‫به نام حق مراقبت جلسه ‪ 01‬استاد حیدرزاده‬

‫سرطان پستان‬

‫‪ ‬کنسر برست یکی از سرطان های شایع در خانم هاست که باعث رعب و وحشت زیادی در جامعه ی ما شده است و شیوع آن‬
‫خیلی زیاد است که انواع متفاوتی دارند و بر اساس پاتولوژیکی که متخصص خون دریافت می کند آن را از لحاظ هیستولوژی مورد‬
‫بررسی قرار میدهد ‪ ،‬تشخیص نهایی را میدهد و بر اساس استیج و گریدی که فرد با آن درگیر است ‪ ،‬پروتکل درمانی را اجرا می‬
‫کنند‬

‫‪ ‬پستان به فارسی و به التین برست نام دارد ‪ .‬یک عضوی است که هم در خانم ها و هم در آقایان وجود دارد و در قسمت جلویی‬
‫قفسه سینه وجود دارد و آن را به عنوان غدد پستانی هم می شناسند چون یک سری ترشحات از خودشان دارند و مهمترین‬
‫عملکرد آنها ترشح شیر و خروج شیر در زمان شیردهی می باشد‬

‫‪ ‬بافت پستان به گونهای است که در هفته چهارم جنینی شروع به تشکیل می کند ‪ .‬در اواخر هفته ‪ ۶۱‬بارداری در خانم های باردار‬
‫تولید شیر را داریم اما به دلیل وجود هورمون پروژسترون به عنوان هورمون مهاری ‪ ،‬اجازه خروج شیر از پستانها را تا زمان جدا‬
‫شدن جفت نمی دهد‬

‫‪ ‬محدوده پستان از نظر آناتومی ‪ :‬از باالدنده دوم تا پایین دنده ششم که اینها دنده های سینه ای هستند‬

‫‪ ‬ازخارج به خط میداگزیالری و از داخل به جناغ سینه‬

‫‪ ‬در پشت بافت همبند و چربی پستان‪ ،‬ماهیچه های قفسه سینه قرار دارند که وظیفه آنها حفظ وضعیت و نگهداری پستان در آن‬
‫ناحیه می باشد ‪ .‬وظیفه اصلی پستان ‪ ،‬تولید و ترشح شیر می باشد که تولید شیر توسط پروالکتین و ترشح آن توسط اکسی‬
‫توسین انجام می شود‬

‫‪ ‬آناتومی پستان‬
‫‪ ‬قسمت اعظم پستان در زنان از چربی و بافت همبند (بافتی که متصل کننده سایر‬
‫بافت ها به هم می باشد) تشکیل شده است ‪ .‬قسمت کوچکی از آن را عضالت‬
‫تشکیل می دهند و عملکرد آنها پاسخ به ترشح هورمون اکسی توسین می باشد و‬
‫در زمان شیردهی ترشح اکسی توسین باعث انقباض این ناحیه شده و باعث ترشح‬
‫شیر از پستانها میشود‪.‬‬
‫‪ ‬قسمت های دیگر که کمتر به چشم می خورند‪ ،‬مثل‪:‬‬
‫‪ ‬لوبها و لوبول ها‬
‫‪ ‬عروق‬
‫‪ ‬عقده های لنفاوی‬
‫‪ ‬مجاری‬
‫‪1‬‬
 ‫تمامی این ساختار ها برای تولید و ترشح شیر در کنار هم میباشند و عملکرد‬
‫اصلی آنها همین ترشح شیر می باشد‬
‫‪ -‬هر پستان حدود ‪ ۶1‬تا ‪ 02‬بخش یا لوب )‪ (lobes‬دارد ‪.‬این لوب ها به صورت‬
‫شعاعی نیپل را احاطه می کنند ‪ .‬هر لوب از تعداد زیادی ساختمان کوچکتر‬
‫(لوبول )‪ lobules‬تشکیل شده است‪.‬‬
‫‪ -‬که در انتهای لوبولها مجاری ریزی وجود دارد که در نهایت شیر در این مجاری‬
‫تولید و خارج می شودو به نیپل میرسد و در نهایت از نیپل خارج می شود که‬
‫غدد مترشحه (‪ )bulbs‬شیری نام دارند‬
‫‪ -‬رگهای لنفاوی و رگهای خونی در داخل پستان ها وجود دارد ‪ .‬این رگ های‬
‫لنفاوی مایع لنفاوی را انتقال می دهند ‪ .‬نوک پستان که یک ناحیه تیره رنگ‬
‫است ‪ ،‬آئروال نامیده میشود که حاوی غدد کوچکی در نوک پستان می باشند و‬
‫یکسری ماده چربی مخصوصاً وقتی که مادر شیر میدهد ‪ ،‬ترشح می کند که‬
‫شاید خاصیت تغذیه ای داشته باشد اما نقش آنها بیشتر برای این است که آن بافت دچار آسیب نشود نقش حفاظتی‬
‫در زمانی که نوزاد پستان مادر را می مکد‬
‫‪ -‬خون رسانی به پستان در درجه اول از شریان پستانی داخلی انجام میشود‬
‫‪ -‬فضای اطراف لوبها و مجاری ‪ ،‬توسط بافت چربی و لیگامان ها احاطه شده است ‪.‬معموال تعداد لوب ها ‪ ،‬لوبول ها و‬
‫لیگامان ها در پستان های خانم ها برابر است اما ممکن است خانمی ‪ ۶1‬و دیگری ‪ 02‬لوب داشته باشد‬
‫‪ -‬مقدار بافت چربی تعیین کننده اندازه پستان میباشد ‪ .‬ما گفتیم که قسمت اعظم پستان را بافت چربی تشکیل می‬
‫دهد مثال بسته به جثه یک خانمممکن است پستان او بزرگتر باشد‬
‫‪ -‬ساختمان تولید کننده شیر در همه زنان تقریباً یکسان است و این بافت چربی است که باعث تفاوت ظاهری پستانها‬
‫می شود ‪ .‬در دوران شیردهی تمامی این لوب ها فعال نیستند و بسته به وضعیت فرد ممکن است ‪ ۶2‬تا از این لوب ها‬
‫فعال باشد و دلیل آن مشخص نیست‬

‫‪2‬‬
 ‫‪ -‬پستان بافت عضالنی ندارد اما عضله در زیر پستان ها در قسمت خلفی و چسبیده به قفسه سینه قرار دارد و آنها را از‬
‫دنده ها جدا میکند که این مقدار عضله برای پاسخ به هورمون اکسی توسین جهت خروج شیر می باشد‬

‫‪ ‬موقعیت گره های لنفاوی و مجاری لنفاوی را در عکس می بینید که در کنار بافت پستان قرار دارند در سلول های پستان به‬
‫دلیل مجاورت که با بافت لنفاوی دارند ‪ ،‬متاستاز سایر بافت های بدن از طریق این گره های لنفاوی به راحتی رخ می دهد‬

‫===================================================================================‬
‫‪ ‬روش های غربالگری پستان‬

‫روش های تشخیصی که ما برای پستان انجام میدهیم شامل غربالگری ها و آزمایش های تشخیصی می باشد‬

‫معاینه توسط خود افراد‬

‫‪ -‬این تست حساسیت خیلی باالیی ندارد و گاهی اوقات ممکن است باعث عوارضی مثل خود بیمار انگاری یا این که موجب‬
‫نگرانی هایی شود که حتی ممکن است به دنبال آن یک سری دارو های اضافی مصرف کند و حتی باعث نمونه برداری های‬
‫اضافی شود‬
‫‪ -‬در همه خانم ها از ‪ 02‬سالگی و به صورت ماهیانه باید انجام شود‪.‬‬
‫‪ -‬در این روش اگر خانم ها تجربه کافی کسب کنند میتوانند تومور در حد ‪ ۶‬سانتیمتر را تشخیص دهند که تقریباً تشخیص‬
‫این تومور باز مرحله خوبی است‪.‬‬
‫‪ -‬مهم ترین مزیت ‪ :‬ارزان و بدون هزینه است‪.‬‬
‫‪ -‬گاه موجب نگرانی در افراد و نیز نمونه برداری اضافه می شود‪.‬‬
‫‪ -‬روش انجام معاینه ‪ :‬توصیه میشود زمانی که خانم ها دوش میگیرند و برهنه می شوند یا این که در اتاقی در جلوی آینه قرار‬
‫بگیرند و باالتنه را در معرض دید خود قرار دهند و دو دست خود را باالی سرش بگذارد مثل حالت بشین پاشو هایی که دست‬
‫ها را روی سر میگذارند تا کامال بتواند شکل برست را در نواحی قدامی آگزیالری ببیند‪ .‬در ابتدا هم اندازه بودن و قرینگی دو‬
‫پستان را بررسی کنند و بعد از آن با روشهای زیر به معاینه بپردازند که حرکت ساعتی ‪ ،‬حرکت شعاعی و حرکت از باال به‬
‫پایین و برعکس می باشد که با قسمت جلویی چهار انگشت لمس انجام می دهند و لمس ها باید هم سطحی و عمقی باشد‬
‫‪3‬‬
 ‫که می توانند در دو مرحله این کار را‬
‫انجام دهند مثال در مرحله اول لمس‬
‫های سطحی و در مرحله دوم لمس‬
‫های عمقی یا در دو مرحله جداگانه‬
‫انجام دهند‬
‫‪ -‬معموال تفاوت در سایز ها یعنی عدم‬
‫قرینگی در شکل و سایز پستان ممکن‬
‫است مطرح کننده وجود کیست پستان‬
‫یا ماستیت یعنی التهاب پستان باشد ‪.‬‬
‫گاهی اوقات ممکن است درگیریهای‬
‫سرطانی وجود داشته باشند و تومور ها به نحوی رشد کرده باشند که به راحتی توسط سایز و اندازه پستان ها‬
‫شناسایی شود‬

‫معاینه توسط افراد دوره دیده‬

‫• معموال به ماماها ‪ ،‬پرستارها و تکنسین های بهداشتی و بهورز ها‪ ،‬افرادی که‬
‫در مراکز جامع سالمت کار می کنند به صورت تخصصی این آموزش را در دوران‬
‫تحصیالت آکادمیک دانشگاهی می بینند یا اینکه به صورت دوره های بازآموزی‬
‫و آموزش های ضمن خدمت بعد از فارغ التحصیلی این مورد را یاد می گیرند‬
‫• از ابزارهای اصلی در کشورهای در حال توسعه است و مرگ و میر را کاهش می‬
‫دهد‪ .‬چون این احتمال وجود دارد که تمامی سرطان ها مخصوصا سرطان پستان‬
‫‪ ،‬اگر در مراحل اولیه و قبل از متاستاز دادن شناسایی شوند و درمان مناسب‬
‫برای آنها انجام شود‪ ،‬به راحتی می توان جلوی پیشرفت بیماری را گرفت ‪.‬‬
‫• ارزان است اما باید درست انجام شود‪.‬‬
‫• حتما در کنار ماموگرافی باید معاینه انجام شود‪ .‬اما این به این معنی نیست که فقط زمانی که ماموگرافی انجام دادیم ‪ ،‬این معاینه‬
‫را هم انجام دهیم بلکه به این معنی است که قبل از ماموگرافی بهتر است شما یک معاینه ای را توسط یک فرد آموزش دیده یا‬
‫توسط خود فرد انجام گیرد ( ‪ Brest Self Examination‬یا ‪ ) BSE‬که اگر مشکوک به نقطه شدیم زیردست خود احساس‬
‫سفتی کردید و احساس کردید که یک توده ای در آنجا وجود دارد ‪ ،‬متخصص رادیوژی بتواند که در آن ناحیه فوکوس کند و برای‬
‫این است که آن ماموگرافی هدفدار انجام شود تا هم سایر قسمتهای پستان بررسی شوند و هم اینکه ناحیه ای که مشکوک است‬
‫یعنی سفت و سخت بوده یا اینکه توموری احساس کرده باشیم ‪ ،‬متخصص رادیولوژی به آن توجه بیشتری کند‬
‫• دقت در حد ‪ ۶‬سانتیمتر در افراد با تجربه‬

‫‪4‬‬
 ‫ماموگرافی‬

‫‪ ‬یکی از تست های پاراکلینیکی میباشد ‪ .‬با استفاده از اشعه ایکس صورت می گیرد با دوز پایین استفاده می شود اما دوز اشعه‬
‫آن به اندازه گرافی های ساده دست و پا نیست‪.‬‬

‫‪ ‬روش اصلی غربالگری در کشورهای صنعتی با شیوع سرطان باال و پوشش کامل بیمه ای‬

‫‪ ‬دقت تشخیص چند میلیمتر ‪ :‬اگر متخصص رادیولوژی ‪ ،‬مجرب و ماهر باشد ‪ ،‬می تواند توده های کمتر از ‪ 1‬میلی متر هم‬
‫تشخیص دهد‬

‫‪ ‬تشخیص ضایعات غیر قابل لمس ‪ :‬آن دسته از ضایعاتی که توسط معاینه توسط خود فرد یا معاینه توسط افراد آموزش دیده‬
‫مشخص نشدند ‪ ،‬از طریق ماموگرافی قابل تشخیص هستند‬

‫‪ ‬در پروتکل های غربالگری توصیه می شود که از ‪ 02‬سالگی به بعد به صورت ساالنه یا هر ‪ ۱‬ماه شروع می شود معموال هر ‪ ۱‬ماه‬
‫بیشتر برای خانم هایی است که عالئمی دارند مثال درد پستان یا مثال توده ای کوچک لمس شده اما چندین سال است که رشد‬
‫نمی کند و به صورت هر سه ماه یا هر شش ماه ‪ ،‬ماموگرافی کنترل انجام می دهند اما به صورت کلی اگر خانم مشکلی نداشته‬
‫باشد و مبتال به سرطان ها در سایر اندام ها نباشد ‪ ،‬سابقه فامیلی مثبت نداشته باشد و عالئمی مثل درد برست نداشته باشد و‬
‫ترشح از نیپل نداشته باشد ( چه ترشحات خونی یا چه ترشحات آبکی زرد رنگ یا قهوه ای رنگ یا ترشح سبزرنگ که ممکن‬
‫است در برخی از بدخیمی ها را دهد ) ‪ ،‬نیاز نیست که هر ‪ ۱‬ماه آن را انجام دهد‬

‫‪ ‬واقعیت این است که خودمان ماموگرافی هم خطرناک است درست است که میگوییم دوز پایینی استفاده میشود ولی همین‬
‫دوز پایین هم به بافتهای حساس قدامی می رسد و خودش میتواند یکی از ریسک ها برای ابتال به کنسر برست باشد به همین‬
‫دلیل معموال در خانم هایی که سنین پایین دارند یعنی کمتر از ‪ 02‬سال هستند ‪ ،‬توصیه بر این است در صورتی که توموری‬
‫مشاهده شد یا هرگونه عالئم مشکوک دیگر ‪ ،‬از سونوگرافی استفاده کنند و حتی حساسیت آن از ماموگرافی بیشتر است که هزینه‬
‫های آن در کشور ما گرانتر است یا می توانند از ‪ MRI‬استفاده کنند که یک پروسیجر تشخیصی پیشرفته است و حساسیت‬
‫خیلی باالیی هم دارد پس به دلیل همین حداقل دوز و اشعه ایکسی که در ماموگرافی استفاده می شود ‪ ،‬باید به راحتی و بدون‬
‫محدودیت از آن استفاده نکنیم چون استفاده های مکرر از آن می تواند خطرناک باشد‬

‫‪ ‬توده های پستانی را ‪ 0‬سال قبل از اینکه توسط پزشک تشخیص داده شوند‪ ،‬نشان می دهد پس برای جلوگیری و پیشگیری از‬
‫پیشرفت سرطان ‪ ،‬در مراحل اولیه که قابل درمان است با برداشت آن توده یا درمان های دیگر می توان گفت که یک روش‬
‫تشخیصی خیلی خوب می باشد‪.‬‬

‫‪ ‬در ماموگرافی نوع خوش خیم و بدخیم توده مشخص نمیباشد تنها تعیین می کند که یک توده ای وجود دارد و برای بررسی‬
‫بیشتر ‪،‬تحت آزمایشات دیگری مثل بیوپسی قرار می گیردو در نهایت از طریق هیستولوژی و سلول شناسی می توان نوع خوش‬
‫خیم یا بدخیم بودن آن را تشخیص داد‬

‫===================================================================‬

‫‪5‬‬
 ‫‪ #‬سرطان پستان‬

‫توده یا تومور در پستان می تواند خوش خیم یا بدخیم باشد هر چند که از نظر سلول شناسی ‪ ،‬سلول های بدخیم و خوش‬
‫خیم به انواع مختلفی تقسیم می شوند که تشخیص آنها بر عهده متخصص انکولوژی میباشد‬

‫توده های خوش خیم معموال‬

‫‪ o‬به ندرت تهدیدکننده حیات است‬

‫‪ o‬توده های خوش خیم را می توان برداشت ولی گاهی برگشت می کند‪.‬‬
‫‪ o‬به سایر بافت های اطراف تهاجم پیدا نمی کنند مثال یک توده چربی را به عنوان توده خوش خیم می شناسیم ‪ ،‬قابلیت‬
‫متاستاز به بافت های اطراف را ندارد و خطرناک نیست‬
‫‪ o‬به سایر نقاط بدن منتشر نمی شوند‬

‫توده های بدخیم (سرطان)‬

‫‪ o‬گاهی تهدیدکننده زندگی است‪.‬‬

‫‪ o‬اغلب می توان توده را برداشت ولی معموال برگشت می کند‪.‬‬
‫‪ o‬می تواند به بافت ها و اعضای اطراف تهاجم پیدا کند‪.‬‬
‫‪ o‬می تواند به سایر نقاط بدن منتشر شود و رشد آنها غیر قابل کنترل است حتی گاهی اوقات به صورتی هستند که هیچ‬
‫درمانی حتی شیمی درمانی و رادیوتراپی نمی تواند جلوی پیشرفت آنها را بگیرد‬

‫** اپیدمیولوژی سرطان پستان‬

‫‪ ‬سرطان پستان شایع ترین سرطان در زنان ایرانی است ‪.‬سرطان پستان یک بدخیمی است که شیوع جهانی دارد میزان شیوع این‬
‫بیماری در کشورهای صنعتی نسبت به سایر کشورها معموال بیشتر است که ممکن است به دلیل سبک زندگی باشد ‪ .‬یک کشور‬
‫صنعتی مثل ژاپن کمترین شیوع سرطان پستان را دارد که آن را به عنوان یک استثنا در نظر میگیرند‬
‫‪ ‬تشخیص کانسر پستان یکی از موارد ناخوشایند برای فرد می باشد و استرسهای زیادی به خانواده و خود فرد وارد می شود چون‬
‫که اسم بیماری سرطان خودش رعب آور است و گاهی اوقات ‪ ،‬همین ترس باعث شده که پزشکان تشخیص را از بیمار و خانواده او‬
‫پنهان کنند حتی بعضی از بیماران تا روزی که فوت شدند از وضعیت خودشان اطالعی نداشتند‬
‫‪ ‬سرطان پستان شایع ترین کنسر در زنان و اولین علت مرگ ناشی از سرطان در زنان بین ‪ 02‬تا ‪ 00‬سال می باشد‬
‫‪ ‬براساس آمارهای جهانی‪ ،‬سرطان پستان ارثی تقریباً ‪ 1‬تا ‪ ۶2‬درصد از همه انواع سرطان های پستان (اسپورادیک‪ ،‬فامیلیال و ارثی)‬
‫در زنان را شامل می شود‪ .‬در خانواده هایی که مبتال به سرطان پستان یا انواع دیگری از سرطان ها هستند ‪ ،‬شانس ابتال به کنسر‬
‫برست در آنها چهار برابر است‬
‫‪ ‬سرطان پستان در مردان نادر است و شیوع باالیی ندارد که میزان شیوع آن در بین انواع مختلف سرطان ها در مردان ‪ ،‬یک درصد‬
‫می باشد نه این که از هر صد نفر یک نفر مبتال به سرطان پستان باشد‬

‫‪6‬‬
‫این بیماری شایع ترین سرطان در بین زنان ایرانی است به طوری که از هر چهار مورد سرطان تشخیص داده شده در زنان یک‬ ‫‪‬‬
‫مورد آن سرطان پستان است‪ .‬یعنی ‪ 01‬درصد از موارد کل ابتال به سرطان در خانم ها را به خودش اختصاص میدهد که آمار خیلی‬
‫باالیی است‬
‫‪ ‬در کشورهای پیشرفته به طور متوسط از هر ‪ ۶2‬زن یک نفر در طول عمر خود به سرطان پستان مبتال می شود‪ .‬در کشور های در‬
‫حال توسعه حدوداً از هر ‪ 02‬زن یک نفر در طول زندگی این بیماری را تجربه می کند‪.‬‬

‫======================================================================‬
‫** عوامل خطر سرطان پستان‬
‫یک سری از عوامل عمومی هستند یعنی شما در همه سرطان ها آن ها را می بینید مثال مصرف مواد چربی ‪،‬مصرف دخانیات ‪ ،‬کم‬
‫تحرکی و افزایش وزن‬
‫یک سری از فاکتورها هم فاکتورهای ویژه هستند یعنی تنها ابتال و ایجاد سلول های بدخیم در آن بافت را ایجاد میکنند یا وضعیت‬
‫را بدتر می کند‬
‫‪ .0‬سن ‪ :‬جزء فاکتورهای عمومی است که معموال در اکثر سرطانها به عنوان یک عامل خطر می شناسند ‪ .‬ما اصال دلیل بروز‬
‫سرطانها را بلد نیستیم ‪ .‬اگر دلیلش آن را بلد بودیم به راحتی از ایجاد و بروز آنها جلوگیری میکردیم و معموال به جای اتیولوژی‬
‫در این بیماریها از کلمه های ریسک و عوامل خطر استفاده می کنیم ‪ .‬مثل تمام بدخیمی ها ‪ ،‬میزان بروز کنسر برست با افزایش‬
‫سن باال می رود ‪ .‬می توان گفت که از سن قطع قاعدگی ‪ ،‬شیب این منحنی کاهش پیدا میکند هر چند که در این افراد سن‬
‫افزایش پیدا می کند اما با بروز آمنوپوز ‪ ،‬میزان شیوع کاهش پیدا میکند‬
‫سن شروع قاعدگی ‪ ،‬سن اولین بارداری و سن بروز یائسگی ‪ ،‬سه تاریخ مهم و تاثیرگذار بر وقوع کنسر برست در خانمها می باشد‬
‫‪ .‬سن پایینتر شروع قاعدگی مثال دخترانی که چاق تر هستند یا در مناطق گرمسیری زندگی می کنند و سن باالتر اولین بارداری‬
‫و سن باالتر یائسگی‪ ،‬ریسک ابتال به کنسر برست را افزایش می دهند ‪ .‬وقوع سرطان بر اساس این سه تاریخ نشانمی دهد که‬
‫هورمونهای جنسی ‪ ،‬احتماال نوعی وابستگی با کنسر برست دارند ‪ .‬جهت وابستگی و پرولیشن هورمونهای جنسی در سرطان‬
‫برست به چه صورت است ‪ .....‬هرچقدر طول دوره ها و تعداد دوره های قاعدگی و ترشح هورمون های دوران قاعدگی بیشتر باشند‬
‫‪ ،‬میزان ابتال بیشتر است ‪ .‬زمانی که میگوییم سن شروع قاعدگی پایینتر است در این صورت دوره های قاعدگی بیشتر می شود‬
‫یا اینکه اگر سن بارداری باالتر باشد یعنی ما اجازه داریم که دوره های قاعدگی بیشتر باشند پس توصیه می شود که در سنین‬
‫پایین تری خانم ها باردار شوند و این مورد قابل کنترل است اما کنترل زیادی بر روی اولین قاعدگی و بروز یائسگی نمی باشد‬
‫البته مشخص نیست که سن پایین تر برای حاملگی ‪ ،‬چقدر بر روی کنترل و شیوع سرطان تاثیر دارد‬
‫‪ .2‬سابقه سرطان پستان در فرد‬
‫‪ .3‬سابقه خانوادگی مثبت ‪ :‬معموال ریسک ابتال در خانوادههایی که سابقه سرطان داشتند به خصوص سرطان برست ‪ ،‬برای سایر‬
‫اعضای خانواده ریسک بروز آن چهار برابر است‬
‫‪ .4‬تغییرات ژنتیکی خاص‪ :‬تغییردر ژنهای خاص مانند ‪BRCA1‬یا ‪BRCA2‬به طورقابل توجهی خطرسرطان پستان را افزایش می‬
‫دهد‬

‫‪7‬‬
 ‫‪ .5‬رادیوتراپی قفسه سینه قبل از ‪ 02‬سالگی ‪ :‬هرگونه گرافی و سی تی اسکن و رادیولوژی های ساده در بعضی از افراد مخصوصاً‬
‫افرادی که دچار هایپوکندریازیس یا خود بیماری انگاری هستند و زیاد به پزشک مراجعه می کنند ‪ ،‬ممکن است از این دسته از‬
‫پروسیجرهای تشخیصی خیلی استفاده کنند که می تواند ریسک ابتال به سرطان را باال ببرند ‪ .‬به طور کلی می گویند حتی یکبار‬
‫انجام ‪ CT‬اسکن شکم و لگن ممکن است از بس فرد را خسته کند ‪ ،‬همان یک بار باعث موتاسیون ژنی شود چون فرد حین‬
‫پروسیجر ‪ ،‬دوز خیلی زیادی از اشعه ایکس دریافت می کند ‪ .‬متخصصین رادیولوژی بیان می کنند که فردی که یکبار سی تی‬
‫اسکن شکم و لگن دریافت میکند ‪ ،‬خستگی آن انجام پروسیجر و بعد از آن ‪ ،‬به اندازه ای است که شما ‪ ۰22‬کیلومتر را با ماشین‬
‫سنگین بدون توقف رانندگی کرده باشید ‪ .‬به همین دلیل به افرادی که تحت ‪ ct‬اسکن قرار میگیرند توصیه می شود که بعد از‬
‫انجام پروسیجر ‪ ،‬از رژیم غذایی پرکالری استفاده کنند‬
‫‪ .6‬افزایش وزن یا چاقی بعد از یائسگی‬
‫‪ .7‬نازایی ‪ :‬اینجا منظورمان نازایی های مادرزادی نیست بلکه منظور این است که در سنین بارداری خیلی باال نرود و خانم هایی که‬
‫نولی پاره هستند و فقط یک شکم بچه آوردند و یک بار حامله می شوند ‪ ،‬شانس ابتال به کانسر برست در آنها زیاد است‬
‫‪ .8‬اولین حاملگی باالی سن ‪ 02‬سال‬
‫‪ .9‬نداشتن تحرک بدنی‬
‫‪ .01‬نوشیدن الکل‬
‫‪ .00‬هورمون درمانی مخصوص هورمون استروژن و پروژسترون که در داروهای ضد بارداری خوراکی یا ‪ OCP‬وجود دارند ‪ .‬تعیین‬
‫نقش هورمون ها در ابتال به کنسر برست از اهمیت زیادی برخوردار است چون میلیونها نفر از خانمها در حال مصرف ‪OCP‬‬
‫می باشند یا دریافت درمانهای جایگزین که حاوی هورمون برای دوران یائسگی هستند چون هورمون ها در این دوران کاهش‬
‫پیدا می کنند ‪ .‬مطالعه ی خیلی قوی وجود ندارد که بگوید مصرف قرص های ضد بارداری خوراکی باعث کنسر برست میشود‬
‫اما مطالعات اپیدمیولوژیک نشان میدهد که افرادی که این داروها را استفاده کردند نسبت به افرادی که این داروها را استفاده‬
‫نکردند ‪ ،‬شیوع ابتال به کانسر برست در آنها زیاد بوده است هرچند که میدانیم داروهای ‪ OCP‬در سرطان تخمدان و سرطان‬
‫آندومتر رحم نقش حفاظتی دارند‬
‫‪ .02‬ابتال به سایر بدخیمی ها(کولون‪-‬تخمدان‪-‬پروستات) ‪ :‬برای مثال اگر فردی سابقه قبلی سرطان پستان داشته باشد مثال برست‬
‫چپ درگیر باشد ‪ ،‬احتمال بروز کنسر در برست دیگر ‪ 0‬تا ‪ 0‬برابر است همچنین سابقه بروز سرطان های تخمدان و رحم ‪،‬‬
‫احتمال کنسر برست را تا ‪ 0‬برابر در خانم ها باال میبرد ‪ .‬ممکن است افرادی که لنفوم هوچکین داشته باشند که به علت‬
‫نزدیکی به برست به اینجا هم متاستاز داده شود و فرد دچار کنسر برست میشود‬

‫سرطان پستان‬

‫‪ ‬منشأ سلول های سرطانی ممکن است مجراها ( سرطان مجرایی‪ ) ductal carcinoma -‬یا لوبول ها ( سرطان لوبولی‪-‬‬
‫‪ ) lobular carcinoma‬باشد‪ .‬سرطان مجرایی شایع ترین نوع سرطان پستان است‪.‬‬
‫‪ ‬در ابتدایی ترین مرحله از سرطان پستان‪ ،‬سلول های سرطانی فقط در مجراها و لوبول ها پیدا می شوند و به آن سرطان درجا‬
‫(‪ )in situ‬می گویند و اگر سرطان در این مرحله تشخیص داده شود معموال درمان میشوند و میتوان آن را لوبول ها و تومورها‬

‫‪8‬‬
 ‫را از طریق جراحی برداشت ( لوبکتومی و‪ / ) ...‬اهمیت ماموگرافی در این است که این مرحله را به خوبی تشخیص میدهد و‬
‫در مرحله درجا نمیتوان از طریق معاینه توسط خود افراد و معاینه توسط افراد آموزش دیده این نوع سرطان را تشخیص داد ‪ .‬ما‬
‫در مرحله درجا متاستاز به جای دیگری نداریم ‪ .‬اگر این سرطان قبل از اینکه به بافت های اطراف حمله کند تشخیص داده شود‬
‫احتمال پخش شدن آن پس از برداشتن از بین می رود‪ .‬اکثر سرطان های درجا با ماموگرافی تشخیص داده می شوند زیرا این نوع‬
‫سرطان تشکیل توده در پستان نمی دهد‪.‬‬
‫‪ ‬وقتی که سرطان به خارج مجرا یا لوبول پخش گردد سرطان مهاجم یا تهاجمی ( ‪ ) Invasive‬نامیده می شود و در این‬
‫مرحله به راحتی نمیتوان جلوی سرطان را گرفت اما با ماستکتومی توتال می توان ریسک متاستاز را کاهش داد و چنانچه به‬
‫موقع تشخیص داده شود‪ ،‬هنوز می توان آن را به خوبی درمان کرد‪.‬‬

‫‪ ‬انواع دیگر سرطان پستان که خیلی نادر هستند و شیوع آنها خیلی کم است مثل سرطان التهابی پستان و بیماری پاژه (‪)Page‬‬
‫به طور متفاوتی ایجاد می شوند و ممکن است نیاز به معالجه متفاوتی داشته باشند‪ .‬این بیماری پاژه با بیماری پاژه ای که در‬
‫مشکالت ارتوپدی است متفاوت است ‪ .‬بیماری پاژه مربوط به برست‪ ،‬دسته فوق نادر از کنسر برست میباشد ‪ .‬این بیماری نیپل ها‬
‫و آئروال را درگیر می کند که معموال در خانم های باالی ‪ 12‬سال رخ می دهد و معموال همراه با سرطانهای مجرایی هستند‬
‫یعنی خودشان به تنهایی رخ نمی دهند ‪ .‬عالئم این نوع سرطان ‪ :‬درد و حساسیت در آن ناحیه چون سلول های عصبی که در‬
‫نیپل و آئروال قرار دارند ‪ ،‬بدون غالف میلین هستند به همین دلیل در نوک نیپل درد خیلی شدید ایجاد میشود و این باعث می‬
‫شود که شدت و انتقال پیام های عصبی باال رود و همانطور که میدانید برای کنترل سطح هوشیاری که در خانواده در آقایان ‪،‬‬
‫نوک نیپل را فشار می دهیم ‪ .‬عالمت دیگر ماستیت است چون معموال باعث التهاب می شود و باعث حالت خروج و کدره زدن و‬
‫خشکی در نوک نیپل میشود‬

‫==============================================‬

‫)‪Ductal Carcinoma in situ (DCIS‬‬

‫‪Carcinoma refers to any cancer that begins in the‬‬

‫‪skin or other tissues that cover internal organs‬‬

‫‪9‬‬
 ‫شکل باال نشان می دهد که در مرحله درجا درگیری فقط در آن مجرا وجود دارد و متاستازی پیدا نکرده و دیوارههای مجرا‬
‫کامال سالم است و به راحتی برداشته میشود و زمانی که سرطان در این مرحله تشخیص داده نشوند وارد مرحله تهاجم می‬
‫شود و سرانجام سلولهای سرطانی تکثیر پیدا کرده و به بافت های بیرونی تر متاستاز داده می شود و در این مرحله درمان‬
‫سخت و چالشی است و حتی ممکن است موفقیت آمیز نباشد ‪.‬‬
‫======================================================================‬

‫‪nvasive Ductal Carcinoma (IDC – 80% of‬‬

‫‪breast cancer‬‬

‫‪The cancer has spread to the surrounding tissues‬‬

‫** مکانیسم انتشار و متاستاز سلول های سرطانی‬

‫برست ‪ :‬طبق عکس روبرو ‪ ،‬متاستاز و انتشار سلولهای‬
‫سرطانی برست از طریق خون و لنف می باشد‪ .‬سلولهای‬
‫سرطانی می توانند وارد لنف شوند و از از این راه سایر‬
‫قسمتهای بدن را درگیر کنند بخصوص سیستم لنفاوی و‬
‫از طریق سیستم گردش خون بدن ( چه شریانی و چه‬
‫وریدی ) به راحتی میتوانند تمام سیستم گردش خون و‬
‫بافت های بدن را درگیر کنند‬

‫====================================================================‬

‫‪ ‬عالئم سرطان پستان‬

‫‪ ‬سرطان پستان در مراحل اولیه معموال عالمت ایجاد نمی کند‬
‫‪10‬‬
‫‪ ‬توده یا سفتی در پستان یا نزدیک آن یا در ناحیه زیر بغل ‪ :‬معموال ‪ ۱1‬درصد انواع توده ها و تومورها توسط خود فرد تشخیص‬
‫داده میشود‬
‫‪ ‬تغییر در اندازه و شکل پستان یعنی اینکه سینه ها قرینه نباشد‬
‫‪ ‬کشیدگی یا چروکیدگی یا فرورفتگی در پوست پستان مخصوصاً در ناحیه نیپل‬
‫‪ ‬فرورفتگی نوک پستان ‪ :‬زمانی که تحریک نشوند یا زمانی غیر از شیردهی مادران یا در روزهای آخر قاعدگی یا قرار گرفتن در‬
‫فضای سرد ‪ ،‬معموال یک میزان نیپل ها فرورفته میشوند که این جای نگرانی ندارد ‪ .‬فرورفتگی در کنسر به این معنی هست‬
‫که کامال نیپل ها فرو می روند و این فرورفتگی بسته به محیط و فضا سرد اطراف و‪ ...‬نیست و همیشگی هست‬
‫‪ ‬ترشح مایع از نوک پستان بخصوص اگر خونی باشد ‪ :‬گاهی اوقات نشان دهنده ماستیت است و خود ماستیت هم میتواند‬
‫نشاندهنده بدخیمی باشد و نباید به سادگی از کنار این مسئله رد شد‬
‫‪ ‬پوسته ریزی‪ ،‬قرمزی یا تورم و خارش در پوست پستان‪ ،‬نوک پستان یا اطراف نوک پستان هاله پستان (گاهی پوست پستان به‬
‫شکل پوست پرتقال خشک شده می شود که حالت کدره و سفید به خودش می گیرد) که این نشانه ها بیشتر مربوط به‬
‫سرطان پاژه است‬
‫‪ ‬زخم در پوست سینه که بهبود پیدا نکند‪ (.‬یک عالمت عمومی )‬

‫=============================================================‬
‫** تشخیص زودرس‬
‫توصیه می شود‪:‬‬
‫‪ -‬کلیه زنان سنین ‪ 02‬سال به باال ماهانه پستان خود را معاینه نمایند و در صورت دیدن هر کدام از مشکالتی که در عالئم ذکرشد‬
‫به پزشک مراجعه نمایند‬
‫‪ -‬زنان درسنین ‪ 02‬تا ‪ 02‬سالگی ساالنه توسط پزشک‪ ،‬ماما یا پرستار دوره دیده معاینه کلینیکی پستان انجام دهند ‪.‬‬
‫‪ -‬کلیه زنان سنین ‪ 02‬سال و باالتر ساالنه با مراجعه به پزشک و انجام ماموگرافی از لحاظ سرطان پستان بررسی شوند‪.‬‬
‫‪ -‬آزمایشات سلولی و بررسی مارکرهای تومور ‪ :‬به طور کلی شامل آزمایشات شامل غربالگری است و یکسری آزمایشات بعد از‬
‫غربالکری و جهت تایید تشخیص و فالو آپ بیمار می باشد که شامل آزمایشات سلولی و بررسی مارکرهای تومور و‪ ...‬است‬
‫‪ -‬بیوپسی قطعی ترین روش تشخیص است و معلوم میکند که آیا سرطان وجود دارد یا نه و اگر وجود دارد آیا بدخیم‬
‫است یا خوش خیم‬

‫===========================================================‬
‫** پیشگیری‬
‫اقداماتی که در پییشگیری از سرطان پستان می تواند نقش داشته باشد که همان کنترل موارد های ریسک است ‪:‬‬
‫‪1.‬عدم مصرف دخانیات‬
‫‪2.‬تنظیم وزن در حد طبیعی و مناسب‬
‫‪3.‬ورزش مرتب‬

‫‪11‬‬
 ‫‪4.‬عدم مصرف الکل‬
‫‪ .1‬داشتن رژیم غذایی سالمی که حاوی مقادیر زیادی از سبزیجات و میوه ها باشد‬
‫===============================================================================‬

‫** درمان‬

‫اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود معموال بهترین اقدام ‪ ،‬جراحی است و جراحی بر اساس استیج به دو صورت ماستکتومی و‬
‫لومپکتومی میباشد‬

‫‪ -‬بیماران سرطانی اغلب درمان های ترکیبی دارتد اما درمان ممکن است شامل یکی از روش های زیر باشد‪:‬‬

‫جراحی ‪:‬‬

‫‪ Lumpectomy‬برداشتن غده همراه با قسمتی از بافت سالم اطراف آن‬

‫‪Mastectomy:‬برداشتن کامل پستان به عالوه عضالت قفسه سینه که زیر بافت پستان هستند و یه قسمتی از زیر بغل بیمار در‬
‫ناحیه آگزیالری‬

‫‪ -‬معموال در مراحل پیشرفته سرطان و زمانی که سرطان ها از نوع مهاجم باشند ‪ ،‬درمان ها ترکیبی هستند یعنی اینکه جراحی‬
‫انجام میشود اما به خاطر اینکه سرطان کنترل شود و با توجه به تشخیص پزشک و متخصص انکولوژی و احتمال گسترش‬
‫سلولهای سرطانی به سایر بافت ها و سلول ها ‪ ،‬از پرتودرمانی و شیمیدرمانی هم استفاده میکنند‬

‫پرتو درمانی ‪ ( Radiation Therapy):‬از اشعه ایکس با انرژی باال برای تخریب سلول های سرطانی استفاده می شود‪.‬‬

‫الف ) پرتو درمانی خارجی ( اکسترنال ) اشعه با دقت به تومور تابیده شده و از اصابت آن به بافت های سالم اطراف اجتناب می شود‪.‬‬

‫ب ) پرتو درمانی داخلی یا کاشتی یعنی کاشت آن وسیله پرتودرمانی در داخل بدن یا درمان با تشعشع از فاصله نزدیک (‬
‫‪Brachy Therapy):‬ماده رادیو اکتیو مستقیماً درون پستان قرار داده می شود‪.‬‬

‫شیمی درمانی ( ‪ :)Chemo Therapy‬استفاده از داروهایی که در توانایی رشد و گسترش سلول های سرطانی اختالل ایجاد می‬
‫کند‪.‬‬

‫===============================================‬

‫فرایند پرستاری‬

‫‪ ‬تشخیص های پرستاری قبل از عمل‬

‫‪ .۶‬کمبود دانش در مورد جراحی‬

‫‪12‬‬
 ‫‪ .0‬اضطراب در ارتباط با تشخیص سرطان چون سرطان به عنوان یک بیماری وحشتناک شناخته شده است و همین باعث می شود‬
‫کنترل زندگی از دست خود فرد و خانواده اش خارج شود و باعث مشکالت اجتماعی خیلی زیادی در فرد می شود‬

‫‪ .0‬ترس در مورد درمان های خاص و تغییر تصویر ذهنی ‪ :‬به دنبال درمان های خاص دچار یکسری مشکالت می شود مثال به دنبال‬
‫شیمی درمانی دچار آلوپسی ( ریزش مو ) و کاهش وزن می شود که روی بادی ایمیج تاثیر دارد‬

‫‪ .0‬خطر مقابله دفاعی یا غیر موثر (فرد یا خانواده) در رابطه با تشخیص سرطان پستان و انتخاب های درمانی ‪ :‬خیلی از خانواده ها‬
‫دیگر در مرحله انکار می مانند و خارج نمی شوند که درمان را با چالش روبرو می کند ‪ .‬انکار بیماری توسط فرد بیمار و همین‬
‫امر باعث میشود که فرد درمان را قبول نکند و همکاری نکند‬

‫‪ .1‬تعارض های تصمیم گیری در رابطه با انتخاب های درمانی ‪ :‬پیشنهاد چند روش درمانی به فرد و عدم آگاهی بیمار در ارتباط با‬
‫عوارض و نوع درمان ها ‪ ،‬باعث سردرگمی و گیجی در تصمیم گیری می شود ‪ .‬بهترین نوع ارتباط با بیماری که نمی تواند به‬
‫راحتی تصمیم بگیرد ‪ ،‬مدل پدرساالرانه یا پتریالیسم میباشد‬

‫‪ ‬تشخیص های پرستاری بعد از عمل‬

‫‪ .۶‬درد حاد و ناراحتی در رابطه با عمل جراحی‬
‫‪ .0‬اختالل عملکرد عصبی عروقی محیطی در رابطه با تحریک عصب بازوی مبتال‪ ،‬سینه یا جدار قفسه سینه که حتی ممکن است‬
‫باعث ادم شدید آن ناحیه شود‬
‫‪ .0‬اختالل در تصویر ذهنی از جسم خویش در رابطه با فقدان یا تغییر شکل پستان بعد از عمل جراحی ‪ :‬برای کنترل باد ایمیج فرد‬
‫سعی کنید که در روزهای اول و مراحل حاد ‪ ،‬خیلی آینه در دسترس بیمار نباشد و به اطرافیان و عیادت کنندگان توصیه می‬
‫کنیم زیاد در مورد ظاهر فرد حرف نزنند و قضاوت نکنند و نگویند چرا موهات ریخته ‪ ،‬چرا وزنت کم شده و‪ .....‬و کسی که دچار‬
‫آلوپسی شده می تواند کاله گیس بگذارد‬
‫‪ .0‬کمبود آگاهی‬

‫مراقبت‬

‫‪ -‬ورزش های دست و بازو جهت از سرگیری حرکت بازوی مبتال‬

‫‪ -‬مراقبت از دست و بازوی مبتال بعد از برداشتن غدد لنفاوی زیر بغل ‪ :‬از این دست نباید رگ بگیرند و هرگونه اقدام تهاجمی در‬
‫این دست صورت نگیرد حتی نباید فشارخون گرفت در مراحل اولیه ‪ ،‬دست فرد در حالت الویت باشد تا ادم آن برطرف شود‬
‫‪ -‬خطر اختالل در سازگاری در رابطه با تشخیص سرطان و درمان جراحی ‪ :‬باید آنها را تشویق کنیم تا هر چه زودتر به زندگی‬
‫اجتماعی خود برگردند‬
‫‪ -‬خطر اختالل فعالیت جنسی در رابطه با فقدان بخشی از بدن‪ ،‬تغییر در پنداشت از خود و ترس از واکنش همسر‬

‫‪13‬‬
 ‫عوارض احتمالی‬

‫‪ ‬ادم لنفاوی ‪ :‬ادم لنفاوی معموالً بعد از ماستکتومی ایجاد میشود( در لومپکتومی کمتر رخ می دهد ) و اگر خیلی شدید باشد در‬
‫صورت منظم بودن فشارخون می توانیم با استفاده از دارو درمانی و داروهایی مثل ئیورتیک های قوس ( فروزماید ) ادم را کنترل‬
‫کنیم‬
‫‪ ‬تشکیل هماتوم‪ /‬سروما‬
‫‪ ‬عفونت ‪ :‬یک عارضه ی عمومی در تمام جراحی ها که ممکن است رخ دهد‬

‫برنامه ریزی و اهداف‬

‫‪ ‬افزایش آگاهی درباره بیماری و درمان آن‬

‫‪ ‬کاهش ترس قبل و بعد از عمل‬
‫‪ ‬کاهش ترس و اضطراب و فشار روانی چون تعارضات در تصمیم گیری در این افراد خیلی زیاد است‬
‫‪ ‬بهبود توانایی تصمیم گیری‬
‫‪ ‬کنترل درد ‪ :‬در مراحل حاد ‪ ،‬از مخدر ها استفاده می کنند و گاهی اوقات دردهای آنها به حدی شدید است که مخدر را باید به‬
‫صورت انفوزیون دریپ و مداوم دریافت کنند‬
‫‪ ‬بهبود توانایی مقابله‬
‫‪ ‬بهبود عملکرد جنسی‬

‫مراقبت های پرستاری قبل عمل‬

‫‪ .۶‬آموزش و آمادگی در مورد درمان های جراحی‬

‫‪ .0‬کاهش ترس و اضطراب و بهبود توانایی سازگاری و تطابق‬

‫‪ .0‬تقویت توانایی تصمیم گیری‬

‫مراقبت های پرستاری بعد عمل‬

‫‪ o‬تسکین درد و ناراحتی‬

‫‪ o‬درمان اختالالت حسی بعد از عمل جراحی‬
‫‪ o‬تقویت تصویر ذهنی مثبت‬
‫‪ o‬تسهیل سازگاری مثبت و مقابله‬
‫‪ o‬بهبود فعالیت جنسی‬

‫‪14‬‬
 ‫===================================================‬

‫آموزش به بیمار‬

‫‪ .۶‬برای ناحیه مبتال و دست و سمتی که تحت ماستکتومی قرار گرفته ‪ ،‬از گرفتن فشار خون و گرفتن خون و هر گونه مراقبت‬
‫تهاجمی از اندام اجتناب کنید‪.‬‬
‫‪ .0‬از ضد آفتاب برای مواجهه زیاد با آفتاب استفاده کنید‪.‬‬
‫‪ .0‬از دافع حشرات برای اجتناب از نیش زدگی بوسیله حشرات استفاده کنید‪.‬‬
‫‪ .0‬اگر کار خاصی دارند مثل باغبانی که ممکن است باعث تروما و زخم در دست شود ‪ ،‬حتما از دستکش مخصوص استفاده کنند‪.‬‬
‫‪ .1‬برای برداشت اشیا از فر از دستکش آشپزی استفاده کنید‪.‬‬
‫‪ .۱‬از قیچی کردن کناره های گوشتی اطراف ناخن اجتناب کنید‪.‬‬
‫‪ .7‬برای تراشیدن زیر بغل از دستگاه های الکتریکی استفاده کنید‪.‬‬
‫‪ .۰‬از بلند کردن اشیا با وزن بیش از ‪ 1- ۶2‬پوند اجتناب کنید که هر پوند ‪ 001‬گرم است‪.‬‬
‫‪ .9‬اگر صدمه یا آسیب در پوست ایجاد شد‪ ،‬ناحیه را با آب و صابون بشویید و از یک پماد آنتی باکتریال(باسیتراسین) استفاده کنید‪.‬‬

‫‪15‬‬