‫جهاز تناسلی حشرات‬

‫چون حشرات از جمله حیواناتی است که در آنها افراد مذکر و مونث جداگانه می باشد‪ .‬بناًء بر این الزم‬
‫است جهاز تناسلی هر جنس را شرح دهیم‪.‬‬
‫دستگاه تولید مثل حشرات ماد‪:‬‬
‫‪ Overy -1‬تخمدان‪ :‬در هر حشره ماده یکجوره تخمدان موجود است‪.‬‬
‫‪ :Overioles -2‬ساختمان های تیوب مانند ایست که در داخل ‪ Overy‬قرار داشته و در آنها تخم‬
‫تولید می شود در قسمت انتهائی این تیوبها حجرات بنام ‪ Nurs cell‬موجود است که در تغذیه‬
‫تخم نقش مهم دارد‪ .‬تعداد این تیوبها در حشرات مختلف فرق می کند از همین سبب است که هر‬
‫نوع حشره تعداد متفاوت تخم می گذارد‪ .‬تعداد ‪ Overioles‬ها از یک الی ‪ 200‬عدد می رسد‬
‫ولی معموًال ‪ 8 – 4‬عدد است‪.‬‬
‫‪ :Terminal Ligament -3‬رشته های باریک است که در انتهای هر یک از ‪ Overy‬موجود‬
‫بوده ‪ Overioles‬را با هم یک جا نگهمیدارد‪.‬‬
‫‪ :Calyx -4‬ساختمان ایست که در قسمت قاعده ‪ Overioles‬موجود بوده و از طریق آن تخم ها‬
‫به قسمت های بعدی انتقال می کند‪.‬‬
‫‪ :Lateral oviduct -5‬ساختمان تیوب مانند ایست که با ‪ Calyx‬متصل و قسمت بعدی آن با‬
‫تیوب عمده که از طریق آن تخم خارج می شود وصل است‪.‬‬
‫‪ :Common oviduct -6‬عبارت از تیوب عمده ایست که از طریق آن تخم به خ‪rr‬ارج انتق‪rr‬ال داده‬
‫می شود‪.‬‬
‫‪ :Spermathecal gland -7‬عبارت از ساختمان ایست ک‪rr‬ه م‪rr‬واد م‪rr‬ایع مخص‪rr‬وص را ک‪rr‬ه در آن‬
‫سپرم زندگی می نماید ترشح می کند‪.‬‬
‫‪ :Spermatheca -8‬ساختمان کیسه مانند ایس‪rr‬ت ک‪rr‬ه بع‪rr‬د از جفت گ‪rr‬یری س‪rr‬پرم در آن ذخ‪rr‬یره می‬
‫گردد‪.‬‬
‫‪ :Spermathecal duct -9‬س‪rrr‬اختمان تی‪rrr‬وب مانن‪rrr‬د ایس‪rrr‬ت ک‪rrr‬ه از طری‪rrr‬ق آن س‪rrr‬پرم ب‪rrr‬ه‬
‫‪ Spermatheca‬داخل و خارج می شود‪.‬‬
‫‪ :Accessory gland -10‬ساختمان های است که مواد چس‪r‬پناک را هنگ‪r‬ام تخم گ‪r‬ذاری ترش‪r‬ح می‬
‫کند‪ .‬تخم ها توسط مواد چسپناک روی اشیای مختلف سرش می شوند‪.‬‬
‫‪ :Vigina -11‬ساختمان ایست که هنگام جفت گ‪rr‬یری س‪rr‬پرم از طری‪rr‬ق آن داخ‪rr‬ل سیس‪rr‬تم تناس‪rr‬لی می‬
‫شود‪.‬‬
 ‫اعضای تناسلی جنس نر یا مذکر‬
‫‪ :Testes or gonands‬جنس نر دارای یک جوره خصیه ها می باشد‪.‬‬ ‫‪-1‬‬
‫‪ :Testicular follicles‬س‪rr‬اختمان کوچ‪rr‬ک و تی‪rr‬وب مانن‪rr‬د اس‪rr‬ت ک‪rr‬ه از حج‪rr‬رات ‪Epithelial‬‬ ‫‪-2‬‬
‫ساخته شده و در آن ها سپرم ساخته می شود‪.‬‬
‫‪ :Vasdeference‬تیوب است که از قسمت قاع‪r‬ده ‪ Testes‬ش‪r‬روع و ب‪r‬ه قس‪r‬مت خ‪r‬ارج تناس‪r‬لی‬ ‫‪-3‬‬
‫وصل می باشد‪.‬‬
‫‪ :Seminal vesicles‬قسمت بزرگ ‪ Vasdeferenc‬بوده که در آن سپرم ذخیره می شود‪.‬‬ ‫‪-4‬‬
‫‪ :Ejaculatory duct‬ساختمان ایست که هنگام جفت گیری سپرم از آن خارج شده و به جنس‬ ‫‪-5‬‬
‫مؤنث انتقال می کند‪.‬‬
‫‪ :Accessory glands‬ساختمان های است که مواد را افراز می کند که سپرم در آن زندگی می‬ ‫‪-6‬‬
‫کند‪.‬‬
 ‫ساختمان تخم‬
‫تخم حشرات دارای قسمت های ذیل می باشد‪.‬‬
‫‪ :Chorin -1‬یا پوست تخم‬
‫‪ :Mycropyle -2‬عب‪rr‬ارت از س‪rr‬اختمان کوچ‪rr‬ک ایس‪rr‬ت ک‪rr‬ه در ی‪rr‬ک ط‪rr‬رف تخم موج‪rr‬ود ب‪rr‬وده و از‬
‫طریق آن سپرم داخل تخم می گردد‪.‬‬
‫‪ :Vitelin membrane -3‬غشای باریک است که زیر پوس‪rr‬ت تخم ق‪rr‬رار داش‪rr‬ته و اط‪rr‬راف زرده‬
‫تخم را پوشانیده است‪.‬‬
‫‪ :Yolk -4‬زرده تخم بوده خالیگاه تخم را احتوا نموده و منبع غذائی برای نوزاد می باشد‪.‬‬
 ‫انواع تکثر در حشرات‬
‫‪ :viviparity -1‬در این نوع تکثر رشد جنین در داخل بدن مادر انجام می گیرد که در نتیجه م‪rr‬ادر‬
‫بجای تخم جسم زنده یا الروا را تولید می کن‪r‬د ک‪r‬ه بن‪r‬ام حش‪r‬ره زن‪r‬ده زا ی‪r‬ا ‪ viviparous‬ی‪r‬اد می‬
‫شود ‪.Richard & Davis 1977‬‬
‫یا اینکه زنده زایی را می توان به عنوان حفظ تخم در مجرای تناسلی م‪rr‬اده و دف‪rr‬ع حش‪rr‬ره ج‪rr‬وان‬
‫در اثر پاره نمودن کوریون تعریف کرد‪.‬‬
‫زنده زائی به چهار نوع است‪.‬‬
‫(‪ a‬تخم زنده زائی ‪ :Ovoviviparity‬در این نوع تولید مث‪r‬ل تخم دارائی مق‪r‬دار ک‪r‬افی زردی ب‪r‬رای تغذی‪r‬ه‬
‫جنین در حال رشد می باشد‪ .‬جنین مذکور کم بعد از تخم گذاری توسط حشره مادر به دنیا می آید‪.‬‬
‫این ن‪rrr‬وع تولی‪rrr‬د مث‪rrr‬ل را فامی‪rrr‬ل ‪ ،Blattidae‬مگس ه‪rrr‬ای فامی‪rrr‬ل ‪ ،Muscidae‬مگس ه‪rrr‬ای فامی‪rrr‬ل‬
‫‪ Tachinidae‬و سخت بال پوشان ‪ coleoptera‬دیده می شود‪.‬‬
‫(‪ b‬زنده زائی ادنوتروفیک ‪ :Adenotrophic viviparity‬در این نوع زن‪rr‬ده زائی تخم دارای کوری‪rr‬ون‬
‫نازک می باشد‪ .‬تخم ها جدا جدا از تخمدان رها شده و جنین با اس‪rr‬تفاده از زرده موج‪rr‬ود در تخم رش‪rr‬د می‬
‫کند بعد از تفریخ تخم ج‪rr‬نین در مهب‪rr‬ل ب‪rr‬زرگ می ش‪rr‬ود و رحم ف‪r‬راخ ش‪rr‬ده ک‪rr‬ه بن‪rr‬ام ‪ uterus‬ی‪rr‬اد می ش‪rr‬ود‬
‫نگهداری میگردد جنین مذکور تغیر جلد داده بالغ گردیده و از مهبل مادر جدا می گردد هنگام بیرون شدن‬
‫از مهبل به شفیره تبدیل می گردد‪ .‬این نوع تولید مث‪rr‬ل در دوب‪r‬االنی ک‪rr‬ه دارای پوپ‪r‬اریوم هس‪rr‬تند و ن‪rr‬یز در‬
‫مگس ‪ glossina‬مشاهده می شود‪.‬‬
‫(‪ c‬زنده زائی هموسیلی ‪ Hemocoelic viviparity‬معموًال این ن‪r‬وع زن‪r‬ده زائی پیش‪r‬رفته ت‪r‬ر از ان‪r‬واع‬
‫دیگ‪rrr‬ر اس‪rrr‬ت و در ردی‪rrr‬ف ه‪rrr‬ای ‪ stripseptera‬و در ن‪rrr‬وزاد ه‪rrr‬ای پ‪rrr‬دوژنیک‪ ،‬مگس ه‪rrr‬ای فامی‪rrr‬ل‬
‫‪ Cecideomyidae‬مانند ‪ miastor، mycophilas، heteropeza‬مشاهده می شود‪ .‬در تمام موارد‬
‫نامبرده مجرای تخم نوجود ندارد و تخمدان ها بطور آزاد در م‪rr‬ابین جس‪rr‬م چ‪rr‬رب ق‪rr‬رار می گ‪rr‬یرد‪.‬در موق‪rr‬ع‬
‫رسیدن تخمدان دیوار تخمدان پاره شده و تخمها در محوط‪rr‬ه ‪ Homocel‬پراگن‪rr‬ده می ش‪rr‬ود گرچ‪rr‬ه تخمه‪rr‬ا‬
‫فاقد کوریون هستند لیکن از مراحل اولیه رشد توسط غشا محصور می گردند‪ .‬از راه غشای مذکور م‪rr‬واد‬
‫غذائی برای جنین می رسد‪.‬‬
‫در ردیف ‪ strepsiptera‬هنگامی که رشد جنین به پایان رسید نوزاد ها از راه مج‪rr‬رای تولی‪rr‬د مث‪rr‬ل م‪rr‬ادر‬
‫خارج می گردند‪ .‬مگر نوزاد های مگس متعلق به فامیل ‪ cecidomydae‬در ابتدای بافت های مادر خ‪rr‬ود‬
‫را که هنوز نابالغ و از طریق ‪ peadogenes‬تولی‪rr‬د مث‪rr‬ل می کن‪rr‬د‪ .‬بلعی‪rr‬ده آنگ‪rr‬اه از راه جل‪rr‬د او خ‪rr‬ارج می‬
‫شود‪.‬‬
‫(‪ d‬زنده زائی با جفت دروغین ‪ Pseudoplacental viviparity‬در این ن‪rr‬وع زن‪rr‬ده زائی رش‪rr‬د از ی‪rr‬ک‬
‫تخم فاقد زرده شروع و جنین در مهبل مادر ک‪rr‬ه ف‪rr‬راخ ش‪rr‬ده اس‪rr‬ت رش‪rr‬د می کن‪rr‬د در اک‪rr‬ثر اوق‪rr‬ات تخم فاق‪rr‬د‬
‫غشای کوریون است در موارد تخم بصورت بکرزائی رشد نمی کند در ‪ overiol‬های القاح می ش‪rr‬ود‪ .‬در‬
‫این نوع زنده زائی تغذیه جنین از راه دهان صورت می گیرد‪.‬‬
‫تکثیر بطریق بکرزائی‬
‫بکرزائی در حقیقت یک ن‪r‬وع تولی‪r‬د مث‪r‬ل جنس‪r‬ی اس‪r‬ت ک‪r‬ه در آن ب‪r‬رخالف طریق‪r‬ه دو جنس‪r‬ی گمیت ن‪r‬ر ی‪r‬ا‬
‫سپرماتوزئید در فعال نمودن تخم یا در القاح نمودن تخم دخالتی ندارد‪.‬‬
 ‫و رشد ‪ Ovule‬یا تخم برای تشکیل جنین بدون انجام عمل القاح امکان پذیر است‪.‬‬
‫افرار بدست آمده از بکرزائی یا افراد بدست آمده از تخم بدون القاح از نظر فورمول کروم‪rr‬وزمی در ع‪rr‬ده‬
‫حشرات همیشه ‪ Haploid‬می باشد مانند نر زنبور ها‪ .‬و در عده دیگر ‪ Deploid‬مانند شپشک ه‪r‬ا و ی‪r‬ا‬
‫‪ Triploid‬مانند چوبک مانند ها ‪ Carausins‬می باشد‪.‬‬
‫تکثر به طریق بکرزائی در حشرات از نظر باال بردن ق‪rr‬درت تکث‪rr‬یر ان‪rr‬واع اهمیت زی‪rr‬اد دارد‪ .‬بک‪rr‬رزائی در‬
‫طبیعت به دو شکل اختیاری و اجباری صورت می گیرد بر عالوه در یک طبقه بندی دیگ‪rr‬ر از نظ‪rr‬ر ح‪rr‬الت‬
‫جنسی افراد حاصل (نر یا ماده) بکرزائی به سه حالت است‪.‬‬
‫‪ .1‬بکرزائی نر زائی‬
‫‪ .2‬بکرزائی ماده زائی‬
‫‪ .3‬بکرزائی نر ماده زائی‬
‫حالت سه گانه مذکور در بعضی حشرات مانند شپشک ها و زنبور ها بطور ت‪r‬وأم در اف‪r‬راد ی‪r‬ک ن‪r‬وع و ی‪r‬ا‬
‫نسل های مختلف آنها انج‪rr‬ام می گ‪rr‬یرد‪ .‬ب‪rr‬ر عالوه این پدی‪rr‬ده گ‪rr‬اهی تحت ت‪rr‬أثیر تغ‪rr‬یرات ح‪rr‬رارت و رط‪rr‬وبت‬
‫محیط و یا خصوصیات غذائی حشره نیز بوقوع می پیوندد مثًال در شپش‪rr‬ک ه‪rr‬ا ان‪rr‬واع مختل‪rr‬ف معم‪rr‬وًال در‬
‫تمام فصل بهار و تابستان بطری‪rr‬ق بک‪r‬رزائی م‪rr‬اده زائی تکث‪r‬یر پی‪rr‬دا می کن‪rr‬د و نس‪rr‬ل ه‪r‬ای متع‪rr‬دد منحص‪r‬رًا‬
‫مرکب از افراد ماده بوجود می آورد ولی در خزان همزم‪rr‬ان ب‪rr‬ا تغ‪rr‬یر فص‪rr‬ل و ش‪rr‬رایط ح‪rr‬رارت‪ ،‬رط‪rr‬وبت و‬
‫غلظت شیره گیاهی افراد نر و ماده توأم در کلنی این حشرات ظاهر می شود‪.‬‬
‫نر ماده زائی‪ :‬در زنبور های ‪ Habrolopsis rouxi‬که پرازیت سپر دار سرخ مرکب‪rr‬ات (‪Aonidiella‬‬
‫‪ )auranti‬می باشد‪ .‬ماده ها در حرارت ‪ 80‬درجه فارنهایت تقریبًا ‪ 26.6‬درج‪rr‬ه س‪rr‬انتی گ‪rr‬ریت م‪rr‬اده زا و‬
‫در حرارت ‪ 90‬درجه فارنهایت تقریبًا ‪ 32.2‬درجه سانتی گریت نر زا می باشد‪.Flanders 1932 .‬‬
‫بکرزائی در بعض‪rr‬ی حش‪rr‬رات مانن‪rr‬د زنب‪rr‬ور عس‪rr‬ل (‪ )Apis mellifica‬دائمی ولی در ب‪rr‬رخی از ملخ ه‪r‬ای‬
‫شاخه کوتاه (‪ )Acrididae‬چوبک مانند ها ‪ Phasmidae‬شپشک های نباتی ‪ Coccidae‬و پروانه ه‪rr‬ا‬
‫‪ Lepidoptera‬و غیره اتفاقی است و شروع رشد جنین در بعضی از تخم های این حشرات قبل از انجام‬
‫تلقیح نیز مشاهده می شود‪.‬‬
‫در ملخهای شاخک کوتاه رشد جنین تخم های بکریا القاح نش‪rr‬ده معم‪rr‬وًال ب‪rr‬ه پای‪rr‬ان نمیرس‪rr‬د و نتیج‪rr‬ه نمی‬
‫دهد ولی در بعضی از پروانه ها ماننده پروانه کرم ابریشم ‪ Bombyx moril‬پروانه ابریشم باف ناجور‬
‫‪ Lymantrai dispar‬و پروانه ‪ Orgyia antique‬رشد جنین تخم های بکر کامل و منتهی به تفریخ‬
‫می گردد طبق مشاهدات کولستوف بکرزائی در پروانه کرم ابریشم در نتیج‪r‬ه اث‪r‬ر عوام‪r‬ل محرک‪r‬ه از ن‪r‬وع‬
‫کیمیاوی (اسید ها و الکول ها) یا فزیکی (حرارت زیاد) نیز بوقوع می پیوندد در ردیف چوبک مانند ها (‬
‫‪ )Phasmoptera‬بعضی انواع مطلقًا فاقد افراد نر هستند و همیشه بطری‪rr‬ق بک‪rr‬رزائی تولی‪rr‬د مث‪rr‬ل و فق‪rr‬ط‬
‫تولید مثل ماده می کند ولی در ان‪r‬واع ک‪r‬ه دارائی ج‪r‬نین ن‪r‬ر می باش‪r‬ند بک‪r‬رزائی اتف‪r‬اقی و فق‪r‬ط در ص‪r‬ورت‬
‫غیبیت نر ها صورت می گیرد‪ .‬بکرزائی اتفاقی همچنین در بعضی شپشک های نباتی مانن‪rr‬د ‪Lacanium‬‬
‫‪ hesperidum‬عمومیت و با وجود فعالیت نر ها بطریقه تولید مثل دو جنسی ار جعیت دارد‪.‬‬
‫بکرزائی اختیاری‬
‫در بعضی زنبور ها ‪ Hymenoptera‬و خرطوم مفصلیها ردیف ‪ Homoptera‬با وجود روش فعاالن‪rr‬ه‬
‫که نر ها در امر جفتگیری دارند القاح تخم اختیاری و به خواست یا می‪r‬ل م‪r‬اده اس‪r‬ت در موق‪r‬ع تخم ری‪r‬زی‬
‫بعضی از تخم ها القاح می شود و برخی نمی شوند در این ص‪rr‬ورت اف‪rr‬راد حاص‪rr‬ل از رش‪rr‬د تخمه‪rr‬ای الق‪rr‬اح‬
‫ش‪rr‬ده ‪ Deploid‬دارائی ‪( 2n‬کروم‪rr‬وزم) ولی اف‪rr‬راد حاص‪rr‬ل از رش‪rr‬د تخم ه‪rr‬ای الق‪rr‬اح نش‪rr‬ده دارائی ‪1n‬‬
‫(کروم‪r‬وزم) و ن‪r‬ر می باش‪r‬د‪ .‬این پدی‪r‬ده بن‪r‬ام بک‪r‬رزائی ن‪r‬ر زائی در زنب‪r‬ور ه‪r‬ا (‪ )Hymenoptera‬و ب‪r‬ال‬
‫ریشکداران (‪ )Thysanoptera‬و ردیف های دیگر بطور دائمی یا اتف‪rr‬اقی مش‪rr‬اهده می ش‪rr‬ود‪ .‬در زنب‪rr‬ور‬
‫عسل (‪ )Apis Mlifica‬وجود این نوع پارتنوژنز از دیر زمان و اولین بار بوسیله ارسطو شناته شده و‬
‫نحوهی انجام آن در سال ‪ 1845‬بوسیله کشیش معروف دزیرزون کش‪rr‬ف گردی‪rr‬ده اس‪rr‬ت در این حش‪rr‬ره ک‪rr‬ه‬
‫بهترین نمونه مطالعه شده بکرزائی نرزائی است زنبور ماده یا ملکه در طول عمر خود فقط یک بار آنهم‬
‫طی پرواز آمیزشی با نر انتخابی خود جفتگیری و مقدار کافی اسپرماتوزوئید در کیسه سپرم خ‪rr‬ود ذخ‪rr‬یره‬
‫می نماید‪ .‬بطوریکه بعد از مراجعت بکند و در مدت سه یا چهار سال مرتبًا و با نظم خاص‪rr‬ی ک‪rr‬ه مکانیس‪rr‬م‬
‫آن هنوز کامًال روشن نشده است تخم های تلقیح شده (مبداء رشدی ملک‪rr‬ه ه‪rr‬ای آین‪rr‬ده و کارگره‪rr‬ا) و تخم‬
‫های تلقیح نشده (مبداء رش‪rr‬دی نره‪rr‬ا) تولی‪rr‬د ک‪rr‬رده و ب‪rr‬دین ت‪rr‬رتیب تع‪rr‬ادل نس‪rr‬بی جمعیت کن‪rr‬د و را از نظ‪rr‬ر‬
‫کاستها با اشکال مرفولژیک نر و ماده حفظ می نماید‪.‬‬
‫در بکرزائی اختیاری تلقیح یا عدم تلقیح تخمها بوسیله ماده در موقع تخمریزی یک عمل اتفاقی نیس‪rr‬ت و‬
‫مربوط به کانیسم تنظیم کننده دائمی و خاصی است که هن‪r‬وز ش‪r‬ناخته نش‪r‬ده اس‪r‬ت در زنبوره‪r‬ای انف‪r‬رادی‬
‫جنس ‪ Osmies‬که النه های خاکی و حجره ای خود را در شکاف دیوارها و تن‪r‬ه درخت‪r‬ان پ‪r‬یر ی‪r‬ا در زی‪r‬ر‬
‫خاک درست می کنند بعضی از حجره ها بزرگ و محتوی مقدار زیادی غذا و برخی از حجره ها کوچک و‬
‫دارای مقدار کمی غذا برای الر و میباشند و بتجربه ثابت شده اس‪rr‬ت تخمه‪rr‬ائی ک‪rr‬ه در حج‪rr‬ره ه‪rr‬ای ب‪rr‬زرگ‬
‫قرار داده می شوند افراد ماده ایجاد میکنن‪rr‬د و در تجرب‪rr‬ه دیگ‪r‬ر ض‪rr‬من تع‪rr‬ویض مح‪rr‬ل این تخمه‪rr‬ا و نق‪rr‬ل و‬
‫انتقال انها از حجره بزرگ به حجره کوچک و بر عکس هیچ تغیری در سر نوشت جنس یعنی نر ی‪rr‬ا م‪rr‬اده‬
‫ب‪rr‬ودن تخم ه‪rr‬ا بوق‪rr‬وع نمی پیون‪rr‬دد‪ .‬همچ‪rr‬نین در زنب‪rr‬ور ه‪rr‬ای ‪ Typhia‬ک‪rr‬ه پ‪rr‬ارازیت الروا چلسپاس‪rr‬ک‬
‫‪ Scarabeidae‬موسوم به کرم سفید می باشند در صورتیکه تخمریزی زنبور م‪rr‬اده روی الروه‪rr‬ای س‪rr‬ن‬
‫دوم بشود اکثر زنبورهای حاصل نر ولی در صورتیکه تخم ها روی الروهای س‪rr‬ن س‪rr‬وم ق‪rr‬رار داده ش‪rr‬وند‬
‫زنبورهای ماده اکثریت پیدا می کنند و در صورتیکه انتقال تخم ه‪rr‬ا از روی ک‪rr‬رم س‪rr‬فید س‪rr‬ن دوم ب‪rr‬ه روی‬
‫کرم سفید سن سوم و بر عکس هیچ تغیری در سر نوشت بازماندگان ایجاد نمی شود‪.‬‬
 ‫بکرزائی اجباری‬
‫بکرزائی اجباری در حشرات بطور کلی بدوصورت بوقوع می پیوندد‪.‬‬
‫‪ -1‬م‪rr‬اده زائی اجب‪rr‬اری در بعض‪rr‬ی از ب‪rr‬ال ریش‪rr‬کداران (‪ )Thysanoptera‬و چوب‪rr‬ک مانن‪rr‬د ه‪rr‬ا (‬
‫‪ )Phasmoptera‬از جنس‪rrrrr‬های ‪ Carausius‬و ‪ Coronopsis‬و بعض‪rrrrr‬ی از چلپاس‪rrrrr‬کهای‬
‫سرخرطومی (‪ )Curculionidae‬و باالخره در اک‪r‬ثر پروان‪r‬ه ه‪r‬ای خ‪r‬انواده ‪ Psychidae‬تولی‪r‬د‬
‫مثل و تکثیر همیشه بطریق بکرزائی ماده زائی اس‪rr‬ت و در جمعیت این حش‪rr‬رات اف‪rr‬راد ن‪rr‬ر مطلق‪ًr‬ا‬
‫وجود ندارند و یا خیلی کمیاب می باشند‪.‬‬
‫‪ -2‬بکرزائی دوره ای در جمعیت شپشک ها (‪ )Aphididae‬و زنبورهای ‪ Cynipoidea‬بک‪rr‬رزائی‬
‫بصورت ماده زائی غالبًا و در مدت طوالنی از فصل مس‪rr‬اعد (به‪rr‬ار و تابس‪rr‬تان) بعلت ع‪r‬دم وج‪rr‬ود‬
‫افراد نر یک طریقه اجباری است و در این مدت در شپشک ها غالبًا نسلهای متعدد و در زنبورها‬
‫ال اق‪rr‬ل ی‪rr‬ک نس‪rr‬ل بک‪rr‬رزا ایج‪rr‬اد می ش‪rr‬ود ولی در پای‪rr‬ان فص‪rr‬ل همزم‪rr‬ان ب‪rr‬ا تغی‪rr‬یر ش‪rr‬رایط محی‪rr‬ط‬
‫مخصوصًا بعلت کوتاه شدن طول روز در جمعیت این حشرات ماده های بکرزا موسوم به جنس‪rr‬ی‬
‫زا ظاهر می شوند که بر اساس بکرزائی نر ماده زائی یک نسل جنسی مرکب از افراد نر و م‪rr‬اده‬
‫بوجود می آورند و ماده های نسل اخیر بوس‪rr‬یله خصوص‪rr‬یات مرفولژی‪rr‬ک از جمل‪rr‬ه داش‪rr‬تن کیس‪rr‬ه‬
‫سپرم که ماده های نسلهای بکرزا فاقد آن می باشند مش‪rr‬خص می ش‪rr‬وند م‪rr‬اده ه‪rr‬ای نس‪rr‬ل جنس‪rr‬ی‬
‫بعد از جفتگیری با افراد نر تخمگذاری می نمایند در شپشک ها این تخمها زمستان را میگذرانند‬
‫و در اوایل بهار شپشک ها ماده ای بوجود می آورند ک‪rr‬ه بن‪rr‬ام موس‪rr‬س و بطری‪rr‬ق بک‪rr‬رزائی م‪rr‬اده‬
‫زائی و زنده زائی اولین نسل بکرزائی بهاره را تولید می کنن‪rr‬د و ب‪rr‬ه این ت‪rr‬رتیب س‪rr‬یکل زن‪rr‬دگی و‬
‫نشونمای حشره بسته می شود (شکل ‪.)91‬‬
‫در زنبور ‪ Neuroterus lenticularis‬از خانواده ‪ Gynipidae‬از دو نسل ساالنه که ایج‪rr‬اد می ش‪rr‬ود‬
‫افراد نسل اول دارای خاصیت بکرزائی بصورت نر ماده زائی و نسل دوم دارای تولید مث‪rr‬ل دو جنس‪rr‬ی می‬
‫باشند بدین ترتیب که در پایان نسل اول افرادی که از یک ماده بکرزا و جنسی زا بوج‪rr‬ود می آین‪rr‬د بعض‪rr‬ی‬
‫نر و برخی ماده هستند و این افراد بین خود جفتگیری و ماده های بکرزا از نسل جنسی زا فقط اف‪rr‬راد ن‪rr‬ر‬
‫و بعضی دیگر منحصرًا افراد ماده بوجود می آورند‪.‬‬
‫بنابر این در شپشک ها و زنبورهای ‪ Cynipidae‬بکرزائی اجب‪rr‬اری فق‪rr‬ط در ی‪rr‬ک دوره معین از فع‪rr‬الیت‬
‫س‪rr‬االنه حش‪rr‬ره امک‪rr‬ان دارد و متع‪rr‬اقب ان ی‪rr‬ک نس‪rr‬ل دو جنس‪rr‬ی ایج‪rr‬اد می ش‪rr‬وند و از این جهت این ن‪rr‬وع‬
‫بکرزائی را در شپشک ها و زنبوره‪r‬ا و س‪r‬ایر حش‪r‬رات دارن‪r‬ده آن بک‪r‬رزائی دوره ای مینامن‪r‬د و تغی‪r‬یرات‬
‫خصوصی یا گونه ای آن در شپشک ها در درجه اول بسته به تعداد میزبان می باشد بطوریکه از این نظر‬
‫شپشک ها بدو گروه تقسیم می شوند‪.‬‬
‫‪ -1‬انواع یک میزبانه که تمام مراحل نشو و نم‪rr‬ای س‪rr‬االنه خ‪rr‬ود را بص‪rr‬ورت نس‪rr‬لهای بک‪r‬رزائی و دو‬
‫جنسی منحصرًا روی یک گونه گیاهی می گذرانند (شکل ‪.)91‬‬
‫‪ -2‬انواع دو میزبانه همچنین موسوم به هتروسیکلیک نشوو نمای ساالنه خود را در نسلهای متع‪rr‬دد‬
‫بکرزائی و جنسی زائی و باالخره یک نسل جنسی روی دو گیاه میزبان که به ت‪rr‬رتیب میزب‪rr‬ان اول‬
‫و میزبان دوم گفته می شوند انجام میدهند (شکل ‪.)92‬‬
‫تلفیح نشده عمومًا دیپلوئید یا ‪ 2n‬کروموزومی میباشند زیرا در تخمدان ماده های بکرزا ب‪rr‬ر خالف ح‪rr‬الت‬
‫دو جنسی در مرحله تشکیل تخمها بعلت انح‪rr‬راف رش‪rr‬دی ک‪rr‬ه در س‪rr‬لولهای جنس‪rr‬ی بوق‪r‬وع میرس‪rr‬د ک‪rr‬اهش‬
‫کروموزومی بطور کامل صورت نمیگیرد و فقط یک گلبول قطبی خارج میگردد ک‪rr‬ه در نتیج‪rr‬ه تخم حاص‪rr‬ل‬
‫‪ 2n‬کروموزومی می باشد‪.‬‬
‫اشکال از جفتگیری حشرات‬