www.baghdari.

tk ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

www.facebook.com/baghdari www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫مقدمه‪:‬‬

‫تخم نقطه آغاز زراعت است یکی از عواید مهم زراعتی است که اساس عمده توسعه جامعه نیاتی است‬

‫تخم مواد اولیه ضروری برای ادامه حیات زنده جان ها است باالخره تخم دارای خصوصیات و مفیدیت‬

‫های دیگری نیز است بنآ باید بدانیم که تعریف علمی تخم چیست ؟‬

‫اصطالح تخم بذری در بوتانی وزراعت فرق می کند در بوتانی تخم و یا ‪ Seed‬عبارت از تخم چه ویا‬

‫‪ Ovule‬پخته شده القاح شده و انکشاف یافته می باشد ‪.‬‬

‫تخم به مفهوم بوتانیکی انها متشکل از جنین ویا ‪ Endosperm ،Embryo‬و ‪ Hull‬ویا ( ‪Seed‬‬

‫‪ ) coat‬یا پوش تخم می باشد که از حجرات اپیدرمیس ساخته شده است اما درزراعت تخم عبارت از‬

‫مواد مختلف بذری است که برای بدست آوردن حاصل زرع میگردد تخم مواد بذری ‪Seed‬‬

‫‪ planting material‬برای بذر نمودن نباتات زراعتی از خود تخم ها مانند لوبیا ‪،‬نخود ‪ ،‬پنبه ‪ ،‬زغر ‪،‬‬

‫کنجد ‪ ،‬شرشم و غیره واز میوه های برهنه یا تخم های برهنه مانند غله جات ( ‪ ) Caryopsis‬و‬

‫گراسهای علوفه ائی و همچنان از میوه های (‪ ) Achense‬مانند دانه آفتاب پرست ‪،‬مسور و غیره ‪.....‬‬

‫میوه های مرکب و تیوبرهای کچالو وغیره استفاده نمود‪.‬‬

‫تخمها خواص بیولوجیکی واقتصادی نباتات را دارا میباشد بنابر آن کمیت و کیفیت حاصل بدست امده‬

‫تا حد زیاد به تخم های بذری تعلق دارد‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫نقش کیفیت تخم های بذری از زمان های قدیم معلوم بوده است اما علمای زراعت اندکی بشتر از صد‬

‫سال قبل زمانی که تجارت تخم های بذری انکشاف یافت به موضوع متذکره توجه زیاد مبذول داشته‬

‫علمی که در مورد تخم بحث میکند بنام ‪ science Seed‬یاد می شود‪.‬‬

‫‪ Seed science:‬عبارت از علمی است که از حیات و انکشاف تخم ها ‪ ،‬ضرورت انها به عوامل‬

‫محیطی ازروش های پرورش های تخمهای پر کیفیت طروق آماده کردن تخمهای بذری برای کشت‬

‫بحث نموده و همچنان روش های تعین کیفیت تخم های بذری را مورد مطالعه قرار میدهد‪.‬‬

‫هدف ازبحث باالی تولید تخم بدست آوردن تخم مطلوب برای بذر ( زراعت ) و تولید مواد غذائی برای‬

‫جامعه بشری است دهاقین بصورت عنعنوی تخم های انواع دست داشته خود را از یک سال به سال‬

‫دیگر انتخاب و حفظ نموده زرع می کند و این پروسه انتخاب منتج به تهیه ورایتی های مقاوم محلی که‬

‫نمونه های برجسته و قابل اعتماد می باشد‪.‬‬

‫برجستگی ها و مفیدیت های این تخم ها معموآل در بین اجتماع ازیک دهقان بدهقان دیگر پخش شده‬

‫در وقت ضرورت تخمهای زراعتی شان را بین خود معاوضه و زرع میکند طروق دیگر بدست آوردن‬

‫تخمهای بذری مطلوب تحقیقات اولی نسلگیری نباتات است اصالح و انکشاف ورایتی های که ظرفیت‬

‫حاصلدهی و کیفیت محصول را بلند می برد ودر ترقی و پیشرفت صنعت تخم ( تولید‪ ،‬پروسس ‪،‬ذخیره‬

‫‪ ،‬و مارکتینگ ) نیز شامل است ‪.‬‬

‫برای تولید و تهیه تخم ها دو راه وجود دارد نخست داشتن معلومات کافی در مورد تخمهای که‬

‫نسلگیری می گردد ورایتی های اصالح شده باشد‪.‬‬

‫این تخمهای اصالح شده از نگاه ارثی ظرفیت حاصلدهی بلند و مقاوم به امراض و آفات بوده از کیفیت‬

‫عالی نیز برخوردارباشد‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫ثانیآ خواص فزیکی یا ظاهری آ ن همشکل یا ‪ ) )Uniform‬باشد مثآل از نگاه سائز یا جسامت ‪ ،‬خالص‬

‫بودن و قدرت جوانه زدن مطلوب باشد شدر نتیجه بدست آمدن حاصل بشتربا کیفیت عالی ارزش کار‬

‫انجام شده را باال برده ومی توان با عاید دیگرمحصوالت رقابت کند ‪.‬‬

‫تولید مثل نباتات ( ‪) Plants Reproduction‬‬

‫تولید مثل نباتات ادامه حیات انواع نباتات است و این پروسه بشکل زوجی و غیرزوجی تکمیل و ادامه‬

‫میابد تکثرغیرزوجی اکثرآ ذریعه تغیرشکل اعضای نامیه یا نموئی مانند ساقه ها و ریشه های که دارای‬

‫انساج گوشتی و تازه اند قادربه ذخیره انرجی میباشد صورت میگیرد مثال این اعضای نامیه از قبیل‬

‫‪ Rhizome‬در مارچوبه ‪ ،‬نی و ‪ Blue grass‬و اعضای نامیه ‪ Corns‬درسیر و ‪ Gladiolas‬و‬

‫بلب ‪ Bulb‬در پیاز و تیوبر در کچالو و غیره ‪.‬‬

‫طریقه دیگر تکثر غیر زوجی طریقه اپومکس ‪ Apomixes‬است که تولید تخم بدون عمل القاح انجام‬

‫میابد این عملیه بدو طریق صورت میگیرد ‪:‬‬

‫‪Vivipary – 1‬‬

‫‪Agamo spermy – 2‬‬

‫در نوع ‪ Vivpary‬قسمت نمو یعنی خوشچه ها یا برگ ها به یک ساختمان بدنی یا سوماتیک‬

‫‪ Somatic structure‬که قادر به تولید مثل اند تبدیل میشود در نوع اگاموسپرم وقتی واقع میشود‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫که انساج القاح ناشده از هسته جنین یا نطفه به یک حجره دیپلوئید مادر انکشاف می کند وبعدآ به یک‬

‫تخم ارتقا می کند در این نوع تکثر غیر زوجی گرده افشانی صورت گرفته ولی القاح صورت نمگیرد این‬

‫نوع تکثر عمومآ در انواع خاص گراس ها مثال خوب انها ‪ Kentocoly gross‬میباشد‪.‬‬

‫تکثرغیرزوجی به بیساری نسلهای بعدی یا ادامه نسل را درنباتات بیمه می سازد که درانها تکثرزوجی‬

‫صورت نمیگیرد مفیدیت ان این است که در نسلهای بعدی هیچ گونه تغیر بمیان نمیاید ولی نواقص ان‬

‫این است که میکانیزم تولید ‪ Homogenecity‬است هیچگونه تغیردر قطب جین های عقاب ان‬

‫جهت توافق به یک محل یا محیط دیگر وارد شده نمی تواند عالوبران از نقطه نظرعملی تکثر غیرزوجی‬

‫به مقایسه تکثیر ذریعه تخم ذخیره ‪ ،‬انتقال و کشت ان مشکل تر است ‪.‬‬

‫انواع تشکیل گل (‪) production Types of floral‬‬

‫تکثرزوجی نخست با تشکیل گل اغاز مییابد زیرا تولید گل ‪ ،‬میوه و تخم یک مرحله تشدیدی مصرف‬

‫انرجی است اکثریت نباتات باید قبل ازتشکیل گل اعضای نامیه یا ساختمانهای نموئی خودرا تکمیل‬

‫نماید این مرحله نموئی را بنام مرحله جوانی یا ‪ Juvenile stage‬یاد میکند ‪.‬‬

‫وقتیکه نبات اعضای نامیه خودرا تکمیل نمود در برابرمحرکها یا عوامل تشویق کننده ها تشکیل گل‬

‫مانند روشنی ‪ ،‬درجه حرارت و غیره مواجه می شود انساج مرستیماتیک نموئی به انساج مرستم تکثیری‬

‫تغیرمی یابد خوشتختانه این عمل طوری طبعی و همزمان تنظیم می یابد‪.‬‬

‫هرگاه اعضای گلی همه همزمان ظاهرنگردد تکثرزوجی در نباتات به مشکالت مواجه می شود مثال‬

‫هرگاه در جواری گل مذکر یا ‪ Tassel‬و گل مونث یا ‪ Silk‬همزمان ظاهر نشوند عملیه که ما انرا‬

‫جفت گیری یا ‪ Nicking‬یاد میکنیم امکان پذیر نخواهد بود همچنان نباتات به اساس عکس العمل‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫گل اوری شان در برابر روشها و شرایط محیطی و وقت یا زمان از همدیگر متفاوت می گردد بصورت‬

‫عموم چهارنوع گل اوری یا ‪ Floral reproduction‬را دیده می توانیم ‪:‬‬

‫‪ : Annuals – 1‬این نوع نباتات دریک فصل تولید گل و خشک می شود مثال ان جواری ‪،‬‬

‫سائبین ‪ ،‬لوبیا ‪ ،‬باجره ‪ ،‬برنج ‪ ،‬ماش و غیره ‪.‬‬

‫‪ : Winter annuals – 2‬این نوع نباتات دراواخرتابستان و خزان بزمین ریشه می دواند ولی‬

‫در بهار اینده گل تولید می کند مثال ان گندم تیرماهی ‪ ،‬جو وجودر وغیره اند‪.‬‬

‫‪ : Biennial – 3‬این نوع نباتات اکثرآ برای دو فصل نموئی زنده اند ودر فصل نموئی اول نموی‬

‫بدنی خودرا تکمیل نموده ودر فصل دوم تولید گل میکند مثالهای ان زردک ‪ ،‬لبلبو‪ ،‬کرم ‪،‬پیاز‬

‫وغیره می باشد‪.‬‬

‫‪ : Perennials – 4‬این نوع نباتات بعد ازتکمیل مرحله جوانی ‪ stage Juvenile‬هر ساله‬

‫تولید برگ ‪ ،‬گل و تخم میکند مثال ان بسیاری از نباتات علوفه ائی مانند رشقه ‪،‬گراس های‬

‫چندین ساله ‪ ،‬درختان و میوه جات است ‪.‬‬

‫در تمام این چهار نوع تباتات روشنی و حرارت در ترغیت وتشویق حساسیت گل آوری نباتات‬

‫تاثیر بارز و مثبت داشته است بسیاری از نباتات یک ساله در برابرشدت و مدت تابش نور یا‬

‫‪ Photoperiod‬عکس العمل نشان می دهد اینها به ردیف های نباتات روز طویل و روز کوتاه‬

‫‪ day plants Lang and short‬تقسیم میشود و نباتات که دربرابرطول روز حساسیت‬

‫نشان نمیدهد بنام نباتات روز بی تفاوت ‪ Day neutral plants‬مسمی اند برعکس بسیاری‬

‫از نباتات چندین ساله و دوساله ویک ساله تیرماهی بعد از مواجه شدن انساج مرستیم بدنی‬

‫به حرارت سرد طوالنی که درهنگام زمستان بنام‬ ‫‪Somatic meristem‬‬

‫‪ Vernalization‬یا انگیزش گلی ویا ‪ enduction Floral‬یاد می گردد گل تولید میکند‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫درجه حرارت سرد انساج مرستیم بدنی را برای انکشاف پندک گلی یا مرستیم تکثیری یا‬

‫‪ Reproductive meristem‬درهنگام مواجه شدن به حرارت کمتر ترغیب و تشویق می‬

‫کند و این تفاوت حساسیت گل اوری در اجداد نباتات دربرابرمحیط و ماحول برای تولید تخم‬

‫دورگه نیز قابل استفاده است ‪.‬‬

‫مثال باتغیر دادن وقت زرع با وقت کشت انواع که زودتر گل میکند و انواع که دیرتر گل میکند‬

‫می تواند درعین وقت گل کند و عمل القاح صورت گیرد و نوع که دیرتر گل میکند وقتر کشت‬

‫گردد وانواع که زودتر گل میکند دیرتر کشت گردد با تغیردادن وقت کشت میتوان زمینه گل‬

‫کردن را در عین زمان مهیا کرد برعالوه دست زدن به طول روز تغیر در حاالت تغذیه نباتات در‬

‫گلخانه ها زمینه گل کردن همزمان بعضی انواع را مساعد میسازد درجه حرارت سرد اکثرآ گل‬

‫کردن را به تعویق می اندازد ودرجه حرارت گرمترگل کردن را تسریع می بخشد و همچنان‬

‫کثرت تعداد نبات در فی واحد زمین باالی گل کردن نیزتاثیرخودرا دارد درصورت کم بودن‬

‫تعداد درفی واحد زمین گل کردن به تعویق افتیده نبات به تولید ‪ Tiller‬یا شاخ و پنجه‬

‫میپردازد ‪.‬‬

‫همچنان نباتات به نهوه تشکیل گل از همدیگر متفاوت اند مثال بعضی انواع مرحله انکشاف‬

‫ونموی بدنی خود را زمانی ادامه میدهد که تمام شرایط وزمینه تشکیل گل کامال اماده گردد‬

‫وبعدآ ‪ Vegetative meristem‬به ‪ meristem Flower‬تبدیل شده و گل تولید‬

‫میگردد و هم تخم تولید شده و پخته می گردد در این نوع نموی بدنی به حد اقل رسیده و یا‬

‫توقف می کند این نوع نبات را بنام ‪ Determinate‬یاد می کنند برعکس در بعضی نباتات‬

‫انساج مرستیم فوقانی ‪ Apical meristem‬به نموی بدنی خود ادامه داده یک قسمت ‪V-‬‬

‫‪ M‬به ‪ Rep –m‬تبدیل شده گل تولید میکند در این نوع نباتات هم نموی بدنی و هم تولید‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫گل همزمان ادامه می یابد که بنام ‪ Indeter minate‬یاد میکند این نوع نباتات در تولید‬

‫تخم با کیفیت یگانه پرابلم را ایجاد می کند اگر گل تولید می شود بعدآ تخم پخته میگردد پی‬

‫در پی یا بصورت مسلسل در مدت زمان بشتر صورت میگیرد این پروسه در تولید تخم های‬

‫همشکل ‪ Unifom‬و تخم پخته مشکالت را ایجاد می کند کیفیت عالی تخم را پائین میاورد‪.‬‬

‫انواع گلها ( ‪) Type of flower‬‬

‫درواقعیت یک گل متشکل از چهار قسمت یا عضو میباشد مثآل (‪ ) Petal‬قسمت رنگه گل یا‬

‫گلبرگ مجموعه ان بنام ( ‪ ) Corolla‬یاد میکند ‪.‬‬

‫برگچه های محافظوی سبزگل است ( ‪ ) Sepal‬که مجموعه ان را بنام (‪ ) Calyx‬می نامد‬

‫اله تذکیر( ‪ ) Stamen‬و اله تانیث ( ‪ ) Pistile‬می باشد هرگاه چهار عضو فوق الذکر باالی‬

‫یک گل قرار داشته باشد بنام گل کامل یا (‪ ) Complete flower‬یاد می کند هرگاه یکی‬

‫از این چهار عضو را نداشته باشد بنام ( ‪ ) Incomplete flower‬یاد می شود و هرگاه گلها‬

‫هردو عضو تکثری ( ‪ ) Pistile‬و(‪ ) Stamen‬مذکرو مونث را داشته باشد بنام ( ‪Perfect‬‬

‫‪ ) flower‬و اگریکی از این دو عضوی تکثری را نداشته باشد بنام ( ‪)Imperfect flower‬‬

‫یاد می شود برعالوه بعضی از نباتات اعضای تکثری مونث و اعضای تکثری مذکر را باالی یک‬

‫نبات تولید کند بنام (‪ ) Monecious .P‬یاد می شود و هرگاه یکی از اعضای تکثری باالی‬

‫یک نبات تولید شود بنام (‪ ) Dioecious .p‬یاد میکند ‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫کیفیت تخمهای بذری ( ‪) Seed quality‬‬

‫کیفیت تخمهای بذری را ازسه جهت مورد مطالعه قرارمیدهند ‪:‬‬

‫‪ – 1‬کیفیت بذری تخمها ‪.‬‬

‫‪ – 2‬کیفیت ورایتی تخمها‪.‬‬

‫‪ – 3‬کیفیت حاصلدهی تخمها ‪.‬‬

‫‪ – 1‬کیفیت بذری تخمها یا ( ‪: ) Sowing quality‬‬

‫عبارت از مجموعه خواص تخم بذری است که اندازه مفیدیت انها را برای کشت یا بذر نشان میدهد این‬

‫خواص عبارت اند از خالص بودن تخم بذری ‪ ،‬قابلیت جوانه زدن ‪ ،‬انرجی جوانه زدن یا قوه نمو و قابلیت‬

‫زیست تخمها ‪ ،‬وزن هزار دانه تخم ‪ ،‬رطوبت دانه ها و تساوی سائزو جسامت دانه ها است از جمله‬

‫خواص متذکره عمدترین انها خالص بودن تخم بذری (‪ ) Seed purity‬و قابلیت جوانه زدن تخمها یا‬

‫( ‪ ) Germination capecity‬است ‪.‬‬

‫‪ :Seed purity‬منظوراز خالص بودن اینست که تخمهای بذری عاری ازهرگونه ناپاکی و همچنان‬

‫عاری از دانه های شکسته ‪ ،‬چملک و جوانه زدن باشد‪ .‬تخم بذری نباتات ازنگاه خالص بودن و قدرت‬

‫خوانه زدن بچند کالس یا کنگوری تقسیم می شود حد اعظمی مواد اضافی ‪ ،‬ناپاکی تخمهای بذری‬

‫درجه اول ‪ %1‬و درجه دوم ‪ %3-1.1‬مجاز شمرده میشود تخم گیاهان هرزه وسائرنباتات زراعتی بچند‬

‫عدد محدود ساخته میشود بطورمثال در یک کیلوگرام تخم درجه اول حد اعظمی ‪ 1‬عدد تخم گیاه‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫هرزه موجود باشد موجودیت تخم گیاهان هرزه زهری در تخم بذری بکلی ممنوع است و تخمهای بذری‬

‫باید عاری از هرگونه امراض ‪ ،‬حشرات ‪ ،‬کنه ها و کپسولهای نیماتودی باشد‪.‬‬

‫‪ : Gmination capacityer‬یا ظرفیت جوانه زدن تخمها ‪ :‬این شاخص قدرت جوانه زدن و‬

‫تشکیل جوانه های سالم را نشان می دهد باعث بمیان امدن جوانه های نباتات رسیده در مزرعه میگردد‬

‫قابلیت جوانه زدن تخم کتگوری اول غله جات ‪ %89‬و کتگوری دوم ‪ %819‬و کتگوری سوم از ‪ %89‬کمتر‬

‫نباشد ‪.‬‬

‫‪ 2‬ـــ کیفیت ورایتی ها ( ‪) Varietal quality‬‬

‫هدف ازکیفیت ورایتی خالص بودن ورایتی میباشد طبق نورم وستندرد بین الملی خالص بودن ورایتی‬

‫های تخم گندم کمتر از ‪ %81‬نباشد‪.‬‬

‫به هراندازه که کیفیت خالص بودن ورایتی ها بلند باشد به همان اندازه قدرت یا حاصلدهی آن بلند‬

‫میرود‪.‬‬

‫‪3‬ـــ کیفیت حاصل دهی تخم (‪)Fertile quality‬‬

‫‪.Yield=Genetics+ Environment‬‬

‫عبارت از خواص تخم است که در شرایط مشخص و معین تولید به اندازه معین حاصل میدهد این‬

‫خواص تابع خواص ارثی وشرایط پرورش نباتات می باشد برای خواص متذکره شرایط کشت ‪،‬شرایط‬

‫جمعاوری و دیگر عملیات زراعتی ذخیره نمودن تخمها باالی خالص بودن تخم ورایتی و کیفیت بذری‬

‫تاثیر می داشته باشد برای فهمیدن و تثبیت خواص حاصلدهی تخمها که دارای کیفیت های مختلف‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫هستند تجربوی تحت مطالعه قرار داده میشوند برای درک درست قدرت حاصلدهی تخم باید از‬

‫پیشرفته ترین تکنالوجی کشت و پرورش نباتات استفاده صورت گیرد‪.‬‬

‫شرایط ایکالوجیکی تولید تخم بذری بلند کیفیت ‪:‬‬

‫شرایط ایکالوجیکی که تابع موقعیت جغرافیائی منطقه و همچنان شرایط مترولوجیکی سالهای مختلف‬

‫می باشد باالی کیفیت بذری و خواص حاصلدهی تخمهای بذری و خواص حاصلدهی تخمهای بذری‬

‫تاثیر بزرگ دارد ‪ .‬از جمله شراط خارجی که باالی کیفیت تخم بذری تاثیر دارد نقش عمده را حرارت ‪،‬‬

‫مقدار و چگونگی تقسیمات بارندگی ‪ ،‬طول روز ‪ ،‬نوع و ترکیب میخانیکی نشیب زمین و ارتفاع از سطح‬

‫بحر وغیره را دارا می باشد‪.‬‬

‫تاثیر شرایط جغرافیائی باالی کیفیت تخم ‪:‬‬

‫موقعیت جغرافیائی باالی نباتات تاثیر خیلی بزرگ دارد این تاثیر متذکره نسبت به تاثیر عوامل جداگانه‬

‫محیطی شدیدتر می باشد زیرا باالی نباتات مادری و تخم در مجموع عوامل بطورهمزمان تاثیرمی گذارد‬

‫‪ .‬چنانچه تحقیقات در چندین منطقه جهان صورت گرفته است که نشان میدهد حاصل عین ورایتی‬

‫گندم که نظربه مناطق مختلف که تخم از انها بدست امده تحت شرایط مشابه حاصل ان از ‪999‬‬

‫کیلوگرام فی هکتار تا ‪ 1319‬کیلوگرام فی هکتار تفاوت داشته است ‪.‬‬

‫تاثیرشرایط مترولوجیکی باالی کیفیت تخم بذری ‪:‬‬

‫توسط تطبیقات و تحقیقات متعدد به اثبات رسیده است که شرایط مترولوجیکی سالهای جداگانه باالی‬

‫کیفیت تخم بذری شدید تاثیر می گذارد ضمنآ ارتباط متقابل خیلی نزدیک بین مقدار بارندگی و‬

‫حرارت کیفیت تخم بذری در مرحله تشکیل و پخته شدن دانه و جمع اوری تخم به مالحظه میرسد ‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫گرچه عوامل متذکره قبل از تشکیل تخم بیشتر باالی نبات مادری تاثیر نموده به این ترتیب بصورت‬

‫غیر مستقیم تاثیر می اندازد نتایج تحقیقات که در ایتالیا صورت گرفته نشان داده که حرارت پائین تر از‬

‫‪ 11‬درجه سانتیگیرد و بارندگی بشتر از ‪ 199- 99‬ملی متر در مراحل تشکیل و پرشدن دانه ها باالی‬

‫کیفیت تخم بذری تاثیر منفی داشته است هرگاه تخم بذری در هوای مرطوب تشکیل یابد نباتات که از‬

‫ان بوجود می اید حاصل انها نسبت به حاصل نباتات که تخمهای شان در هوای خشک پرورش یافته‬

‫باشد تقریبآ ‪ %9‬پائین تر می باشد در شرایط رطوبت بلند تخمها با مقدار زیاد گلوکوز و مقدار کم‬

‫سکروز تشکیل میابد به همین علت سرعت ظهور جوانه ها بطی گردیده و قوه انها کاهش میابد‪.‬‬

‫جوانه زدن تخم ها (‪) Seed Germination‬‬

‫طوریکه از تعریف تخم یا ‪ Seed science‬برمی آید و این علم از انکشاف وحیات تخم ها بحث‬

‫مینماید‪ .‬اولین مراحل انکشاف تخم ها عبارت از آغاز نموب رای تولید یک نبات بوده و آن عبارت از‬

‫جوانه زدن تخمها است‪.‬‬

‫جنین یا نطفه سالم دانه خشک جنینی است که درحالت عادی زندگی جریان میتابولیزم آن در حداقل‬

‫باشد و در شرایط مناسب به اثر عوامل خارجی مانند میسر شدن آب‪ ،‬حرارت‪ ،‬نور یا روشنی برای دانه‬

‫جوانه میزنند یا در بعضی حاالت در بعضی از دانه ها در اثر میکانیزم جلوگیری کننده استراحت دانه‪،‬‬

‫دانه ها شروع به جوانه زدن میکند یکی از نشانه های جوانه زدن پاره شدن پوش محافظوی ‪Radicle‬‬

‫و ظاهر شدن رادیکل است و هم تا مرحله جوانه زدن در دانه ها تعامالت متعدد کیمیاوی صورت‬

‫میگیرد‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫شرایط جوانه زدن‬

‫‪ -1‬آب‪:‬‬

‫در جریانات و یا فعل انفعاالت جوانه زدن جذب آب ومتورم شدن دانه یکی ازنشانه های فزیکی آن‬

‫محسوب میگردد‪ .‬البته متورم شدن دانه به صحت و سالمتی دانه بستگی ندارد چرا که دانه های مرده‬

‫نیز در اثر جذب آب میتواند متورم گردد در حرارت بلند تر جذب اب نسبت به حرارت پائین بیشتر‬

‫است قدرت و جذب مقدار اب تا حدود به ساختمان و قابلیت جذب پوست دانه و یا میوه بستگی‬

‫دارد‪ .‬با وارد شدن مالیکول آب در بین ذرات کلوئیدی و خالی بین الحجروی‪ ،‬فشار بین الحجروی‬

‫بیشتر میگردد‪ .‬یکی از خواص کلوئیدها جذب و مکیدن آب است دیگر ترکیبات مهم که آب را جذب‬

‫میکند پروتین دانه است غیر از پروتین و مواد مختلف دیگر و قسمت از مواد پکتین نیز در اثر جذب‬

‫آب متورم میگردد‪ .‬ولی نشائسته در اثر جذب آب در هنگام جوانه زدن متورم نمی گردد چراکه این‬

‫ماده در حرارت بلندتر میتواند آب را جذب نموده به حجم خود بیافزاید‪ .‬متورم شدن دانه تنها در اثر‬

‫جذب آب نبوده بلکه فعالیتهای بیوشیمی نیز در آن دخیل است زیرا که در بعضی از جنین ها‬

‫(‪ ) mRNA‬ساخته میشود مثآل درجنین گندم بعداز‪ 39‬دقیقه از تورم شدن ماده ( ‪) m RNA‬‬

‫مشاهده شده است‪.‬‬

‫‪ -2‬حـــرارت‪:‬‬

‫دانه هرنوع نبات جهت جوانه زدن به یک حد اقل حرارت ضرورت دارد‪.‬ب طور مثال برای گندم‪،‬‬

‫یوالف شبدر‪ ،‬رشقه برای شروع جوانه زدن بین ‪ 1‬ــ ‪ 19‬درجه سانتی گرید حرارت ضرورت است‪.‬‬

‫جواری‪ ،‬ارزن‪ ،‬باقلی بین ‪ 6‬ـــ ‪ 19‬درجه سانتی گرید کدو و تنباکو بین ‪11‬ــ‪ 29‬درجه سانتی‬

‫گرید شروع به جوانه زدن میکند‪ .‬ولی درجه حرارت اوسط و مناسب به بسیاری از نباتات زراعتی بین‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫‪11‬ــ ‪ 29‬درجه سانتی گرید تعین شده است‪ .‬در بعضی حاالت بعضی از گیاهان تا صفر درجه‬

‫سانتیگرید جوانه زده و در بعضی ها صفر درجه سانتی گرید باعث توقف جوانه زدن آن میگردد ولی‬

‫باالتر از ‪ 19‬درجه عمل جوانه زدن را در همه تخم ها از بین میبرد‪.‬‬

‫‪ -3‬آکسیجن‪:‬‬

‫عمل دیگریکه برای جوانه زدن ضرورت است آکسیجن بوده ذریعه انرژی حاصله بصورت ‪ ATP‬درمی‬

‫آید فقط تعداد کمی نباتات مانند شالی یابرنج انرژی الزم خودرا بصورت ‪ ATP‬ازطریق تجزیۀ‬

‫گلوکوز بشکل غیرهوازی بدست می آورد وبه کمک اکسیجن منحل درآب عمل جوانه زدن را انجام‬

‫میدهد‪.‬‬

‫‪ -4‬نور‪:‬‬

‫بعضی ازدنه ها درموجودیت نوربا گرفتن کاربن ازهوا عمل جوانه زدن را انجام میدهد‪ .‬نباتات را برای‬

‫جوانه زدن ازنگاه ضرورت شان به مدت نوروتاریکی بدودسته تقسیم بندی میکند‪ :‬مثآل گیاهان‬

‫نوردوست مانند تنباکووکاهو ودیگری گیاهان تاریکی پسند مثل نوع از لوبیا وکدو‪ .‬تعامالت کیمیاوی‬

‫درهنگام جوانه زدن وتورم دانه ها درطبیعت مسایل بغرنج وپیچیده بوده طورخالصه اصول آن قرار‬

‫آتی ست‪:‬‬

‫‪ -1‬تقسیم واحدهای مالیکول بزرگ به مالیکول های کوچک ازموادذخیروی قابل انتقال‪.‬‬

‫‪ -2‬انتقال این ترکیبات ازمحل ذخیره به محل یا محوررشد جنین‪.‬‬

‫‪ -3‬ساختن مجدد پروتین وکاربوهایدریت ها ازمالیکول های خوردشده درجنین رشدیافته ونهالی‬

‫ها‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫‪Hydrolase __ Phosphatase‬‬

‫‪ Starch‬ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ‪Glucose‬‬

‫‪Amylase‬‬

‫‪Protease‬‬

‫‪ Protein‬ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ‪Amino acid‬‬

‫‪Lipase‬‬

‫‪Glycerin‬‬ ‫‪ Fats‬ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ‪Fatty acid‬‬

‫دراثرجذب آب بوسیلۀ دانه وجنین ازطریق پوست تخم درجنین ساختن ‪ mRNA‬جهت انجام‬

‫فعالیتهای بعدی کیمیاوی درطبقه ‪ Aleurone‬شروع میشود وهم تولید اسید جبرلین (ژبرلین )‬

‫تحریک میگردد‪ .‬درین حالت جنین های طبقه ‪ Aleurone‬برای انجام ساختن انزایم های مختلف‬

‫شروع به فعالیت میکند‪ ،‬درین حالت ‪ Amylase -α‬جهت تجزیه نشائسته و ‪ Nuclease‬جهت‬

‫تجزیه اسیدهای هستوی( ‪) Protease‬جهت تجزیه پروتین تولید میشوند این انزایم ها ازطریق طبقه‬

‫‪ Aleurone‬برای تجزیه مواد ذخیره وی به ‪ Endosperm‬داخل میشوند‪ .‬مواد ذخیره وی را تجزیه‬

‫برای فعالیتها بیولوژیکی انرژی تهیه میدارند‪.‬این انزایم ها دربعضی دانه ها دراثرفعالیت جین ها بوسیله‬

‫اسید ها ی جبرلین ساخته میشود ودربعضی ازتخمها قبآل وجود داشته درهنگام جوانه زدن فعال‬

‫میگردد‪.‬‬ ‫جنین‬ ‫رشد‬ ‫باعث‬ ‫وسایتوکنین‬ ‫جبرلین‬ ‫مثآل‬ ‫هارمونها‬ ‫این‬ ‫میگردند‬

‫درنتیجه تعامالت کیمیاوی جنین با کمک انزایم های ‪ Pectase‬و ‪ Cellulase‬پوست دانه پاره‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫شده جوانه ها سربه بیرون میزنند‪.‬درین حالت غالف ریشه ها یا ‪ Coleorhiza‬وریشه وسرانجام ساقه‬

‫های اولیه بابرگهای اولیه ظاهرمیشوند درین مرحله ریشه اولیه بالفاصله وظیفه تغذیه جنین را باجذب‬

‫آب وموادغذایی به عهده میگیرد‪.‬دربعضی ازتخم ها برعالوه ریشه اولیه ریشه های ثانوی نیزازغالف ریشه‬

‫بیرون آمده وجوانه ها شروع به رشد می نماید یا شروع این عمل کاربن گیری یا عمل ترکیب ضیایی‬

‫مرحله جوانه خاتمه می یابد وتغذیه عادی نبات شروع میشود‪.‬‬

‫رشدساقه بعدازجوانه زدن‪:‬‬

‫رشد ساقه ها درتمام نباتا ت به اشکال مختلف صورت میگیرد‪.‬مرحله جوانه زدن چه درنبات یک مشیمه‬

‫یی ویا درنباتات دو مشیمه یی مشیمه ها یا درزیرزمین باقی میماند ویا بروی زمین می برآید بنآ ما به‬

‫دونوع جوانه زدن برمیخوریم ‪.‬‬

‫‪ -1‬جوانه زدن روی زمینی ‪Epigenous grown or Germination‬‬

‫درین نوع جوانه زدن ‪ Hypcotyle‬نموکرده مشیمه ها روی زمین می برآید درین جالت مشیمه های‬

‫دانه بعدازبلندشدن خودرا روی زمین میرساند درنتیجه بعدازخمیده شدن ‪ Hypcotyle‬بعدازبازشدن‬

‫پوست دانه مشیمه ها سبزشده بصورت اولین عنصرعمل ترکیب ضیایی را انجام میدهد درروی زمین‬

‫باطویل شدن ورشد ‪ Epicotyle‬برگها وساقه ها بوجود می آید این نوع جوانه زدن رامیتوان درنباتات‬

‫دومشیمه یی درلبلبو ‪،‬پخته ‪،‬زردک ‪،‬آفتاب پرست واشجار‪،‬در درنباتات یک مشیمه یی یعنی‬

‫سیروپیازمشاهده کرد‪.‬‬

‫‪ -2‬جوانه زدن زیرزمین ‪or germination Hypogenous grown‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫درین نوع جوانه زدن ‪ Epicotyle‬نموکرده مشیمه ها درزیرزمین باقی میماند‪.‬درین نوع جوانه زدن‬

‫‪ Hypocotyle‬رشد نکرده یا رشد وطویل شدن ‪ Epicotyle‬ورسیدن آن به سطح زمین اولین برگ‬

‫ساخته میشود بدین وسیله عمل ترکیب ضیایی شروع میشود‪ ،‬مثال این جوانه زدن رادربعضی ازانواع‬

‫لوبیا ‪،‬انواع مختلف نباتات گندمی برگ وبیشترین نباتات یک مشیمه یی نام برد که مشیمه ها‬

‫عضومصرف کننده موادغذایی درزیرباقی میمانددرین نوع جوانه زدن ‪ Hypocotyle‬کوتاه میباشد‬

‫تکثیرنباتات توسط اعضای نامیه‪:‬‬

‫تعدادزیادی ازنباتات هستند که بوسیله اعضای نمویی تکثیرمیشوند درین صورت قسمت از اعضای‬

‫نمویی بدن ویا یک نبات کامل بحیث وسیله تکثیربکارمیرود که این نسل جدید که ازنبات مادری جدا‬

‫میگردد تمام خواص ارثی نبات مادری رادارامیباشد‪.‬درزراعت دربخش باغبانی وجنگلداری این نوع‬

‫تکثیرزیادتراهمیت دارد بخصوص اعضای کامل قابل تکثیرا قبیل تیوبرها (‪،) Tuber‬ریشه ها (‪Root‬‬

‫) فلس ها (‪ ) Bulbs ) ( Rhizome ) (Stolons‬ودرنباتات عالی مثل درختان ذریعۀ قلمه‬

‫وپیوند و‪ Layering‬یا خوابانیدن تکثیرمیگردد‪ .‬مثل نیشکر‪،‬کچالو که ذریعۀ تیوبرصورت میگیرد‬

‫تکثیرپیاز ‪ ،‬نباتات زینتی مانند گل الله توسط فلس ها یا ‪ Bulbs‬تکثیرمیگردد‪.‬اعضای نامیه درسیربنام‬

‫‪ Crown‬یاد میشود‪ Stolon.‬یا ساقه های زیرزمینی ویا روی زمینی میباشد‪.‬باطویل شدن بین گره یا‬

‫‪ Nods‬تکثیرمیگردد مانند توت زمینی ‪،‬کدو ‪ ،‬گراس یا کبل ‪ Rhizome .‬ساقه های زیرزمینی‬

‫دایمی هستند که درآن کم وبیش موادغذایی ذخیره میشود دارای فلس ها میباشد که ازریشه ذریعۀ‬

‫همین فلس ها تمیز یا فرق میشود مانند مارچوبه وغیره گلها اکثرآ ذریعۀ قلمه سبزتکثیرمیشوند‪ .‬اعضای‬

‫نامیه متذکره فوق هم ازنگاه اگرانومی منحیث تخم تعریف شده برای تولید‪ ،‬تکثیرزرع میگردد‪.‬برای‬

‫اصالح آن تخنیکها ی جدیدی رونما گردیده است مثال برای تولید بیشـــتروبهــترکچالو از ‪Tissue‬‬

‫‪ culture‬استفاده میکند‪ T .C.‬عبارت ازپیشرفت های جد یدی درزراعت برای تولید کچالو عاری‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫( ‪Meristimatic‬‬ ‫ازویروس میباشد‪.‬درین طریقه یک طبقه بسیارنازک ازحجرات مرست یماتیک‬

‫‪ ) cells‬تحت مایکروسکوپ جدا گردیده ودرالبراتوارهای مجهزدرداخل تست تیوب ها پرورش میابد‬

‫‪.‬ابتدا این انساج کشت شده تیوبرهارا تولید میکند که جسامت آن از ‪ 19‬ملی متربیشترنمیباشد بنام‬

‫‪ Microtubre‬مسمی است واین طریقه رابنام ‪ Micro culture‬یادمیکند بعدآهمین مایکروتیوبرها‬

‫رادروسایل بزرگترکشت میکند تیوبرتولید شده را بنام ‪ Minituber‬یادمیکند جسامت آنها از‪ 2‬تا ‪3‬‬

‫سانتی مترمیباشد‪ ،‬همین مینی تیوبرها رادرگلخانه های بزرگ تحت مراقبت جدی کشت‬

‫میکنند‪.‬مقدارتولید آن ‪ 111‬مرتبه بیشترازتیوبرهای کچالو عادی است که درمزرعه تولید میشود‪ .‬یک‬

‫خوبی آن اینست درظرف ‪ 11‬روزدرتست تیوب ها کچالو میرسد یا پخته میشود‪.‬به یک وقت کم میتوان‬

‫کچالو تخمی را به مقداربیشترتولید کرد‪.‬‬

‫چگونه میتوان خواص کیفی دانه ها را تعین کرد‪:‬‬

‫خواص کیفی تخم ها را همیشه جنین ها ی ثابت آنها تعین مینماید بدینوسیله میتوان آنهاراموردبررسی‬

‫قرارداد ولی درین رابطه تغیرات محیطی وخواص حیاتی یا قدرت زنده ماندن تخم ها نیزموثراست‪.‬‬

‫درتعین خواص کیفی تخم ها مشابه بودن یا ‪، Uniformity‬مقداررطوبت دانه ‪، .C.S.M‬خالص بودن‬

‫(‪، ) Purity‬فیصدی جوانه زدن وسالمتی تخم ها مدنظرگرفته میشود‪.‬خالص بودن وسالمتی تخم ها‬

‫رانمیتوان درمزرعه با اطمنان تعین نمود بلکه این خواص باید درآزمایش گاه ها تحت مطالعه قرارگیرد‪.‬‬

‫الف ـ تعین مقداررطوبت‪:‬‬

‫مقداررطوبت اثرزیادی باالی کیفیت تخم ها دارد ‪.‬زیرا که درگرمایا حرارت بلند تخمهای مرطوب تحت‬

‫حمله قارچ ها قرارمیگیرد‪.‬فیصدی رطوبت تخمها با کم کردن وزن نمونه ها که مقدارآب آن تا حد صفر‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫خشک گردیده محاسبه شده وذریعۀ وسایل برقی باساس خواص هدایت یا جریان برق تخم ها تعین‬

‫شده میتواند عمومآ بطریقه های ذیل تعین میگردد‪:‬‬

‫‪ -1‬طریقه عاجل ‪ : Quick method‬این طریقه ذریعۀ وسایل رطوبت سنج امکان پذیر است‬

‫وسایل الکتریکی یا برقی بداخل قطرکتله تخم فروبرده شده باساس موازین قبول شده طرق آزمایش‬

‫رطوبت فیصدی رطوبت تخم تعین میگردد ولی این وسایل نظربه نوعیت تخم متفاوت اند‪.‬‬

‫‪ -2‬طریـــقه داش‪ : Oven method‬درین طریقه باساس وزن کم شده ازوزن اولی تخم ذریعۀ‬

‫خشک کردن مقدارآب تخم تعین میگردد واین طریقه نیز نظربه نوعیت تخم فرق میکند درجدول ذیل‬

‫درجه حرارت ومدت خشک کردن مطلق انواع تخم های مختلف نشان داده شده است‪.‬‬

‫مدت خشک کردن‬ ‫حرارت به ‪C‬‬ ‫انواع تخم‬ ‫شماره‬

‫به دقیقه‬

‫‪Co‬‬ ‫‪240 139‬‬ ‫جواری‬ ‫‪.1‬‬

‫دقیقه یا ‪ 4‬ساعت‬

‫‪ 129‬دقیقه‬ ‫‪139‬‬ ‫غالت خورددانه‬ ‫‪.2‬‬

‫یا ‪ 2‬ساعت‬

‫‪1929‬دقیقه یا ‪ 11‬ساعت‬ ‫‪193‬‬ ‫‪ .3‬دانه های روغنی‬

‫‪ C‬دقیقه‬ ‫‪ . 4‬لوبیا بعضی گراسها‪،‬ماش‪،‬وعلوفه جات‪60139‬‬

‫یا ‪ 1‬ساعت‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫آزمایش باالیی صرف باالی سمپل تخمها استفاده میشود‪.‬‬

‫‪ – 2‬تعین خا لص بودن تخم ها‪:‬‬

‫تخم ها باید عاری ازهرگونه نا پاکی باشد روش های تعین خا لص بودن رانظر به بزرگی و جسامت دانه‬

‫تعین میکند ولی روش بین المللی جهت تعین خا لص بودن تخم ها روش سریع ( ‪Quick‬‬

‫‪ )method‬است که نمونه های تحت آزمایش را به سه بخش یعنی تخم های خالص ‪ ،‬تخم های‬

‫دیگرنباتات و مواد اضافی دیگر مانند کاه ‪ ،‬سنگچل ‪ ،‬کلوخ های میده وغیره تقسیم میکند‪.‬‬

‫‪ – 3‬تعین فیصدی جوانه زدن تخم ها‪:‬‬

‫قوۀ نامیه یکی ازمهمترین خواص کیفی تخم ها است باید درمراکز تحقیقاتی فیصدی جوانه زدن آن‬

‫تعین گردد ودرفروش تخم های بذری فیصدی جوانه زدن آن درلیبل آن تحریرگردد‪ .‬تخم های که‬

‫دارای قدرت جوانه زدن باشند درزمان معین دردرجه حرارت ورطوبت مناسب قادربه تشکیل ریشه‬

‫وساقۀ سالم است‪.‬‬

‫وسایل طریقۀ آزمایش جوانه زنی‬

‫‪ : JA : 1‬دستگاه جوانه زدن طبق نظریه (‪.) Jacob sene‬‬

‫‪ : KR : 2‬لوله های کاغذ جاذب رطوبت برای جوانه زدن تخم ها ‪.‬‬

‫‪ : KF : 3‬فلترمخصوص برای تخمها( تخمها درروی کاغذ فلترگذاشته میشود ویا درداخل آن)‬

‫‪ : KT : 4‬کیسه های تخم ‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫‪ : S : 1‬ریگ یا ‪ Sand‬برای تهیۀ بسترتخم‪.‬‬

‫‪ : W : 6‬تغیردرجه حرارت بین ‪ co 29 – 11‬برای مدت ‪ 9‬ــ ‪ 16‬ساعت‪.‬‬

‫‪ : R : 1‬درجۀ حرارت اتاق بین ‪ co 21 – 19‬برای مدت ‪ 9‬ــ ‪ 12‬ساعت‪.‬‬

‫شرایط آماده کردن بسترتخم‪:‬‬

‫‪ : VTR :- 1‬خشک کردن بسترتخم دردرجه حرارت ‪ co 31 – 39‬قبل ازشروع کار‪.‬‬

‫‪ : V K :- 2‬خنک سازی کاغذ فلتر بامعامله نمودن ‪ 9،1‬الی ‪ 9،2‬فیصدۀ محلول پوتاشیم نایتریت‬

‫(‪.) PNO3‬‬

‫‪ :- 3‬استعمال ‪ GA2‬ــ ‪ KNO3‬یا معامله نمودن کاغذ فلتردرشروع امتحان بایک یا دو گرام پوتاشیم‬

‫نایتریت و ‪ 9،4‬الی ‪ 9،1‬گرام جبرلیک اسید دریک لیترآب‬

‫بسترتخم‬ ‫کردن‬ ‫آماده‬ ‫معاینه شرایط‬ ‫حرارت تعدادتکرار روزهای‬ ‫نبات روش درجه‬ ‫نوع‬

‫‪KR/S 20C‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪7 -8‬‬ ‫گندم ‪VTR = 30 – 35 C‬‬

‫‪VK + GA3‬‬ ‫‪KR/S 20C‬‬ ‫‪4‬‬ ‫جودر ‪7‬‬

‫‪VK + GA3‬‬ ‫‪1 4‬‬ ‫جو === ‪39‬‬

‫‪VTR= 30 – 35 C 19 C‬‬ ‫یوالف === ‪529‬‬

‫‪KF/S C 20- 35 4‬‬ ‫‪7‬‬ ‫جواری ‪VK = 6 C‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫برای امتحان قدرت جوانه زدن درهرزمان ومکان تکرار ضروری میباشد‪.‬چون جریان جوانه زدن تحت‬

‫تآثیر آب ‪ ،‬اکسیجن ‪ ،‬نور وحرارت قرارمیگیرد این عوامل جهت تعین قوۀ نامیه تخم ها باید درهمه جا‬

‫یکسان باشد ازاین جهت درین رابطه قوانین وجوددارد که سازمان بین المللی تخم ها یا جامعۀ بین‬

‫المللی کنترول تخم تعین نموده است‪.‬‬

‫درین قوانین برای انواع مختلف نباتات روش های جوانه زدن ومدت آنها داده شده است ‪ .‬برای پیشبرد‬

‫عملیه تعین جوانه زدن تخم ها به تعداد ‪ 499‬عدد تخم را بصورت نمونه درچهارتکرار ویا ‪x8 19‬‬

‫تکرارتقسیم میکند ‪.‬برای بدست آوردن نتائیج بهتربه عوض‬ ‫تکرار ویا ‪x 16 21‬‬

‫‪ 499‬عدد تخم به تعداد ‪ 699‬عدد تخم نیز انتخاب میکند‪ .‬گاهی دریک کتله تخم دربعضی نباتات‬

‫تخم ها ی یافت میشود باوجود دارابودن قوۀ نامیه قادربه جوانه زدن نم باشد دلیل این حالت سختی‬

‫پوست دانه ودورۀ استراحت آن میباشد‪.‬زمان استراحت تخم ها درنباتات مختلف متفاوت است‪ .‬عالوه‬

‫برآن شرایط متغیر محیطی نیز باالی آن بی اثرنمیباشد البته درینجا تمام جزئیات تغیروتبدیالت‬

‫بیوشیمیاوی وکیمیاوی موثردرین رابطه طورکامل روشن نمیباشد‪.‬مسئله که درین جا ثابت شده این‬

‫است که درهرصورت مواد جلوگیری کننده میتوان جوانه زدن را برای مدتی متوقف سازد مشکلی که‬

‫درتعین فیصدی جوانه زدن درتحقیقات بارمی آوردعدم تکمیل دورۀ استراحت تخم ها است‪ .‬درصورت‬

‫معلومات راجع به تخم های درحال استراحت برای قطع دوره استراحت جهت تعین فیصدی جوانه زدن‬

‫قراردادن تخم ها بین ‪ co 19 – 1‬برای مدت ‪ 1‬روز ومعامله نمودن تخم ها با دوگرام پوتاشیم نایتریت‬

‫یا ‪ gr 9,1 – 9,2‬اسید جبرلین وبا استفاده ازکاغذ فلترامکان پذیراست‪.‬ولی استفاده ازهارمونهای نباتی‬

‫مانند ‪ Oxen‬و ‪ Ethylene‬موءفقیت کاررابیشترمیسازد‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫سختی پوست دانه‪:‬‬

‫دربعضی ازدانه های نباتات پوست دانه دیده میشود که این نوع دانه ها سالها قوۀ نامیۀ خودرا یا قدرت‬

‫جوانه زدن خودرا بدون اینکه جوانه بزنند درزمین حفظ می کند‪ .‬سختی پوست دردانه گیاهان وحشی‬

‫مشکلی رابا رنیاورده ولی درانواع نباتات مزروعی مشکالت راایجاد می کنند‪ .‬سختی پوست دانه به علت‬

‫خواص جنتیکی بوده ویا دراثرخشک کردن با درجۀ حرارت بلند بارمی آید باکم کردن بیش ازحد‬

‫رطوبت دانه یعنی کمتراز‪ % 19‬درحرارت بلند اختالالتی درترکیبات سلولوز که خاصیت جذ ب رادارد‬

‫بوجود می آید‪ .‬بدین معنی که پکتین سلولوزها درمرحلۀ خشک کردن خاصیت جذ ب آب ومتورم شدن‬

‫را ازدست میدهد‪ .‬سختی پوست دانه راتا حدودی می توان باردورگه سازی برطرف نمود ‪.‬دروقت خشک‬

‫کردن نیز نباتات لیگیومی نیز محاط بودکه رطوبت آن ها بین ‪ 12‬ــ ‪ % 11‬باشد زیرا حرارت بلند آب‬

‫وهوای خشک نیز باعث سختی دانه میگردد‪ .‬برای تعین قوۀ نامیه روش های مختلف وجوددارد ازجمله‬

‫میتوان دستگاه ‪ ، Jacobsene‬روش لوله کردن کاغذ فلتر‪ ،‬روش کاغذ چین داروروش کیسه یی نام‬

‫برد‪ .‬برعالوهس آن روش سریع بیو شیمیاوی نیز مروج است‪.‬‬

‫روش های آزمایش جوانه زدن‪:‬‬

‫‪ -: 1‬روش لوله کردن کاغذ فلترک‪:‬‬

‫درین روش ازکاغذ فلتربه ابعاد ‪ 11‬در‪ 19‬سانتی متربا کیفیت ستندرد استفاده میشود‪.‬درین روش به‬

‫تعداد ‪ 19‬عدد تخم رابه عمق چهار سانتی متر تحت ورق های کاغذ مرطوب طوری قرارمیدهند‪ .‬که‬

‫جنین آن بطرف پائین قرارمیگیرد وفاصله بین تخم ها یک سانتی مترتعین شده روی این بسترمرطوب‬

‫که دانه ها قراردارد کاغذ مرطوب از‪ cm 1 - 3‬رطوبت راجذب برای نموی تخم رطوبت تهیه میدارد‪.‬‬

‫قسمت پائین این بسترباکاغذ سخترپوشانیده شده ولوله میگردد‪.‬درین جاوظیفه کاغذ مرطوب رسانیدن‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫رطوبت به تخم ووظیفه کاغذ سخترجلوگیری ازخارج شدن ریشه جنین است‪ .‬جهت تهیه اوکسیجن‬

‫برای عمل جوانه زدن روی کاغذ سخت سوراخ ها ایجاد می شود‪.‬‬

‫روش کاغذ چین دار‪:‬‬

‫درین روش کاغذ جاذب را بصورت چین ها درمی آورند ‪ ،‬درچین های این کاغذ ها طوریکه کامآل به‬

‫سطح مرطوب تماس حاصل نمایند قراردارند جهت مرطوب نگهداشتن بسترتخم کاغذ فلترمعۀ تخم‬

‫درجعبه های مخصوص قرارداده میشود روی آنرا نیز می پوشانیم‪.‬‬

‫روش سریع بیوشیمیاوی‪:‬‬

‫اهمیت سریع بیوشیمیاوی تترازولیم (‪ ) Tetrazolium‬باین علت است که میتوان قوۀ نامیه رادرزمان‬

‫استراحت تخم ونیز سختی پوست دانه درزمان خیلی کوتاه تعین نمود‪ .‬درروش تترازولیم طبق نظریۀ‬

‫‪ Laron‬نمک بی رنگ تترازولیم (‪ ) Triphenyl tetrazolium chloride‬درهریک ازسلول‬

‫های زنده باعث فعال شدن هارمون های ‪ Dehydrogenase‬شده که ازین طریق آنهارا برنگ سرخ‬

‫یا قرمز درمی آورد‪ .‬دریجا تمام قسمت های حجره زنده حجرات رنگ سرخ یا قرمز را بخود گرفته‬

‫درحالیکه سلول های مرده بی رنگ میماند‪ .‬ازین طریق میتوان حجرات قسمت مرده جوان را نیز‬

‫پیداکرد‪.‬‬

‫طرزالعمل یا ‪: Procedure‬‬

‫طبق قوانین تعین شده برای این روش برای هریک ازانواع تخم ها سفارش جداگانه داده شده است‪.‬‬

‫درآب یا درروی کاغذ مرطوب برای چه مدتی برای متورم شدن یا پندیدن دانه ها گذاشته شود درین‬

‫روش به تعداد یک صد عدد تخم خالص را درچهارتکراربرای مدت ده ساعت در‪ co 2‬ویا برای مدت‪1‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫ــ ‪ 2‬ساعت درحرارت ‪ 39‬ــ ‪ 31‬درجه سانتی گرد گذاشته تخم هارا قبآل نرم میسازد درگندم ‪،‬‬

‫جودروجو مشیمه وجنین را بوسیله سوزن مخصوص بیرون می آورند دریک محلول ‪9,21 - 9,1‬‬

‫فیصدۀ تترازولیم قرارمیدهد ولی دانه جواری مدت بیشتر درین محلول قرارمیگیرند‪.‬‬

‫خالصه دانه های گندمیان یا گراسها بعدازنرم شدن پوست آنرا دورکرده درمحلول مذکوربرای مدت ‪ 1‬ــ‬

‫‪ 9‬ساعت قرارمیدهد‪ .‬این مدت برای جواری ‪ 9‬ــ ‪ 24‬ساعت وبرای یوالف ‪ 24‬ـ ‪ 49‬ساعت تعین شده‬

‫است‪ .‬باید دانه ها درین محلول درسایه دورازروشنی در ‪ co39‬برای مدت تعین شده قراربگیردزیرا که‬

‫محلول فوق درمقابل نورحساس میباشد بعد ازختم مراحل متذکره قابل تذکراست‪.‬تخم هائیکه قابلیت‬

‫جوانه زدن را دارند درشرایط فوق مدت زمان تعین شده قسمت های محورجنین آنها (محل ریشه وساقه‬

‫اولیه ) بطورکامل وبه قدرکافی برنگ سرخ یا قرمز درآمده میباشد‪.‬‬

‫مقد مــــــه ‪:‬‬

‫تخم وسیله ایست که برای ازدیا د و تکثیر نبا تات و یا تو جه به اینکه ارزش یک محصول نبا تی به‬

‫میزان زیادی به کیفیت تخم آن نبات بستگی دارد ‪.‬‬

‫تخم نقش تعین کننده ای در تغذیه اقتصادی و زند گی بشر دارد و مهمترین نقش آن به عنوان ماده او‬

‫لیه برای تأمین غذائی مورد نیا زا نسانها است ‪ .‬ازدیاد نبا تات و درختان از زمانی شرو ع گردیده که‬

‫بشر در اول زندگی بدی را سپری کرده اند و بعدا ً در یک محل منا سب استقرار یا فته اند و زراعت را‬

‫آغاز کرده اند همزما ن با آن در سدد جستجوی نبا تات و درختان برتر گردیده اند یا فتن نبا تات با ال‬

‫تر و پر محصول که مر حله اسا س افزایش تو لید محصوالت زراعتی است اگر با حفظ ویژه گی های‬

‫برترشا ن نبا شد و یا برای تکثیر این نبا تات پسند یده رو ش و شیوه صححی در دست نبا شد ‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫کو شش ما برای دست یا بی به این گونه محصوالت و یا نبا تات و تخم در ختانیکه از نظر کیفیت و‬

‫کمیت محصول بهتر با شند و بال خره دست یا بی به غذای بیشتر و بهتر میگردد ‪ .‬دست رسی به تخم‬

‫های اصال ح شد ه و دارا کیفیت با ال در کنا ر ما شین آالت مدرن بهبود کود های کیمیا و ی و رو ش‬

‫های منا سب مبا رزه با آفات تیما ری ها و علف ها ی هرزه انقال بی را در ‪ 69‬سا ل کذ شته در زرا عت‬

‫به و جو د آورده است ‪.‬‬

‫میدانیم که برای تو لید یک تخم خوبتر کا ر شنا سان و متخصصین با تحمل زحما ت زیا د و صر ف و‬

‫قت چند ین سا له مؤفق به اصال ح و انتخا ب نوع جدید که منا سب بر ای کشت در یک منطقه با شد‬

‫میشوند با ید تو جه داشت که تخم یک ماده فا قد حیا ت نبوده و یک مو جود زند ه است که تنفس‬

‫میکند کهنه میشود و بالخره حیا ت خود را از دست میدهد و بدون اینکه این موارد در ظاهر آن قا بل‬

‫رویت با شند‪.‬‬

‫تعریف تخم ‪:‬‬

‫در زراعت به هر قسمت یا هر عضو از نبا ت که بعد از کشت میتواند نبا ت مشا به خودرا به و جود بیا‬

‫ورد تخم گفته میشود ما نند دانه ‪ ،‬قلمه ‪ ،‬غده های زیرزمین ‪ ،‬سا قه های زیر زمینی و غیره ‪.‬‬

‫بنا براین تخم قسمت از محصول دانه یا غده و یا ریشه میبا شد که در خاک زراعتی میکا رند تا جوانه‬

‫بزند و پا یه نبا تات را که با ید زرا عت را تشکیل دهد به و جود آورد تخم میتواند به شکل دانه با شد‬

‫که جنین را بردارد یا به شکل غده است که جوانه و نبا ت را در برد ارد که و قتیکه در یک محیط منا‬

‫سبی قرار گیرد با استفا ده از مواد غذائی که دا خل دانه یا غده و غیره ذخیره شده است رشد و نمو نمو‬

‫ده و به نبا ت کا مل تبدیل میگردد و زراعت آیند ه را تشکیل مید هد ‪ .‬تخم ها یا به وسیله اعضا ی تنا‬

‫سلی نبا ت تولید شده اند یا قسمت از اعضای نبا ت میبا شند بنا بر این تکثیر نبا تات یا از طریق‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫جنسی صورت میگیر د و یا از طریق غیر جنسی در صورتیکه تخم به وسیله اعضای تنا سلی نبا ت‬

‫تولید شده با شد یا به حالت میوه خشک هستند مانند گندم ‪،‬جو یا بصورت مغذ میوه میبا شد مانند‬

‫چارمغذ ‪ ،‬زردالو و یا قسمت از پوست میوه است مانند تخم لبلبو ولی در صورتیکه تخم قسمتی از‬

‫اعضای نبا ت با شد یا غده زیر زمینی است مانند سیب زمینی و یا به صورت پیاز است ‪.‬‬

‫در اصطال ح علمی منظور از تخم آن قسمتی است که به و سیله اعضای تنا سلی نبا ت تو لید شده اند‬

‫که اگر بخواهیم آنرا تعریف نما یم با ید بگو یم ‪.‬‬

‫تخم عبا رت از یک نبا ت زند رشد نکرده که به مشا به پلی بین نسل های نبا ت عمل میکند ‪.‬‬

‫تا ریخچه تخم ‪:‬‬

‫میدانیم که نبا تات مهمترین نقش و اهمیت را به طور مستقیم و غیر مستقیم در بقای نسل بشر و کلیه‬

‫مو جودات کره زمین داشته و به عنوان پر ارزش ترین ذخایر روی زمین تلقی میگردد ‪.‬‬

‫این ذخایر پر ارزش که به رایگان در اختیا ر نسل بشر قرار گرفته است متأسفانه بسیا ر آسیب پزیر بوده‬

‫و تحت تأثیر عوامل متعدد ی در معرض خطر فرسایش ژینیتیکی و نا بودی قرار داشته و دارند برسی ها‬

‫نشان میدهد که تخم اصال ح شد ه نقش مهم و اسا سی در افزایش محصوالت زراعتی و غذای روز مره‬

‫مردم دارد و به همین دلیل کشور های پیشرفته جها ن سالیا ن متما دی است که برنامه های و سیعی‬

‫جهت تولید و تکثیر تخم تدوین و مورد اجرا در آورده اند ‪.‬‬

‫با تو جه به نقش و اهمیتیکه تخم در تولید محصوالت زراعتی داشته و میتوان آن را شروع زراعتی و در‬

‫حقیقت شروع زند گی دانست ‪ ،‬با ید به این عا مل اصلی در زراعت تو جه بیشتر ی معمول گرد د ‪ .‬زیرا‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫کا رشنا سا ن و محقیقین با تحمل زحمات زیادی چندین ساله مؤفق به اصالح و انتخاب یک رقم جدید‬

‫که منا سب برای کشت در منطقه با شد میگردند ‪.‬‬

‫اگر این رقم را به حال خود رها کرده و برای آن اقدامی صورت نگیرد دیری نگذرد که آن رقم با سا یر‬

‫ارقام محصوالت دیگر مخلوط شده و زحمات چند ین ساله کا رشنا سا ن و بو د یجه مصر ف شد به‬

‫حدر رفته و زررو زیا ن فراوانی متو جه دها قین میگرد د ‪.‬‬

‫بنا براین الزم و ضروری است که برای حفظ پاکی ارقام اصال ح شد ه که طی سا لیان دراز تحقیق و‬

‫برسی برای هر منطقه بو جود آمد ه و برای یا فتن آنها بو دیجه گزا فی مصر ف گردیده و دقت و تو جه‬

‫بیشتری بعمل آید ‪.‬‬

‫جمع آوری تخم ‪:‬‬

‫برای جمع آوری تخم روزدقیقی را نمیتوان تعین نمود زیرا به عا مل آب و هوای بستگی کامل دارد ‪ .‬لذا‬

‫فصل جمع آور ی در مما لک مختلف بستگی به آب و هوا تا اندازه فرق میکند ‪ ،‬برای بعضی از تخم‬

‫جنگلی آنها را چند روز قبل از رسید ن کامل میچینند و در مقا بل آفتا ب خشک میکنند گا هی دید ه‬

‫شد ه درختان قوی را که دست رسی به تا ج آنها مشکل است تخم آنها را از روی زمین جمع آوری‬

‫میکنند ‪ .‬در این امر با ید دقت نمود که تخم حا صله پو سیده نبا شد و گا هی تخم را از درختان قطع‬

‫شد ه در جنگل جمع آوری مینما یند ‪ ،‬برای چید ن و جمع آوری تخم از زینه المو نیمی یا چوبی‬

‫استفاده میشود ‪.‬‬

‫آن گاه به و سیله چنگک های مخصوص تخم را میچینند ‪ ،‬بال خره از چنگک های که ما مورین اداره‬

‫برق و تیلیفون دارند استفاده میگردد ‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫در باره تشخیص رسید گی تخم طرق مختلفی و جود دارد ‪ .‬چنا نچه برای خانواده پلی داران و قت تخم‬

‫قهوه ای رنگ یا سیا ه رنگ شد رسید گی آن تا اندازه تأمین خواهد بود ‪.‬‬

‫برای درختانیکه تخم درشت دارند ‪ ،‬میتوان تخم را از روی زمین جمع آوری نمود مشروط به این که‬

‫کیفیت تخم منا سب باشد ‪ .‬لذا برای اطمنان تخم اولی راکه از درخت ریخته میشود کنا ر گذاشته و‬

‫تخم بعدی راکه برای مرتبه دوم ریخته میشود جمع آوری مینما یند ‪ .‬تخم نرسیده را نبا ید جمع آور‬

‫ی نمود زیرا قدرت جوانه زدن آنها کم است ‪.‬‬

‫تخم مختلف درختان جنگلی در یک زمان نمیرسد ‪ ،‬چنانچه تخم اکا لیتپوس را تا مدت طوالنی از سال‬

‫میتوان جمع آوری نمود ‪ .‬ولی بهترین موقع آن فصل خزان است حتا رسیدن تخم هم در سالهای‬

‫مختلف به شرایط آب و هوای بستگی کامل دارد و‬

‫رنگ تخم دلیل خوبی برای رسید ن آن میبا شد ‪ .‬در سر سبز ساختن خوب تخم یکی هم جمع آوری‬

‫تخم از درختان و میوه ها در وقت منا سب است ‪.‬‬

‫تخم با ید کفیدگی نبا شد و خام جمع آوری نشود همین گونه برخی از تخم های میوه به سختی‬

‫چسپیده میبا شد ‪ .‬زمان جمع آوری تخم میوه ها به انواع میوه ها ارتباط دارد ‪ .‬همان میوه هی که‬

‫تخم آن قبل از پخته شد ن میریزد مانند نا رنج ‪ ،‬ما لته زمانی جمع آوری شده میتواند که تخم های آن‬

‫کا شته میشود مگر تخم های میوه های برگریز بعد از پخته شدن آن جمع آوری میگردد ‪ .‬به وسیله‬

‫چاقو متوانیم میوه را شق کنیم و نطفه اش را بیرون بیا وریم و اگر نطفه در قسمت گوشتی میوه‬

‫چسپیده با شد در آن صورت میتوانیم نطفه ای را در یک تشت یا سطل به و سیله ای آب یا دست‬

‫بشویم و پاک کنیم ‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫تخم میوه هی برگریز بعد از شستن با ید در مقا بل آب خشک سا خته شود و بعدا ً در خریطه های تکه‬

‫ا ی یا کاغذی نگهداری میشوند ‪.‬‬

‫تخم های ستروس و لوکات بعد از شستن و پاک کردن به خشک کردن ضرورت ندارند بعد از آن کشت‬

‫شود ‪.‬‬

‫زیرا تخم ها ی یا د شد ه به اثر خشک شدن توان جوانه زدن خود را از دست میدهد همچنین تخم‬

‫میوه های برگریز به زودی سبز نمیشوند و با ید که با هوای سرد و مرطوب رو به رو گردد تا قا بلیت‬

‫جوانه زدن را به دست آورند ‪.‬‬

‫انواع تخم های میوه های برگریز برای چند روز باید با هوای سردو مرطوب رو به رو شود ‪ .‬تا اینکه تخم‬

‫میوه های بر گریز قا بلیت جوانه زدن را پیدا کنند با ید در ماه قو س در قور یه کشت شود ‪ .‬تا هوای‬

‫سرد مرطوب ذکرشد ه تکمیل شود مگر تخم های بعضی از درختان میوه دار بدون آنکه نگهداری شود‬

‫با ید فورا ً کا شته شود ‪.‬‬

‫مثل میوه های خانواده ستروس ‪ ،‬نا رنج ‪ ،‬لیمو ‪ ،‬مالته و غیره ‪.‬‬

‫همچنین قهوه ای شدن مخروط سوزنی برگان دلیل به رسید گی آن است ‪ ،‬تخمیکه از درخت ریخته‬

‫میشود باید بال فا صله جمع آوری گردد ‪ ،‬زیرا اگر مدتی روی زمین بمانند اثر پوسید گی در آنها ظاهر‬

‫خواهد شد ‪ .‬این عمل برای تخم را ش و بلوط کا مال ً آشکار است ‪.‬‬

‫بعد ازمدت چیدن تخم با ید بال فاصله تا ریخ جمع آوری ‪ ،‬محل جمع آوری و اسم تخم را ذکر نمود ‪.‬‬

‫بعضی از تخم جنگلی در میوه های گو شتی قرار دارند که با ید بعد از چید ن آنها را فوری پاک نمود و‬

‫تخم را از داخل میو ه گو شتی خا رج سا خت برای تخم سو زنی برگان و اکالیپتوس که که اولی در‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫داخل مخروط و دومی در داخل کپسول قرار دارند آنها را در آفتا ب گسترده مینما یند ‪ ،‬بعضی ازتخم‬

‫جنگلی با لدار بوده و به و سیله با د پراگنده میشوند دراین صورت آنها را چیده و باو سا ئیل مخصوص و‬

‫بالهای آنها را حفظ مینما یند ‪ .‬اغلب تخم خانواده ای پلی داران در غالف قرار دارند و به هر چیزی‬

‫غالف خشک گردیده و دهان آنها باز شده تخم ها خا رج میشوند ‪ .‬بال خره تخم های یا فت میشوند که‬

‫در مو قع رسید ن مورد حمله حشرات قرار میگیرند ‪ ،‬لذا باید چند روز قبل از رسید ن آنها را چیده و‬

‫بصورت مصنوعی خشک نمود ‪ .‬در آب و هوای خشک میتوان تخم ها را در کیسه ها قرار داد ‪ ،‬تا از‬

‫دست رس جوند گان و حشرات محفو ظ بما ند ‪ .‬در مو قع که میوه در ختان و مخروط سوزنی برگان‬

‫هاوی مقدار تخم با شد به چیدن آن اقدام منما یند برای نوع ها ازقبیل صنو بر که تخم ریز دارند شاخه‬

‫درخت که محتوی میوه میبا شد میچینند و برای تخم درخت بلوط و چها ر مغزکه درشت و سنگین‬

‫هستند اغلب آنها را از روی زمین جمع آوری میکنند ‪.‬‬

‫گاهی اوقا ت بعد از قطع به جمع آوری تخم آن اقدام منیما یند البته با ید از نظر مصا رف با فصل‬

‫رسیدن تخم نیز با شد ‪.‬‬

‫پاک نمودن تخم ها ‪:‬‬

‫تقریبا تمام تخم های جنگلی نا خا لص بوده ‪ ،‬بنا براین قبل از کشت باید آنها را پاک نمود و مواد نا خا‬

‫لص را از آنها جدا کرد ‪ .‬تخم را قبل از انبا ر نمودن با ید خشک کرد و لی اغلب تخم ها خا نواده پلی‬

‫داران روی شا خه های درخت خشک میشوند همیشه با ید از تخمر تخم جلو گیری نمو د برای تخم‬

‫حا لب مخصوص و جود دارد ‪ ،‬زیرا باید مخروط را در آب تر نموده و آنگاه تخم را از آن جدا کرد ‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫امروز و سا یل خود کا ر جدیدی برای این کار تهیه شده که در با غها ی بزرگ دو لتی از آنها استفا ده‬

‫میشود ‪ ،‬گا هی هم از غربال های ساده میتوان استفاده کرد و بال خر ه میتوان تخم را در آب انداخته و‬

‫مواد خا رجی آن را جدا نموده و آن گا ه آن را خشک نما یند ‪.‬‬

‫اصوال تخم جنگلی نا خا لص بوده و همیشه مقدار مواد خا رجی همراه آن میبا شد بنا بر این ال زم است‬

‫که با پاک کردن آنها اقدام نمود ‪.‬‬

‫دستگا ه های متعددی برای پاک کردن تخم و جود دارد که در زراعت بخصوص در با غبا نی و زراعت از‬

‫آنها استفاده میشود برای پاک کردن بعضی از تخم های جنگلی و سا ئیل ما شینی مخصوص در ست‬

‫شده که مؤسیسات بزرگ از آنها استفاده میکنند اغلب به و سیله هوای منا سب نیز جهت پاک کردن‬

‫استفاده مینما یند ‪.‬‬

‫گاهی اوقات از دستگاه چر خشی استفاده میکنند و از نیروی گریز از مرگز برای این منظور کمک‬

‫میگیرند ‪.‬‬

‫خشک نمودن تخم ‪:‬‬

‫درنقا طیکه آب و هوای گرم و مر طوب است میتوان تخم را در ظروف فلزی حفا ظت نمود ‪ .‬از سرد‬

‫خانه های بزرگ که تهت شرایط خاص نگهداری میشوند نیز میتوان استفاده کرد برای خشک نمودن‬

‫تخم های جنگلی طرق مختلف و جود دارد که بعضی از آنها بسیا ر ساده بوده و اغلب در تما م مما لک‬

‫اجرا میگردد ‪.‬‬

‫مثال ً بعد از چیدن تخم میتوان آن را روی سطح سنگ و یا روی پشت با م بصورت و رقه نا زکی در زیر‬

‫آفتا ب هموار نمود تا اینکه خشک گردد برای نوع های سا یه پسند آنها را در زیر پنا ه گاه ها ی خشک‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫میکنند ‪ ،‬بعضی از تخم ها قوه حیا تی خود را زود از دست میدهند ‪ .‬ولی تخم های یا فت میشوند که‬

‫متوانند قوه حیاتی خود را مدت زیا دی حفظ مینما یند ‪.‬‬

‫تخم اغلب سوزنی برگان در داخل مخروط میبا شند و همراه مخروط چیده میشود و چون دارای رطوبت‬

‫میبا شند ممکن است خسا رات که در آنها وارد آید ابتدا متوان آنها را در هوای آزاد گسترده تا در هوای‬

‫تا زه آنرا قرار داد ‪ .‬اغلب اتفا ق می افتد که تمام مخرو ط ها باز نمیشوند و الزم است با و سا یل‬

‫مصنوعی آنها را از تخم جدا سا خت ‪ .‬زمین الزم برای استخرا ج تخم از مخروط به شرایط مخروط ونوع‬

‫آن بستگی دارد ‪ .‬بعضی مخروط ها به آسانی با زمیشوند و به حرارت مصنوعی احتیا جی ندارند‪.‬‬

‫در مواردیکه تخم ریز است در بعضی شرایط با کو بیدن مخروط با و سایل تدون اینکه به تخم صدمه‬

‫وارد آید آنرا جدا میسازند مخروط درخت با خشک کردن در هوای آزاد جدا میشود ‪.‬‬

‫بطور معمول پس از اینکه تخم ها رسیده و آماده شدن به جمع آوری بسته بند ی و ذخیره کردن آنها‬

‫اقدام کرد ‪ .‬تا در زمان منا سب برای کشت مورد استفاده قرار گیرند ‪.‬‬

‫تولید تخم در مورد هر نوع نبات نیاز به شرایط امکانات و روش های خاص درادر ‪ .‬عواملیکه قوه نموی‬

‫تخم را در ذخیره حفاظت میکند شرایط هستند که اندازه تنفس و سا یر اعمال تخم را بدون صدمه‬

‫دیدن جنین بطی میکند ‪ .‬مهمترین شرایط برای رسیدن به این هدف عبا رت است از کاهش حرارت‬

‫ذخیره گاه رطوبت تخم و تغیر در هوای ذخیره گاه دو عا مل رطوبت و حرارت اهمیت بسیا ر در شرایط‬

‫ذخیره گاه و نگهداری تخم دارند رطوبت منا سب داخلی تخم برای نگهداری و ذخیره کردن آن بسته‬

‫به نوع تخم تا حدی متفا وت است ‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫بطوریکه درتخم های که عمر کو تا هی دارند و نمیتوان آنها را به مدت طوالنی ذخیره کرد ‪ .‬در ‪%199‬‬

‫رطوبت تو جه میشود تا بتواند آنها را به حد اکثر چند ما ه نگهداری کرد ‪.‬‬

‫معموال ً جنین تخم هارا زیاد خشک نمیکنند در تخم های متوسط و بلند عمریکه بر خالف گروپ اول‬

‫در برابر خشک شدن مقا وم هستند ‪.‬‬

‫نگهداری تخم ‪:‬‬

‫تخم را بعد از جمع آور ی در جای مطمئن نگهداری میکنند بهتر است که تخم را روی تخته صا ف‬

‫هموار کرده در مو قع نگهداری تخم را با ید در درجه حرارت منا سب قرار دارد برای اینکه تخم بهتر‬

‫حرارت داده شود با و سائیل آن را هرروز جا بجا میکنند تا پو سید گی در آنها حا صل نگردد ‪.‬‬

‫گاهی برای جلو گیری از پو سید گی آنرا با گو گرد مخلو ط مینما یند تخم های که رطوبت خود را به‬

‫زودی از دست مید هند آنها را میتوان با ذغا ل مخلوط و مر طوب نگهداشت ‪ ،‬اغلت اوقا ت تخم ها در‬

‫کیسه های پال ستیکی یک کیلو ئی قرارداده و در سر د خانه ها نگهداری مینما یند ‪ .‬در مو قع‬

‫نگهداری تخم ها با ید آنها را از دست برد موش و پرندگان محفوظ نگهداشت محل تخم با ید کا مال ً‬

‫احاطه شده تا خسا رات متوجه تخم نگردد ‪.‬‬

‫قبل از مصرف تخم را از مواد نا خا لص پاک منیما یند سا ده ترین طریقه برای پاک کردن تخم با غربا‬

‫ل است ولی امروز ماشین های متعددی برای پاک کردن تخم درختان جنگلی سا خته شده که در نها‬

‫لستان نیز از آن استفاده میکنند در حالت که تخم درخت نر م با شد آنر ا به و سیله آب پاک مینما یند‬

‫‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫حفا ظت و ذخیره تخم ‪:‬‬

‫پیروی از طبیعت بهتر است تخم را بعد از رسید ن در زمین کشت و لی اغلب عوامل متعددی از ااین‬

‫عمل جلو گیر ی مینما ید زیرا اگر تخم مدتی بما ند ممکن است قوه نمو ئی آن کم میشود ‪.‬‬

‫بعضی اوقات نیز در زمان حفا ظت ‪ ،‬تخم جوانه زده از مرغو بیت آن کا سته میشود بال خره حفا ظت و‬

‫ذخیره آن مصرفی دارد که اغلب قیمت تما م شد را با ال میبرد بخا طریکه تخم را در انبا ر و یا در خانه‬

‫مطمئین ذخیره مینما یند که عبا رت اند از ‪.‬‬

‫الف ‪ .‬در موقع که خطر جوند گان در خزان و زمستان زیا د با شد ‪.‬‬

‫ب ‪ .‬در مواقع که شرایط جوی تیره ما ه مسا عد کشت تخم نبا شد ‪.‬‬

‫ج ‪ .‬در مواقع که جمع آوری ‪ ،‬تهیه ‪ ،‬تدارک تخم طول بکشد و خاتمه کار در اواخر تیره ماه باشد ‪.‬‬

‫گاهی تخم زیاد تر از احتیا ج تهیه شده و اجبا را ً مقدار از آن را برای بهار سال بعد ذخیره مینما یند‬

‫ه – بالخره فروشند ه گان عمده ای تخم عالقمند هستند که در تمام فصول سال تخم کا فی در اختیا ر‬

‫داشته باشند ‪.‬‬

‫با تحقیقات زیاد امروزه به این نتیجه رسیده اند که اگر تخم بعضی سوزنی برگان را ظروف سر بسته در‬

‫حرارت ‪ 1-11‬در جه سانتی گراد نگهداری نما یند چندین سال میتوان آنها را محفوظ نگهداشت ‪.‬‬

‫تحقیقات بویس تامسون درامرکا آزما یشات متعددی روی تخم درختان جنگلی از نظر حفظ و ذخیره‬

‫نموده است حتی تخم نا رون را توانسته اند چندین سا ل ذخیره نما یند ‪ ،‬این تخم ‪11‬در صد قدرت‬

‫جوانه زدن را حفظ نموده است ‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫انبار کردن تخم ‪:‬‬

‫برای نگهداری وانبا رکردن تخم با ید محل منا سب و جود داشته با شد تا تخم برای سالها در آن سا لم‬

‫با قی مانده و توان خود را برای تولید نها لهی قوی و سا لم در شرایط مزرعه حفظ نما ید ‪ .‬محل که به‬

‫عنوان انبار انتخاب میشود باید رطوبت نسبی آن باال نبوده و در جه حرارت آن نیز زیاد نبا شد زیرا در‬

‫صور کنترول دقیق رطوبت نسبی و در جه حرارت تخم ها بسیا ر ی از انواع های نبا تی را میتوان به‬

‫مدت چندین سال به طور سالم نگهداری نمود ‪.‬‬

‫بر عالوه عوامل متعددی از قبیل و جود اشغا ل ‪ ،‬رطوبت زیاد ‪ ،‬تخم های شکسته و کیسه های کهنه و‬

‫کثیف با عث حمله حشرات به تخم داخل انبار و در نتیجه خسا را ت و از بین رفتن تخم ها میشوند و‬

‫برای جلو گیری از خسا رات با ید اقداماتی انجام گیرد ‪.‬‬

‫دراغلب اوقات تر جیع داده که بدون و قفه بعد از اینکه تخم در ختان جنگلی را تهیه نموده اند آنرا‬

‫فوری کشت نما ئید و لی گاهی اتفا ق می افتد که اجرای این قادر نخواهد بو د و آن عبا رت اند از‬

‫الف – گاهی از او قات فصل جمع آوری تخم با فصل تخم پا شی مطا بقت نمیکند ‪.‬‬

‫ب‪ -‬بعضی از نوع های جنگلی هر سال تخم منا سب نمید هد ‪.‬‬

‫ج – گاهی هم تخم را برای مسا فا ت دور باید فرستا د ‪.‬‬

‫د – بالخره تخم های یا فت میشوند که بعد از چیدن با ید مد تی بمانند تا رسیده شوند ‪.‬‬

‫در مو قع انبا ر نمودن با ید مسا ئیل از قبیل رطوبت ‪ ،‬تخم ‪ ،‬هوای آن ‪ ،‬حرارت محیط و غیره را در نظر‬

‫گرفت ‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫چون هر سال درختان تخم کا فی نمد هد بنا براین با ید تد ا بیری اتخا ذ نمود تا بتواند تخم را برای مد‬

‫تی نگهداری کرد ‪ .‬برای نگهداری در انبار با ید محیط کامال ً خشک بود ه و در جه حرارت تا اندازه پا‬

‫ئین با شد ‪ ،‬تا عمل تخمر در آن قبول نگردد ‪.‬‬

‫روش های مختلفی برای انبار نمودن و نگهداری تخم و جود دارد که ما به ذکر مختصری از آن اکتفا‬

‫میکنیم ‪.‬‬

‫‪ – 1‬گا هی تخم ها ی جنگلی را در پوش به صورت الیه های خوب نگهداری میکنند ‪.‬‬

‫‪ -2‬نگهداری اتخم در کیسه های پا رچه ای نیز صورت میگیرد در این صورت با ید آنها را در ظروف سر‬

‫بسته قرار داد ‪.‬‬

‫‪ -3‬بعضی از تخم ها را نمیتوان در فضا ی آزاد نگهداری کرد در این صورت با ید آنها را در ضروف سر‬

‫بسته قرار داد ‪.‬‬

‫‪ -4‬گا هی از سر د خانه های بزرگ برای این منظور استفاده میکنند ‪ ،‬در صورتیکه سا خت سر د خانه‬

‫خوب نبا شد از یخچا لهای معمولی نیز میتوان استفاده نمود ‪.‬‬

‫در نقاط سرد که برف فراون میبا رد تخم را در زیر زمین محا فظت منیما ید و برای جلو گیری از خطر‬

‫جوند گان روی آنرا سیم توری میگذارند ‪.‬‬

‫گاهی هم از تیکه ها ی کربا س برای حفظ تخم استفا ده میکنند جعبه های چوبی و فلزی هم بال خره‬

‫مورد استفاده قرار میگیرند ‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫محا فظت تخم در انبا رها ‪:‬‬

‫تخم ها پس از برداشت و آماده سا زی معموال ً برای مصرف در سال بعد یا سا لهای بعد در انبا ر‬

‫نگهداری میشوند بنا براین در جریان نگهداری تخم در انبا ر با ید سعی نمود عواملی را که میتوان با‬

‫عث کا هش قوه نا میه و یا نقصا ن مواد داخلی تخم گردند از تخم ها دو ر بما نند بدین معنی که با ید‬

‫از عوامل مؤثر در جوانه زنی و همچنین تنفس تخم در ضمن نگهداری آن در انبا ر تا سرحد امکان‬

‫جلوگیری شود مسا ئیل کلی انبا ر داری در تخم ها ی تمام نبا تات تقریبا ً یکسان است ‪.‬‬

‫تخم باید درموقع که محصول کامال ً رسده با شد برداشت گردیده و پس از کشت کردن برای انبا ر‬

‫کردن آماده گردد در این مو قع الزم است رطوبت موجود در تخم اندازه گیری شود ‪.‬‬

‫عالوه بررطوبت عوامل از قبیل خسا رات میخا نیکی به تخم یا شکسته گی تخم ها خسا رات حشرات ‪،‬‬

‫قا رچها و بیما ریها بطور مستقیم و غیر مستقیم با عث آلودگی و پو سید گی تخم میگردند ‪.‬‬

‫تخم مرطوب در معرض خطر گرم شد ن و در نتیجه وارد شدن سد مات به جنین قراردارد ‪ ،‬بطور نمونه‬

‫جنین تخم درختان در نو ک تخم و در یک محل آسیب پذیر قراردارد ‪ .‬زمانیکه تخم ها به علت‬

‫رطوبت زیاد نرم با شند آزما یش دیگری که روی تخم درختان بید و صنوبر انجام شده نشان مید هد که‬

‫در صورتیکه تخم ها بال فا صله پس از بر داشت انبا ر شوند پس از مدت چند هفته قوه نامیه خود را کا‬

‫مال ً از دست میدهند و لی اگر همین تخم ها خشک کرده و سپس در حرارت های پائین نگهداری‬

‫شوند قوه نامیه برای مدت طوالنی و چندین سا له محفوظ میما ند ‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫روش کنترول و رطوبت داخل تخم ‪:‬‬

‫قبل از اینکه تخم ها را در ظروف سر بسته برای مدت نگهداری نما یند بطریقه ساده از قبیل خشک‬

‫کردن در زیر افتا ب میتوان مقدار رطوبت داخل تخم را کم کرده و در یک حدی معقولی آنرا نگهداشت‪.‬‬

‫برای تخم هایکه مقدار آنها کم بوده و ارزش منا سبی دارند و احتیا ج به کنترول دقیق داشته میتوانند‬

‫رطوبت آنها را به و سیله چونه تنظیم نموه و جذب نما یند وزن معینی از اکسا ید کلسیم را به وزن‬

‫معین از تخم مخلوط مینما یند چنا نچه ‪ 199‬گرام تخم ‪ pinus taeda‬را با ‪ 11‬گرام اکسا ید‬

‫کلسیم مخلوط میکنند و آنرادر حرارت های ‪ 4‬در جه برای مدتی ‪ 11‬سا ل میتوان حفظ نمود ‪.‬‬

‫در بعضی موارد تخم جنگلی را در ظروف مخصوص حفا ظت میکنند گاهی از او قات تخم را از ظروف‬

‫مخصوص خا رج میکنند تا در آن هوای آزار برسد و لی تجربه نشان داده است تخم های را که در‬

‫ظروف سر بسته نگهداری نموده اند بهتر حفا ظت شده اند برا ی تخم ظریف و گران قیمت بهتر است‬

‫در ظرو ف شیشه ای حفا ظت شوند ‪.‬‬

‫شیشه های که چب پنبه ای داشته و گا هی آنرا با موم مسد ود میکنند بدین منظور مورد استفا ده قرار‬

‫میگیر ند برای نگهداری تخم در مدت کو تاه در مدت کوتا ه از لوازم پال ستیکی نیز میتوان استفاد ه‬

‫کرد ‪.‬‬

‫تخم های خشک که در کیسه های پا رچه ای گذاشته میشوند ودر انبا ر های مرطوب نگهداری‬

‫میگردند طریق غیر عملی بشما رمیا یند و روش قدیمی به حسا ب خواهد آمد در صورتیکه هد ف‬

‫بدست آوردن تخم تا زه با شد کیفیت تخم به حفا ظت و نگهداری آن درهمان سا ل بستگی دارد ‪ .‬و‬

‫اگر شرایط حفا ظت تخم نا مسا عد با شد قوه حیاتی آن به سرعت تقلیل میا بد ‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫به تجربه ثا بت شده که تخم سوزنی برگان را که در سر ما محا فظت میشود اگر به نقا طیکه در جه‬

‫حرارت با ال است برده شود خسا راتی خواهد دید تخم ها ی را که در ظروف سر بسته و در شرایط خا‬

‫ص نگهداری میشوند در صورتیکه بخواهند آنها را در نقا ط دیگری مورد استفا ده قرار بدهند با ید ابتدا‬

‫مدتی به حرارتی عادی محیط آنها را بر سانند و آنگاه از آن استفا ده کنند و از ظرو ف سر بسته خا رج‬

‫سا زند ‪.‬‬

‫تخم های سنگین و در شد از قبیل راش ‪ ،‬بلوط در محیط سرد و مرطوب بخوبی حفاظت میشوند برای‬

‫نگهداری رطوبت تخم های نا مبرده آنها را میتوان در جا های مرطوب حفا ظت نمود گا هی او قا ت از و‬

‫جود ها رمون های مختلف استفا ده کرد و تخم را به آن آغشته میکنند خواص این ها رمون در آن‬

‫است که از سبز شدن تخم جلو گیری میکند بطور کلی برای حفا ظت تخم در محیط مر طوب دو‬

‫مساله را با ید تو جه کنیم ‪.‬‬

‫‪ -1‬امکان دارد تخم در اثر عوامل قا رچی خراب شد ه و در آن پو سید گی حا صل گردد ‪.‬‬

‫در مدت جفا ظت و نگهداری سبز شده امکا ن استفاده بعدی آن از بین میرود ‪.‬‬ ‫‪-2‬‬

‫بسته بند ی تخم و حمل ونقل آن ‪:‬‬

‫یکی از اصول اسا سی در مورد تخم های جنگلی بسته بندی و حمل و نقل میبا شد زیرا در اثر حمل‬

‫ونقل به نقا ط دور دست دچا ر خسا رات خواهد شد ‪ .‬با اینکه امروز و سا ئیل سا ده برا ی حمل و جو د‬

‫دارد ولی وقت کامل دراین امر ضروری است ‪.‬‬

‫مسله حرارت و رطوبت در موقع حمل و نقل حائز اهمیت میبا شد کنترول درجه حرارت تخم در زمان‬

‫حمل و نقل مشکل بوده و قیمت تما م میشود بهتر است تخم های خوب و گران قیمت را در اسرع و‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫قت وسیله طیاره ارسا ل میکنند ‪ .‬در مو قع حمل به و سیله کشتی یا موتر با ید مرا عا ت نمود که در‬

‫انبا رها ی گرم و مکان که دستگا ه و سیله نقلیه نصب شده قرار نگیرد زیرا گرمای ما شین با عث خسا‬

‫رات تخم میگرد د ‪.‬‬

‫تخم های یخ زده نیز گاهی فا سد میشوند بنا برا ین در ظروف آنها را میتوان انتقا ل داد بسته بندی‬

‫دقیق تخم میتوان از اثرات رطوبت بکا هد ظروف سر بسته و مواد پال ستیکی میتوانند از اثرات رطوبت‬

‫محیط جلو گیری نما یند ‪.‬‬

‫اغلب سوزنی برگان و تخم میوه های هسته دار و تخم ریز به این صورت نگهداری میشوند این تخم ها با‬

‫ید در درجه حرارت پجائین حفا ظت گردند ‪.‬‬

‫تخم اغلب سوزنی برگان را میتوان تا حدی معقولی خشک کرد و آنگاه در ظروف سربسته نگهداری نمود‬

‫تخم های را که مقدار شان کم است حتی در کا غذ مخصوص به نقا ط د و ر دست میفرستند ‪.‬‬

‫گاهی او قا ت بسته های کا غذی را با و رقه پلی اتلین ( ماده کیما وی ) میپو شانند و یا در ظروف‬

‫چوبی آن را و صل میکنند ‪.‬‬

‫تخم های که بدین و سیله حفا ظت گردیده است به مدت ‪ 2-3‬سا ل نگهداری شده اند بدون اینکه در‬

‫ارتبا ط آنها تغیری حا صل شود بعضی اوقا ت نیز بسته بندی تخم هارا که در کاغذ مو جود است داخل‬

‫یک و رقه نا زک المو نیمی متصل به یک و رق پالستیکی میبا شد قرار مید هند ‪.‬‬

‫تخم خوب را میتوان در ظروف پال ستیکی و یا در ظروف شیشه ای قرار داده و برای رطوبت ثا بت‬

‫میتوان آنرا با ماده خوب مخلوط کرد ‪ .‬در موقع حمال دقت زیا دی با ید مبذول داشت بهتر است در مو‬

‫قع حمل آنها را در کا رتن ها و یا جعبه های مخصوص جا ی داد گا هی کیسه های بزرگ تخم را که‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫در حد ود ‪ 19‬کیلو گرام میبا شد در تخته های مخصوص قرار داده و به خا رج میفستند دراین طریقه‬

‫درکنترول تخم بخوبی صورت نمیگیرد ‪.‬‬

‫این تخم ها عبا رت اند از درخت بلوط و چنا ر سفید که میتوان آنها را با ذغال مرطوب و مخلوط نمود ‪،‬‬

‫تخم همیشه با مخلوط خاک ذغال فرستا ده میشود ‪ .‬گاهی ذغال ها به مدت زیا دی میتواند تخم را به‬

‫حالت مرطوب نگهداری کنند از کاغذ آلوده شد ه توسط موم نیز میتوان استفاده نمود ‪.‬‬

‫تخم های که خا صیت جوانه زدن دارند در محیط مرطوب بسته بندی میشوند میتوان آنهارا با هید‬

‫رازید مخلوط کرد تخم چها رمغزرا میتوان در هوای سرد نیز حمل و نقل نمود ‪.‬‬

‫یکی از طریقه ای که میتوان از دفع رطوبت تخم درشد فقط در موقع حمل و نقل جلو گیری نما ید‬

‫مرطوب کردن آن به و سیله پارافین است ‪.‬‬

‫نگهداری تخم ها به مدت طوالنی ‪:‬‬

‫این نوع نگهداری برای کلیکسیون های فعا ل منا سب میبا شد ‪ .‬در مورد شرایط الزم برای مدت‬

‫طوالنی میتوان گفت عمر تخم ها را میتوان از طریق کنترول شرایط محیط انبا ر طوال نی نمود ‪ .‬زیرا‬

‫افزایش طول عمر تخم تقریبا ً با کا هش در جه حرارت یا کا هش میزان رطوبت هوای انبا ر بستگی‬

‫دارد ‪.‬‬

‫استندرد مورد قبول مشخص کنند ه نگهداری تخم ها در درجه حرارت ‪ 19‬درجه سا نتی گراد یا‬

‫کمتردر ظروف غیر قا بل نفوس به هوا یا رطوبت مو جود درتخم ها حدود ‪ 1‬فیصد به اساس و زن تخم‬

‫میبا شد ‪ .‬در حقیقت حرارت منفی ‪ 19‬درجه سا نتی گراد ( صفر درجه فارنهایت ) در جه حرارت‬

‫اختیا ری است ‪ .‬اکثر و سائل در جه حرارت منفی ‪ 29‬در جه سانتی گراد بطور کامل اقتصادی میبا شد‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫رطوبت موجود تخم ها را در مدت زمانی انبا ری میتوان از دو راه کنترول نمود روش توسعه شد ه‬

‫عبارت از خشک کردن تخم ها تا حد رطوبت ‪ 1‬فیصد و سپس حفاظت و نگهداری آنها در همین حا ل‬

‫از طیق قرار دادن آنها در ظروف غیر قا بل نفوس به هواو رطوبت به شرط اینکه بتواند رطوبت نسبی‬

‫سرد خانه را کنترول نموده از ظروف دهن باز نیز میتوان استفاده کرد‪ .‬رسیدن به رطوبت نسبی رضایت‬

‫بخش تقریبا ً ‪ 19-11‬در حرارت زیر صفر مشکل بوده واز نظر مصرف بسار قیمت تمام میشود ‪.‬‬

‫بنا براین استفاده از ظروف غیر قا بل نفوس سا لم ترین و بهترین طریقه برای نگهداری تخم هامیبا شد‪.‬‬

‫مخصوصا ً برای کنترول رطوبت زیرا اگر بعللی دستگاه سر د کنند ه از کار با زماند ه مد ت زمان زیا دی‬

‫الزم تا تخم ها حرارت و جذب کرده گرم شوند این استندرد های برتری در مقایسه با شرایط استفاده‬

‫عمومی از نقطه نظر شرایط انباری بهتر را به و جود میاورد‪ .‬و موجب کاهش دوره های احیا و سرد کشی‬

‫به نمونه ها و باعث کاهش قیمت میگردد و میتوان در نوع های زیادی از تخم ها را در یک انبار‬

‫نگهداری نمود‪.‬‬

‫چون از کلکسیون های فعال برای ارزیابی به اصالح نژاد استفاده میشود‪ .‬سرعت تهیه این نوع کلکسیون‬

‫ها نیز خیلی سریعتر است به همین دلیل دراین نوع نگهداری اصرار زیادی برای افزایش طول عمر تخم‬

‫در مقایسه با کلیکسیون های پایه ای و جود ندارد بنا بر این اکثر کلکسیون های فعال در درجه حرارت‬

‫صفر در جه سانتی گراد تا با اضافه ‪ 19‬درجه سانتی گراد قرار دارد ‪.‬‬

‫اگر از این نوع سرد خانه ها استفاده شود هر چه درجه رطوبت نسبی تا حدی پائین تر است ‪ 11‬در صد‬

‫نگهداری شود بهتر خواهد بود‪ .‬حفاظت رطوبت پیشنهادی میتواند از طریق استفاده از قوطی های غیر‬

‫قابل نفوس انجام شود یا در صورتیکه نمونه ها به دفعات زیاد از انبار خارج میشوند از قوطی های‬

‫معمول تر استفاده ولی باید میزان رطوبت انبار را کنترول نمود که البته الز م قیمت سنگین تری خواهد‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬
‫‪www.baghdari.tk‬‬ ‫اساسات تولید تخم های بذری‬

‫بود‪ .‬خشک کردن تخم ها و اندازه گیری رطوبت مو جود در آنها کاری است که باید بطور مرتب انجام تا‬

‫رطوبت مو جود به ‪ 4-6‬در صد وزن تر برسد‪ .‬از این روح در هنگام دریافت هر نمو نه با ید اول آنها را از‬

‫نظر رطوبت برسی نموده و اگر نیاز به خشک کردن دارد اقدام شود رطوبت ‪ 1‬در صد برای بسیاری از‬

‫تخم ها تا حدی ‪ 1‬در صد عبارت از به و جود آوردن اطاق یا حرارت ‪ 11‬در جه سانتی گراد و رطوبت‬

‫نسبی ‪ 19-11‬در صد با گردش هوای خوب در چنین اطاقی تخم های خورد در مدت ‪ 19‬روز تخم‬

‫های درشد در مدت بیشتر به رطوبت مر طوب میر سد ‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/baghdari‬‬ ‫‪www.facebook.com/ehsanullah.bakhtyar1‬‬