‫استخراج کاروتنوئید از ضایعات میگو‬

‫نام کاروتنوئید از نام هویج مشتق (‪)carota daucus‬گرفته شده است زیرا اولین بار در سال ‪ 1831‬از این گیاه استخراج گردی‪11‬د‪ .‬کاروتنوئی‪11‬د ه‪11‬ا‬
‫عبارتند‪ 1‬از رنگدانه های طبیعی محلول در چربی که به طور عمده در گیاهان و گلها و باکتریهای فتوسنتز کننده یافت می ش‪11‬وند آنه‪11‬ا نقش مهمی‬
‫را در فرآیند فتوسنتز ایفاد می نمایند عالوه بر آَن کاروتنوئیدها در برخی از باکتری های غیر فتوسنتز کننده‪ 1‬مخمره‪11‬ا و کپکه‪11‬ا ن‪11‬یز مش‪11‬اهده می‬
‫گردند دراین موجودات رنگدانه ها نقش حفاظتی را در برابر آسیبهای وارده توسط ن‪11‬ور و اکس‪11‬یژن ارائ‪11‬ه می نماین‪11‬د گرچ‪11‬ه ج‪11‬انوران ن‪11‬اتوان از‬
‫سنتز کاروتنوئید‪ 1‬های تامین کننده‪ 1‬رنگ روشن هستند‪ 1‬ولی همانند آنتی اکس‪1‬یدانها عم‪1‬ل نم‪11‬وده و قادرن‪11‬د منبعی ب‪11‬رای فع‪11‬الیت ویت‪11‬امین ‪ A‬ب‪1‬ا ش‪11‬ند‪.‬‬
‫کاروتنوئیدها مسئول تغییر رنگهای زرد‪ ،‬نارنجی و قرم‪1‬ز دربرگه‪11‬ا‪ ،‬گیاه‪1‬ان‪ ،‬می‪11‬وه ه‪1‬ا‪ ،‬گله‪11‬ا و رنگه‪11‬ای پره‪1‬ای زین‪1‬تی بس‪1‬یاری از پرن‪1‬دگان ‪،‬‬
‫حشرات‪ ،‬رنگ صورتی در فالمینگو و ماهی قزل آال و سخت پوستانی نظ‪1‬یر خرچن‪1‬گ دری‪1‬ایی می باش‪1‬ند‪ .‬کاروتنوئی‪1‬دها پیچی‪1‬ده ت‪1‬رین طبق‪1‬ه از‬
‫رنگهای مواد غذایی طبیعی با حدود ‪ 750‬ساختار متفاوت در طبیعت هستند‪ .‬کاروتنوئیدها بر اساس ساختمان ش‪11‬یمیایی خ‪11‬ود معین و تعری‪11‬ف می‬
‫شوند قسمت اعظم کاروتنوئیدها از زنجیره ‪ 4‬کربنه ترکیبات آلی مشتق می شوند که دارای پیوندهای مض‪1‬اعف هس‪1‬تند و مح‪1‬ور اص‪11‬لی و س‪11‬تون‬
‫فقرات مولکول مطرح گردیده اند ‪ .‬زنجیر مذکور ممکن است به گروههای انتهایی حلقوی منتهی گردیده یا توسط گروههای حاوی اکسیژن ‪ .‬این‬
‫هیدروکربنها همچون اگزانتوفیل ها شناسایی شوند بتاکاروتن که کارتنوئید اص‪1‬لی در ه‪11‬ویج اس‪1‬ت ‪ .‬رنگدان‪11‬ه ای آشناس‪11‬ت در حالیک‪11‬ه لوت‪11‬ئین ک‪11‬ه‬
‫رنگدانه اصلی گلبرگ گل همیشه بهار است‪ .‬یک اگزانتوفیل مشترک است زندگی ما توسط رنگها قابل تغییر است‪ .‬انواع رنگه‪11‬ا از رن‪11‬گ س‪11‬بز‬
‫علفها تا رنگهای قرمز و گلگون پائیزی جنگلهای اطراف ما را احاطه نموده اند بجز چند مورد استثنائی ‪ .‬موج‪11‬ودات زن‪11‬ده رنگه‪11‬ای م‪11‬ورد نی‪11‬از‬
‫خود را از رنگدانه های طبیعی بدست می آورند عالوه ب‪1‬ر خاص‪11‬یت رن‪11‬گ دهی‪ .‬رنگدان‪11‬ه ه‪1‬ا اعم‪1‬ال بیولوژی‪11‬ک متف‪1‬اوت دیگ‪1‬ری را ن‪11‬یز بعه‪11‬ده‬
‫دارنددر میان متعارف ترین رنگدانه ها ‪ .‬کارتنوئیدها مهمترین رنگدانه طبیعی به حساب می آیند‪.‬‬

‫کاروتنوئیدها شامل دو دسته از ترکیبات هستند‪1‬‬

‫‪. 1‬هی‪1111111‬دروکربن ه‪1111111‬ای غ‪1111111‬یر اش‪1111111‬باع محل‪1111111‬ول در چ‪1111111‬ربی ک‪1111111‬ه تحت عن‪1111111‬وان ک‪1111111‬اروتن ه‪1111111‬ا نامی‪1111111‬ده می ش‪1111111‬وند‪.‬‬
‫‪. 2‬هیدروکربن های غیر اشباع محلول در چربی که به صورت اکسید شده درآمده اند و تحت عنوان گزانتوفیل ها نامیده می شوند‪.‬‬
‫عملکرد بعضی از کاروتنوئید ها مخصوصا” بتا کاروتن نقش پیش ویتامین ‪ A‬را ایفا کرده و در بدن تبدیل به ویت‪11‬امین ‪ A‬می ش‪11‬وند‪ .‬ازآنجائیک‪11‬ه‬
‫افزایش مصرف غذاهای غنی از کاروتنوئید ها با کاهش خطر ابتال به بعضی از بیماری های تخریبی همراه است چنین برمی آی‪11‬د ک‪11‬ه این م‪11‬واد‬
‫در بهبود عملکرد سیستم ایمنی نقش ویژه ای را ایفا می کنند‪ 1.‬حتی این احتمال وجود دارد که کاروتنوئید ها به عن‪11‬وان آن‪11‬تی اکس‪11‬یدان ه‪11‬ای وی‪11‬ژه‬
‫نقش موثری در جلوگیری از ابتال به سرطان داشته باشند‪.‬‬

‫کاربرد کاروتنوئید از ضایعات میگو‬

‫کاروتنوئیدها به طور وسیعی در داروسازی‪ ،‬مکملهای غذایی به عنوان رنگزاها و آنتی اکسیدانها مورد استفاده قرار می گیرند از کاروتنوئی‪11‬دها‬
‫ب‪11‬رای رنگین نم‪11‬ودن پن‪11‬یر‪ ،‬نوش‪11‬ابه ه‪11‬ای پرتق‪11‬الی و بس‪11‬تنی ن‪11‬یز اس‪11‬تفاده می ش‪11‬ود‪ .‬مق‪11‬اومت و پای‪11‬داری این رن‪11‬گ در نوش‪11‬ابه ه‪11‬ای ح‪11‬اوی اس‪11‬ید‬
‫آسکوربیک قابل توجه می باشد‪.‬‬

‫کاربرد منابع استخراج کاروتنوئید از ضایعات میگو‬

‫کاروتنوئیدها به طور وسیعی در طبیعت یافت می شود و متداولترین رنگهای طبیعی را تشکیل می دهند ‪ .‬رنگ ه‪11‬ویج ‪،‬گوج‪11‬ه ف‪11‬رنگی‪ ،‬زردآل‪11‬و‬
‫‪،‬آب پرتقال و خرچنگ دریایی مربوط به وجود کاروتنوئیدها می باشد‪ .‬تاکنون بیش از ‪ 100‬نوع کاروتنوئید شناخته ش‪11‬ده ک‪11‬ه فق‪11‬ط تع‪11‬داد‪ 1‬کمی از‬
‫آنها ب‪1‬ه ط‪1‬ور خ‪1‬الص ج‪11‬دا گردی‪1‬ده ک‪11‬ه از آنه‪1‬ا ب‪11‬رای رنگین ک‪11‬ردن م‪11‬واد خ‪1‬وراکی اس‪1‬تفاده می ش‪1‬ود و مهم‪11‬ترین آنه‪1‬ا عبارتن‪1‬د‪ 1‬از‪ :‬بت‪11‬ا ک‪1‬اروتن‪،‬‬
‫آپوکاروتنال ‪،‬کانتراگزانتین‪ ،‬بیکسین‪ ،‬گزانتوفیل‪ .‬یکی از جنبه های کاروتنوئیدها عالوه بر ایجاد رنگ وجود پیش ساز ویت‪11‬امین ‪ A‬در بعض‪11‬ی از‬
‫آنها از جمله بتاکاروتن و آپوکاروتنال می باشد‪.‬‬

‫استخراج کاروتنوئیدها از ضایعات میگو‬

‫ضایعات میگو (سرو کاراپاس) ‪ ٪ 45-55‬میگوی کامل را شامل می شود‪ .‬بیشترین میزان ضایعات میگ‪11‬و در ص‪11‬نایع ف‪1‬رآوری میگ‪11‬و تولی‪11‬د می‬
‫شود‪ .‬ضایعات میگو یکی از من‪1‬ابع ب‪1‬ا ارزش ط‪1‬بیعی کاروتنوئی‪11‬د اس‪1‬ت بازی‪1‬افت این ترکیب‪1‬ات ب‪1‬ا ارزش از ض‪1‬ایعات ن‪1‬ه تنه‪1‬ا فق‪1‬ط ب‪1‬اعث بهب‪1‬ود‬
‫اقتصادی کارخانه فرآوری میگو می شود بلکه آلودگی ناشی از ضایعات میگو را کاهش خواهد داد‪.‬توزی‪11‬ع کاروتانوئی‪11‬دها در س‪11‬خت پوس‪11‬تان ب‪11‬ه‬
‫گونه ها و زیستگاهها بستگی داردضایعات میگو یکی از ارزانترین مواد خام برای استخراج یا بازیافت کاروتنوئید می باشد استاگزانتین بعن‪11‬وان‬
‫رنگدانه اصلی در سخت پوستانی مثل میگو و خرچنگ دری‪11‬ایی و البس‪11‬تر اس‪11‬ت بت‪11‬ا ک‪11‬اروتن و زگزان‪11‬تین در این گون‪11‬ه ه‪11‬ا کم اس‪11‬ت و زگزان‪11‬تین‬
‫رنگدانه مهم در خرچنگ آبهای تازه است‪ .‬طبق گزارشات کاروتنوئیدها در سخت پوستان آبهای استوایی اندک است‪ .‬سخت پوستان رنگدان‪11‬ه ه‪11‬ا‬
‫رو از طریق ‪ 5‬رژیم غذایی جذب می کنند‪ 1‬کاروتنوئید‪ 1‬استخراج شده یک جایگزین خوب برای کاروتنوئید سنتتیک خواهد بود‪.‬‬

‫طراحی آزمایش و متولوژی کاروتنوئید از ضایعات میگو‬

‫ضایعات میگو شامل سرو کاراپاس از کارخانجات فرآوری میگو جمع آوری شد و به آزمایشگاه تحت شرایط انجماد انتقال داده می شود‪.‬‬
 ‫روش کالسیک استخراج کاروتنوئید از ضایعات میگو‬
‫‪  5‬گرم پوست میگو آرد شده ‪ 200 +‬میلی لیتر از مخلوط حالل شامل اتر نفت و استون و آب به نسبت ‪ 10:75:15‬در ‪ 5‬درجه سیلیسوس به‬
‫مدت ‪ 24‬ساعت (دور از نور)قرارداده‬
‫‪ ‬فیلتر شدن‬
‫‪ ‬جداسازی چربی در روتاری با کاهش فشار‬
‫‪ ‬عصاره کاروتنوئیدهای بدست آمده با اتر نفت به حجم ‪ 100‬میلی متر رسانده و در طول موج ‪ 468‬با استفاده از اسپکتروفتومتر اندازه گیری‬
‫می شود‪.‬‬
‫‪ ‬محاسبه راندمان بر اساس وزن خشک‬

‫روش سوکسله استخراج کاروتنوئید‪ 1‬از ضایعات میگو‬

‫‪  5‬گرم ماده خام داخل کارتریج ریخته و به استخراج کننده ‪ 250‬میلی لیتری انتقال داده شد و به مدت ‪ 8‬ساعت عصاره گیری با ‪ 150‬میلی‬
‫لیتر حالل در دمای جوش انجام می شود‬
‫‪ ‬استخراج کاروتنوئید‪ 1‬با حاللهای ان‪-‬هگزان و مخلوط هگزان و ایزوپروپانول به نسبت ‪ 50:50‬انجام شد‪.‬‬
‫‪ ‬تغلیظ عصاره استخراج شده با روتاری‬
‫‪ ‬عصاره کاروتنوئیدهای بدست آمده با اتر نفت به حجم ‪ 100‬میلی متر رسیانده و در طول موج ‪ 468‬با استفاده از اسپکتروفتومتر اندازه گیری‬
‫می شود‪.‬‬
‫‪ ‬محاسه راندمان بر اساس وزن خشک‬

‫روش غوطه وری استخراج کاروتنوئید از ضایعات میگو‬

‫‪  25‬گرم نمونه داخل ‪ 100‬میلی لیتر حالل آلی به مدت ‪ 5‬روز در دمای اتاق (دور از نور) و گذاشتن به مدت یک روز در تاریکی روی شیکر‬
‫‪ ‬استخراج کاروتنوئید‪ 1‬با حاللهای ان‪-‬هگزان و مخلوط هگزان و ایزوپروپانول به نسبت ‪ 50:50‬انجام شد‬
‫‪ ‬جداسازی مخلوط مواد خام و حالل و عصاره با استفاده از فیلتر سلولزی‬
‫‪ ‬تغلیظ عصاره تحت خال به وسیله وکیوم‬
‫‪ ‬عصاره کاروتنوئیدهای بدست آمده با اتر نفت به حجم ‪ 100‬میلی متر رسیانده و در طول موج ‪ 468‬با استفاده از اسپکتروفتومتر اندازه گیری‬
‫می شود‬
‫‪ ‬محاسبه راندمان بر اساس وزن خشک‬

‫روش اولتراسوند استخراج کاروتنوئید‪ 1‬از ضایعات میگو‬

 ‫‪ ‬ریختن ‪ 5‬گرم نمونه داخل ‪ 150‬میلی اتانول‬
‫‪ ‬گذاشتن محلول در دستگاه اولتراسوند(میزان اثربخشی ‪ 700‬کیلو هرتز) برای ‪ 10‬دقیقه‬
‫‪ ‬جداسازی محلول از مواد خام با استفاده از سانتریوفوژ با دور ‪ 2000‬به مدت ‪ 20‬دقیقه تحت خالء‬
‫‪ ‬عصاره کاروتنوئیدهای بدست آمده با اتر نفت به حجم ‪ 100‬میلی متر رسانده و در طول موج ‪ 468‬با استفاده از اسپکتروفتومتر اندازه گیری‬
‫می شود‬
‫‪ ‬محاسبه راندمان بر اساس وزن خشک‬

‫خالصه بررسی اقتصادی طرح استخراج کاروتنوئید‪ 1‬از ضایعات میگو‬

‫ظرفیت تولید سالیانه ‪ 1000 :‬تن‬
‫نرخ برابری دالر ‪ 14000 :‬تومان‬
‫تعداد نیروی انسانی مورد نیاز ‪ 10 :‬نفر‬
‫میزان سرمایه گذاری ثابت ‪ 800 :‬میلیون تومان‬
‫ارزش ماشين آالت و تجهيزات ‪ 200 :‬میلیون تومان‬
‫نرخ بازده داخلی ‪ 31 :‬درصد‬