‫استوکیومتری‬

‫بخشی از علم شیمی استکه با نسبت مقدار عنصرها در ترکیب ها (استوکیومتری فرمولی) و نیز ارتباط کمی میان مواد شرکت‬
‫کننده در واکنش های شیمیایی‪ ،‬به عبارتی میان واکنش دهنده ها و فراورده ها (استوکیومتری واکنش) سروکار دارد‪.‬‬

‫توجه‪ :‬استوکیومتری را با مفهوم مول (‪ )mol‬تفسیر می کنند‪.‬‬

‫برسی روابط کمی در استوکیومتری را به قرار زیر در نظر میگیریم‪.‬‬

‫‪ .1‬تبدیل مول به گرم و برعکس (‪)mol↔ g‬‬

‫مثال ‪ 0.64 :1‬گرم مس چند مول مس است؟ (‪)Cu=64 g.mol-1‬‬

‫مثال ‪ 0.04 :2‬مول گاز هیدروژن شامل چند گرم هیدروژن است؟ (‪)H=1 g.mol-1‬‬

‫مثال ‪ 0.36 :3‬گرم آب خالص شامل چند مول ‪ H2O‬است؟ (‪)H=1 , O=16 g.mol-1‬‬

‫مثال ‪ 1.42 :4‬گرم سدیم سولفات شامل چند مول است؟ (‪)Na=23 , S=32 , O=16 g.mol-1‬‬

‫‪ .2‬تبدیل گرم به اتم‪ ،‬مولکول و برعکس ‪( :‬اتم ↔ مولکول ↔ مول ↔ گرم)‬

‫مثال ‪ 0.154 :1‬گرم از یک نمونه کربن تترا کلرید(‪ )CCl4‬شامل چه تعداد اتم از آن است؟ (‪)C=12 , Cl=35.5 g.mol-1‬‬
 ‫مثال ‪ 1020 x 3.011 :2‬اتم از یک نمونه گاز نیتروژن شامل چند مول و چند گرم است؟ (‪)N=14 g.mol-1‬‬

‫مثال ‪ 12.044 x 1021 :3‬ذره آهن شامل چند مول آهن است؟‬

‫مثال‪ 6.022 x 1019 :4‬مولکول کربن دی اکسید‪:‬‬

‫‪-‬شامل چه تعداد اتم است؟‬

‫‪-‬شامل چند مول کربن دی اکسید است؟‬

‫‪-‬شامل چند گرم کربن دی اکسید است؟‬

‫نکته‪ :‬گاهی جهت تعیین مول‪ ،‬گرم و یا تعداد اتم های یک ماده از حجم نمونه یاد می شود؛ در این صورت باید با استفاده از‬
‫چگالی یا با استفاده از شرایط استاندارد (‪ ،)STP‬ضرایب تبدیل مناسب آن را بکار ببریم‪.‬‬

‫آ) با استفاده از چگالی‪(( :‬اتم ↔ مولکول ↔ مول ↔ گرم ↔ حجم)‬

‫مثال‪ 9.033 x 1020 :‬اتم در یک نمونه از گاز کربن دی اکسید با چگالی ‪ 1.1 g.l-1‬موجود است‪ .‬حجم گاز چند میلی لیتر است؟‬
‫(‪)C=12 , O=16 g.mol-1‬‬
 ‫تمرین‬
‫تمام جرم مولی های مورد نیاز در جدول انتهای تمرین داده شده است‬

‫‪ 0.2 -1‬مول منیزیم چند گرم است؟‬

‫‪ 42.5 -2‬گرم آهن چند مول آهن است؟‬

‫‪ 22 -3‬گرم کربن دی اکسید چند مول است؟‬

‫‪ 111 -4‬مول آب چند میلی لیتر آب است؟ (چگالی آب را ‪1 g/ml‬در نظر بگیرید‪).‬‬

‫‪ -5‬تعداد مول ها در ‪ 18‬گرم متان ( ‪ )CH4‬بیشتر است یا در ‪ 34‬گرم اتان (‪)C2H6‬؟‬

‫‪ -6‬تعداد مول ها در ‪ 18‬گرم آب بیشتر است یا در ‪ 18‬میلی لیتر آب؟ (چگالی آب را ‪1 g/ml‬در نظر بگیرید‪).‬‬

‫‪ 18 -7‬میلی مول ‪ HF‬چند گرم است؟‬

 ‫‪ 1.5 x 1025 -8‬مولکول ‪ N2‬چند مول است؟‬

‫‪ 4 -9‬گرم متان (‪ )CH4‬چند مول است؟‬

‫‪ 2.5 -10‬مول ‪ Fe2O3‬چند گرم است؟‬

‫‪ 200 -11‬گرم ساکاروز (‪ )C12H22O11‬چند اتم کربن دارد؟‬

‫‪ 3 -12‬مول ‪ Al(OH)3‬چند گرم است؟‬

‫جرم های مولی مورد نیاز‪:‬‬

‫‪Fe‬‬ ‫‪S‬‬ ‫‪Al‬‬ ‫‪Mg‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪O‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪H‬‬ ‫عنصر‬

‫‪56‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪1‬‬ ‫جرم مولی‬