‫‪ - 1‬شستشوی شیمیایی‬

‫‪ .1-1‬تاثیر شرایط عملیاتی‬

‫‪ .1-1-1‬تاثیر ترکیبی از مواد شوینده‬
‫پساب پااليشگاه حاوي درص د قاب ل ت وجهي تركيابت هيدروكربني ‪ ،‬ذرات معل ق سوسپانس يوني‪،‬‬
‫كلوئيدي ‪ ،‬يون هاي تك ظرفيتي ‪ ،‬دو ظرفيتي و ‪ ...‬مي باشد كه روي سطح غشا رس وب مي كن د و‬
‫اليه كيك‪ 1‬را به وجود مي آورد‪..‬‬
‫شکل زیر تغییرات غلظت بر حسب بازیافت فالکس و حذف مقاومت را نشان می دهد‪ .‬با توج ه ب ه‬
‫شكل بهينه ترين غلظت ‪ SDS M 003/0‬و ‪ EDTA M 04/0‬مي باشد كه ‪ SDS‬يك س ورفكتانت‬
‫مي باشد و باعث كنده شدن مواد رسوب شده ب ر س طح غش ا مي ش ود ‪ .‬همچ نين ‪ EDTA‬يك م اده‬
‫كمپلكس دهن ده می باش د ک ه ب ه م واد ج دا ش ده از س طح مي چس بند و تش كيل كمپلكس مي ده د‬
‫بنابراین ترکیبی از این دو ماده بازده بهتری خواهد داشت‪ .‬در اين ميان حضور سود ب ا ب اال ب ردن‬
‫‪ pH‬محيطي مناسب براي افزايش تاثير دو ماده ذكر شده ايجاد مي كند‪.‬‬
‫‪ .2-1-1‬تاثیر سرعت جریان عرضی‬
‫در فرآيندهاي شيميايي معموًال سرعت خطي سيال روي عملكرد فرآين د شستش و ت اثير گ ذار اس ت‪.‬‬
‫اين تاثير معموًال از طريق اغتشاش ايجاد شده توسط سيال انجام مي شود و ماده شوينده درون اليه‬
‫كيك نفوذ مي كند و باعث كنده شدن مواد رسوب شده بر سطح غشا مي شود‪.‬‬
‫همان طوري كه در شكل (*) مشاهده مي كنيم با افزايش سرعت جريان عرضي درصد بازيافت‬
‫فالكس و درصد حذف مقاومت نيز افزايش مي يابد و آن به اين دليل است كه تنش برشي ايجاد شده‬
‫‪ 25/1‬ادامه‬ ‫مي تواند به راحتي ذرات را از سطح جدا كند و اين افزايش تا سرعت جريان‬
‫مي يابد و بعد از آن تغيير چنداني نمي كند‪ .‬مهم ترين عامل در انتخاب شرايط بهينه شستشو‬
‫‪ 25/1‬به عنوان سرعت جريان‬ ‫بيشترين بازيافت فالكس و حذف مقاومت است لذا سرعت‬
‫عرضي بهينه انتخاب شده است‪.‬‬
‫‪ .3-1-1‬تاثیر ‪pH‬‬
‫شكل (*) تغييرات ‪ pH‬را بر حسب راندمان تميز كردن نشان مي دهد‪ .‬همانگونه كه در شكل‬
‫مالحظه مي شود با افزايش ‪ pH‬درصد ميزان بازيافت فالكس به طور قابل مالحظه اي افزايش مي‬
‫يابد كه اين به دليل اين است كه در ‪ pH‬هاي باال مواد نفتي و ديگر مواد رسوبي را به خوبي در‬

‫‪cake layer -1‬‬

 ‫خود حل كرده و از سطح غشا دور مي نمايد‪ .‬البته محدوده مجاز ‪ pH‬براي غشا كمتر از ‪5/10‬‬
‫است كه بيشتر از آن ممكن به سطح غشا آسيب برسد‪.‬‬
‫‪ .4-1-1‬تاثیر دما‬
‫با توجه به نتايج بدست آمده در شكل (*) مشاهده مي شود كه با افزايش دما درصد بازيافت‬
‫فالكس و حذف مقاومت افزايش مي يابد و تا دماي ‪ oC 45‬اين افزايش ادامه پيدا مي كند و بع د از‬
‫آن تغيير چنداني نمي كند‪.‬‬
‫افزايش دما گرانروي مايع كاهش پيدا مي كند و نفوذپذيري ماده شویند درون الیه های رسوب‬
‫افزايش مي يابد و سبب حل شدن اليه كيك روي سطح غشا مي شود‪ .‬كه اين سبب تميزي سطح‬
‫غشا مي شود و درصد بازيافت فالكس و حذف مقاومت افزايش مي يابد‪ .‬لذا دماي ‪ oC45‬به عنوان‬
‫دماي بهينه شستشو انتخاب مي شود‪.‬‬
‫‪ .5-1-1‬تاثیر زمان ماند‬
‫تعیین يك زمان شستشو شيميايي مناسب ‪ ،‬مي تواند در صرفه جويي هزينه هاي مربوط به عمليات‬
‫شستشو موثر واقع شود‪ .‬در شستشوي شيميايي بايد به ماده تميز كننده اج ازه داد ت ا اث رات خ ود را‬
‫بر روي رسوبات روي سطح نشان دهد و بدليل اينكه هر ماده قادر اس ت بخش ج زئي و يا كلي از‬
‫رسوبات را در خود ح ل ك رده و متالش ي نمايد‪ ،‬بن ابراين نبايد انتظ ار داش ت ك ه اف زودن ب دون‬
‫محدوديت زمان شستشو ‪ ،‬به ميزان حذف رسوبات و بازيافت فالكس افزوده گردد‪ .‬بهمين دليل بايد‬
‫بتوان زماني مناسب جهت شستشو انتخاب نمود كه در آن زمان مشخص تمامي اثرات ماده ش وينده‬
‫بر روي رسوبات ظاهر شده باشد ‪ .‬ش كل (*) نم ودار بازيافت فالكس ب ا زم ان شستش و را نش ان‬
‫ميدهد‪ .‬نم ودار نش ان مي ده د ك ه پس از گذش ت ‪ 40‬دقيق ه ‪ ،‬اف زايش زم ان شستش وي ش يميايي و‬
‫بازيافت فالكس اثر چنداني ندارد‪ .‬بنابراين زمان ‪ 40‬دقيقه به عنوان زمان بهينه شستشوي ش يميايي‬
‫انتخاب مي شود‪.‬‬
‫‪ .2-1‬عملکرد مواد شوینده و تاثیر آن بر روی غشا‬
‫در ش کل )*( عملک رد فالکس غش ا در طی ‪ 8‬س اعت‪ ،‬ک اهش فالکس ی مع ادل ‪ %90‬مش اهده می‬
‫شود‪ .‬سپس بعد از یک شستشوی شیمیایی دوباره عملکرد سیستم را مورد ارزیابی ق رار گرفت ه ت ا‬
‫تاثیر مواد و شرایط شستشو را بررسی کنیم‪ .‬شکل فوق تاثیر مثبت حاصل از این شستشو را نش ان‬
‫می دهد که فالکس تراوشی بعد از شستشو در مقایسه با غشا نو تغیری نکرده است‪.‬‬
‫‪ -2‬نتیجه گیری‬
‫بر طبق نتایج بدست آمده شرایط عملیاتی بهینه بمنظور کاهش م یزان گ رفتگی و اف زایش ط ول‬
‫عمر غشا و همچنین بهترین دستوالعمل شستشوی شیمیایی در شرایط آزمایشگاهی به شرح ذیل می‬
‫باشد‪ .‬تركيب ‪ M S.D.S 003/0‬و ‪ M EDTA 04/0‬در ‪ pH = 9‬با زمان ‪ 40‬دقيقه شستشو و دماي‬
‫‪ 25/1‬ب دون اعم ال‬ ‫‪ 45‬درجه سانتي گراد و س رعت جريان عرض ي محل ول ش وينده ح دود‬
‫فشار به بازيابي فالكس ‪ %95‬و حذف مقاومت ‪ %99‬و با اعمال فشار ‪ 1‬بار ‪ %100‬می باشد که‬
‫درصد مولی در شرایط آزمایش گاهی می باش د‪ .‬همچ نین ث ابت مان دن پس دهی و تص اویر ‪SEM‬‬
‫نشان دهنده مخرب نبودن ترکیب و مواد شیمیایی شستشو می باشد‪.‬‬

‫در این تحقیق تاثیر مواد شوینده مختلف و همچنین شرایط عملیاتی شستشو مانند سرعت جریان‬
‫عرضی متقاطع‪ ،‬دما‪ ،‬زمان ماند‪ pH ،‬و فشار عملیاتی بر روی حذف مقاومت و بازیافت فالکس‬
‫مطالعه می گردد‪ .‬نتایج نشان می دهد اسیدها با نفوذ به درون الیۀ ژل سبب متراکم شدن این الیه و‬
‫در نتیجه تاثیر منفی دارند اما ترکیبی از ‪ SDS، EDTA‬در محیطی بازی بهترین ترکیب شیمیایی‬
‫می باشد و در بهینه ترین شرایط عملیاتی شستشو باعث حذف مقاومت و بازیافت فالکس ‪%100‬‬
‫می گردد بدون این که مناده شیمیایی و شرایط عملیاتی به ساختار غشا و پس دهی تاثیر منفی‬
‫داشته باشد‪.‬‬