ. Να
υπολογιστούν:
α) η σύσταση του μίγματος σε mol,
β) η % w/w σύσταση του μίγματος.
Δίνονται οι ενθαλπίες καύσης του C και του S: ΔΗc = – 390 kJ/mol και ΔHc = – 300 kJ/mol
αντίστοιχα.
(απ.: 60% C - 40% S)

5.68 Στην ίδια θερμοκρασία πραγματοποιούνται οι αντιδράσεις:

Α + Β → ΑΒ, ΔΗ1 = 10 kJ
Α + Γ → ΑΓ, ΔΗ1 = – 40 kJ
α) Με ποια αναλογία mol πρέπει να περιέχονται τα Β και Γ σε μίγμα τους, ώστε κατά την αντίδραση
με περίσσεια του Α να μην παρατηρείται θερμική μεταβολή;

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ • gennadios@cyta.gr • ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ

Νέο Σύστημα 2015-2016
ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΠΕ04.02

β) Να βρεθεί η κατά βάρος σύσταση ενός άλλου μίγματος των Β και Γ, μάζας 22,8 g, όταν η πλήρης
αντίδρασή του με το σώμα Α συνοδεύεται από αύξηση της ενθαλπίας του συστήματος κατά 1 kJ.
Δίνονται: Mr(B) = 40, Mr(Γ) = 28.
[απ.: (α) nB/nΓ = 4, (β) 20 g B - 2,8 g Γ]

5.69 Αέριο μίγμα CH4 και C2H6 που έχει όγκο 5,6 L, μετρημένο σε STP, καίγεται πλήρως, οπότε
εκλύεται θερμότητα ίση με 290 kJ. Να υπολογιστεί η % v/v σύσταση του αέριου μίγματος CH4 και
C2H6.
Δίνονται οι ενθαλπίες καύσης του CH4 και του C2H6: ΔHc = –900 kJ/mol και ΔΗc = – 1550 kJ/mol
αντίστοιχα.
(απ.: 60% CΗ4 - 40% C2H6)

5.70 Ένα μίγμα μεθανίου και αιθανίου περιέχει τα συστατικά του με αναλογία mol 2:1. Να
υπολογιστεί ο όγκος του μίγματος, σε STP, που καιγόμενος σε συνθήκες σταθερής πίεσης και
θερμοκρασίας εκλύει 78 kcal. Οι ενθαλπίες καύσης των δύο υδρογονανθράκων είναι –210 και –360
kcal/mol αντίστοιχα.
(απ.: 6,72 L)

5.71 12,8 g μίγματος CO και CH4 καίγεται πλήρως με περίσσεια Ο 2. Αν η συνολική μεταβολή της
ενθαλπίας υπολογίζεται – 202,2 kJ, να βρείτε την κατά βάρος σύσταση του μίγματος. Δίνονται οι
θερμοχημικές αντιδράσεις:
2CO + O2 → 2CO2, ΔΗ1 = – 566 kJ
CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O, ΔΗ2 = – 890 kJ
(απ.: 11,2 g - 1,6 g)

5.72 Μίγμα αποτελούμενο από μεθάνιο και αιθάνιο, περιέχει τα συστατικά του με αναλογία mol 2:1.
Να υπολογίσετε τη μεταβολή της ενθαλπίας κατά την καύση 3,69 L μίγματος, μετρημένα σε πίεση 2
atm και 27 οC, με το απαιτούμενο Ο2.
Δίνονται οι ενθαλπίες καύσης των CH4 και C2H6 ίσες με –890 και –1560 kJ/mol.
(απ.: –334 kJ)

5.73 6 g μίγματος άνθρακα και θείου καίγονται πλήρως, οπότε ελευθερώνεται ποσό θερμότητας ίσο με
84 kJ. Ποια είναι η σύσταση του αρχικού μίγματος σε mol;
Δίνονται οι ενθαλπίες καύσης του C και του S: ΔΗc = –390 kJ/mol και ΔΗc = –300 kJ/mol αντίστοιχα.
(απ.: 0,1 - 0,15 mol)

5.74 12 g αέριου μίγματος CH4 και C2H4 καίγονται πλήρως, οπότε ελευθερώνονται 152 kcal. Να
υπολογιστούν:
α) η σύσταση του μίγματος σε mol,
β) η % w/w και η % v/v περιεκτικότητα του αρχικού μίγματος,
γ) ο όγκος του CO2 που παράγεται, μετρημένος σε STP.
Δίνονται οι ενθαλπίες καύσης: ΔΗc(CH4) = – 210 kcal/mol,
ΔΗ c(C2H4) = – 340 kcal/mol.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ • gennadios@cyta.gr • ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ

Νέο Σύστημα 2015-2016
ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΠΕ04.02

(απ.: VCO2 = 17,92 L)

5.75 Αέριο μίγμα, που αποτελείται από CO και Η2, έχει όγκο 6,72 L, μετρημένο σε STP. Κατά την
πλήρη καύση του μίγματος ελευθερώνεται ποσό θερμότητας ίσο με 85 kJ. Να υπολογιστούν:
α) οι μάζες των συστατικών του μίγματος,
β) η % v/v σύσταση του μίγματος,
γ) ο όγκος του Ο2, μετρημένος σε STP, που καταναλώθηκε για την καύση του μίγματος.
Δίνονται οι ενθαλπίες καύσης του CO και του Η2: ΔΗc = – 280 kJ/mol και ΔHc = – 285 kJ/mol
αντίστοιχα.
(απ.: 33,3% CO - 66,7% H2)

5.76 Αέριο μίγμα Η2 και Ο2 έχει όγκο 22,4 L, μετρημένο σε STP. Το μίγμα αναφλέγεται, οπότε σε
κατάλληλες συνθήκες σχηματίζεται H2O(l) σύμφωνα με τη χημική εξίσωση:
H2(g) + ½O2(g) → H2O(l)
Μετά την αντίδραση παραμένει αέριο όγκου 5,6 L, μετρημένου σε STP. Να υπολογιστούν το ποσό
θερμότητας που ελευθερώθηκε κατά την καύση, καθώς και η σύσταση του αρχικού μίγματος Η 2 και
Ο2.
Δίνεται η ενθαλπία σχηματισμού του Η2Ο(l): ΔΗf = – 286 kJ/mol.
[απ.: Δύο περιπτώσεις: (α) 0,5 - 0,5 mol, (β) 0,75 mol H2 - 0,25 mol O2]

5.77 Σε δοχείο που περιέχει περίσσεια άνθρακα διαβιβάζεται αέριο μίγμα Ο 2 και υδρατμών, όγκου
8,96 L, μετρημένου σε STP, οπότε πραγματοποιούνται οι αντιδράσεις:
C(s) + O2(g) → CO2(g), ΔΗ = – 390 kJ
C(s) + H2O(g) → CO(g) + H2(g), ΔΗ = 130 kJ
α) Ποια πρέπει να είναι η % v/v σύσταση του αρχικού μίγματος, ώστε κατά την αντίδραση του
μίγματος με τον C να μην παρατηρείται θερμική μεταβολή;
β) Αν τελικά ελευθερώνεται ποσό θερμότητας ίσο με 52 kJ, να υπολογιστεί η σύσταση του αρχικού
μίγματος σε mol.
[απ.: (α) 25% O2 - 75% H2O(g), (β) 0,2 - 0,2 mol]

5.78 Αέριο μίγμα, το οποίο αποτελείται από Cl2 και ατμούς Ι2, έχει όγκο 16,4 L σε θερμοκρασία 127 oC
και πίεση 1 atm. Το μίγμα αυτό αντιδρά πλήρως με H2, οπότε ελευθερώνεται ποσό θερμότητας ίσο με
21 kJ.
α) Να υπολογιστεί η σύσταση του μίγματος σε mol και οι μερικές πιέσεις των συστατικών του.
β) Ποια πρέπει να είναι η αναλογία mol των συστατικών του αρχικού μίγματος, ώστε να μην
παρατηρείται θερμική μεταβολή;
Δίνονται οι ενθαλπίες σχηματισμού: ΔΗf(HCl) = – 90 kJ/mol, ΔΗf(ΗΙ) = 25 kJ/mol.
(απ.: 5/18)

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ • gennadios@cyta.gr • ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ