‫‪1‬‬

‫دانشگاه پیامنور استان ایالم‬

‫گزارش کار شیمی معدنی (‪)II‬‬

‫تهیه کننده‪ :‬مسعود محمدی‬

‫شماره دانشجویی‪917491360:‬‬
‫کد گروه درس‪02:‬‬
‫ایمیل‪tbr.masoud@gmail.com :‬‬
‫‪:‬وبالگ ‪http://www.chemistrypnu9.blogfa.com‬‬

‫اعضای گروه‪:‬‬
‫شماره دانشجویی‬ ‫نام خانوادگی‬ ‫نام‬
‫‪917491360‬‬ ‫محمدی‬ ‫مسعود‬

‫ساعت‪15/13-45/14:‬‬ ‫تاریخ انجام آزمایش ‪ 11/1392/‬چهار شنبه‬

‫محل انجام آزمایش‪:‬آزمایشگاه گروه شیمی دانشگاه پیامنور ایالم‬

‫نام استاد‪ :‬دکتر منصوری‬

‫مسئول آزمایشگاه‪:‬‬

‫شماره آزمایش‪1:‬‬

‫عنوان آزمایش ‪ :‬تهیه کمپلکس کربناتو تترا آمین کبالت(‪ )III‬نیترات با فرمول شیمیایی‪:‬‬

‫‪]Co (NH3)4 CO3 [NO3‬‬ ‫‪:‬با فرمول شیمیایی‬

‫هدف آزمایش ‪ :‬آشنایی با نحوه تشکیل کمپلکس ها از طریق تهیه کمپلکس کربناتو تترا آمین کبالت(‬
‫‪ )III‬نیترات به وسیله آمونیاکی کردن محلول کربنات آمونیوم و افزایش آن به محلول نیترات کبالت (‬
‫‪،)II‬اکسید کردن آن با آب اکسیژنه‪.%30‬‬
 ‫‪2‬‬

‫وسایل مور نیاز‪:‬‬

‫پیپت و یا مزور‪+‬قطره چکان‬

‫بشر‬

‫ترازو‬

‫اسپاتول‬
‫همزن شیشه ای‬
‫هیتر‬

‫مواد مودر نیاز‪:‬‬

‫استات سرب‬
‫دی کرومات پتاسیم‬
‫آب مقطر‬

‫تئوری آزمایش ‪:‬‬

‫‪:‬کمپلکس‬

‫‪.‬تشکیل یک ترکیب کئوردیناسیون از یک فلز را کمپلکس شدن می نامند‬

 ‫‪3‬‬

‫ترکیب کئوردیناسیون‪ ،‬ترکیبی از یک اتم فلز مرکزی و تعداد معینی از گونه ها ر به اسم لیگند است که‬
‫‪.‬به فلز مرکزی اتصال دارد‪.‬و با هم کمپلکس را تشکیل میدهند‬

‫کمپلکس ها را به صورت زیر نشان میدهند‬

‫‪]Fe(CN)6 [4-‬‬

‫‪]M(L)n [x+ & - Ax- & +‬‬ ‫‪:‬فرمول کلی کمپلکس ها‬

‫در این فرمول ‪ M‬اتم فلز مرکزی می باشد که در تشکیل پیوند بعنوان باز لویس عمل می کند‪.‬‬

‫و همچنین ‪ L‬اتم گونه لیگند می باشد که در تشکیل پیوند بعنوان اسید لویس عمل می کند‪.‬‬

‫‪ A‬نیز یون مخالف نام دارد و بار آن خالف بار کمپلکس است‪.‬‬

‫در تشکیل پیوند بین اتم فلز مرکزی و گونه لیگند ‪ ،‬ااتم فلز مرکزی اربیتال های خالی خود را به اشتراک‬
‫میگزارد و گونه لیگند جفت الکترون های آزادش را به اشتراک میگزارد‪.‬‬

‫که منجر به تشکیل پیوند کئوردینانسی(داتیو) می شود‪.‬‬

‫‪Se:3d1‬‬

‫‪L L L L‬‬
 ‫‪4‬‬

‫عدد کئوردیناسیون‪:‬‬

‫تعداد کل لیگند های تکدانه ای را که در یک کمپلکس با این گونه اتم فلز مرکزی متصل هستند عدد‬
‫کئوردیناسیون میگوییم‪.‬‬

‫یا به عبارت بهتر‪:‬تعداد دندانه های متصل به اتم فلز مرکزی را عدد کئوردیناسون می کویند‪.‬که در باال‬
‫در فرمول کلی کمپلکس ها بصورت ‪ n‬تعریف شد‪.‬‬

‫عدد اکسایش‪:‬‬

‫تعداد الکترون هایی که فلز اتم مرکزی مبادله میکند‪.‬‬

‫در عناصر واسطه چون عالوه بر اینکه میتوانند از دسته های ‪f‬و‪ d‬از دست بدهند می توانند از اوربیتال‬
‫های ‪s‬و‪ p‬نیز از دست بدهند عدد اکسایش متغیر است‪.‬‬

‫نکته‪:‬مجموع اعداد اکسایش برابر صفی میشود‪.‬‬

‫نکته‪:‬در یون مجموع اعداد اکسایش برابر با بار یون میشود‪.‬‬

‫نکته‪ :‬عدد اکسایش را با (‪)ON‬به معنای ‪ Oxsidation Number‬نشان میدهند‪.‬‬

‫مثال‪ -‬عدد اکسایش گونه های زیر را محاسبه نمایید‪:‬‬

‫[ ‪K2 ]Ni Cl4‬‬

‫‪x+4(-1) =0‬‬ ‫‪x=+2+)1(2‬‬

‫‪]Co(NH3)6 [3+‬‬

‫‪X=+3‬‬

‫[ ‪K4]Fe(CN)6‬‬

‫‪4(+1)+X+6(-1) =0‬‬ ‫‪X=+2‬‬

 ‫‪5‬‬

‫[ )‪]MnCl4(H2O‬‬

‫‪X+4(-1)=0 x=+4‬‬

‫‪]Co (NH3)4 CO3 [NO3‬‬

‫‪x=+3‬‬

‫انواع لیگند‪:‬‬

‫لیگند تک دندانه‪ ،‬لیگند چند دندانه‪،‬لیگند پل ساز و لیگند دوسر دندانه‪.‬‬

‫الف)لیگند تک دندانه‪:‬لیگندی است که تنها از یک اتم به عنوان دهنده الکترون استفاده میکند بنابراین می‬
‫تواند تنها یک پیوند کئوردینانسی(داتیو با اتم فلز مرکزی تشکیل دهد‪.‬‬

‫لیگند هایی نظیر ‪ -Cl-,Br- , I‬تک دندانه هستند‪.‬‬

‫ب) لیگند چند دندانه‪:‬لیگندی است که از چند ام به عنوان دهنده الکترون استفاده می کند;بنا براین همزمان‬
‫‪-‬‬
‫بیش از یک مکان کئوردیناسون از کاتیون مفروض پر می شود‪ .‬برای مثال لیگند اگزاالت –‪O-CO-O‬‬
‫لیگندی چند دندانه است زیرا قادر به تشکیل دو پیوند کئوردینه با یک کاتیون است‪.‬‬

‫‪ EDTA‬شش دندانه است‪.‬‬

‫هنگامی که یک لیگند چند دندانه به کاتیونی میپیوندد‪.‬کمپلکس حاصل ‪،‬ساختاری حلقوی داری‪.‬چنین‬
‫کمپلکسی را کی لیت می نامند‪.‬‬

‫پ) لیگند پل ساز‪:‬لیگندی است که همزمان با دو یا چند فلز پیوند تشکیل دهد‪.‬‬

‫ت) لیگند دو سر دندانه‪:‬لیگندی است که در یک کمپلکس از اتم دهنده و در کمپلکس دیگر از اتمی دیگر‬
‫به عنوان دهندهء الکترون استفاده میکند‪.‬چنین لیگندی بالقوه دارای دو اتم به عنوان دهنده الکترون است‬
‫برای مثال ‪ NO2‬می توانداز طریق اتم ‪ O‬یا از طریق اتم ‪ N‬خود دو کمپلکس ایزومر ایجاد کند‪:‬‬
 ‫‪6‬‬

‫‪Cl2‬‬ ‫قرمز‪[(NH3)5 Co-ONO] :‬‬

‫‪Cl2‬‬ ‫]‪[(NH3)5 Co-NO2‬‬ ‫زرد‪:‬‬

‫ث)لیگند دندانه متغیر‪:‬لیگند چند دندانه ای است که می واند با تعداد متفاوتی از دندانه های خود به فلز‬
‫متصل شود‪.‬برای مثال اگرچه ‪ EDTA‬به عنوان لیگندی شش دندانه عمل میکند‪ ،‬گاه میتواند به صورت‬
‫لیگندی پنج یا چهار دندانه نیز ظاهر شود‪.‬بطور مشابه ‪ -SO42‬می تواند به عنوان لیگندی تک دندانه یا دو‬
‫دندانه عمل نماید‪.‬‬

‫‪:‬شرح آزمایش‬
‫ابتدا تمام وسایل را شسته و با آب مقطر آبکشی مینماییم‪.‬و خشک میکنیم‪.‬سپس طبق مراحل زیر عمل‬
‫میکینم‪.‬‬

‫بشر شماره یک‪:‬‬

‫‪2.2‬گرم کربنات آمونیوم(‪ ، ، 2CO3)NH4‬را در ‪6‬میلی لیتر آب مقطر حل کرده و ‪ 6‬میلی لیتر آمونیاک‬
‫‪ NH3‬به آن می افزاییم‪.‬‬

‫بشر شماره دو‪:‬‬

‫‪ 1.66‬گرم نیترات کبالت‪ ، CO(NO3)2 ،‬را در ‪ 3‬میلی لیتر آب حل میکنیم‪.‬‬

‫مرحله ‪:3‬‬

‫محتویات یکی از دو بشر را در دیگری خالی کرده‪.‬و خوب هم زده شود‪.‬‬

‫سپس یک میلی لیتر ‪ H2O2‬را که نقش اکسنده دارد به محلول می افزاییم تا با نقش اکسندگی خود کبالت(‬
‫‪ )II‬را به کبالت (‪ )III‬اکسید کند‪(.‬بعد از افزودن آن به آرامی محلول را حرارت می دهیم)‬

‫سپس ‪0.5‬گرم (‪ 2CO3)NH4‬به آن اضافه می کنیم و مدتی هم میزنیم‪.‬‬

 ‫‪7‬‬

‫درب ظرف را با چسب و کاغذ می بندیم و در آن چند هواکش برای خروج حالل از محلول ایجاد میکنیم‪.‬‬
‫و به مدت یک هفته می گزاریم که خشک شود‪.‬و کریستالها تشکیل شوند‪.‬‬

‫‪:‬منبع و محل انتشار‬

‫وبالگ گروه شیمی ‪ 91‬دانشگاه پیامنور ایالم‬
‫‪:‬به آدرس‬

‫‪http://www.chemistrypnu9.blogfa.com/‬‬
‫نویسنده‪ :‬مسعود محمدی‬

‫پایان‬