‫طرح پرورش میگو در سیستم مداربسته گلخانه ای‬

‫میگو از جانوران آبزی است که جزو شاخه بندپایان و رده سخت پوستان است‪ .‬میگوها انواع گوناگونی دارند که در آب‬
‫شور و شیرین و هم در مناطق گرم و سرد یافت می شوند‪ .‬و بیش از ‪ 300‬گونه از آنها در سرتاسرجهان وجود دارند‪.‬‬
‫در ایران میگوهای خوراکی آب شور در دریای عمان و خلیج فارس زندگی می کنند‪ .‬این آبزی‪ ،‬کف زی است و در نواحی‬
‫کم عمق یافت می شود‪ .‬میگوی های موجود در آبهای خلیج فارس و دریای عمان از نوع گرمسیری است‪.‬‬
‫در آبهای خلیج فارس و دریای عمان ‪ 18‬گونه میگو شناسایی شده است‪ .‬مهمترین گونه اقتصادی از نظر صید و صیادی ‪،‬‬
‫میگوی ببری سبز (‪ )Penaeus semisulcatus‬می باشد که در بیشتر زیستگاه های خلیج فارس و دریای عمان یافت می شود‪.‬‬

‫پرورش میگو در سیستم مداربسته گلخانه ای‬

‫مرحله اول پرورش پیوسته میگو در سیستم مداربسته گلخانه ای با ذخیره سازی الرو میگو ها با تراکم ‪ 250‬قطعه در متر‬
‫مربع در روز ‪ 18‬اسفند ماه ‪ 1392‬در یک استخر گلخانه ای چهار الیه به مساحت استخر ‪ 40‬متر مربع آغاز گردی̀د ( شکل‬
‫‪ .) 1‬در طی دوره پرورش هیچ گونه تعویض آبی انجام نشد و تنها آب مورد نیاز جهت جبران آب تبخیر شده‪ ،‬به استخر‬
‫افزوده شد‪ .‬شوری آب در ابتدای دوره ‪ 25ppt‬بود که از ترکیب آب دریا و آب شرین تنظیم شده بود‪ .‬شوری آب در زمان‬
‫برداشت به ‪ 32ppt‬رسید‪ .‬مواد مغذی و نیتریت به کمک افزودن کربوهیدراتها و تولید بیوفالک تعدیل` گردید̀‪ .‬برداشت‬
‫محصول در روز ‪ 30/2/93‬انجام گردید‪ .‬میانگین وزنی میگوها در مدت ‪ 72‬روز به ‪ 13.37‬گرم رسید (شکل ‪ .)1‬میزان‬
‫ضریب تبدیل غذائی و میزان بازماندگی میگوها به ترتیب ‪ 1.4‬و ‪ %45‬بود‪ .‬راندمان تولید میگو در واحد سطح در مرحله‬
‫اول این پروژه علی رغم وجود مشکالتی مانند قطع برق و از کار افتادن پمپ هواده برابر ‪ 1.5‬کیلوگرم بر متر مربع یا ‪15‬‬
‫تن درهکتار بود‪.‬‬

‫میانگین وزنی میگوی پرورشی پاسفید غربی در شرایط مشابه در کشور تایلند با تراکم ‪ 120‬قطعه در متر مربع‪ ،‬در روز‬
‫‪ 90، 60‬و ‪ 120‬دوره پرورش به ترتیب ‪ 17 ،10‬و ‪ 25‬گرم می باشد که شاخصهای حاصل از این تحقیق گویای آن است که‬
‫عملکرد این دوره پرورش با توجه به میزان رشد و تراکم باقی مانده با استانداردهای موجود در کارگاههای پرورش میگو‬
‫مطابقت کامل دارد‪.‬‬

‫مرحله دوم ذخیره سازی میگو ها با استفاده از آب شور دریا‪ ، 40ppt ،‬از ‪ 23‬اردیبهشت ‪ 1393‬در تانک های نرسری آغاز‬
‫شده است‪.‬‬
 ‫شکل ‪ .1‬نمای داخلی و خارجی استخر گلخانه ای واقع در ساختمان پژوهش مرکز تحقیقات میگوی کشور‪ ،‬زمستان ‪.1392‬‬

‫شکل ‪ .2‬میگوی پرورشی تولید شده با میانگین طولی ‪ 56/13‬سانتی متر و میانگین وزنی ‪ 13.37‬گرم در مدت ‪ 72‬روز از‬
‫‪ 18‬اسفند ماه ‪ 1392‬در استخر گلخانه ای با استفاده از تولید بیوفالگ و بدون تعویض آب‪.‬‬

‫نوع تغذیه میگو‬

‫کشت تجارتی موفق میگوی آب شیرین به غذای مکمل نیاز دارد‪ .‬نوع این غذا بسیار متنوع است و مواد زیر را دربر دارد‪:‬‬
‫مواد خام جانوری یا گیاهی ‪ ،‬مخلوطهای غذایی تهیه شده در کنار استخر و غذاهای ترکیبی‪ .‬در بعضی جاها نیز از برنـج و‬
‫محـصوالت فـرعـی بـرنـج به صـورت مـخلوط با غذاهای دیگر استفاده می‌شود‪.‬‬

‫مقدار تغذیه میگو‬

‫تـوصـیه کلی برای مقدار تغذی̀ه روزانه وجود ندارد زیرا این مقدار بستگی به اندازه و تعداد میگوها در استخر ‪ ،‬کیفیت آب و‬
‫خاصیت غذا دارد‪ .‬بهترین رهنمود برای مجریان استخر ‪ ،‬تغذیه تا حد تقاضا است‪ .‬غذا بطور معمول در اطراف محیط‬
‫استخر در محلهای کم عمق که منطقه خوبی برای تغذیه است پخش می‌شود‪ .‬در بعضی از مواقع غذا به منطقه تغذیه در چند‬
‫متری کناره محدود می‌گردد‪.‬‬
 ‫تکثیر میگو‬
‫امروزه به صورت مصنوعی میگو را تکثیر می کنن̀د و در استخرهای خاکی میگو پرورش داده می شود‪ .‬برای تکثیر میگو‬
‫به میگوی مولد یا میگوی مادر که بتواند تخم تولید کند نیاز است برای این کار صیادان و کارشناسان به دریا می روند و با‬
‫استفاده از تور صید میگو و به وسیله لنج میگوی مادر یا مولد صید می کنند̀‪.‬‬
‫کارشناسان تشخیص می دهن̀د که کدام میگو دارای تخم است و آن را انتخاب کرده و به محلی که به آن مرکز تکثیر میگو می‬
‫گویند انتقال میدهند مرکز تکثیر مکانی است که تعدا̀د زیادی کارشناس و کارگر در آنجا مشغول به کار هستن̀د و شامل‬
‫ساختمانی سالن مانن̀د است که در آن حوضچه های بتونی زیادی با حجم حدود ‪ 10‬متر مکعب ساخته شده است‪.‬‬
‫ابتدا میگوی مادر راکه از دریا صید کرده اند برای مدتی به حال خود رها می کنند تا به محیط جدید عادت کند و سپس‬
‫شوری آب و دمای آنرا تنظیم تا میگو دچار استرس نشود بعد از این عمل میگو ها را با محلول رقیق شده فرمالین شستشو‬
‫می دهند تا از هرگونه آلودگی پاک شود‪.‬‬
‫بعد از انجام این عملیات میگو برای انتقال به مخزن های تخم ریزی آماده است آنها را به این مخازن که حدود ‪ 300‬لیتر‬
‫گنجایش دارد منتقل میکنند̀‪ .‬با توجه به اینکه میگو در کف دریا زندگی می کند و دوست دارد در محیط آرام و تاریک باشد‬
‫برای به وجود آوردن شرایط الزم مخازن را با پالستیک های ضخیم و تیره می پوشانن̀د و از ایجاد سر و صدا خودداری‬
‫نموده و میگو را در حالیکه آب آن هوا دهی می شود به حال خود رها می سازند‪.‬‬
‫معموال میگوهای ماده تحت این شرایط از حدود ساعت ‪ 10‬شب به طورطبیعی تخم ریزی می کنن̀د و هر میگو بین ‪ 100‬تا‬
‫‪ 200‬هزار تخم می ریزد‪.‬‬
‫صبح روز بعد کارشناسان میگو های تخم ریزی کرده را از مخزن تخم ریزی خارج کرده و در زیر میکروسکوپ اقدام به‬
‫شمارش تخم ها و بررسی کیفی آنها می کنند و تخم های سالم را جدا سازی نموده و به مخازن پرورش منتقل می کنند تخم ها‬
‫با چشم غیر مسلح به خوبی قابل رویت نیست و کالً میگوها در این مرحله میکروسکوپی هستند‪.‬‬
‫حدود ‪ 10‬تا ‪ 12‬ساعت بعد نوزادان میگو که هیچ شباهتی به میگوی بزرگ ندارند از تخم خارج میشوند که در این مرحله به‬
‫آنها ناپلی می گویند نوزدان باید مرتبا ً عمل دگردیسی را انجام دهن̀د تا پس ازگذشت چندین روز که حدود ‪16‬روز طول می‬
‫کشد شکل ظاهری والدین خود را پیدا کنند‪.‬‬

‫بررسی نحوه صید میگو از استخر‬

‫پس از آنکه حدود ‪ 4‬تا ‪ 5‬ماه از زمان پرورش میگو در استخر گذشت با باز کردن دریچه خروجی و قراردادن تور برداشت‬
‫در مقابل دریچه خروجی میگوها راکم کم صید میکنند و بالفاصله آن را در آب یخ خیلی سرد قرار میدهند و برای اینکه‬
‫میگوها تازه بمانند و رنگ آنها تیره و سیاه نشود میگوها را با ماده متا بی سولفیت سدیم شستشو می دهن̀د و سپس در جعبه‬
‫های مخصوص همراه با یخ قرار داده و به وسلیه کامیون سردخانه دار به کارخانه های عمل آوری و بسته بندی منقل می‬
‫کنند‪.‬‬
‫در آنجا دوباره میگوها را شتسشو داده و در دستگاه های مخصوص سایزبندی میگوها را در انداره های مختلف جدا سازی‬
‫کرده و در جعبه های مقوایی مخصوص قرار داده و برای انجماد به سردخانه منتقل می کنن̀د بعد از این عمل میگو برای‬
‫فروش آماده است که آن را در بازار داخل کشور به فروش می رسانند یا آنکه به کشورهای خارجی صادر می کنند‪.‬‬

‫بررسی عملیات پس از برداشت و صید میگو از استخر‬

‫اغلب میگوهای آب شیرین ‪ ،‬در نزدیکی محل پرورش در یخ یا زنده فروخته می‌شوند‪ .‬میگوها را نیز می‌توان در تانکهای‬
‫حمل هوادار به مشتریان عرضه کرد‪ .‬میگوهای آب شیرین خصوصا در معرض صدمات آنزیمی پس از برداشت و مرگ‬
‫هستن̀د و بعضی پرورش دهندگان میگوها را در آب یخ فرو می‌کنند و آنها را در آب ‪ 65‬درجه سانتیگراد به مدت ‪15 – 20‬‬
‫ثانیه نگه می‌دارند تا سفید شوند و سپس آنها را در یخ به فروشگاه حمل می‌کنند‪.‬‬

‫مهم‌ترین مزایای پرورش میگو‬

‫صنعت پرورش میگو بنا به دالیلی که در زیر ذکر گردیده به‌عنوان یکی از مهم‌ترین صنایع درآمدزا در سراسر جهان‬
‫به‌حساب می‌آید که ازنظر ارزش اقتصادی در جایگاه واالیی قرار دارد‪:‬‬
‫ارزش غذایی باال‪ :‬میگو به دلیل داشتن خواص تغذیه‌ای باال به‌عنوان یکی از بهترین منابع تأمین‌کننده احتیاجات مورد نیاز‬
‫بدن مورداستفاده قرار می‌گیرد‪ :‬این خواص تغذیه‌ای شامل پروتئین باال‪ ،‬اسید چرب مفید مانند امگا ‪ ،3‬پکیج کاملی از‬
‫ویتامین و مواد معدنی همانن̀د ویتامین‌های گروه ‪ ،B‬کلسیم‪ ،‬فسفر‪ ،‬سلنیوم‪ ،‬آهن‪ ،‬سدیم‪ ،‬پتاسیم و غیره است‪.‬‬
 ‫قسمت‌های مختلف یک کارگاه پرورش میگو در سیستم مداربسته گلخانه ای‬
‫کارگاه‌های تکثیر و پرورش میگو آب شیرین از قسمت‌های زیر تشکیل‌شده است‪:‬‬
‫‪ )1‬نگهداری مولدین‪:‬‬
‫میگو آماده تخم‌ریزی را میگوی مولد می‌گویند‪ .‬برای پرورش می‌توان این‌گونه از میگوها را از دریا و یا استخرهای‬
‫پرورشی گرفت و از آن‌ها جهت پرورش استفاده نمود‪ .‬برای نگهداری و پرورش مولدین می‌توان از استخرهای بتنی و‬
‫خاکی استفاده نمود‪ .‬اگر شرایط آب و هوایی مناسب و گرم باشد می‌توان سالی دو بار میگو را پرورش داد؛ و در هر دوره‬
‫تقریبا ً سه تا چهار تن می‌توان میگو را از استخرهای پرورشی برداشت نمود‪.‬‬
‫‪ )2‬قسمت تخم‌ریزی مولدین‬
‫‪ )3‬بخش پرورش الروی‪:‬‬
‫ً‬
‫نوزاد میگو از مراحل ابتدایی زندگی تا حدود ‪ 2‬هفته بعد از دوره پست الروی در این قسمت باقی می‌ماند؛ و معموال به‬
‫ازای هر هکتار ‪ 100‬تا ‪ 150‬هزار نوزاد میگو برای پرورش ریخته می‌شود‪.‬‬
‫‪ )4‬بخش پرورش غذای زنده‪:‬‬
‫این قسمت جهت تغذیه میگو مورد استفاده قرار می‌گیرد بدین‌صورت که برای تغذی̀ه میگو می‌توان با استفاده از کود دهی‬
‫محیط استخرهای پرورشی را برای رشد گیاهان بارورسازی نمود‪ .‬برای بارورسازی استخرهای پرورشی به ازای هر‬
‫هکتار حدود ‪ 90‬کیلوگرم کود مرغی یا ‪ 50‬کیلوگرم کود شیمیایی استفاده می‌کنند‪.‬‬
‫‪ )5‬سیستم های آب‌رسانی و زهکشی مواد‪.‬‬
‫‪ )6‬آزمایشگاه جهت انجام یکسری آزمایشات برای تشخیص سالمتی و دیدن تخم‪.‬‬

‫توجیه اقتصادی پرورش میگو آب شیرین‬

‫برای این‌که پرورش‌دهنده بتواند عمالً کار پرورش میگو را شروع کند بایستی در ابتدا کار را ازنظر صرفه اقتصادی‬
‫پیگیری نماید و اطالعاتی درباره میزان هزینه‌ها و سرمایه موردنیاز به دست بیاورد و درنهایت با یک حساب سرانگشتی و‬
‫بررسی جوانب تصمیم بگیرد آیا وارد این حرفه شود یا نه‪.‬‬
‫به‌عنوان‌مثال از یک مزرعه یک هکتاری می‌توان حدود ‪ 3‬تن میگو را برداشت نمود̀‪ ،‬اگر هر کیلوگرم میگو در بازار‬
‫داخلی به قیمت ‪ 25‬هزار تومان به فروش برسد می‌توان از یک هکتار حدود ‪ 75‬میلیون تومان میگو استحصال نمود؛ که با‬
‫کسر هزینه‌های تمام‌شده (جاری و متغیر) از میزان فروش می‌توان سود خالص پرورش را به دست آورد‪.‬‬

‫بررسی مجوزهای الزم برای پرورش میگو در سیستم مداربسته گلخانه ای‬
 ‫آغاز به کار پرورش میگو همانند شروع هر کسب وکار دیگری به دریافت مجوزهایی نیازمند است‪ .‬برای شروع چنین‬
‫کاری بیشترین سر و کار را با اداره شیالت استانی که در آن مستقر هستید̀‪ ،‬خواهید داشت‪ .‬همچنین سازمان دامپزشکی نیز‬
‫ایستگاه دیگری است که دیگر مجوزهای الزم را برای راه اندازی کسب وکار شما صادر می کند‪.‬‬

‫پروانه بهره برداری صنعتی را هم باید از سازمان صنعت‪ ،‬معدن` و تجارت هر استان دریافت کنید‪ .‬از دیگر سرمایه گذاری‬
‫هایی که در حوزه پرورش میگو انجام می شود‪ ،‬مربوط به احداث واحدهای فرآوری میگو و تولید محصوالتی چون ناگت‬
‫میگو‪ ،‬میگوی سوخاری و‪ . . .‬است‪ .‬همچنین راه اندازی کارخانه تولید غذای میگو از دیگر کسب وکارهایی است که می‬
‫توان در این زمینه انجام داد‪ .‬راه اندازی سیستم حمل و نقل بهداشتی میگو از مزرعه تا واحدهای فرآوری و فروشگاه ها از‬
‫دیگر زمینه های مستعد برای سرمایه گذاری در این حوزه است‪ .‬در همه این زمینه ها دریافت پروانه کسب و بهره برداری‬
‫صنعتی از سازمان های یادشده ضروری است‪.‬‬

‫ریسک ها و تهدیدها در حوزه پرورش میگو در سیستم مداربسته گلخانه ای‬

‫اما در این حوزه ریسک و تهدیدهایی نیز در کمین سرمایه ها وجود دارد‪ .‬ریسک و تهدیدهایی که بیشتر مربوط به بازار‬
‫فروش است‪ .‬اگر سرمایه گذار به اصطالح چم و خم بازار را نداند‪ ،‬ممکن است تولید باکیفیتی داشته باشد اما وقتی نتواند‬
‫محصولش را بفروشد‪ ،‬سرمایه اش به نوعی از بین می رود‪ .‬چون از یک مزرعه ‪ ۲۰‬هکتاری تا ‪ ۴۰‬تن میگو برداشت می‬
‫شود که اگر بازارهایی برای فروشش در نظر نگرفته باشید‪ ،‬در نهایت به ضرر احتمالی شما منجر می شود‪.‬‬

‫کد آیسیک پرورش میگو در سیستم مداربسته گلخانه ای‬

‫کدآیسیک میگو ‪۰۵۰۰۵۱۲۳۱۳‬‬
‫کد آیسیک فرآوری انواع میگو ‪۱۵۱۲۴۱۲۳۲۸‬‬
‫کد تعرفه گمرکی میگو ‪۰۳۰۶۱۳۰۰,۰۳۰۶۲۳,۰۳۰۶۲۳۱۰ :‬‬

‫وضعیت واردات و صادرات در طرح پرورش میگو در سیستم مداربسته گلخانه ای‬
‫در نمودار زیر وضعیت واردات و صادرات میگو در کشور به تفکیک سال آمده است ‪.‬‬

‫خالصه بررسی اقتصادی طرح پرورش میگو در سیستم مداربسته گلخانه ای‬
‫ظرفیت تولید سالیانه ‪ 7.5 :‬تن‬
‫نرخ برابری دالر ‪ 12000 :‬تومان‬
‫مساحت زمین موردنیاز ‪ 5000 :‬مترمربع‬
‫زیربنای ساختمان ها ‪ 700 :‬مترمربع‬
 ‫تعداد نیروی انسانی مورد نیاز ‪ 3 :‬نفر‬
‫میزان سرمایه گذاری ثابت ‪ 1 :‬میلیارد تومان‬
‫ارزش ماشين آالت و تجهيزات ‪ 200 :‬میلیون تومان‬
‫نرخ بازده داخلی ‪ 40 :‬درصد‬