‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫بنام خدا وند جان آفرین‬

‫شامل مجموعه پاسخ پرسشهای جزوه شیمی دوازدهم‬

‫‪1397‬‬

‫بخش یک‬

‫مولکولها در خدمت تندرستی‬

‫«پاکیزگی از نشاهناهی ایمان است‪».‬‬

‫قسمت اول‬

‫قسمت اول که از صفحههای ‪ 1‬تا ‪ 6‬کتاب درسی را شامل میشود‪.‬‬

‫مقدمه‬ ‫‪‬‬
‫پاکیزگی محیط با مولکولها‬ ‫‪‬‬
‫جای خالی‬
‫‪ .1‬هریک از عبارتهای داده شده را با استفاده از موارد زیر کامل کنید (برخی از موارد دو بار استفاده میشود‪).‬‬

‫ناقطبی‪-‬بابل – ناشبیه ‪ -‬کاهش ‪ -‬استرهای چرب‪ -‬صابونهای ‪ -‬گوگرد دی اکسید ‪ -‬ساختار ‪ -‬رفتار ذره – قطبی – شبیه – اسیدهای‬
‫چرب – افزایش ‪ -‬مصر‬

‫حفاری های باستانی از شهر ‪....‬بابل‪ .....‬نشان میدهد که انسان چند هزار سال پیش از میالد از موادی شبیه به ‪..........‬صابونهای‪.....‬‬ ‫أ‪.‬‬
‫امروزی برای نظافت و تمیزی بهره می بردند‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫ب‪ .‬نمونه هایی از انواع آلودگی ها و کثیفی های موجود در هواکره‪.... ،‬گوگرد دی اکسید ‪ ......‬است‪.‬‬

‫ج‪ .‬کربوکسیلیک اسیدهایی با زنجیر بلند کربنی هستند را ‪.....‬اسیدهای چرب ‪ .............‬میگویند‬

‫الزمة شناختن نوع شوینده برای برطرف کردن آلودگی دانستن اطالعاتی از نوع ذرات آلودگی و ‪...........‬ساختار ‪ ....‬و ‪.........‬رفتار‬ ‫د‪.‬‬
‫ذره‪ .........‬آنها است‪.‬‬

‫تولوئن (‪ )C7H8‬یک هیدروکربن ‪......‬ناقطبی‪ ....‬است که می تواند مواد ‪.........‬ناقطبی‪ .......‬را در خود حل کند‪ ،‬زیرا شبیه در‬ ‫ه‪.‬‬
‫‪.......‬شبیه‪ ......‬حل می شود‪.‬‬

‫الکل ها دو بخش قطبی و ناقطبی دارد‪ .‬زنجیر هیدروکربنی‪ ،‬بخش‪......‬ناقطبی‪ .....‬مولکول و گروه عاملی هیدروکسیل‪ ،‬بخش ‪...‬قطبی‪.....‬‬ ‫و‪.‬‬
‫‪..‬مولکول را تشکیل می دهد‪.‬‬
‫با ‪.......‬افزایش‪ ..........‬طول زنجیر هیدروکربنی در الکل ها‪ ،‬نیروی وان دروالس بر هیدروژنی غلبه می کند‪.‬‬ ‫ز‪.‬‬
‫درست یا نادرست‬
‫‪ .2‬جملههای زیر را با دقت مورد بررسی قراردهید و درست و نادرست بودن آنها را مشخص کنید‪:‬‬
‫استفاده از صابون و شویندههای دیگر‪ ،‬سبب می شود‪ ،‬سطح بهداشت جامعه افزایش یابد‪.‬درست‬ ‫أ‪.‬‬
‫ب‪ .‬امید به زندگی در همة کشورهای گوناگون یکسان است‪.‬نادرست‬
‫ج‪ .‬در فرایند انحالل‪ ،‬اگر ذره های سازنده حل شونده با مولکول های حالل جاذبه قوی برقرار کنند‪ ،‬حل شونده در حالل حل می‬
‫شود‪..‬درست‬
‫در مخلوطهای ناهمگن به حالت مایع‪ ،‬مواد به هیچ عنوان در هم حل نمیشوند‪ .‬نادرست با افزودن صابون در هم حل میشوند‪.‬‬ ‫د‪.‬‬
‫هر حاللی که بتواند چربی ها را در خود حل کند‪ ،‬در آب نامحلول است‪..‬نادرست مثل الکل هم در چربی و هم در آب حل میشود‪.‬‬ ‫ه‪.‬‬
‫مخلوط بنزین و آب‪ ،‬یک محلول آبی است‪.‬نادرست محلول تشکیل نمیشود‪.‬‬ ‫و‪.‬‬
‫آب همة ترکیبهای یونی و مولکولی را در خود حل میکند‪..‬نادرست نمی کند‬ ‫ز‪.‬‬
‫بنزین مورد استفاده در خودروها را با ‪ 8‬اتم کربن و با فرمول مولکولی 𝟖𝟏𝐇 𝟖𝐂 است و نمیتواند قیر را در خود حل کند‪.‬نادرست – می‬ ‫ح‪.‬‬
‫تواند‬
‫ط‪ .‬فرمول مولکولی اوره ‪ CO NH 2 2‬است‪.‬درست‬
‫ي‪ .‬عسل یک ترکیب قطبی است‪ ،‬لکه های باقی مانده از آنها روی لباس ها در حالل های قطبی مانند آب حل شده و شسته می شوند‪.‬‬
‫ك‪ .‬با افزایش طول زنجیر هیدروکربنی در الکل ها‪ ،‬نیروی وان دروالس بر هیدروژنی غلبه می کند و ویژگی قطبی الکل افزایش می یابد‪.‬‬
‫‪.‬نادرست ‪ -‬ناقطبی‬
‫ل‪ .‬الکل های کوچک و تا پنج کربن‪ ،‬بخش قطبی بر ناقطبی غلبه دارد‪.‬درست‬

‫انتخاب کنید‬
‫‪ .3‬هر یک از عبارتهای زیر را با انتخاب یکی از موارد داده شده‪ ،‬کامل کنید‪.‬‬

‫است‪.‬‬ ‫تشکیل شده و در آب‬ ‫هگزان از مولکولهای‬ ‫أ‪.‬‬

‫نامحلول‬ ‫ناقطبی‬

‫پیوند هیدروژنی‬
‫وجود دارد‪ .‬هنگامی که اتانول در آب قرار میگیرد نیروی بین مولکولی میان آب و اتانول‬ ‫میان مولکولهای اتانول‬ ‫ب‪.‬‬
‫قوی تر‬
‫از میانگین پیوند هیدروژنی‪ ،‬حاللهای آب و اتانول به حالت خالص است‪.‬‬

‫ازمجموع‬ ‫تینر (هگزان)در آب نامحلول است به همین دلیل میانگین جاذبه مولکولی هگزان و پیوندهای هیدروژنی آب‬ ‫ج‪.‬‬
‫قویتر‬

‫نیروی جاذبة مولکولها آب با مولکولهای تینراست‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫محلول‬ ‫𝟐𝟓𝑯 𝟓𝟐𝑪‬

‫است‪.‬‬ ‫تشکیل شده و در بنزین‬ ‫از مولکولهای‬ ‫وازلین با فرمول مولکولی‬ ‫د‪.‬‬
‫ناقطبی‬

‫قطبی‬ ‫قطبی‬ ‫قطبی‬

‫آن با‬ ‫میگویند‪ .‬و بخش‬ ‫می چسبد و به این قسمت‪ ،‬بخش‬ ‫به مولکولهای‬ ‫صابون با بخش‬ ‫ه‪.‬‬
‫ناقطبی‬ ‫آب دوست‬

‫آب گریز‬
‫گفته میشود‪.‬‬ ‫جاذبه برقرار میکند‪ ،‬و به آن بخش‬ ‫مولکولهای‬
‫ناقطبی‬

‫آب گریزی‬ ‫بیشتر‬

‫آنها افزایش می یابد‪.‬‬ ‫شود‪ ،‬ویژگی‬ ‫هرچه شمار اتم های کربن الکل ها‬ ‫و‪.‬‬
‫قطبی‬ ‫وان دروالس‬ ‫هیدروژنی‬ ‫کاهش‬
‫الکل‬ ‫غلبه می کند و ویژگی‬ ‫بر‬ ‫طول زنجیر هیدروکربنی در الکل ها‪ ،‬نیروی‬ ‫با‬ ‫ز‪.‬‬
‫افزایش می یابد‪.‬‬

‫برقراری ارتباط‬
‫‪ .4‬هر یک از عبارتهای ستون ‪ A‬با یک مورد از ستون ‪ B‬در ارتباط است‪،‬‬

‫این ارتباط را پیدا کرده و حرف مربوط را داخل کادر مورد نظر بنویسید( برخی از موارد ستون ‪ B‬اضافی هستند‪).‬‬
‫ستون ‪B‬‬ ‫ستون ‪A‬‬
‫اولین شوینده استفاده شده توسط انسانهای نخستین ‪d‬‬ ‫أ‪.‬‬
‫رعایت بهداشت شخصی و همگانی‬ ‫‪.a‬‬
‫ب‪ .‬شاخص امید به زندگی ‪e‬‬
‫‪ .b‬آب‬

‫ج‪ .‬سادهترین و مؤثرترین راه پیشگیری انواع بیماری‪a ،‬‬

‫آالینده‬ ‫‪.c‬‬

‫موادی هستند که بیش از مقدار طبیعی در یک محیط‪ ،‬وجود دارند‪c ،‬‬ ‫د‪.‬‬
‫‪ .d‬خاکستر‬

‫الزمة شناختن نوع شوینده برای برطرف کردن آلودگی ‪f‬‬ ‫ه‪.‬‬
‫سطح سالمت و بهداشت‬ ‫‪.e‬‬

‫مولکولهای این مواد فقط حالل پاککنندة چربی است‪h .‬‬ ‫و‪.‬‬
‫نوع‪ ،‬ساختار و رفتار ذره‬ ‫‪.f‬‬
‫ماده ای که هم در چربی ها و هم در آب حل می شود‪j .‬‬ ‫ز‪.‬‬
‫‪ .g‬مواد قطبی‬ ‫ح‪ .‬نمک خوراکی در این ماده حل میشود‪b .‬‬
‫‪ .h‬اکتانول‬ ‫‪h‬‬ ‫ط‪ .‬الکلی که در آب نامحلول است‬

‫مواد ناقطبی‬ ‫‪.i‬‬

‫صابون‬ ‫‪.j‬‬

‫‪ .k‬بوتانول‬

‫مهارتی‬

‫‪ .5‬یک نقاش ساختمان از دو رنگ متفاوت (پالستیک و روغنی) برای رنگکاری استفاده کرده است‪ .‬با توجه به اطالعات زیر‪ ،‬کدام حالل را برای‬
‫پاک کردن لکههای رنگ باقی مانده بر بدن و پوشاک نقاش‪ ،‬انتخاب میکنید؟ رنگ پالستیکی با آب و رنگ روغنی با تینر یا‬
‫هگزان مایع پاک میشود‪.‬‬

‫‪ D ‬‬ ‫به رنگ ‪......‬‬ ‫نوع رنگ‬

‫‪1/94‬‬ ‫سفید‬ ‫پالستیک‬
‫سبز کم رنگ صفر‬ ‫روغنی‬
‫‪3‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪ .6‬انحالل پذیری اتانول درآب بیشتر است یا انحالل پذیری هگزان در آب؟ چرا؟ اتانول در آب چون نیروی بین مولکولی هر دو پیوند هیدروژنی‬
‫است‪.‬‬

‫‪ .7‬تأثیر فراوردههای پاک کننده بر شاخص امید زندگی چگونه است؟ با از بین رفتن میکروب ها‪ ،‬آلودگی ها و عوامل بیماری زا‬

‫و افزایش سطح بهداشت جامعه باعث افزایش سالمتی و تندرستی مردم و در نهایت افزایش امید به زندگی میشود‪.‬‬

‫‪ .8‬با نوشتن دلیل مشخص کنید که در هر مورد‪ ،‬انحالل پذیری کدام ماده در آب بیشتر است؟ (شرایط را یکسان فرض کنید)‬

‫ب) اتانول زیرا بخش قطبی بر‬ ‫آ) سدیم کلرید چون جاذبه یون دو قطبی قویتر از نیروی بین مولکولی هر کدام به تنهایی است‪.‬‬
‫ناقطبی غلبه دارد‪ .‬و خاصیت آبدوستی بیشتری دارد‪.‬‬

‫‪ .9‬با توجه به فرمول صابون داده شده به پرسشها پاسخ دهید‪CH 3 CH 2 14 COO K  :‬‬
‫ناقطبی‬ ‫قطبی‬
‫صابون جامد است یا مایع؟مایع‬ ‫أ‪.‬‬

‫ب‪ .‬بخشهای قطبی و ناقطبی صابون زیر را مشخص کنید‬

‫ج‪ .‬علت پاک شدن لکّهی چربی را در محلول صابون بنویسید‪.‬مولکولهای صابون از طرفی قابلیت انحالل در آب و از طرف دیگر‬
‫قابلیت حل نمودن چربیها را دارند‪.‬‬

‫‪ .10‬با توجه به جدول داده شده‪:‬‬

‫با گذاشتن عالمت‪ ،‬مناسبترین حالل برای هر حل شونده را مشخص کنید‪.‬‬ ‫أ‪.‬‬
‫ب‪ .‬دلیل انتخاب مناسبترین حالل برای ید را بنویسید‪.‬‬
‫ج‪ .‬نیروی جاذبهی بین حالل و حل شونده در کدام مورد از بقیه بیشتر است؟ پتاسیم کلرید با آب به دلیل برقراری جاذبه های یون دو‬
‫قطبی‬

‫شکر‬ ‫پتاسیم کلرید ))‪(KCI(s‬‬ ‫نفتالن ‪C10 H 8 s ‬‬ ‫ید ()‪)I2(S‬‬ ‫حل شونده‬
‫حالل‬
‫*‬ ‫*‬ ‫آب‬
‫*‬ ‫*‬ ‫تولوئن ‪C7 H 8 I ‬‬

‫‪ .11‬با ذکر دلیل هر یک از مخلوطهای زیر به دو دسته همگن و ناهمگن تقسیم کنید‪.‬‬
‫(‪ )4‬استون در اتانول همگن‬ ‫(‪ )1‬یُد در هگزان همگن (‪ )2‬هگزان در آب ناهمگن (‪ )3‬استون در آب همگن‬

‫‪ .12‬فرمول مولکولی صابونی را بنویسید‪ ،‬که بخش زنجیری آن ‪ 15‬کربن داشته باشد‪.‬‬
‫‪O-Na+‬‬

‫‪O‬‬
‫‪ .13‬آگاهی بیشتر از علم شیمی در مورد چگونگی عملکرد شویندهها و پاک کنندهها چه کمکی به دوستداران طبیعت میکند‪ .‬نوع‪ ،‬ساختار و‬
‫رفتار ذره های سازنده آلودگی ها و کثیفی ها‪ ،‬مشخص میکند که سراغ چه نوعی از پاک کننده و شوینده ها برویم‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪ .14‬آالینده و کثیفی چه موادی هستند؟ و مثالی از آلودگی آبها و هوا بنویسید‪.‬آالینده و کثیفی موادی هستند که بیش از مقدار طبیعی در‬
‫یک محیط‪ ،‬ماده یا یک جسم وجود دارند‪،‬‬

‫‪ .15‬انسانها چگونه توانستند راهی برای زدودن آلودگیها پیدا کنند؟ انسان ها با الهام از طبیعت و شناخت مولکول ها و رفتار آنها‪ ،‬راهی برای‬
‫زدودن آلودگی ها پیدا کردند‪.‬‬

‫‪ .16‬نقش کاتیونهای موجود در پاککنندهها چیست؟‬

‫باعث انحالل پاککنندهها در آب میشود‪.‬‬

‫‪ .17‬با توجه به ساختار داده شده زیر به پرسشها پاسخ دهید‪:‬‬

‫‪O-Na+‬‬

‫آبگریز‬ ‫آبدوست‬
‫‪O‬‬
‫حالت فیزیکی صابون چیست؟ جامد چون نمک اسید چرب با سدیم جامد است‪.‬‬ ‫أ‪.‬‬
‫بخش آبگریز و آبدوست آن را مشخص کنید‪.‬‬ ‫ب‪.‬‬
‫فرمول مولکولی آن را بنویسید‪C 15H29O 2Na .‬‬ ‫ج‪.‬‬
‫بخش یونی آن کدام است؟سدیم بخش کاتیونی و بقیه آن بخش آنیونی است‪.‬‬ ‫د‪.‬‬

‫‪O‬‬ ‫‪ .18‬با توجه به ساختار داده شده به پرسشها پاسخ دهید‪:‬‬

‫‪CH2‬‬ ‫‪O-C‬‬ ‫‪CH2 (CH2 )15CH3‬‬

‫ساختار داده شده دارای کدام عامل است؟ عامل استری‬ ‫أ‪.‬‬
‫‪O‬‬
‫ب‪ .‬فرمول اسید سازنده آن را مشخص کنید‪C 18H 36O 2 .‬‬
‫‪CH‬‬ ‫‪O-C‬‬ ‫‪CH2 (CH2)15CH3‬‬
‫ج‪ .‬فرمول ساختاری‪ ،‬صابون جامدی که از بخش اسیدی آن حاصل میشود‪،‬‬
‫‪O‬‬
‫نشان دهید‪C 18H 35O 2Na .‬‬
‫‪CH2‬‬ ‫‪O-C‬‬ ‫‪CH2 (CH2 )15CH3‬‬
‫سر آبدوست و سر آبگریز را در ساختار صابون نوشته شده‪ ،‬مشخص کنید‪.‬‬ ‫د‪.‬‬
‫‪O‬‬

‫‪+‬‬
‫‪O- Na‬‬
‫‪OH OH OH‬‬
‫آبگریز‬ ‫آبدوست‬
‫|‬ ‫|‬ ‫|‬
‫بخش دیگر سازندة این ترکیب دارای چه نوع عاملی است؟ عامل الکلی ‪H 2 C  C H  C H 2 -‬‬ ‫ه‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪ .19‬با توجه به نمودار زیر علت افزایش امید به زندگی در سطح جهان را توضیح دهید‪.‬‬

‫محدوده سنی امید به زندگی‬

‫سال‬

‫قسمت دوم‬
‫قسمت دوم که از صفحههای ‪ 6‬تا ‪13‬کتاب درسی را شامل می شود‪ ،‬مطالب زیر را میخوانید‪:‬‬

‫پیوند با زندگی ( انواع مخلوط )‬ ‫‪‬‬

‫در جست وجوی پاک کننده های جدید‬ ‫‪‬‬

‫پاک کننده های خورنده‬ ‫‪‬‬

‫جای خالی‬
‫‪ .20‬هریک از عبارتهای داده شده را با استفاده از موارد زیر کامل کنید (برخی از موارد اضافی هستند‪).‬‬

‫صابون ‪ -‬مقیاس انبوه – آبی ‪ -‬قرمز –– مایع ‪ -‬لوله ها ‪ -‬کثیفی ها ‪ - R  S O 3 Na  -‬جامد – غیر صابونی –‬

‫سفیدکننده ‪ -‬تقاضای جهانی ‪ -‬قیمت مناسب – سس مایونز ‪ -‬بنزن ‪R COO Na  -‬‬

‫مولکول های ‪......‬صابون ‪ .....‬پاک کننده مناسبی برای مواد چرب به شمار می روند‪.‬‬ ‫أ‪.‬‬
‫ب‪ .‬کاغذ ‪ PH‬در محلول صابون به رنگ ‪.....‬آبی ‪ ....‬در میآید‪.‬‬
‫ج‪ .‬پودری که شامل مخلوط ‪ ...‬سود ‪ .........‬و مقدار کمی آلومینیوم هستند‪ .‬برای باز کردن ‪........‬لوله ها ‪ .....‬و مسیرهایی که در اثر ایجاد‬
‫رسوب و تجمع ‪........‬کثیفی ها ‪ ...‬و چربی های ‪.......‬جامد‪ .....‬بسته شدهاند‪ ،‬استفاده می شود‪.‬‬
‫قدرت پاک کنندگی ترکیبات ‪.........‬غیر صابونی ‪ ...‬بیشتر از صابون است‪.‬‬ ‫د‪.‬‬
‫مخلوط ‪........‬سس مایونز ‪ .......‬یک نوع کلوئید است‪.‬‬ ‫ه‪.‬‬
‫شیمیدانها با افزایش ‪....‬تقاضای جهانی ‪ .........‬برای صابون در جست وجوی موادی بودند که افزون بر قدرت پاک کنندگی‪ ،‬بتوان آنها‬ ‫و‪.‬‬
‫را در‪......‬مقیاس انبوه ‪ ........‬و با ‪.......‬قیمت مناسب ‪ .......‬تولید کرد‪.‬‬
‫شیمیدانها با انجام آزمایش بر روی ‪........‬بنزن‪ .‬و سایر مواد موفق شدند‪ ،‬پاکنندههایی با فرمول عمومی ‪........ R  S O 3 Na  .....‬‬ ‫ز‪.‬‬

‫میسازند‪.‬‬

‫درست یا نادرست‬
‫‪6‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪ .21‬جملههای زیر را مطالعه کرده و درست یا نادرست بودن آنها را مشخص کنید‪ .‬و علت نادرستی یا شکل صحیح جملههای نادرست را‬
‫بنویسید‪.‬‬
‫خاصیت شیمیایی (اسیدی و بازی بودن) همة پاک کنندهها یکسان است‪.‬نادرست ‪ -‬متفاوت‬ ‫أ‪.‬‬
‫قدرت پاک کنندگی موادی که همراه با آزاد کردن گرما هستند‪ ،‬زیاد است‪.‬درست‬ ‫ب‪.‬‬
‫با توجه به رابطه بین ساختار و رفتار یک ماده‪ ،‬شیمیدان ها دریافتندکه میتوانند موادی را سنتز کنند که ساختاری مشابه به صابون‬ ‫ج‪.‬‬
‫داشته باشد‪.‬درست‬

‫مخلوطی که همگن نبوده و حاوی توده های مولکولی با اندازه های متفاوت است بدون پخش کردن نور را عبور میدهد‪.‬نادرست – نور‬ ‫د‪.‬‬
‫را پخش میکند‬

‫پاک کننده هایی که از واکنش مواد پتروشیمیایی در صنعت تولید می شود‪ .‬به پاک کنندههای صابونی معروف اند‪.‬نادرست ‪ -‬غیر‬ ‫ه‪.‬‬
‫صابونی‬
‫پاک کنندههای صابونی در آب های سخت‪ ،‬خاصیت پاککنندگی خود را حفظ میکنند‪ .‬نادرست ‪ -‬پاک کنندههای صابونی در آب های‬ ‫و‪.‬‬
‫سخت به خوبی کف نمیکنند‪.‬‬
‫میزان چسبندگی لکّههای چربی روی لباسهای گوناگون یکسان است‪ .‬نادرست ‪ -‬متفاوت‬ ‫ز‪.‬‬
‫افزودن برخی از آنزیمها به پاک کنندهها‪ ،‬قدرت پاککنندگی را افزایش میدهد‪.‬درست‬ ‫ح‪.‬‬
‫برخی از آلودگیها که به صورت رسوب روی سطحهای گوناگون یا در لوله ها و آبراه ها ته نشین می شوند با صابون و پاک کننده های‬ ‫ط‪.‬‬
‫صابونی زدوده می شوند‪.‬نادرست – جوهر نمک یا سود‬
‫گاز هیدروژن تولید شده در مخلوط پودر آلومینیم با محلول سود سوزآور‪ ،‬خاصیت پاک کنندگی دارد‪ .‬نادرست – گاز هیدروژن‬ ‫ي‪.‬‬
‫همانند یک نیروی مکانیکی باعث جابهجایی رسوبهای فشرده میشود‪.‬‬

‫کلوئید یک محلول پایدار است‪ .‬نادرست – مخلوط‬ ‫ك‪.‬‬

‫شربت معده (آلومینیوم ام جی اس)یک مخلوط پای دار است‪ .‬نادرست – ناپایدار‬ ‫ل‪.‬‬
‫کف یک کلویید گاز در مایع است‪ .‬درست‬ ‫م‪.‬‬
‫ذره های سازنده ی یک کلوئید را می توان با صافی جدا کرد‪ .‬نادرست ‪ -‬نمی توان‬ ‫ن‪.‬‬
‫محلول‪ ،‬کلوئید و سوسﭙانسیون است‪ .‬نادرست ‪ -‬کلوئید پلی بین محلول و سوسﭙانسیون‬ ‫س‪.‬‬

‫برقراری ارتباط‬
‫‪ .22‬هر یک از عبارتهای ستون ‪ A‬با یک مورد از ستون ‪ B‬در ارتباط است‪ ،‬این ارتباط را پیدا کرده و حرف مربوط را داخل کادر مورد نظر‬
‫بنویسید( برخی از موارد ستون ‪ B‬اضافی هستند‪).‬‬

‫ستون ‪B‬‬ ‫ستون ‪A‬‬

‫‪ )a‬کاهش دما‬
‫‪R  S O 3 Na  )b‬‬
‫‪ )c‬جوهر نمک‬
‫‪ )d‬صابونی شدن‬
‫‪ )e‬صنعت صابون سازی‬
‫‪ )f‬آب سخت‬
‫صنعتی که سبب کاهش قابل توجهی در گسترش بیماری های گوناگون شد ‪e‬‬ ‫أ‪.‬‬
‫ب‪ .‬برای تولید صابون الزم است‪h .‬‬
‫آب هایی که حاوی یون های کلسیم و منیزیم هستند‪f .‬‬ ‫ج‪.‬‬
‫عاملی که روی قدرت پاک کنندگی صابون تأثیر دارد‪j .‬‬ ‫د‪.‬‬
‫سبب یکنواخت شدن مخلوط آب و روغن می شود‪d .‬‬ ‫ه‪.‬‬
‫فرمول کلی شویندههای سنتزی است‪b .‬‬ ‫و‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪ )g‬صابون‬ ‫پاک کنندههای که از واکنش مواد پتروشیمیایی در صنعت تولید می شود‪m .‬‬ ‫ز‪.‬‬
‫‪ )h‬چربی‬ ‫ح‪ .‬از پاک کنندههای اسیدی و خورنده است‪c .‬‬
‫‪R COO Na ‬‬ ‫‪)i‬‬
‫‪ )j‬آب نرم‬ ‫ط‪ .‬میتواند برای باز کردن لوله ها و مسیرهایی که در اثر ایجاد رسوب و تجمع‬
‫‪ )k‬افزودن آنزیم‬ ‫کثیفی ها و چربی ها جامد بسته شده اند‪ ،‬استفاده می شود‪n .‬‬
‫بازی‬ ‫‪)l‬‬ ‫ي‪ .‬خاصیت پاک کنندههای سدیمدار از نظر شیمیایی ‪l‬‬
‫‪ )m‬غیرصابونی‬ ‫ك‪ .‬مخلوطی که همگن نبوده و حاوی توده های مولکولی با اندازه های متفاوت‬
‫‪ )n‬مخلوط سود و کمی‪Al‬‬ ‫است ‪p.‬‬
‫‪ )o‬اسیدی‬
‫‪ )p‬کلوئید‬

‫مهارتی‬

‫‪ .23‬به پرسشهای زیر پاسخ دهید‪.‬‬

‫چگونه شیمیدانها دریافتندکه باید موادی را سنتز کنند‪ ،‬که ساختاری مشابه به صابون داشته باشد‪.‬‬ ‫أ‪.‬‬
‫برخی از آلودگی ها و کثیفی ها به صورت رسوب روی سطح های گوناگون یا در لوله ها و آبراه ها ته نشین می شوند و به سطح‬
‫می چسبند‪ .‬به طوری که این لکه ها با صابون و پاک کننده های صابونی زدوده نمی شوند‪ .‬بنابراین باید به دنبال موادی باشیم که‬
‫بتوانند با انجام واکنش شیمیایی با این لکه ها‪ ،‬آنها را به فراورده هایی تبدیل کنند که در آب حل می شوند یا پخش می شوند‪.‬‬
‫روندی که سبب رشد چشمگیر صابون سازی شد‪ ،‬چیست؟‬ ‫ب‪.‬‬
‫نقش پاک کنندگی صابون سبب شد تا کاربرد آن از پاکیزگی و تأمین بهداشت شخصی و محیط خانه به مراکز صنعتی‪ ،‬بیمارستانی‬
‫و اداری نیز گسترش یابد‪ .‬روندی که سبب رشد چشمگیر صابون سازی شد‪.‬‬
‫چرا تأمین نیاز جهان با تهیة صابون تقریباً ناممکن شده بود؟‬ ‫ج‪.‬‬
‫با افزایش جمعیت جهان‪ ،‬مصرف صابون نیز افزایش یافت‪ .‬از آن جایی که برای تولید صابون در مقیاس انبوه به مقدار بسیار‬
‫زیادی چربی ها نیاز بود‪ ،‬تهیه صابون با مشکل روبه رو شد‪ .‬و از طرفی صابون در همه شرایط به خوبی عمل نمی کرد‪.‬‬

‫چگونه با افزودن صابون‪ ،‬لکّه چربی از روی لباس زدوده می شود؟ با افزودن صابون به آب مولکول های صابون در آب حل می شوند و‬ ‫د‪.‬‬
‫وقتی در مجاورت لکه چربی قرار می گیرند‪ ،‬از بخش ناقطبی خود با مولکول های چربی جاذبه برقرار می کنند و تعدادی از آنها را در‬
‫آب حل می کنند‪ .‬با ادامه این عمل همه لکه چربی از روی لباس زدوده می شود‪.‬‬

‫مخلوط آب و روغن را چگونه می توان به یک مخلوط پایدار تبدیل کرد؟ با اضافه کردن چند قطره صابون‬ ‫ه‪.‬‬
‫‪ .24‬با توجه به ساختار داده شده ‪ ،‬به پرسشها پاسخ دهید‪:‬‬

‫‪SO3- Na+‬‬

‫ترکیب داده شده چه نوع پاک کنندهای است؟ غیرصابونی‬ ‫أ‪.‬‬

‫فرمول مولکولی این پاک کننده را بنویسید‪C 17H27SO 3Na .‬‬ ‫ب‪.‬‬

‫سرقطبی و ناقطبی آن را مشخص کنید‬ ‫ج‪.‬‬

‫‪‬‬
‫‪ C 17H 27 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ SO 3 ‬سر ناقطبی‬ ‫‪Na ‬‬ ‫کاتیون‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪8‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫سر قطبی‬
‫آیا پاککننده داده شده‪ ،‬در آبهای سخت‪ ،‬کف می کند؟ چرا؟ بله‪ ،‬زیرا با یونهای منیزیم و کلسیم رسوب نمیدهد‪.‬‬ ‫د‪.‬‬
‫افزودن یک آنزیم بر قدرت پاک کنندگی این ترکیب چه تأثیری دارد؟ آن را افزایش میدهد‪.‬‬ ‫ه‪.‬‬
‫‪ .25‬عوامل مؤثر در قدرت پاک کنندگی صابون را نام ببرید؟نوع پارچه ‪ -‬دمای آب‪ -‬مقدار صابون‪ -‬نوع آب‪ -‬افزودن آنزیم‬

‫‪ .26‬مصرف زیاد شویندهها چه عواقبی برای سالمتی انسان به دنبال دارد؟مصرف زیاد شوینده ها و تنفس بخار آنها‪ ،‬عوارض پوستی و بیماری‬
‫های تنفسی ایجاد می کند‪.‬‬
‫‪ .27‬چرا از نوعی صابون سنتی در تنور نان سنگک استفاده می شود؟ برای چرب کردن سطح سنگ ها‬
‫‪ .28‬برای بهینه سازی کاربرد صابون در هر یک از موارد زیر به صابونها چه موادی میافزایند؟‬
‫برای از بین بردن جوش صورت‪ :‬ترکیبات گوگرددار‬ ‫أ‪.‬‬
‫ب‪ .‬افزایش خاصیت ضد عفونی کنندگی و میکروب کشی ‪ :‬ماده شیمیایی کلردار‬
‫ج‪ .‬افزایش قدرت پاک کنندههای صابونی در آبهای سخت‪ :‬نمکهای فسفات‬

‫‪ .29‬برای شستن تمیزتر لباس ها از شوینده ها و سفیدکننده ها استفاده می کنند‪ .‬اگر سفید کننده ها را به طور مستقیم روی لباس بریزند‪،‬‬
‫رنگ لباس در محل تماس به سرعت از بین می رود‪ .‬اما اگر سفیدکننده را در آب بریزید سﭙس لباس را درون محلول فرو ببرید‪،‬‬
‫تغییر محسوسی در رنگ لباس ایجاد نمی شود‪ .‬چرا؟ سفید کننده تنها غلیظ و تأثیر آن برای از بین بردن رنگ لباس بیشتر‬
‫است‪.‬‬

‫‪ .30‬هریک از مخلوط های " روغن در آب ‪ ،‬شربت آلومینیم ام جی اس ‪،‬الکل در آب ‪ ،‬گرد وغبار در هوا " را در جای مناسب قرار دهید‪.‬‬

‫امولسیون‬ ‫سوسﭙانسیون‬ ‫کلویید‬ ‫محلول‬

‫الکل در آب گرد و غبار در هوا شربت آلومینیم ام جی اس روغن در آب‬
‫‪ .31‬با توجه به شکل پاسخ دهید‬

‫آ) ساختار مقابل یک اسید چرب یا استر را نشان میدهد؟ استر‬

‫ب) بخش های قطبی و ناقطبی آن را مشخص کنید؟‬

‫بخش قطبی‬ ‫بخش ناقطبی‬ ‫پ) ساختار مقابل سیر شده است یا سیر نشده ؟چرا؟ سیر نشده‬

‫چون حاوی باند دوگانه است‪.‬‬

‫ت) اگر این ترکیب را با محلول سود چندین ساعت بجوشانیم انتظار چه محصوالتی دارید؟ صابون و گلیسیرین‬

‫‪ .32‬شکل زیر نشان دهندهی فرموی ساختاری یک پاک کننده است‪.‬‬

‫آ) چربی ها به کدام بخش از پاک کننده میچسبند؟ ( ‪ 2،1‬یا ‪3 )3‬‬

‫ب) به کمک کدام بخش‪ ،‬چربی در آب پخش میشود؟ ( ‪ 2،1‬یا‪2 ) 3‬‬

‫‪ 𝑵𝑯+‬قراربگیرند‪ Na+ .‬و ‪K+‬‬

‫پ) نام یا نماد دو کاتیونی را بنویسید که در فرمول ساختاری این پاک کننده میتوانند به جای کاتیون آمونیوم 𝟒‬

‫ت) این شوینده صابونی است یا غیر صابونی؟ صابونی‬

‫‪9‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪ .33‬با توجه به تصویر زیر مشخص کنید که کدام مخلوط زیر محلول است؟‬

‫ب یک کلوئید چون باعث پخش نور شده است و الف محلول می باشد‪.‬‬

‫نور‬

‫‪ .34‬واکنش زیر را کامل کرده و به سواالت پاسخ دهید‪:‬‬

‫ب‬ ‫الف‬

‫‪2Al s   2NaOH aq   6H 2O L   2NaAl OH‬‬ ‫‪4  3H 2  g ‬‬

‫چگونه پودر آلومینیم و سود به عنوان پاک کننده استفاده میشود؟بوسیلة انجام واکنش شیمیایی حین تولید گاز هیدروژن و گرمای‬ ‫أ‪.‬‬
‫زیادی که آزاد میشود‪ ،‬چربی هایی مثل گریس ذوب و مواد جامد هم با گاز هیدروژن از هم جدا میشوند‪.‬‬
‫از این پودر در چه جاهایی استفاده میشود؟برای باز کردن لوله ها و مسیرهایی که در اثر ایجاد رسوب و تجمع کثیفی ها و چربی ها‬ ‫ب‪.‬‬
‫جامد بسته شده اند‪،‬‬
‫انجام این واکنش گرماگیر است یا گرماده؟گرماده‬ ‫ج‪.‬‬
‫توضیح دهید چرا این مخلوط شوینده ای با قدرت پاک کنندگی باالست؟چون گرمای آزاد شده دمای محیط را افزایش میدهد‪.‬‬ ‫د‪.‬‬

‫‪ )1‬تولید گاز چگونه قدرت پاک کنندگی این مخلوط را افزایش میدهد؟گاز هیدروژن تولید میکند و باعث افزایش قدرت پاکنندگی میشود‪.‬‬
‫چون گاز هیدروزن حین آزاد شدن باعث جابهجایی ذرات آالینده و مثل یک نیروی مکانیکی عمل میکند‪.‬‬

‫‪ .35‬جدول زیر را کامل کنید‪.‬‬

‫سفیدکننده‬ ‫صابون‬ ‫جوهر نمک‬ ‫نوع پاک کننده‬
‫بیشتر از ‪7‬‬ ‫بیشتر از ‪7‬‬ ‫کمتر از ‪7‬‬ ‫محدوده ‪PH‬‬
‫آبی‬ ‫آبی‬ ‫قرمز‬ ‫رنگ تورنسل‬
‫در طبیعت‪ ،‬سبب آلودگی روزافزون آبها و مخازن زیرزمینی میشود‪.‬‬
‫‪ .36‬جدول زیر را کامل کنید‪.‬‬
‫نوع مخلوط‬
‫محلول‬ ‫کلوئید‬ ‫سوسﭙانسیون‬
‫ویژگی‬
‫عبور نور‬ ‫پخش نور‬ ‫پخش نور‬ ‫رفتار در برابر نور‬
‫همگن‬ ‫ناهمگن‬ ‫ناهمگن‬ ‫همگن بودن‬
‫پایدار‬ ‫پایدار‬ ‫ته نشین میشود‬ ‫پایداری‬
‫یونها یا مولکولها‬ ‫مولکول بزرگ یا توده مولکولی‬ ‫ذرههای ماده‬ ‫ذرههای سازنده‬

‫‪ .37‬مشخص کنید هر یک از شکل های زیر چه ویژگی از‬

‫کلوئید را نشان میدهد؟‬

‫باردار بودن سطح ذرات‬ ‫حرکت براوانی‬ ‫پخش نور‬

‫‪10‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪ .38‬کدام یک از پاک کنندههای زیر در محیط زیست آلودگی بیشتری ایجاد میکند؟ چرا؟ پاک کننده ‪ 2‬که دارای شاخه جانبی در زنجیره‬
‫هیدروکربنی میباشند و توسط باکتریها تجزیه نمیشوند‪ .‬از این رو‪ ،‬باقی ماندن و تراکم این مواد غیر طبیعی ساخته دست بشر‬

‫‪SO3-Na+‬‬
‫)‪(1‬‬

‫‪SO3-Na+‬‬
‫)‪(2‬‬

‫‪ .39‬جرم مولی یک چربی برابر‪ 890‬گرم است‪ .‬از واکنش ‪ 0/5‬مول از این ترکیب با سدیم هیدروکسید کافی‪،‬‬

‫چند گرم صابون خالص به دست میآید؟‬

‫‪RCOO 3 C‬‬ ‫‪3H 5  3NaOH  2RCOONa  C 3H 5 OH 3‬‬

‫‪890‬‬ ‫‪ 3  40  3 x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪92‬‬ ‫‪ x  306‬‬
‫‪3mol‬‬ ‫‪306‬‬
‫‪g C H 35CO Na  0/ 5mol‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪C 17H 35CO 2Na‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 459‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪C 17 H 35COO 3C 3 H 5‬‬ ‫‪1mol‬‬ ‫‪1mol‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪17 H 35COO‬‬ ‫‪3C‬‬ ‫‪3H 5‬‬ ‫‪C 17H 35CO 2Na‬‬

‫‪ .40‬کلرید موریل آمونیوم در تهیهی بیشتر شامﭙوها به کار میرود ‪.‬چگونگی از بین بردن چربی مو با این نوع پاککننده را توضیح دهید‪.‬‬

‫با افزودن شوینده به آب‪ ،‬مولکولهای شوینده در آب حل میشوند و وقتی در مجاورت لکه چربی قرار می گیرند‪ ،‬از بخش‬
‫ناقطبی خود با مولکول های چربی جاذبه برقرار می کنند و تعدادی از آنها را در آب حل می کنند‪ .‬با ادامه این عمل همه لکه‬
‫چربی از روی موی سر زدوده می شود‪.‬‬
‫‪ .41‬طی فرایند صابون سازی از واکنش ‪ 200‬میلی لیتر سود با غلظت ‪ 0/5‬مول بر لیتر با بازده ‪ %80‬با اسید چربی به فرمول ‪CnH2n+1COOH‬‬
‫حداکثر ‪ 16/64‬گرم صابون در دمای ‪ 25 C‬ساخته میشود‪ ،‬عدد ‪ n‬کدام است؟ ( ‪ Na = 23 ، C = 12 g.mol-1‬و ‪) H = 1‬‬
‫‪mol OH   0/ 5 0/ 200  0/1‬‬
‫‪80 1mol‬‬ ‫‪M‬‬
‫‪16 / 64g  0/1mol‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ M  208‬‬
‫‪OH ‬‬ ‫‪100 1mol  1mol‬‬
‫‪OH‬‬

‫‪C n H 2n 1O 2Na   14n   54  208  n   11  C nH 2n1C OOH  n  10‬‬

‫‪ .42‬دانشآموزی ساختار مولکول صابون جامد را به صـورت زیـر رسـم کـرده اسـت‪.‬‬

‫دو اشـتباه سـاختار رسـم شـده را بنویسید‪.‬‬

‫‪ -1‬بخش زنجیری بیشتر از ‪ 12‬کربن است‪.‬‬

‫‪ -2‬صابون جامد دارای کاتیون سدیم است‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫تستهای مربوط به شویندهها‬

‫‪ .43‬چند عبارت از عبارت های زیر نادرست است؟‬
‫آ) حفاریهای باستانی از شهر بابل نشان میدهد که چند هزار سال پیش از میالد انسانها از صابون برای نظافت و پاکیزگی استفاده می‬
‫کردند‪.‬‬
‫ب) نیاکان ما‪ ،‬ظروف چرب را به خاکستر آغشته میکردند و سﭙس با آب گرم شست و شو میدادند‪.‬‬
‫پ) بیماری وبا یک بیماری واگیردار است که به دلیل آلوده شدن محیط و نبود بهداشت شایع می شود‪.‬‬
‫ت) مهم ترین دلیل اسکان انسان در کنار رود و رودخانه این بود که با دسترسی به آب‪ ،‬بدن‪ ،‬ابزار و ظروف خود را شوید‪.‬‬
‫‪4 )4‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪2 )2‬‬ ‫‪1 )1‬‬
‫‪ .44‬عبارت نادرست را انتخاب کنید‪.‬‬
‫‪ )1‬گل و الی‪ ،‬گردو غبار‪ ،‬لکه های چربی و مواد غذایی روی لباس و پوست نمونه ای از آالینده ها هستند‪.‬‬
‫‪ )2‬نیروی بین مولکولی غالب در چربیها از نوع واندروالس است‪.‬‬
‫‪ )3‬پس از شستن لباسها در آب سخت لکههای سفیدی از رسوب ‪ RCOONa‬به جا می ماند‪.‬‬
‫‪ )4‬با گذشت زمان سن امید به زندگی در سطح جهان افزایش یافته است‪.‬‬
‫‪ .45‬چند مورد از موارد زیر در آب حل نمی شوند؟‬
‫نفتالین – ‪ – C2H5OH – CO(NH2)2‬کات کبود – ‪Mg(RCOO)2 – MgCl2‬‬
‫‪4 )4‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪2 )2‬‬ ‫‪1 )1‬‬
‫‪ .46‬چند عبارت از عبارت های زیر صحیح است؟‬
‫آ) رنگ های پوششی مخلوط های همگن هستند‬
‫ب) ذره های سازنده محلول شربت معده‪ ،‬یون ها می باشد‪.‬‬
‫پ) صابون در چربی‪ ،‬مخلوطی است که در آن مسیر عبور نور قابل رویت است‪.‬‬
‫ت) قدرت پاک کنندگی صابون در آب دریا کمتر از آب چشمه است‪.‬‬
‫‪4 )4‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪2 )2‬‬ ‫‪1 )1‬‬
‫‪ .47‬کدام یک از موارد زیر یک مخلوط پایدار‪ ،‬ناهمگن است که نور را پخش می کند؟‬
‫‪ )2‬شربت معده‬ ‫‪ )1‬کات کبود در آب‬
‫‪ )4‬صابون در آب‬ ‫‪ )3‬بنزین در هگزان‬
‫‪ .48‬عبارت درست را انتخاب کنید‬
‫‪ )1‬میزان چسبندگی لکه های چربی بر روی پارچههای پلی استر بیشتر از پارچههای نخی است‪.‬‬
‫‪ ) 2‬باال بردن دما به میزان ده درجه قدرت پاک کنندگی را بیشتر از اضافه کردن آنزیم افزایش می دهد‪.‬‬
‫‪ RC6H5SO3 )3‬همانند ‪ RCOONa‬یک پاک کننده است با این تفاوت که از مواد پتروشیمی طی واکنش های پیچیده در صنعت‬
‫تولید می شود‪.‬‬
‫‪ )4‬صابون مراغه به دلیل طبیعی بودن برای تمام موها مناسب است‪.‬‬

‫‪ .49‬به صابون نمک های فسفات می افزایند تا‪:‬‬

‫‪ )1‬قدرت پاک کنندگی آن افزایش یابد‬
‫‪ )2‬از ایجاد لکه بر روی لباس ها جلوگیری شود‬
‫‪ )3‬با یون های کلسیم و منیزیم موجود در آب های سخت واکنش دهد‬
‫‪ )4‬همه موارد‬
‫‪ .50‬چند مورد از عبارت های زیر صحیح است؟‬
‫آ) برای برداشتن رسوب روی دیواره کتری می توان از پاک کننده های خورنده استفاده نمود‪.‬‬
‫ب) در واکنش پودر آلومینیم و سدیم هیدروکسید با آب سطح انرژی واکنش دهنده ها باالتر از فرآورده هاست‪.‬‬
‫پ) پاک کننده های غیرصابونی با واکنش با آالینده ها باعث زدودن آن ها می شوند‪.‬‬
‫‪12‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫ت) محلول جوهر نمک‪ ،‬رنگ کاغذ ‪ pH‬را قرمز می کند‪.‬‬

‫‪4 )4‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪2 )2‬‬ ‫‪1 )1‬‬
‫‪ .51‬در مورد مخلوط سدیم هیدروکسید و پودر آلومینیم کدام گزینه نادرست است؟‬
‫‪ )1‬یک پاک کننده خورنده است و برای باز کردن مجاری مسدود شده استفاده می شود‪.‬‬
‫‪ )2‬گاز هیدروژن تولید شده و با افزایش فشار باعث باز شدن مسیر لوله می شود‪.‬‬
‫‪ )3‬این مخلوط کاغذ ‪ pH‬را قرمز می کند‪.‬‬
‫‪ )4‬این پودر می تواند در مجاری مسدود شده تولید صابون نماید‪.‬‬

‫‪ .52‬کوچک ترین ذرات سازنده را در کدام مخلوط زیر وجود دارد؟‬

‫‪ )4‬کلسیم کلرید در آب‬ ‫‪ )3‬شربت معده‬ ‫‪ )2‬ژله‬ ‫‪ )1‬چسب‬
‫‪ .53‬با توجه به اشکال زیر کدام گزینه صحیح است؟‬
‫‪ )1‬شکل ‪ 1‬پخش مولکول صابون در روغن را نشان می دهد‪.‬‬
‫‪ )2‬شکل ‪ 2‬پخش مولکول های صابون در آب را نشان می دهد‪.‬‬
‫‪ )3‬شکل ‪ 3‬پاک شدن لکه های چربی در آب را نشان می دهد‪.‬‬
‫‪ )4‬همه موارد‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ .54‬کدام عبارت درباره قطره روغن که به وسیله مولکول های پاک کننده غیر صابونی در آب پخش شده درست است؟‬
‫‪ )1‬درصورت ساکن ماندن آب خودبه خود ته نشین می شود‪.‬‬
‫‪ )2‬یک مخلوط همگن ایجاد می شود‪.‬‬
‫‪ )3‬سطح بیرونی توده های ایجاد شده منفی است‪.‬‬
‫‪ )4‬گروه کربوکسیالت یا همان بخش قطبی در آب و زنجیره آلکیل در روغن حل می شود‪.‬‬
‫‪ .55‬با توجه به ساختار مقابل چند عبارت نادرست است؟‬
‫ترکیب مقابل یک صابون مایع را نشان می دهد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫در بخش آب گریز آن ‪ 43‬پیوند کوواالنسی وجود دارد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫فرمول مولکولی آن ‪ C12H24SO4NH4‬است‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫تعداد پیوندهای کربن – هیدروژن از سه برابر جفت الکترون های ناپیوندی در بخش آب دوست بیشتر است‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪4 )4‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪2 )2‬‬ ‫‪1 )1‬‬
‫‪ .56‬چند عبارت از عبارت های زیر درست است؟‬
‫قدرت پاک کنندگی ترکیب ‪ 1‬بیش تر از ترکیب ‪ 2‬است‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫قدرت پاک کنندگی ترکیب ‪ 2‬در آب های سخت بیش تر است‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫از ترکیب شماره ‪ 2‬می توان برای از بین بردن آلودگی هایی که به صورت رسوب روی سطوح ته نشین شده‪ ،‬استفاده نمود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ترکیب شماره ‪ 1‬را می توان از جوشاندن مخلوط چربی و پیه گوسفند با سود سوزآور در دیگ های بزرگ تهیه نمود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪4 )4‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪2 )2‬‬ ‫‪1 )1‬‬
‫‪ .57‬برای اینکه صابون در یک تشت که حاوی ‪ 3‬لیتر محلول ‪ 0/01‬موالر نسبت به منیزیم کلرید و ‪ 0/03‬موالر نسبت به کلسیم کلرید است‪ ،‬کف‬
‫) ‪(C=12 O=16 Na=23 g.mol-1‬‬ ‫نماید نیاز به چندگرم صابون جامد با زنجیره آلکیلی ‪ 17‬کربن است؟‬
‫‪ 80 )4‬گرم‬ ‫‪ 75 )3‬گرم‬ ‫‪ 70 )2‬گرم‬ ‫‪ 65 )1‬گرم‬
‫‪1‬‬
‫‪C 17H 35C O 2Na  306 g .mol‬‬
‫مقدار صابون برای حداقل کف باید از ‪ 73/44‬گرم بیشتر باشد‪.‬‬ ‫‪0/04mol‬‬ ‫‪2  306g C‬‬
‫‪g C 17H 35C O 2Na  3L ‬‬ ‫‪M 2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪17H 35C O 2Na‬‬
‫‪ 73 / 44 g‬‬
‫‪1L‬‬ ‫‪1mol‬‬
‫‪M 2‬‬

‫‪ .58‬اگر زنجیره آلکیل متصل به حلقه بنزنی در یک پاک کننده غیر صابونی جامد دارای ‪ 12‬کربن باشد درصد کربن در این صابون چقدر است؟‬
‫) ‪( S=32 Na=23 O=16 C=12 H=1 gmol-1‬‬

‫‪13‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪57% )4‬‬ ‫‪71% )3‬‬ ‫‪62% )2‬‬ ‫‪53% )1‬‬

‫‪C 12H 25C 6H 4SO 3Na  C 18H 29SO 3Na  348‬‬
‫‪18 12‬‬
‫‪%C ‬‬ ‫‪100  62%‬‬
‫‪348‬‬
‫‪ .59‬اگر ‪ 5/56‬گرم از یک صابون جامد با ‪ 200‬میلی لیتر محلول ‪ 0/05 molL-1‬کلسیم کلرید به طور کامل واکنش دهد شمار اتم های کربن‬
‫) ‪( Ca=40 Na=23 O=16 C=12 H=1 gmol-1‬‬ ‫زنجیر آلکیل و جرم رسوب کدام است؟‬
‫‪ 16 )2‬کربن – ‪ 5/5‬گرم‬ ‫‪ 15 )1‬کربن – ‪ 5/5‬گرم‬
‫‪ 16 )4‬کربن – ‪ 6/2‬گرم‬ ‫‪ 15 )3‬کربن – ‪ 6/2‬گرم‬
‫‪mol Ca 2  0/05 0/ 200  0/01‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪M‬‬
‫‪5 / 56g  0/01mol 2  mol ‬‬ ‫‪ M  278‬‬
‫‪Ca‬‬ ‫‪1mol 2 1mol‬‬
‫‪Ca‬‬

‫‪C n H 2n 1O 2Na   14n   54  278  n   16  C nH 2n1C OOH  n  15‬‬

‫‪C‬‬ ‫‪H 31O 2 Ca  550‬‬
‫‪16‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫‪550g‬‬
‫‪C n H 2n 1O 2 2Ca‬‬
‫‪gC‬‬ ‫‪ 0/01mol‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 5/5 g‬‬
‫‪‬‬ ‫‪n H 2n 1O 2‬‬
‫‪‬‬
‫‪ Ca‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Ca 2‬‬ ‫‪1mol 2‬‬
‫‪Ca‬‬

‫‪ .60‬ازآبکافت ‪ 4/45‬کیلوگرم چربی) گلیسیرین تری استئارات ) ‪ ،‬با بازدهی ‪ 89‬درصد‪،‬‬

‫چند گرم گلیسیرین به دست میآید؟‬

‫‪1242 )4‬‬ ‫‪1150 )3‬‬ ‫‪414 )2‬‬ ‫‪361)1‬‬

‫‪C 17H 35COO 3 C‬‬ ‫‪3H 5  890g‬‬

‫‪89 1mol C 3H 8O 3‬‬ ‫‪92g‬‬
‫‪g C 3H 8O 3‬‬ ‫‪ 4 / 45 103 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 409 / 4‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪890 1mol‬‬
‫‪C 3H 8O 3‬‬

‫‪ .61‬بوی موز‪ ،‬اغلب مربوط به ترکیبی با ساختار نقطه – خط داده شده است‪ .‬کربوکسیلیک اسید و الکل سازنده آن‪ ،‬کدام اند؟‬
‫‪ )2‬فرمیک اسید ‪ -1 ،‬بوتانول‬ ‫‪)1‬استیک اسید ‪ -1 ،‬پنتانول‬

‫‪ )3‬فرمیک اسید ‪ -1 ،‬پنتانول‬ ‫‪ )3‬استیک اسید ‪ -1 ،‬بوتانول‬

‫‪ .62‬جرم مولی صابون به دست آمده از کربوکسیلیک اسیدی که در آن گروه ‪ ، R‬شامل ‪ 14‬اتم کربن است‪ ،‬برابر چند گرم است؟‬
‫= 𝑪 𝟑𝟐 = 𝒂𝑵‬ ‫‪C 14H 29C O 2Na  264‬‬ ‫‪264 )4‬‬ ‫‪258 )3‬‬ ‫‪220)2‬‬ ‫‪241)1‬‬
‫𝟔𝟏 = 𝑶 𝟐𝟏‬ ‫𝟏=𝑯‬

‫‪ .63‬اگر در ساختار صابون) دارای ‪ 12‬اتم کربن(‪ ،‬در بخش باردار به جای گروه کربوکسیل ‪ ،‬گروه سولفونات قرار گیرد‪ ،‬کدام تغییر روی‬
‫می دهد؟‬

‫‪)1‬افزایش جرم مولکولی و شمار اتم های اکسیژن در مولکول ترکیب شوینده‬

‫‪ )2‬تغییر عالمت بار الکتریکی سطح ذرات امولسیون چربی در آب‬

‫‪)3‬تغییر نسبت استوکیومتری کاتیون به آنیون در پاک کننده‬

‫‪ )4‬کاهش انحالل پذیری ترکیب به دست آمده در آب‬

‫‪14‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪ .64‬در واکنش تعادلی اتانول و استیک اسید در محیط اسیدی که به تولید استر و آب منجر میشود‪ ،‬به تقریب چند درصد جرمی فراورده‬
‫های واکنش را ترکیب آلی تشکیل میدهد؟‬

‫‪83 )4‬‬ ‫‪75/25 )3‬‬ ‫‪50 )2‬‬ ‫‪20/45)1‬‬

‫‪C H 3C O O H‬‬ ‫‪+ H O C 2H 5‬‬ ‫‪ C H 3C O O C 2H 5   H 2 O‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪C H 3C O O C 2H 5   88‬‬
‫‪88‬‬
‫‪%C H 3C O O C 2H 5 ‬‬ ‫‪100  83%‬‬
‫‪88  18‬‬
‫‪ .65‬جرم مولی یک چربی برابر‪ 890‬گرم است‪ .‬از واکنش ‪ 0/1‬مول از این ترکیب با سدیم هیدروکسید کافی‪،‬‬
‫چند گرم صابون خالص به دست می آید؟‬
‫‪87/2 )4‬‬ ‫‪86 )3‬‬ ‫‪91/8 )2‬‬ ‫‪101)1‬‬

‫‪RCOO 3 C‬‬ ‫‪3H 5  3NaOH  2RCOONa  C 3H 5 OH 3‬‬

‫‪890‬‬ ‫‪ 3  40  3 x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪92‬‬ ‫‪ x  306‬‬
‫‪3mol‬‬ ‫‪306‬‬
‫‪g C H 35CO Na  0/1mol‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪C 17H 35CO 2Na‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 91/ 8‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪C 17 H 35COO 3C 3 H 5‬‬ ‫‪1mol‬‬ ‫‪1mol‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪17 H 35COO‬‬ ‫‪3C‬‬ ‫‪3H 5‬‬ ‫‪C 17H 35CO 2Na‬‬

‫‪ .66‬برای تهیه صابون ویژه‪ ،‬نخست استئاریک اسید ( جرم مولی = ‪ ) 284‬را با سدیم هیدروکسید خنثی کرده و سﭙس‪ 10‬درصد سدیم‬
‫هیدروکسید اضافی نیز به آن می افزایند ‪.‬حدود چند گرم سدیم هیدروکسید به ازای ‪ 1/42‬کیلو گرم استئاریک اسید الزم است؟‬
‫‪220 )4‬‬ ‫‪440 )3‬‬ ‫‪140 )2‬‬ ‫‪280)1‬‬

‫‪C 17H 35COOH  284‬‬

‫‪1mol‬‬ ‫‪40‬‬
‫‪g NaOH  1420g C 17H 35COOH ‬‬ ‫‪NaOH‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 200‬‬
‫‪284g C 17H 35COOH‬‬ ‫‪1mol‬‬
‫‪NaOH‬‬

‫‪10‬‬
‫‪200 ‬‬ ‫‪ 200  220 g‬‬
‫‪100‬‬
‫‪ .67‬فرمول مولکولی یک پاک کننده ی غیر صابونی که زنجیرآلکیل سیر شده ی آن‪ 14 ،‬اتم کربن دارد‪ ،‬کدام است؟‬

‫‪𝑪𝟐𝟎 𝑯𝟑𝟑 𝑺𝑶𝟑 𝑵𝒂 )4‬‬ ‫‪𝑪𝟐𝟎 𝑯𝟑𝟑 𝑺𝑶𝟒 𝑵𝒂 )3‬‬ ‫‪𝑪𝟏𝟒 𝑯𝟐𝟗 𝑺𝑶𝟒 𝑵𝒂 )2‬‬ ‫‪𝑪𝟏𝟒 𝑯𝟐𝟗 𝑺𝑶𝟑 𝑵𝒂 )1‬‬
‫‪C 14H 29C 6H 4SO 3Na  C 20H 33SO 3Na‬‬

‫‪ .68‬محلول کدام ماده در آب رنگ کاغذ ‪ ، pH‬را سرخ رنگ می کند؟‬

‫‪ )4‬دی نیتروژن پنتا اکسید‬ ‫‪ )3‬سدیم استات‬ ‫‪ )2‬پتاسیم اکسید‬ ‫‪ )1‬صابون‬

‫‪ .69‬کدام بیان نادرست است؟‬

‫‪ )1‬صابون‪ ،‬نمک سدیم یا پتاسیم اسیدهای چرب دراز زنجیر است‪.‬‬

‫‪ )2‬در پاک کنندههای غیر صابونی‪ ،‬به حلقه بنزنی گروه کربوکسیل متصل است‪.‬‬

‫‪ )3‬یکی از بخش های جزء آنیونی صابون‪ ،‬ناقطبی است و در آب حل نمی شود‪.‬‬

‫‪ )4‬هنگام شستن بدن با صابون‪ ،‬امولسیونی از ذره های چربی با آب به وجود می آید که صابون آن را پایدار می کند‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪ .70‬کدام عبارت نادرست است؟‬

‫‪)1‬با حل شدن نمک سدیم اسیدهای چرب در آب‪ PH ،‬آب باالتر می رود‪.‬‬
‫‪ )2‬یون های کربوکسیالت دارای بخش قطبی صابون را تشکیل می دهند‪.‬‬
‫‪ )3‬متانوییک اسید با فرمول مولکولی 𝟐𝑶𝑪 𝟐𝑯 همانند اگزالیک اسید 𝟐𝑶 𝟒𝑪 𝟐𝑯 ‪ ،‬یک دی اوییک اسید است‪.‬‬
‫‪ )4‬ازآبکافت اتیل بوتانوات در محیط قلیایی ( سدیم هیدروکسید)‪ ،‬اتانول و سدیم بوتانوات بهدست میآید‪.‬‬
‫‪ .71‬درباره ترکیبی با فرمول شیمیایی 𝐚𝐍𝐎𝐎𝐂𝐑 ‪ ،‬کدام مطلب درستتر است؟‬
‫‪ )2‬در آب حل می شود و خاصیت پاک کنندگی دارد‪.‬‬ ‫‪ )1‬در واکنش آن با آب‪ ،‬گلیسیرین تشکیل می شود‪.‬‬
‫‪ 𝐏𝐇 )4‬محلول آن در آب‪ ،‬کوچکتر از‪ 7‬است‪.‬‬ ‫‪ )3‬نمک سدیم یک اسید کربوکسیلیک است‪.‬‬
‫‪ .72‬صابون معمولی و پاک کننده های غیر صابونی از کدام نظر مشابهت دارند؟‬
‫‪ )2‬داشتن مولکول هایی با یک سر قطبی و یک سرناقطبی‬ ‫‪ )1‬حفظ خاصیت پاک کنندگی در آب سخت‬
‫‪ )4‬ماهیت بخش هیدروکربنی مولکول‬ ‫‪ )3‬داشتن ترکیب های فسفر دار‬
‫‪ .73‬ترکیبی با فرمول مولکولی 𝟐𝑶 𝟖𝑯 𝟒𝑪 با سدیم واکنش نمی دهد‪ ،‬ولی با سود متانول میدهد‪ .‬کدام فرمول ساختاری این ترکیب است؟‬
‫‪𝑪𝑯𝟑 𝑪𝑯𝟐 𝑪𝑯𝟐 𝑪𝑶𝑶𝑯 )2‬‬ ‫‪𝑪𝑯𝟑 𝑪𝑶𝑶𝑪𝟐 𝑯𝟓 )1‬‬

‫‪𝑪𝑯𝟑 𝑪𝑯𝟐 𝑪𝑶𝑶𝑪𝑯𝟑 )4‬‬ ‫‪𝑯𝑪𝑶𝑶𝑪𝑯𝟐 𝑪𝑯𝟐 𝑪𝑯𝟑 )3‬‬

‫‪ .74‬کدام عبارت در باره یک قطره روغن که به وسیله مولکول های پاک کننده غیر صابونی در آب به صورت کلویید درآمده است‪ ،‬درست‬
‫است؟‬
‫‪ )1‬سطح بیرونی قطره دارای بار منفی است‪.‬‬
‫‪ )2‬یونهای سدیم‪ ،‬درون قطره چربی پخش شدهاند‪.‬‬
‫‪ )3‬با مولکولهای آب برهم کنشی از نوع دوقطبی دوقطبی دارد‪.‬‬
‫‪ )4‬در صورت ساکن ماندن آب‪ ،‬به طور خودبهخودی تهنشین میشود‪.‬‬
‫‪ .75‬کدام عبارت درباره پاک کننده ها درست است؟‬
‫‪ )1‬صابون های مایع نمک های آمونیوم و پتاسیم اسیدهای چرباند‪.‬‬
‫قرار گرفته است‪.‬‬ ‫‪𝑺𝑶𝟐−‬‬
‫سولفونات‪𝟑 ،‬‬ ‫‪ )2‬در پاک کننده های غیر صابونی به جای گروه کربوکسیالت گروه‬
‫‪ )3‬در امولسیون چربی در آب که به کمک صابون تشکیل می شود‪ ،‬سر قطبی مولکول های صابون به سمت درون قطره چربی‬
‫است‪.‬‬
‫‪ )4‬در پاک کننده های غیر صابونی‪ ،‬چربی به زنجیر آلکیل که بخش قطبی مولکول پاک کننده را تشکیل می دهد‪ ،‬میچسبد‪.‬‬
‫‪ .76‬کدام مطلب نادرست است؟‬
‫‪)1‬زنجیر هیدروکربنی مولکول صابون‪ ،‬آب دوست است‪.‬‬
‫‪)2‬رنگ های پوششی و ژله ‪ ،‬نمونه ای از کلوییدها است‪.‬‬
‫‪ )3‬صابون نقش عامل امولسیون کننده ی آب و چربی را دارد‪.‬‬
‫‪ )4‬کلوئیدها همانند سوسﭙانسون نا همگن اند و ته نشین نمی شوند‪.‬‬
‫‪ .77‬با توجه به شکل روبه رو بخش های ‪ 1‬و‪ 2‬و‪ 3‬و‪ 4‬آن به ترتیب ( از راست به چپ ) کدامند؟‬
‫‪)1‬آب ‪ -‬روغن ‪ -‬بخش ناقطبی صابون ‪ -‬بخش باردار صابون‬
‫‪ )2‬آب‪ -‬روغن‪ -‬بخش باردار صابون‪ -‬بخش ناقطبی صابون‬
‫‪ )3‬روغن ‪ -‬آب‪ -‬بخش باردار صابون ‪ -‬بخش ناقطبی صابون‬
‫‪ )4‬روغن ‪-‬آب ‪ -‬بخش ناقطبی صابون ‪ -‬بخش باردار صابون‬

‫‪ .78‬شکل زیر ساختار یک پاک کننده غیر صابونی ‪ ........‬شاخه جانبی است و ذره های چربی به بخش ‪.........‬آن می چسبند و گروه‬

‫‪16‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪...........‬آن که بخش باردار آن را تشکیل می دهد‪ ،‬سبب حل شدن چربی در آب می شود‪.‬‬

‫‪ )2‬دارای – الکلی – سولفونات‬ ‫‪)1‬بدون – آلکیلی – سولفونات‬

‫‪ )4‬دارای – الکلی – سولفات‬ ‫‪ )3‬بدون – آلکیلی – سولفات‬

‫‪ .79‬چند عبارت از عبارت های زیر درست است‪:‬‬

‫برای زدودن آلودگی‪ ،‬داشتن اطالعات درباره ساختار و رفتار ذره های سازنده آالینده ها و نیز نیروهای بین مولکولی آنها کافی است‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫در فرایند انحالل اگر ذره های سازنده حل شونده با مولکول های حالل جاذبه مناسبی برقرار کنند‪ ،‬حل شونده در حالل حل می شود‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫نسبت جفت الکترون های پیوندی به ناپیوندی در اتیلن گلیکول کم تر از اوره است‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫عسل همانند اتیلن گلیکول در ساختار خود شمار زیادی گروه هیدروکسیل دارد که با مولکول های آب پیوند هیدروژنی بر قرار می‬ ‫‪‬‬
‫کنند‪.‬‬

‫‪1 )4‬‬ ‫‪2 )3‬‬ ‫‪3 )2‬‬ ‫‪4 )1‬‬

‫‪O‬‬
‫‪8‬‬
‫‪O C NH 2 2 H  N  C  N  H‬‬
‫|‬ ‫|‬ ‫‪2‬‬
‫‪H‬‬ ‫‪H‬‬
‫‪H H‬‬
‫|‬ ‫|‬
‫‪9‬‬
‫‪C 2H 6O 2‬‬ ‫‪H O  C  C O  H‬‬
‫|‬ ‫|‬ ‫‪4‬‬
‫‪H H‬‬
‫‪ .80‬چند عبارت میتواند توصیف صحیحی برای شکل رو به رو باشد‪.‬‬
‫شکل مقابل ساختار صابون را نشان میدهد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫از دو بخش آب دوست و آب گریز تشکیل شده است‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫با چربی ها در آب کلوئید پایدار تشکیل میدهد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫در آب های سخت نیز خاصیت پاک کنندگی خود را حفظ میکند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫فرمول مولکولی آن ‪ C18H29SO2Na‬است‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪4 )4‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪2 )2‬‬ ‫‪1 )1‬‬

‫‪ .81‬تفاوت جرم مولی یک شوینده صابونی با یک شوینده غیر صابونی که تعداد کربن بخش زنجیری برابری دارند‪ ،‬چند گرم است؟‬
‫‪R  C O 2Na‬‬
‫‪R  C 6H 4SO 3Na‬‬
‫‪36‬‬ ‫‪)4‬‬ ‫‪48 )3‬‬ ‫‪112 )2‬‬ ‫‪122 )1‬‬
‫________________‬
‫‪C 5H 4S O  112‬‬
‫قسمت سوم‬

‫قسمت سوم که از صفحههای ‪ 13‬تا ‪ 19‬کتاب درسی را شامل می شود‪ ،‬مطلب زیر را میخوانید‪:‬‬

‫‪17‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫اسیدها و بازها‬ ‫‪‬‬

‫رسانایی الکتریکی محلولها و قدرت اسیدی‬ ‫‪‬‬

‫جای خالی‬

‫هریک از عبارتهای داده شده را با استفاده از موارد زیر کامل کنید (برخی از موارد تکراری استفاده میشوند‪).‬‬ ‫‪.82‬‬

‫هیدروژن ‪ -‬اسیدی ‪ -‬هیدروکسید ‪ -‬برابر ‪ -‬مری ‪ -‬بازها – هیدرونیوم ‪ -‬آرنیوس ‪ -‬قویتر ‪ -‬بازی – کربنیک اسید ‪ -‬آهک–‬
‫الکترونها ‪ -‬سولفوریک اسید – اسیدها ‪ -‬بیشتر ‪ -‬ضعیفتر – لوویس – کمتر از ‪-‬یونها‬

‫دلیل سوزش معده که درد شدیدی را در ناحیه سینه ایجاد می کند‪ ،‬برگشت مقداری از محتویات…… اسیدی ‪….‬معده به لوله‪......‬‬ ‫أ‪.‬‬
‫مری …… است‪.‬‬
‫ب‪ .‬اسیدها ضمن حل شدن در آب‪ ،‬میزان یون ‪.....‬هیدرونیوم ‪ .....‬را افزایش می دهند‪.‬‬

‫بر اساس نظریه ‪.....‬آرنیوس ‪ ............‬اسید‪ ،‬مادهای است که در آب یون ‪..........‬هیدرونیوم ‪ ..........‬تولید میکند‪.‬‬ ‫ج‪.‬‬
‫اکسید سدیم‪ ،‬یک اکسید ‪....‬بازی ‪ ..........‬است چون در اثر انحالل در آب غلظت یون ‪............‬هیدروکسید‪ ........‬را افزایش میدهد‪.‬‬ ‫د‪.‬‬
‫باران اسیدی شامل نیتریک اسید و ‪.......‬سولفوریک اسید ‪ ..........‬است‪.‬‬ ‫ه‪.‬‬
‫و‪ .‬برای کاهش میزان اسیدی بودن خاک به آن ‪....‬آهک‪ .......‬می افزایند‪.‬‬
‫واکنش پذیری هیدروکلریک اسید با نوار منیزیم ‪ .........‬بیشتر ‪ ........‬از استیک اسید است‪ ،‬پس یک اسید ‪ ......‬قویتر ‪ ........‬خواهد‬ ‫ز‪.‬‬
‫بود‪.‬‬
‫ح‪ .‬درجه یونش آمونیاک در آب ‪.........‬کمتر از ‪ .........‬یک است‪.‬‬
‫ط‪ .‬رسانایی الکتریکی هیدروکلریک اسید ‪ .........‬بیشتر ‪ ......‬از محلول هیدروفلوئوریک اسید است زیرا در شرایط یکسان شمار‬
‫‪.........‬یونها‪ .....‬موجود در این محلول ‪ ..........‬بیشتر ‪ .....‬است‪.‬‬
‫درست یا نادرست‬

‫‪ .83‬جملههای زیر را مطالعه کرده و درست یا نادرست بودن آنها را مشخص کنید‪ .‬و شکل صحیح جملههای نادرست را بنویسید‪.‬‬

‫همة اسیدها با فلزها واکنش میدهند‪.‬نادرست ‪ -‬اغلب‬ ‫أ‪.‬‬

‫ب‪ .‬دلیل سوزش معده برگشت مقداری از محتویات اسیدی معده به لوله مری است‪.‬درست‬

‫ج‪ .‬بازها ضمن حل شدن در آب‪ ،‬میزان یون هیدروکسید را کاهش میدهند‪..‬نادرست ‪ -‬افزایش‬

‫تنظیم میزان اسیدی بودن شوینده ها ضرورتی ندارد‪.‬نادرست ‪ -‬ضروری است‪.‬‬ ‫د‪.‬‬

‫در معده هیدروکلریک اسید به منظور فعال کردن آنزیمها برای تجزیه مولکولهای مواد غذایی ترشح میشود‪ .‬درست‬ ‫ه‪.‬‬

‫تنها راه تشخیص اسید و باز چشیدن مزة آنهاست‪.‬نادرست – چشیدن مزه خطرناک است‪.‬‬ ‫و‪.‬‬

‫میزان یونهای هیدرونیوم در محلول یک اسید به میزان یونش آن بستگی دارد‪.‬درست‬ ‫ز‪.‬‬

‫ح‪ .‬واکنش پذیری هیدروکلریک اسید با نوار منیزیم‪ ،‬کمتر از استیک اسید است‪ ،‬پس یک اسید قویتر خواهد بود‪.‬نادرست ‪ -‬بیشتر‬

‫ط‪ .‬خنثی بودن یک محلول به معنی برابر بودن غلظت یون هیدرونیم و هیدروکسید در آن است‪.‬درست‬

‫‪18‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫ي‪ .‬از انحالل هریک مول 𝟓𝑶 𝟐𝑵 درآب ‪ 3‬مول یون تولید می شود‪.‬نادرست –چهار مول یون‬
‫‪N 2O 5  s   H 2O  l   2H‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ aq   2NO 3  aq ‬‬
‫برقراری ارتباط‬
‫‪ .84‬هر یک از عبارتهای ستون ‪ A‬با یک مورد از ستون ‪ B‬در ارتباط است‪ ،‬این ارتباط را پیدا کرده و حرف مربوط را داخل کادر مورد نظر‬
‫بنویسید( برخی از موارد ستون ‪ B‬اضافی هستند‪).‬‬

‫ستون ‪B‬‬ ‫ستون ‪A‬‬

‫‪ )a‬هیدروژن‬ ‫نتیجه حاصل از برگشت مقداری از محتویات اسیدی معده به لوله مری است‪c .‬‬ ‫أ‪.‬‬
‫‪CH3COOH )b‬‬ ‫ب‪ .‬مزه ترش موجود در مواد خوراکی‪ ،‬میوه ها و‪ ...‬ناشی از وجود این ماده است‪e .‬‬
‫‪ )c‬سوزش معده‬ ‫ج‪ .‬حاصل واکنش اسید با باز است‪h .‬‬
‫‪ )d‬کربن دی اکسید‬ ‫می توانند درد معده را تا حدود زیادی و سریع کاهش دهند‪i .‬‬ ‫د‪.‬‬
‫‪ )e‬اسید‬ ‫یک اسید آلی است‪ ،‬که در آب یون هیدرونیم تولید می کند‪b .‬‬ ‫ه‪.‬‬
‫‪HCOOCH3‬‬ ‫‪)f‬‬ ‫در اثر انحالل در آب یون هیدروکسید تولید میکند‪j .‬‬ ‫و‪.‬‬
‫‪ )g‬گوگرد دی اکسید‬ ‫قدرت بازی به میزان تولید این یون بستگی دارد‪k .‬‬ ‫ز‪.‬‬
‫‪ )h‬آب‬ ‫ح‪ .‬گاز حاصل از واکنش اغلب فلزها با محلول اسیدها ‪a‬‬
‫شربت منیزی‬ ‫‪)i‬‬ ‫ط‪ .‬معموالً اکسید این دسته از عناصر در آب خاصیت بازی دارد‪l .‬‬
‫آمونیاک‬ ‫‪)j‬‬ ‫ي‪ .‬گاز طبیعی که آب باران را کمی اسیدی میکند‪d .‬‬
‫‪ )k‬هیدروکسید‬
‫فلزها‬ ‫‪)l‬‬
‫انتخاب کنید‬

‫‪ .85‬هر یک از عبارتهای زیر را با انتخاب یکی از موارد داده شده‪ ،‬کامل کنید‪.‬‬
‫نمی کنند‬ ‫بازیی‬ ‫صابونی‬
‫چون بخش آنیونی با کاتیونهای محلول در‬ ‫دارند‪ ،‬و در آبها سخت بخوبی کف‬ ‫خاصیت‬ ‫پا کنندههای‬ ‫أ‪.‬‬
‫آب رسوب تشکیل میدهند‪.‬‬
‫هیدرونیم‬ ‫اسید‬
‫را افزایش میدهد‪ .‬و سدیم هیدروکسید جامد یک‬ ‫آرنیوس است و در آب غلظت یون‬ ‫ب‪ .‬گاز هیدروژن کلرید یک‬
‫باز‬

‫را افزایش میدهد‪.‬‬ ‫آرنیوس است و در آب غلظت یون‬

‫هیدروکسید‬
‫کربن دی اکسید‬ ‫بازی‬ ‫کلسیم اکسید‬
‫میدهد‪ .‬و با دمیدن‬ ‫در آب تولید و به آب خاصیت‬ ‫ج‪ .‬محلول آب آهک با استفاده از انحالل‬
‫کدر می شود‬
‫‪.‬‬ ‫رنگ محلول‬
‫اغلب‬ ‫اسیدی‬
‫آنها در آب به ترتیب‬ ‫می نامند‪ ،‬زیرا از واکنش‬ ‫و اکسیدهای نافلزی را اکسیدهای‬ ‫اکسیدهای فلزی را اکسیدهای‬ ‫د‪.‬‬
‫باز‬ ‫بازی‬
‫اسید‬
‫تولید می شود‪.‬‬ ‫و‬
‫یون ها‬
‫بارهای الکتریکی جابهجا میشوند‪ .‬به طوری که اگر این محلولها در یک مدار‬ ‫در محلولهای الکترولیت به دلیل وجود‬ ‫ه‪.‬‬
‫الکترون ها‬
‫ناهمنام‬ ‫یون ها‬
‫‪ ،‬جریان الکتریکی برقرار می شود‪.‬‬ ‫به سوی قطب های‬ ‫الکتریکی قرار گیرند با حرکت‬
‫مهارتی‬

‫‪19‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪ .86‬با توجه به معادلة واکنش مواد در آب‪ ،‬نقش اسید یا بازی آنها را مشخص کنید‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪HNO 3  aq  + H2O l  NO 3  aq ‬‬ ‫‪+ H3O   aq ‬‬ ‫اسید‬

‫باز‬
‫‪2‬‬ ‫‪C O 32  aq  + H2O l  H C O 3  aq  + OH   aq ‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪NH 4  aq  + H2O l  NH3  aq ‬‬ ‫‪+ H 3O   aq ‬‬ ‫اسید‬

‫‪4‬‬ ‫‪F   aq  + H2O l  HF  aq  + OH   aq ‬‬ ‫باز‬

‫‪ .87‬توضیح دهید؛ چرا آب باران حتی در نبود گازهای ‪ SO2‬و ‪ NO2‬نیز کمی اسیدی است؟ (معادلة واکنش را بنویسید‪).‬گاز کربن دی اکسید‬
‫موجود در هوا با آب وامنش داده و کربنیک اسید را تولید و یون هیدرونیم تولید میکند‪.‬‬
‫‪C O 2  g   H 2O  l   H‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ aq   H C O 3  aq ‬‬
‫‪ .88‬پیش بینی کنید با حل شدن هر یک از مواد زیر در آب‪ ،‬محلول به دست آمده چه خاصیتی پیدا می کند؟(معادلة واکنش را بنویسید‪).‬‬
‫‪C aO  s   H 2O  l   C a 2  aq   2O H‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ aq ‬‬ ‫آ) ‪ CaO‬بازی‬

‫‪S O 2  g   H 2O  l   H‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ aq   H S O 3  aq ‬‬ ‫ب) ‪ SO3‬اسیدی‬

‫بیاثر‬ ‫پ) ‪N2O‬‬

‫‪K 2O  g   H 2O  l   2K‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ aq   2O H   aq ‬‬ ‫بازی‬ ‫ت) ‪K2O‬‬

‫‪C O 2  g   H 2O  l   H‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ aq   H C O 3  aq ‬‬ ‫ث) ‪ CO2‬اسیدی‬

‫‪ .89‬سنگ مرمر از جنس کلسیم کربنات است‪ .‬با اسیدها واکنش می دهد‪ ،‬و لکه سفیدی بر جای میگذارد‪ .‬چرا تمیز کردن سطح این سنگ ها‬
‫با محلول جوهر نمک سبب ایجاد لکههای بیشتر میشود؟ به دلیل واکنش کلسیم کربنات با اسید و تولید گاز کربن دی اکسید و پوسته‬
‫پوستهای شدن آن میشود‪C a C O 3  s   2 H C l  aq   C aC l 2  aq   H 2O l   C O 2  g  .‬‬
‫‪ .90‬باران اسیدی شامل نیتریک اسید وسولفوریک اسید است در حالی که باران معمولی شامل کربنیک اسید است‪ .‬در کدام باران غلظت یون‬
‫هیدرونیوم زیادتر است؟ چرا؟ در باران اسیدی چون اسیدهای حاصل‬
‫قویتر هستند‪.‬‬
‫‪ .91‬با توجه به شکل زیر تعیین کنید در محلول کدام شکل اسید قوی وجود دارد؟‬
‫در شکل‪ A‬روشن شدن الامپ نشان از تشکیل یون هیدرونیم و اسیدی شدن محلول‬
‫میشود‪.‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪ .92‬در هر یک از موارد داده شده تعیین کنید غلظت ‪ ]H3O[+‬در کدام محلول با غلظت مولی برابر‪ ،‬بیشتر است؟ چرا؟‬
‫رنگ کاعذ ‪ pH‬قرمزتر میشود‪.‬‬
‫‪H C l  HCOOH‬‬ ‫‪HNO 3  HF‬‬
‫‪ .93‬کدام دو ترکیب زیر ضمن حل شدن در آب یون هیدروژن پدید میآورند؟ ‪SO 3 , N 2O 5‬‬

‫‪ .94‬کدام یک از ویژگیهای زیر نشانه قوی بودن محلول یک اسید می باشد ؟ ‪ )3‬زیاد بودن میزان درجه یونش اسید در آب‬

‫‪ .95‬غلظت یون هیدرونیم در محلول ‪ 0/1‬مول بر لیتر یک اسید ضعیف که درصد یونش آن ‪ 2/4‬درصد است را بهدست آورید‪.‬‬

‫‪20‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪2/4‬‬
‫‪H    Cm  ‬‬ ‫‪H    0 / 1 ‬‬ ‫‪ H    2 / 4  103 mol L1‬‬
‫‪100‬‬
‫‪ .96‬اگردرمحلول 𝒙‪ 𝟏𝟎−‬موالر از اسید ‪ HA‬درصد یونش برابر یک درصد وغلظت یون ‪ 𝑯+‬برابر 𝟒‪ 𝟏𝟎−‬موالر باشد ‪ X .‬کدام است؟‬
‫‪1‬‬
‫‪H    Cm   104  10 X ‬‬ ‫‪ x 2‬‬
‫‪100‬‬
‫‪ .97‬در محلول هیدروفلوئوریک اسید ( ‪ ) HF‬از هر ‪ 500‬مولکول آن ‪ 488‬مولکول به صورت یونیده نشده در آب حل می شود‪،‬‬
‫درصد یونش این اسید چند است؟‬
‫شمار مولکول های یونیده شده‬ ‫𝟐𝟏‬
‫= درصد یونش‬ ‫=‬ ‫𝟒‪× 𝟏𝟎𝟎 = %𝟐/‬‬
‫شمار کل مولکول های حل شده‬ ‫𝟎𝟎𝟓‬

‫‪ .98‬اگر در محلول ‪ 0/1‬موالر اسید ضعیف ‪ ، HA‬در دمای معین ‪ 0/098‬مول اسید به صورت مولکولی وجود داشته باشد ‪ ،‬درجه یونش آن در این‬
‫دما کدام است؟‬
‫شمار مولکول های یونیده شده‬ ‫𝟐𝟎𝟎‪𝟎/‬‬
‫= درجه یونش‬ ‫=‬ ‫𝟐𝟎‪= 𝟎/‬‬
‫شمار کل مولکول های حل شده‬ ‫𝟏‪𝟎/‬‬

‫‪ .99‬در ‪ 5 ml‬محلول سدیم هیدروکسید با ‪ ، O H    0 / 004mol .L‬چند میلی گرم از این ماده وجود دارد؟‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪NaOH=40‬‬
‫𝒈‬
‫= )𝒎𝑪(موالر‬ ‫𝑴‬
‫𝑳‬
‫و ‪OH    Cm n‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪g‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪OH    Cm  n , n  1‬‬ ‫‪ OH    M  0 / 004  40  g  8  104  mg  0 / 8‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ L‬‬ ‫‪0 / 005‬‬

‫‪ .100‬در محلول بازی آمونیاک ‪ 0/01‬موالر در مجموع ‪ 0/0108‬موالر مولکول و یون وجود دارد درجه یونش آمونیاک را بهدست آوربد‪.‬‬
‫‪N H 4O H  aq ‬‬ ‫‪OH   aq   N H 4  aq ‬‬
‫‪Cm‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪Cm  x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪‬‬
‫‪0/0108  Cm  x  x  x‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 0/0108  0/01 x  x  0/0008‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪0/0008‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0/08‬‬
‫‪cm‬‬ ‫‪0/01‬‬
‫‪ .101‬با رسم ساختار لوویس اسیدهای زیر تعیین هر کدام چند پروتون اسیدی دارند؟ تعداد پروتونهای اسیدی برابر ‪ H‬های متصل به اکسیژن‬
‫‪:O :‬‬ ‫‪O‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫|‬
‫‪H N O 3 , H O  N  O :‬‬ ‫‪H 3P O 4‬‬ ‫‪H  O  P  O  H , H 2S O 3‬‬ ‫است‪H  O  S  O  H .‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫|‬ ‫|‬
‫‪O‬‬ ‫‪O‬‬
‫|‬
‫‪H‬‬
‫= تعداد پرتون اسیدی‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪21‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪ .102‬در شرایط ‪ 2/24 STP‬لیتر گاز هیدروژن کلرید در یک لیتر آب حل شده است‪ ،‬غلظت یون هیدرونیم را در محلول به دست آورید‪.‬‬
‫𝒗‬
‫𝟒‪𝟐𝟐/‬‬
‫= )𝒎𝑪(موالر‬
‫𝑳‬
‫‪v‬‬ ‫‪2 / 24‬‬
‫‪c m  22 / 4  cm  H    22 / 4  0/1mol L1‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ .103‬چند گرم دی نیتروژن پنتا اکسید در آب حل و به حجم ‪ 2‬لیتر رسانده شود تا غلظت یون هیدرونیم برابر ‪ 0/002‬مول بر لیتر گردد؟‬

‫‪N 2O 5  s   H 2O  l ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2H‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ aq   2NO 3   aq ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪g N 2O 5‬‬
‫‪mol H‬‬ ‫‪ 2 mol N 2O 5  2‬‬ ‫‪g N 2O 5‬‬ ‫‪g N 2O 5‬‬
‫‪‬‬ ‫‪M N 2O 5‬‬ ‫‪ mol H‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2‬‬ ‫‪ 0/004  2‬‬
‫‪mol H‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪M N 2O 5‬‬ ‫‪108‬‬
‫‪ c m  L  0/002  2  0/004‬‬
‫‪‬‬
‫‪g N 2O 5  0/ 216‬‬

‫یون‪A-‬‬ ‫‪ .104‬با توجه به شکل زیر درجه یونش اسید ‪ HA‬را بهدست آورید‪.‬‬

‫مولکول‪HA‬‬
‫‪1‬‬
‫یون هیدرونیم‬ ‫‪‬‬ ‫‪   0/17‬‬
‫‪6‬‬

‫‪ .105‬در ‪ 200‬میلی لیتر از محلول ‪ 0/2‬موالر نیترو اسید‪ 0/092 ،‬گرم یون نیتریت وجود دارد‪ ،‬درصد یونش این اسید را بهدست آورید‪.‬‬
‫‪g‬‬ ‫‪0 / 092‬‬
‫‪NO 2   M  NO 2   46  NO 2   0 / 01  H    0 / 01‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ L‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0 / 200‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫( ‪ O =16 g.mol-‬و ‪) N=14‬‬
‫‪H    cm    0 / 01  0 / 2      0 / 05‬‬ ‫‪%  5%‬‬
‫‪ .106‬درصد یونش محلول ‪ 1/5‬موالر هیدروسیانیک اسید برابر ‪ % 0/8‬است‪ ،‬در ‪ 100‬میلی لیتر این محلول چند مول یون وجود دارد؟‬
‫‪H CN  aq ‬‬ ‫‪CN   aq   H   aq ‬‬
‫‪0/8‬‬
‫‪H    cm    H    1 / 5 ‬‬ ‫‪ H    0 / 012 molL1‬‬
‫‪100‬‬
‫‪H    0 / 012molL1  molH   0 / 012 molL1  0 / 100L  0 / 0012 mol‬‬
‫‪t ot i on  2  0 / 0012  0 / 0024 mol‬‬
‫𝟏‬
‫باشد نسبت غلظت اسید ‪ HA‬به‬ ‫𝟐‬
‫‪ .107‬اگر نسبت ‪  1‬به ‪  2‬یرای اسیدهای ‪ HA‬و ‪ HB‬برابر ‪ 2‬و نسبت غلظت ‪ H+‬این دو اسید برابر‬
‫‪H   cm1  1‬‬ ‫‪1 cm1 2‬‬ ‫‪cm1 1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ HB‬چند میشود؟ ‪‬‬
‫‪H  cm2  2‬‬
‫‪‬‬
‫‪2 cm2 1‬‬ ‫‪cm2 4‬‬
‫‪2‬‬

‫‪22‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪ .108‬شکل های زیر محلول سه اسید تک پروتوندار‬

‫)‪ HC(aq‬و )‪ HA(aq) ،HB(aq‬با غلظتهای یکسان را‬
‫در آب نشان میدهند‪:‬‬

‫آ) کدام اسید یک اسید قوی است؟ )‪HB(aq‬‬

‫ب) اسیدها را به ترتیب افزایش قدرت اسیدی مرتب کنید‪ .‬دلیل خود را بیان کنید‪ HC< HA> HB‬زیرا هرچه درجه یونش بیشتر باشد‪،‬‬
‫اسید قویتر خواهد بود‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫پ) درجه یونش اسید ‪ HA‬را محاسبه کنید‪   0/ 5 .‬‬
‫‪4‬‬

‫ت) کدام اسید رسانایی بیشتری دارد؟ ‪HB‬‬

‫‪ .109‬براساس معادلة یونش آمونیاک داده شده هر یک از تغییرات زیر چه تأثیری بر درجه یونش آمونیاک دارد؟‬

‫‪N H 3 aq   H 2O l ‬‬ ‫‪N H 4 aq   O H‬‬ ‫‪‬‬

‫‪aq ‬‬ ‫‪q‬‬

‫‪ )1‬افزایش دما‪ :‬واکنش را در جهت برگشت جابهجا میکند پس درجه یونش کاهش مییابد‪.‬‬

‫‪ )2‬افزودن آمونیاک‪ :‬با غلیظ شدن محلول و نزدیکتر شدن یونها به یکدیگر درجه یونش کاهش مییابد‪.‬‬

‫‪ )3‬افزودن آب به سامانه‪ :‬با رقیق شدن محلول و دورتر شدن یونها به یکدیگر درجه یونش افزایش مییابد‪.‬‬

‫قسمت چهارم‬

‫قسمت چهارم که از صفحه های ‪ 19‬تا ‪ 23‬کتاب درسی را شامل می شود‪ ،‬مطلب زیر را میخوانید‪.‬‬

‫ثابت تعادل و قدرت اسیدی‬

‫ثابت یونش اسیدی‬

‫ثابت یونش بازی‬

‫عوامل موثر بر ثابت یونش اسیدی‬ ‫‪‬‬

‫جای خالی‬

‫‪ .110‬هریک از عبارتهای داده شده را با استفاده از موارد فوق کامل کنید (برخی از موارد اضافی هستند‪).‬‬

‫زیاد ‪ -‬قوی ‪ -‬انجماد– سوختن – بسته ‪ -‬میعان – ضعیف ‪ -‬کلی – هیدرونیم ‪ -‬متفاوت ‪ -‬ثابت تعادل ‪-‬‬
‫‪ - mol/L‬ندارد – دارد – پیشرفت – بیشتر – یکسان ‪ -‬کمتر – دما – واحد ‪ -‬جزئی‬

‫واکنش های ‪.‬سوختن ‪ .‬تنها در یک جهت پیش می روند و برگشت ناپذیرند‪،‬‬ ‫أ‪.‬‬
‫‪23‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫ب‪ .‬تبخیر یک مایع در سامانة ‪ ...........‬بسته ‪ .....‬پس از مدتی به وضعیتی میرسد؛ که در آن سرعت تبخیر با سرعت ‪..........‬میعان ‪.....‬‬
‫برابر میشود‪.‬‬
‫ج‪ .‬در اسیدهای ‪......‬قوی‪ ...........‬غلظت یون ‪..........‬هیدرونیم ‪ ........‬بیشتر و سرعت خوردگی فلزات ‪...‬زیاد‪ ..........‬است‪.‬‬
‫اسیدهای آلی اغلب در آب به طور ‪.....‬جزئی‪ .........‬به یون های مثبت و منفی یونیده میشوند‪.‬‬ ‫د‪.‬‬
‫غلظت فراوردهها در تعادل‪ ،‬به مقدار اولیه واکنش دهنده ها بستگی ‪.........‬ندارد‪. ........‬‬ ‫ه‪.‬‬
‫مقدار ‪.....‬ثابت تعادل ‪ .......‬با جایگزین کردن غلظتهای تعادلی واکنشدهنده و فراوردهها‪ ،‬بهدست میآید‪.‬‬ ‫و‪.‬‬
‫مقدار عددی ثابت تعادل معیاری برای میزان ‪....‬پیشرفت ‪ .....‬واکنش است‪.‬‬ ‫ز‪.‬‬
‫ح‪ .‬تنها عاملی که میتواند‪ ،‬بر روی تغییر ثابت تعادل تأثیر داشته باشد‪.... ،‬دما ‪ .......‬است‪.‬‬
‫ثابت تعادل دارای یکای ‪ mol/L....‬است‪.‬‬ ‫‪H F  g   H 2O L ‬‬ ‫‪H 3O   aq   F   aq ‬‬ ‫ط‪ .‬در واکنش تعادلی‬

‫ثابت یونش اسیدها بیانگرآن است که کدام اسید ‪...........‬بیشتر‪ .......‬یونیده میشود و در شرایط ‪ ...‬یکسان ‪ .....‬غلظت یون‬ ‫ي‪.‬‬
‫هیدرونیوم در محلول آن بیشتر است‪.‬‬

‫درست یا نادرست‬
‫‪ .111‬جملههای زیر را مطالعه کرده و درست یا نادرست بودن آنها را مشخص کنید‪ .‬و علت نادرستی یا شکل صحیح جملههای نادرست را‬
‫بنویسید‪.‬‬
‫در برخی از واکنشهای برگشت پذیر‪ ،‬واکنش دهنده ها به فراوردهها تبدیل میشوند و فراوردهها نیز به واکنش دهندهها تبدیل می‬ ‫أ‪.‬‬
‫شوند‪.‬نادرست ‪ -‬در همة‬
‫ب‪ .‬پدیده های فیزیکی مانند تغییر حالت ماده (ذوب و انجماد ــ تبخیر و میعان ــ فرازش و چگالش) برگشت پذیرند‪.‬درست‬
‫ج‪ .‬در زمان تعادل غلظت واکنشدهندهها و فراوردهها با هم برابر است‪.‬نادرست ‪ -‬سرعت واکنش‬
‫مقدار عددی ثابت تعادل معیاری برای میزان پیشرفت واکنش است‪ .‬درست‬ ‫د‪.‬‬
‫هر واکنش تعادلی حتماً برگشتپذیر است‪.‬درست‬ ‫ه‪.‬‬
‫ثابت تعادل در دمای ثابت به مقدار اولیه واکنش دهندهها یا فراوردهها بستگی دارد‪.‬نادرست ‪ -‬ندارد‬ ‫و‪.‬‬
‫همة اسیدها در آب به صورت برگشت پذیر به یونهای مثبت و منفی یونیده میشوند‪ .‬نادرست ‪ -‬برخی از (اسیدهای ضعیف)‬ ‫ز‪.‬‬
‫ح‪ .‬ثابت یونش در اسیدها به دما بستگی دارد‪.‬درست‬
‫برقراری ارتباط‬
‫‪ .112‬هر یک از عبارتهای ستون ‪ A‬با یک مورد از ستون ‪ B‬در ارتباط است‪ ،‬این ارتباط را پیدا کرده و حرف مربوط را داخل کادر مورد نظر‬
‫بنویسید( برخی از موارد ستون ‪ B‬اضافی هستند‪).‬‬

‫ستون ‪B‬‬ ‫ستون ‪A‬‬

‫‪ .a‬هیدروژن‬ ‫یکی از شرطهای برقرای تعادل ‪c‬‬ ‫أ‪.‬‬
‫‪CH3COOH .b‬‬ ‫ب‪ .‬سرعت واکنش های رفت و برگشت در این لحظه برابر است‪g .‬‬
‫‪ .c‬بسته بودن سامانه‬ ‫ج‪ .‬در این رابطه فقط غلظت مواد گازی و محلول نوشته می شود‪e .‬‬
‫‪ .d‬کربن دی اکسید‬ ‫در اثر انحالل در آب یون هیدروکسید تولید می کند‪j .‬‬ ‫د‪.‬‬
‫‪ .e‬ثابت تعادل‬ ‫قدرت بازی به میزان تولید این یون بستگی دارد‪f .‬‬ ‫ه‪.‬‬
‫هیدروکسید‬ ‫‪.f‬‬ ‫بیانی از میزان پیشرفت فرایند یونش تا رسیدن به تعادل ‪h‬‬ ‫و‪.‬‬
‫‪ .g‬در لحظه تعادل‬ ‫مولکولهای آن دارای پیوند هیدروژنی و در آب یون هیدرونیم تولید‬ ‫ز‪.‬‬
‫‪ .h‬ثابت یونش‬ ‫می کند ‪b‬‬

‫‪24‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪HCOOCH3‬‬ ‫‪.i‬‬ ‫ح‪ .‬گازی که باعث اسیدی شدن آب باران میشود‪d .‬‬
‫آمونیاک‬ ‫‪.j‬‬
‫انتخاب کنید‬
‫‪ .113‬هر یک از عبارتهای زیر را با انتخاب یکی از موارد داده شده‪ ،‬کامل کنید‪.‬‬
‫پذیر‬ ‫تاحدی‬ ‫رفت‬
‫گویند‪ ،‬و پس از آن‬ ‫پیش میروند‪ ،‬واکنشهای برگشت‬ ‫تا‬ ‫در شرایط معین‪ ،‬به واکنشهایی که در جهت‬ ‫أ‪.‬‬
‫مقدار فراورده (ها) دیگر افزایش نمی یابد‪.‬‬

‫خواهد بود‪.‬‬ ‫و سرعت واکنش در جهت رفت و برگشت‬ ‫تعادلی غلظت واکنش دهنده و فراورده‬ ‫ب‪ .‬در سیستم‬
‫برابر‬ ‫ثابت‬ ‫بسته‬

‫مهارتی‬
‫‪ H F  g   H 2O L ‬معادلة واکنش رفت و برگشت را بطور جداگانه بنویسید‪.‬‬ ‫‪ .114‬در تعادل شیمیایی ‪H 3O   aq   F   aq ‬‬

‫‪HF  g   H 2O l  H 3O   aq   F   aq ‬‬

‫‪H 3O   aq   F   aq   HF  g   H 2O l‬‬
‫‪ .115‬با توجه به محلول اسیدی ‪ HA‬داده شده به سوال زیر پاسخ دهید‪:‬‬

‫کدام مجموعه از «سرعت سنج ها» به درستی وضعیت واکنش زیر را در زمان شروع و زمان برقراری تعادل نشان میدهد؟ شکل (‪ )1‬شروع‬
‫واکنش و (‪ )3‬هنگام تعادل‬

‫‪ H 2O l‬به تعادل رسیده است؟ چرا؟‬ ‫‪H 2O  g ‬‬ ‫‪ .116‬در کدام شکل فرایند فیزیکی‬
‫ب‬ ‫الف‬ ‫شکل الف زیرا همان تعداد مولکولی که بخار میشود همان تعداد میعان مییابند‪.‬‬
‫‪« .117‬تعادل پویا است» یعنی چه؟‬
‫یعنی مولکولهای واکنش دهنده همچنان به فراورده و واکنش برعکس در حال انجام است‬
‫فقط سرعت واکنش رفت و برگشت برابر است‪.‬‬
‫‪ .118‬هر یک از عبارتهای زیر را با انتخاب یکی از موارد داده شده‪ ،‬کامل کنید‪.‬‬

‫‪25‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫افزایش‬ ‫افزایش‬ ‫گرماگیر‬

‫مییابد‪.‬‬ ‫دما‪ ،‬ثابت تعادل‬ ‫با‬ ‫در واکنشهای‬ ‫أ‪.‬‬
‫کاهش‬ ‫کاهش‬ ‫گرماده‬

‫بیشتر‬ ‫قوی تر‬ ‫بزرگ تر‬

‫است‪.‬‬ ‫است‪ .‬و غلظت یون هیدروکسید در آن‬ ‫باشد‪ ،‬باز‬ ‫هر چه مقدار عددی ثابت یونش بازی‬ ‫ب‪.‬‬
‫کمتر‬ ‫ضعیف تر‬ ‫کوچک تر‬

‫مهارتی‬
‫‪ .119‬در ‪ 500‬میلیلیترمحلول استیک اسید به ازای وجود هر ‪ 1‬مول اسید‪ 0/003 ،‬مول یون استات وجود دارد‪ ،‬ثابت یونش اسیدی را بهدست‬
‫‪0/003  0/003 ‬‬
‫‪ A   H  ‬‬ ‫‪ 0/ 5   0/ 5 ‬‬
‫‪AH  aq ‬‬ ‫‪A   aq   H   aq ‬‬ ‫‪Ka ‬‬ ‫‪K a  ‬‬ ‫آورید‪ 1/ 8 105 .‬‬
‫‪H A ‬‬ ‫‪ 1 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0/ 5 ‬‬
‫‪ .120‬مقدار‪ 0/01‬مول مادهی ‪ HA‬و با ‪ 0/04‬مول ‪ A-‬و ‪ 0/2‬مول یون هیدرونیم در ظرفی به حجم ‪ V‬لیتر در تعادل‬
‫‪ HA  aq ‬است‪ .‬اگر ثابت تعادل واکنش فوق برابر ‪ 0/5 molL-‬باشد حجم ظرف چند لیتر بوده است؟‬ ‫‪H   aq   A   aq ‬‬

‫‪0/04  0/ 2 ‬‬

‫‪ A   H  ‬‬ ‫‪ v   v ‬‬
‫‪AH  aq ‬‬ ‫‪A   aq   H   aq ‬‬ ‫‪Ka ‬‬ ‫‪K a  ‬‬ ‫‪ 0/ 5  v  1/ 6L‬‬
‫‪H A ‬‬ ‫‪0/01‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ v ‬‬
‫‪ .121‬شکل زیر مربوط به محلول هیدرو فلوئوریک اسیداست‪ ،‬ثابت یونش اسیدی آن را به دست آورید‪.‬‬
‫حجم ظرف برابر با ‪ 2‬لیتر و هر ذره معادل با ‪ 0/006‬مول است‪.‬‬

‫‪0/006 1 0/006 1‬‬

‫‪F   H  ‬‬ ‫‪ 2   2 ‬‬
‫‪H F  aq ‬‬ ‫‪F   aq   H   aq ‬‬ ‫‪Ka ‬‬ ‫‪K a  ‬‬ ‫‪ 6 104‬‬
‫‪H F ‬‬ ‫‪ 5 0/006 ‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪ 2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .122‬شکل های زیر واکنش منیزیم با هیدروکلریک اسید (الف) و استیک اسید(ب) را نشان می دهند‪.‬‬

‫سرعت کدام واکنش بیشتر است؟ با هیدروکلریک اسید‬ ‫أ‪.‬‬

‫ب‪ .‬معادله شیمیایی واکنشهای انجام شده را بنویسید‪.‬‬
‫‪M g  s   2 H C l  aq   M gC l 2  aq   H 2 g ‬‬
‫‪M g  s   2CH 3 C O O H  aq   M g CH 3 C O O‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  aq   H  g ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬

‫ج‪ .‬غلظت یون هیدرونیوم در کدام محلول بیشتر است؟ چرا؟‬

‫محلول هیدروکلریک اسید چون شدت تولید گاز ‪ H2‬زیادتر است‪.‬‬
‫ثابت یونش اسیدی کدام یک بزرگتر است؟‬ ‫د‪.‬‬
‫هیدروکلریک اسید‬

‫(ب)‬ ‫(الف)‬

‫‪26‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪ 0/1 .123‬مول جسم گازی شکل‪ NH3 ،‬را در ‪ 5‬لیترآب حل کرده تا تعادل زیر در آن برقرار شود‪ .‬اگر تعداد کل مولهای محلول در ظرف در‬
‫هنگام تعادل برابر ‪ 0/1006‬مول باشد‪ ،‬ثابت تعادل واکنش کدام است؟(تغییرات حجم بسیار ناچیز است)‪.‬‬
‫‪N H 3  aq   H 2O l‬‬ ‫‪N H 4   aq   OH   aq ‬‬
‫‪N H 4O H  aq ‬‬ ‫‪OH   aq   N H 4   aq ‬‬
‫‪Cm‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪Cm  x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪‬‬
‫‪0/1006  Cm  x  x  x‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 0/1006  0/01 x  x  0/006‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 0/006 ‬‬
‫‪N H 4  OH ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 5 ‬‬‫‪‬‬

‫‪Kb ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ Kb ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  7 / 66 105‬‬
‫‪N H 4OH ‬‬ ‫‪0/1  0/006‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪5‬‬

‫‪ .124‬با توجه به جدول زیر به پرسشها پاسخ دهید‪:‬‬

‫غلظت یون هیدرونیم در کدام اسید ‪ HOCl‬یا ‪ HOBr‬زیر بیشتر است؟ چرا؟‬ ‫أ‪.‬‬
‫‪ HOCl‬زیرا ثابت یونش اسیدی بزرگتری دارد‪.‬‬
‫ب‪ .‬غلظت تقریبی یون هیدرونیم را در محلول ‪ 0/1‬مول بر لیتر نیترو اسید بهدست آورید‪.‬‬
‫‪NO 2  H  ‬‬
‫‪H NO 2  aq ‬‬ ‫‪Ka  ‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪NO 2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ aq   H  aq ‬‬
‫‪‬‬

‫‪HNO 2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫‪H  ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 4 / 5 10 ‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪ H    4 / 5 104 0/1  H    4 / 5 105  0/007mol L1‬‬
‫‪Cm‬‬
‫ج‪ .‬یونش کدام اسید ‪ HCl‬یا ‪ HCN‬به طور کامل انجام میشود؟ ‪HCl‬‬
‫معادلة یونش سولفوریک اسید را در آب طی هر دو مرحله بنویسید‪ .‬و مشخص کنید‬ ‫د‪.‬‬
‫‪H 2 S O 4  aq   HS O 4‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ aq   H   aq ‬‬

‫‪H S O 4   aq ‬‬ ‫‪S O 4 2 aq   H   aq ‬‬

‫غلظت یون هیدرونیم در کدام مرحله بیشتر است؟ مرحله اول‬ ‫ه‪.‬‬
‫قویترین و ضعیفترین اسید جدول را مشخص کنید‪ .‬قویترین اسید‪ ،‬هیدرویدیک اسید و ضعیفترین هیدروسیانیک اسید‬ ‫و‪.‬‬

‫‪ .125‬اگر در یک لیترمحلول ‪ 0/1‬موالر اسید ضعیف ‪ ، HA‬در دمای معین ‪ 0/098‬مول اسید به صورت مولکولی وجود داشته باشد‪ ،‬ثابت یونش‬
‫آن در این دما کدام است؟‬
‫شمار مولکول هاي یونیده شده‬ ‫𝟐𝟎𝟎‪𝟎/‬‬
‫= درجه یونش‬ ‫=‬ ‫𝟐𝟎‪= 𝟎/‬‬
‫شمار کل مولکول هاي حل شده‬ ‫𝟏‪𝟎/‬‬

‫‪27‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪ A   H  ‬‬

‫‪H A  aq ‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ aq   H  aq ‬‬
‫‪‬‬
‫‪Ka ‬‬
‫‪H A ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫‪H  ‬‬ ‫‪cm. 2‬‬ ‫‪0/10/022‬‬
‫‪ Ka ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ Ka ‬‬ ‫‪ 5 104‬‬
‫‪Cm  H   1  ‬‬ ‫‪0/08‬‬
‫‪ .126‬غلظت یون هیدرونیم و ثابت یونش را در محلول ‪ 0/1‬مول بر لیتر یک اسید ضعیف با درصد یونش آن ‪ 2/4‬درصد بهدست آورید‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪H  ‬‬ ‫‪cm. 2‬‬ ‫‪0/10/0242‬‬
‫‪Ka ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪K‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 7 / 6 104‬‬
‫‪‬‬
‫‪Cm  H ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0/076‬‬
‫‪2/4‬‬
‫‪H    cm.   0/1‬‬ ‫‪ 0/0024mol L1‬‬
‫‪100‬‬
‫‪ .127‬اگردرصد یونش یک محلول اتانوییک اسید برابر‪ %0/8‬وثابت یونش برابر ‪ 1 / 8  105‬باشد‪ ،‬غلظت یون هیدرونیم را بهدست آورید‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪H  ‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪H  ‬‬

‫‪ 1‬‬ ‫‪ 1‬‬ ‫‪ H    2 / 2  103 mol L1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Ka‬‬ ‫‪0 / 008‬‬ ‫‪1 / 8  10‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪ Ka .128‬برای اسید ‪ HA‬برا بر ‪ 2/5×10-3‬است ‪ ،‬غلظت یون هیدرونیم محلول ‪ 0/01‬موالر آن برابر چند است؟‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ A   H  ‬‬ ‫‪H  ‬‬ ‫‪H  ‬‬
‫‪AH  aq ‬‬ ‫‪A  aq   H  aq  K a ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪K a ‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ 2 / 5 10 ‬‬
‫‪H A ‬‬ ‫‪cm  H  ‬‬ ‫‪0/01  H  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ H    2 / 5 103 H    2 / 5 105  0‬‬ ‫‪H    0/0039 mol L1‬‬

‫‪ .129‬به تقریب چندگرم از باز ضعیف (‪) M  80g .mol 1 ( BOH)s‬با درصد یونش ‪ %2‬باید به ‪ 250mL‬آب اضافه شود تا محلولی با غلظت‬
‫‪BO H  aq ‬‬ ‫‪OH   aq   B   aq ‬‬
‫یون هیدروکسید برابر ‪ 0/001‬موالر بهدست آید‪OH    cm    0/001  cm  2  cm  0/05mol L1 .‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪100‬‬
‫‪g‬‬
‫‪cm  80  0/05  g  1‬‬
‫‪0/ 250‬‬
‫‪ .130‬برای تهیة محلولی از یک اسید ضعیف ‪ HA‬با ‪ K a  1 / 8  105‬که غلظت یون هیدرونیم آن با غلظت یون هیدرونیم محلول ‪ 0/01‬موالر‬
‫هیدروکلریک اسید برابر است‪ ،‬موالریته آن به تقریب چند برابر محلول هیدروکلریک اسید است؟‬
‫‪ H    H  ‬‬
‫‪  H Cl   H A ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 0/01  1/ 8 105  c m  c m  5 / 5mol L1‬‬
‫‪0/01  K a  cm‬‬
‫‪ .131‬ثابت یونش اسید ضعیف ‪ HA‬برابر ‪ 106‬اسید ضعیف ‪ HB‬برابر ‪ 108‬است‪ ،‬نسبت درجه یونش این دو اسید در محلول یک موالر آنها‬

‫‪K aHA‬‬ ‫‪CmHA‬‬ ‫‪HA 2‬‬ ‫‪106 HA‬‬

‫‪2‬‬
‫‪HA‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫چند است؟ ‪ 10‬‬
‫‪K aHB‬‬ ‫‪CmHB‬‬ ‫‪HB 2‬‬ ‫‪108 HB 2‬‬ ‫‪HB‬‬

‫‪ .132‬غلظت یون هیدرونیم در اسید ضعیف ‪ HA‬که در هر میلی لیترآن ‪ 2 / 5  107‬اسید وجود دارد برابر با ‪ 105‬است‪ ،‬درصد یونش اسید را‬

‫‪2 / 5 107‬‬
‫‪H    cm. ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪105 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫به دست آورید‪   0/04  %  4 .‬‬
‫‪0/001‬‬

‫‪28‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫باشد نسبت غلظت موالر اسید قوی به ضعیف به تقریب کدام است؟‬ ‫‪103‬‬ ‫‪ .133‬اگر غلظت یون هیدرونیم در دو اسید زیر برابر‬
‫‪2‬‬
‫‪H‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪K‬‬
‫‪  a H A  cm H A  1  4 10  cm H A‬‬
‫‪3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪HA‬‬

‫‪H‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪2‬‬
‫‪K a H A cm H A‬‬ ‫‪2 105 cm H A‬‬
‫‪‬‬ ‫‪HA‬‬
‫‪‬‬
‫‪cm H A‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 0/005‬‬
‫‪cm H A‬‬
‫ثابت یونش‬ ‫فرمول اسید‬
‫‪4  103‬‬ ‫‪HA‬‬
‫‪2  105‬‬ ‫‪HB‬‬

‫‪ .134‬با توجه به ثابت یونش اسیدهای زیر تعیین کنید در کدام محلول زیر خصلت اسیدی بیشتری دارد؟خصلت اسیدی فورمیک اسید بیشتر‬
‫است‪.‬‬
‫ثابت یونش‬ ‫نام اسید‬
‫‪4 / 5  104‬‬ ‫نیترو اسید‬
‫‪1 / 8  104‬‬ ‫فورمیک اسید‬
‫‪H    K a  cm  H   ‬‬ ‫‪4 / 5 104 0/ 25  0/0106‬‬ ‫الف) محلول ‪ 0/25‬موالرنیترو اسید‬

‫ب) محلول ‪ 0/75‬موالر فورمیک اسید ‪H    K a  cm  H    1/ 8 104 0/ 75  0/0116‬‬

‫قسمت پنجم‬

‫قسمت پنجم که از صفحههای ‪ 23‬تا ‪ 29‬کتاب درسی را شامل می شود‪ ،‬مطالب زیر را میخوانید‪.‬‬
‫‪ pH‬مقیاسی برای تعیین میزان اسیدی بودن‬ ‫‪‬‬

‫‪7‬‬ ‫بازها محلول هایی با ‪> pH > 14‬‬ ‫‪‬‬

‫جای خالی‬

‫هریک از عبارتهای داده شده را با استفاده از موارد زیر کامل کنید (برخی از موارد اضافی هستند‪).‬‬ ‫‪.135‬‬

‫کمتر از یک ‪ -‬میشود – خود بهخودی ‪ -‬نمیشود – غیرخودبهخودی ‪ -  –pH -‬برابر یک ‪ -‬ندارد‬

‫آب به طور ‪..........‬خود بهخودی ‪ ....‬به یون های مثبت ومنفی یونیده میشوند‪.‬‬ ‫أ‪.‬‬
‫ب‪ .‬هر گاه کاغذ لیتموس را به آب مقطر (خالص) آغشته کنیم‪ ،‬تغییر رنگ در کاغذ مشاهده ‪....‬نمیشود‪. ......‬‬
‫ج‪ .‬برای پرهیز از بیان غلظت های کم و بسیار کم یون هیدرونیوم می توان از کمیت ‪ .......pH........‬استفاده کرد‪.‬‬

‫‪29‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫کاغذ ‪ PH‬در آب جوش تغییر رنگ ‪......‬ندارد‪ .....‬چون نسبت غلظت یون هیدرونیم به یون هیدروکسید ‪....‬برابر یک ‪ .........‬است‪.‬‬ ‫د‪.‬‬

‫درست یا نادرست‬
‫‪ .136‬جملههای زیر را مطالعه کرده و درست یا نادرست بودن آنها را مشخص کنید‪ .‬و علت نادرستی یا شکل صحیح جملههای نادرست را‬
‫بنویسید‪.‬‬
‫در آب خالص به مقدار بسیار زیادی از یون های هیدرونیوم و هیدروکسید وجود دارد‪.‬نادرست ‪ -‬بسیار کم‬ ‫أ‪.‬‬
‫ب‪ .‬با افزایش یون هیدرونیم در آب‪ ،‬ثابت یونش آب نیز افزایش مییابد‪.‬نادرست – تغییر نمیکند‪.‬‬
‫هر چه غلظت یون هیدرونیوم بیشتر باشد‪ pH ،‬محیط بیشتر است‪ .‬نادرست – کمتر است‪.‬‬ ‫ج‪.‬‬
‫در محلول اسیدی یون هیدروکسید وجود ندارد‪.‬نادرست – مقدار کمی وجود دارد‪.‬‬ ‫د‪.‬‬
‫‪ pH‬محلول های اسیدی که غلظت آن ها از یک موالر بیشتر است‪ ،‬عددی مثبت است‪ .‬نادرست – منفی میشود‪.‬‬ ‫ه‪.‬‬
‫‪ pH‬محلول ‪ 0 / 004mol.L1‬پتاسیم هیدروکسید به ‪ 11 /6‬نزدیک است‪.‬درست‬ ‫و‪.‬‬

‫با افزودن لیتموس به محلول آب صابون‪ ،‬رنگ محلول قرمز میشود‪.‬نادرست ‪ -‬آبی‬ ‫ز‪.‬‬
‫ح‪ .‬اگر ‪ pH‬یک نمونه خاک از ‪ 5/5‬به ‪ 6/5‬افزایش یابد‪ ،‬خصلت اسیدی بودن آن ده برابر کاهش مییابد‪.‬درست‬
‫ط‪ .‬افزودن مقداری پتاس به آب حاصلضرب یونی آب را کاهش میدهد‪..‬نادرست ‪ -‬بدون تغییر‬
‫ي‪ .‬دو اسید یک ظرفیتی که ‪  =1‬و ‪ pH‬برابر یک و دو دارند‪،‬حتماً غلظت یکی از اسیدها نصف دیگری است‪ .‬نادرست – غلظت‬
‫‪ 0/1‬برابر دیگری است‬
‫انتخاب کنید‬

‫‪ .137‬هر یک از عبارتهای زیر را با انتخاب یکی از موارد داده شده‪ ،‬کامل کنید‪.‬‬
‫افزایش‬ ‫𝒏‬ ‫𝑯𝒑‬ ‫𝒏𝟎𝟏‬
‫مییابد‪.‬‬ ‫واحد‬ ‫آن‬ ‫برابر رقیق کردن محلول یک اسید قوی‬ ‫با‬ ‫أ‪.‬‬
‫کاهش‬ ‫دو‬ ‫یونش‬ ‫𝒏‬

‫افزایش‬ ‫𝑯𝒑‬ ‫قوی‬

‫مییابد‪.‬‬ ‫تغییر میکند و مقدار آن به اندازه ‪0/3‬‬ ‫در دمای معین‬ ‫ب‪ .‬با دو برابر کردن غلظت یک اسید‬
‫کاهش‬ ‫ثابت یونش‬ ‫ضعیف‬

‫برقراری ارتباط‬
‫‪ .138‬هر یک از عبارتهای ستون ‪ A‬با یک مورد از ستون ‪ B‬در ارتباط است‪ ،‬این ارتباط را پیدا کرده و حرف مربوط را داخل کادر مورد نظر‬
‫بنویسید( برخی از موارد ستون ‪ B‬اضافی هستند‪).‬‬

‫ستون ‪B‬‬ ‫ستون ‪A‬‬

‫‪ .a‬هیدروفلوئوریک اسید‬ ‫عالوه برتشکیل پیوند هیدروژنی با آب اندکی یون هیدروکسید تولید میکند ‪e‬‬ ‫أ‪.‬‬
‫‪ .b‬صابون‬ ‫ب‪ .‬بازیترین قسمت بدن انسان ‪c‬‬
‫‪ .c‬رودهها‬ ‫ج‪ .‬معیاری برای تشخیص اسیدی یا بازی بودن محلول ها ‪f‬‬
‫‪pH .d‬‬ ‫خاصیت اسیدی یا بازی ندارد‪h .‬‬ ‫د‪.‬‬
‫‪ .e‬آمونیاک‬ ‫رنگ کاغذ لیتموس در محیط اسیدی ‪g‬‬ ‫ه‪.‬‬
‫تغییر رنگ کاغذ ‪pH‬‬ ‫‪.f‬‬ ‫کمیتی برای نشان دادن خصلت اسیدی ‪d‬‬ ‫و‪.‬‬
‫‪ .g‬قرمز رنگ‬
‫‪ .h‬آب‬
‫بزاق دهان‬ ‫‪.i‬‬
‫آبی رنگ‬ ‫‪.j‬‬
‫مهارتی‬

‫‪30‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪ .139‬اگر در محلول ‪ 0/1‬مول بر لیتر اسید ضعیف ‪ ، HA‬در دمای معین ‪ 0/0998‬مول بر لیتر اسید به صورت مولکولی وجود داشته باشد‪PH ،‬آن‬

‫‪H    0/1  0/0998  H    0/0002‬‬

‫را به دست آورید‪.‬‬
‫‪pH   l og H   pH   l og0/0002  pH  3 / 7‬‬
‫‪ .140‬با توجه به جدول زیر‪ ،‬اگر غلظت محلول دو اسید برابر باشد‪ ،‬کدام جمله درست و کدام یک نادرست است؟ علت را بیان کنید‪.‬‬

‫[‪ ] H+‬در هر دو محلول برابر است‪ .‬نادرست‬ ‫أ‪.‬‬

‫‪Ka‬‬ ‫اسید‬
‫ب‪ ] H+[ .‬در محلول اسیدی ‪ HA‬کمتر است‪.‬نادرست هرچه ثابت یونش اسیدی بیشتر‬
‫‪1 / 8  105‬‬ ‫‪HA‬‬
‫‪HB‬‬ ‫باشد‪ ،‬غلظت یون هیدرونیم بیشتر و اسید قویتری است‪.‬‬
‫‪7 / 2  108‬‬
‫ج‪ .‬خاصیت اسیدی ‪ HA‬بیشتر از از ‪ HB‬است‪.‬درست چون غلظت هر دو اسید یکسان است‬
‫پس با ثابت یونش بیشتر خاصیت اسید بیشتر خواهد بود‪.‬‬
‫در محلول ‪ HB‬غلظت یون هیدروکسید‪ ،‬بیشتر است‪.‬درست‬ ‫د‪.‬‬
‫غلظت یون ‪ B-‬بیشتر از یون هیدرونیم در اسید ‪ HB‬است‪.‬نادرست اگر در آب غلظت یون هیدرونیم افزایش یابد غلظت یون‬ ‫ه‪.‬‬
‫هیدروکسید کمتر میشود‪ .‬غلظت آنیون هر اسید در یونش با غلظت یون هیدرونیم برابر است‪.‬‬
‫‪ .141‬در کدام یک از محلول های زیر غلظت ‪ H 3O ‬بیشتر است ؟‬

‫بیشترین غلظت یون هیدرونیم را دارد و اسید قویتری است‪.‬‬ ‫‪H    0 / 01‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ )1‬محلولی از ‪ HCl‬با ‪[OH  ]  1012‬‬

‫‪ )2‬محلولی از ‪ HF‬با ‪[H  ]  106‬‬

‫‪ )3‬محلولی از ‪ HBr‬با ‪[H  ]  105‬‬

‫‪H    105 ‬‬ ‫‪ )4‬محلولی از ‪ HCN‬با ‪[OH  ]  109‬‬

‫‪ pH .142‬محلولی برابر ‪ 2‬و ‪ pH‬محلول دیگر برابر ‪ 6‬می باشد غلظت ‪ H+‬در اولی چند برابر دومی است؟‬
‫‪H 1  10 pH 1‬‬ ‫‪H 1  102‬‬
‫‪ pH‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 6  104‬‬
‫‪H 2  10 2‬‬ ‫‪H 2  10‬‬
‫‪‬‬

‫‪ .143‬با توجه به نمودار زیر کدام محلول ‪ pH‬کمتری دارد؟‬

‫‪%‬‬
‫‪ H    c m ‬اسید ‪ HY‬بیشترین یون هیدرونیم را دارد‬
‫‪100‬‬
‫و ‪ pH‬کمتری دارد‪.‬‬

‫‪31‬‬
 ‫ اکرم ترابی‬:‫تهیه و تنظیم‬ ‫ مولکول ها در خدمت تندرستی‬:‫پاسخ پرسشهای بخش اول‬

‫ است؟‬HCl ‫ موالر‬0/001 ‫ چند برابر غلظت آن در محلول‬،) ‫ درجه‬25 ‫ در آب خالص (در دمای‬OH  ‫ غلظت‬.144
14
O H    10   1014
 OH   1011
  H     0/001
 
O H H 2O 

7
   10  104
O H   1011
 H Cl

K a  2 108 ‫ چقدراست؟‬HOBr ‫موالر‬0/02 ‫𝑯𝑶 درمحلول‬− ‫ غلظت تقریبی یون‬.145
OBr  H  
H OBr  aq  OBr  aq   H  aq 
 
Ka    
HOBr 
 
2
H   2
8
 K a  2  10   H    2  108 0/02  H    4  1010  2 105 mol L1
Cm
14
OH    10 1014
 OH     5 1010 mol L1
  H     2 105
 
NaOH = 40 g.mol-1 ‫ چند میلی گرم از این ماده وجود دارد ؟‬،pH =9 ‫ محلول سدیم هیدروکسید با‬5 ml ‫ در‬.146

14
10
 H    109  OH    9  105
pH
H    10
  10
g g
 OH    M  105  40  g  2  105  mg  0 / 02
  L 0 / 005
.‫ هر یک از محلولهای داده شده را بهدست آورید‬pH .147

     
KOH O H    0/ 2  pH  14   l og O H    pH  14    l og0/ 2  13 / 3 ‫ موالر‬0/2 ‫محلول‬ .‫أ‬

‫ موالر باریم هیدروکسید‬0/005 ‫ محلول‬.‫ب‬

 
Ba O H O H    2 0/005  0/010
 
 
2

O H   0/01  pH  14   l og O H    pH  14    l og0/01  12

   
Ka =2/5×10-5 ‫ با‬HA ‫موالر‬0/02 ‫ محلول‬.‫ج‬
2
H   2
5
K a  2 / 5  10   H    2 / 5  105 0/02  H    5  107  1/ 4 103 mol L1
Cm
pH   l og H   pH   l og1/ 4 103  2 / 85
Kb =2×10-3 ‫ با‬BOH ‫ موالر‬0/001 ‫محلول‬ .‫د‬
2 2
OH   OH  
Kb     2 10 3  

cm  OH 
0/001  OH  

   
2
 OH    2 103 OH    2 106  0 OH    7 / 32 104 mol L1
     

32
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪ - .148‬اگر یک نمونه محلول اتانوییک اسید و یک نمونه محلول هیدروکلریک اسید در دمای یکسان ‪ ،‬موالریته برابر داشته باشند ‪pH ،‬‬
‫‪ .............‬است ‪ .‬زیرا ‪................... ،‬‬
‫‪ )1‬محلول اولی بزرگتر ‪ [ H  (aq)] -‬در آن کمتر است‪.‬‬

‫‪ .149‬بر اثر حل شدن چند مول از یک اسید یک ظرفیتی با ثابت یونش برابر یک در ‪ 100‬میلی لیتر آب ‪ pH = 1‬خواهد شد؟‬

‫‪2‬‬
‫‪pH‬‬ ‫‪H  ‬‬ ‫‪0 / 12‬‬
‫‪H    10‬‬ ‫‪ H   0 / 1‬‬
‫‪‬‬
‫‪Ka ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪Cm  H  ‬‬ ‫‪Cm  0 / 1‬‬
‫‪mol x‬‬
‫‪Cm  0 / 11 mol L1‬‬ ‫‪Cm ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0 / 11  x  0 / 011‬‬ ‫‪mol‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪0/1‬‬
‫‪ .150‬اگر ‪ pH‬محلولی از اسید ضعیف ‪ HA‬با درصد یونش برابر ‪ %7‬برابر با ‪ pH‬محلولی از اسید ضعیف ‪ HB‬با درصد یونش برابر ‪ %1/4‬باشد‬

‫‪%H B‬‬ ‫‪%1/ 4‬‬

‫‪H‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ cm‬‬ ‫‪c mH B‬‬
‫‪‬‬ ‫‪HB‬‬
‫‪‬‬ ‫‪HB‬‬
‫‪ 100‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 100‬‬
‫‪H‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ c m H A %H A‬‬ ‫‪c mH A‬‬ ‫‪%7‬‬
‫‪‬‬ ‫‪HA‬‬
‫‪‬‬ ‫غلظت مولی اسیدها را نسبت به هم مقایسه کنید‪100 .‬‬
‫‪100‬‬
‫‪c mH B‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪c mH A‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪ .151‬در دو اسید زیر ‪ pH‬یکسان است‪ ،‬آنها را در هر یک از ویژگیهای داده شده با هم مقایسه کنید‪.‬‬

‫‪HA‬‬ ‫‪HB‬‬ ‫قدرت اسیدی ‪HB>HA‬‬ ‫أ‪.‬‬

‫ب‪ .‬غلظت یون هیدروکسید ‪HA=HB‬‬
‫‪1mol.l-‬‬ ‫‪mol.l-0/01‬‬
‫ج‪ .‬میزان رسانایی‪HA=HB‬‬
‫خاصیت اسیدی‪HA=HB‬‬ ‫د‪.‬‬
‫قدرت اسیدی یعنی ‪ Ka‬ولی غلظت یون هیدروکسید و میزان رسانایی محلول و خاصیت اسیدی با غلظت یون هیدرونیم یا همان ‪pH‬‬
‫بستگی دارد‪.‬‬
‫‪ .152‬اگر غلظت یون هیدروکسید در محلول‪ 100 ،x‬برابر غلظت یون هیدرونیم در محلول باریم هیدروکسید با غلظت ‪ 0/005‬مول در لیتر باشد‪،‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪Ba O H‬‬
‫‪2‬‬
‫‪O H    2 0/005  0/010‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪O H    0/01  H ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ B a O H 2   10‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ pH‬محلول ‪ x‬را به دست آورید‪.‬‬
‫‪O H X   100 H‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ B a O H 2   10‬‬
‫‪10‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪H X   10‬‬
‫‪‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪pH  4‬‬
‫‪ .153‬در شرلیط ‪ STP‬چند لیتر گاز ‪ HCl‬در ‪ 100‬میلی لیتر آب دمیده شود تا ‪pH‬محلول برابر با ‪ 2‬شود؟‬
‫‪v‬‬ ‫‪v‬‬
‫‪c m  22 / 4  cm  H    0/01  22 / 4‬‬ ‫‪ v  0/0224L‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪0/100‬‬

‫‪33‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪ .154‬در ‪ 5‬میلی لیتر از محلولی ‪ A‬گرم سود سوزآور وجود دارد‪ ،‬با توجه به نمودار زیر مقدار ‪ A‬چند گرم بوده است؟ ‪NaOH = 40‬‬
‫‪g‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪H    1011  OH    103‬‬ ‫‪ OH    M  0 / 001  40  g  2  104  mg  0 / 2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ L‬‬ ‫‪0 / 005‬‬

‫‪ .155‬در ‪ 200‬میلی لیتر‪ ،‬کدام محلول ساخته شده زیر غلظت یون هیدرونیم بیشتر است؟‬
‫‪g 0 / 074‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪Ca OH  OH    2  cm‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ cm  M  74  0 / 005 mol L1‬‬
‫‪L 0 / 200‬‬ ‫الف) با ‪ 74‬میلی گرم کلسیم هیدروکسید‬
‫‪OH   2  0 / 005  0 / 010 pH  14    l og 0 / 01  12‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ب) با ‪ 2/24‬لیتر گاز آمونیاک با ‪Kb = 1/8 ×10-5‬‬
‫‪v‬‬ ‫‪2 / 24‬‬
‫‪c m  22 / 4  cm  22 / 4  0/ 5 mol L1‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪0/ 200‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪O H  ‬‬ ‫‪O H  ‬‬
‫‪Kb  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 1/ 8 105  ‬‬ ‫‪  O H   0/003‬‬
‫‪c m  O H ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0/ 5‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪O H    0/003 pH  14    l og0/003   11/ 48‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .156‬در اسید ‪ HA‬ثابت یونش اسیدی و ‪ pH‬به ترتیب برابر ‪ 0/01‬و ‪ 2‬است‪ ،‬غلظت مولی اسید چند مول بر لیتر است؟‬
‫‪2‬‬
‫‪ A   H  ‬‬ ‫‪H  ‬‬
‫‪AH  aq ‬‬ ‫‪A   aq   H   aq ‬‬ ‫‪Ka ‬‬ ‫‪K a ‬‬
‫‪H A ‬‬ ‫‪cm  H  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪0/012‬‬
‫‪ 0/01‬‬ ‫‪ cm  0/02 mol L1‬‬
‫‪cm  0/01‬‬
‫‪ .157‬با اضافه کردن مقداری آب مقطر به محلولی از اسید قوی ‪ HA‬حجم آن را به ‪ 250‬میلی لیتر رسانده و ‪ pH‬آن ‪ 2‬واحد تغییرکرده است‪.‬‬
‫حجم آب اضافه شده چقدراست؟‬

‫‪cm 1v 1  cm 2v 2‬‬
‫‪‬‬
‫‪v  v v‬‬ ‫‪ H 1 v 1  H 2 v 2 ‬‬ ‫‪ l og‬‬
‫‪  l og H 1 v 1   l og H 2 v 2‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 2 w‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪pH 2  pH 1  l og 2‬‬ ‫‪ 2  l og 2  2  l og 0/ 250  V 1  0/0025 L‬‬
‫‪V1‬‬ ‫‪V1‬‬ ‫‪V1‬‬
‫‪V W V 2 V 1 V W  0/ 250  0/0025  0/ 2475 L‬‬

‫اگردرمحلول 𝒙‪ 𝟏𝟎−‬موالر از اسید ‪ HA‬درصد یونش برابر ‪ 10‬درصد وغلظت یون ‪ 𝑶𝑯−‬برابر 𝟎𝟏‪ 𝟏𝟎−‬موالر باشد ‪ X .‬کدام است؟‬ ‫‪.158‬‬
‫‪OH    1010  H    104‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪10‬‬
‫‪H    Cm    104  10 X ‬‬ ‫‪ x 3‬‬
‫‪100‬‬

‫‪ .159‬به ‪ 30‬میلی لیترمحلول ‪ HCl‬با ‪ ، pH = 1‬چند میلی لیترمحلول ‪ HBr‬با ‪ pH= 2‬اضافه کنیم تا ‪ pH‬نهایی ‪ 1/2‬شود؟‬

‫‪34‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪pH‬‬ ‫‪pH‬‬
‫‪cm H Cl  10‬‬ ‫‪ 0/1 , cm H Br  10‬‬ ‫‪ 0/01‬‬
‫‪cm  101/2  0/063‬‬
‫‪mol1  mol 2 cm 1v 1  cm 2v 2‬‬ ‫‪0/1 30  0/01v 2‬‬
‫‪cm ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ cm ‬‬ ‫‪ 0/063‬‬
‫‪v 1 v 2‬‬ ‫‪v 1 v 2‬‬ ‫‪v 2  30‬‬
‫‪v 2  21ml‬‬

‫قسمت ششم‬
‫قسمت ششم که از صفحههای ‪ 30‬تا ‪ 36‬کتاب درسی را شامل می شود‪ ،‬مطلب زیر را میخوانید‪.‬‬

‫شویندههای خورنده چگونه عمل میکنند؟‬ ‫‪‬‬

‫جای خالی‬

‫هریک از عبارتهای داده شده را با استفاده از موارد زیر کامل کنید (برخی از موارد اضافی هستند‪).‬‬ ‫‪.160‬‬

‫میشود – اسید ‪ -‬بیشتر – نمک نامحلول ‪ -‬رسوب شده‪ -‬سدیم هیدروکسید ‪ -‬نمیشود – هیدروکلریک اسید – محلول‬
‫– گازی – باز – کمتر – پاک کننده‬

‫برای از بین بردن رسوب تشکیل شده با اسیدهای چرب در لولهها از ‪...........‬سدیم هیدروکسید ‪ .......‬استفاده میشود‪ ،‬که فراورده‬ ‫أ‪.‬‬
‫واکنش یک ‪.........‬پاک کننده ‪ ..‬است‪.‬‬
‫ب‪ .‬به طور کلی شویندههای خورنده لکههای رسوب داده شده را به مواد ‪...‬محلول ‪ ............‬در آب یا به مواد ‪.........‬گازی‪ ......‬تبدیل میکنند‬
‫و سبب تمیز شدن محیط با جرمگیری میشوند‪.‬‬
‫ج‪ .‬آسﭙیرین یک ‪........‬اسید‪ ..........‬است و با خوردن آن ‪ PH‬اسید معده ‪.........‬کمتر ‪ .......‬میشود‪.‬‬
‫خوردن غذا سبب می شود که غده های موجود در دیواره معده‪............ ،‬هیدروکلریک اسید ‪ ....‬ترشح کنند‪.‬‬ ‫د‪.‬‬
‫درست یا نادرست‬
‫‪ .161‬جملههای زیر را مطالعه کرده و درست یا نادرست بودن آنها را مشخص کنید‪ .‬و علت نادرستی یا شکل صحیح جملههای نادرست را‬
‫بنویسید‪.‬‬
‫ك‪ .‬رنگ گل ادریسی در خاک اسیدی به رنگ آبی است‪.‬درست‬
‫ل‪ .‬واکنش خنثی شده اسید و باز با استفاده از نظریه آرنیوس قابل توجیه است‪.‬درست‬
‫مصرف آسﭙرین سبب کاهش اسید معده می شود‪ .‬نادرست ‪ -‬افزایش‬ ‫م‪.‬‬
‫ن‪ .‬فراوردهی ناشی از باز کردن مسیر لولههایی که رسوب آنها خاصیت بازی دارد‪ ،‬خود نوعی پاک کننده است که در آب حل می‬
‫شود‪ .‬نادرست ‪ -‬اسیدی‬
‫س‪ .‬در بدن انسان بالغ روزانه بین دو تا سه میلی لیتر شیره معده تولید می شود که غلظت یون هیدرونیم در حدود ‪0/03 molL-1‬‬
‫است‪.‬نادرست ‪ -‬لیتر‬
‫اسیدها با ثابت یونش کوچک‪ ،‬الکترولیت ضعیف به شمار می روند‪ .‬درست‬ ‫ع‪.‬‬
‫ف‪ .‬واکنش میان اسید و باز خنثی شدن نام دارد و همیشه آنیون یا کاتیون اسید و باز محلول باقی میمانند‪.‬نادرست ‪ -‬گاهی‬
‫ص‪ .‬فراورده گازی واکنش هیدروکلریک اسید و جوش شیرین کربن دی اکسید است‪.‬درست‬

‫‪35‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫ق‪ .‬بیشترین ذرهی حل شونده در محلول یک موالر فورمیک اسید‪ ،‬یون هیدرونیم است‪.‬نادرست – مولکولهای اسید‬

‫برقراری ارتباط‬
‫‪ .162‬هر یک از عبارتهای ستون ‪ A‬با یک مورد از ستون ‪ B‬در ارتباط است‪ ،‬این ارتباط را پیدا کرده و حرف مربوط را داخل کادر مورد نظر‬
‫بنویسید( برخی از موارد ستون ‪ B‬اضافی هستند‪).‬‬

‫ستون ‪B‬‬ ‫ستون ‪A‬‬

‫‪ )a‬آسﭙیرین‬ ‫این دارو سبب کاهش اسید معده می شود‪g .‬‬ ‫أ‪.‬‬
‫‪ )b‬هیدروکلریک اسید‬ ‫باعث بازکردن لولهایکه مسیرآن با مخلوطی از اسیدهای چرب مسدود شده است‪d .‬‬ ‫ب‪.‬‬
‫‪ )c‬آبی‬ ‫ج‪ .‬رنگ گل ادریسی به آن بستگی دارد‪j .‬‬
‫‪ )d‬سود‬ ‫خاصیت بازی دارد و برای افزایش قدرت پاککنندگی چربی ها‪ ،‬به شویندهها می‬ ‫د‪.‬‬
‫‪ )e‬قرمز‬ ‫افزایند‪i .‬‬
‫فرمول مولکولی آسﭙیرین ‪f‬‬ ‫ه‪.‬‬
‫‪C 9H 8O 4‬‬ ‫‪)f‬‬ ‫برای باز کردن رسوب لولهها که خاصیت بازی دارند‪ ،‬استفاده میشود‪b .‬‬ ‫و‪.‬‬
‫‪ )g‬شیرمنیزی‬
‫‪C 9H 6O 4 )h‬‬
‫جوش شیرین‬ ‫‪)i‬‬
‫میزان اسیدی بودن‬ ‫‪)j‬‬
‫خاک‬
‫‪ )k‬دما‬
‫مهارتی‬
‫‪ .163‬به پرسشهای زیر پاسخ دهید‪.‬‬
‫چرا هنگام استفاده از محلول غلیظ سدیم هیدروکسید به عنوان لوله بازکن‪ ،‬رعایت نکات ایمنی ضروری است؟ زیرا تماس این محلول‬ ‫أ‪.‬‬
‫با بدن و تنفس بخارات آن آسیب جدی به دنبال دارد‪.‬‬
‫ب‪ .‬چرا فراورده ناشی از واکنش های اضافه کردن محلول غلیظ سدیم هیدروکسید به مسیر لولهای که با مخلوطی از اسید های چرب‬
‫مسدود شده است خود نوعی پاک کننده است؟ مطابق واکنش زیر فراوردة ناشی از این واکنش تولید صابون میکند‪.‬‬

‫‪R  C O O H s   N aO H aq   R  C O O N a  aq   H 2O l ‬‬

‫_‬

‫ج‪ .‬چرا مصرف غذاها و داروهای اسیدی سبب تشدید بیماری های معده میشود؟ دیواره داخلی معده به طور طبیعی مقدار کمی از یون‬
‫های هیدرونیوم را دوباره جذب می کند‪ .‬این جذب سبب نابودی سلول های سازنده دیواره معده می شود‪ .‬حال اگر مقدار اسید معده‬
‫به هر دلیل بیش از اندازه باشد‪ ،‬شمار یون های جذب شده افزایش یافته و سبب درد‪ ،‬التهاب و گاهی خونریزی معده می شود‪.‬‬
‫‪ NaH  s   H 2O l‬چون یون هیدروکسید با یون‬ ‫‪ .164‬کدام واکنش زیر از نوع اسید و باز نیست؟ ‪NaOH  aq   H 2  g ‬‬
‫هیدرونیم واکنش نداده است‪.‬‬

‫‪36‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪ .165‬اگر نسبت غلظت موالر هیدروکسید به یون هیدرونیم در یک محلول باز قوی ‪ 1010‬باشد‪ ،‬برای خنثی کردن‪ 100‬میلی لیتر این محلول چند‬

‫‪O H  ‬‬ ‫‪O H  ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪  1010  ‬‬ ‫‪  1010  O H    102‬‬
‫‪H  ‬‬ ‫‪1014‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪O H  ‬‬ ‫مول ‪ HCl‬الزم است؟‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪0/01mol BOH mol H Cl‬‬
‫‪mol H Cl  0/100L BOH ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0/001 mol‬‬
‫‪1L‬‬ ‫‪1mol BOH‬‬
‫‪ .166‬چند میلی لیتر محلول نیتریک اسید با درصد جرمی برابر ‪ %63‬و چگالی ‪ 1/2‬گرم بر میلی لیتر برای خنثی کردن ‪ 200‬میلی لیتر محلول‬
‫(‪) HNO3 = 63‬‬ ‫کلسیم هیدروکسید با ‪ pH =12‬الزم است؟‬

‫‪Ca OH‬‬ ‫‪  aq   2H N O‬‬

‫‪2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪aq   C a  N O 3 2 aq   2H 2O l ‬‬
‫‪O H    10pH  14  1012  14  0/01 mol L1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪0/01 mol ‬‬ ‫‪1mol ‬‬ ‫‪63 g H NO 3 100g‬‬ ‫‪1ml‬‬
‫‪ml H N O 3  0/ 200ml‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0/16 ml‬‬
‫‪OH‬‬
‫‪H‬‬

‫‪C a O H ‬‬ ‫‪1L‬‬ ‫‪63 g H NO 1/ 2g‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪1mol ‬‬ ‫‪1mol ‬‬
‫‪OH‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪pH .167‬محلول ‪ 0/1‬موالر یک اسید ضعیف ( ‪ ) K a  103‬به تقریب کدام است؟ و اگر ‪ 0/01‬مول نمک سدیم جامد به ‪ 100 ml‬از این محلول‬
‫‪2‬‬
‫‪H  ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪Ka ‬‬ ‫‪ H    103 0/ 1  H    104  0/01 mol L1‬‬
‫‪Cm‬‬
‫‪pH   l og H    pH   l og 0/01  2‬‬ ‫اضافه شود‪pH،‬آن چند میشود؟‬
‫‪0/01mol ‬‬
‫‪molH   0/100L ‬‬ ‫‪H‬‬
‫‪ 0/001molH ‬‬
‫‪1L‬‬

‫‪0/009 molOH ‬‬

‫‪mol  molNa  molH    0/01  0/001  0/009 molOH ‬‬ ‫‪OH   ‬‬ ‫‪ 0/09‬‬
‫محلول‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0/100ml‬‬
‫‪ pH  14    l og0/09  12 / 95‬‬

‫‪ .168‬در صورتی که ‪ 1 mL‬از محلول اسید قوی ‪ HA‬با چگالی ‪ 2/5 g .mL1‬تا ‪ 100 mL‬رقیق و به آن ‪ 160 mg‬سدیم هیدروکسید افزوده شود‪،‬‬
‫محلولی با ‪ pH =2‬حاصل می شود‪ .‬درصد جرمی محلول اسید اولیه کدام است؟( ‪) MNaOH =40 ، MHA =150 g.mol.1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2 / 5g a gHA 1molHA‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪1mol‬‬ ‫‪‬‬
‫‪molH    molH    molOH   0/010/100  1ml ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  0/160g ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1ml‬‬ ‫‪100 150gHA‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪NaOH‬‬
‫‪40g NaOH‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪a  30‬‬

‫‪ pH .169‬دو لیتر محلول هیدروکلریک اسید ‪ 0/01‬موالر‪ ،‬با افزودن چند گرم پتاسیم هیدروکسید( ‪ ) M  56g .mol . 1‬به تقریب دو برابر‬
‫می شود؟‬

‫‪37‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪2‬‬
‫‪pH HC l   l og0/01  2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪pH H    4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪mol H   104 mol L1  2L  2 104‬‬
‫‪1mol‬‬
‫‪mol H   mol H    mol O H   2L  102  g K O H ‬‬ ‫‪ 2  104‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪56g K O H‬‬
‫‪ g K O H  1/ 88 102  56  1/053 g‬‬
‫‪ .170‬اگر ‪ 0/8‬گرم سدیم هیدروکسید جامد به ‪ 100 ml‬محلول ‪ 0/1‬موالر ‪ HCl‬اضافه شود ‪ pH‬محلول کدام است؟‬

‫‪mol H    0/1000/1  0/01‬‬

‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0/ 8‬‬ ‫‪ mol O H    0/02  0/01  0/01‬‬
‫‪mol O H   ‬‬ ‫‪ 0/02‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   40‬‬
‫‪O H    0/1  pH  14    l og0/1  13‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .171‬اگردرصد یونش یک محلول اتانوییک اسید برابر‪ %2‬و ‪ pH‬آن برابر‪ 2/7‬باشد‪ 25 ml ،‬از آن با چند ‪ ml‬آمونیاک ‪ 0 /05‬موالر به طور‬
‫کامل خنثی میشود؟‪Ka=Kb‬‬

‫‪H    O H  ‬‬
‫‪K a K b‬‬
‫‪mol C H 3C OO H  mol N H 3  c m C H 3C OO H  V C H C OO H  c m N H 3  V N H 3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪2/ 7‬‬
‫‪10‬‬
‫‪ 25  0/05 V N H 3 V N H 3  50 ml‬‬
‫‪0/02‬‬
‫‪ pH .172‬دو لیتر محلول هیدروکلریک اسید ‪ 0/01‬موالر‪ ،‬با افزودن چند گرم پتاسیم هیدروکسید( ‪ ) M  56g.mol. 1‬برابر ‪ 7‬میشود؟‬

‫‪pH  7‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ H    O H    mol H Cl  mol KO H‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 2L 0/01mol L1  g KO H  mol  g KO H  1/12‬‬
‫‪56g KO H‬‬

‫‪ .173‬ماده موثره یک ضد اسید شامل آلومینیم هیدروکسید و جوش شیرین با درصد جرمی ‪ %39‬و ‪ %21‬است‪ .‬نیم گرم از این ضد اسید با چند‬
‫لیتر اسید معده با ‪ pH= 1/6‬به طور کامل واکنش میدهد‪.‬‬

‫‪39 1mol Al OH 3  3molOH ‬‬

‫‪mol OH   0/ 5 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0/0075‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪78‬‬ ‫‪1mol Al OH ‬‬
‫‪3‬‬

‫‪21 1OH ‬‬

‫‪mol NaHCO 3  0/ 5 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0/00125‬‬
‫‪100 84‬‬
‫‪mol OH   0/00875‬‬
‫‪mol H   mol OH   0/00875  Cm V  101/6 V‬‬
‫‪0/025‬‬
‫‪V ‬‬ ‫‪ 2 / 87 L‬‬
‫‪0/00875‬‬

‫‪ .174‬آسﭙرین با سود سوزآور مطابق معادلة واکنش زیر خنثی میشود‪ ،‬تعیین کنید چند میلی لیتر محلول سود با ‪ pH=11‬با ‪ 0/09‬گرم آسﭙرین‬

‫به طور کامل خنثی میشود؟‬

‫‪38‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪O H    10pH 14  101114  103‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1mol C H O‬‬ ‫‪2mol‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ml N aO H  0/09g C H O ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 3 L‬‬ ‫‪1 L‬‬
‫‪9 8 4‬‬ ‫‪N aO H‬‬

‫‪9 8 4‬‬
‫‪180g C H O 1mol C H O 10 mol‬‬
‫‪9 8 4‬‬ ‫‪9 8 4‬‬ ‫‪N aO H‬‬

‫‪HO‬‬ ‫‪NaO‬‬ ‫‪O‬‬

‫‪O‬‬

‫‪OH‬‬
‫‪O‬‬ ‫‪O‬‬ ‫‪ONa‬‬ ‫‪O‬‬

‫‪+‬‬ ‫‪2NaOH‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪H2O‬‬

‫چند نمونه تست‬

‫‪ .175‬اگر درصد یونش یک باز ضعیف یک ظرفیتی در محلول ‪ 6‬موالر برابر با ‪ 0.2‬درصد باشد‪ kb ،‬این باز برابر با کدام گزینه است؟‬

‫‪24 ×6-10 )4‬‬ ‫‪0/012 )3‬‬ ‫‪1/2 )2‬‬ ‫‪0/24 )1‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫‪O H  ‬‬ ‫‪1/‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪10‬‬‫‪2‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ 1/ 2 102  K b  ‬‬ ‫‪‬‬

‫‪O H    Cm .  6 ‬‬ ‫‪0/‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 2 / 4 105‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Cm  O H‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0/012‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .176‬اگر ‪ pH‬محلولی از باز ضعیف ‪ BOH‬با غلظت ‪ 0/01‬مول بر لیتر برابر ‪ 10/3‬باشد درصد یونش این باز کدام است؟‬

‫‪5 )4‬‬ ‫‪2 )3‬‬ ‫‪0/05 )2‬‬ ‫‪0/02 )1‬‬

‫‪4‬‬
‫‪O H    1010/314  103/7  2 104  Cm .    2 10  0/02‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0/01‬‬

‫‪ PH .177‬محلول ‪ 0/1‬موالر باز ضعیف ‪BOH‬کدام است؟ ( ثابت یونش باز را ‪ 10 -5 molL-1‬در نظر بگیرید‪).‬‬

‫‪12 )4‬‬ ‫‪11)3‬‬ ‫‪10 )2‬‬ ‫‪9 )1‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪O H  ‬‬ ‫‪O H  ‬‬
‫‪Kb‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 10  ‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪  O H    0/001  pH  14  l og0/001  11‬‬
‫‪Cm  O H ‬‬‫‪‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 20 .178‬میلی لیتر محلول هیدروکلریک اسید با ‪ PH=2‬با چند میلی لیتر محلول باریم هیدروکسید با ‪ PH=11‬خنثی می شود‪.‬‬

‫‪200 )4‬‬ ‫‪400 )3‬‬ ‫‪20 )2‬‬ ‫‪10 )1‬‬

‫‪39‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪H   V 1  O H   V 2  102  20  101114 V 2 V 2  200‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ .179‬اگر ‪ 40‬میلی لیتر محلول ‪ 0/025‬موالر اسید چند ظرفیتی ‪ HnA‬با ‪ 75‬میلی لیتر محلول ‪ 0/02‬موالر یک باز دو ظرفیتی ‪ M(OH)2‬خنثی‬
‫شود‪ n .‬کدام است؟‬

‫‪4 )4‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪1 )2‬‬ ‫‪2 )1‬‬

‫‪1 1n1  Cm 2V 2n 2  0/025  40 n1  0/02  75  2  n1  3‬‬

‫‪CmV‬‬

‫‪ 5/4 .180‬گرم دی نیتروژن پنتااکسید در یک لیتر آب حل شده است‪ PH .‬محلول کدام است و برای خنثی شدن ‪ 100‬میلی لیتر از این محلول‪،‬‬
‫چند میلی لیتر محلول ‪ 0/05‬موالر پتاسیم هیدروکسید الزم است؟ ) ‪(N=14 O=16 g.mol-1‬‬

‫‪250 ، 2 )4‬‬ ‫‪250 ، 1 )3‬‬ ‫‪200 ، 2 )2‬‬ ‫‪200 ، 1 )1‬‬

‫‪5/4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪H    108  0/1  pH  1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ H  V 1  O H   V 2  0/1100  0/05 V 2 V 2  200‬‬
‫‪‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ .181‬برای تهیه محلول کلسیم هیدروکسید با چگالی ‪ 1/85 g.mL-1‬و ‪ ،PH= 14‬باید چند گرم کلسیم هیدروکسید را در ‪ 490‬گرم آب خالص‬
‫‪(Ca=40 O=16‬‬ ‫حل کنیم؟ ) ‪H=1 g.mol-1‬‬

‫‪20 )4‬‬ ‫‪19/6 )3‬‬ ‫‪10 )2‬‬ ‫‪9/8 )1‬‬

‫‪O H    101414  1  Cm  0/ 5‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪x‬‬
‫‪0/ 5 ‬‬ ‫‪74‬‬ ‫‪ x  9/ 8‬‬
‫‪1ml‬‬ ‫‪1L‬‬
‫‪‬‬ ‫‪490‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪g‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1/ 85g 1000ml‬‬

‫)𝒈(𝒍𝑪𝑯𝟐 → )𝒈( 𝟐𝒍𝑪 ‪ 𝑯𝟐 (𝒈) +‬با هم واکنش می دهند‪Kj .‬‬ ‫‪ .182‬اگر مخلوطی از گازهای ‪ H2‬و ‪ Cl2‬مطابق معادله 𝑱𝒌 𝟒𝟖𝟏‪∆𝑯 = −‬‬
‫‪0/368‬گرما آزاد می شود‪ .‬در اثر حل کردن نیمی از ‪ HCl‬تولید شده در ‪ 40‬لیتر آب خالص‪ PH ،‬آب چند واحد کاهش می یابد؟‬

‫‪4/3 )4‬‬ ‫‪3/7 )3‬‬ ‫‪4 )2‬‬ ‫‪2/7 )1‬‬

‫‪0/004‬‬
‫‪2mol‬‬
‫‪mol H C l  0/ 368KJ ‬‬ ‫‪ 0/004  Cm  2  5 105  pH  4 / 3‬‬
‫‪184KJ‬‬ ‫‪40‬‬
‫‪pH  7  4 / 3  2 / 7‬‬

‫‪ .183‬در دمای اتاق به ‪ 0/5‬لیتر محلول اسید ضعیف ‪ HA‬با ‪ PH=3‬و ‪ Ka=10-4‬چند گرم سود با درصد خلوص ‪ 80‬اضافه شود تا ‪ pH‬محلول‬
‫)‪(H=1 O=16 Na=23 g/mol‬‬ ‫چهار برابر شود‪.‬‬

‫‪4 )4‬‬ ‫‪1/76)3‬‬ ‫‪0/53 )2‬‬ ‫‪2/75 )1‬‬

‫‪40‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪pH  3  4  12  O H    102  mol OH   0/010/ 5  0/005‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪10   Cm  0/011  mol  0/0110/ 5  0/0055‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Ka  104 ‬‬ ‫‪HA‬‬

‫‪Cm  0/001‬‬
‫‪80 1mol‬‬
‫‪0/005  x g ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0/0055  x  0/ 525‬‬
‫‪100 40‬‬

‫‪ 400 .184‬میلی لیتر محلول باریم هیدروکسید با ‪ pH=13‬با ‪ 100‬میلی لیتر محلول ‪ 0/5‬موالر نیتریک اسید را در یک بشر روی هم میریزیم‪pH .‬‬
‫محلول به دست آمده کدام است؟‬

‫‪1/7)4‬‬ ‫‪1/2)3‬‬ ‫‪12/7 )2‬‬ ‫‪9/2 )1‬‬

‫‪mol OH   0/10/ 400  0/04‬‬

‫‪ mol H NO 3  0/ 5 0/100  0/05‬‬
‫‪0/01‬‬
‫‪mol H   0/05  0/04  mol H   0/01  H   ‬‬ ‫‪ 0/02  pH  1/ 7‬‬
‫‪0/ 500‬‬
‫𝑯𝑶𝒂𝑵𝑽‬
‫𝑨𝑯𝑽‬
‫‪ .185‬محلول سود با ‪ pH=13‬و محلول اسید با درجه تفکیک ‪ α=0/01‬و ‪ pH=2‬به چه نسبت همدیگر را خنثی می کنند؟‬

‫‪0/01)4‬‬ ‫‪0/1)3‬‬ ‫‪1)2‬‬ ‫‪10)1‬‬

‫‪0/01‬‬
‫‪V NaOH‬‬ ‫‪Cm H A‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 0/01  10‬‬
‫‪V HA‬‬ ‫‪Cm NaOH‬‬ ‫‪0/1‬‬

‫‪ .186‬چند گرم باریم هیدروکسید به ‪ 200‬میلی لیتر محلول استیک اسید ‪ 0/1‬موالر اضافه کنیم تا ‪ pH‬محلول به ‪ 12‬برسد؟‬

‫‪Ba=137 g/mol‬‬

‫‪1/88 )4‬‬ ‫‪2/74 )3‬‬ ‫‪3/29 )2‬‬ ‫‪1/5 )1‬‬

‫‪pH  12  O H    102  mol OH   0/010/ 2  0/002‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Cm  0/1  mol H A  0/10/ 2  0/02‬‬
‫‪2mol‬‬
‫‪OH ‬‬
‫‪0/002  x g ‬‬ ‫‪ 0/02  x  1/ 881‬‬
‫‪171‬‬
‫‪ .187‬به ‪ 50‬میلی لیتر از اسید ‪ HA‬با غلظت ‪ 0/2‬مول بر لیتر و یون هیدرونیم برابر ‪ 0/04‬مول بر لیتر‪ ،‬در دمای ثابت؛ ‪ 450‬میلی لیتر آب می‬
‫افزاییم‪ ،‬تعیین کنید چند مورد از موارد داده شده درست است؟‬
‫نسبت حاصل ضرب غلظت تعادلی یون های موجود در محلول به غلظت تعادلی اسید‪ ،‬ثابت میماند‪.‬‬ ‫أ‪.‬‬
‫ب‪ .‬روشنایی المپ بکار رفته در یک مدار الکتریکی در شرایط یکسان برای محلول اولی کمتر از دومی است‪.‬‬
‫ج‪ pH .‬محلول به اندازه ‪ 0/6‬واحد افزایش مییابد‪.‬‬
‫نسبت مولهای یونیده نشده به کل مولهای حل شده در محلول اول نسبت به محلول دوم کمتر است‪.‬‬ ‫د‪.‬‬

‫‪41‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫قدرت اسیدی در محلول اولی نسبت به محلول دومی بیشتر است‪.‬‬ ‫ه‪.‬‬

‫‪4 )4‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪2 )2‬‬ ‫‪1 )1‬‬

‫‪0/042‬‬
‫‪Ka ‬‬ ‫‪ 0/01 , pH   l og0/04  1/ 4‬‬
‫‪0/ 2  0/04‬‬
‫‪CmV‬‬‫‪1 1  Cm 2V 2  0/ 2  50  Cm 2  500  Cm 2  0/02‬‬

‫‪K a K a‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪H  ‬‬ ‫‪H  ‬‬
‫‪0/01          H    0/01  pH  2‬‬
‫‪Cm 2  H  0/02  H ‬‬
‫‪pH  2  1/ 4  0/ 6‬‬

‫‪ 0/4 .188‬لیتر آمونیاک با غلظت ‪ 0/1‬مول بر لیتر موجود است‪ ،‬اگر در ‪ 100‬میلی لیتر از آن تعداد یونها برابر ‪ 0/001‬مول باشد‪ ،‬درجه یونش و‬
‫‪ pH‬محلول در دمای‪ 25 C‬کدام است؟‬

‫‪ 0/025 )4‬و ‪12/7‬‬ ‫‪ 0/1 )3‬و ‪12/7‬‬ ‫‪ 0/1 )2‬و ‪2‬‬ ‫‪ 0/05 )1‬و ‪11/7‬‬

‫‪0/001‬‬
‫‪2 OH   ‬‬ ‫‪ 0/01  OH    0/005‬‬
‫‪0/1‬‬
‫‪0/005‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 0/05‬‬
‫‪0/1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪pH  14   l og OH    14    l og 0/005  11/ 7‬‬

‫‪ .189‬در‪ 500‬گرم محلول سیرشدهی باریم هیدروکسید‪ ،‬غلظت یون هیدرونیم در دمایی که رابطه؛ ‪ pH = 12/4 - pOH‬برقرار است‪ ،‬کدام‬
‫است؟ (انحالل پذیری باریم هیدروکسید در این شرایط برابر ‪ 6/84‬گرم در ‪ 100‬گرم آب و چگالی ‪ 1/07‬گرم بر میلی لیتر است‪).‬‬

‫‪Ba(OH)2 = 171 g.mol-1‬‬

‫‪12-‬‬
‫‪10 -13 )4‬‬ ‫‪10 )3‬‬ ‫‪4 × 14-10 )2‬‬ ‫‪5 × 13-10‬‬ ‫‪)1‬‬

‫‪6 / 84g‬‬ ‫‪1mol‬‬

‫‪500g ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪106 / 84g 171‬‬
‫‪Cm ‬‬ ‫‪ 0/ 4‬‬
‫‪1ml‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪500g ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1/07 1000ml‬‬
‫‪OH    2 0/ 4  0/ 8‬‬
‫‪pH  12 / 4    l og 0/ 8  12 / 3  H    1012/3  5 1013‬‬

‫‪ .190‬در ‪ 100‬میلی لیتر محلول ‪ 0/2‬موالر ‪ HA‬در دمای معین درجه یونش برابر ‪ 0/2‬است‪ ،‬برای آنکه ‪ pH‬محلول برابر ‪ 2‬گردد‪ ،‬چند میلی لیتر آب‬
‫مقطر باید به محلول اضافه شود؟‬

‫‪1000 )4‬‬ ‫‪900 )3‬‬ ‫‪200 )2‬‬ ‫‪160 )1‬‬

‫‪42‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪Cm   2 0/ 2 0/ 22‬‬

‫‪Ka ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0/01‬‬
‫‪1 ‬‬ ‫‪1  0/ 2‬‬
‫‪K a K a‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪H  ‬‬ ‫‪102‬‬
‫‪0/01     ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ Cm 2  0/02‬‬
‫‪Cm 2  H  Cm 2  10‬‬

‫‪1 1  Cm 2V 2  0/ 2 100  0/02 V 2 V 2  1000 V w  900 m‬‬

‫‪CmV‬‬ ‫‪l‬‬

‫‪ .191‬اختالف غلظت یون هیدرونیوم در ‪ .....‬و ‪ .....‬با غلظت و دمای یکسان از همه بیشتر است؟‬

‫‪HCN ,‬‬ ‫‪HCl‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪H2SO4‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪HI‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪H2SO4 ,‬‬ ‫‪HCN (2‬‬ ‫‪HCl‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪HF (1‬‬

‫سولفوریک اسید طی یونش مرحله دوم غلظت یون هیدرونیم بیشترین و به دلیل ضعیف بودن ‪ HCN‬کمترین یون هیدرونیم رو دارد‪.‬‬

‫‪ .192‬اگر غلظت یون هیدروکسید در دمای ‪ 25 C‬در محلولی ‪ 100‬برابر غلظت یون هیدرونیم در در محلول آب آهک با غلظت ‪ 0/005‬مول بر‬
‫لیتر باشد‪ pH ،‬این محلول کدام است؟‬

‫‪5/3 )4‬‬ ‫‪8/7 )3‬‬ ‫‪4 )2‬‬ ‫‪10 )1‬‬

‫‪OH    2Cm  2 0/005  0/01‬‬

‫‪H    1012‬‬ ‫‪‬‬
‫‪OH    100H    1010  pH  14   l og OH    4‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .193‬غلظت یون هیدرونیم در محلول نیتریک اسید با ‪ pH = 2/7‬چند برابر غلظت یون هیدروکسید در همین محلول است؟‬

‫‪2 × 10-10 )4‬‬ ‫‪4 × 12-10 )3‬‬ ‫‪8 × 8-10 )2‬‬ ‫‪4 × 8+10 )1‬‬

‫‪H    102/7  H    2 103  OH    5 1012‬‬

‫‪H  ‬‬ ‫‪2 103‬‬
‫‪‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪ 4 108‬‬
‫‪OH  5 10‬‬
‫‪‬‬

‫‪ pH .194‬محلول ‪ KOH‬با غلظت ‪ 10-8‬موالر در دمای ‪ 25 C‬کدام است؟‬

‫‪ )4‬بین ‪ 7‬و ‪8‬‬ ‫‪ )3‬بین ‪ 6‬و ‪7‬‬ ‫‪8 )2‬‬ ‫‪6 )1‬‬

‫‪OH    OH    OH    107  108  1/1107‬‬

‫‪W‬‬ ‫‪KOH‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪PH  14   l og 1/1107‬‬ ‫‪  7 /04‬‬
‫‪ .195‬در اثر انحالل ‪ 2/16‬میلی گرم دی نیتروژن پنتو اکسید در آب‪ pH ،‬برابر ‪ 2‬میشود‪ ،‬حجم محلول چند لیتر است؟‬

‫‪43‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪0/008 )4‬‬ ‫‪0/002 )3‬‬ ‫‪0/004 )2‬‬ ‫‪0/4 )1‬‬

‫‪1‬‬
‫‪H    0/01  Cm N 2O 5  H    Cm N 2O 5  0/005‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2 /16 103‬‬
‫‪Cm N 2O 5 ‬‬ ‫‪108‬‬ ‫‪ 0/005 V  0/004L‬‬
‫‪V‬‬

‫‪ .196‬غلظت یون هیدرونیم در محلول ‪ 0/05‬موالر سولفوریک اسید که یونش مرحلة دوم آن برابر ‪ %20‬است‪ ،‬چند مول بر لیتر است؟‬

‫‪0/15 )4‬‬ ‫‪0/06 )3‬‬ ‫‪0/05 )2‬‬ ‫‪0 / )1‬‬

‫‪H 2S O 4  H aq   H S O 4aq ‬‬

‫‪0/05‬‬ ‫‪0/05‬‬
‫‪H S O 4aq ‬‬ ‫‪H aq   S O 42aq‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 0/05‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 0/05  x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪ H    0/05  0/01  0/06‬‬
‫‪ x  cm    0/05 0/ 2  0/01‬‬
‫‪‬‬

‫‪ .197‬به ‪ 200‬گرم محلول نیتریک اسید با درصد جرمی ‪ %1/26‬و چگالی ‪ 1/25‬گرم بر میلی لیتر‪ 1/6 ،‬گرم سود با درصد خلوص ‪ %80‬اضافه کنیم‪،‬‬
‫‪ pH‬نهایی در دمای ‪ 25 C‬برابر چند خواهد شد؟ ( ‪ N = 14g.mol-1‬و ‪ O = 16‬و ‪) H =1‬‬

‫‪2/3 )4‬‬ ‫‪12/7 )3‬‬ ‫‪1/3‬‬ ‫‪)2‬‬ ‫‪0/7 )1‬‬

‫‪1/ 26g‬‬ ‫‪1mol‬‬

‫‪mol H   mol H N O 3  200g ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0/04mol‬‬
‫‪100g‬‬ ‫‪63 g‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪V ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ L  0/16L‬‬
‫‪d 1/ 25 1000ml‬‬
‫‪80 1mol‬‬
‫‪mol NaOH  1/ 6 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0/032‬‬
‫‪100 40‬‬
‫‪mol H   mol NaOH  0/04  0/032  0/008‬‬
‫‪0/008‬‬
‫‪H   ‬‬ ‫‪ 0/05  pH  1/ 3‬‬
‫‪0/16‬‬

‫‪ .198‬در کدام گزینه خصلت اسیدی‪ ،‬در محلول ‪ 0/1‬موالر اسیدهای مورد نظردرست مقایسه شده است ؟‬

‫‪HCl > HCOOH > HNO3 > HCN )2‬‬ ‫‪HI > HCl > HNO2> CH3COOH )1‬‬

‫‪HNO2 > CH3COOH > HCOOH > HCN )4‬‬ ‫‪HCl > HNO2 > HCOOH > HCN )3‬‬
‫‪ .199‬به ‪ 200‬میلی لیتر از اسید ‪ HA‬با غلظت ‪ 0/2‬مول بر لیتر و یون هیدرونیم برابر ‪ 0/04‬مول بر لیتر‪ ،‬در شرایط ‪ 112 ،STP‬میلی لیتر گاز ‪ HCl‬می‬
‫افزاییم‪ ،‬تعیین کنید چند مورد از موارد داده شده درست است؟‬
‫نسبت حاصل ضرب غلظت تعادلی یون های موجود در محلول به غلظت تعادلی اسید‪ ،‬ثابت میماند‪.‬‬ ‫أ‪.‬‬
‫ب‪ .‬روشنایی المپ بکار رفته در یک مدار الکتریکی در شرایط یکسان برای محلول اولی کمتر از دومی است‪.‬‬

‫‪44‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫ج‪ pH .‬و غلظت آنیونها در محلول کاهش مییابد‪.‬‬

‫نسبت مولهای یونیده نشده به کل مولهای حل شده برای ‪ HA‬در محلول اول نسبت به محلول دوم کمتر است‪.‬‬ ‫د‪.‬‬
‫خاصیت اسیدی در محلول اولی نسبت به محلول دومی کمتر است‪.‬‬ ‫ه‪.‬‬

‫‪4 )4‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪2 )2‬‬ ‫‪1 )1‬‬

‫‪‬‬
‫‪HA‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪0/112‬‬
‫‪0/ 2  0/04‬‬ ‫‪0/04‬‬ ‫‪0/04‬‬ ‫‪H    22 / 4  0/025‬‬
‫‪0/ 2‬‬
‫‪ 0/025‬‬
‫‪0/16  x‬‬ ‫‪0/065  x‬‬ ‫‪0/04  x‬‬

‫‪0/16‬‬ ‫‪0/16  x‬‬

‫‪ 1:‬نسبت مولهای یونیده نشده به کل مولهای حل شده‬ ‫‪‬‬ ‫‪2:‬‬
‫‪0/ 2‬‬ ‫‪0/ 2‬‬

‫‪ 0/8 .200‬لیتر هیدروفلوئوریک اسید با غلظت ‪ 0/2‬مول بر لیتر موجود است‪ ،‬اگر در ‪ 200‬میلی لیتر از آن تعداد یونها برابر‪ 0/002‬مول باشد‪،‬‬
‫درجه یونش و ‪ pH‬محلول کدام است؟‬

‫‪ 0/05 )4‬و ‪2‬‬ ‫‪ 0/025 )3‬و ‪2/3‬‬ ‫‪ 0/1 )2‬و ‪1/7‬‬ ‫‪ 0/025 )1‬و ‪1/7‬‬

‫‪0/002‬‬
‫‪0/005‬‬
‫‪H    2  0/005   ‬‬ ‫‪ 0/025‬‬
‫‪0/ 2‬‬ ‫‪0/ 2‬‬
‫‪pH   l og0/005  2 / 3‬‬

‫‪ .201‬در‪ 500‬گرم محلول سیرشدهی منیزیم هیدروکسید با درصد جرمی برابر ‪ %2/32‬و چگالی ‪ 1/25‬گرم بر میلی لیتر‪ ،‬غلظت یون هیدرونیم در‬
‫دمای‪ ، 25 C‬کدام است؟ ‪Mg(OH)2 = 58 g.mol-1‬‬

‫‪13-‬‬ ‫‪14-‬‬
‫‪10 )4‬‬ ‫‪10 )3‬‬ ‫‪4 × 14-10 )2‬‬ ‫‪5 × 13-10‬‬ ‫‪)1‬‬

‫‪1mol‬‬
‫‪2 / 32g‬‬
‫‪500g ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪100g‬‬ ‫‪58g‬‬ ‫‪10ad‬‬
‫‪Cm ‬‬ ‫‪ 0/ 5‬‬ ‫‪or‬‬ ‫‪Cm ‬‬
‫‪1ml‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪M‬‬
‫‪500g ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1/ 25 1000ml‬‬
‫‪OH    2 0/ 5  1 mol L‬‬
‫‪ H    1014‬‬

‫‪ .202‬به یک لیتر محلول اسیدی با ‪ 0/125 ، pH = 1‬مول اسید ‪ HA‬اضافه میشود‪ ،‬اگر ‪ pH‬به اندازه ‪ 10‬درصد کاهش یابد‪ ،‬ثابت یونش اسید ‪HA‬‬
‫کدام است؟‬

‫‪0/015 )5‬‬ ‫‪0/04 )3‬‬ ‫‪0/031 )2‬‬ ‫‪0/02 )1‬‬

‫‪45‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪HA‬‬ ‫‪H aq  ‬‬ ‫‪A aq ‬‬

‫‪0/ 25‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0/ 25  x‬‬ ‫‪0/1  x‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪100/9  0/125  x  0/025‬‬
‫‪H    A   0/125  0/025‬‬
‫‪Ka ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0/031‬‬
‫‪H A ‬‬ ‫‪0/125  0/025‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .203‬اگر غلظت یون هیدرونیم در دمای ‪ 25 C‬در محلولی با درجه یونش برابر یک‪ 10 ،‬برابر غلظت یون هیدروکسید در محلول ‪ N2O5‬با‬
‫غلظت ‪ 0/005‬مول بر لیتر باشد‪ ،‬غلظت این محلول کدام است؟‬

‫‪3-‬‬ ‫‪4-‬‬ ‫‪11-‬‬

‫‪10 )4‬‬ ‫×‪5‬‬ ‫‪10 )3‬‬ ‫‪10 )2‬‬ ‫‪2 × 3-10‬‬ ‫‪)1‬‬

‫‪H    2Cm  2 0/005  0/01‬‬

‫‪O H    1012‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪H    10O H    1011  pH  14   l og O H    3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Cm  H   0/001mol L‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .204‬در محلول ‪ 0/2‬موالر اسید ‪ HA‬در دمای معین درجه یونش برابر ‪ 0/25‬است‪ ،‬و در محلول ‪ HB‬درجه یونش ‪ 0/4‬و ‪ pH = 1‬میباشد‪ ،‬نسیت‬
‫غلظت تعادلی ‪ HA‬به ‪ HB‬کدام است؟‬

‫‪1/25 )4‬‬ ‫‪0/625 )3‬‬ ‫‪0/8 )2‬‬ ‫‪1 )1‬‬

‫‪H A  Cm  H‬‬
‫‪  0/ 2  0/ 2 0/ 25   1‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪H B  Cm  H‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0/1‬‬
‫‪ 0/1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪0/ 4‬‬

‫‪ .205‬هرگاه در یک محلولی رابطة ‪ pH = 8+ pOH‬برقرار باشد‪ ،‬غلظت محلول با درجه یونش برابر ‪ 0/05‬در دمای ‪ 25 C‬کدام است؟‬

‫‪2 × 6-10 )4‬‬ ‫‪2× 10-10 )3‬‬ ‫‪0/02 )2‬‬ ‫‪0/01 )1‬‬

‫‪ pH  14  pO H‬‬
‫‪ pH  8  pO H  pH  11  O H   10  0/001‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1114‬‬

‫‪‬‬
‫‪O H  ‬‬
‫‪O H   Cm    Cm  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪  0/001  0/02‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0/05‬‬

‫‪ 0/04 .206‬گرم سدیم هیدروکسید را در ‪ 20‬لیتر آب خالص به طور کامل حل کردهایم‪ .‬اگر ‪ PH‬محلول برابر ‪ 9/3‬باشد درصد خلوص سدیم‬
‫هیدروکسید کدام است؟ ) ‪(H=1 O=16 Na=23 g.mol-1‬‬

‫‪80 )4‬‬ ‫‪20 )3‬‬ ‫‪40)2‬‬ ‫‪4 )1‬‬

‫‪46‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪OH    109/3 14  104/7  2 105‬‬

‫‪x‬‬
‫‪0/04 ‬‬
‫‪100‬‬
‫‪Cm ‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪ 2 105  x  40‬‬
‫‪20‬‬

‫‪ .207‬ثابت یونش مرحله دوم در محلول ‪ 0/05‬موالر سولفوریک اسید که یونش برابر ‪%20‬دارد‪ ،‬کدام است؟‬

‫‪0/015 )4‬‬ ‫‪0/06 )3‬‬ ‫‪0/05 )2‬‬ ‫‪0/ 025 )1‬‬

‫‪H 2S O 4  H aq   H S O 4aq ‬‬

‫‪0/05‬‬ ‫‪0/05‬‬
‫‪H S O 4aq ‬‬ ‫‪H aq   S O 42aq‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 0/05‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 0/05  x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪ H    0/05  0/01  0/06‬‬
‫‪ x  cm    0/05 0/ 2  0/01‬‬
‫‪‬‬
‫‪H   S O 42  0/06 0/01‬‬
‫‪Ka ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0/015‬‬
‫‪H S O 4 ‬‬ ‫‪0/04‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .208‬به ‪ 200‬گرم محلول نیتریک اسید با درصد جرمی ‪ %1/26‬و چگالی ‪ 1/25‬گرم بر میلی لیتر‪ 2/8 ،‬گرم سود با درصد خلوص ‪ %80‬اضافه کنیم‪،‬‬
‫‪ pH‬نهایی در دمای ‪ 25 C‬برابر چند خواهد شد؟ ( ‪ N = 14g.mol-1‬و ‪ O = 16‬و ‪) H =1‬‬

‫‪13 )4‬‬ ‫‪12/7 )3‬‬ ‫‪1/3‬‬ ‫‪)2‬‬ ‫‪0/7 )1‬‬

‫‪1/ 26g‬‬ ‫‪1mol‬‬

‫‪mol H   mol H N O 3  200g ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0/04mol‬‬
‫‪100g‬‬ ‫‪63 g‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪V ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ L  0/16L‬‬
‫‪d 1/ 25 1000ml‬‬
‫‪80 1mol‬‬
‫‪mol NaOH  2 / 8 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0/056‬‬
‫‪100 40‬‬
‫‪mol NaOH  mol H   0/056  0/04  0/016‬‬

‫‪‬‬ ‫‪ 0/16‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪O H    0/016  0/1  pH  14   l og O H    13‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .209‬براساس معادلة یونش آمونیاک داده شده چگونه میتوان درجه یونش آمونیاک را افزایش داد؟‬

‫‪N H 3 aq   H 2O l ‬‬ ‫‪N H 4 aq   O H‬‬ ‫‪‬‬

‫‪aq ‬‬ ‫‪q‬‬

‫‪ )4‬به کار بردن ماده نمگیر‬ ‫‪ )3‬افزودن آمونیاک‬ ‫‪ )2‬کاهش دما‬ ‫‪ )1‬افزایش دما‬

‫یونش آمونیاک گرماده است پس با افزایش دما میزان یونش کاهش مییابد‪ .‬و با غلیظتر شدن محلول درجه یونش کاهش می یابد‪.‬‬

‫‪ Kb .210‬محلولی از باز ‪ BOH‬که درجه یونش برابر‪0/8‬دارد‪ ،‬برابر با ‪ 0/01‬میباشد‪ .‬در ‪ 640‬میلی لیتر از این محلول چند مول ‪ BOH‬وجود دارد؟‬

‫‪47‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪4 × 10-4 )4‬‬ ‫‪8× 3-10 )3‬‬ ‫‪1/6 × 2-10 )2‬‬ ‫‪4 × 2-10 )1‬‬

‫‪Cm  0/ 8 ‬‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0/01 ‬‬ ‫‪ Cm ‬‬
‫‪1  0/ 8‬‬ ‫‪640‬‬
‫‪2  2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0/ 8 ‬‬
‫‪640  640‬‬ ‫‪ 0/ 64  4 104‬‬
‫‪mol BO H‬‬ ‫‪ Cm  Cm .  V ‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪1L‬‬

‫‪ .211‬نمودار وابستگی ‪ pH‬محلول ‪ 0/1‬موالر با افزایش غلظت یون هیدرونیم آن به کدام صورت است؟‬

‫‪)4‬‬ ‫‪)3‬‬ ‫‪)2‬‬ ‫‪)1‬‬

‫گزینه ‪ 1‬صحیح است‪.‬‬

‫‪ .212‬دو قطعه یکسان از نوار منیزیم را در حجمهای مساوی از محلول ‪ 0/1‬موالر استیک اسید و هیدروکلریک اسید قرار میدهیم در این صورت‬
‫چه تعداد از عبارات زیر نادرست است؟‬

‫سرعت واکنش فلز منیزیم با محلول هیدروکلریک اسید با سرعت واکنش آن با محلول استیک اسید‪ ،‬برابر است‪.‬‬ ‫أ‪.‬‬

‫ب‪ .‬خاصیت اسیدی هیدروکلریک اسید‪ ،‬بیشتر از استیک اسید است‪.‬‬

‫ج‪ pH .‬هر دو اسید در شروع واکنش یکسان است‪.‬‬
‫میزان گاز هیدروژن تولید شده در انتهای واکنش برای هیدروکلریک اسید بیشتر است‪.‬‬ ‫د‪.‬‬

‫‪4 )4‬‬ ‫‪3 ) 3‬‬ ‫‪2 )2‬‬ ‫‪1 )1‬‬

‫‪ .213‬به ازای حل کردن یک گرم از کدام اکسید زیر در آب و رساندن حجم محلول به ‪ 100‬میلی لیتر رسانایی آن بیشتر خواهد بود؟‬

‫( ‪) Na = 23 ، O = 16 ، N = 14 ، Ba = 137 ، S = 32 g.mol-1‬‬

‫‪N 2O 5 ) 4‬‬ ‫‪Na2O )3‬‬ ‫‪BaO )2‬‬ ‫‪SO3 )1‬‬

‫‪48‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪n‬‬
‫‪i on   1g  Mmol  1i on‬‬
‫‪1‬‬
‫‪mol‬‬

‫‪i on   1g  80‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪SO 3  H 2O  SO 42  2H‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪mol‬‬
‫‪ i on‬‬ ‫‪ 0/0375‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪mol‬‬

‫‪i on   1g  153‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪BaO  H 2O  Ba 2  2O H‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪mol‬‬
‫‪ i on‬‬ ‫‪ 0/0196‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪mol‬‬

‫‪i on   1g  62‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪Na 2O  H 2O  2Na   2O H‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪mol‬‬
‫‪ i on‬‬ ‫‪ 0/065‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪mol‬‬

‫‪i on   1g  108‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪N 2O 5  H 2O  2NO 3   2H‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪mol‬‬
‫‪ i on‬‬ ‫‪ 0/037‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪mol‬‬

‫‪ .214‬ثابت یونش اسید ضعیف ‪ HA‬برابر ‪ 10-2‬و برای اسید ضعیف ‪ HB‬برابر ‪ 10-3‬است‪ ،‬تفاوت ‪ pH‬اسید ‪ HA‬با اسید ‪ HB‬با درجه یونش‬
‫برابرکدام است؟‬

‫‪1 )4‬‬ ‫‪0/1 )3‬‬ ‫‪10 )2‬‬ ‫‪- 1 )1‬‬

‫‪H    ‬‬
‫‪Ka   ‬‬
‫‪1 ‬‬
‫‪Ka HA H HA‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪0/01‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 10 ‬‬ ‫‪HA‬‬
‫‪Ka HB H ‬‬‫‪‬‬
‫‪0/001‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪HB‬‬ ‫‪HB‬‬
‫‪H‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ l og10   l og ‬‬ ‫‪HA‬‬
‫‪ pH HA  pH HB‬‬
‫‪H‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪HB‬‬
‫‪1  pH‬‬

‫‪ .215‬طی فرایند صابون سازی از واکنش ‪ 100‬میلی لیتر سود با ‪ pH = 13/7‬با بازده ‪ %80‬با اسید چربی به فرمول ‪CnH2n+1COOH‬حداکثر‬
‫‪ 8/88‬گرم صابون در دمای ‪ 25 C‬ساخته می شود‪ ،‬عدد ‪ n‬کدام است؟ ( ‪ Na = 23 ، C = 12 g.mol-1‬و ‪) H = 1‬‬

‫‪11 )4‬‬ ‫‪10 )3‬‬ ‫‪12 )2‬‬ ‫‪13 )1‬‬

‫‪OH    1013/714  100/3  0/ 5  mol OH   0/ 5 0/100  0/05‬‬

‫‪80 1mol‬‬ ‫‪M‬‬

‫‪8 / 88g  0/05mol‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ M  222‬‬
‫‪OH ‬‬ ‫‪100 1mol  1mol‬‬
‫‪OH‬‬

‫‪C n H 2n 1CO 2Na   14n  68  222  n  11‬‬

‫‪ .216‬به ‪ 100‬میلی لیتر محلول هیدروکلریک اسید‪ ،‬آن قدر آب خالص اضافهی کنیم تا حجم آن دو برابر شود‪ ،‬اگر ‪ 40‬میلی لیتر از این محلول‬
‫بتواند با ‪ 40‬میلی لیتر سدیم هیدروکسید با ‪ PH=13‬به طور کامل واکنش دهد‪ ،‬غلظت ‪ HCl‬اولیه کدام است؟‬

‫‪0/8 )4‬‬ ‫‪0/1 )3‬‬ ‫‪0/4 )2‬‬ ‫‪0/2 )1‬‬

‫‪49‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪mol H   O H  V  1013 14 0/04  0/004‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪200‬‬
‫‪mol H  ‬‬ ‫‪0/002  0/02‬‬
‫‪40‬‬
‫‪0/02‬‬
‫‪H   ‬‬ ‫‪ 0/ 2‬‬
‫‪0/1‬‬

‫‪ .217‬به چند میلی لیتر از محلول اسید قوی ‪ HA‬با درصد جرمی ‪ %20‬و چگالی ‪ 1/2‬گرم بر میلی لیتر ‪ 2‬گرم سدیم هیدروکسید خالص افزوده و‬
‫تا ‪ 200‬میلی لیتر رقیق نماییم تا در دمای ‪ 25 C‬محلولی با ‪ pH= 12/7‬حاصل شود ؟ )‪(MNaOH=40 MHA=60 g.mol-1‬‬

‫‪5 )4‬‬ ‫‪1 )3‬‬ ‫‪2 )2‬‬ ‫‪10 )1‬‬

‫‪mol OH   1012/714 0/ 200  0/01‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1  ‬‬ ‫‪1/ 2g 20 1mol ‬‬
‫‪mol H   mol H   mol OH   2g  mol    x ml ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  0/01‬‬
‫‪‬‬ ‫‪40g  ‬‬ ‫‪1ml 100 60 ‬‬
‫‪ x  10 ml‬‬

‫‪ .218‬نمودار وابستگی ‪ pH‬محلول یک موالر باز ‪ BOH‬نسبت به درصد تفکیک آن به کدام صورت است؟ گزینه ‪ 4‬صحیح است‬

‫‪ Kb .219‬محلولی از باز ‪ BOH‬که غلظت یون هیدروکسید در آن برابر‪ 1/4 × 10-2‬مول بر لیتر است برابر با ‪ 0/07‬می باشد‪ .‬در ‪ 500‬میلی لیتر از این‬
‫محلول چند مول یون وجود دارد؟‬

‫‪1/4 × 3-10 )4‬‬ ‫‪7× 3-10 )3‬‬ ‫‪2/8 × 2-10 )2‬‬ ‫‪1/4 × 2-10 )1‬‬

‫‪OH    1/ 4 103‬‬
‫‪2 / 8 103‬‬
‫‪mol i on  2 OH    2 1/ 4 103  mol i on  0/ 5L ‬‬ ‫‪ 1/ 4 103‬‬
‫‪1L‬‬

‫‪ .220‬در صورتی که ‪ 1‬میلی لیتر از محلول غلیظ اسید قوی ‪ HA‬با درصد جرمی ‪ %30‬تا ‪ 100‬میلی لیتر رقیق و به آن ‪ 0/2‬گرم سدیم هیدروکسید‬
‫با خلوص ‪ %80‬افزوده شود‪ .‬محلولی با ‪ PH=2‬حاصل می شود‪ .‬چگالی محلول اسید اولیه کدام است؟ ‪(MNaOH=40‬‬
‫)‪MHA=150 g.mol-1‬‬

‫‪2/5 g.mL-1 )4‬‬ ‫‪1/51 g.mL-1 )3‬‬ ‫‪2 g.mL-1 )2‬‬ ‫‪2/2 g.mL-1 )1‬‬
‫‪50‬‬
 ‫تهیه و تنظیم‪ :‬اکرم ترابی‬ ‫پاسخ پرسشهای بخش اول‪ :‬مولکول ها در خدمت تندرستی‬

‫‪mol H   102 0/100  0/001‬‬

‫‪‬‬ ‫‪d g 30 1mol  ‬‬ ‫‪80 1mol ‬‬
‫‪mol H   mol H   mol OH   1ml ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬‫‪0/‬‬ ‫‪2‬‬‫‪g‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1ml 100 150 ‬‬ ‫‪100 40g ‬‬
‫‪ d  2 / 5 g .ml ‬‬

‫‪ .221‬ثابت یونش اسید ضعیف ‪ HA‬برابر ‪ 10-6‬و برای اسید ضعیف ‪ HB‬برابر ‪ 10-8‬است‪ ،‬نسبت درجه یونش در محلول ‪ HA‬با ‪ pH‬برابر‬
‫به اسید ‪ HB‬کدام است؟‬

‫‪100 )4‬‬ ‫‪10 )3‬‬ ‫‪0/01 )2‬‬ ‫‪0/1 ) 1‬‬

‫‪Ka HA 106 H‬‬ ‫‪  HA‬‬

‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ HA  100‬‬
‫‪Ka HB 108 H‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  HB‬‬ ‫‪HB‬‬

‫‪51‬‬
 ‫ﻧﻤﺮه ﺑﺮﺗﺮ‬
‫‪NOMREBARTAR.COM‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﺮﺟﻊ آﻣﻮزﺷﯽ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﻮااﻟﺖ درﺳﯽ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﻘﺎﻃﻊ‬

‫ﺟﺰوه ﻫﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ‪) ‬ﮐﻠﯿﮏ ﮐﻨﯿﺪ( ‪: ‬‬

‫درﺳﯽ |‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﻮاﻻت‬ ‫دوازدﻫﻢ | |‬ ‫ﺟﺰوه آﻣﻮزﺷﯽ‬ ‫||‬ ‫ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم دوازدﻫﻢ‪ ‬‬ ‫|‬

‫ﺟﻬﺖ داﻧﻠﻮد ﺟﺪﯾﺪ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺮ روی ﭘﺎﯾﻪ ﺧﻮد روی ﻟﯿﻨﮏ ﻫﺎی زﯾﺮ ﮐﻠﯿﮏ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫اﺑﺘﺪاﯾﯽ‬

‫ﺷﺸﻢ ‪ ‬‬ ‫ﭘﻨﺠﻢ‪  ‬‬ ‫ﭼﻬﺎرم‪  ‬‬ ‫ﺳﻮم‪   ‬‬ ‫دوم‪   ‬‬ ‫اول‪   ‬‬

‫ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ اول‬

‫ﻧﻬﻢ ‪ ‬‬ ‫ﻫﺸﺘﻢ‪ ‬‬ ‫ﻫﻔﺘﻢ‪   ‬‬

‫ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ دوم‬

‫دوازدﻫﻢ‬ ‫ﯾﺎزدﻫﻢ‪   ‬‬ ‫دﻫﻢ‪   ‬‬