‫نام و نام خانوادگی ‪ :‬آرام محمودی‬

‫نام همکار ‪ :‬حامد نظری‬

‫شماره گروه ‪ :‬سه‬

‫آزمایشگاه شیمی معدنی یک‬

‫آزمایش شماره سه‬

‫عنوان آزمایش ‪ :‬سنتز یک کمپلکس و یک نمک مضاعف‬

‫تاریخ انجام آزمایش ‪۹۹/۱۲/۹ :‬‬

‫زمان کار در آزمایشگاه ‪ :‬شنبه ها ساعت ‪۱۹—۱۱‬‬

‫مدرس‪ :‬سرکار خانم لیلی شرافت‬

‫دکتر رسول وفازاده‬

‫‪1‬‬
 ‫هدف از انجام آزمایش ‪:‬‬
‫تهیه ی یک کمپلکس و یک نمک مضاعف!‬

‫تئوری آزمایش ‪:‬‬

‫سنتز کمپلکس ‪:‬‬
‫کمپلکس ها ‪ :‬کمپلکس 𝑥𝑒𝑙𝑝𝑚𝑜𝐶 در لغت به معنای ترکیب پیچیده می باشد‬

‫هرکمپلکس از یک فلز مرکزی و تعدادی لیگاند متصل به فلز مرکزی تشکیل شده است که تعداد این لیگاند ها‬
‫را اصطالحا عدد کئوردینانسیون می گویند‪.‬‬

‫در یک کمپلکس فلز نقش اسید لوویس و لیگاندها نقش باز لوویس را ایفا میکنند‪ .‬بنابراین یون آمونیوم‬

‫) ‪ (𝑁𝐻4 +‬نمیتواند به عنوان یک لیگاند عمل کند زیرا جفت الکترون ناپیوندی ندارد‪.‬‬

‫در حین انجام این آزمایش از آمونیاک برای انحالل رسوب استفاده میکنیم که بوی نامطبوعی نیز ایجاد میکند‪.‬‬

‫بعد از تولید کمپلکس و هنگام صاف کردن آن بر روی رسوب مقداری اتانول می ریزیم‪ .‬نقش اتانول کاهش‬
‫قدرت حاللیت آب با تشکیل پیوند هیدروژنی با آب است‪.‬‬

‫سنتز نمک مضاعف ‪:‬‬

‫نمک مضاعف ‪ :‬دو نمکی که از لحاظ ساختار بلوری شبیه هم هستند و هر دو یک نمک جدید تولید میکنند این‬
‫نمک جدید را اصطالحا نمک مضاعف می گویند‪.‬‬

‫به طوری کلی دو فلزی که با هم تشکیل آلیاژ می دهند باید خصوصیاتی مثل شبکه بلوری یکسان ‪ ،‬اختالف‬
‫شعاع کم و اختالف الکتروپوزتیو کم داشته باشند‪ .‬این خصوصیات در مورد دو نمکی که تشکیل نمک مضاعف‬
‫میدهند صدق میکند‪.‬‬

‫وقتی مولکولهای قطبی یا خوشه های یونهای منفی در اطراف یک یون مثبت مرکزی جمع شوند‪ ،‬یک یون‬
‫کمپلکس به وجود می آید‪ .‬این مولکولهای قطبی یا یونهای منفی را به عنوان لیگاند می شناسند‪ .‬تعداد مکانهای‬
‫اتصال لیگاندها را در اطراف یک یون مثبت مرکزی در یک کمپلکس‪ ،‬عدد کوئوردیناسیون می نامند‪ .‬عدد‬

‫‪2‬‬
 ‫کئوردیناسیون شش متداولترین عدد کئوردیناسیونی است که در کمپلکسها یافت می شود‪ .‬عدد کئوردیناسیون‬
‫چهار نیز متداول است‪.‬‬

‫برای تهیه کمپلکس ها بایستی از خواص فلز و لیگاند آگاهی کامل داشت‪ .‬نحوه واکنش فلز و لیگاند ها از قواعد‬
‫ترمودینامیک‪ ،‬ممانعت فضایی‪ ،‬فشار الکتروستاتیک و بسیاری دیگر از پارامتر ها متأثر خواهد بود‪.‬‬

‫پاسخ به سواالت دستور کار‪:‬‬

‫‪ -۱‬تعریف کمپلکس ‪ :‬کمپلکس ها در واقع ترکیباتی هستند که از یک کاتیون فلزی و تعدادی آنیون یا مولکول‬
‫خنثی که به آن متصل هستند تشکیل شده اند‪ .‬این آنیونها یا مولکول های خنثی متصل به کاتیون فلز مرکزی‬
‫را اصطالحا لیگاند و تعداد لیگاندها را عدد کئوردینانسیون گویند‪.‬‬

‫تعریف نمک مضاعف ‪ :‬نمک مضاعف یا دوگانه نمکی است که یک بنیان با دو نوع کاتیون در بلور شرکت میکند‪.‬‬

‫به عنوان مثال کربنات مضاعف منیزیم و کلسیم ‪ 𝐶𝑎𝐶𝑂3 , 𝑀𝑔𝐶𝑂3‬است‪.‬‬

‫یک نمک که بیشتر از دو یون مختلف را دارا باشد ‪ ،‬هم زمان این یونها با حل شدن در آب تماما بطور جداگانه‬
‫آزاد گردند آنها را به نام نمک های دوگانه (مضاعف)یاد می کنند‪.‬‬

‫‪-۲‬‬

‫‪CuSO4.6H2O + (NH4)2SO4 → (NH4)2Cu(SO4).6H2O‬‬

‫‪CuSO4.5H2O + 4NH3 → [Cu(NH3)4](SO4),H2O + 4H2O‬‬
‫‪ -۳‬کمپلکس در اثر حرارت گاز آمونیاک متصاعد می کند که بوی گند آن کامالا قابل تشخیص است‪.‬‬

‫نمک در اثر حرارت آب را بصورت بخار متصاعد می کند و همچنین قطرات آب بصورت معین در بدنه لوله‬
‫آزمایش دیده می شوند‪ .‬از دست دادن آب سبب سفید شدن نمک میشود‪.‬‬

‫‪ -۴‬مولکولهای آب بدون اتصال به یون معینی موضع های بخصوصی را در شبکه بلورین نمک اشغال می کنند‪،‬‬
‫در این صورت خارج شدن آب شبکه بلور نمک را در هم می ریزد‪.‬‬

‫نمکهای مضاعف در اثر انحالل در آب به یونهای تشکیل دهنده خود تبدیل می شوند‪ ،‬در صورتی که کمپلکس‬
‫ها چنین نیستند‪ .‬در یک کمپلکس یک مول آب می تواند جایگزین یونها شود‪.‬‬

‫‪3‬‬