‫آزمایشگاه شیمی تجزیه‬

‫تعیین کلرید به روش مور‬

‫تهیه و تنظیم‬

‫محسن طاهرسلطانی‬

‫تئوری آزمایش‪:‬‬

‫‪1‬‬
 ‫تیتراسیون های رسوبی‪:‬‬
‫این تیتراسیون براساس تشکیل سریع رسوب می‌باشد و بیشتر برای تعیین غلظت‬
‫هالوژنها به کار می‌رود‪ .‬در این صورت اغلب از نیترات نقره به عنوان عامل رسوب‬
‫دهنده استفاده می‌شود‪ .‬این نوع تیتراسیون‌ها را آرژانتومتری نیز می‌نامند‪ .‬معروفترین‬
‫روشهای تیتراسیون رسوبی عبارتند از‪ -1 :‬روش موهر ‪ -2‬روش فاجان ‪ -3‬روش‬
‫ولهارد روش موهر‪ :‬شامل تیتراسیون یون کلر یا برم با نیترات نقره استاندارد در ‪pH‬‬
‫حدود خنثی و مجاورت یون کرومات به عنوان معرف است‪ .‬در پایان رسوب قرمز‬
‫آجری کرومات نقره ظاهر می‌گردد‪.‬‬
‫روش فاجان‪ :‬یون کلر به وسیله‌ی یون نقره در مجاورت یک معرف که دارای‬
‫خاصیت فلوئورسانس است (مانند فلوروشین) تیتر می‌شود‪ .‬در پایان تیتراسیون معرف‬
‫جذب سطح رسوب شده و رنگ قرمز حاصل می‌شود‪ .‬معرف به‌کار رفته چند قطره از‬
‫محلول الکلی فلورسئین یا محلول آبکی نمک سدیم آن می‌باشد‪ .‬روش ولهارد‪ :‬برای‬
‫تیتراسیون یون نقره‪ ،‬محلول استاندارد تیوسیانات در مجاورت یون فریک به عنوان‬
‫معرف به کار می‌رود‪ .‬برای جلوگیری از هیدرولیز یون آهن تیتراسیون بایستی در‬
‫محیط اسیدی نسبتا قوی صورت گیرد‪ .‬محصول نهایی تیوسیانات فرو است که رنگ‬
‫قرمز دارد‪ .‬امروزه در اغلب تیتراسیونهای رسوبی‪ ،‬برای تعیین نقطه پایانی از یک‬
‫دستگاه همانند پتانسیومتری‪ ،‬هدایت سنجی و یا اسپکتروفتومتری^ استفاده می‌شود‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫محلولهای نیترات نقره‪ ،‬عمومیترین معرفها برای استفاده در تیتراسیونهای رسوبی‬
‫می‌باشند‪.‬‬

‫نقره نیترات‪:‬‬
‫نیترات نقره (‪ :)AgNO_3‬ترکیبی بی‌رنگ ‪ ،‬بسیار محلول ‪ ،‬اساسا سمی و به سادگی‬
‫به نقره فلزی احیا می‌شود و از آن در تهیه ترکیبات نقره ‪ ،‬آئینه های نقره ‪ ،‬جوهرها‬

‫خواص‬

‫‪CaCO3‬‬ ‫فرمول شیمیایی^‬

‫‪۱۰۰/۰۸۷ g/mol‬‬ ‫جرم مولی‬

‫پودر سفید‪.‬‬ ‫شکل ظاهری‬

‫‪( g/cm³ ۲/۷۱‬کلسیت); ‪( g/cm³ ۲/۸۳‬آراگونیت^)‬ ‫چگالی‬

‫در دمای ‪ ۸۲۵°‬سانتی‌گراد^ تجزیه می‌شود^‪.‬‬ ‫دمای ذوب‬

‫تجزیه می‌شود^‪.‬‬ ‫دمای جوش‬

‫خیر‬ ‫محلول در آب‬

‫ساختار مولکولی^‬

‫خطی‬ ‫شکل مولکولی‬

‫خطرات‬

‫بی‌خطر^‬ ‫خطرات اصلی‬

‫الگو‪S26, S ۳۶:‬‬ ‫شماره نگهداری^‬

‫غیر مشتعل‪.‬‬ ‫دمای اشتعال‬

‫استفاده می‌شود‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫پتاسیم کرومات‪ :‬دی کرومات پتاسیم یک معرف شیمیایی است که درتمیز کردن ظروف‬
‫شیشه‌ای آزمایشگاهی و به عنوان یک عامل تیترات مورد استفاده قرار می‌گیرد‪ .‬این‬
‫عنصر همچنین بصورت دندانه (مثالً ‪،‬عامل ثابت نگه دارنده) در رنگرزی بکار می‌رود‪.‬‬
‫کلسیم کربنات‪:‬‬
‫نام‌های دیگر‬
‫سنگ آهک؛ کلسیت؛ آراگونیت؛ سنگ گچ؛ سنگ مرمر‬

‫وسایل و مواد الزم‪:‬‬

‫ارلن ‪ 250‬میلی لیتری‪،‬بورت‪،‬استوانه^ مدرج‪،‬سدیم کلرید‪،‬کلسیم کربنات‪،‬محلول پتاسیم‬
‫کرومات‪،‬محلول نقره نیترات‬
‫شرح آزمایش‪:‬‬

‫مرحله اول‪:‬‬
‫ابتدا محلول نقره نیترات را به روش زیر استاندارد کنید‪:‬‬
‫در یک ارلن ‪ 0.1‬گرم نمک سدیم کلرید و ‪ 50‬میلی لیتر آب مقطر و یک الی دو قطره‬
‫محلول پتاسیم کرومات اضافه کرده و آن را با محلول نقره نیترات تهیه شده تا جایی که‬
‫رنگ قهوه ای مایل به قرمز ضعیف مشاهده کنید تیتر می کنیم‪.‬حجم نقره نیترات مصرفی‬
‫را یادداشت می کنیم‪.‬‬

‫سپس محتویات ارلن را خالی می کنیم و در ارلن ‪ 0.1‬گرم کلسیم کربنات به همراه ‪50‬‬
‫میلی لیتر اب مقطر و یک الی دو قطره محلول پتاسیم کرومات اضافه می کنیم و با‬
‫افزودن محلول نقره نیترات تا نقطه پایان رنگ قهوه ای مایل به قرمز ضعیف مشاهده کنیم‬
‫تیتراسیون را انجام می دهیم‪.‬رقم تصحیح شاهد برای شناساگر را تعیین کنید‪.‬‬
‫نکاتی در خور توجه‪:‬‬
‫*علت اضافه کردن شاهد ؟‬
‫برای اینکه رنگ نقطه پایان را درست تشخیص بدهیم‪.‬‬
‫*چرا ‪ Ag+‬که اضافه می کنیم ابتدا با – ‪ Cl‬واکنش می دهد ؟‬
‫چون ‪ KsP AgCl‬بیشتر از ‪ KsP 4Cro2Ag‬می باشد در نتیجه با – ‪ Cl‬زودتر واکنش‬
‫می دهد‪.‬‬

‫محاسبات‪:‬‬
‫جرم مولکولی ‪ NaCL : 40‬گرم بر مول‬
‫حجم مصرفی نقره نیترات مصرفی‪ 18 :‬میلی لیتر(‪ 0.018‬لیتر)‬
‫‪n/M =E‬‬

‫‪4‬‬
‫‪mol / g 40 = E‬‬
‫‪E / m 1000 = 3AgNO V‬‬ ‫‪X3AgNO‬‬ ‫‪N‬‬
‫‪mol/g 40 / g 0.1 X 1000 = L 0.018 X 3AgNO N‬‬
‫‪L/mol 138.88 = 3AgNO N‬‬
‫مرحله دوم‪:‬‬
‫‪ 5‬میلی لیتر از نمونه داده شده را با پی پت وارد ارلن کرده و در حضور معرف پتاسیم‬
‫کرومات با محلول نقره نیترات استاندارد تیتر کنید‪.‬‬
‫محاسبات‪:‬‬
‫حجم نقره نیترات مصرفی‪ 5:‬میلی لیتر(‪ 0.005‬لیتر)‬
‫‪3AgNO V X3AgNO M = - CL V X - CL M‬‬
‫‪L 0.005 X L/mol 138.88 = L 0.005 X - CL M‬‬
‫‪L/mol 138.88 = - CL M‬‬

‫‪5‬‬
 ‫دانشجویان گرامی برای دریافت مقاالت و گزارش کار آزمایشگاه های رشته‬
‫‪.‬صنایع غذایی می توانید به سایت زیر مراجعه فرمایید‬
‫‪Fooda.ir‬‬

‫‪6‬‬