‫بخش ‪1‬‬

‫مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫خود را بيازماييد صفحه ‪2‬‬
‫آ)‬

‫ب) ‪%30‬‬
‫پ) ‪ 60-70‬سال‬
‫ت) افزايش يافته است‪ .‬به دليل افزايش سطح آگاهي مردم‪ ،‬سالمت جامعه‪ ،‬سالمت محيط زيست‪ ،‬نوع تغذيه و ‪ ...‬اميد به زندگي زياد شده است‪.‬‬
‫ث) ‪ 70-80‬سال‬

‫خود را بيازماييد صفحه ‪4‬‬

‫باهم بينديشيم صفحه ‪5‬‬

‫‪ -1‬آ) (‪ )1‬اسيد چرب و (‪ )2‬استر بلند زنجير است‪.‬‬
‫ب)‬
 ‫پ)‬

‫ت) واندروالس‪ ،‬زيرا بخش بزرگي از مولكول را بخش ناقطبي (زنجير بلند كربني) تشكيل داده است‪.‬‬

‫ث) با توجه به اينكه بخش بزرگي از مولكول هاي آنها را زنجير هاي بلند هيدروكربني و آب گريز تشكيل مي دهد انحالل پذيري بسيار ناچيزي‬
‫درآب دارند به طوري كه در عمل‪ ،‬چربي ها در آب حل نمي شوند‪.‬‬

‫‪-2‬آ)‬

‫ب) بخش قطبي‪ ،‬آبدوست و بخش ناقطبي آن‪ ،‬آب گريز است‪.‬‬
‫پ) نيروي جاذبه ميان مولكول هاي آب و صابون به اندازه اي است كه سبب حل شدن و پخش شدن صابون در آب مي شود‪ .‬به ديگر سخن‪،‬‬
‫نيروي جاذبه ميان مولكول هاي آب و صابون از ميانگين نيروهاي جاذبه ميان مولكول هاي آب و ميان مولكول هاي صابون بيشتر است‪.‬‬

‫ت ) صابون داراي مولكول هاي دوبخشي است كه به كمك بخش قطبي به طور عمده در آب و به كمك بخش ناقطبي به طور عمده در آب و‬
‫روغن حل مي شود‪ .‬رفتاري كه از مولكول هايي مانند آن انتظار مي رود‪.‬‬

‫خود را بيازماييد صفحه ‪7‬‬

‫‪-1‬‬

‫‪ -2‬كلوئيد همانند سوسپانسيون مخلوطي ناهمگن است و نور را پخش مي كند در حالي كه همانند محلول‪ ،‬پايدار است و ته نشين نمي شود‪.‬‬

‫خود را بيازماييد صفحه ‪9‬‬

‫آ) با افزايش دما‪ ،‬قدرت پاك كنندگي صابون افزايش مي يابد‪.‬‬
‫ب) افزودن آنزيم به صابون‪ ،‬قدرت پاك كنندگي را به طور چشمگيري افزايش مي دهد‪.‬‬
‫پ) خير‪ .‬به طوري كه صابون آنزيم دار در دماي ‪ 40‬درجه سلسيوس همه لكه را از روي پارچه نخي زدوده است‪ ،‬در حالي كه ‪ 15‬درصد از لكه‬
‫بر روي پارچه پلي استر باقي مانده است‪.‬‬
 ‫خود را بيازماييد صفحه ‪11‬‬
‫آ)‬

‫ب) شياهت‪ :‬همانند صابون داراي يك بخش قطبي و يك بخش ناقطبي است‪.‬‬
‫–‬
‫تفاوت ها‪ :‬در بخش ناقطبي افزون بر زنجير هيدروكربني داراي حلقه بنزني است‪ .‬در بخش قطبي به جاي ‪ –COO Na‬داراي ‪–SO3‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬

‫‪ Na+‬است‪.‬‬
‫پ) همانند صابون داراي مولكولهاي دوبخشي است‪ ،‬از سر قطبي در آب و از سر ناقطبي با مولكولهاي چربي در ارتباط است‪ .‬به اين ترتيب‬
‫مي تواند همانند پلي ميان مولكول هاي آب و چربي عمل كند‪ ،‬روندي كه به تدريج لكه هاي چربي را مي زدايد‪.‬‬

‫با هم بينديشيم صفحه ‪12‬‬

‫‪ -1‬جوهر نمك و سركه سفيد‪ ،‬خاصيت اسيدي اما صابون و محلول سود خاصيت بازي دارند‪.‬‬

‫‪ -2‬آ) اين مخلوط خاصيت بازي دارد كه در واكنش با چربي ها و روغن ها موادي همانند صابون توليد مي كنند ‪ .‬موادي كه در آب حل شده و‬
‫خود پاك كننده هستند‪.‬‬
‫ب) چون واكنش گرماده است با افزايش دما قدرت پاك كنندگي افزايش مي يابد‪ .‬همچنين دما سبب ذوب شدن چربي نيز مي شود پس شناور‬
‫شده و شسته مي شود‪.‬‬
‫پ) افزون بر توليد پاك كننده و افزايش دما‪ ،‬توليد گاز در اين واكنش با ايجاد فشار و رفتار مكانيكي باز كردن مجاري را تسهيل مي كند‪ .‬به‬
‫عبارت ديگر هنگام عبور از البه الي مواد‪ ،‬خلل و فرج ايجاد مي كند و آنها را سست تر مي كند‪.‬‬

‫با هم بينديشيم صفحه ‪14‬‬

‫‪ -1‬آ) يون )‪ ، H3O+(aq‬يوني كه درهر محلول (‪ )2‬و (‪ )3‬به طور مشترك يافت مي شود‪.‬‬
‫ب) يون )‪ OH-(aq‬يوني كه در دو محلول (‪ )1‬و (‪ )4‬به طور مشترك يافت مي شود‪.‬‬

‫‪ -2‬اسيد آرنيوس در آب باعث افزايش غلظت يون هيدرونيوم و باز آرنيوس در آب باعث افزايش غلظت يون هيدروكسيد مي شود‪.‬‬
‫‪-3‬‬
 ‫باهم بينديشيم صفحه ‪18‬‬

‫)‪HCl(aq) → H+(aq) + Cl-(aq‬‬ ‫‪-1‬‬

‫)‪HF(aq) → H+(aq) + F-(aq‬‬

‫‪ -2‬آ) ‪ HX‬به طور كامل اما ‪ HA‬به طور جزئي يونيده شده است‪.‬‬
‫ب) نمودار سمت راست انحالل ‪ HCl‬و نمودار سمت چپ‪ HF‬را نشان مي دهد‪ .‬زيرا هيدروكلريك اسيد به طور كامل اما‬
‫‪ HF‬به طور جزئي يونيده ميشود‪.‬‬

‫‪-3‬آ) برابر با يك است زيرا همه مولكول هاي ‪ HCl‬در آب يونيده مي شوند‪ .‬در واقع صورت و مخرج كسر با يكديگر برابرند‪.‬‬
‫‪24‬‬
‫=‪α‬‬ ‫‪= 0.024‬‬ ‫يا‬ ‫‪% 2 /4‬‬ ‫ب)‬
‫‪1000‬‬

‫خود را بيازماييد صفحه‪19‬‬

‫‪ -1‬چون نيتريك اسيد يك اسيد قوي است پس در محلول به طور كامل يونيده شده و همه مولكول هاي آن به يون هاي مربوطه‬
‫تبديل مي شوند از اين رو ‪[H+] = [NO3-] = 0.2 mol.l-1‬‬

‫‪ -2‬غلظت مولي اسيد حل شده ‪ 0/1mol.L-1‬است اما از اين مقدار تنها ‪ 1/35×10 -3 mol.L-1‬آن يونش يافته از اين رو ‪:‬‬
‫)‪CH3COOH (aq) → CH3COO-(aq) + H+(aq‬‬ ‫آ)‬
‫‪1.35×10−3‬‬
‫=‪α‬‬ ‫‪× 100 =1.35%‬‬ ‫ب)‬
‫‪0.1‬‬
 ‫با هم بیندیشیم صفحه ‪22‬‬

‫آ) زیرا به ازای هر مولکول ‪ HF‬که در آب یونیده می شود یک یون )‪ F-(aq‬همراه با یک یون )‪ H+(aq‬تولید می شود‪.‬‬
‫ب) عددها در جدول درج شده است‪.‬‬

‫پ) این یافته های تجربی نشان می دهد در یک دمای معینی برای هر سامانه تعادلی‪ ،‬فقط یک مقدار ثابت برای ‪ K‬وجود دارد‪.‬‬
‫ت) خیر زیرا مطابق جدول‪ ،‬با انحالل مقادیر متفاوت از ‪ HF‬در آب و ایجاد یک سامانه تعادلی‪ ،‬برای ‪ K‬تنها یک مقدار در دمای اتاق به‬
‫دست آمده است‪..‬‬

‫‪-2‬‬
‫آ) از آن جا که در محلول استیک اسید به ازای یونش هر مولکول ‪ CH3COOH‬تنها یک یون )‪ H (aq‬و یک یون )‪CH3COO (aq‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬

‫تولید می شود‪:‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-4‬‬ ‫‪-1‬‬
‫‪[CH3COO ] = [H3O ] = 6×10 mol.L‬‬

‫]‪[CH3COO−][H3O+‬‬ ‫) ‪(6×10−4 )(6×10−4‬‬

‫=‪K‬‬ ‫]‪[CH3COOH‬‬
‫=‬ ‫‪2×10−2‬‬
‫‪= 1.8 × 10−5‬‬ ‫ب)‬

‫خود را بیازمایید صفحه ‪23‬‬

‫‪-1‬آ) در ظرف(آ) زیرا تولید حباب های گاز هیدروژن آشکارتر است‪.‬‬
‫ب) در ظرف (آ) زیرا هرچه غلظت واکنش دهنده ها ( یون ‪ )H3O+‬بیش تر باشد سرعت واکنش بیش تر است‪.‬‬
‫پ) ‪ Ka1>Ka2‬زیرا در شرایط یکسان‪ ،‬هر چه غلظت یون هیدرونیوم در محلول یک اسید بیش تر باشد‪ ،‬ثایت یونش آن بزرگتر خواهد بود‪.‬‬

‫‪ -2‬نیتریک اسید و سولفوریک اسید مطابق جدول اسید قوی هستند درحالی که کربنیک اسید یک اسید ضعیف است به همین دلیل غلظت‬
‫یون هیدرونیوم در باران اسیدی بیش تر ازباران معمولی است‪.‬‬
 24 ‫پیوند با ریاضی صفحه‬
-1
)‫آ‬
2= 10 0.3
log3= 0.48 → 3=100.48
Log7= 0.85 → 7= 10 0.85

)‫ب‬

log 21 = log( 3×7) = log3 + log7 = 0.48 + 0.75 = 1.23

Log0.8 = log (0.1×8) = log10-1+ log 23 =-1+3(0.3) =-0.1
Log?= 1.85 = 1+0.85 = log 10 + log7 = log (10×7) = log 70

-2

pH= -log[H+]  [H+] =10-pH → [H+] = 10-2.7 = 10-3×100.3 = 2×10-3 -3

-4
 ‫با هم بیندیشیم صفحه ‪26‬‬
‫‪ -1‬آ) مطابق معادله واکنش به ازا ی هر مولکول آب که یونیده می شود یک یون هیدرونیوم و یک یون هیدروکسید تولید خواهد شد‪ .‬از این رو‬
‫در آب خالص]‪ [H+]=[OH-‬است پس‪:‬‬

‫]‪[ H+] [ OH-]=10-14 [H+]2=10-14[ H+]=10-7=[OH-‬‬

‫‪pH= -log[H+] = -log10-7‬‬ ‫ب)‬

‫‪ -2‬آ) ماده(‪ )2‬زیرا باعث افزایش غلظت یون هیدرونیوم در آب شده است‪.‬‬

‫ب) در همة محلول های بازی]‪ [OH-] >[H+‬است‪.‬‬

‫پ) خیر زیرا در همة محلول های آبی ( اسیدی ‪ ،‬بازی یا خنثی) یون های هیدرونیوم و هیدروکسید وجود دارند اما مقدار آن ها متفاوت است‪.‬به‬
‫طوری که در محلول های اسیدی ]‪ [H+] < [OH-‬اما در محلول های بازی ]‪ [OH-]>[H+‬است‪.‬‬

‫‪-3‬‬

‫این طرح نشان می دهد که برای هر محلول آبی در دمای اتاق‪ [ H+] [ OH-]=10-14 ،‬برقرار است و با افزایش غلظت یکی از غلظت دیگری‬
‫کاسته می شود اما همواره در این دما‪ ،‬حاصلضرب غلظت این یون ها برابر با ‪ 10-14‬است‪.‬‬

‫‪-4‬‬

‫‪7×10-3‬‬
 ‫خود را بیازمایید صفحه‪27‬‬
‫‪+‬‬
‫‪ pH -1‬محلول هیدروکلریک اسید کم تر است زیرا در شرایط یکسان ] ‪ [H‬در محلول آن بیش تر است‪.‬‬

‫‪-2‬‬

‫خود را بیازمایید صفحه ‪29‬‬

‫‪ -1‬آ) محلول (‪ ) 2‬زیرا شدت روشنایی کم تر المپ نشان از وجود یون های کم تری در این محلول است‪ .‬این رفتار ضعیف تر بودن این باز را‬
‫تایید می کند‪.‬‬

‫ب) محلول (‪ ، )1‬محلول باز قوی است که می تواند در واکنشی گرماده با مواد موجود در لوله سریع تر واکنش دهد‪.‬‬

‫‪ -2‬آ) )‪ KOH(aq‬محلول یک باز قوی را نشان می دهدکه در آن ‪:‬‬

‫𝑙𝑜𝑚‪0.02‬‬
‫=]‪[KOH]=[K+]=[OH-‬‬ ‫‪=0.2 mol.L-1‬‬
‫𝐿‪0.1‬‬

‫‪1×10−14 1×10−14‬‬
‫=]‪[H+‬‬ ‫‪= 2×10−1 ] = 5×10-14‬‬ ‫ب)‬
‫] ‪[𝑂𝐻 −‬‬

‫‪pH= -log[H+] = -log(5×10-14) = 3.13‬‬

‫خود را بیازمایید صفحه ‪32‬‬

‫‪pH=-log[H+]= -log(3×10-2)=2.52‬‬ ‫‪-1‬‬

‫‪[H+]=10-PH= 10-3.7=100.3×10-4 =2×10-4‬‬ ‫‪-2‬‬

‫‪ -3‬آ) چون سدیم هیدروژن کربنات (جوش شیرین) برای خنثی کردن بخشی از اسید معده به کار می رود پس باید دارای خاصیت بازی‬
‫باشد‪.‬‬

‫ب) به دلیل این که جوش شیرین خاصیت بازی دارد با افزایش خاصیت بازی شوینده ها می توان قدرت پاک کردن چربی را افزایش دهد‪.‬‬
 ‫تمرین های دوره ای بخش ‪1‬‬

‫‪ -1‬آ) ثابت یونش کوچک نشان دهنده میزان یونش کم و غلظت کم یون ها در محلول است‪.‬‬

‫ب) اغلب اسیدهای شناخته شده (آلی و معدنی) ضعیف هستند به طوری که مصرف خوراکی ها و داروها و همچنین استفاده از‬
‫بسیاری پاک کننده های گوناگون‪ ،‬این ویژگی را تایید می کند‪.‬‬

‫پ) نیتریک اسید‪ ،‬یک اسید قوی است ( ‪ Ka‬بزرگ) ‪ .‬از این رو در محلول آن‪ ،‬یونش به طور کامل رخ می دهد و به ازای یونش هر‬
‫‪ HNO3‬در محلول‪ ،‬یک یون هیدرونیوم و یک یون نیترات تولید می شود‪ .‬پس‪:‬‬

‫‪[HNO3] = [H+] = [NO3-] = 0.1 molL-1‬‬

‫ت) فورمیک اسید یک اسید ضعیف است (‪ )Ka= 1.8 × 10-4‬از این رو در محلول به طور جزئی یونیده می شود در واقع مولکول‬
‫های ‪ HCOOH‬به طور عمده به شکل یونیده نشده در محلول وجود دارند‪.‬‬

‫‪ -2‬رنگ سرخ کاغذ ‪ pH‬نشانه اسیدی بودن محلول است‪ .‬رسانایی الکتریکی کم آن‪ ،‬محلول الکترولیت ضعیف را یادآوری می کند‪.‬‬
‫این ویژگی های محلول یک اسید ضعیف است که با )‪ HCOOH(aq‬همخوانی دارد‪ KOH , HCl.‬و ‪ KBr‬الکترولیت های قوی‬
‫بوده اما ‪ CH3OH‬غیرالکترولیت است‪ NH3 .‬با اینکه الکترولیت ضعیف است اما محلول آبی آن خاصیت بازی دارد‪.‬‬

‫‪ -3‬براساس مقدار ثابت یونش‪ ،‬محلول(‪ )3‬با هیدروبرمیک اسید‪ ،‬محلول (‪ )2‬با استیک اسید و محلول (‪ )1‬با هیدروسیانیک اسید‬
‫همخوانی دارد‪ .‬زیرا برای اسیدهای تک پروتون دار هرچه غلظت یون هیدرونیوم بیشتر باشد‪ ،‬ثابت یونش بزرگ تر است‪.‬‬

‫‪-4‬‬

‫‪pH = -log[H+] = -log ( 2 × 10 -5 ) = 4.7‬‬

‫‪pH = -log[H+] = -log ( 4 × 10 -9 ) = 8.4‬‬

‫‪ -5‬با توجه به اینکه در دمای ثابت برای محلول های آبی حاصلضرب ]‪ [H+] [OH-‬همواره مقدار ثابتی است‪ ،‬از این رو با تغییر‬
‫حجم محلول‪ ،‬حاصلضرب غلظت این یون ها ثابت می ماند در واقع نمودار (پ) برای این توصیف مناسب است‪.‬‬
 -6
𝐻+
= 4 × 10 6 → [H+] = 4 × 10 6 [OH-]
𝑂𝐻−

[H+] [OH-] = 1×10-14 → 4 × 10 6 [OH-]2 = 1 × 10-14

[OH-]2 = 0.25 × 10 -20 → [OH-] = 0.5 × 10-10 → [H+] = 2 × 10 -4 molL-1
pH = -log[H+] = - log (2 ×10 -4) = 3.7

-7
pH → [H+] = 10−𝑃𝐻 = 10-4.7 = 10 0.3 × 10 -5 = 2 × 10-5 molL-1

.‫ زیرا با حل شدن در آب باعث افزایش غلظت یون هیدرونیوم شده اند‬،‫ آ) اسید آرنیوس‬-8

)‫ب‬
10
α (1) = =1
10
10×0.001 𝑚𝑜𝑙
[H+]1 = = 0.2 molL-1
0.5 𝐿

pH(1) = -log[H+]1 = - log (2 ×10 -1) = 0.7

1
α (2) = = 0.1
10
1×0.001 𝑚𝑜𝑙
[H+]2 = = 0.02 molL-1
0.5 𝐿

pH(2) = -log[H+]2 = - log (2 ×10 -2) = 1.7

-9
1𝑚𝑜𝑙
n(HX) = 12 g × = 0.08 mol → [HX] = 0.08 molL-1
150 𝑔

1𝑚𝑜𝑙
n(HY) = 8 g × 50 𝑔
= 0.16 mol → [HY] = 0.16 molL-1

pH(HX) = pH(HY) → [H+]HX = [H+]HY

α (HX) [HY] 𝑂.16
[HX] . α (HX) = [HY] . α (HY) → α (HY)
= [HX]
= 0.08
= 2

α (HX) = 2 α (HY) → α (HX) ˃ α (HY)

.‫ است‬HY ‫ اسید قوی تری از‬HX
 -10

pH = 12 → [H+] = 10-12 → [OH-] = 10-2 = [KOH]

𝑛 𝑛
[KOH] = → 10-2molL-1 = → n = 2mol ‫ یا‬112gKOH
𝑉 200𝐿

pH = 4.7 → [H+] = 10−𝑃𝐻 = 10 -4.7 = 10 0.3 × 10 -5 = 2 × 10-5 molL-1

𝑛 𝑛
[HNO3] = → 2 × 10 -5 molL-1 = → n = 0.004 mol ‫ یا‬0.252 g HNO3
𝑉 200𝐿

)‫ آ‬-11
NaHCO3 (aq) + HCl (aq) → CO2 (g) + NaCl(aq) + H20(l)
)‫ب‬
0.1 𝑚𝑜𝑙 𝐴 1 𝑚𝑜𝑙 𝐶𝑂2 22.4 𝐿 𝐶𝑂2
? L CO2 = 0.1 LA (aq) × × × = 0.224 L CO2
1 𝐿𝐴(𝑎𝑞) 1 𝑚𝑜𝑙 𝐴 1 𝑚𝑜𝑙 𝐶𝑂2
‫((بگذار عظمت در نگاه تو باشد نه در چیزی که به آن می نگزی))‬
‫خودآزمای ها ‪،‬با هم بیندیشیم ها ‪،‬کاوش کنید ها و تمرینات‬
‫ی‬ ‫پاسخ‬
‫دوره ای فصل سوم شییم دوازدهم‬
 ‫ی‬
‫نداشت اینکه‬ ‫ناتانائیل!تنها خداست که نیم توان در انتظارش بود‪ .‬در انتظار خدا بودن‪،‬ناتانائیل ی‬
‫یعن باور‬
‫او هم اکنون حضور دارد‪.‬‬

‫زیبای از خواب برخواست‪ ،‬اما خواب های شگفت در کار‬ ‫زیبای به خواب رفت و به ی‬
‫ناتانائیل !یم توان به ی‬
‫ی‬
‫نیست‪ ،‬و من رویا را تنها زمای دوست دارم که حقیقت آن را بپذیرم‪ ،‬زیرا زیبا ترین خوابها هم‬

‫با لحظه ی بیداری برابری نیم کند‪...‬‬

‫(مائده های ی‬
‫زمین_ آندره ژید)‬
‫ودآزمای ها ‪،‬با هم بیندیشیم ها و تمرینات دوره ای فصل چهارم شییم‬
‫ی‬ ‫پاسخ خ‬
‫دوازدهم‬
2
 ‫ی‬
‫نداشت اینکه او هم اکنون حضور دارد‪.‬‬ ‫ناتانائیل!تنها خداست که نیم توان در انتظارش بود‪ .‬در انتظار خدا بودن‪،‬ناتانائیل ی‬
‫یعن باور‬

‫زیبای از خواب برخواست‪ ،‬اما خواب های شگفت در کار نیست‪ ،‬و من رویا را تنها‬ ‫زیبای به خواب رفت و به ی‬ ‫ناتانائیل !یم توان به ی‬
‫ی‬
‫زمای دوست دارم که حقیقت آن را بپذیرم‪ ،‬زیرا زیبا ترین خوابها هم با لحظه ی بیداری برابری نیم کند‪...‬‬
‫(مائده های ی‬
‫زمین_ آندره ژید)‬
 ‫ﻧﻤﺮه ﺑﺮﺗﺮ‬
‫‪NOMREBARTAR.COM‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﺮﺟﻊ آﻣﻮزﺷﯽ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﻮااﻟﺖ درﺳﯽ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﻘﺎﻃﻊ‬

‫ﺟﺰوه ﻫﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ‪) ‬ﮐﻠﯿﮏ ﮐﻨﯿﺪ( ‪: ‬‬

‫درﺳﯽ |‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﻮاﻻت‬ ‫دوازدﻫﻢ | |‬ ‫ﺟﺰوه آﻣﻮزﺷﯽ‬ ‫||‬ ‫ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم دوازدﻫﻢ‪ ‬‬ ‫|‬

‫ﺟﻬﺖ داﻧﻠﻮد ﺟﺪﯾﺪ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺮ روی ﭘﺎﯾﻪ ﺧﻮد روی ﻟﯿﻨﮏ ﻫﺎی زﯾﺮ ﮐﻠﯿﮏ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫اﺑﺘﺪاﯾﯽ‬

‫ﺷﺸﻢ ‪ ‬‬ ‫ﭘﻨﺠﻢ‪  ‬‬ ‫ﭼﻬﺎرم‪  ‬‬ ‫ﺳﻮم‪   ‬‬ ‫دوم‪   ‬‬ ‫اول‪   ‬‬

‫ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ اول‬

‫ﻧﻬﻢ ‪ ‬‬ ‫ﻫﺸﺘﻢ‪ ‬‬ ‫ﻫﻔﺘﻢ‪   ‬‬

‫ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ دوم‬

‫دوازدﻫﻢ‬ ‫ﯾﺎزدﻫﻢ‪   ‬‬ ‫دﻫﻢ‪   ‬‬