‫ترجمه و نگارش‪ :‬بهزاد میرزائی‬ ‫واکنش ها در محلول آبی – منبع شیمی وایتن‬

‫پاییز ‪79‬‬ ‫روش نوشتن واکنش های یونی و یونی محض‬

‫تعدادی از مهمترین واکنش های شیمیایی در محلول آبی انجام می گیرندد اجدازد دهیدد ابتددا ببیندی معادلده واکدنش را چگونده‬
‫بنویسی که واکنش در محلول آبی را توصیف کند ما سه نوع معادله واکنش را به کار می بری جدول زیر اطالعاتی در مورد این سده‬
‫نوع واکنش نشان می دهد جدول اطالعاتی در بارد هر مادد ای که ما در نوشتن معادله واکنش در محلول آبی اسدتاادد مدی کندی را‬
‫نشان می دهد برخی مثال ها به عنوان نمونه آوردد شدد اند‬

‫نوع پیوند‪ ،‬انحالل پذیری‪ ،‬خاصیت هدایت الکتریکی‪ ،‬و شکل عمدد حل شوندد در تماس با آب‬

‫نمک‬ ‫باز‬ ‫اسید‬

‫نمک نامحلول‬ ‫نمک محلول‬ ‫باز ضعیف‬ ‫باز نامحلول‬ ‫باز قوی‬ ‫اسید ضعیف‬ ‫اسید قوی‬
‫‪،AgCl‬‬ ‫‪KCl‬‬
‫‪NH3‬‬ ‫‪Mg)OH(2‬‬ ‫‪NaOH‬‬ ‫‪CH3COOH‬‬ ‫‪HCl‬‬
‫‪BaSO‬‬ ‫‪NaNO3‬‬ ‫مثال‬
‫‪CH3NH2‬‬ ‫‪Al)OH(3‬‬ ‫‪Ca)OH(2‬‬ ‫‪HF‬‬ ‫‪HNO3‬‬
‫‪Ca3)PO4(2‬‬ ‫‪NH4Br‬‬
‫یدونی یدا‬ ‫ترکیب خدال‬
‫یونی‬ ‫یونی‬ ‫مولکولی‬ ‫یونی‬ ‫یونی‬ ‫مولکولی‬ ‫مولکولی‬
‫مولکولی‬
‫*‬ ‫*‬ ‫در آب حل می شود یدا‬
‫نامحلول‬ ‫محلول‬ ‫محلول^‬ ‫نامحلول‬ ‫محلول‬ ‫محلول‬ ‫محلول‬
‫حل نمی شود؟‬

‫به زیرنویس‬ ‫به زیرنویس‬ ‫در محلددول آبددی رقیدد‬

‫>‬
‫»‬ ‫بله‬ ‫خیر‬ ‫»‬ ‫بله‬ ‫خیر‬ ‫بله‬ ‫‪ ≈%111‬یونیدد یا تاکیدک‬
‫رجوع کنید‬ ‫رجوع کنید‬
‫یونی می شود؟‬
‫تاکیک‬ ‫تاکیک‬ ‫تاکیک‬
‫فرمولی‬ ‫مولکولی‬ ‫فرمولی‬ ‫مولکولی‬ ‫نوشتن معادله یونی‬
‫یونی‬ ‫یونی‬ ‫یونی‬
‫* بیشتر اسیدهای غیر آلی (معدنی) رایج‪ ،‬و اسیدهای آلی (‪ )-COOH‬با وزن مولکولی ک در آب محلول اند‬
‫^ آمین های با وزن مولکولی ک در آب حل می شوند‬
‫» محلول آبی سیر شدد هیدروکسیدهای فلزی و نمک های نامحلول‪( ،‬به مقدار ناچیز در آب حل می شوند)‪ ،‬تاکیک یونی تقریبا کامل‬
‫دارند‬
‫> تعداد کمی استثنا وجود دارد تعداد کمی نمک های محلول ترکیب های مولکولی هستند (یونی نیستند)‬

‫‪1‬‬ ‫‪bemirzaie.blogfa.com‬‬ ‫‪@bemirzaie77‬‬

 ‫ترجمه و نگارش‪ :‬بهزاد میرزائی‬ ‫واکنش ها در محلول آبی – منبع شیمی وایتن‬
‫پاییز ‪79‬‬ ‫روش نوشتن واکنش های یونی و یونی محض‬

‫‪ 1‬در معادله واحد فرمولی‪ ،‬فرمول کامل تمام ترکیب ها را نشان می دهی مس فلزی به محلول (بدی رند ) نقدرد نیتدراز افدزودد‬
‫شدد‪ ،‬و فلز‬ ‫می گردد‪ ،‬فلز مس فعال تر به جای یون های نقرد در محلول می نشیند در نتیجه محلول دارای مس (‪ )II‬نیتراز آبی رن‬
‫نقرد به حالت جامد جدا می شود‬

‫(‪2AgNO3)aq( + Cu)s( → 2Ag)s( + Zn)NO3(2)aq‬‬

‫نقرد نیتراز و مس (‪ )II‬نیتراز هر دو ترکیب های یونی محلول در آب هستند‬

‫‪ 2‬در معادله یونی کامل‪ ،‬فرمول ها به صورتی نوشته می شوند تا شکل غالب هر یک از مواد را در محلول آبی نشدان دهندد برخدی‬
‫اوقاز در نوشتن معادله یونی کامل واکنش از کروشه برای نمایش یون هایی که از یک منبع مشترک تولید می شوند یا اینکه پدس از‬
‫کامل شدن واکنش در محلول باقی می مانند استاادد می کنی معادله یونی کامل برای این واکنش به صورز زیر است‬

‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪2+‬‬ ‫‪-‬‬

‫] (‪2 [Ag )aq( + NO3 )aq( ] + Cu)s( → 2Ag)s( + [Cu )aq( + NO3 )aq‬‬

‫‪-‬‬
‫بررسی معادله یونی کامل واکنش نشان می دهد یون های ‪ ، NO3‬در واکنش شرکت نکردد اند زیرا آن ها تغییر نکردد اند‪ ،‬این یدون‬

‫ها اغلب یون تماشاگر (یون ناظر) نامیدد می شوند‬

‫‪ ‬یون هایی که به صورز مشابه در هر دو سمت معادله یونی کامل وجود دارند‪ ،‬یون تماشاگر نامیدد می شوند؛ ایدن یدون هدا‬
‫متحمل هیچ تغییری در واکنش شیمیایی نمی شوند‬

‫‪ 3‬در معادله یونی محض (خال )‪ ،‬فقط ذراتی که واکنش دادد اند را نمایش می دهی معادله یونی محض واکنش به وسیله حذف یون‬
‫های تماشاگر و کروشه ها از معادله یونی کامل واکنش تشکیل می شود‬

‫‪+‬‬ ‫‪2+‬‬
‫(‪2 Ag )aq( + Cu)s( → 2Ag)s( + Cu )aq‬‬

‫استاادد از معادله یونی محض برای توجه روی ماهیت واکنش های شیمیایی در محلول آبی مناسدب اسدت از طدرف دیگدر‪ ،‬اگدر بده‬
‫محاسباز استوکیومتری نیاز داری ‪ ،‬اغلب باید با وزن های فرمولی سر و کار داشته باشی و بنابر این به فرمول کامدل تمدام ذراز در‬
‫در این حالت‪ ،‬معادله واحد فرمولی بیشتر استاادد می شود معادله یونی کامل واکنش‪ ،‬ارتباط بین این دو را فدراه‬ ‫واکنش نیاز داری‬
‫می کند‬

‫‪ ‬فقط موادی در معادله یونی واکنش باید به صورز یونی نوشته شوند که؛ (‪ )1‬اسید قوی (‪ )2‬بداز قدوی و (‪ )3‬نمدک محلدول‬
‫باشند شما همچنین باید یون های چند اتمی رایج‪ ،‬بار آن ها‪ ،‬و این که آن ها واحدهایی هستند که تاکیک نمی شوند را به‬
‫‪2-‬‬ ‫‪2-‬‬ ‫‪3-‬‬
‫‪)CO3‬‬ ‫یاد داشته باشید (مثل؛ ‪،SO4 ،PO4‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪bemirzaie.blogfa.com‬‬ ‫‪@bemirzaie77‬‬

 ‫ترجمه و نگارش‪ :‬بهزاد میرزائی‬ ‫واکنش ها در محلول آبی – منبع شیمی وایتن‬
‫پاییز ‪79‬‬ ‫روش نوشتن واکنش های یونی و یونی محض‬

‫حل تمرین هایی از نوع نوشتن معادله یونی‬

‫مراحل زیر به ما کمک می کند در تصمی گیری برای این که کدام یک از واحدهای فرمولی در معادله یونی کامل واکنش‪ ،‬تاکیک یونی‬
‫شوند و این که کدام یک بدون تغییر به صورز واحد فرمولی نوشته شوند شما باید به دو پرسش در بارد مدادد ای کده مدی خواهیدد‬
‫تعیین کنید آیا در معادله یونی محض باید به شکل یونی نوشته شود و یا به شکل واحد فرمولی کامل پاسخ دهید‬

‫‪ 1‬آیا این مادد در آب حل می شود؟ اگر حل نمی شود‪ ،‬فرمول کامل نوشته می شود‬

‫‪ )a( 2‬اگر در آب حل می شود‪ ،‬آیا یونیدد می شود؟ (یک اسید قوی است)؟‬

‫(‪ )b‬اگر در آب حل می شود‪ ،‬آیا تاکیک یونی حاصل می کند؟ (یک باز قوی یا یک نمک محلول است)؟‬

‫اگر پاسخ به هر دو قسمت پرسش دوم بله بود‪ ،‬مادد حل شدد یک الکترولیت قوی است‪ ،‬و فرمول آن به صورز یونی نوشته می شود‬

‫لیست اسیدها و بازهای قوی را مرور کنید این ها اسیدها و بازهایی هستند که به طور کامل یا تقریباً کامدل در محلدول آبدی رقید‬
‫یونیدد و یا تاکیک یونی می شوند سایر اسیدها و بازهای رایج‪ ،‬هر دو نامحلول بودد و یا فقط کمی یونیدد و یا تاکیک یونی می شوند‬
‫در مجموع قواعد انحالل پذیری نشان می دهد که شما تعیین کنید کدام نمک در آب حل می شود بیشتر نمک ها در آب محلول اند و‬
‫همچنین الکترولیت قوی هستند استثناهایی همچون سرب استاز ‪ ،Pb)CH3COO(2‬که در آب محلول است اما بده مقددار نداچیز‬
‫یونیدد می شود‪ ،‬یک مورد قابل مالحظه شمردد می شود‬

‫‪3‬‬ ‫‪bemirzaie.blogfa.com‬‬ ‫‪@bemirzaie77‬‬