‫جمهوری اسالمی افغانستان‬

‫وزارت احیأ و انکشاف دهات‬

‫برنامه ملی آبرسانی و آبیاری‬

‫رهنمود کلورنیشن آب آشامیدنی‬

‫میکانیزم کلورنیشن‬
‫شاک کلورنیشن‬
‫کلورنیشن عمومی‬
‫کلورنیشن به سطح خانه ها‬
‫کلورنیشن در حالت اضطراری‬

‫ترتیب کننده گان‪:‬‬

‫کارمندان البراتوار کنترول کیفیت آب برنامه آبرسانی و آبیاری‬

‫به همکاری عبد الصبور مشاور کیفیت آب اداره یونیسف‬

‫سرطان‪1931 ,‬‬
‫‪Contents‬‬
‫اهداف‪3.......................................................................................................................................................................... :‬‬

‫کلورینشن‪3..................................................................................................................................................................... :‬‬

‫عبارت ازعالوه نمودن کلورین درآب به مقصد صحی ساختن (ضد عفونی) آب و از بین بردن میکروب های آب و کاهش واقعات بیماری ها میباشد‪3..... .‬‬

‫انواع ضد عفونی کننده های آب‪5............................................................................................................................................ .‬‬

‫تاریخچه کلورین ‪ ،‬مزایا و معایب کلورین و انواع کلورین موجود در بازارها‪7........................................................................................... .‬‬

‫مزایایی کلوریشن‪7......................................................................................................................................................... :‬‬

‫معایب کلورینشن‪7......................................................................................................................................................... :‬‬

‫انواع کلورین موجود در بازارها‪8.............................................................................................................................................. :‬‬

‫گاز کلورین‪ : Gas Chlorine‬اشکال گاز کلورین ‪8....................................................................................................................‬‬

‫کلورین مایع ‪ Liquid Chlorine :‬اشکال مایع کلورین مانند ‪8.................................... Hypo chlorites , Sodium Hypochlorite‬‬

‫کلورین جامد ‪ Solid Chlorine:‬کلورین جامد به اشکال مختلف تابلیت ها و پودر کلورین میباشد‪.‬مانند ‪9..................................................‬‬

‫عملکرد کلورین باالی میکروب ها‪9...........................................................................................................................................‬‬

‫مراحل از بین رفتن یا پارچه شدن حجره باکتریا توسط اوزون ‪01....................................................................................................‬‬

‫تاثیرات کلورین باالی حجرات باکتریا ها‪00............................................................................................................................ .‬‬

‫اثرات منفی یا مداخله مواد موجود در آب باالی تاثیرات کلورین‪00.................................................................................................... .‬‬

‫‪00..................................................................................................................................................................... : pH‬‬

‫امونیا‪01........................................................................................................................................................... : NH3‬‬

‫نایتریت ها‪01............................................................................................................................................................. :‬‬

‫محـاسـبه استندرد مقدار کلورین برای آب آشامیدنـی‪،‬شبکه آبرسانی‪ ،‬چاه های آب آشامیدنی و پمپ های دستی‪01.......................................... .‬‬

‫‪ Chlorination‬کلوریشن شاك‪01....................................................................................................................................... :‬‬

‫‪03............................................................................................................................................. :Chlorine Demand‬‬

‫‪1‬‬
‫‪03......................................................................................................................................... . :Combined Chlorine‬‬

‫‪03.............................................................................................................................................. :Residual Chlorine‬‬

‫‪03.................................................................................................................................................. :Total Chlorine‬‬

‫‪03..................................................................................................................................................... :Contact Time‬‬

‫محاسبه استندرد مقدار کلورین(‪ )Chlorine Demand‬برای شبکه آبرسانی ‪ ،‬چاه های آب آشامیدنی و پمپ های دستی ‪03...............................‬‬

‫تعیین کلورین باقی مانده درآب توسط آله پول تستر‪05............................................................................................... .Pool Tester‬‬

‫محاسبه حجم آب چاه ها‪01................................................................................................................................................. :‬‬

‫کلورینشن در حاالت اضطراری‪08........................................................................................................................................... :‬‬

‫پیمانه های محلی برای اندازه مقدار کلورین‪09............................................................................................................................ :‬‬

‫سواالت‪11...................................................................................................................................................................... :‬‬

‫‪2‬‬
 ‫بسم اهلل الرحمن الرحیم‬

‫کلورينشن (‪)Chlorination‬‬

‫اهداف‪:‬‬

‫‪ .1‬کلورین(‪)Chlorine‬چیست؟ (معرفی کلورین)‪.‬‬

‫‪ .2‬انواع ضد عفونی کننده های آب‪.‬‬
‫‪ .9‬تاریخچه کلورین ‪ ،‬مزایا و معایب کلورین و انواع کلورین موجود در بازارها‪.‬‬
‫‪ .4‬عملکرد کلورین باالی میکروب ها‪.‬‬
‫‪ .5‬اثرات منفی یا مداخله مواد موجود در آب باالی تاثیرات کلورین‪.‬‬
‫‪ .6‬محـــــاسـبه استندرد مقدارکـــلورین برای آب آشامیدنـی‪،‬شبکه آبرسانی‪ ،‬چاه های آب آشامیدنی و پمپ های دستی‪.‬‬
‫‪ .7‬تعیین مقدار کلورین باقیمانده یا کلورین آزاد درآب توسط آله پول تستر ‪.Pool Tester‬‬
‫‪ .8‬محاسبه حجم آب چاه ها‪،‬پمپ دستی‪،‬تانکر های ذخیزه آب‪.‬‬
‫‪ .3‬کلورینشن در حاالت اضطراری‪.‬‬
‫‪ .11‬پیمانه های محلی برای تعیین مقدار کلورین و سواالت محاسبه کلورین‪.‬‬

‫کلورينشن‪:‬‬

‫عبارت ازعالوه نمودن کلورين درآب به مقصد صحی ساختن (ضد عفونی) آب و از بین بردن میکروب های آب و کاهش‬
‫واقعات بیماری ها میباشد‪.‬‬

‫کلورين (‪)Chlorine‬چیست؟‬
‫کلورین عنصر کیمیاوی دارای سمبول ‪ ، Cl‬نمبراتمی ‪ ،17‬وزن اتمی‪ 95,459‬در گروپ‪ 17‬جدول تناوبی عناصر(هلوژن ها) در دوره یا‬
‫پریود ‪ 9‬موقعیت دارد و اصال به حالت گاز میباشد‪.‬‬

‫گاز کلورین تحت فشار معیین در درجه حرارت منفی ‪ 94,5‬درجه سانتی گراد به حالت مایع و در حرارت منفی ‪ 115‬درجه سانتی گراد‬
‫منجمد میگردد‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫در فشار و حرارت معیین دو اتم کلر مولیکول دو اتمی را با رابطه نسبتاً ضعیف تشکیل داده سمبول ‪ Cl2‬را اختیار نموده به نام کلورین یاد‬
‫میگردد‪.‬‬

‫کلورین دارای رنگ زرد مایل به سبز ‪ ،‬بوی مشخص زننده و مخرش ‪ ،‬سمی یا زهری بوده وازجمله غیر فلزات است‪ .‬دارای ‪ 3‬ایزوتوپ با‬
‫اوزان اتمی از ‪ 92‬الی ‪ 41‬میباشند و تنها سه عدد این ایزوتوپ ها به شکل طبعی یافت میگردد‪.‬‬

‫کلورین در الیه های خاص طبقات مختلف زمین به شکل ترکیبی وجود داشته و بنا بر والنس منفی یك آن به صورت خالص درطبیعت‬
‫یافت نمیشود‪ ،‬و کلورین از تجزیه نمك طعام یا سودیم کلوراید )‪ (NaCl‬تیزاب نمك یاهایدروجن کلوراید )‪ (HCl‬و دیگر مرکبات آن به‬
‫دست آورد‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫کلورین عنصر فعال بوده به آسانی با فلزات ودیگر عناصر تعامل مینماید در آب به سهولت منحل میگردد‪،‬کلورین قابل احتراق نیست اما عامل‬
‫میبرد‪.‬‬ ‫بلند‬ ‫را‬ ‫انفجار‬ ‫و‬ ‫سوزی‬ ‫آتش‬ ‫است‬ ‫قوی‬ ‫کننده‬ ‫اوکساید‬
‫خاصیت بسیارخوب کلورین خواص میکروب کشی یاضد عفونی کننده آن است‪.‬‬

‫عنصر کلورين در صنایع به مقاصد مختلف از جمله در تصفیه آب ‪ ،‬مواد ضد عفونی کننده ‪ ،‬مواد سفید کننده ‪ ،‬صنایع اسلحه سازی ‪،‬‬
‫کاغذ سازی ‪ ،‬تولید رنگ ها ‪ ،‬مواد غذایی ‪ ،‬حشره کش ها ‪ ،‬ادویه جات ‪ ،‬منسوجات‪ ....‬وغیره استفاده میگردد‪.‬‬

‫کلورین در اثر نور آفتاب و یا حرارت با هایدروجن هوا تعامل نموده هایدرجن کلوراید را میسازد‪.‬‬

‫و ا ز حل شدن هایدروجن کلوراید با آب تیزاب نمك حاصل میگردد که خاصیت میکروب کشی بسیار کم را دارد‪.‬‬

‫پس هیچ گاه کلورین را در مقابل نور یا حرارت و هوای آزاد قرار ندهید‪.‬‬

‫انواع ضد عفونی کننده های آب‪.‬‬

‫یا ضد عفونی کردن‪ :‬عبارت از ازبین بردن ‪ ،‬نابود کردن یا خنثی کردن تمام میکروب ها و مواد غذایی آنها (مگر نه کامال) توسط مواد ضد‬
‫عفونی کننده میباشد‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫مؤثریت ضد عفونی کردن یا ازبین بردن میکروارگانیزم های آب ارتباط مستقیم دارد با‬

‫نوع مواد ضدعفونی کننده و طریقه ضد عفونی کردن‪.‬‬ ‫•‬

‫نوع میکروب ها و اورگانیزم های مورد هدف‪.‬‬ ‫•‬
‫وقت معیین برای ضد عفونی کردن‪.‬‬ ‫•‬
‫وضعیت کیمیاوی آب مانند ‪ ، pH‬مکدریت ‪ ،‬حرارت ‪...‬‬ ‫•‬

‫انواع ضد عفوني كننده ها‬

‫‪Types of‬‬
‫‪disinfection‬‬
‫ضدعفوني فزيكي‬ ‫‪UV‬شعاع‬ ‫ضد عفوني كننده هاي‬
‫كيمياوي‬
‫‪Physical disinfection‬‬ ‫‪UV irradiation‬‬
‫‪Chemical‬‬
‫فلتر كردن‬ ‫چراغ راديو اكتيف‬ ‫اوكسيد اند ها‬
‫‪disinfection‬‬
‫‪Filltration‬‬ ‫‪UV- Light‬‬ ‫‪Oxidants‬‬
‫جوش دادن‬ ‫آوزون‬

‫‪Boiling‬‬ ‫‪Ozone‬‬
‫شعاع آفتاب‬ ‫كلورين‬

‫‪Solar disinfection‬‬ ‫‪Chlorine‬‬

‫آيودين‬

‫‪Iodine‬‬
‫برومين‬

‫‪Bromine‬‬

‫‪Surface Active‬‬
‫‪agents‬‬

‫‪Alkali or Acids‬‬

‫‪Metals‬‬

‫‪6‬‬
 ‫تاريخچه کلورين ‪ ،‬مزايا و معايب کلورين و انواع کلورين موجود در بازارها‪:‬‬

‫کلورین از کلیمه یونانی (‪ Chloros )χλωρος‬به معنی زرد مایل به سبز گرفته شده بار اول توسط عالم سویدنی ‪Wilhelm Carl‬‬
‫‪ Scheele‬در سال ‪1974‬میالدی کشف گردید‪ .‬اشتباه تصور کرد که این عنصر اوکسیجن است‪.‬‬

‫درسال ‪1811‬میالدی عالم دیگری به نام‪ Davy Humphry‬بعد از تحقیقات نام کلورین را برای این عنصر انتخاب و به دانشمندان معرفی‬
‫نمود‪.‬‬

‫کلورین در سال ‪ 1318‬میالدی در شهر شیکاگوامریکا به خاطر از بین بردن میکروب های آب آشامیدنی مورد استفاده قرار گرفت وبه طور‬
‫قابل مشاهده واقعات بیماری ها بخصوص میزان امراض مؤلد آب را پایان آورد‪.‬‬

‫در سال ‪1312‬میالدی مجله امریکایی )‪ (Health for All‬هشدار خطرارت کلورین را داد که در مصرف کلورین احتیاط نمایند‪.‬‬
‫گاز کلورین زهری و خطرناك است در سال ‪1315‬میالدی به حیث اسله جنگی در جنگ جهانی اول استفاده گردیده است‪.‬‬

‫مزايايی کلوريشن‪:‬‬
‫• کلوریشن یکی از طریقه های خوب برای ضدعفونی کردن آب آشامیدنی در دنیاست که ممالك پیشرفته مانند المان ‪ ،‬فرانسه ‪،‬‬
‫کانادا ‪ ،‬اتحاد شوروی سابق ممالك اروپایی ‪ ....‬از آن استفاده مینمایند‪.‬‬
‫• کلورین ارزان و در هر جا قابل دست رس میباشد‪.‬‬
‫• طریقه استفاده از کلورین ساده و در هر جا قابل تطبیق میباشد‪.‬‬
‫• کلورین باقی مانده در آب تضمین صحی آب را در مقابل میکروب های ثانویه مینماید‪.‬‬
‫• کلورین باقی مانده تضمین صحی آب را در تمام مسیر شبکه آبرسانی ویا ذخیره آب مینماید‪.‬‬
‫کلورین ضدعفونی کننده خوب در حاالت اضطراری میباشد‪.‬‬

‫معايب کلورينشن‪:‬‬
‫کلورین با مواد دیگر منحل شده در آب تعامل نموده و مرکبات حاصل میگردد که برای صحت خطرناك میباشند‪.‬‬ ‫•‬
‫تماس کلورین به فیصدی بلند با پوست و موی انسان باعث ایجاد حساسیت میگردد‪.‬‬ ‫•‬
‫استنشاق گاز کلرین برای سیستم تنفسی مضر می باشد‪.‬‬ ‫•‬
‫گروهی از میکروارگانیزمها مانند کریپتوس پرودیوم نسبت به کلر مقاوم هستند و با این روش از بین نخواهند رفت‪.‬‬ ‫•‬

‫‪7‬‬
‫بنابراین کارشناسان توصیه می کنند که جهت مقابله با اثرات زیانبار کلورین در آب آشامیدنی‪ ،‬در نقطه مصرف کلورین احتیاط نمود و‬
‫هرگونه معایب آن متوجه شخص مصرف کننده میباشد و کلورین را یك ماده خوب ضد عفونی کننده برای آب آشامیدنی میدانند‪.‬‬

‫انواع کلورين موجود در بازارها‪:‬‬

‫کلورین عموما به سه نوع در بازار ها وجود دارد‪( ،‬گاز کلورين ‪ ،‬کلورين مايع و کلورين جامد)‬

‫شرکت های کیمیاوی بنابر بازاریابی خویش آن را به اشکال مختلف عرضه میدارند‪.‬‬

‫گاز کلورين‪ : Gas Chlorine‬اشکال گاز کلورین‬

‫)‪Dichloromonoxide(Cl2O),Chlorine Gas, Chlorinedioxide(ClO2) Dichloroheptaoxide(Cl2 O7‬‬

‫گاز کلورین ضدعفونی کننده بسیار خوبی است مؤثریت فوق العاده دارد‪ ،‬تقریبا ‪33‬فیصد میکروب های آب را از بین میبرد‪.‬لکن قیمت گران‬
‫وطریقه مصرف آن مشکل میباشد‪.‬‬

‫کلورين مايع ‪ Liquid Chlorine :‬اشکال مایع کلورین مانند ‪Hypo chlorites , Sodium Hypochlorite‬‬

‫با عالوه نمودن گاز کلورین به محلول سودیم هایدروکساید‪ NaOH‬کلورین مایع حاصل میگردد‪ ،‬کلورین مایع ارزان و به طور فراوان پیدا‬
‫میشود و طریقه استفاده آن ساده و آسان میباشد‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫کلورين جامد ‪ Solid Chlorine:‬کلورین جامد به اشکال مختلف تابلیت ها و پودر کلورین میباشد‪.‬مانند‬

‫‪Calsium hypochlorite(HTH) High Test Hypochlorite)36% , 65%( Chlorine Tablets,Bleaching‬‬

‫‪Powder(35%),Chlorine lime‬‬

‫کلورین امروز به اشکال مختلف گاز‪ ،‬مایع و جامد توسط شرکت ها تولید گردیده نکته مهم فیصدی کلورین میباشد که به کدام فیصدی‬
‫کلورین خالص را دارا میباشد‪.‬‬

‫عملکرد کلورین باالی میکروب ها‪.‬‬

‫ضد عفونی کردن آب آشامیدنی با کلورین تقریباً تمام میکروب های موجود در آب(باکتریاها‪،‬ویروس ها‪،‬پروتوزواها‪،‬پرازیت ها‪،‬قارچ هاوبعضی‬
‫اسپورهای میکروارگانیزم ها را از بین میبرد و میزان بیماری های مؤلد آب را به طور قابل مالحظه کاهش میدهد ازبیماری های ذیل‬
‫میتوان یاد آور شد‪.‬‬

‫توبرکلوز‬ ‫کولرا‬

‫زردی‬ ‫اسهاالت‬

‫محرقه‬ ‫اسهاالت خونی(‪)Dysentery‬‬

‫مالریا‬ ‫شگیال‬

‫امراض جلدی‬ ‫جاردیاز‬

‫کرم ها‪...‬‬ ‫آمیب یاز‬

‫فلج اطفال‬ ‫مسمومیت ها‬

‫‪9‬‬
‫بعضی ازمیکروب ها به نام کریپتوس پرودیوم(‪ )Cryptosporidium‬وکیست پرازیت ها در مقابل کلورین مقاوم است ‪ ،‬اما گاز کلورین آنرا‬
‫ازبین میبرد‪.‬‬

‫مقدار کلورین باقی مانده درآب میتواند میکروب های را که بعد از کلورینشن در آب راه میابند از بین ببرد‪.‬‬

‫درمجموع عملکرد تاثیرات ضدعفونی کننده های کیمیاوی باالی میکروارگانیزم ها به دوصورت میباشد‪.‬‬

‫‪ .1‬اوکسیداسیون یا پاره کردن دیوار حجروی میکروب ها وبالخره تجزیه آن‪.‬‬

‫‪ .2‬نفوذ به داخل حجره و اختالل فعالیت های انزایمی داخل حجروی و از کار افتیدن میکروب وبالخره سبب مرگ حجره میکروب‬
‫میگردد‪.‬‬
‫وقتی کلورین در آب عالوه میگردد دو ترکیب فعال را میسازد‪.‬‬

‫‪)OCl( Hypochlorite ions , )HOCl( acid Hypochlorus‬‬

‫این دو ترکیب فعال کیمیاوی در اوکسیدایز نمودن آب وحجرات میکروب ها‪ ،‬تخریب دیوار حجره میکروب ها حصه گرفته و بالخره میکروب‬
‫ها را از بین میبرند‪(.‬کلورین برای این تعامالت به مدت ‪ 45-91‬دقیقه ضرورت دارد)‪.‬‬

‫به طور مثال ما گاز اوزون را مشاهده میکنیم که چطور در آب باالی حجره باکتریاها قرار میگیرد و آنرا ازبین میبرد‪.‬‬

‫مراحل از بین رفتن يا پارچه شدن حجره باکتريا توسط اوزون‬

‫‪10‬‬
 ‫تاثیرات کلورين باالی حجرات باکتريا ها‪:‬‬

‫اثرات منفی يا مداخله مواد موجود در آب باالی تاثیرات کلورين‪:‬‬

‫عده مواد کیمیاوی موجود درآب عملیه کلوریشن را خنثی نموده و با کلورین ترکیب شده و خطرات را متوجه صحت مصرف کننده‬
‫میسازد‪،‬‬

‫شخص مسؤل کلورينشن قبل از عالوه نمودن کلورين به آب متوجه آن باشد‪.‬‬

‫‪: pH‬‬

‫تاثیرات کلورین باالی میکروب ها در ‪ pH‬آب ‪ 7 - 6,2‬بسیار خوب و نتیجه قناعت بخش را میدهد با پایین آمدن یا بلند رفتن ‪ pH‬آب‬
‫مؤثریت کلورین باالی میکروب ها حسب گراف ذیل کمتر شده میرود‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫امونیا ‪: NH3‬‬

‫موجودیت امونیا در آب تاثیرات ضدعفونی کننده کلورین را خنثی نموده و با کلورین تعامل مینماید کلورامین ‪Chloramine‬را میسازد‪.‬‬
‫کلورامین مرکب کیمیاوی مضر برای صحت و حساسیت های جلدی رابارمیاورد‪.‬‬

‫نايتريت ها‪:‬‬

‫نایتریت ها نیز با کلورین تعامل نموده و باعث حزف کلورین از آب میگردند‪.‬‬

‫به تربیب کلورین بابیشترعناصرکیمیاوی مانند آهن‪ ،‬مگنیزیم‪ ،‬کادمیم‪ ،‬سلینیم‪ ،‬سرب‪ ،‬ارسینیك‪ ،‬ایتان‪ ،‬میتان و غیره تعامل نموده مرکات‬
‫حاصل میگردد که برای صحت خطرناك و حتی سرطانزا میباشد‪.‬‬
‫قبل از کلورینشن ‪ ، pH‬مکدریت ‪ ،‬درجه حرارت آب ‪ ،‬هدایت برقی آب تست گردد و حد مجاز آب آشامیدنی را داشته باشد‪.‬‬
‫‪)WHO( 8,5 - 6,5 ;pH‬‬
‫‪ )WHO( NTU 5 ≤ ;turbidity‬باشد‬

‫هیچ وقت آب مکدر یا خت را کلورینشن نکنید آب را ابتدا فلتر نمایید و بعد کلورینشن کنید‪ ،‬در غیر آن از طریقه دیگر ضد عفونی کردن‬
‫آب استفاده نمایید‪.‬‬

‫محـاسـبه استندرد مقدار کلورین برای آب آشامیدنـی‪،‬شبکه آبرسانی‪ ،‬چاه های آب آشامیدنی و پمپ های دستی‪.‬‬

‫‪ Chlorination‬کلوريشن شاک‪ :‬طریقه است که در آن کلورین به میزان بلند استفاده شده و در حاالت ملوثیت بیش از حد‬
‫میکروبی آب ویا واقعات حاد بیماری های مؤلد آب استفاده میگردد‪،‬با این طریقه تمام سیستم شبکه‪،‬تانك ذخیره آب‪،‬پیپ ها‪،‬شیردان ها‬

‫‪12‬‬
 ‫‪...‬ضدعفونی میگردند‪.‬این طریقه به دقت و مواظبت بیشتر ضرورت دارد ایجاب مینماید توسط شخص مسلکی انجام یابد‪( .‬یا از این طریقه‬
‫صرف نظر گردد)‬

‫اصطالحات کلورينشن‪:‬‬

‫‪ :Chlorine Demand‬مقدار کلورین است که برای ضد عفونی کردن مکمل آب مورد استفاده قرار میگیرد ‪ ،‬و نظر به ملوثیت آب‬
‫سنجیده میشود‪.‬‬

‫‪ :Combined Chlorine‬بخش از کلورین است که با مواد کیمیاوی موجود در آب و میکروارگانیزم ها تعامل نموده ترکیبات را‬
‫میسازند‪.‬‬

‫‪ :Residual Chlorine‬مقدار کلورین که بعد از تعامل با مواد کیمیاوی واز بین رفتن میکروارگانیزم ها در آب به قسم آزاد باقی‬
‫میماند به نام کلورین باقیمانده یا کلورین آزاد یاد میگردد‪ ،‬مقدار کلورین آزاد در آب آشامیدنی ‪ 1,2‬الی ‪ 1,5‬ملی گرام در لیتر آب قرار‬
‫رهنمود ‪WHO‬میباشد‪.‬‬

‫‪ :Total Chlorine‬مجموع از کامبنید کلورین و کلورین باقیمانده در آب را به نام ‪ Total chlorine‬یاد مینمایند‪.‬‬

‫‪ :Contact Time‬کلورین برای تعامالت خود در آب به وقت معیین(‪91‬دقیقه) ضرورت دارد‪ ،‬که آنرا کانتکت تایم گویند‪.‬‬

‫محاسبه استندرد مقدار کلورين(‪ )Chlorine Demand‬برای شبکه آبرسانی ‪ ،‬چاه های آب آشامیدنی و پمپ های دستی‬

‫ابتدا محلول یك فیصد کلورین را تهیه مینماییم‪ .‬برای محاسبه دقیق ده گرام (‪ )10 gr‬کلورین خالص محاسبه نموده در یك بیکر یك‬
‫لیتره عالوه میکنیم‪ ،‬بعدحجم انرا توسط آب مقطر به یك لیتر میرسانیم‪.‬‬

‫‪10 gr Cl2 -‬‬ ‫آب مقطر ‪1 Liter‬‬

‫آب مقطر‪10000 mg = 1000 Ml‬‬

‫‪10 mg = 1 Ml‬‬

‫محاسبه ده گرام کلورین خالص‪ ،‬مثال‪ :‬کلورین ما ‪95‬فیصد پودر بلیچ است‪ .‬با استفاده از تناسب ده گرام کلورین خالص طوری ذیل دریافت‬
‫میکنیم‪.‬‬

‫‪35 gr - 100 gr‬‬

‫‪10 gr - x‬‬

‫‪10 gr *100gr‬‬
‫=‪x‬‬ ‫‪35gr‬‬ ‫‪= 28.5 gr Bleach powder‬‬

‫‪13‬‬
 ‫محاسبه مقدار كلورين به اساس همان مقدار كلورين باقيمانده صورت ميگيرد‬
‫كه بين (‪ 0.5 – 0.2‬ملي گرام در ليتر) باشد‪ .‬كه مقدار كلورين باقيمانده‬
‫‪ 0.32‬بهتر براي محاسبه ميباشد‪.‬‬
‫‪24‬‬

‫مثال‪ :‬هرگاه تانكر ذخيره آب ‪ 3000‬ليتر حجم داشته باشد براي ضدعفوني آن‬
‫چه مقدار كلورين ضرورت ميباشد؟‬
‫ابتدا ما كلورين خالص را محاسبه ميكنيم‪.‬‬
‫ليتر آب ‪20 mg - 1‬‬
‫‪20mg  3000Lit‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪-‬‬ ‫لترآب‪3000‬‬ ‫= ‪x‬‬ ‫‪= 60000mg/1000=60gr CL2‬‬
‫‪1Lit‬‬

‫اكنون ‪60‬گرام كلورين خالص ضرورت داريم‪ ،‬وكلورين دست داشته ما ‪35‬‬
‫فيصد است‪ .‬چند گرام آن ‪60‬گرام كلورين خالص ميگردد؟‬

‫‪35 gr‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪100 gr‬‬

‫‪60 gr *100gr‬‬
‫‪60 gr‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪x‬‬ ‫=‪x‬‬ ‫‪= 171.4 gr Bleach Powder‬‬
‫‪35gr‬‬

‫‪25‬‬

‫‪14‬‬
 ‫تعیین کلورين باقی مانده درآب توسط آله پول تستر‪.Pool Tester‬‬

‫مواد مورد ضرورت‪ :‬آله پول تستر ‪ ،‬تابلیت ‪DPD- No.1‬‬

‫دو تیوب آله را از آب مورد تست الی اندازه ‪ 11‬ملی لیتر پر نموده در یکی از این تیوب ها تابلیت (‪ (DPD- No.1‬را عالوه نموده آنرا حل‬
‫نمایید‪.‬‬

‫تیوب ها را در جای معیین آن در آله قرار داده رنگ آنرا با دسك آله مقایسه مینماییم‪ ،‬با هر رنگ که مطابقت داشت قیمت آنرا یاداشت‬
‫مینماییم‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫محاسبه حجم آب چاه ها‪:‬‬

‫محاسبه دقیق حجم آب را میتوانیم با استفاده از فورمول حجم دریافت نماییم‪.‬‬

‫‪v  0.785d 2h‬‬

‫قبل از آن معلومات در مورد چاه آب‪،‬عمق چاه‪،‬سطح آب‪،‬مقدار یا اندازه آب از شخص که معلومات کافی داشته باشد دریافت گردد‪.‬‬

‫محاسبه حجم آب چاه که با دست کنده شده است‪،‬‬

‫قطرچاه‬

‫عمق چاه‬

‫سطح آب‬

‫اندازه آب‬

‫مثال‪ :‬حجم آب را در چاه دریافت مینماییم که عمق چاه ‪45‬مترسطح آب ‪49‬متر‬

‫و قطر آن ‪1‬متر باشد؟‬

‫‪1m3 = 1000 Liter‬‬

‫‪V=0.785*d2* h = 0.785 * (1m)2 * 2m = 1.57 m3 * 1000 = 1570 Liter‬‬

‫‪16‬‬
‫به همين ترتيب ما ميتوانيم با استفاده از فورمول‪ ،‬حجم آب چاه ها را در اعماق و قطر هاي‬
‫مختلف دريافت نماييم‪.‬‬
‫مكعب (‪)m3‬‬ ‫براي دريافت حجم آب چاه ها به ليتر در قطرهاي بيشتر از يك متر در في متر‬
‫جدول ذيل را در نظر ميگيريم‪.‬‬
‫قطر چاه به متر‬ ‫حجم آب به ليتر‬

‫‪1‬‬ ‫‪785‬‬
‫‪1.10‬‬ ‫‪949.8‬‬
‫‪1.20‬‬ ‫‪1130.4‬‬
‫‪1.30‬‬ ‫‪1326.6‬‬
‫‪1.40‬‬ ‫‪1538.6‬‬
‫‪1.50‬‬ ‫‪1766.2‬‬

‫‪28‬‬

‫محاسبه حجم آب پمپ هاي دستي‪.‬‬

‫براي محاسبه حجم آب پمپ هاي دستي نيز ميتوان از فورمول حجم استفاده نمود‪.‬‬
‫‪D 2‬‬
‫‪v ‬‬ ‫‪*h‬‬
‫‪4‬‬
‫اما نقطه قابل توجه اين است كه پمپ هاي دستي قطرمعيين دارند واندازه آن ها به انچ‬
‫ميباشد‪،‬درمحاسبات انچ را ابتدا به سانتي مترو بعد به متر تبديل مينماييم‬
‫‪1Inch = 2.54 Cm = 0.0254 m‬‬
‫قطر پمپ دستي آب به انچ‬ ‫حجم آب در في متر به ليتر‬
‫‪4‬‬ ‫‪8.1‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪18.23‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪32.41‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪50.64‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪72.92‬‬
‫‪18‬‬ ‫‪164.08‬‬
‫‪24‬‬ ‫‪291.7‬‬
‫‪30‬‬ ‫‪455.8‬‬
‫‪29‬‬
‫‪36‬‬ ‫‪656.35‬‬

‫‪17‬‬
 ‫و‬ ‫م‬ ‫‪.‬‬ ‫آب‬ ‫‪،‬س‬ ‫چاه ‪ 8‬م‬ ‫كه ع‬ ‫ن اي‬ ‫آب را در چاه س باز درياف‬ ‫م ال‪ :‬ح‬
‫باش ؟‬ ‫چاه ‪ 0.1‬م‬ ‫ق‬
‫‪V = 0.785 * d2‬‬ ‫*‬ ‫‪h‬‬ ‫‪, d= 1.2m‬‬ ‫‪, h= 1.5m‬‬

‫‪V=0.785 * (1.2m)2 * 1.5m = 0.785*1.2m*1.2m*1.5m‬‬

‫‪= 1.695 m3 * 1000 =1695 Liter‬‬

‫آن ‪ 8‬انچ باش ‪ .‬اب ا ما‬ ‫‪ ،‬ق‬ ‫آب در‪ 31‬م‬ ‫‪ ،‬س‬ ‫آن‪ 1‬م‬ ‫كه ع‬ ‫دس ه را درياب‬ ‫آب پ‬ ‫ح‬ ‫م ا‬
‫ت ي م اي ؟‬ ‫انچ را به م‬
‫‪1Inch = 2.54 Cm = 0.0254 m‬‬
‫‪8 Inch * 2.54 Cm = 20.32 Cm /100 = 0.2032 m‬‬

‫‪V = 0.785 * d2‬‬ ‫*‬ ‫‪h‬‬ ‫‪, d= 0.2032 m‬‬ ‫‪, h= 20 m‬‬

‫‪V= 0.785 * 0.2032 m * 0.2032 m * 20 m = 0.648 m3 * 1000 = 648 Liter‬‬

‫‪31‬‬

‫به همين ترتيب وقتي حجم آب را دريافت ميكنيم مقدار كلورين خالص را به‬
‫اساس ‪1.5( 1.5mg/L‬ملي گرام در في ليتر آب) محاسبه مينماييم‪.‬كه اين‬
‫مقدار هيچ گونه خطري را متوجه صحت استفاده كننده گان نخواهد داشت‪.‬‬
‫ميتوانيم مقدار كلورين را بنابر حجم آب كه محاسبه نموديم از جدول ذيل‬
‫دريافت نماييم‪.‬‬
‫حجم آب به ليتر‬ ‫مقدار ضرورت كلسيم هايپوكلورايد‬ ‫مقدار ضرورت كلسيم هايپوكلورايد‬
‫(‪ )65%‬به گرام‬ ‫(‪ )35%‬به گرام‬ ‫‪.‬‬

‫‪100‬‬ ‫‪0.2308‬‬ ‫‪0.4167‬‬

‫‪200‬‬ ‫‪0.4616‬‬ ‫‪0.8334‬‬
‫‪500‬‬ ‫‪1.154‬‬ ‫‪2.0835‬‬
‫‪1000‬‬ ‫‪2.308‬‬ ‫‪4.167‬‬
‫‪5000‬‬ ‫‪11.54‬‬ ‫‪20.835‬‬
‫‪10000‬‬ ‫‪23.08‬‬ ‫‪41.67‬‬
‫‪20000‬‬ ‫‪46.16‬‬ ‫‪83.34‬‬
‫‪50000‬‬ ‫‪115.4‬‬ ‫‪208.35‬‬
‫‪31‬‬

‫کلورينشن در حاالت اضطراری‪:‬‬

‫کلورینشن در حاالت اضطراری وقتی صورت میگ یرد که آب آشامیدنی در یك والیت یا ولسوالی بنابر جاری شدن سیالب ها ‪،‬باران های دوام‬
‫دار ‪ ،‬باال آمدن آب های تحت ارضی ملوث گردیده باشد ویا واقعات بیماری های مؤلد آب بیشتر مشاهده گردد‪.‬‬

‫‪18‬‬
 ‫در حاالت اضطراری یا واقعات عاجل مقدار کلورین را برای آب آشامیدنی‬

‫‪1.5mg CL2/Liter H2O‬‬

‫محاسبه نموده و کلورینشن مینماییم‪.‬‬

‫ضروری است! که در این حاالت متوجه مکدريت يا خت بودن آب با شیم زیرا آب خت کلورینشن نمی گردد‪.‬‬

‫پیمانه های محلی برای اندازه مقدار کلورين‪:‬‬

‫یك قاشق غدا خوری نارمل مساوی است به ‪15‬گرام پودر کلورین‬

‫‪1‬قاشق چای خوری = ‪9‬گرام پودرکلورین‬

‫‪19‬‬
 ‫سواالت‪:‬‬

‫سواالت‪ :‬هر گاه يك چاه آب سرباز ‪ 30‬متر عمق‪،‬سط آب ‪28‬متر‪،‬قطرچاه يك متروبيست‬

‫سانتي(‪ 1.2‬متر) براي ضد عفوني چاه چه مقدار كلورين ضرورت است؟‬
‫حجم آب چه اندازه است؟‬
‫چه مقدار كلورين خالص ضرورت است؟‬
‫چه مقدار كلورين دست داشته ما كلسيم هايپوكلورايد ‪ 35%‬ضرورت است؟‬
‫‪V=0.785*d2*h‬‬
‫‪V=0.785*(1.2m)2*2m = 0.785 * 1.2m *1.2m *2m =2.26m3 *1000=2260 Liter‬‬
‫حجم آب ما ‪2260‬ليتر‬
‫‪1 Liter -‬‬ ‫‪1.5 mg‬‬
‫‪2260Lit * 1.5mg‬‬
‫‪2260 Liter‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪x‬‬ ‫=‪x‬‬ ‫‪=3390 mg Cl2/1000 =3.390gr‬‬
‫‪1Lit‬‬
‫مقدار كلورين خالص ‪ 3.390‬گرام‬
‫‪35 gr‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪100 gr‬‬
‫‪3.39 gr * 100gr‬‬
‫‪3.39 gr -‬‬ ‫‪x‬‬ ‫=‪x‬‬ ‫‪= 9.6 gr‬‬
‫‪35gr‬‬

‫مقدار كلورين دست داشته ما ‪ 9.6‬گرام يا ‪ 5‬قاشق چاي خوري ميباشد‬

‫‪34‬‬

‫حاال اين مقدار(‪9.6‬گرام)كلورين را در ‪ 5‬ليتر آب چاه در يك ظرف دسته دار‬

‫منحل ساخته و ظرف را با ريسمان بسته و داخل چاه پايان مينماييم و داخل آب‬
‫چاه آن را خوب مخلوط ميكنيم‪.‬‬
‫بعد از مدت ‪ 30‬الي ‪ 45‬دقيقه كلورين باقي مانده آب چاه را‬
‫تست مينماييم كلورين باقيمانده بين ‪ 0.5- 0.2‬ملي گرام در‬
‫في ليتر (‪ )0.2-0.5mg Cl2/Liter H2O‬باشد‪.‬‬
‫آب چاه ‪100‬فيصد ضد عفوني ميگردد‪.‬‬

‫‪35‬‬

‫‪20‬‬
 ‫سوا هرگاه يك پمپ دستي ‪ 45‬متر عمق ‪،‬سط آب ‪30‬متر‪،‬وقطر آن ‪10‬انچ باشد براي‬
‫ضد عفوني كردن آن چه مقدار كلورين ضرورت ميباشد؟‬
‫ابتدا ما انچ را به متر تبديل مينماييم‪.‬‬
‫‪1Inch = 2.54 Cm = 0.0254 m‬‬
‫‪1 inch‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪0.0254 m‬‬
‫‪8inch * 0.0254m‬‬
‫‪8 inch‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪x‬‬ ‫=‪x‬‬ ‫‪=0.2032m‬‬
‫‪1inch‬‬
‫‪V=0.785*d2*h‬‬
‫‪V=0.785*(0.2032m)2*15m = 0.785 * 0.2032m *0.2032m *15m =0.486m3‬‬
‫‪*1000=486 Liter‬‬
‫حجم آب ما ‪486‬ليتر‬
‫‪1 Liter -‬‬ ‫‪1.5 mg‬‬
‫‪486 Liter‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪x‬‬ ‫=‪x‬‬
‫‪486liter * 1.5mg =729 mg Cl /1000 =0.729gr‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1Liter‬‬
‫مقدار كلورين خالص ‪ 3.390‬گرام‬
‫‪35 gr‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪100 gr‬‬
‫‪0.729gr * 100gr‬‬
‫‪0.729 gr - x‬‬ ‫=‪x‬‬ ‫‪= 2.08 gr‬‬
‫‪35gr‬‬

‫مقدار كلورين دست داشته ما ‪ 2.08‬گرام يا يك قاشق چاي خوري ميباشد‬

‫‪36‬‬

‫براي پمپ دستي مقدار يك قاشق چاي خوري را در‪ 5‬ليتر آب حل نموده سر تانكي پمپ را‬
‫باز كرده آنرا طوري به داخل پمپ ميريزيم كه جدار پمپ را تماس كرده فرو ريزد‪ .‬بعد‬
‫از مدت ‪ 30‬الي ‪ 45‬دقيقه كلورين باقي مانده آب چاه را‬
‫تست مينماييم كلورين باقيمانده بين ‪ 0.5- 0.2‬ملي گرام در‬
‫في ليتر (‪ )0.2-0.5mg Cl2/Liter H2O‬باشد‪.‬‬
‫آب چاه ‪100‬فيصد ضد عفوني ميگردد‬
‫نكات مهم‪:‬‬
‫• بهتر است از آب چاه ها بعد از كلورينشن الي ‪ 6‬ساعت استفاده نگردد‪.‬‬
‫• هر گاه بعد از ‪ 30‬دقيقه كلورين باقي مانده چك گردد و مقدار كلورين از ‪ 0.5‬ملي گرام‬
‫در ليتر بلند باشد يا بوي كلورين در آب تيز باشد در اين حالت آب چاه را تخليه كنيد تا‬
‫مقدار كلورين از چاه خارج گردد‪.‬‬
‫• هر گاه مقدار كلورين باقي مانده بعد از ‪ 30‬ديقيقه چك گردد و نتيجه از ‪ 0.2‬ملي گرام‬
‫در ليتر كم باشد‪ .‬محاسبات خود را دوباره چك ميكنيم حتمي اشتباه وجود دارد‪ ،‬و يا‬
‫ملوثيت آب بيشتر ميباشد‪ .‬در اين حالت مقدار كلورين بيشتر به چاه عالوه گردد‪ .‬و بعد‬
‫از نيم ساعت كلورين باقي مانده دوباره چك گردد‪.‬‬
‫‪37‬‬

‫‪21‬‬
22