PMP

Wykład 20.10.2021
• zasady ogólne pmp
• istota: odczytanie na ileś sposobów
• konsensualne uzgodnienia, które dają podstawę do wywiedzenia zasady ogólnej pmp, w
postaci zasady zgody – zgoda jest niezbędna/ konieczna do tego by funkcjonowało /powstało
/ wywołało jakiś skutek prawy
• w ramach tej zgody
• hans kelzen – czysta/ ogólna teoria prawa – sprowadzenie prawa do norm i zależności między
nimi - normatywistyczne podejście + prawnopozytywne – obraz prawa jako/ figura / piramida
– na szczycie norma podstawowa – poniżej normy pmp – poniżej normy prawa krajowego –
reguły wynikania / poszczególne normy wynikają z norm wyższego rzędu i układają się na
kształt piramidy
• pierwszeństwo norm pmp!!
• Podporządkowanie norm krajowych normom pmp – paradygmat pmp!!
• Karl smidh – koncepcja przeciwna – prawo jako wola suwerena – teoria wykorzystana przez iii
rzeszę – prymat prawa wewnętrznego nad międzynarodowym
• Prymat pmp i potrzeba ochrony immunitetowej – orzecznictwo MTS
• Odpowiedzialność za naruszenie najważniejszej zasady pmp – zasady zgody – ewentualnie
Polska mogłoby ponieść – bo istnieje paradygmat – bez zmiany paradygmaty za takie działania
Polska
• U postawy paradygmatu leży zgoda
• To ujęcie prymatu pmp jest naturalną konsekwencją takiego a nie innego paradygmatu, który
tymi relacjami rządzi
• Nikt państw nie zmusza do wyrażenia zgody, ale jeśli jest ta zgoda wyrażona, państwo jest tą
zgodą związane i musi swoje zobowiązania zrealizować – jeśli ich nie zrealizuje – ponosi
odpowiedzialność (chyba że zostanie z tej odpowiedzialności – w taki czy inny sposób –
zwolnione – o tym mogą rozstrzygać reguły pmp)
• Jest w stanie wpłynąć na kształt tych zobowiązań czyli np. zaproponować zmiany traktatów
założycielskich UE i w sposób skuteczny doprowadzić do ich ratyfikacji/ akceptacji, a więc
skutecznej zmiany zobowiązania
• Ewentualnie wycofuje się z takiego zobowiązania w zgodzie z obowiązującymi regułami pmp,
powszechnymi albo lex specialis dla potrzeb konkretnych umów, traktatów może być ustalone
przez zainteresowane państwa
• Albo w pewnej sytuacjach wyjątkowo taki podmiot może zostać „postawiony” poza ramami
takiej współpracy – może dojść do próby uznania traktatu za wygaszony w odniesieniu do
jakiegoś państwa, któremu stawia się np. zarzut naruszenia w sposób istotny postanowień
danej umowy międzynarodowej – jedna z przesłanek prawnomiędzynarodowych z zakresu
prawa traktatów, która otwiera drogę do takiego uznania traktatu za wygaszony
• W kontekście współpracy z organizacjami międzynarodowymi – wykluczenie państwa
członkowskiego z określonej formy współpracy, która to w warunkach jakiegoś przykładu
przyjęła postać np. współpracy w ramach organizacji międzynarodowej
• Inaczej bez tego się tego paradygmatu ustalić nie da – jeśli ten paradygmat/ ta zgoda taką rolę
odgrywają dzisiaj i państwa nie wymyśliły sobie innej formuły i innej nie zaakceptowały to
wszystko pozostałe jest ewentualnie próbą zmiany tego paradygmatu – ale nie skuteczną jeśli
 nie zostanie zaakceptowana przez wszystkie podmioty, a jeśli nie zostanie zaakceptowane
przez całą społeczność międzynarodową to jest najprostsza droga do ponoszenia
odpowiedzialności międzynarodowo prawnej
• Przykłady realizacji odpowiedzialności państwa członkowskiego w ramach UE w sytuacji gdy,
na podstawie reguł na które, to państwo wyraziło wcześniej zgodę, w sytuacji w której
potwierdzają się pewne zarzuty, stawiane takiemu państwu w formułach np. sądowych, także
wynikających wprost z traktatów konstytuujących UE / czyli tych postępowań przed
Trybunałem Sprawiedliwości UE – Polska ponosi
• Zgoda jest potężną regułą – przekłada się na ileśtam szczegółowych zasad – i z perspektywy
pmp – ta zasada ogólna zgody to jest coś , co uzasadnia każdą normę pmp, z punktu widzenia
jej obowiązywania
• Nie ma normy pmp za którą nie kryłaby się zgoda państw !!
• Oczywiście te normy mogą przyjąć różną postać np. dwustronną, regionalną, wielostronną, to
mogą być zobowiązania jednostronne poprzez akty jednostronne ale zawsze jednak to
nakierowanie/ wola/ akceptacja ze strony podmiotów musi wystąpić
• Np. spór rozstrzygany w formule sądowej na podstawie norm pmp i potrzebne prawo właściwe
– te normy prawa pmp które można byłoby przeciwstawić państwom toczącym spór w zgodzie
z regułami pmp – poszukiwanie zgody, którą te podmioty, w taki czy inny sposób wyraziły, w
związku z obowiązywaniem normy, którą można by przywołać dla ustalenia następstw/
rozstrzygnięcia danego sporu i ustalenia praw i obowiązków, które w związku z tym
rozstrzygnięciem trzeba byłoby przepisać /powiązać / połączyć z tymi państwami
• Jeśli tej zgody nie będzie/ jeśli ta zgoda wystąpi tylko po jednej stronie ale nie po stronie
drugiego podmiotu – to nie mamy wspólnej płaszczyzny, którą możnaby zastosować jako
podstawę wyrokowania
• Reguła zgody, w związku z definicją pmp, pozostaje w bezpośrednim związku z regułą
przeciwstawienia
• jeśli podmiot wyraził zgodę, to norma, która jest konsekwencją tej zgody, może być państwu/
podmiotom pmp przeciwstawiona jako źródło praw i obowiązków po stronie takiego podmiotu
• ewentualnie podstawa wyrokowania , jeśli sprawa trafiłaby do sądu międzynarodowego i
trzeba byłoby taki spór rozstrzygnąć
• czyli zgoda i jej pewne następstwa czyli reguły przeciwstawienia
• kolejny element: odformalizowany charakter pmp
• pmp, co do zasady, jako takie powstaje bez zwracania szczególnej uwagi na formę
• rzecz jest wtóra jeśli chodzi o formę, liczy się wyrażenie zgody, a w jaki sposób ta zgoda zostanie
wyrażona, jest czymś drugim
• np. konwencja wiedeńska o prawie traktatów: traktat oznacza międzynarodowe porozumienie
pomiędzy państwami, zawarte w formie pisemnej
• prawo które może być stanowione w dowolnej akceptowalnej przez inne państwa formie –
kryterium zgody
• charakter regionalny – podmiot A i B wyrażają na coś zgodę ale ta zgoda wiąże tylko ich nie
inne państwa (nie będą wiązać państw C, D i E)
• uzgodnienia ustne, na piśmie, mieszane, akceptacja na gruncie regionalnym
• MTS – spór pomiędzy Grecją a Turcją o podział szelfu kontynentalnego na morzu egejskim - w
wypadku konsekwencji następstw komunikatu – nie ma żadnych przeszkód po stronie pmp
czerpać z tych ogólnych uwarunkowań, uzasadnień aby w trakcie konferencji państwowej
poprzez zgodne oświadczenia 2 osób które mogą reprezentować te państwa na zewnątrz aby
nie doszło np. do zaciągnięcia jakiś zobowiązań międzynarodowych przez te państwa, które
 będą obowiązujące i będą wywoływać następstwa w relacjach między tymi państwami –
podkreślenie odformalizowanego z zasady charakteru pmp
• W kazusie, jeśli nie ma innych uwarunkowań, to poszukujemy jakichkolwiek przejawów zgody,
w jakiejkolwiek formie, z intencją wywołania skutku prawnego w postaci zaciągnięcia pewnych
zobowiązań, ustalenia jakiś uprawień, ustalenia czy jakaś norma jest czy jej nie ma
• Zgodę można interpretować na różne sposoby: czasami będą to konkretne działania,
pozytywne zachowania a czasami będzie to milczenie (pod pewnymi warunkami milczenie
akceptacją następstw – powstrzymując się od działania, obserwując zachowania innych
podmiotów, nie wypowiadając jakiś konkluzji – może się okazać że nasze zachowanie zostanie
nam przeciwstawione w formule kwalifikowanego milczenia? Mimo wiedzy że ktoś działał,
jego działania wpływały na nasze uprawnienia, a my nie protestowaliśmy)
• Konsekwencja zasady zgody, zasady przeciwstawienia i odformalizowanego charakteru pmp
• Sprawa sporu między Anglią a Norwegią – lata 50 ubiegłego wieku - sprawa dotyczyła
wykształcenia się nowych reguł, zasad obowiązujących w międzynarodowej sferze morza –
sprawa dotyczyła nowych metod delimitacji obszarów morskich, czyli poszukiwania
szczególnych sfer morskich do których państwa mogłyby podnosić jakieś oczekiwania związane
z zakresem/ stopniem realizacji swojej suwerenności – wtedy Norwegia zaproponowała
nowatorską metodę prostych / podstawowych linii delimitacji morza terytorialnego –
konkluzja MTS – w Wielkiej Brytanii można przeciwstawić konsekwencje prawne wynikające z
praktyki np. Norwegii, ponieważ Norwegia podejmowała pewne działania i te działania
przekładały się na milczenie WB w tym momencie mimo wiedzy, że te działania Norwegii
ograniczają zakres swobody żeglugi – zakres swobody rybołówstwa na pewnych obszarach
przez brytyjskich rybaków – te ograniczenia pojawiły się jako naturalna konsekwencja tej
nowej praktyki po stronie Norwegii w wyznaczaniu obszaru morza terytorialnego – należało
wówczas protestować/ podjąć jakieś działania, skoro nie podjęliście, nie protestowaliście,
zatem wyprowadzamy z tego wniosek, w formule ikwisensu ?? kwalifikowanego milczenia, że
wyraziliście w taki czy inny sposób zgodę na to aby taka reguła w relacjach między wami
obowiązywała
• To niekoniecznie musi być jakiś traktat podpisany na konferencji międzynarodowej, dokument,
który jest powszechnie znany i akceptowany i że to jest jedyne źródło wywodzenia jakiś norm,
które można by bezpiecznie przeciwstawiać
• Nie musi być traktat, może być umowa ustna, zwyczaj, który wykształcił się poprzez praktykę
o opinio iuris, norma, która będzie wykształcała się poprzez pewne działania/ postawy państwa
X przy biernej podstawie państwa Y w sytuacji kiedy jesteśmy w stanie te zachowania państwa
X połączyć z interesem, czymś istotnym z punktu widzenia polityki tego państwa Y
• Poszukujemy zgody !! jeśli nie ma ograniczeń obowiązuje formuła konsensualnego
uzgodnienia w jakiejkolwiek akceptowalnej formie przez państwa uczestniczące w tej relacji z
pmp
• Instytucja/ sytuacja non liquiet ??
• Karta organizacji międzynarodowych - art. 38 MTS, który stanowi część statutu MTS, statutu
będącego integralną częścią Karty Narodów Zjednoczonych
• MTS jako sąd prawa rozstrzyga spory między państwami i musi mieć prawo/ normy pmp w
momencie którym będzie rzecz/ spór rozstrzygał
• Ma rozstrzygać na podstawie: umów międzynarodowych, (powszechnych jak i regionalnych
czy nawet dwustronnych), na podstawie zwyczaju międzynarodowego, na podstawie zasad
ogólnych prawa uznanych przez narody cywilizowane
• I pomocniczo: z zastrzeżeniem art. 59 , może także uwzględniać decyzje sądów
(rozstrzygnięcia, orzeczenia sądowe) jak i też doktryną prawa pmp – ale jedynie jako źródło
uzupełniające, suport, pomocnicze
• Ust. 2 art. 38 MTS – jeżeli państwa zainteresowane a toczące spór przed MTS wyrażą zgodę, to
wówczas, za zgodą 2 państw, MTS może jeszcze sięgnąć po reguły dobra i słuszności – reguły
exceqwo ex bono, które trybunał uzna za najlepsze w tym momencie, za najlepszą podstawę
rozstrzygnięcia sporu, nawet w sytuacji, w której żadna z tych reguł dobra i słuszności nie
byłaby wprost i bezpośrednio normą uzgodnioną czy też obowiązującym standardem pmp
• Non liqiet – nie występuje podstawa prawna do rozstrzygnięcia danej sprawy, danego sporu
• Granice kompetencji org międzynarodowych – czy występują jakieś granice?