Professional Documents
Culture Documents
راهنمایی نحوه صحیح امحاء مواد شیمیای
راهنمایی نحوه صحیح امحاء مواد شیمیای
يح ص
راهنمای نحوه ح امحاء مواد شيميا يي
ی حم م س ك م ص ص ل ا ست العم هنم تخ
ا ز مات ،د ور ل اه و ر وداهی ي رز ال ت ط و كار
پژوهشكده محیط زیست دانشگاه علوم پزشكی و خدمات بهداشتی درمانی تهران:
تهران – ميدان انقالب -خيابان كارگر شمالي-نرسيده به بلوار كشاورز -پالك 1247طبقه هشتم
تلفن ،921-77077600 :دورنگار921-77077607 :
http://IER.tums.ac.ir
از جناب آقاي دكتر فرشيد قرباني كه در تهيه اين پيش نويس زحمات زيادي را متقبل شده اند
صميمانه سپاسگزاري مي گردد.
فهرست
1 -1مقدمه
164 مراجع
پیشگفتار
يكي از برنامه هاي مركز سالمت محيط و كار وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشكي تدوين و
انتشار رهنمودهاي مربوط به حوزه ها و زمينه هاي مختلف بهداشت محيط و حرفه اي و ساير
موضوعات مرتبط است كه با بهره گيري از توان علمي و تجربي همكاران متعددي از سراسر كشور،
انجام شده است .در اين راستا سعي شده است ضمن بهره گيري از آخرين دستاوردهاي علمي ،از
تجربه كارشناسان و متخصصين حوزه ستادي مركز سالمت محيط و كار نيز استفاده شود و در مواردي
كه در كشور قوانين ،مقررات و دستورالعمل هاي مدوني وجود دارد در تدوين و انتشار اين رهنمودها
مورد استناد قرار گيرد .تمام تالش كميته هاي فني مسئول تدوين رهنمودها اين بوده است كه محصولي
فاخر و شايسته ارائه نمايند تا بتواند توسط همكاران در سراسر كشور و كاربران ساير سازمان ها و
دستگاههاي اجرائي و بعضاً عموم مردم قابل استفاده باشد ولي به هر حال ممكن است داراي نواقص و
كاستي هايي باشد كه بدينوسيله از همه متخصصين ،كارشناسان و صاحبنظران ارجمند دعوت مي شود
با ارائه نظرات و پيشنهادات خود ما را در ارتقاء سطح علمي و نزديكتر كردن هر چه بيشتر محتواي اين
رهنمودها به نيازهاي روز جامعه ياري نمايند تا در ويراست هاي بعدي اين رهنمودها بكار گرفته شود.
با توجه به دسترسي بيشتر كاربران اين رهنمودها به اينترنت ،تمام رهنمودهاي تدوين شده بر روي
تارگاه هاي وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشكي (وبدا) ،معاونت بهداشتي ،پژوهشكده محيط
زيست دانشگاه علوم پزشكي تهران و مركز سالمت محيط و كار قرار خواهد گرفت و تنها نسخ بسيار
محدودي از آنها به چاپ خواهد رسيد تا عالوه بر صرفه جويي ،طيف گسترده اي از كاربران به آن
دسترسي مداوم داشته باشند.
اكن ون كه با ياري خداوند متعال در آستانه سي و چهارمين سال پيروزي انقالب شكوهمند اسالمي اين
رهنمودها آماده انتشار مي گردد ،الزم است از زحمات كليه دست اندركاران تدوين و انتشار اين
رهنمودها صميمانه تشكر و قدرداني نمايم و پيشاپيش از كساني كه با ارائه پيشنهادات اصالحي خود ما
را در بهبود كيفيت اين رهنمودها ياري خواهند نمود ،صميمانه سپاسگزاري نمايم.
-1مقدمه
پسماند به مواد جامد ،مايع و گاز گفته ميشود كه به طور مستقيم يا غيرمستقيم حاصل از فعاليت انسان
بوده و از نظر توليدكننده زائد تلقي ميشود .طبقه بندي پسماندها از ديدگاههاي مختلف انجام مي
شود .از لحاظ تركيب و ساختار مواد تشكيل دهنده ،پسماندهاي شيميائي بخش عمده اي از ضايعات
بخشهاي مختلف بخصوص صنايع را به خود اختصاص مي دهند .طيف مواد شيميائي مصرفي و
توليدي آنقدر گسترده و رو به افزايش است كه امكان تدوين راهنما و دستورالعمل واحد براي كليه
مواد وجود ندارد .در اين راهنما سعي شده است كه مطابق با روشهاي مقبول و مرسوم در دنيا روشهاي
مختلف طبقه بندي و كد بندي پسماندهاي شيميائي و روشهاي امحاء آنها معرفي گردند.
در مديريت هر پسماند توليدي ،بخصوص اگر پسماند براي موجودات زنده يا محيط زيست مخاطره
آميز باشد ،اولويت اول ،حذف يا عدم توليد آن پسماند است .اين راهكار مقبولترين و در عين حال
مطمئن ترين روش محسوب مي شود .با توجه به محدوديت هاي فني ،اقتصادي و ...اتخاذ اين راهكار
كنترلي هميشه امكانپذير نيست .در صورت عدم امكان حذف پسماند توليدي ،بايد به راهكارهاي
ديگري همچون كاهش توليد ،بازمصرف ،بازيابي ،بازيافت و تصفيه پسماند (به ترتيب اولويت)
انديشيده شود .چنانچه امكان اجراي هيچ يك از اين روشها ميسر نباشد در آخرين مرحله ،پسماند
توليدي امحاء مي گردد (شكل .)1بنابراين امحاء پسماندها آخرين راهكار در مديريت پسماندهاي
توليدي است و توليد كنندگان پسماندها قبل از آن بايستي استفاده از روشهاي ذكر شده را امكان
سنجي نمايند .امحاء پسماندها به دليل هزينه هاي اقتصادي ،مشكل بودن اجراي آن بدون ايجاد
هرگونه اثرات سوء بهداشتي و زيست محيطي و مسائل ديگر داراي كمترين مقبوليت و پذيرش از
طرف توليد كنندگان و حتي مراجع اجرائي و نظارتي مي باشند .بنابراين براي اطمينان از موفقيت آميز
بودن برنامه امحاء هر پسماندي در قدم اول بايستي اثبات شود كه امحاء ،تنها راهكار مديريتي
امكانپذير مديريتي در شرايط موجود مي باشد.
به منظور مديريت مناسب هر پسماند شيميائي ،در قدم اول بايستي ساختار شيميائي ،تركيب ،ويژگيها و
غل ظت و مقدار توليد آن پسماند مشخص شود .هر يك از متغيرهاي ذكر شده به تنهائي قادر است
مراحل مختلف مديريت آن پسماند از جمع آوري ،ذخيره ،حمل و نقل و امحاء پسماند را تحت تأثير
قرار دهد .لذا براي اتخاذ راهكار مناسب براي مديريت امحاء مواد شيميائي در گام اول روشهاي طبقه
بندي و كدبندي آنها ارائه مي شود.
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 2
-2اصطالحات و تعاریف
امحاء ( :)Disposalآخرين مرحله مديريت پسماند مي باشد كه شامل موارد زير است:
تصفيه پسماند قبل از امحاء
سوزاندن پسماند با يا بدون بازيافت انرژي
دفع پسماند در خاك يا آب
ذخيره بلند مدت ،نامحدود يا دائمي پسماند
نكته :ذخيره طوالني مدت پسماند شامل دوره هاي ذخيره موقتي كه مدت زمان آن توسط مراجعي
همچون سازمان حفاظت از محيط زيست آمريكا ( )EPAمشخص شده ،نمي باشد.
محفظه گذاري ( :)Encapsulatingفرآيندي كه در طي آن سازه اي ايجاد مي شود كه بطور
كامل ظروف (كانتينرهاي) مهر و موم شده پسماند توسط بتون يا ديگر سازه هاي محكم ،احاطه مي
شوند تا احتمال تشكيل شيرآبه از طريق محدودسازي تماس فيزيكي آب با ظروف يا پسماند كاهش
يابد.
پسماند الكتريكي ( :)E-Wasteتجهيزات برقي يا الكتريكي هستند كه براي عملكرد خود به جريان
الكتريكي يا ميدان الكترومغناطيسي وابسته هستند (شامل كليه قطعات ،زير مجموعه ها و وسايل
مصرفي هستند كه جزئي از وسايل الكتريكي در زمان دور انداختن آنها بوده اند) .برخي از نمونه هاي
پسماند الكتريكي عبارتند از:
الف -وسايل الكتريكي مصرفي يا سرگرمي مثل تلويزيون ،پخش كننده ها صوتي و تصويري و
تيونرها
ب -وسايل اداري ،اطالعاتي و فناوري ارتباطي مثل رايانه ها ،تلفنهاي ثابت و همراه
ج -وسايل خانگي مثل يخچال ،ماكروويو ،ماشينهاي لباس شوئي و ظرف شوئي
د -وسايل روشنائي مثل انواع المپها
ه – ابزار برقي مثل دريلهاي برقي (به استثناء وسايل برقي صنعتي ثابت)
و -وسايل مورد استفاده براي ورزش و تفريح مثل اسباب بازيها ،ماشينهاي كنترلي و وسايل مربوط به
تناسب اندام
كمپوست ( :)Compostمواد پاستوريزه شده حاصل از تغيير شكل كنترل شده ميكروبيولوژيكي
يك پسماند آلي قابل كمپوست شدن تحت شرايط هوازي و ترموفيليك (دماي باال) براي حداقل
شش هفته
پسماند خانگي ( :)Domestic Wasteپسماند توليدي در حين فعاليتهاي خانگي
پسمانده هاي خشكشوئي ( :)Dry cleaning residuesپسماند توليد شده توسط فعاليتهاي خشكشوئي
دامنه اشتعال (يا انفجار) پذيري ( :)Flammable or explosive rangeدامنه اي از تراكم يك
گاز يا بخار كه در آن حد اگر منبع افروزشي وجود داشته باشد ،اشتعال يا انفجار ايجاد خواهد شد.
اين دامنه داراي دو حد مي باشد كه عبارتند از:
الف -حد پائين انفجار ( :)LELكمترين تراكم (حجمي) يك گاز يا بخار در هوا كه امكان اشتعال آن
وجود دارد.
ب -حد باالي انفجار ( :)UELبيشترين تراكم (حجمي) يك گاز يا بخار در هوا كه امكان اشتعال آن
وجود دارد.
نكته :در تراكمهاي كمتر از LELو بيشتر از UELيك گاز يا بخار عليرغم وجود ساير شرايط،
اشتعال يا انفجار رخ نخواهد داد.
پسماند خطرناك ( :)Hazardous wastesپسماندي است كه داراي حداقل يكي از ويژگيهاي
تعريف شده توسط EPAباشد .بطور كلي پسماند خطرناك شامل هر ماده دورريز و ناخواسته (به
استثناء مواد راديواكتيو) هستند كه به دليل ويژگيهاي فيزيكي ،شيميائي يا عفونت زائي مي توانند در
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 4
صورتي كه به درستي تصفيه ،ذخيره ،حمل ،امحاء يا مديريت نشوند ،مخاطرات جدي براي سالمت
انسانها يا موجودات زنده و محيط زيست ايجاد نمايند.
سوزاندن ( :)Incinerationتجزيه حرارتي پسماند به منظور امحاء آنها كه اين فرآيند مي تواند
همراه با بازيافت انرژي يا بدون بازيافت انرژي باشد.
پسماند خنثي ( :)Inert wastesپسماند جامدي است كه داراي هيچگونه خواص فعال شيميائي يا
بيولوژيكي نمي باشد .اين پسماند از لحاظ زيست محيطي تغيير شكل فيزيكي ،شيميائي و بيولوژيكي
چنداني نمي كند و پتانسيل ناچيزي براي ايجاد اثرات مخرب زيست محيطي دارد.
خاكچال ( :)Landfillمحل مورد استفاده براي امحاء پسماند از طريق دفن كنترل شده آنها در
داخل يا سطح زمين .اين محل بسته به حجم زباله دفن شده به سه گروه طبقه بندي مي شود كه عبارت
است از:
الف -خاكچال بزرگ ( :)Larg landfillمحل دفن پسماند با ظرفيت بيش از 131هزار تن (تقريباً
معادل 011هزار متر مكعب)
ب -خاكچال متوسط ( :)Medium landfillمحل دفن پسماند با ظرفيت بين 02هزار تن تا 131
هزارتن (تقريباً بين 20هزار متر مكعب تا 011هزار متر مكعب)
ج -خاكچال كوچك ( :)Small landfillمحل دفن با ظرفيت كمتر از 02هزار تن (كمتر از 20هزار
متر مكعب)
گاز خاكچال ( :)Landfill gasگازهاي حاصل از تجزيه زباله هاي انباشته يا دفع شده در داخل
خاكچال .گازهاي متان و دي اكسيد كربن اجزاء اصلي اين گازها مي باشند.
شيرآبه ( :)Leachateمايعي كه از داخل زباله تراوش مي كند يا در اثر تجزيه آن توليد مي شود.
شيرآبه شامل آبي كه به داخل زباله نفوذ كرده و بطور بالقوه آلوده به مواد مغذي ،فلزات ،نمكها و
ساير تركيبات قابل انحالل يا معلق و محصوالت تجزيه آن شده نيز مي باشد.
پسماند مايع ( :)Liquid wastesشامل كليه پسماندي است كه در دماي 01°Cفارغ از آنكه در
بسته يا مظروف باشند يا نباشند و صرفنظر از آنكه همراه با ظرف يا بسته بندي خود امحاء شده باشند يا
نباشند ،داراي حالت مايع است.
تسهيالت بازيافت مواد :)Material Recovery Facility( MRFجايگاه ذخيره مخصوص
پسماند براي پااليش آنها به منظور بازيافت وسايل .اين جايگاه عالوه بر انبار ذخيره پسماند براي
كمپوست كردن آنها مي باشد.
صفحه 5 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
پسماند بي فنيلهاي پلي كلرينه ( :)PCBsتركيبي است كه ساختار بي فنيل آن داراي اتمهاي كلر
در تعداد مختلف است كه جايگزين هيدروژن شده اند PCB .داراي فرموالسيون شيميائي
C12H10-nClnمي باشد كه مقدار nبين 1تا 11مي تواند باشد .اين تركيبات به سه گروه زير طبقه
بندي شده اند:
الف -پسماند PCBفهرست شده :هر ماده غير قابل مصرفي (شامل مواد موجود در تجهيزات) كه
حاوي تركيبات PCBدر اندازه معادل يا بيشتر از تراكم آستانه ( )21mg/kgيا مقدار آستانه ()21g
باشد.
ب -پسماند PCBفهرست نشده :هر ماده غير قابل مصرفي (شامل مواد موجود در تجهيزات) كه
حاوي تركيبات PCBدر اندازه كمتر تراكم آستانه ( )21mg/kgيا مقدار آستانه ( )21gو بيشتر از
مقدار تعيين شده براي PCBهاي آزاد ( )0mg/kgباشد.
ج -پسماند PCBآزاد :هر ماده يا زباله اي كه حاوي PCBبا تراكم كمتر از 0mg/kgباشد.
پيروليز ( :)Pyrolysisتجزيه شيميائي گرماگير يك ماده چگال شده توسط حرارت كه مستلزم
واكنش با اكسيژن يا واكنشگر ديگري نيست عليرغم آنكه ممكن است واكنش در حضور آنها انجام
شود .اين واكنش شيميائي با شكست مولكولي در دماي باال آغاز مي شود.
بازيافت ( :)Recoveryفرآيندي كه در طي آن انرژي يا مواد از جريان مواد پسماند استخراج مي
شود.
بازيابي ( :)Recyclingمجموعه اي از فرآيندها (شامل فرآيندهاي زيستي) براي تبديل مواد بازيافتي
كه به عنوان پسماندد دفع شده اند به مواد و يا محصوالت مفيد .اين مجموعه فرآيندها مي تواند به
يكي از دو شكل زير باشد:
الف -چرخه بازيابي بسته :چرخه بازيابي پسماندها كه در طي آن خروجي (محصول) اصالح شده
فرآيند به عنوان ورودي (ماده اوليه) همان سيستم توليدي مورد استفاده قرار مي گيرد.
ب -چرخه بازيابي باز :فرآيند بازيابي پسماند كه خروجي اصالح شده به عنوان ورودي سيستم
توليدي ديگر مورد استفاده قرار مي گيرد.
بازمصرف ( :)Reuseاستفاده مجدد از يك پسماند توليدي بدون فرآوري بيشتر براي اهداف مشابه يا
متفاوت به عنوان مثال استفاده از جعبه هاي دست دوم براي بسته بندي كاال يا نگهداري وسايل
خانگي .نكته :واژه هاي بازيابي و بازمصرف مترادف هم نمي باشند.
پسماندهاي فهرست شده ( :)Scheduled wastesماده يا كاالي حاوي يك يا چند تركيب
شيميائي كه مقدار آنها از غلظت يا مقدار آستانه تدوين شده بيشتر است .اين مواد عمدتاً عبارتند از:
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 6
در گام نخست مديريت پسماند ،وظيفه توليد كننده پسماند شيميائي است كه مشخص نمايد كه
پسماند توليدي اش متعلق به كدام گروه مي باشد .براي طبقه بندي و كدبندي پسماندهاي شيميائي،
رايجترين روش براساس شيوه پيشنهادي EPAمي باشد .با اقتباس از اين شيوه پسماندهاي شيميائي به
دو گروه پسماندهاي خطرناك 1و پسماند بي خطر 0يا پسماند با خطر ناشناخته طبقه بندي مي شوند.
پسماندهاي شيميائي هستند كه به دليل مقدار ،غلظت ،ويژگيهاي فيزيكي يا شيميائي قادرند:
الف -باعث ايجاد يا سهيم (قابل توجه) در افزايش مرگ و مير يا بيماريهاي شديد غير قابل درمان يا
بيماريهاي برگشت پذير ناتوان كننده در انسانها شوند يا
ب -اگر بطور مناسب ذخيره ،حمل ،تصفيه ،امحاء يا هر اقدام مديريتي ديگر نشوند ،مخاطره بالقوه يا
اساسي براي سالمت انسان يا محيط زيست ايجاد كنند.
مخاطرات ،ويژگيها و اثرات زيانبار پسماندهاي شيميائي خطرناك را مي توان با يك كد تحت عنوان
كد خطر نشان داد .با در نظر گرفتن ويژگيهاي مخاطره آميز پسماندها و نوع اثرات سمي آنها ،هر
پسماند شيميائي خطرناك مي تواند داراي يك يا چند ويژگي خطرناك باشد .اين ويژگيها را با كد
خطر به شرح مندرج در جدول 1مشخص مي نمايند.
پسماندهاي شيميائي خطرناك بطور كل در دو زير گروه پسماندهاي فهرست شده 1و پسماندهاي
داراي ويژگيهاي خطرناك 0طبقه بندي مي شوند .در برخي از مراجع دو زير گروه ديگر شامل
پسماندهاي جهاني 3و پسماندهاي مخلوط 4نيز به زير گروه قبلي افزوده شده اند .پسماندهاي جهاني،
پسماندهائي هستند كه توسط منابع مختلف (نه فقط صنعتي) و توسط بسياري از كشورها توليد مي
شوند .پسماندهاي مخلوط نيز پسماندهائي هستند كه مركب از مخلوطي از مواد راديواكتيو و حداقل
يكي از پسماندهاي شيميائي خطرناك مي باشند .با تعريف انجام شده از اين دو زير گروه مشخص
است كه تفكيك كامل آنها از دو زير گروه پسماندهاي فهرست شده و ويژه مشكل بوده و لذا در
بسياري از منابع از آنها صرفنظر شده است.
كد طبقه
بندي
پسماندهاي تولیدي از منابع نامشخص
پسماند
خطرناك
يا چند حالل از ليست حالل های غيرهالوژنه فوق يوا حوالل هوای فهرسوت درصد (حجمي) ي
شده در بخش F002 ،F001و F004و ته ماندهای راكد حاصول از بازيافوت ايون حوالل هوا يوا
مخلوطي از آنها باشند.
لجن حاصل از تصفيه فاضالب عمليات آبكاری بجز فر آيند های زير:
آلومينيوم آنداسيون اسيد سولفوري
روكش قلع روی آهن كربني
روكش روی بر روی آهن كربني F006
روكش آلومينيوم يا روی -آلومينيوم بر روی آهن كربني
تميزكاری يا اليه برداری همراه با روكش قلع ،روی و آلومينيوم روی آهن كربني
قلم كاری (تيزآب زني) و حكاكي روی آلومينيوم
محلول های مصرف شده وان سيانيد در فرآيند آبكاری F007
پسماندهای ته نشين شده در وان آبكاری كه در فرآيند آبكاری از سيانيد استفاده شده است. F008
محلول های مصرفي وان های پاكسازی و اليه برداری حاصل از فرايندهای آبكاری كوه در آنهوا
F009
از سيانيد استفاده شده است.
كننده فرآيندهای اصالح تصفيه حرارتي فلزی كه در فرآيند آن از پسماندهای وان روغن خن
F010
سيانيد استفاده مي شود.
مذاب فرآيندهای اصالح حرارتي فلزی. محلول های سيانيد مصرفي وان های نم F011
كننده فرآينودهای اصوالح حرارتوي فلوزی كوه در لجن حاصل از تصفيه فاضالب مايعات خن
F012
فرآيند آن از سيانيدها استفاده شده است.
لجن حاصل از تصفيه فاضالب توليدی از تبديل شيميايي روكش آلومينيووم بوه اسوتنناء فاضوالب
حاصل از فسفاته كردن زيركونيوم در آلومينيوم كه مي تواند شستشو داده شود در حاليكوه چنوين F019
فرآيند روكش تبديلي انحصاری است. فسفاته كردني ي
پسماندهای (بجز فاضالب و كربن مصرفي حاصل تخليص كلريد هيدروژن ) حاصل از فورآوری
يا توليدی كه تری يا تترا كلروفتول استفاده مي كنند يا از ترمدياتهای مورد استفاده برای فرآوری
F020
مشتقهای آفت كش آنها ( .اين فهرسوت شوامل پسوماندهای حاصول از فورآوری هگوزا كلوروفن
حاصل از 2،4،2تری كلرو فنول با خلوص باال نمي باشد.
پسماندهای (بجز فاضالب و كربن مصرفي حاصل تخليص كلريد هيودروژن) حاصول از اسوتفاده F021
صفحه 11 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
كد طبقه
بندي
پسماندهاي تولیدي از منابع نامشخص
پسماند
خطرناك
توليوودی يووا فوورآوری (بووه عنوووان عاموول واكوونش دهنووده ،واس و ه شوويميايي يووا جزئووي از فرآينوود
فرموالسيون) از پنتا كلرو فنول يا از واس ه های مورد استفاده برای توليد مشتقهای آن
پسماندهای (بجز فاضالب و كربن مصرفي حاصل از تخليص كلريد هيدروژن ) حاصل از فرآيند
توليدی كه از تترا ،پنتا يا هگزا كلرو بنزن (به عنوان عامل واكنش دهنده ،واسط شيميايي يا اجزاء F022
فرآيند فرموالسيون) تحت شرايط قليايي استفاده مي شود.
پسوماندهای (بجوز فاضوالب و كووربن مصورفي حاصول از تخلوويص كلريود هيودروژن) حاصوول از
فرآوری مواد در تجهيزاتي كه سابقاً برای فرآوری يا توليود توری و تتراكلروفنوول هوا (بوه عنووان
عامل واكنش دهنده ،واس ه شيميايي يوا اجوزاء فرآينود فرموالسويون) اسوتفاده شوده اسوت( .ايون F023
فهرست پسماندهای تجهيزاتي كه فقط برای توليد يا مصرف هگوزا كلوروفن حاصول از 2و 4و-2
تری كلروفنول با خلوص باال هستند ،را شامل نمي شود)
پسماندهای فرآيندی كه شامل مواد زير بوده اما محدود به آنها نمي باشند؛ باقيمانده های فرآينود
تق ير ،اجزاء سنگين تركيبات تق ير شده ،قيرهوا و پسوماندهای پاكسوازی شوده راكتورهوا كوه از
كلردار مشوخص توسوط فرآينودهای كاتواليز راديكوال آزاد فرآوری هيدروكربن های آليفاتي
دار تركيباتي هستند كه دارای زنجيوره كربنوي از توليد مي شوند .اين هيدروكربن های آليفاتي F024
تا پنج همراه با تعداد و محل های اتصال متغير كلر جايگزين شده هستند( .اين فهرست شامل ي
فاضالب ها ،لجن تصفيه فاضالب ،كاتاليست های مصرف شده و پسماند های فهرسوت شوده در
ليست پسماندهای خ رناك با منبع مشخص و نامشخص نمي باشند)
حاصل از ميعان ،فيلترها و قاب فيلترهای مصورف شوده و پسوماندهای خشو محصوالت سب
كلوردار فورآوری شوده توسوط فرآينودهای مصرفي جهت فرآوری هيدروكربن هوای آليفاتيو
F025
كلردار دارای زنجيره كربني 1تا 2تايي كاتاليستي راديكال آزاد .اين هيدروكربن های آليفاتي
هستند كه تعداد و جايگاه استقرار كلر آنها متغير است.
پسماندهای (بجز فاضالب و كربن مصرفي در تخليص كلريد هيدروژن) حاصل از فرآوری موواد
مصرفي در تجهيزاتي كه قبالً بورای مصوارف توليودی (بوه عنووان عامول واكونش دهنوده ،واسوط
F026
شيميايي يا اجزاء ،فرآيند فرموالسيون) تترا ،پنتا يا هگزاكلرو بنزن تحوت شورايط قليوايي اسوتفاده
شده اند.
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 12
كد طبقه
بندي
پسماندهاي تولیدي از منابع نامشخص
پسماند
خطرناك
فرموالسيون های دورريز مصرف نشده از پسماندهای حاوی تری ،تترا -يا پنتا كلروفنول هستند يا
فرموالسيون های دورريز بي مصورف حواوی تركيبوات مشوت شوده از ايون كلروفنوول هوا( .ايون
F027
فهرست شامل فركوالسيون های حاوی هگزا كلروفنول ها سنتز شده از 2و 4و -2تری كلروفنول
تخليص شده به عنوان تركيب پايه نمي باشد).
پسماندهای حاصل از سوزاندن يا تصفيه حرارتي خاك آلوده بوه زبالوه هوای خ رنواك فهرسوت
F028
شده در كد های F026 ،F023 ،F022 ،F021 ،F020و F027
فاضالب ها (بجز آنهايي كه در تماس با آالينده های فرآيند نبووده انود) ،پسوماندهای فرآينودی،
مواد محافظ نشتي و فرموالسيون های مصرفي حاصل از فرآيندهای محافظتي چوب كه در واحد
هايي كه از فرموالسيون های كلروفنول استفاده كرده يا موي كننود (بجوز پسوماندهايي كوه ب وور
بالقوه ب ور مق عي آلوده شده اند يا پسماندهای بالقوه آلووده شوده مق عوي كوه در حوال حاضور
F032
تحت عنوان زباله های خ رناك منل F034يا F035طبقه بندی شده انود و موواردی كوه توليود
كننده پسماند قادر به بازيافت يا استفاده اوليه از فوموالسيون های كلروفنول نيست) .اين فهرسوت
شامل لجن ته نشين شده كد K001حاصل از تصفيه فاضالب فرآيندهای محافظتي چوب كوه از
كرزوت و يا پنتا كلروفنول استفاده مي كنند ،نمي باشد.
فاضالب ها (بجز آنهايي كه در تماس با آالينده های فرآينود نبووده انود ،پسوماندهای فرآينودی،
مواد نشتي گير و فرموالسيون های مصرفي حاصل از فرآيندهای محافظتي چووب توليود شوده در
واحدهايي كه از فرموالسيون كرزوت استفاده مي كنند اين فهرست شامل لجن ته نشين شده كد F034
K001تصفيه فاضالب فرآيندهای محافظتي چوب و يا پنتوا كلروفنوول اسوتفاده موي كننود ،نموي
باشد.
فاضالب ها (بجز آنهايي كه در تماس با آالينده های فرآيند نيستند) ،پسماندهای فرآيندی ،نشتي
گير و فرموالسيون های مصرفي فرآيندهای محافظتي چوب توليد شده در واحدهايي كه از موواد
يا كروم استفاده مي كنند ،اين فهرست شامل لجن ته نشين شوده محافظ غير آلي حاوی آرسني F035
كد K001تصفيه فاضالب فرآيندهای حفاظتي چوب كه از كرزوت و يا پنتواكلروفنول اسوتفاده
مي كنند ،نمي باشد.
صفحه 13 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
كد طبقه
بندي
پسماندهاي تولیدي از منابع نامشخص
پسماند
خطرناك
لجن حاصل از جداسازی اوليه مواد جامد/آب/روغن پااليشگاه نفت .هرگونه لجن توليد شوده از
جداسازی ثقلي روغن/آب/مواد جامد در طي ذخيره يا تصفيه فاضالبهای فرآيند و فاضالب های
كننده های روغني حاصل از پااليشگاه های نفت .چنين لجني شامل مواد زيور اسوت (البتوه خن
محدود به آنها نيست) .شامل مواد توليد شده در جداسازهای مواد جامود/آب/روغون ،تانكرهوا و
مخازن ذخيره سازی ،آب راهها و ساير مسيرهای انتقالي ،مخازن فاضالب و سيالب ها .لجن های
سازی غير تماسي آب كه جهت تصفيه از فرآيندهای ديگور يوا از توليد شده از واحدهای خن F037
شده اسوت .لجون هوای حاصول از واحودهای سازی آب و روغن تفكي لجن واحدهای خن
تصوفيه بيولووژيكي كووه از يكوي از چهوار روش لجوون فعوال ،صوافي چكنووده ،كنتواكتور چرخووان
يا چند واحد اضافي بيولوژيكي يا هوادهي قوی استفاده مي كنند (كه شامل لجن توليدی در ي
بعد از واحدهای تصفيه بيولوژيكي فاضالب توليد مي شوند) و پسماندهای كد K051شامل اين
فهرست نمي شوند.
لجن حاصل از جداسازی ثانويه مواد جامد /آب/روغن پااليشگاه نفت .هرگونوه لجون و يوا موواد
شناور (لخته) توليد شده از جداسازی فيزيكي و يا شيميايي موواد جامود/آب/روغون در فاضوالب
سازی روغني حاصل از پااليشوگاه نفوت .چنوين پسوماندهايي های فرآيند و فاضالب های خن
شامل موارد زير هستند (البته فقط محدود به آنها نمي باشند) :كليه لجن و مواد شناور توليود شوده
در :واحدهای فلوتاسيون القائي هوا ( ،)IAFتانكرها و مخازن نگهداری و كليه لجون هوای توليود
شده در واحدهای فلوتاسيون مكشي هووا ( .)DAFلجون توليود شوده در واحودهای سويالبي كوه
F038
شده روش غيور تماسوي دريافت نمي كنند .لجن توليدی از آب های خن جريان هوای خش
شده است .لجن و مواد شوناور روغني يا فرآيند ديگر تفكي كه برای تصفيه از آب های خن
توليد شده در واحد های تصفيه بيولوژيكي كه از يكي از چهار روش لجن فعال ،صافي چكنوده،
كنتاكتور چرخان بيولوژيكي يا هوادهي قوی استفاده مي كنند (شامل لجون و موواد شوناور توليود
يوا چنود واحود اضوافي كوه پوس از واحود تصوفيه بيولووژيكي مسوتقر شوده انود) و شده در يو
پسماندهای K051و K048شامل اين فهرست نمي باشند.
شيرآبه (مايع هايي كه از زباله های دفن شده توراوش موي كننود) حاصول از امحواء بويش از يو
يا چند پسماند خ رناك طبقه بندی شوده در هور پسماند خ رناك( .شيرآبه حاصل از امحاء ي
F039
از گروههای F027 ،F026 ،F022 ،F021 ،F020و پسماندهای ديگر ،باعث حفظ گوروه ي
بندی آنها در اين كد مي شود)
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 14
فهرست :Kپسماندهاي خطرناك با منبع مشخص :1پسماندهائي هستند كه بطور مشخص در يك
صنعت يا فرآيند مشخص توليد مي شوند .پسماندهاي اين فهرست نيز همانند فهرست ،Fپسماندهاي
فرآيندهاي توليدي هستند .براي تعيين اينكه يك پسماند واجد شرايط فهرست Kاست ،بايستي به دو
سؤال پاسخ داده شود كه عبارتند از اينكه :واحدي كه پسماند را توليد مي كند در يكي از
زيرگروههاي توليدي يا صنعتي فهرست Kقراردارد؟ و اينكه پسماند توليدي با يكي از ويژگيهاي
توصيف شده پسماندهاي فهرست Kتصبيق دارد؟ بطور كل 13صنعتي كه پسماندهاي اين گروه را
توليد مي كنند عبارتند از:
الف -محافظت چوب
ب -توليد رنگدانه هاي غيرآلي
ج -توليد مواد شيميائي آلي
د -توليد مواد شيميائي غيرآلي
ه – توليد آفت كشها
و -توليد مواد منفجره
ز -پااليشگاه نفت
ح -توليد آهن و فوالد
ط -توليد آلومينيم اوليه (خام)
ي -توليد سرب ثانويه
ك -داروسازيهاي دامپزشكي
ل -فرموالسيون جوهر
م -كك سازي (فرآوري ذغال سنگ براي توليد كك ،ماده اي كه در صنايع توليد آهن و فوالد بكار
مي رود).
بايستي به اين نكته توجه شود كه كليه پسماندهاي توليدي 13صنعت مذكور خطرناك نيستند بلكه
پسماندهائي كه بطور خاص در جدول 3معرفي شده اند ،خطرناك مي باشند .نكته قابل توجه ديگر
اين است كه برخي از پسماندهاي شيميائي در هر دو فهرست Kو Fبه نحوي وجود دارند اما در
فهرست Kبطور خاص و كاربردي تر به آنها پرداخته شده است .به عنوان مثال پسماندهاي كدهاي
K051و K048مربوط به مواد باقيمانده از تصفيه فاضالب هاي پااليشگاه نفت است .كد K051لجن
جداساز آب و روغن ( )APIپااليشگاه نفت و كد K048مواد شناور حاصل از شناورسازي هواي
محلول در پااليشگاه نفت مي باشد .فهرستهاي F037و F038بطور عام و گسترده تر اين دو گروه
پسماندي فهرست Kرا در بردارند.
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 16
1 - Decantates
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 20
فهرست :Pپسماندهاي اين گروه داراي اثرات حاد بر روي سالمتي انسانها يا محيط زيست مي باشند.
پسماندهاي اين فهرست و فهرست ،Uمواد شيميائي با فرموالسيونهاي خالص يا تجاري خطرناكي
هستند كه دور انداخته يا كانديد دور انداخته شدن هستند .اين پسماندها كامالً با پسماندهاي فهرست
Fو Kمتفاوت هستند .براي آنكه يك پسماند در فهرست Pيا Uقرارگيرد بايد سه معيار زير را دارا
باشد:
الف -پسماند حاوي يكي از مواد شيميائي فهرست Pيا Uباشد.
ب -ماده شيميائي موجود در پسماند مورد استفاده قرار نگرفته باشد.
ج -ماده شيميائي موجود در پسماند به شكل تجاري (با تعريف خاص خود) باشد.
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 26
توصيف عام پسماندهاي فهرست Pو Uبا دو فاكتور كليدي درگير است .فاكتور اول آن است كه
فهرست Pيا Uفقط زماني بكار مي رود كه يكي از مواد شيميائي اين فهرست ها بدون آنكه استفاده
شده باشد ،دور انداخته شود .به عبارت ديگر اين دو فهرست براي پسماندهاي فرآيندهاي توليدي به
شكلي كه فهرست Fو Kبكار مي رود ،استفاده نمي شوند .فهرست Pو Uبراي مواد شيميائي كه
پسماند شده اند استفاده مي شود .مواد شيميائي به داليل مختلف به پسماند تبدبل مي شوند .به عنوان
نمونه برخي از مواد شيميائي به صورت تصادفي ممكن است ريخته يا پاشيده شده باشند .مثال ديگر
آن است كه ممكن است يك ماده شيميائي بطور عمدي به دليل آنكه فاقد ويژگيهاي مورد نياز بوده،
دور ريخته شود.
فاكتور كليدي دوم آن است كه مواد شيميائي اين دو فهرست به شكل محصول تجاري دور ريخته
شوند EPA .از واژه محصول شيميائي تجاري براي توصيف ماده شيميائي استفاده مي كند كه به شكل
خالص يا با درجه بندي تجاري 1يا به عنوان تنها جزء فعال در يك فرموالسيون شيميائي ،باشد .شكل
خالص يك ماده شيميائي آن است كه فرموالسيون ماده 111 ،درصد متشكل از آن ماده شيميائي
باشد .شكل تجاري يك ماده شيميائي ،فرموالسيوني است كه ماده شيميائي تقريباً 111درصد خالص
است اما حاوي مقادير ناچيزي از ناخالصي ها است .ماده شيميائي زماني تنها جزء فعال يك
فرموالسيون محسوب مي شود كه آن ماده به تنهائي باعث عملكرد اصلي آن فرموالسيون شود .به
عنوان مثال آفت كشي كه براي از بين بردن حشرات ساخته شده ،ممكن است حاوي سمي مثل
هپتاكلر ب ه عالوه اجزاء حاللهاي مختلفي باشد كه به عنوان يك حامل يا براي دادن ويژگيهاي مطلوب
ديگر به آن سم باشند .اگرچه ممكن است همه اين مواد قادر به از بين بردن حشرات باشند اما هپتاكلر
بوده كه به عنوان ماده اصلي حشره كش مورد استفاده قرار گرفته است .مواد ديگر همراه با هپتاكلر
براي اهداف ديگر بكار رفته اند نه به دليل آنكه آنها سمي بوده اند .بنابراين هپتاكلر تنها جزء اصلي
فعال موجود در اين فرموالسيون مي باشد با وجود آنكه ممكن است غلظت آن كم باشد.
با توجه به مطالب مذكور فهرست Pو Uفقط براي دسته محدودي از پسماندها قابل استفاده هستند .به
عنوان مثال يك آفت كش استفاده نشده حاوي هپتاكلر خالص زماني كه دور انداخته شود تحت كد
P059فهرست مي شود يا آفت كش استفاده نشده حاوي توكسافن خالص زماني كه دور انداخته شود
تحت كد P123فهرست مي شود .يك آفت كش استفاده نشده ساخته شده از 21درصد هپتاكلر و
21درصد توكسافن به عنوان اجزاء فعال آن ،زمانيكه تاريخ مصرف يك يا هر دو جزء آن منسوخ و
دور انداخته مي شود در هيچ يك از دو كد مذكور در فهرست Pقرار نمي گيرد .دليل اين امر آن
است كه هيچ يك از اين دو تركيب مطابق معيارهاي مذكور براي فهرستهاي Pو Uدور انداخته نشده
اند.
در جدول 2كد و فهرست پسماندهاي شيميائي تجاري با مخاطره حاد همراه با راهنماي تراكم مجاز
يا روش امحاء آنها ارائه شده است.
-4فهرست :Uاز لحاظ تعريف و ويژگيها بطور كامل مشابه فهرست Pهستند بجز آنكه پسماندهاي
اين گروه بجاي اثرات حاد داراي اثرات سمي بر روي انسان و محيط زيست مي باشند.
در جدول 7كد و فهرست پسماندهاي شيميائي تجاري داراي اثرات سمي همراه با راهنماي تراكم
مجاز يا روش امحاء آنها ارائه شده است.
الف -هر پسماند مايعي كه داراي نقطه اشتعال كمتر از 141⁰Fباشد .نقطه اشتعال مي تواند توسط
روش D-93-70يا D-93-80ارائه شده توسط ASTMتعيين شود.
ب -هر ماده غير مايعي كه تحت دما و فشار در اثر اصطكاك ،جذب يا تغييرات لحظه اي شيميائي
دچار اشتعال شود.
ج -گازهاي فشرده شده قابل اشتعال
د -اكسيد كننده ها
خورندگي ( :)Corrosivityتحت ويژگي D002معرفي مي شود .اسيدها و بازهاي قوي هستند كه
قادر به ايجاد خوردگي يا حل كردن اجسام ،فلزات يا مواد ديگر مي باشند .پسماند اسيد سولفوريك
موجود در باتري اتومبيلها نمونه اي از اين نوع ويژگي پسماندها مي باشد .براي تعيين دارا بودن
ويژگي خطرناك خورندگي يك پسماند دو معيار وجود دارد كه عبارتند از:
الف -مايعات آبي با PHكمتر از 0يا بيشتر از 10/2
ب -مايعاتي كه قادر به ايجاد خوردگي معادل 2/32mmيا بيشتر در سال بر روي فوالد باشند.
واكنش پذيري ( :)Reactivityتحت ويژگي D003معرفي مي شود .موادي هستند كه در شرايط
معمول بي ثبات مي باشن د .آنها در حالت گرم شدن ،فشرده شدن و مخلوط شدن با آب باعث انفجار،
توليد دمه هاي سمي ،گاز يا بخار مي شوند .مثالي از پسماندهاي واكنش پذير ،مواد منفجره و مهمات
مي باشند .معيارهاي تعيين ويژگي واكنش پذيري عبارتند از:
الف -بي ثباتي و سهولت براي تغييرات شديد
ب -و اكنشهاي شديد و تشكيل مخلوطهاي با قابليت منفجر شدن در اثر اختالط با آب ،گرم شدن يا
تحت شرايط كاري معمول
ج -توليد دمه هاي سمي با مقادير كافي جهت ايجاد مخاطره براي انسان يا محيط زيست در اثر
اختالط با آب يا تحت شرايط معمول
د -توليد گازهاي سولفيدي يا سيانيدي در حد سمي در شرايط PHبين 0تا 10/2
ه -سهولت واكنشهاي انفجاري در اثر مواجهه با فشار يا گرما
و -سهولت تجزيه يا واكنش انفجاري در دما و فشار استاندارد
ز -كليه مواد منفجره
صفحه 29 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
سميت ( :)Toxicityموادي كه اگر جويده يا جذب بدن شوند ،مضر يا كشنده مي باشند .سميت
توسط يك فرآيند آزمايشگاهي كه فرآيند آبشوئي (ليچينگ) مشخصه سميت )TCLP( 1نامگذاري
شده تعريف مي شود .در اين فرآيند يك نمونه شيرآبه از پسماند توليد شده و تراكم 33ماده شيميائي
در آن اندازه گيري و با حدود مجاز قانوني مقايسه مي شود .كدهاي D004تا D043متعلق به اين 33
ماده شيميائي است كه در جدول 8نشان داده شده است.
نكات مهم
روغنهاي معدني و روانساز مصرفي در دستگاهها و ماشين آالت ،نانومواد مهندسي شده مثل نانولوله
ها ،نانوتوريها ،نقاط كوآنتومي و ،...مواد شيميائي خطرناك يا ناشناس موجود در ظروف بدون
برچسب يا با برچسب گذاري نامناسب نيز بايستي به عنوان پسماند خطرناك مديريت شوند.
چنانچه پسماندي جزء هيچ يك از گروههاي پسماند خطرناك نبوده و فاقد هيچ يك از ويژگيهاي
تعريف شده پسماند خطرناك را باشد و داراي LD50خوراكي بيشتر از 211 mg/kgباشد ،مي توان
آن را بي خطر در نظر گرفت .عمده پسماندهاي شيميائي بي خطر شامل غبار سيمان ،گاز طبيعي و
روغن هاي خام ،مواد معدني ،سوخت هاي فسيلي و برخي از مواد شيميائي مي باشند .در جدول 4
فهرستي از اكثر پسماندهاي شيميائي بي خطر يا فاقد خطر شناخته شده همراه با روش امحاء آنها ارائه
شده است:
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
ردیف
روش امحاء توصیف پسماند نام پسماند
1-4كلیات
پسماندهاي شيميائي خطرناك مي توانند بطور گسترده و در مقادير مختلف از مقادير در حد ميلي
گرم تا چندين تن از منابع مختلفي همچون صنايع و فرآيندهاي صنعتي ،آزمايشگاههاي مدارس و
دانشگاهها ،مراكز تحقيقاتي و حتي مراكز توزيع و عرضه آنها توليد شوند .با توجه به حجم ،نوع،
ماهيت و ساختار شيميائي و فيزيكي پسماند خطرناك ،روشهاي امحاء آنها مي تواند متفاوت باشد .با
توجه به آنكه آزمايشگاههاي مختلف دانشگاهي ،مدارس ،مراكز تحقيقاتي و ...يكي از منابع اصلي
توليد اينگونه پسماندها مي باشند و در بسياري از مواقع حجم پسماند آنها در مقادير كم مي باشد،
متأسفانه توجه چنداني به روش امحاء صحيح آنها نشده و در بسياري از مواقع بطور مستقيم به داخل
شبكه فاضالب تخليه مي شوند يا به همراه زباله هاي معمولي جمع آوري مي شوند .با توجه به نكات
مذكور در بخش بطور مجزا راهنماي ويژه اي براي برخي از پسماندهاي شيميائي خطرناك رايج
توليدي در واحدهاي آزمايشگاهي ارائه شده است.
در اين بخش كلياتي در خصوص راهنماها و تكنولوژيهاي رايج امحاء پسماندهاي شيميائي توليد شده
در بخشهاي مختلف ارائه شده است .نكته قابل توجه در خصوص حدود و مقادير مجاز ذكر شده در
جداول 2تا 8آن است كه مقادير مذكور حداكثر تراكم آن پسماند شيميائي در كل پسماندها است
كه مجاز به امحاء زميني (دفن) يا تخليه به سيستم فاضالب است .چنانچه تراكم پسماند شيميائي از
حدود تدوين شده براي آن بيشتر باشد ،به آن شكل اجازه امحاء زميني يا تخليه به شبكه فاضالب را
نداشته و بايستي تراكم آن كاسته شود .براي برخي ديگر از پسماندهاي شيميائي خطرناك نيز حدود
مجاز تدوين نشده است .در مورد اين پسماندها ،امحاء زميني يا تخليه آنها به شبكه فاضالب مجاز
نبوده و بايستي توسط تكنولوژي مقرر شده براي آنها ،امحاء شوند.
در خصوص پسماندهاي فهرست Fو Kكه معموالً پسماندهاي مخلوط مركب از چندين ماده شيميائي
هستند كه اغلب در يكي از فهرستهاي U ،Pيا Dعضويت دارند بايستي حدود مجاز تك تك اين
مواد يا روش امحاء ذكر شده براي آنها رعايت شود.
در جدول 2كد تكنولوژيهاي مختلف امحاء پسماندهاي شيميائي خطرناك همراه با توصيف
مختصري از تكنولوژي مذكور ارائه شده است:
صفحه 51 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
تهويه گازهاي فشرده به داخل يك بستر واسط جذبي يا واكنشي (جامد يا مايع).
تهويه مي تواند از طريق رها سازي فيزيكي گاز از لوله كشي يا شيرها ،نفوذ فيزيكي ADGAS
از داخل ظروف و يا نفوذ از طريق انفجار سريع انجام شود.
امتزاج جيوه فلزي مايع آلوده با مواد راديواكتيوي با استفاده از معرفهاي غيرآلي
همچون مس ،روي ،نيكل ،طال و سولفور كه باعث تشكيل يك ملقمه نيمه جامد غير AMLGM
مايع مي شود و لذا باعث كاهش پتانسيل انتشار بخارات عنصر جيوه به هوا مي گردد.
تجزيه زيستي مواد آلي يا مواد غيرآلي غير -فلزي (مثل مواد غيرآلي كه حاوي
عناصر فسفر ،نيتروژن و سولفور هستند) در واحدهائي تحت شرايط هوازي يا بي
هوازي كه باعث كاهش اساسي غلظت يك تركيب جانشين يا يك پارامتر شاخص
BIODG
در پسماند مي شود (به عنوان مثال كربن آلي كل اغلب مي تواند به عنوان پارامتر
شاخص براي تجزيه زيستي بسياري از مواد آلي كه مستقيماً قابل آناليز در
پسماندهاي فاضالب نيستند ،استفاده شود).
جذب سطحي كربن (گرانولي يا پودري) تركيبات غيرآلي غير -فلزي ،تركيبات آلي
فلزي و يا اجزاء آلي تركيبات .جاذب كربني بايستي طوري عمل كند كه تركيب
جانشين يا پارامتر شاخص امكان فرار از جاذب 1را نداشته باشد (به عنوان مثال كربن
آلي كل اغلب مي تواند به عنوان پارامتر شاخص براي جذب سطحي بسياري از مواد
آلي كه مستقيماً قابل آناليز در پسماندهاي فاضالب نيستند ،استفاده شود) .فرار CARBN
آالينده از جاذب زماني اتفاق مي افتد كه كربن از آن تركيب (يا پارامتر شاخص)
اشباع شده باشد و تغيير اساسي در ميزان جذب آن تركيب رخ مي دهد.
واژه fbاستفاده شده همراه با CARBNيا واژه هاي ديگر مخفف followed byيا
بدنبال مي باشد.
1 - Breakthrough
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 52
1 - 40 CFR part 264, subpart O, or 40 CFR part 265, subpart O, or 40 CFR part 266, subpart H
صفحه 53 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
1 - Vitrification
2 - Macroencapsulating
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 54
1 - Demulsifiers
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 56
تحت عنوان كوره هاي صنعتي با شرايط و مشخصات خاص خود شناخته شده اند.
ذوب مجدد در واحدهاي بازيافت فلزي با دماي باال به منظور بازيافت روي RZINC
تثبيت با يك يا تركيبي از عوامل زير (واكنشگرهاي پسماندي) )1( :سيمان پورتلند؛
يا ()0آهك/پوزوالن ها (مثل غبار كوره سيمان و خاكستر) -اين فرآيند شامل عوامل
اضافي ديگر (مثل نمكهاي آهن ،سيليكاتها و خاك رس) كه براي افزايش زمان STABL
تنظيم/تصفيه و يا قدرت تراكم يا براي كاهش كلي قابليت آبشوئي فلزات يا مواد
غيرآلي طراحي شده ،نمي باشد.
استريپينگ بخار ماد آلي از پسماندهاي مايع با استفاده از كاربرد مستقيم بخار بر
پسماندها در شرايط عملياتي كه ميزان جريان بخار و مايع ،دامنه هاي دما و فشار بهينه
شده ،پايش شده و ثابت نگه داشته مي شود .اين پارامترهاي عملياتي وابسته به
پارامترهاي طراحي واحد مثل تعداد مراحل جداسازي و طرح ستون داخلي هستند.
در نتيجه باعث استخراج مقادير زياد آنها در مواد آلي مي شوند كه درغير اينصورت SSTRP
آنها يا بايستي سوزانده مي شدند يا به عنوان ماده سوختي مورد استفاده مجدد قرار
مي گرفتند و يا به روشهاي ديگر بازيافت يا بازيابي مي شدند .در اين روش مايع
پسماند استخراجي به نسبت در ماده آلي كم بوده و بايستي بر اساس روش ذكر شده
در استانداردها تصفيه شود.
بازجذب گرمائي خأل از پسماندهاي مخلوط خطرناك با راديواكتيويته كم در
واحدهاي منطبق با كليه الزامات عملي حفاظت در برابر مواد راديواكتيو تحت كنترل VTD
سازمان انرژي اتمي
اكسيداسيون مرطوب هوا كه در واحدهائي انجام مي شود كه در آن تركيب
جايگزين يا پارامتر شاخص بطور اساسي در باقيمانده دستگاه كاهش اساسي مي يابد
(به عنوان مثال كربن آلي كل اغلب مي تواند به عنوان پارامتر شاخص براي WETOX
اكسيداسيون بسياري از اجزاء آلي كه قادر به آناليز مستقيم در باقيمانده هاي فاضالب
نيستند ،مورد استفاده قرار گيرد).
واكنش كنترل شده با آب براي مواد شيميائي آلي و غيرآلي بسيار فعال به منظور
كنترلها ي محتاطانه جهت حفاظت كارگران از واكنشهاي بالقوه شديد به عالوه WTRRX
كنترلهاي محتاطانه براي انتشار بالقوه مواد سمي يا گازها در حد قابل اشتعال آزاد
صفحه 57 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
شده در طي واكنش
با توجه به موارد ذكر شده در خصوص تراكم مجاز و كد تكنولوژي امحاء پسماندهاي شيميائي ،در
جداول 2تا ،8فهرست ،كد و راهنماي امحاء پسماندهاي گروههاي U ،Pو Dارائه شده است.
جدول – 2كد ،فهرست و راهنماي تراكم مجاز يا روش امحاء پسماندهاي شيميائي تجاري با مخاطره
حاد
تراكم مجاز در
تراكم مجاز در شماره
اشكال غیر شماره كد
فاضالب()mg/L خالصه ماده
فاضالب ()mg/kg نام تركیب شیمیائی پسماند
یا كد روش شیمیائی
یا mg/kg TCLP خطرناك
امحاء ()CAS NO
یا كد روش امحاء
( WETOXيا وارفارين و نمكهاي آن در
)CHOXD زماني كه غلظت آنها بيشتر از 81 -81 -0
CMBST P001
fb CARBNيا 1/3درصد باشد.
CMBST
( WETOXيا ان( -آمينوتيوكسومتيل)-
)CHOXD استاميد يا -1استيل-0- 231 -18 -0
CMBST P002
fb CARBNيا تيواوره
CMBST
CMBST 1/03 آكرولئين يا -0پروپنال 117 -10 -8 P003
1/122 1/101 آلدرين 331 -11 -0 P004
( WETOXيا
)CHOXD آليل الكل يا -0پروپن -ا -ال 117 -18 -2
CMBST P005
fb CARBNيا
CMBST
CHOXD CHOXD -73 -8
; CHREDيا ; CHREDيا فسفيد آلومينيوم (Rو)T P006
01823
CMBST CMBST
CMBST ( WETOXيا ( -2آمينو متيل)-3 - -32 -4 P007
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 58
ADGAS fb
-41 -4
32 فلور P056
NEUTR 7780
( WETOXيا
)CHOXD فلورواستاميد يا -0فلورو-
CMBST 241 -13 -7 P057
fb CARBNيا استاميد
CMBST
( WETOXيا اسيد استيك ،فلورو -نمك
)CHOXD سديم يا اسيد فلورواستيك، 20 -74 -8
CMBST P058
fb CARBNيا نمك سديم
CMBST
1/122 1/1110 هپتاكلر 72 -44 -8 P059
-27 -3
1/122 1/112 پراكسيد هپتا كلر
1104
1/122 1/101 ايزودرين 422 -73-2 P060
جدول – 7كد ،فهرست و راهنماي تراكم مجاز يا روش امحاء پسماندهاي شيميائي تجاري با مخاطره
سميت
تراكم مجاز در
شماره
اشكال غیر
تراكم مجاز در خالصه شماره كد
فاضالب ()mg/kg
فاضالب( )mg/Lیا كد نام تركیب شیمیائی ماده پسماند
یا mg/kg TCLP
روش امحاء شیمیائی خطرناك
یا كد روش
()CAS NO
امحاء
( WETOXيا
CMBST CARBN )CHOXD استالدئيد يا اتانال ()I 72 -17 -1 U001
fbيا CMBST
استون يا -0پروپانون
121 1/08 27 -24 -1 U002
()I
CMBST 2/2 آستونيتريل ()I,T 72 -12 -8 U003
استوفنون يا -1فنيل-
3/7 1/11 38 -82 -0 U004
اتانون
-0استيل آمينو فلورن يا
141 1/123 ان 3 -اچ -فلورن0 - 23 -32 -3 U005
ايل -استاميد
( WETOXيا
CMBST CARBN )CHOXD استيل كلرايد ()C,R,T 72 -32 -2 U006
fbيا CMBST
( WETOXيا
آكريالميد يا -0پروپن
CMBST CARBN )CHOXD 73 -12 -1 U007
آميد
fbيا CMBST
( WETOXيا
اسيد آكريليك يا اسيد
CMBST CARBN )CHOXD 73 -11 -7 U008
-0پروپنوئيك ()I
fbيا CMBST
صفحه 75 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
( WETOXيا
-21 -4
CMBST CARBN )CHOXD بنز ] [cآكريدين U016
002
fbيا CMBST
( WETOXيا
بنزال كلرايد يا (دي
CMBST CARBN )CHOXD 38 -87 -3 U017
كلرو متيل) -بنزن
fbيا CMBST
( WETOXيا
كومن يا -1متيل اتيل
CMBST CARBN )CHOXD 38 -80 -8 U055
بنزن ()I
fbيا CMBST
( WETOXيا
سيكلوهگزان يا -80 -7
CMBST CARBN )CHOXD U056
هگزاهيدرو بنزن ()I 111
fbيا CMBST
-34 -1
CMBST 1/32 سيكلوهگزانون ()I U057
118
CARBNيا سيكلوفسفاميد 21 -18 -1
CMBST U058
CMBST
( WETOXيا
-81-3
CMBST CARBN )CHOXD دائونومايسين U059
01831
fbيا CMBST
( WETOXيا
1و -4دي كلرو -0-بوتن -41 -1
CMBST CARBN )CHOXD U074
()I,T 724
fbيا CMBST
7/0 1/03 دي كلرو دي فلورو متان 72 -71 -8 U075
دي كلريد اتيليدن يا
2 1/123 72 -34 -3 U076
1و -1دي كلرو اتان
اتيلن دي كلرايد يا 1و-0 -12 -0
2 1/01 U077
دي كلرو اتان 112
2 1/102 1و -1دي كلرو اتيلن 72 -32 -4 U078
-21 -2
31 1/124 1و -0دي كلرو اتيلن U079
122
متيلن كلرايد يا دي
31 1/183 72 -13 -0 U080
كلرو متان
-83 -0
14 1/144 0و -4دي كلرو فنول U081
101
14 1/144 0و -2دي كلرو فنول 87 -22 -1 U082
صفحه 83 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
( WETOXيا
-33 -7
CMBST CARBN )CHOXD 3و -'3دي متيل بنزيدين U095
113
fbيا CMBST
; CHOXD CHOXD; CHRED آلفا آلفا -دي متيل بنزيل
CHREDيا ;BIODG; CARBN 81 -12 -3 U096
يا CMBST هيدروپراكسايد ()R
CMBST
( WETOXيا دي متيل كارباموئيل
CMBST CARBN )CHOXD كلرايد يا دي متيل 73 -44 -7 U097
fbيا CMBST كارباموئيك كلرايد
; CHOXD CHOXD; CHRED
CHREDيا ;BIODG; CARBN 1و -1دي متيل هيدرازين 27 -14 -7 U098
يا CMBST
CMBST
; CHOXD CHOXD; CHRED -73 -8
CHREDيا ;BIODG; CARBN 1و -0دي متيل هيدرازين U099
يا CMBST 241
CMBST
-27 -3
14 1/132 0و -4دي متيل فنول U101
112
-11 -3
08 1/147 دي متيل فتاالت U102
131
CHOXD; CHRED دي متيل سولفات يا دي 77 -78 -1
; CHOXD U103
;BIODG; CARBN
صفحه 85 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
-22 -7
17 10 1و -0دي فنيل هيدرازين U109
100
; CHOXD CHOXD; CHRED -84 -7
CHREDيا ;BIODG; CARBN دي پروپيل آمين ()I U110
يا CMBST 140
CMBST
دي -ان -پروپيل
نيتروزآمين يا ان- -24 -7
14 1/4 U111
نيتروزو -ان -پروپيل - 201
-1پروپان آمين
-78 -2
33 1/34 اتيل استات ()I U112
141
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 86
-74 -1
121 1/10 اتيل اتر U117
118
121 1/14 اتيل متاكريالت 37 -23 -0 U118
( WETOXيا اتيل متان سولفونات يا
CMBST CARBN )CHOXD اتيل استر اسيد متان 20 -21 -1 U119
fbيا CMBST سولفونيك
-44 -1
3/4 1/128 فلورانتن U120
012
صفحه 87 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
31 1/10 تري كلور فلورو متان 72 -23 -4 U121
( WETOXيا
CMBST CARBN )CHOXD فرمالدئيد 21 -11 -1 U122
fbيا CMBST
( WETOXيا
CMBST CARBN )CHOXD اسيد فرميك ()C,T 24 -18 -2 U123
fbيا CMBST
( WETOXيا
-11 -3
CMBST CARBN )CHOXD فوران يا فوفوران ()I U124
111
fbيا CMBST
( WETOXيا
فورفورال يا -0فوران
CMBST CARBN )CHOXD 38 -11 -1 U125
كربوكسالدئيد ()I
fbيا CMBST
( WETOXيا
گاليسيد آلدئيد يا -34 -4
CMBST CARBN )CHOXD U126
اكسيران كربوكسالدئيد 722
fbيا CMBST
-74 -1
11 1/122 هگزا كلرو بنزن U127
118
2/2 1/122 هگزا كلرو بوتادين 87 -28 -3 U128
1/122 1/1117 ليندن (گاما)BHC - 28 -83 -3 U129
-48 -2
1/122 1/11114 آلفاBHC -
313
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 88
ADGAS fb
هيدروژن فلورايد يا
-33 -3
;NEUTR 32 اسيد هيدروفلوريك U134
يا CMBST 7224
()C,T
; CHOXD
CHRED ; CHOXD
CHREDيا يا CMBST
سولفيد هيدروژن 0148873 U135
CMBST
اسيد كاكوديليك يا دي
2 mg/L TCLP 1/4 72 -21 -2 U136
متيل اسيد ارسنيك
-33 -2
3/4 1/1122 ايندنو [1و0و ]Cd-3پايرن U137
133
22 1/13 متيل يديد 74 -88 -4 U138
الكل ايزو بوتيل يا -0
171 2/2 78 -83 -1 U140
متيل -1 -پروپانول ()I,T
صفحه 89 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
( WETOXيا
-80 -3
CMBST CARBN )CHOXD ملفاالن U150
148
fbيا CMBST
-37 -2
جيوه U151
7433
پسماندهاي غير فاضالبي
كه حاوي مقدار جيوه
EMERC NA
كل مساوي يا بيشتر از
021 mg/kgمي باشد.
پسماندهاي غيرفاضالبي
كه داراي باقيمانده از
mg/L
1/0TCLP NA RMERCبوده و حاوي
مقدار جيوه كل كمتر از
021 mg/kgمي باشد..
پسماندهاي غيرفاضالبي
كه داراي باقيمانده از
mg/L
1/102TCLP NA RMERCنبوده و حاوي
مقدار جيوه كل كمتر از
021 mg/kgمي باشد..
كل پسماندهاي فاضالبي
NA NA
جيوه
صفحه 91 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
( WETOXيا
CMBST CARBN )CHOXD متانول يا متيل الكل ()I 27 -22 -1 U154
fbيا CMBST
( WETOXيا
نفتالن آمين يا آلفا نفتيل -30 -7
CMBST CARBN )CHOXD U167
آمين 134
fbيا CMBST
08 1/4 ان -نيتروز دي اتيل آمين 22 -18 -2 U174
( WETOXيا
ان – نيتروزو -ان – اتيل -73 -3
CMBST CARBN )CHOXD U176
اوره 723
fbيا CMBST
( WETOXيا
ان – نيتروزو -ان – متيل -33 -2
CMBST CARBN )CHOXD U177
اوره 284
fbيا CMBST
( WETOXيا
ان – نيتروزو -ان – متيل -23-0
CMBST CARBN )CHOXD U178
اورتان 212
fbيا CMBST
-72 -4
32 1/113 ان -نيتروزو پيپريدين U179
111
-22 -0
32 1/113 -1نيتروزو پيروليدين U180
331
08 1/30 نيترو -ارتو -تولوئيدين 30 -22 -8 U181
( WETOXيا
-23 -7
CMBST CARBN )CHOXD پارآلدئيد U182
103
fbيا CMBST
-82 -1
12 1/114 پيريدين U196
111
( WETOXيا
-21 -4
CMBST CARBN )CHOXD پارا بنزو كوئينون U197
112
fbيا CMBST
( WETOXيا
CMBST CARBN )CHOXD رزرپين 21 -22 -2 U200
fbيا CMBST
( WETOXيا
رزورسينول يا 1و -3بنزن -42 -3
CMBST CARBN )CHOXD U201
ديول 118
fbيا CMBST
( WETOXيا
CMBST CARBN )CHOXD تيو اوره 20 -22 -2 U219
fbيا CMBST
-88 -3
11 1/18 تولوئن U220
118
; CHOXD
فسفيد روي زماني كه
CHRED ; CHOXD -84 -7
CHREDيا يا CMBST
غلظت آن 11درص يا U249
1314
CMBST كمتر باشد
-32 -0
1/4 1/122 بنوميل U271
17814
-03 -3
1/4 1/122 بنديوكارب U278
00781
كارباريل يا -1نفتالنول
1/14 1/112 23 -02 -0 U279
متيل كاربامات
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 100
-07 -3
1/4 1/122 باربان U280
111
CMBSTيا CHOXD
F027 كد
7/4 1/132 0و4و -2تري كلرو فنول 88 -12 -0
را ببينيد
جدول -8فهرست اجزاء با مشخصه سميت پسماندهاي شيميائي همراه با راهنماي تراكم مجاز يا روش
امحاء آنها
تراكم مجاز در
اشكال غیر فاضالب تراكم مجاز در شماره خالصه كد
( )mg/kgیا mg/kg فاضالب( )mg/Lیا نام تركیب شیمیائی ماده شیمیائی پسماند
TCLPیا كد كد روش امحاء ()CAS NO خطرناك
روش امحاء
-38 -0
2 mg/L TCLP 1/4 ارسنيك D004
7441
-33 -3
01 mg/L TCLP 1/0 باريم D005
7441
mg/L TCLP -43 -3
1/11 1/23 كادميم D006
7441
-47 -3
1/2 mg/L TCLP 0/77 كروم D007
7441
mg/L TCLP -30 -1
1/72 1/23 سرب D008
7433
-37 -2
مثل كد U151 NA جيوه D009
7433
-43 -0
2/7 mg/L TCLP 1/80 سلنيوم D010
7780
mg/L TCLP -00 -4
1/14 1/43 نقره D011
7441
در بين روشها و تكنولوژيهاي مختلف معرفي شده براي امحاء مواد شيميائي ،دو روش سوزاندن و
امحاء زميني آنها به دليل طيف گسترده كاربردي آنها داراي اهميت قابل توجهي مي باشند بنابراين در
اين بخش ضمن معرفي آنها به موضوعات مهم مرتبط با آنها پرداخته مي شود.
2 -4سوزاندن ()Incineration
1-2-4مقدمه
سوزاندن يك فن آوري رايج كاربردي مورد استفاده در تجزيه پسماندهاي خطرناك است .پسماندها
در زباله سوزها ،بويلرها و كوره هاي صنعتي با اهداف مختلف سوزانده مي شوند .هدف سوزاندن
بطور مستقيم مرتبط با نوع وسيله مورد استفاده است .زباله سوزها اصوالً براي تجزيه اجزاء خطرناك به
كار مي رود .در زباله سوزها ،ممكن است مقداري ماده يا انرژي بازيافت شود .از طرف ديگر بويلرها
و كوره ها نيز براي سوزاندن پسماندها استفاده مي شوند اما نه فقط براي تجزيه بلكه يكي از اهداف
اصلي آنها بازيافت قابل توجه انرژي يا ماده مي باشد.
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 106
2-2-4كليات احتراق
سوزاندن ،سوختن كنترل شده مواد در يك محفظه بسته مي باشد .در طي سوختن ،پسماندها به داخل
اتاقك احتراق ،تغذيه مي شوند .در اتاقك احتراق ،همانطور كه پسماند گرم مي شود از شكل جامد
يا مايع به شكل گازي تبديل مي شود .گازهاي توليدي از داخل شعله عبور كرده ،بيشتر گرم شده و
در نهايت گازها آنقدر داغ مي شوند كه تركيبات آلي آنها به اتمهاي تشكيل دهنده اش مي شكند.
اين اتمها مجدداً با اكسيژن تركيب شده و تركيبات گازي باثباتي را تشكيل مي دهند كه پس از عبور
از پااليشگرها (تجهيزات تصفيه هوا) به داخل اتمسفر آزاد مي شوند.
برا ي آنكه سوزاندن روش مؤثري براي تجزيه پسماندهاي خطرناك باشد ،احتراق بايستي كامل باشد.
سه عامل اساسي در احتراق كامل نقش دارند كه عبارتند از( :الف) دماي اتاقك احتراق (ب) زمان
ماند يا مدت زماني كه پسماند در دماي باالي اتاقك باقي مي ماند و (ج) آشفتگي يا ميزان اختالط
پسماندها و هوا .شرايط كاري در هر زباله سوز بايد طوري باشد كه با تأمين مقادير بهينه اين سه عامل
از كامل بودن احتراق اطمينان حاصل نمايد.
گازهاي باثبات اصلي توليد شده در زباله سوزها ،بخار آب و دي اكسيد كربن است .بسته به تركيب
پسماندها ،ممكن است مقادير كم مونوكسيد كربن ،اكسيدهاي نيتروژن ،كلريد هيدروژن ( )HClو
گازهاي ديگري نيز توليد شوند .اگر احتراق كامل نباشد ،تركيبات شناخته شده ديگري تحت عنوان
محصوالت احتراق ناقص نيز مي توانند توليد و منتشر شوند.
محصول فرعي ديگر فرآيند احتراق ،خاكستر مي باشد .خاكستر يك ماده جامد خنثي است كه بطور
عمده از كربن ،نمكها و فلزات تشكيل شده است .در طي احتراق ،عمده خاكستر در انتهاي اتاقك
احتراق جمع مي شود .زماني كه خاكستر از اتاقك احتراق برداشته مي شود ،با توجه به تلقي از قانون،
مي تواند پسماند خطرناك يا پسماند ويژه تلقي شود .مقداري خاكستر نيز همراه گازها بصورت ذرات
ريز يا درشت منتشر مي شود .اين ذرات بايستي در پااليشگر زباله سوز تا مقادير مجاز تعيين شده
زيست محيطي كنترل شود .به عنوان يك راهكار كنترلي در مديريت پسماندهاي خطرناك شيميائي،
سوزاندن داراي ويژگيهاي منحصر بفرد مي باشد .اولين ويژگي خاص سوزاندن آن است كه اگر
بدرستي انجام شود ،بطور دائمي تركيبات آلي سمي موجود در پسماند خطرناك را با شكستن
پيوندهاي اتمي اش به عناصر تشكيل دهنده آن تجزيه و باعث حذف يا كاهش سميت آن مي شود.
ويژگي خاص ديگر سوزاندن آن است كه حجم پسماند خطرناك را با تبديل مواد جامد و مايع به
خاكستر به ميزان زيادي كاهش مي دهد .دفن خاكستر(در تقابل با پسماند خطرناك تصفيه نشده)
روشي ايمنتر و كارا تر مي باشد .با اين وجود با سوزاندن نمي توان تركيبات غيرآلي موجود در پسماند
صفحه 107 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
خطرناك مثل فلزات را تجزيه نمود .بنابراين ممكن است الزم باشد خاكستر باقيمانده از چنين
پسماندي قبل از دفن ،از فلزات يا ديگر تركيبات غيرآلي تصفيه شود.
معيارهاي طبقه بندي زباله سوزها ،آنها را از بويلرها ،خشك كنهاي لجن ،واحدهاي احياء كربن و
كوره هاي صنعتي متمايز مي كند .دوازده وسيله مورد استفاده زير به عنوان كوره هاي صنعتي مورد
استفاده قرار مي گيرند كه عبارتند از:
كوره سيمان ،كوره آهك ،كوره متراكم ،كوره فسفات ،اجاق زغال كك ،كوره دمشي (باد يا هوا)،
كوره گداخت ،ذوب و تصفيه ،رآكتور فرآيند اكسيداسيون كلريد دي اكسيد تيتانيوم ،كوره بهسازي
متان ،كوره اسيد هالوژن ،كوره بازيافت شربت مغز نيشكر ،تجهيزات احتراقي مورد استفاده در
بازيافت گوگرد از اسيد سولفوريك مصرف شده
زباله سوزها نيز شامل كوره هاي دوار ،تزريق كننده هاي مايع ،زباله سوزهاي هواي كنترل شده و زباله
سوزهاي بستر مستغرق مي باشند .از ديدگاه ديگر زباله سوزها را به دو نوع مادون قرمز و قوس پالسما
طبقه بندي مي كنند .زباله سوز مادون قرمز يك وسيله محصوري است كه از مقاومت الكتريكي به
عنوان منبع گرما استفاده مي كند و جزء كوره هاي صنعتي نمي باشد .زباله سوز نوع قوس پالسما نيز
وسيله اي محصور است كه از يك شدت تخليه الكتريكي بااليي به عنوان منبع گرما استفاده مي كند
كه اين نوع زباله سوز نيز جزء كوره هاي الكتريكي محسوب نمي شود .كليه زباله سوزهاي
پسماندهاي خطرناك شيميائي بايستي استانداردهاي بخش 3-1را رعايت كنند .البته استثنائاتي در اين
زمينه وجود دارند كه شامل پسماندي است كه ريسك پائيني را داشته باشد .معيارهاي تعريف ريسك
كم براي يك پسماند عبارتند از:
الف -پسماند ،يك پسماند خطرناك فهرست شده (كد ،Fكد ،Kكد Pيا كد )Uيا داراي يكي از
ويژگيهاي قابليت اشتعال ،خورندگي يا هر دو ويژگي باشد
يا
ب – پسماند ،يك پسماند خطرناك فهرست شده يا داراي تنها ويژگي خطر واكنش پذيري است و با
ساير پسماندهاي خطرناك نمي سوزد (اين استثناء براي پسماندهاي واكنش پذير كه در تركيب با آب
توليد گازهاي سمي يا گازهاي سولفيدي يا سيانيدي مي كنند)
و
ج -پسماندهائي كه هيچ يك از اجزاء خطرناك (ليست ،Pليست ،Uكد F027و اجزائي مثل تاليوم
وتركيباتش ،نقره و تركيباتش و برخي تركيبات آلي) را دارا نباشند.
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 108
3-2-4استانداردهاي اجرائي
استانداردهاي ارائه شده در اين بخش براي زباله سوزهاي پسماندهاي شيميائي خطرناك ،مقاديري را
براي انتشار گازهاي خروجي از زباله سوزها را پيشنهاد داده است .بطور خاص اين حدود مخصوص
انتشار مواد آلي HCl ،و ذرات مي باشد .الزامات مربوط به هر يك از اين آالينده ها در زير بطور
مختصر ارائه شده است.
موادآلی:
براي گرفتن مجوز ،مالك يا اپراتور زباله سوز بايستي ثابت كند كه حدود انتشار وضع شده براي انواع
اجزاء آلي خطرناك ،از حدود تعيين شده (توسط مراجع قانون همچون سازمان حفاظت از محيط
زيست يا وزارت بهداشت) بيشتر نيست .مقياس سنجش عملكرد يك زباله سوز بازده حذف يا تجزيه
آالينده توسط زباله سوز مي باشد .از آنجائيكه پايش بازده كنترلي كليه اجزاء آلي موجود در يك
پسماند شيميائي امكان پذير نيست ،لذا برخي از اجزاء شيميائي خطرناك آلي آن به عنوان آالينده
هاي شاخص براي پايش انتخاب و در مجوز زباله سوز درج مي گردند .آالينده هاي آلي شاخص
براساس باال بودن غلظت آنها در پسماند ورودي به زباله سوز و مشكلتر بودن سوختن آنها نسبت به
ديگر تركيبات آلي ،انتخاب مي شوند .اگر زباله سوز به بازده كنترلي مقرر شده براي اين آالينده هاي
منتخب نائل شود ،فرض بر اين است كه داراي بازده كنترل معادل يا بهتر براي تركيبات آلي ديگر كه
سوزاندن آنها آسانتر بوده ،مي باشد .به عنوان يك راهنما بازده حذف 33/33درصد براي آالينده هاي
آلي درج شده در مجوزها و بازده حذف 33/3333درصد براي پسماندهاي حاوي دي اكسين با
كدهاي F026 ،F023 ،F022 ،F021 ،F020يا F027پيشنهاد مي گردد.
ميلي گرم ذرات به ازاء هر متر مكعب از گاز خشك استاندارد منتشره از دودكش زباله سوزها پيشنهاد
مي گردد.
4-2-4شرايط كاري
هدف از تعيين شرايط كاري براي زباله سوزهاي پسماندهاي خطرناك ،حصول اطمينان از تطبيق با
استانداردهاي اجرائي (ذكر شده در بخش قبل) مي باشد .در مجوز يك زباله سوز بايستي شرايط
كاري مشخص شده در سوزاندن آزمايشي براي تطبيق با استانداردهاي اجرائي بخصوص در مورد
مواد آلي HCl ،و ذرات ،قيد شود .در مجوز صادره براي يك زباله سوز پسماندهاي خطرناك
شيميائي ،پارامترهاي ويژه اي كه امكان پايش مداوم آنها وجود داشته ،معرفي و رنجهاي كاري قابل
قبول آنها ذكر مي شود .عملكرد زباله سوز در رنج يا حد تعيين شده اين پارامترها ،به معني احتراق
كامل پسماندها و حصول استانداردهاي اجرائي مي باشد .اين پارامترها يا شرايط كاري عبارتند از:
الف -حداكثر حدود مجاز غلظت مونوكسيد كربن در تركيبات منتشره از دودكش
ب -دامنه هاي مجاز دما
ج -حداكثر نرخ تغذيه پسماند بداخل زباله سوز
د -سرعت جريان گاز احتراقي
ه – حدود تغييرات فرآيندهاي كاري و طرح سيستم
عالوه بر اين در طي مراحل روشن و خاموش كردن زباله سوز ،نبايد هيچ پسماند خطرناكي به داخل
دستگاه تزريق شود مگر آنكه عملكرد زباله سوز تحت شرايط كاري مشخص شده در مجوز آن باشد.
چنانچه تغييرات فراتر از حدود مشخص شده در مجوز زباله سوز در ميزان نرخ تغذيه پسماند ،طرح
زباله سوز يا شرايط كاري آن ايجاد شده باشد ،بايستي عملكرد آن متوقف شود.
ب -بستن (نشتي گيري) اتاقك احتراق به طوريكه به هيچ وجه انتشار مواد و گازها به داخل محيط
زيست امكانپذير نباشد.
1- Shakedown
صفحه 111 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
سوز پسماند خطرناك ،براي صدور مجوز كاري نهائي زباله سوز ،مراجع قانوني شرايطي را تدوين مي
كنند كه تحت آن شرايط اطمينان حاصل شود كه زباله سوز مطابق استانداردهاي اجرائي عمل خواهد
كرد .اين دوره سوزاندن پس آزمايشي محدود به حداقل زماني الزم براي تكميل نمونه برداري ،آناليز
و محاسبات داده هاي نتايج حاصل از سوزاندن آزمايشي و ارائه اين داده ها به مراجع قانوني است.
1-3-4مقدمه
امحاء زميني پسماندهاي شيميائي خطرناك ،تحت عنوان جايگذاري پسماند خطرناك با يكي از نه
روش زير تعريف شده است:
خاكچال () )Landfill؛ ( )0مخزن سطحي () )Surface impoundment؛ ( )3توده كردن (انباشتن)
Land پسماند ())Waste pile؛ ( )4چاه تزريقي ()Injection well؛ ( )2تأسيسات تصفيه زميني (
)treatment facility؛ ( )2تشكيل گنبد نمكي ()Salt dome formation؛ ( )7تشكيل بستر نمكي
()Salt bed formation؛ ( )8معدن زير زميني ( )Underground mineو ( )3غار زير زميني
(.)Underground cave
صفحه 113 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
در بين روشهاي فوق 4روش خاكچال ،مخزن سطحي ،توده كردن پسماند و تأسيسات تصفيه زميني
رايج تر مي باشند .برخي از مراجع معتبر علمي و اجرائي ،استانداردهاي فني را براي آنها تدوين نموده
اند كه به آنها پرداخته مي شود .چنانچه روش امحاء زميني پسماند به غير از 4روش مذكور باشد
تحت عنوان روش متفرقه در نظر گرفته مي شود.
نكته قابل مالحظه در امحاء زميني پسماندها شيميائي بخصوص پسماندهاي خطرناك آن است كه
بايستي تراكم پسماند مذكور قبل از امحاء كمتر از مقادير و حدود تعيين شده براي آنها بوده و در
داخل ظروف مخصوص برچسبدار قرار گرفته باشند .در مورد برخي از گروههاي پسماند شيميائي
خطرناك ،امحاء زميني آنها ممنوع است كه بارزترين آنها شامل پسماندهاي كد K169تا ،K172
K181و در موارد خاص F034 ،F032 ،K172 ،K171و F035مي باشند.
2-3-4خالصه مقررات
مقررات مربوط به استانداردهاي اجرائي واحدهاي امحاء زميني مجوزدار و در حال دريافت مجوز
بايستي شامل الزامات طرح و عملكرد واحدهاي امحاء زميني شامل آستريها ،سيستمهاي جمع آوري و
برداشت شيرآبه ،الزامات پايان فعاليت ( )Closureو پس از توقف فعاليت و استانداردهاي مخصوص
پسماندهاي قابل اشتعال ،واكنش پذير و پسماند حاوي دي اكسين باشد .عالوه بر اين الزامات،
واحدهاي امحاء زميني پسماندهاي شيميائي خطرناك بايستي متعهد شوند كه استانداردهاي عمومي
تأسيساتي كه شامل مقررات پايش مناسب آب زيرزميني ،مقرارت خاتمه و پس خاتمه و مقررات بيمه
هاي مالي را رعايت نمايند.
براي هر يك از واحدهاي امحاء زميني پسماندها 2 ،حيطه موضوعي طرح و عملكرد ،بازرسيها،
اقدامات پاسخي ،خاتمه و پس -خاتمه و موضوعات خاص مطرح خواهد شد .اين چارچوب ،كاربر را
قادر مي سازد تا مقررات همه واحدها را با همديگر مقايسه نموده و تفاوتهاي آنها را مشخص نمايد.
3-3-4مخزن سطحي
مخزن سطحي پسماندها بسيار شبيه به خاكچال مي باشد به طوريكه در هر دو اين واحدها يك گود
شدگي طبيعي جغرافيائي ،حفاري مصنوعي ( )Manmadeيا يك محوطه سد يا خاكريزي شكل كه
عموماً از مصالحي زميني مثل خاك شكل گرفته است (اگرچه ممكنست اين واحد با مصالح دست
ساز آستر شده باشد) .با اين وجود اين دو واحد تفاوتهائي از لحاظ كاربرد دارند .مخزن سطحي
پسماندها بطور عمومي براي تصفيه يا نگهداري موقتي استفاده مي شود در حاليكه خاكچال ،محوطه
اي است كه براي امحاء نهائي پسماند مورد استفاده قرار مي گيرد .بنابراين با وجود آنكه استانداردهاي
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 114
عملياتي و طراحي اين دو روش بسيار مشابه هستند اما استانداردهاي پايان فعاليت و پس از پايان
فعاليت متفاوتي دارند .اكثر الزامات طراحي ،عملياتي و بازرسي مخزن سطحي ،توده كردن پسماند و
خاكچال ها بسيار مشابه همديگر مي باشند.
طراح و عملكرد
در تدوين مقررات مربوط به مخازن سطحي (و خاكچال ها و توده هاي پسماند) ،يكي از اهداف
قانوني ،بايستي به حداقل رساندن تشكيل شيرآبه و انتقال آن به خاك زير سطحي ،آبهاي زيرزميني و
آبهاي سطحي باشد.
مخازن سطحي و تانكهاي ذخيره داراي تعاريف مشابه هستند و ممكنست باعث اشتباه شود .اختالف
اصلي اين دو در نوع مصالح سازه اي مورد استفاده آنها است .مخازن سطحي بيشتر از مصالح زميني
(مثل خاك) در ساختارشان استفاده مي كنند اما در ساخت تانكها از مصالح غير زميني (مثل آهن،
استيل ،پالستيك ،بتون ،چوب و )...استفاده مي شود.
مخازن سطحي نيازمند يك آستري دواليه ،سيستم جمع آوري و برداشت شيرآبه )LCRS( 1و يك
سيستم تشخيص نشتي مي باشند .اين حداقل الزامات فني براي مخازن سطحي موجود ،در حال توسعه
و واحدهاي جايگزين موقتي (براي مخازن در حاال احداث يا استفاده مجدد) مي باشند.
سيستم آستري دو اليه متشكل از يك اليه آستري فوقاني براي جلوگيري از انتقال اجزاء خطرناك
پسماند به داخل آستري بوده و آستري كامپوزيت تحتاني مركب از يك ژئومامبران سنتتيك و يك
سازه 3فوتي از خاك فشرده شده مي باشد .مخازن سطحي بايستي مجهز به سيستم جمع آوري و
برداشت شيرآبه باشند كه به عنوان سيستم تشخيص نشتي نيز عمل مي كند LCRS .همراه با اليه هاي
زهكشي سيستم تشخيص نشتي بايستي با يك شيب تحتاني حداقل 1درصد طراحي شده و از موادي
ساخته شده باشند كه از لحاظ شيميائي در مقابل پسماندهاي ريخته شده در مخزن مقاوم بوده و
همچنين قادر به برداشت مايعات در يك ميزان (نرخ) حداقل مشخصي باشند .خود LCRSبايد طوري
طراحي شده باشد كه مايعات را در يك چاهك جمع آوري نموده و به دنبال آن ،آنها را به فضاي
بيرون مخزن پمپاژ نمايد .عالوه بر الزامات طراحي و عملكردي LCRS ،بايد بين دو اليه آستري و
بالفاصله باالي آستر كامپوزيت تحتاني قرار گرفته باشد تا قادر به جمع آوري بيشترين مقدار شيرآبه
نمايد در حاليكه مؤثرترين مكان براي تشخيص نشتي ها است .در شكل 0يك برش عرضي از يك
مخزن سطحي و الزامات فني و اجزاء آن نشان داده شده است
مخزن سطحي بايد طوري طراحي شود كه از جريان مايعات بر روي خود (سطح فوقاني) پيشگيري
نموده و يكدستي سازه اي سدها يا خاكريزها حفظ شود .همچنين الزم است كه مالك يا بهره بردار
يك نرخ (ميزان) جريان شيرآبه مخصوص سايت خود كه نرخ نشتي عملي )ALR( 1ناميده مي شود را
تعيين كند تا مشخص شود كه چه زماني هريك از سيستم هاي تنظيم شده اين واحد عملكرد مناسبي
ندارد .چنانچه مخزن سطحي بطور نامناسب نصب شده يا از مصالح نامرغوب ساخته شده باشد ،هيچ
يك از اين فن آوريها مؤثر نخواهند بود .براي اطمينان از آنكه مخزن سطحي كليه معيارهاي فني را
دارا است ،نيازمند يك برنامه تضمين كيفيت )CQA( 0است كه بايستي در آن چگونگي پايش و
آزمون مصالح ساختماني و تأسيسات و نحوه مستند سازي نتايج آزمونها مشخص شده باشد .برنامه
CQAتحت نظارت يك مهندس متخصص معتبر ارائه و اجراء شده و در نهايت بايستي تأييد نمايد كه
اين برنامه بطور موفق اجراء شده و آن واحد كليه ويژگيهاي الزم را قبل از پذيرش پسماند دارا مي
باشد.
خرابي ،سوء عملكرد ،عملكرد نامناسب ،جريان آب بر روي خاكريزهاي 1مخزن ،افت ناگهاني سطح
محتويات مخزن و فرسايش شديد سدها و ديگر وتجهيزات مخزن را پايش نمايند.
بازرسي الزم دوم آن است كه مالكان و بهره برداران بايستي حداقل هفته اي يكبار ،چاهكهاي
تشخيص نشتي را پايش نمايند تا مقدار مواد موجود در چاهكها اندازه گيري كرده و مشخص نمايند
كه آيا ALRاز حد تعيين شده ،تجاوز نموده است .اين بازرسي ،يكدستي آستري و بازده پمپ
شيرآبه را تعيين مي كند .اگر نشتي بيش از ALRباشد ،مالك يا بهره بردار بايستي مراجع قانوني منطقه
اي را خبردار نموده و مطابق برنامه اقدامات پاسخي خود ،اقدام نمايد.
مخازن سطحي بايستي دو نوع از اقدامات پاسخي را نيز براي طرح و عملكرد واحد تأمين نمايند .اقدام
پاسخي براي عملكرد واحد كه تحت عنوان طرح اقدام پاسخي تعيين شده ،ماشه اقدام پاسخي براي
زماني است كه ALRبيشتر از حد تعيين شده باشد .اگر نرخ نشتي عملي بيشتر از حدود مقرر باشد،
مالك و بهره بردار بايستي مراجع قانوني محلي يا استاني را خبردار نموده و اقدامات كوتاه مدت (مثل
توقف تأسيسات براي تعميرات الزم) را عملي نموده ،محل ،اندازه و علت نشتي را تعيين كرده و نتايج
ارزيابي هاي خود را براي مراجع قانوني محلي يا استاني ارسال نمايد.
تداركات تعميراتي اضطراري براي نقص ،بايستي در طرح واحد در واحدهاي مجوزدارنيز ،وجود
داشته باشد .اگر نشانه اي از نقص در سيستم مخزن سطحي (مثل افت ناگهاني سطح محتويات مخزن
كه مربوط به تغيير در جريان ورودي يا خروجي مخزن نباشد) ،ايجاد شود ،مخزن سطحي بايستي از
سرويس دهي خارج شود .زماني كه چنين اتفاقي رخ مي دهد ،مالك يا بهره بردار بايد فرآيندهاي
مقرر در برنامه هاي مربوط به پيشامدهاي احتمالي را كه شامل تعميرات فوري ضروري است را دنبال
كنند.
توقف فعالیت
مالكان يا بهره برداران مي توانند از يكي از دوگزينه زير براي بستن يا توقف فعاليت مخزن سطحي
مخصوص پسماندهاي خطرناك استفاده نمايند .اولين گزينه كه بستن پاك ناميده شده ،مستلزم آن
است كه مالك و بهره بردار كليه پسماندها و اجزاء واحد را در پايان كار برداشته يا آلودگي زدائي
(پاكسازي) نمايد .اگر مخزن به روش پاك نتواند بسته شود ،مالك يا بهره بردار بايستي گزينه دوم را
انتخاب كند .در اين گزينه ،پسماندها در محل باقيمانده و تثبيت مي شوند ،مايعات رهاشده (آزاد)
برداشته شده و يك كالهك يا روكش بر روي پسماند قرار مي گيرد .از آنجائيكه مخازن سطحي
2- Overtopping
صفحه 117 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
عموماً براي ذخيره پسماندها استفاده مي شوند ،گزينه دوم معادل با بستن به عنوان يك خاكچال (دفن)
است و مالك يا بهره بردار را ملزم مي كند تا احتياط هاي مشخصي را براي يك دوره زماني پس از
توقف فعاليت اتخاذ نمايد كه تحت عنوان مراقبت پس از توقف فعاليت شناخته شده است.
طراحی و عملكرد
توده هاي پسماند از لحاظ حداقل الزامات فني ،بسيار شبيه به مخازن سطحي هستند .بطور خاص
واحدهاي جديد توده پسماند ،واحدهاي در حال توسعه و واحدهاي جايگزين ،نيازمند آستري دو اليه
و سيستم جمع آوري و برداشت شيرآبه مي باشند .عالوه بر اين ،توده هاي پسماند با استثنائهاي معين،
نيازمند يك سيستم ثانويه جمع آوري و برداشت شيرآبه در باالي آستري فوقاني مي باشند .در شكل 3
اين الزامات نشان داده شده است.
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 118
مقررات بايستي مالك و بهره بردار اين واحدها را ملزم نمايد تا حداقل يكبار در هفته مقدار مايعات
برداشته شده از چاهك سيستم تشخيص نشتي را ثبت كند .نكته ديگري كه بايستي به آن توجه شود
اين است كه توده هاي پسماند مشمول مقررات تعميرات اضطراري مخازن سطحي نمي باشند.
پایان فعالیت
با توجه به آنكه توده هاي پسماند ،واحدهاي ذخيره مي باشند ،برعكس واحدهاي امحاء كليه مواد
باقيمانده از پسماندها و تجهيزات و خاكهاي زيرسطحي آلوده شده آنها بايستي در پايان فعاليت،
برداشته يا پاكسازي شوند .اين الزام معادل با پايان فعاليت به روش پاك در مخازن سطحي است .اگر
مالك يا بهره بردار كليه مواد باقيمانده از پسماندها را برداشته يا پاكسازي كند و تالشهاي مستدلي را
در راستاي برداشت يا پاكسازي كليه سازه ها و خاكها انجام دهد و باز مقداري از آلودگي باقيمانده
باشد ،توده پسماند تابع الزامات پايان فعاليت خاكچال شده و بايستي مراقبت پس از بستن اين واحدها
به عمل آيد.
مي شوند .تفاوت بين توده هاي پسماند و ساختمانهاي محصور كننده از نقطه نظر قانوني آن است كه
ساختمانهاي محصور كننده ،واحدهاي امحاء زميني نمي باشند .به اين دليل ،ساختمانهاي محصور
كننده ،بجاي آستري و سيستم تشخيص نشتي با يك سيستم محبوس كننده طراحي شده اند.
5-3-4خاكچال ها
با توجه به اينكه خاكچال ها به عنوان مكانهاي امحاء نهائي بخش بزرگي از پسماندهاي خطرناك در
سطح كشورها استفاده مي شوند ،اين نكته حياتي است كه آنها بايد در كل عمر فعال خود كه شامل
دوره اتمام فعاليت و پس از آن نيز مي باشد ،مورد پايش قرار گيرند.
طرح و عملكرد
خاكچال ها از لحاظ الزامات فني شبيه به مخازن سطحي و توده هاي پسماند مي باشند .آنها بايستي
داراي آستري دواليه ،LCRS ،سيستم تشخيص نشتي و ALRباشند .خاكچال ها همانند توده هاي
پسماند ،نيازمند سيستم ثانويه LCRSبر روي آستري فوقاني نيز مي باشند .در شكل 4برش عرضي و
الزامات فني خاكچال ها نشان داده شده است .عالوه بر موارد مذكور ،اين واحدها بايد داراي
كنترلهاي سيالب ها و روان آبها باشند تا از انتقال اجزاء خطرناك براي يك دوره حداقل 02ساله در
اثر طوفان پيشگيري نموده و نيز داراي سرپوشي براي جلوگيري از پخش شدن پسماندها در اثر باد
باشند.
پایان فعالیت
با توجه به آنكه خاكچال ها به عنوان سايتهاي امحاء دائمي پسماندها مورد استفاده قرار مي گيرند،
مقررات مربوط به اتمام فعاليت آنها و پس از آن تا اندازه اي متفاوت از واحدهاي ديگر امحاء زميني
پسماندها مي باشد .يك نمونه از اين تفاوتها آن است كه الزم است يك روكش نهائي بر روي
خاكچال قرار گيرد تا بتواند براي بلند مدت تراوش شيرآبه را از خاكچال مسدود شده ،به حداقل
برساند ،زهكشي را بهبود دهد به ته نشيني مواد كمك كرده و نگهداري واحد را به حداقل ممكن
برساند .پس از توقف فعاليت خاكچال ،مالك يا بهره بردار آن بايستي الزامات دوره پس از آن را كه
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 120
شامل نگهداري و پايشهاي مخصوص است را رعايت نمايد .عالوه بر اين ،مالك و بهره بردار بايستي
پوشش نهائي ،سيستم تشخيص نشتي و سيستم پايش آب زير زميني را حفظ نموده از نفوذ افقي و
عمودي روان آبها به دليل آسيب روكش نهائي محافظت نمايد.
در نهايت استانداردهاي خاصي براي بسته هاي آزمايشگاهي يا بشكه اي دربسته براي قرار دادن آنها
در خاكچال ها وجود دارد .عموماً بسته هاي آزمايشگاهي حاوي ظروف كوچكي از انواع گسترده
پسماندهاي شيميائي در حجمهاي نسبتاً كم هستند كه در داخل مواد جاذبي بسته بندي مي شوند تا از
نشتي آنها جلوگيري نمايد .اين مواد جاذب نبايستي قابل تجزيه زيستي باشند.
طراحی و عملكرد
مالكان و بهره برداران واحدهاي تصفيه زميني بايستي داراي يك برنامه براي طرح و عملكرد واحد
خود بوده و اثربخشي آن را در طرح واحد و ويژگيهاي منطقه اثبات نمايند .عالوه بر اين ،مقررات و
الزامات عملياتي ويژه اي را براي برنامه تصفيه مقرر مي نمايد .موارد زير به صورت تفصيلي اين
الزامات را مورد بحث قرار داده است.
متر ( 2فوت) باشد و همچنين انتهاي اين محدده بايد حداقل 1متر ( 3/0فوت) باالتر از باالترين سطح
فوقاني سفره آبي فصلي باشد.
عملكرد
الزامات اساسي طرح و عملكرد واحدهاي تصفيه زميني پسماندها ،مراجع قانوني و اجرائي محلي را
ملزم مي كند كه موارد زير را در مجوز اين واحدها مشخص نمايند:
روش و نرخ پذيرش پسماند
اقدامات كنترلي PHخاك
اقدامات در راستاي افزايش واكنشهاي ميكروبي و شيميائي
اقدامات در راستاي كنترل ميزان رطوبت محدوده تصفيه
عالوه بر اين موارد ،واحدهاي تصفيه زميني بايستي تمهيداتي را براي كنترل روان آبها و سيالب ها
اتخاذ نمايند .مديريت كنترل مواد منتشره توسط باد و بازرسي هاي هفتگي نيز الزم است.
خود را ظرف مدت 31روز ارائه دهد تا فرآيندهاي عملياتي واحد براي تصفيه كافي اجزاء خطرناك
پسماند در محدوده تصفيه تغيير يابند.
پایان فعالیت
زماني كه يك واحد تصفيه زميني پسماند بسته شد ،مالك و بهره بردار بايد كليه پارامترهاي عملياتي
را براي ادامه فرآيندهاي تصفيه و كنترلهاي روان آبها و سيالب ها و پايش محدوده غيراشباع را حفظ
نمايد .جزء اصلي فرآيند پايان فعاليت واحد ،ايجاد يك پوشش گياهي بر روي واحد بسته شده است
كه قادر به حفظ رشد و نمو خود بدون نگهداري قابل توجه باشد .در تكميل اتمام فعاليت واحد،
مالك يا بهره بردار ممكن است گواهي تأييد اتمام فعاليت را توسط يك متخصص مستقل در زمينه
خاك را به جاي گواهي مهندس معتبر مستقل ارائه نمايد .اگر مقادير اجزاء خطرناك پسماند در
محدوده تصفيه بطور معني دار بيشتر از مقادير زمينه آنها نباشد ،مي توان از الزامات مربوط به پايان
فعاليت و دوره پس از آن صرفنظر نمود.
در مديريت پسماندهاي شيميائي همانند ساير پسماندها بايستي اصول تفكيك پسماندها از زمان دفع تا
امحاء آنها رعايت شود .پسماندهاي شيميائي خطرناك بايستي از ساير پسماندها تفكيك شده و در
ظروف مخصوص برچسبدار جهت امحاء يا بازيابي يا هر اقدام ديگر قرار گيرند .در بسته بندي،
نگهداري و حتي فرآيندهاي مختلف امحاء پسماندهاي شيميائي خطرناك بايستس به تطابق پذيري
پسماندها نسبت به همديگر و نتايج حاصل از اختالط آنها آگاه بود .بسياري از پسماندهاي شيميائي در
اختالط يا مجاورت با همديگر مي توانند واكنشهاي مختلف منجر به توليد حرارت ،آتش سوزي،
انفجار ،گازهاي سمي و ...نمايند .در شكل 2چارت تطابق پذيري براي گروه خاصي از پسماندها
ارائه شده است .البته چارت مذكور وضعيت تطابق پذيري گروه خاصي از مواد شيميائي را نشان داده
است و شامل كليه مواد و پسماندهاي شيميائي نمي شود .چنانچه پسماند شيميائي توليدي زيرگروه
هيچ يك از پسماندهاي اين چارت نباشد ،الزم است كه واحدي كه وظيفه جمع آوري و امحاء
صفحه 125 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
پسماندها را عهده دار است وضعيت تطابق پذيري آن را مشخص نمايد .براي اطالعات دقيق تر بايستي
به روشهاي اختصاصي امحاء هر پسماند شيميائي مراجعه نمود.
همانطور كه در راهنماي اين چارت نشان داده شده ،تركيب برخي از مواد شيميائي مي تواند باعث
واكنشها و اثرات بسيار خطرناكي شود كه در اين موارد بايد اطالع رساني و احتياطهاي الزم جهت
پيشگيري لحاظ شود.
در جدول 3راهنماي كدهاي چارت تطابق پذيري پسماندها كه حاصل از اختالط يا واكنش پسماندها
با همديگر است نشان داده شده است.
شكل -2چارت تطابق پذيري مواد شيميائي ارائه شده توسط ( EPAروشي براي
تعيين تطابق پذيري مخلوط مواد شيميائي)
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي
صفحه 126
صفحه 127 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
عالوه بر رعايت اصول تطابق پذيري پسماندهاي شيميائي ،انتخاب ظروف مناسب و برچسبدار جهت
نگهداري ،حمل و نقل و امحاء آنها نيز حائز اهميت مي باشد .ظروف انتخاب شده براي اين پسماندها
بايستي عالوه بر دارا بودن استحكام فيزيكي كافي ،از لحاظ شيميائي نيز در مقابل خواص خورندگي،
واكنش زائي و ...پسماندها مقاوم بوده و فاقد هرگونه نشتي باشند .پس از قرار دادن پسماندهاي
شيميائي در داخل اين ظروف ،بالفاصله براي هر اقدام آتي ،بايستي بالفاصله برچسب گذاري شوند.
در طراحي و انتخاب ظروف پسماندهاي شيميائي خطرناك و برچسب گذاري آنها بايستي موارد زير
در نظر گرفته شوند:
نام كامل شيميائي پسماند و مقدار آن بر روي برچسب نوشته شود.
چنانچه پسماند ،مخلوطي از چند ماده باشد ،بايد نام و مقدار يا حجم (برحسب درصد) هر يك از مواد
تشكيل دهنده پسماند (تا حداكثر 11تركيب اصلي) مشخص شود.
واژه پسماند خطرناك ،نام و نشاني جمع آوري كننده پسماند ،تركيب و حاالت فيزيكي پسماند و
جمله اي كه ويژگي خطر پسماند را نشان دهد ،روي برچسب درج شود.
از فرمولها ،عالئم و مخفف هاي شيميائي استفاده نشود.
اسامي آنيوني و كاتيوني براي محلولهاي آبي حذف نشوند.
از اعداد تجربي براي شناسائي ،استفاده نشود.
زمانيكه اولين محموله پسماند داخل ظرف قرار گرفت بايستي فرم يا اطالعات برچسب تكميل شود.
تاريخ آغاز و پايان بارگذاري ظروف (حداكثر فاصله 3روز) بايستي در برچسب قيد شود.
خطرات پسماند به شكل عالئم يا كدهائي مشخص گردد.
توصيه مي شود برچسب در حداقل دو طرف ظرف (جلو و عقب) چسبانده شود .نمونه اي از فرم
برچسب خالي مخصوص پسماندهاي شيميائي در شكل 2نشان داده شده است.
ظروف پسماند خطرناك بايد با محتويات آن تطابق داشته باشد .به عنوان مثال پسماندهاي خورنده
نبايد در داخل ظروف فلزي قرار گيرند ،اسيد هيدروفلوريك نبايد در ظروف شيشه اي نگهداري شود
يا حاللهاي آلي نبايد در ظروف پالستيكي نگهداري شوند.
ظروف انتخاب شده بايستي داراي قسمت تحتاني تخت بوده و فاقد هرگونه برآمدگي يا تورفتگي در
آن قسمت باشند.
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 128
ظروف پسماندهاي شيميائي خطرناك بايستي هميشه بسته باشند مگر زماني كه پسماندي به آن اضافه
مي شود .باز ماندن درب ظروف پسماند زير هود آزمايشگاهي ،باقي ماندن قيف در دهانه ظروف باز
مخصوص پسماندهاي شيميائي (شكل )7و استفاده از چوب پنبه يا درپوش توپي شكل به جاي
درپوش پيچي ،رايج ترين مشكالت مشاهده شده در استفاده از ظروف نگهداري پسماندهاي شيميائي
خطرناك مي باشند.
ظروف پسماند خطرناك بايد فاقد نشتي بوده و از آلودگي خارجي محافظت شوند .اين ظروف بايد
داراي محفظه ثانويه باشد تا هرگونه نشتي يا پاشش پسماند را از ظرف اصلي در خود محفوظ نمايد.
اين ظرف بايد در برابر پسماند مقاوم بوده و گنجايش حداقل 111درصد حجم بزرگترين ظرف را
دارا باشد (شكل .) 8محفظه هاي ثانويه براي تفكيك پسماندهاي خطرناك ناسازگار (مثل اسيد و
بازها) نيز استفاده مي شوند.
شكل -2نمونه اي از فرم برچسب تكميل شده مخصوص پسماندهاي شيميائي خطرناك
صفحه 129 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
آزمایشگاهها:
اسید استیك
دستكش نئوپرني ،روپوش كار و عينك آزمايشگاهي پوشيده شود .در زير هود آزمايشگاهي آنرا به
آرامي به داخل يك سطل پالستيكي حاوي آب سرد ريخته و با محلول هيدروكسيد سديم %2يا
كربنات سديم خنثي شود .محلول خنثي را مي توان در مجراي فاضالب تخليه نمود.
استون:
براي استفاده مجدد ،تقطير شود .به منظور امحاء بسته بندي و برچسب زني كرده و سوزانده شود.
:Reflux - 1حالتي است كه در طي آن بخار قسمت فوقاني يك مايع داخل ظرف پس از حرارت ديدن و خارج شدن از آن ،سرد شده و مجدداً به شكل
مايع به داخل ظرف يا ستون اصلي برگشت داده مي شود .در اين وضعيت سطح مايع داخل ظرف يا ستون ثابت باقي مي ماند.
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 132
استیل كلراید
در حد يک بسته :داخل يك ظرف مجزاي برچسب دار به منظور بازيابي يا امحاء از طريق سوزاندن
قرار داده شود .در داخل حالل قابل اشتعال حل شده و در داخل كوره مجهز به اسكرابر سوزانده شود.
مقاديركم :دستكشهاي الستيكي نيتريلي ،روپوش كار و عينك آزمايشگاهي پوشيده شود .در زير
هود ،به منظور تجزيه )11g( 11mlاستيل كلرايد 121ml ،از محلول 0/2Mپراكسيد سديم در داخل
يك بالن ته گرد سه دهانه 021ml 1مجهز به همزن ،قيف و دماسنج ريخته شود .استيل كلرايد به
آرامي از طريق قيف و به صورت قطره قطره به محلول اضافه و همزده شود .نرخ افزودن استيل كلرايد
طوري باشد كه دماي مخلوط آنها از 32 °cفراتر نرود .همزدن اين مخلوط به مدت يك شب در
دماي اتاق ادامه يابد .محلول حاصل با اسيد هيدروكلريك 0Mتا PH=7خنثي شود .در نهايت محلول
به ميزان 21برابر با آب رقيق و به داخل مجراي فاضالب تخليه شود.
براي تجزيه 1-0mlاز استيل كلرايد ،در زير هود آزمايشگاهي مايع را به داخل بشقاب تبخيري بزرگ
ريخته و آنرا با كربنات سديم يا كربنات كلسيم جامد بپوشانيد .زمانيكه واكنشها فروكش كردند،
مخلوط حاصل به آرامي به داخل يك سطل بزرگ آب سرد ريخته شود .محلول به مدت 04ساعت
بطور ساكن باقيمانده و اگر الزم بود خنثي سازي انجام شود و سپس به داخل مجراي فاضالب تخليه
شود .مجراي فاضالب با حداقل 21برابر حجم پسماند تخليه شده ،شسته شود.
استیلن
نشتي گاز :با استفاده از سيستم تهويه القائي تراكم گاز در مقادير كمتر از حد انفجار حفظ شود.
مخزن يا كپسول به فضاي باز منتقل شود و گاز به داخل اتمسفر تخليه شود .به منظور امحاء آن ،يك
لوله رابط را به كوره متصل كرده و با احتياط سوزانده شود.
آكرولئین
در حد يک بسته :داخل يك ظرف مجزاي برچسب دار به منظور بازيابي يا امحاء از طريق سوزاندن
قرار داده شود .در داخل حالل قابل اشتعال حل شده و به داخل كوره مجهز به پس سوز پاشيده شود.
مقادير كم :دستكش الستيكي نيتريلي ،روپوش كار و عينك آزمايشگاهي پوشيده شود .در زير
هود 7ml( 2g ،يا ) 1/117Mاز آكرولئين در داخل يك بالن ته گرد سه دهانه يك ليتري مجهز به
همزن ،قيف و دماسنج ريخته شود .در طي مدت 11دقيقه 21ml ،از محلول 1/4Mپرمنگنات پتاسيم
در 711mlآب اضافه شود .اگر رنگ بنفش اين محلول محو نشد ،آنرا در حمام بخار گرم كنيد تا به
رنگ قهوه اي درآيد .باقيمانده محلول پرمنگنات را طوري اضافه نمائيد تا دما فراتر از 42 °cنرود.
زمانيكه افزودن محلول به اتمام رسيد ،آنرا تا دماي 71-81 °cبه مدت يك ساعت با همزدن ،گرم
كنيد .مخلوط حاصل تا دماي اتاق خنك شده و با اسيد سولفوريك 3Mتا PH=1اسيدي شود .به اين
مخلوط بي سولفيت سديم را اضافه و آنرا بهم زنيد تا محلول بي رنگي تشكيل شود .محلول حاصل را
به داخل مجراي فاضالب تخليه و با آب شستشو دهيد.
اسید آكریلیك
در حد بسته :داخل يك ظرف مجزاي برچسب دار به منظور بازيابي يا امحاء از طريق سوزاندن قرار
داده شود .تركيب در داخل حالل قابل اشتعال حل شده و به داخل كوره مجهز به پس سوز پاشيده
شود.
مقادير كم :دستكش الستيكي نيتريلي ،روپوش كار و عينك آزمايشگاهي پوشيده شود .در زير
هود ،اسيد آكريليك را در آب حل كنيد تا محلول %11حاصل شود .براي هر 2mlاز اين محلول،
021mlهيدروكسيد سديم %0اضافه كنيد و در حال همزدن ،پرمنگنات پتاسيم به آنها افزوده شود.
مخلوط حاصل به مدت 48ساعت در دماي اتاق همزده شود .بي سولفيت سديم جامد را به آن تا
حدي اضافه كنيد تا محلول كامالً بي رنگ شود .سپس با اسيد هيدروكلريك %2آنرا خنثي و مايع
حاصل به داخل سيستم فاضالب تخليه شود .رسوب جزئي قهوه اي رنگ تشكيل شده (دي اكسيد
منگنات) به صورت زباله معمولي دور انداخته شود.
آكریلونیتریل
الف -مقياس آزمايشگاهي
در حد يک بسته :داخل يك ظرف مجزاي برچسب دار به منظور بازيابي يا سوزاندن قرار داده
شود.
ب -مقادير كم :با پوشيدن دستكشهاي الستيكي نيتريلي ،روپوش كار و عينك آزمايشگاهي و در
زير هود 02ml ،اسيد هيدروكلريك غليظ را در يك بالن ته گرد سه دهانه 111mlمجهز به همزن،
كندانسور آب خنك (ميعان ساز) و قيف ريخته و در حمام بخار آنرا گرم كنيد .محلول را گرم كنيد
تا به آرامي سطح آن باال بيايد وآكريلونيتريل ( )1/1mol ،2/3gرا در اين حالت به صورت قطره قطره
در حالت رفالكس به آن اضافه كنيد .محلول حاصل با استفاده از همزن (براي جلوگيري از تشكيل
حباب) به مدت 2-11ساعت گرم شود .سپس محلول را خنك و تا حداقل 21برابر با آب رقيق شده
و به داخل مجراي فاضالب تخليه شود.
آلديكارب
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 134
دستكش و روپوش حفاظتي پوشيده شود .براي هر 1gآلديكارب 111ml ،اسيد سولفوريك 3Mو
4/7gپرمنگنات پتاسيم اضافه شود .مخلوط حاصل در دماي اتاق به مدت 31دقيقه همزده شود .به اين
مخلوط ،محلول بي سولفيت سديم اشباع تا حدي اضافه شود كه محلول بي رنگ گردد .محلول
حاصل با افزودن با احتياط سودا (امكان تشكيل كف) يا محلول %2هيدروكسيد سديم خنثي شود.
محلول شفاف حاصله با آب بداخل مجراي فاضالب شسته شود.
آمونیاك (محلول)
الف -مقياس آزمايشگاهي :با پوشيدن دستكشهاي الستيكي نيتريلي ،روپوش كار و عينك
آزمايشگاهي و استفاده از ماسك تنفسي كارتريجي مخصوص آمونياك يا ماسك گازي چند
منظوره ،آمونياك به داخل يك ظرف بزرگ پر از آب ريخته شده و با اسيد هيدروكلريك %2خنثي
شود .محلول خنثي را مي توان در مجراي فاضالب تخليه نمود.
نيترات آمونيوم
آنرا در ظرف مجزا به منظور امحاء يا بازيابي بسته بندي و برچسب زني شود .مي توان آنرا به داخل
يك ظرف بزرگ پر از آب ريخته و به آرامي به آن كربنات سديم را اضافه نمود تا خنثي شود
( .)PH=7در اين وضعيت مي توان آنرا به مجراي فاضالب تخليه نمود.
آنیلین
دستكش ،عينك و روپوش حفاظتي پوشيده شود 1ml .آنيلين در 21mlاسيد سولفوريك 3Mحل
شود 11g .پرمنگنات پتاسيم را به آرمي در طي مدت حدود 1ساعت به آرامي به محلول اضافه و آنرا
هم بزنيد .محلول حاصله بايستي به مدت 48ساعت در دماي اتاق همزده شود و با افزودن كربنات
سديم جامد يا محلول %11هيدروكسيد سديم خنثي شود .بي سولفيت سديم جامد به محلول حاصل
تا حدي اضافه شود تا بي رنگ شود .مايع شفاف به آرامي به داخل مجراي فاضالب تخليه شود و مواد
جامد قهوه اي رنگ باقيمانده دور انداخته شود.
رسوبي تشكيل نشود .در اين حالت محلول يك شب به همان حالت باقيمانده و سپس تبخير يا فيلتر
شود.
-14تركیبات آرسنیك
شامل تركيبات دو ،سه و پنج ظرفيتي آرسنيك مي باشد.
دستكش ،عينك و روپوش حفاظتي پوشيده شود .از استنشاق غبار پرهيز شود .در زير هود
آزمايشگاهي ،تركيبات آرسنيك در آب اسيدي در حال جوش (براي هر 1gاز تركيب آرسنيك از
111mlآب حاوي 2قطره اسيد هيدروكلريك غليظ استفاده شود) حل شود .به محلول حاصل،
تيواستاميد ( به ازاء هر 1gنمك ارسنيك 1/0g ،تيواستاميد در 01mlآب استفاده شود) افزوده شود.
مخلوط حاصل به مدت 01دقيقه جوشانده شده و سپس با هيدروكسيد سديم ،0Mشرايط آن قليائي
شود .رسوب ته نشين شده پس از صاف شدن ،خشك و بسته بندي و در محلي امن دفن گردد.
-10آزبست
با استفاده از دستكش غير قابل نفوذ و پوشيدن ماسك مناسب ،الياف آزبست در ظرف برچسب زني
شده مجزائي به منظور سوزاندن قرار داده شود .آزبست بايستي در كوره اي با دما و طرح مناسب براي
آن ،سوزانده شود.
-16تركیبات باریم
شامل تركيبات مختلفي از باريم مثل آزيد ،كلريد ،كلريت ،هيدريد ،هيدروكسيد ،اكسيد ،پركلرات،
پراكسيد و سولفيد آن مي باشد.
در حد بسته :در ظرف مجزاي برچسبدار براي بازيابي يا امحاء قرار داده شود.
مقادير كم :دستكش ،عينك و روپوش حفاظتي پوشيده شود .از استنشاق غبار پرهيز شود .نمك
هاي باريم در حجم كم آب حل شود .به ازاء هر 1gنمك باريم 12ml ،محلول سولفات سديم %11به
آن اضافه شود .اين محلول به مدت يك هفته به حالت سكون باقي بماند .براي تست تكميل شدن
رسوب ،مجدداً چند قطره محلول سولفات سديم %11اضافه شود تا رسوب مواد متوقف شود .مايع
شفاف روي رسوب به آهستگي تخليه شود يا مواد ته نشين شده با فيلتر صاف شوند .مايع به داخل
مجراي فاضالب تخليه و مواد جامد به عنوان زباله معمولي امحاء شوند.
-12بنومیل
دستكش و عينك حفاظتي پوشيده شود .براي هر 1gبنوميل 111ml ،21اسيد سولفوريك 3Mو 4/7g
پرمنگنات پتاسيم به آن اضافه شود .مخلوط حاصل پس از همزدن ،به مدت 0ساعت در دماي اتاق
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 136
بطور ساكن باقي بماند .محلول بي سولفيت سديم اشباع (تقريباً 1gبي سولفيت سديم در 3/2mlآب)
را تا حدي به آن اضافه كنيد تا محلول بي رنگ شود .با احتياط سوداي جامد (احتمال كف كردن) يا
محلول آبي هيدروكسيد سديم %2را به آن اضافه كنيد تا خنثي شود .محلول شفاف همراه با آب به
داخل شبكه فاضالب تخليه شود.
-18بنزال كلراید
در حد بسته :در يك ظرف مجزاي برچسبدار جهت بازيابي يا سوزاندن قرار داده شود .تركيب در
يك حالل قابل اشتعال حل شده و به داخل كوره داراي پس سوز و اسكرابر پاشيده شود.
مقادير كم :دستكش نيتريل رابر ،روپوش و عينك آزمايشگاهي پوشيده شود .در زير هود كار شود.
مقدار )1/10M( 7/3gاز ورقه هاي هيدروكسيد پتاسيم %82را در يك بالن ته گرد سه دهانه مجهز به
همزن ،كندانسور آب سرد ،قيف و حمام بخار يا آب گرم ،قرار دهيد .با همزدن محكم ،سريعاً
31/2mlاتانول %32به ظرف اضافه كنيد .هيدروكسيد پتاسيم ظرف چند دقيقه حل مي شود و باعث
افزايش دماي محلول تا حدود 22 °cمي شود .محلول را گرم كنيد و در حالت رفالكس ،بنزال
كلرايد ( 12gيا )1/1Mرا به صورت قطره قطره طوري اضافه كنيد كه با همزدن (جلوگيري از كف
كردن) در طي 0ساعت ،شرايط رفالكس حفظ شود .مخلوط واكنش را خنك و پس از رقيق كردن
با آب ،آنرا به داخل مجراي فاضالب بريزيد.
-25بنزن
در يك ظرف مخصوص حاللهاي غير هالوژنه براي بازيابي يا امحاء از طريق سوزاندن قرار داده شود.
-01بنزن سولفونيل كلرايد
صفحه 137 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
در حد بسته :در يك ظرف مجزاي برچسبدار جهت امحاء از طريق سوزاندن قرار داده شود .تركيب
در زباله سوز مجهز به پس سوز و اسكرابر ،سوزانده شود.
مقادير كم :لباس كار ،عينك و دستكش نيتريل رابر محافظ پوشيده شود .در زير هود كار شود .در
داخل يك بالن ته گرد سه دهانه 111mlمجهز به همزن ،قيف و دماسنج 21ml ،محلول هيدروكسيد
سديم 0/2Mريخته شود .بنزن سولفونيل كلرايد ( 8/3g ،1/12Mيا )2/2mlبه صورت قطره اي ب به
داخل ظرف اضافه شود .اگر واكنش در ابتدا كند بود (بدون تجزيه يا افزايش دما) ،مخلوط را در
حمام بخار تا دماي 31 °cگرم كنيد .زماني كه بنزن سولفونيل كلرايدي كه در ابتدا اضافه شده بود،
حل شد ،باقي آن بصورت قطره قطره اضافه شود .زمانيكه افزودن بنزن سولفونيل كلرايد به اتمام
رسيد ،گرم كردن مخلوط ادامه يابد تا محلول شفافي حاصل شود .اين محلول تا دماي اتاق خنك
شده و با اسيد هيدروكلريك %11خنثي و به داخل شبكه فاضالب شسته شود.
-22بنزیدین و نمكهایش
در حد بسته :بنزيدين را در يك حالل قابل اشتعال حل كنيد و در يك ظرف مجزاي برچسبدار
جهت سوزاندن قرار دهيد .براي سوزاندن مخلوط ،به داخل كوره مجهز به پس سوز و اسكرابر پاشيده
شود.
مقادير كم :دستكش نيتريل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشيده شود .در زير هود ،آب
( ،)0/7mlاسيد هيدروكلريك غليظ ( )0/1mlو بنزيدين ( )1/1127M ،1/2gرا به داخل بالن ته گرد
سه دهانه 21mlمجهز به همزن ،قيف و دماسنج بريزيد .در حال افزودن قطره اي )1/112M( 1/43g
نيتريت سديم %37حل شده در 1mlآب براي تشكيل هيدروكلريد بنزيدين ،با استفاده از حمام يخ
دماي مخلوط داخل ظرف را در حد -2-1 °cحفظ كنيد .پس از اتمام افزودن محلول مذكور،
محتويات داخل ظرف تا 31دقيقه بعد نيز همزده شود .در حاليكه دما در حد -2-1 °cحفظ شده،
)1/11M( 11/3mlاسيد هيپوفسفروس ( %21پيش سرد شده تا دماي )1 °cدر طي مدت 11-12دقيقه
به محلول داخل ظرف افزوده شود .تا 1ساعت محتويات داخل ظرف همزده و سپس 04ساعت در
دماي اتاق به حالت ساكن باقي بماند و سپس با 0بخش 3mlتولوئن استخراج شود .بي فنيل كه
محصول دآميناسيون استخراجي با تولوئن است ،جهت امحاء به روش سوزاندن بسته بندي شود .فاز
آبي حداقل با 21برابر آب ،به داخل سيستم فاظالب شسته شود.
براي هر 9mgبنزيدين 11ml ،اسيد هيدروكلريك 1/1Mاضافه و با هم مخلوط شوند تا بنزيدين حل
شود 2ml .محلول پرمنگنات پتاسيم 1/0Mو 2mlاسيد سولفوريك 0Mبه آن اضافه شود .آنها را به
مخلوط كرده و براي مدت يك شب (حداقل 11ساعت) به حالت ساكن باقي بماند .اگر محلول
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 138
رنگي بود با متا بي سولفيت سديم يا اسيد اسكوربيك ،آنرا بي رنگ كنيد .با احتياط محلول
هيدروكسيد سديم 2Mرا به آن اضافه كنيد تا خنثي شود .محلول باقيمانده را به داخل مجراي
فاضالب بشوئيد.
-24بنزیل كلراید
در حد بسته :در يك ظرف مجزاي برچسبدار جهت بازيابي يا امحاء به روش سوزاندن قرار گيرد.
براي سوزاندن ،آنرا در يك حالل قابل اشتعال حل كرده و به داخل كوره مجهز به پس سوز و
اسكرابر پاشيده شود.
مقادير كم :دستكش نيتريل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشيده شود .در زير هود ،مقدار 7/3g
( )1/10Mاز ورقه هاي هيدروكسيد پتاسيم %82را در يك بالن ته گرد سه دهانه 111mlمجهز به
همزن ،كندانسور آب سرد ،قيف و حمام بخار يا آب گرم قرار دهيد .با هم زدن سريع31/2ml ،
اتانول %32به ظرف اضافه كنيد .هيدروكسيد پتاسيم در عرض چند دقيقه حل شده و باعث افزايش
دماي محلول تا 22 °cخواهد شد .محلول را گرم كنيد تا سطح آن به آرامي باال آمده و بنزيل كلرايد
( )1/1M ،10/2gرا به صورت قطره اي طوريكه حالت رفالكس حفظ شود به آن اضافه كنيد .تحت
شرايط رفالكس ،مخلوط حاصل را همراه با همزدن (جلوگيري از تشكيل حباب) به مدت 0ساعت
ديگر گرم كنيد .مخلوط راخنك و با آب رقيق كرده و به داخل مجراي فاضالب بشوئيد.
صفحه 139 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
-20كاربید كلسیم:
در حد بسته :در ظرف برچسبدار مجزائي براي بازيابي قرار گيرد.
مقادير كم :دستكش ،عينك و روپوش حفاظتي پوشيده شود .در زير هود آزمايشگاهي 2g ،از
كاربيد كلسيم در 21mlاز يك هيدروكربن (تولوئن يا سيكلوهگزان) در يك بالن ته گرد سه دهانه
011mlمجهز به حمام يخ ،همزن ،قيف ،ورودي نيتروژن و خروجي گاز متصل به شلنگ الستيكي از
داخل ظرف به زير هود ،معلق گردد .با يك جريان متوسط از نيتروژن عبوري از داخل ظرف براي
جابائي استيلن توليدي 31ml ،اسيد هيدروكلريك 2Nرا به صورت قطره قطره در طي مدت 2ساعت
به آن اضافه كرده و مخلوط حاصل براي چند ساعت همزده شود .اليه هاي آب و هيدروكربني
مخلوط حاصل از هم تفكيك خواهند شد .اليه هيدروكربني به منظور امحاء از طريق سوزاندن جدا و
در ظرف مجزائي بسته بندي شود .اليه آب خنثي و به داخل مجراي فاضالب تخليه شود.
-22تتراكلرید كربن:
دستكش وايتون يا ،PVAروپوش و عينك آزمايشگاهي پوشيده شود .از استنشاق بخارات اجتناب
گردد .اين پسماند را مي توان با تقطير در زير هود آزمايشگاهي ،بازيابي نمود .براي امحاء آن ،بايستي
داخل ظرف مخصوص حاللهاي هالوژنه قرار گرفته و سوزانده شود .براي سوزاندن ،بايستي در يك
حالل قابل اشتعال فاقد كلر حل شده و به داخل كوره مجهز به پس سوز و اسكرابر پاشيده شود.
-28كلر:
در حد بسته :سيلندر آن مهر و موم شده و به توليد كننده آن بازگردانده شود.
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 140
مقادير كم :دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك آزمايشگاهي و تجهيزات حفاظت تنفسي
هوارسان ،پوشيده شود .از داخل يك ظرف بزرگ حاوي جاذب غليظ (سولفيت سديم يا بي سولفيت
سديم) ،گاز كلر به شكل حبابي عبور داده شود .زمانيكه كار به اتمام رسيد ،محلول حاصل خنثي و با
21برابر حجم خود با آب به داخل مجراي فاضالب تخليه شود.
-22كلروفرم:
دستكش وايتون يا ،PVAروپوش و عينك آزمايشگاهي پوشيده شود .از استنشاق بخارات اجتناب
گردد .براي بازيابي اين پسماند ،مي توان آن را در زير هود آزمايشگاهي ،تقطير نمود .براي امحاء آن،
بايستي داخل ظرف مخصوص حاللهاي هالوژنه قرار گرفته و سوزانده شود .براي سوزاندن ،بايستي در
يك حالل قابل اشتعال فاقد كلر حل شده و به داخل كوره مجهز به پس سوز و اسكرابر پاشيده شود.
1- Celite
صفحه 141 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
هفته ،عمده مايع شفاف روئي مي تواند به آرامي تخليه شود .باقيمانده مايع را مي توان فيلتر يا تبخير
نمود .همچنين مي توان مايع را به داخل مجراي فاضالب شستشو داد .رسوب جامد مي تواند با آب
داغ شس ته شود تا سولفات سديم آن حذف شود سپس آن را خشك ،بسته بندي و برچسب گذاري
كرده و به محل امني براي دفن فرستاده شود.
-34سیانوژن
چنانچه داخل سيلندر قرار گرفته ،مهر و موم شده و به توليد كننده آن برگشت داده شود .چنانچه
امكان رفع نشتي وجود ندارد ،تجهيزات تنفسي هوارسان پوشيده و سيلندر به زير يك هود منتقل شود.
يك رگوالتور به سيلندر متصل و از طرف ديگر به شلنگ الستيكي قابل انعطاف وصل شود .انتهاي
شلنگ به داخل محلول هيدروكسيد سديم و هيپوكلريت سديم غوطه ور شود .زماني كه سيلندر خالي
شد ،محلول حاصل به مدت 04ساعت به همان حالت باقي بماند و سپس با حداقل 21برابر حجم خود
با آب به داخل مجراي فاضالب تخليه شود.
-30برومید سیانوژن
دستكش نيتريلي ،روپوش و عينك آزمايشگاهي پوشيده شود .در زير هود و پشت يك حفاظ ،با
احتياط در حال همزدن ،حجم زيادي از محلول قليائي هيپوكلريت كلسيم يا مايع سفيد كننده خانگي
را به آن اضافه نمائيد .پس از 04ساعت آن را به داخل مجراي فاضالب خالي كنيد.
-36كلرید سیانوژن
دستكش نيتريلي ،روپوش و عينك آزمايشگاهي پوشيده شود .در زير هود و پشت يك حفاظ ،با
احتياط در حال همزدن ،كلريد سيانوژن را به آرامي و با احتياط به حجم زيادي از محلول قليائي قوي
هيپوكلريت كلسيم يا مايع سفيد كننده خانگي اضافه نمائيد .پس از 04ساعت محلول را با حداقل 21
برابر آب به داخل مجراي فاضالب خالي كنيد.
-32سیكلوهگزان
مي توان آن را با تقطير بازيابي نمود .براي امحاء بايستي داخل ظرف مخصوص حالل ها قرار داده و
در يك زباله سوز شيميائي مجهز به پس سوز و اسكرابر سوزانده شود.
-38سیكلوفسفامید
دستكش ،لباس و عينك حفاظتي پوشيده شود .به ازاء هر 0/2mlاز محلول حاوي 21mg
سيكلوفسفاميد 21ml ،محلول هيدروكسيد سديم %10و 111mlدي متيل فرماميد به آن اضافه شود.
به اين محلول 4ساعت فرصت داده شود تا نشست نمايد .محلول خنك شده با افزودن با احتياط اسيد
هيدروكلريك 0Mخنثي شده و مي توان آنرا با حجم زيادي از آب به داخل فاضالب تخليه نمود.
ظرف شيشه اي حاوي سيكلوفسفاميد و دي متيل فرماميد بايستي بطور كامل آبكشي شده و مايع
حاصل همانند محلول اوليه با محلول هيدروكسيد سديم %10آماده سازي با اسيد خنثي و با حجم زياد
آب در فاضالب خالي شود.
صفحه 143 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
-32دیازینون
به ازاء 011mgديازينون خالص يا 1/2mlمحلول تجاري غليظ 111ml ،محلول آبي پرمنگنات پتاسيم
اسيدي ( 17mlاسيد سولفوريك غليظ به حدود 71mlافزوده و سپس 4/7gپرمنگنات پتاسيم در آن
حل و سپس با آب به حجم 111mlرسانده شود) افزوده و مخلوط حاصل به مدت يك ساعت در
دماي اتاق بهم زده شود .اگر واكنش به اتمام رسيد باشد ،هيچ پرمنگناتي باقي نخواهد ماند (يك قطره
از محلول روي كاغذ صافي قرار داده و اگر حلقه بنفش با نقطه قهوه اي رنگ در مركز آن تشكيل
شود نشان دهنده باقيماندن پرمنگنات است) 1g .پرمنگنات پتاسيم جامد به آن اضافه و مجدداً براي 12
دقيقه محلول همزده شود .به محلول در حال همزدن ،متا بي سولفيت سديم تا حدي اضافه شود كه
يك مايع بي رنگ تشكيل شود .محلول با افزودن كربنات سديم جامد يا محلول هيدروكسيد سديم
%2بين 2تا 8تنظيم شود .مايع حاصل به داخل مجراي فاضالب ريخته شود.
برمو -3-كلروپروپان ( 03/7gيا )1/1mبه صورت قطره قطره به محلول طوري اضافه كنيد كه سطح
مايع حفظ شود .تحت شرايط حفظ سطح مايع ،آن را به مدت 0ساعت همراه با همزدن ،گرم كنيد.
محلول را خنك كرده و با آب رقيق نمائيد و با حجم زياد آب ،به داخل فاضالب تخليه كنيد.
-42دي اكسان:
ظروف حاوي دي اكسان كه باز شده و بيش از يك سال قدمت دارند ،ممكن است حاوي مقادير
خطرناكي از پراكسيدها باشند .بطور خاص اگر ظروف داراي درپوش پيچي باشند ،نبايد باز شوند در
غير اين صورت بايستي توسط مراكز صالحيت دار امحاء شوند .زماني ظرف مي تواند بطور ايمن باز
شود كه وجود پراكسيدها به روش زير آزمايش شود:
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 146
دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشيده شود 111mg .يديد پتاسيم در 1mlاسيد
استيك گالسيال حل شود 1ml .دي اكسان اضافه شود .ايجاد رنگ زرد كم رنگ در محلول نشان
دهنده مقدار كم ( )1/111-1/112%و رنگ زرد غليظ يا قهوه اي نشانگر غلظت زياد ( 1/11%و
خطرناك) پراكسيد در نمونه مي باشد.
براي حذف پراكسيدها ،دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشيده شود .دي اكسان
( )111mlرا به داخل يك قيف مجزا ريخته و با محلول تازه متا بي سولفيت سديم آبي ( )01mlبه
مدت 3دقيقه تكان داده شود .فشار داخل قيف را به فواصل زماني 11ثانيه آزاد كنيد .اليه آبي داخل
قيف جدا شود .دي اكسان را مجدداً از لحاظ امكان باقيماندن مقادير جزئي پراكسيدهاي دي آلكيل
كه ممكن است توسط متا بي سولفيت تصفيه نشده باشند ،آزمايش كنيد .اگر پراكسيدي وجود نداشته
باشد ،دي اكسان مي تواند براي استفاده مجدد خشك شود و يا براي امحاء از طريق سوزاندن بسته
بندي شود .اگر هنوز پراكسيدي وجود داشته باشد ،در زير هود ،اتر داخل ظرف ته گرد 021mlمجهز
به كندانسور قرار گرفته و محلول 111mgيديد پتاسيم در 2mlاسيد استيك گالسيال به آن افزوده و
يك قطره اسيد هيدروكلريك غليظ به آن اضافه شود .محلول حاصل به مدت يك ساعت به آرامي
رفالكس شود .اتر براي امحاء از طريق سوزاندن ،بسته بندي شود.
-2 -48اتوكسی اتانول
بسته بندي و برچسب زني شود تا از طريق سوزاندن ،امحاء گردد.
-01محلول فرمالدئید
در حد بسته :در ظرف مجزاي برچسبدار جهت بازيابي يا امحاء از طريق سوزاندن قرار داده شود.
مقادير كم :دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشيده شود .در زير هود محلول رقيق
شده فرمالدئيد ( 11mlآب به ازاء هر 1mlفرمالدئيد) را در حال همزدن و به آرامي به حجم زيادي از
مايع سفيد كننده خانگي ( 02mlسفيد كننده خانگي به ازاء هر 1mlفرمالدئيد) اضافه نمائيد .مخلوط
حاصل 01دقيقه همزده و سپس در مجراي فاضالب شسته شود.
-03محلول هیدرازین
در حد بسته :در ظرف مجزاي برچسبدار جهت بازيابي يا امحاء از طريق سوزاندن قرار داده شود.
مقادير كم :دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشيده شود .در زير هود ،محلول رقيق
آبي ( )%2هيدرازين با افزودن آرام آن به حجم مناسبي از آب آماده شود .براي هر 1gاز هيدرازين،
%02( 101mlبيشتر) از مايع سفيد كننده خشكشوئي (حاوي %2/02هيپوكلريت سديم) در يك بالن
ته گرد سه دهانه 111mlمجهز به همزن ،دماسنج و قيف بريزيد .محلول هيدرازين آبي را بصورت
قطره قطره به مايع داخل ظرف در حال همزده شدن طوري اضافه كنيد كه دماي مايع داخل ظرف در
حد 42-21°cحفظ شود .اين روند افزايش هيدرازين يك ساعت طول مي كشد .همزدن مايع به مدت
يك شب (حداقل 10ساعت) ادامه يابد .مخلوط حاصل از واكنش به داخل مجراي فاضالب تخليه
شود.
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 148
-04اسید هیدروكلریك
دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي و در صورت نياز تجهيزات حفاظت تنفسي هوارسان
پوشيده شود .در زير هود ،به آرامي اسيد هيدروكلريك به يك سطل پر از آب سرد اضافه شود
(حداقل نسبت رقيق سازي 1به 11توصيه مي شود) .كربنات كلسيم يا سودا به آرامي به محلول تا
حدي اضافه شود كه خنثي شدن كامل شود .محلول حاصل به داخل مجراي فاضالب تخليه شود.
هرگونه ماده جامد باقيمانده مي تواند همانند زباله معمولي امحاء شود.
-00اسید هیدروفلوریك
دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي و تجهيزات حفاظت تنفسي هوارسان پوشيده شود .در
زير هود ،به آرامي اسيد هيدروفلوريك به يك سطل پالستيكي پر از آب سرد اضافه شود (حداقل
نسبت رقيق سازي 1به 11توصيه مي شود) .كربنات كلسيم يا هيدروكسيد كلسيم زيادي به محلول
اضافه شود .به مخلوط حاصل 04ساعت براي ته نشيني زمان داده شود .محلول حاصل به داخل
مجراي فاضالب تخليه شود .مواد جامد باقيمانده (فلوريد كلسيم) پس از خشك شدن ،بسته بندي و
مطابق قوانين محلي يا ملي امحاء شود.
-06كاتالیستهاي هیدروژناسیون
كاتاليست مصرف شده بايستي در زير آب نگهداري شود و بازيابي شود يا به منظور امحاء بسته بندي
و برچسب گذاري شود.
-02هیدروژن سیانید
چنانچه داخل سيلندر قرار گرفته ،مهر و موم شده و به توليد كننده آن برگشت داده شود.
نشتي از سيلندر :چنانچه امكان رفع نشتي وجود ندارد ،دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك
حفاظتي و تجهيزات حفاظت تنفسي هوارسان پوشيده شود .در زير هود اجازه دهيد گاز نشت شده به
داخل ظرف حاوي محلول هيدروكسيد سديم منتقل شود تا نشتي برطرف شود (از باز مكش ماده
قليائي به داخل محلول سيانيد هيدروژن اجتناب شود) .هيپوكلريت كلسيم يا سديم بيشتري يه سيانيد
قليائي افزوده شود .سيانات تشكيل شده به داخل مجراي فاضالب تخليه شود.
-08پراكسید هیدروژن
دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشيده شود .يك حفاظ سرتاسري بدن بايستي موجود
باشد .در زير هود محلول رقيق شده پراكسيد ( )%2از طريق افزودن با احتياط آن به آب آماده شود .به
تدريج در حين همزدن محلول ،آنرا به محلول متا بي سولفيت سديم آبي با حجم %21بيشتر از محلول
اصلي موجود در يك ظرف ته گرد مجهز به دماسنج اضافه نمائيد .افزايش دماي مخلوط حاصله
صفحه 149 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
نشانگر انجام واكنش مي باشد .اگر اين اتفاق نيفتاد ،محلول را فوراً اسيدي كنيد .مخلوط حاصل از
واكنش را خنثي كرده و آنرا به داخل مجراي فاضالب تخليه كنيد.
-65ید
در حد بسته :در داخل ظرف مجزاي برچسبدار براي بازيابي يا استفاده مجدد قرار گيرد.
مقادير كم :دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشيده شود .در زير هود با احتياط ،يد
( )2gبه محلول تيو سولفات سديم )311ml( %4حاوي كربنات سديم ( )1/1gاضافه شود .محلول
حاصل آنقدر همزده شود تا كل يد حل شود (محلول بي رنگ شود) .سپس با كربنات سديم خنثي
شود .زماني كه احياء كامل شد ،كربنات سديم يا اسيد هيدروكلريك رقيق به آن اضافه كنيد تا
محلول خنثي شود .محلول حاصل را به داخل مجراي فاضالب بشوئيد.
-61نمكهاي سرب
شامل نمكهائي همچون استات ،آزيد ،برومات ،كربنات ،كلرات ،كلريد ،پركلرات ،پيكرات ،سولفات
و اكسيدهاي سرب مي باشد.
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 150
در حد بسته :داخل يك ظرف مجزاي براي بازيابي يا امحاء نمكهاي غير محلول در يك خاكچال
امن قرار داده شود.
مقادير كم نمكهاي محلول :دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشيده شود .نمك
محلول سرب در آب ( )011mlحل شود ( 1/14Mبه عنوان مثال 11gكلريد سرب) .در حال همزدن
آنها محلول متاسيليكات سديم ( ) 1/10Mبه آن اضافه شود .با افزودن اسيد سولفوريك PH ،0Mدر
حد 3تنظيم شود .رسوب تشكيل شده با صاف كردن يا تبخير مايع در يك بشقاب تبخيري در زير
هود ،جمع آوري شود .رسوب جامد پس از خشك شدن ،به منظور امحاء مطابق قوانين محلي بسته
بندي و برچسب زده شود .براي محلولهاي رقيق نمك سرب ،محلول متاسيليكات سديم تا حدي
افزوده شود كه ديگر رسوبي تشكيل نشود PH .در حد 3تنظيم شده و محلول حاصل قبل از تبخير يا
فيلتر شدن ،يك شب به همان حالت باقي بماند.
-62ماالتیون
باقيمانده هاي ماالتيون مي تواند با استفاده از محلول آبي پرمنگنات پتاسيم اسيدي به محصوالت بي
خطر تجزيه شود .براي هر 1mlمحلول ماالتيون تجاري 21ml ،اسيد سولفوريك 3Mو 3gپرمنگنات
پتاسيم افزوده شود .مخلوط حاصل به مدت 2ساعت در دماي اتاق همزده شود .با افزودن با احتياط
سودا ،محلول خنثي شود و سپس در حين همزدن ،با افزودن محلول بي سولفيت سديم اشباع (حدود
11gبي سولفيت سديم در 32mlآب) ،مخلوط حاصل بي رنگ شود .محلول شفاف توليدي به داخل
سيستم فاضالب شسته شود.
-63مالئیك آنهیدرید
در ظرف مجزاي برچسبدار جهت بازيابي يا امحاء از طريق سوزاندن قرار داده شود .تركيب در داخل
يك حالل قابل اشتعال حل شده و به داخل كوره مجهز به پس سوز و اسكرابر پاشيده شود.
-64جیوه
احتياط :سميت جيوه آنقدر است كه اين عنصر و تركيباتش نبايد هوا و آب را آلوده كنند .دستكش
بوتيل رابر ،روپوش و تجهيزات حفاظت از تنفسي هوارسان پوشيده شود .كليه قطرات و حوضچه هاي
جيوه با استفاده از يك پمپ مكنده و بطري آسپراتوري داراي لوله موئينه جمع آوري شود .قطرات
ريز داخل شكافهاي غير قابل دسترس با با كيت طراحي شده براي اين منظور ( )Merconvapپوشانده
شوند .كل جيوه آلوده شده در داخل يك بطري با سرپوش محكم قرار گيرد .بطري مذكور براي
بازيابي جيوه به توليد كننده ارجاع داده شود.
-22تركيبات جيوه:
صفحه 151 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
-66متانول:
پسماند متانول در ظرف مخصوص حاللهاي غيرهالوژنه جهت امحاء از طريق سوزاندن قرار داده و
برچسب زده شود.
-3 -62متیل كوالنترن
در حد بسته :در ظرف مجزاي برچسبدار جهت امحاء از طريق سوزاندن قرار داده شود .تركيب در
يك حالل قابل اشتعال حل يا مخلوط شده و در كوره مجهز به پس سوز و اسكرابر سوزانده شود.
مقادير كم :دستكش ،روپوش و عينك حفاظتي پوشيده شود .در زير هود -3 ،متيل كوالنترن
( )2mgدر استون حل شود .محلول تازه پرمنگنات پتاسيم ( )1/2gآماده شده در 11mlاسيد
سولفوريك 3Mبه آن اضافه شود .مخلوط حاصل تكان داده شده و سپس به مدت 1ساعت در دماي
اتاق باقي بماند .اگر الز م بود محلول پرمنگنات بيشتري براي حفظ رنگ بنفش محلول به آن اضافه
شود .به آهستگي با افزودن سودا يا هيدروكسيد سديم آبي ،%11آنرا خنثي كنيد و سپس در حين
همزدن محلول ،يك محلول اشباع آبي بي سولفيت سديم به آن اضافه كنيد تا حدي كه محلول شفاف
شود .محلول حاصل را با آب فراوان به داخل سيستم فاضالب بشوئيد.
-68متیل هیدرازین
در حد بسته :در ظرف مجزاي برچسبدار جهت بازيابي يا امحاء از طريق سوزاندن قرار داده شود.
مقادير كم :دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشيده شود .در زير هود ،يك محلول
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 152
رقيق ( )% 2از متيل هيدرازين با افزودن آرام آن به آب تهيه نمائيد .به ازاء هر 1gمتيل هيدرازين،
%02( 41mlبيشتر) از سفيد كننده تجاري خشكشوئي (حاوي تقريباً %2/02هيپوكلريت سديم) به يك
بالن ته گرده سه دهانه اي مجهز به همزن ،دماسنج و قيف ،ريخته شود .محلول آبي متيل هيدرازين
بطور قطره قطره به داخل هيپوكلريت در حال همزدن طوري اضافه شود كه دماي محلول داخل ظرف
در حد
42-21°cحفظ شود .روند افزودن متيل هيدرازين بايستي حدود يك ساعت طول بكشد .همزدن
محلول براي 0ساعت ديگر ادامه يابد تا دماي آن تا حد دماي اتاق كاهش يابد .مخلوط حاصل مي
تواند به داخل مجراي فاضالب شسته شود.
-62میتومایسین C
دستكش ،روپوش و عينك حفاظتي پوشيده شود .براي هر 1mlاز محلول حاوي 1/2mgميتومايسين
21ml ،Cمحلول هيدروكسيد سديم %11اضافه كنيد .به محلول اجازه دهيد به مدت 2ساعت در
دماي اتاق باقي بماند .مخلوط را با آب فراوان به داخل فاضالب بشوئيد .ظروف شيشه اي در تماس
ميتومايسين Cرا در محلول هيدروكسيد سديم %11غوطه ور كرده و به مدت يك شب در همان
حالت بگذاريد .ظرف را با آب بشوئيد .محلول هيدروكسيد سديم را با آب به داخل مجراي فاضالب
تخليه كنيد.
شده با تولوئن بسته بندي و براي امحاء از طريق سوزاندن فرستاده شود .قسمت آبي باقيمانده به داخل
مجراي فاضالب تخليه گردد.
براي هر 3mgاز -1نفتيل آمين 11ml ،از اسيد هيدروكلريك 1/1Mاضافه شود .تركيب مخلوط شود
تا بطور كامل حل شود .براي هر 11mlاز محلول 2ml ،محلول 1/0Mپرمنگنات پتاسيم و 2mlاسيد
سولفوريك 0Mاضافه شود .پس از مخلوط كردن آنها به مدت يك شب در همان حالت (حداقل 11
ساعت) باقي بماند .اگر الزم بود براي بي رنگ كردن محلول از متا بي سولفيت سديم يا اسيد
اسكوربيك استفاده شود .با احتياط محلول هيدروكسيد سديم 2Mرا به آن اضافه كنيد تا خنثي شود.
محلول حاصل به داخل فاضالب تخليه شود.
-22نیكل كربونیل
در حد بسته :بطور ايمن آن را بسته بندي كرده و پس از برچسب زني از طريق سوزاندن امحاء شود.
براي سوزاندن ،ابتدا با يك حالل قابل اشتعال مخلوط و سپس به داخل كوره پاشيده شود.
مقادير كم :فوق العاده احتياط شود .با احتياط حمل شود .دستكش بوتيل رابر ،روپوش،
عينك حفاظتي و در صورت نياز تجهيزات حفاظت تنفسي پوشيده شوند .در زير هود ،محلول %2
نيكل كربونيل در تتراهيدروفوران بتدريج به يك بالن ته گرده سه دهانه اي مجهز به قيف يا ورودي
گاز ،ورودي نيتروژن و همزن كه حاوي مقدار زيادي مايع %02موالر سفيد كننده خانگي است ،در
حال همزدن اضافه شود .فرآيند تجزيه بايستي تحت شرايط اتمسفر نيتروژن انجام شود .پس از اتمام
افزايش كربونيل ،محلول بايستي به مدت يك شب همزده شود .محلول حاصل فيلتر شود .محلول فيلتر
شده مي تواند با حداقل 21برابر حجم خود با آب به داخل فاضالب تخليه شود .رسوب مرطوب
باقيمانده (پيروفوريك نيكل) به محلول هيدروكسيد آمونيوم به مقدار زياد افزوده مي شود .اين رسوب
مي تواند صاف شده و پس از بسته بندي و برچسب گذاري براي بازيابي يا دفن در خاكچال امن
فرستاده شود.
-23اسید نیتریك
دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشده شود .يك حفاظ كامل بدن موجود باشد .در
زير هود ،اسيد به آرامي به يك سطل آب سرد اضافه شود .محلول با كربنات سديم خنثي شده و به
داخل مجراي فاضالب شسته شود.
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 154
-24نیتروبنزن
در داخل يك ظرف مخصوص امحاء حاللهاي غيرهالوژنه قرارداده شده و براي بازيابي يا امحاء از
طريق سوزاندن در كوره مجهز به پس سوز و اسكرابر ارسال شود.
-0 -72نيتروپروپان
در داخل يك ظرف مخصوص برچسبدار قرارگرفته و براي بازيابي يا امحاء از طريق سوزاندن ارسال
شود.
محلول حاصل ،به آرامي با استفاده از محلول هيدروكسيد سديم قليائي شود تا هيدروكسيد نيكل ته
نشين شود .رسوب جمع شده و براي بازيابي يا دفن در خاكچال امن ،بسته بندي شود .محلول آبي به
داخل مجراي فاضالب شسته شود.
-85پاراتیون
دستكش و عينك حفاظتي پوشيده شود .براي هر 1mlپاراتيون 21ml ،اسيد سولفوريك 3Mو 0/2g
پرمنگنات پتاسيم به آن اضافه كنيد .مخلوط حاصل به مدت 4ساعت در دماي اتاق همزده شود.
محلول با افزودن سودا (احتمال تشكيل كف) يا محلول آبي هيدروكسيد سديم %2خنثي شود .محلول
شفاف نهايي با آب به داخل سيستم فاضالب شسته شود.
-82فنول
در حد بسته :در يك ظرف مجزاي برچسبدار جهت سوزاندن قرار گيرد.
مقادير كم :دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشده شود .زير هود كار شود .محلول
4/7gفنول در 72mlآب در يك بالن ته گرده سه دهانه اي 011mlمجهز به همزن ،قيف و دماسنج
آماده شود .هپتا هيدرات فروس ( 0/2gيا )1/1182Mدر اين مخلوط حل شده و PHآن با اسيد
سولفوريك رقيق در حد 2-2تنظيم شود .پراكسيد هيدروژن 41ml( %31يا )1/4Mدر حال همزدن
مخلوط بطور قطره اي در طي يك ساعت به آن اضافه شود
احتياط :نحوه اضافه كردن عامل واكنش زا مهم است .اگر پراكسيد هيدروژن و سولفات فروس از
قبل با هم مخلوط شوند ،يك واكنش شديد ممكن است اتفاق افتد.
در اين واكنش گرما آزاد مي شود .با تنظيم ميزان افزودن پراكسيد هيدروژن يا قرار دادن ظرف
محلول در حمام يخ ،دماي آن در حد 21-21°cكنترل شود .همزدن براي 0ساعت ادامه يابد .محلول
براي يك شب به همان حالت باقي مانده و سپس به داخل سيستم فاضالب شسته شود.
-83فسژن و محلولهایش
سيلندر آن مهر و موم و به توليد كننده اش ارجاع داده شود.
فسژن مي تواند به داخل يك اسكرابر آمونياك تخليه شود .از طريق عبور حبابي آن از داخل محلول
هيدروكسيد سديم %01نيز مي توان آنرا تجزيه نمود.
-84فسفین
فسفين از طريق تهويه آرام گاز به داخل حجم زيادي از محلول 1Mسولفات مس به اسيد فسفريك
اكسيده مي شود .دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشده شود .زير هود كار شود .براي
پيشگيري از واكنش شديد با هوا ،واكنش بايستي تحت اتمسفر نيتروژن در يك بالن ته گرده سه دهانه
اي مجهز به همزن ،ورودي گاز و ورودي نيتروژن انجام شود .اجازه دهيد مخلوط واكنش براي چند
روز ساكن بماند .رسوب داخل محلول از آن جدا شده و در همان حالت مرطوب به يك بشر حاوي
مقدار زياد مايع سفيد كننده خشكشوئي (داراي حدود %2هيپوكلريت سديم) منتقل شود و به مدت
يك ساعت همزده شود تا اكسيداسيون كل فسفيد مس به فسفات انجام شود .محلول نمك مس مي
تواند به داخل مجراي فاضالب تخليه شود.
-86سیانید پتاسیم
دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشده شود .در زير هود ،اين پسماند را به محلول %1
هيدروكسيد سديم (حدود 21mlبه ازاء هر 1gسيانيد) اضافه كنيد .در حال همزدن ،به آرامي مايع
سفيد كننده خانگي را (حدود 71mlبه ازاء هر 1gسيانيد) به آن اضافه كنيد .محلول را از لحاظ وجود
سيانيد با تست نيل پروس 1آزمايش كنيد .براي 1mlاز محلول ،دو قطره از محلول سولفات فروس تازه
اضافه كنيد .مخلوط حاصل را براي حداقل 21ثانيه بجوشانيد .آنرا تا دماي اتاق خنك كنيد و دو
قطره محلول كلريد فريك %1به آن اضافه كنيد .اسيد هيدروكلريك 2Mرا تا زماني كه مخلوط
اسيدي مايل به ليتموس (تورنسل) شود اضافه كنيد .اگر سيانيد در محلول وجود داشته باشد ،يك
رسوب آبي غليظ تشكيل مي شود (غلظتهاي بيشتر از 1ppmسيانيد قابل تشخيص است) .اگر نتيجه
آزمايش مثبت بود ،به محلول اصلي سيانيد ،مايع سفيد كننده بيشتري اضافه شده و آزمايش تكرار
شود .زماني كه نتيجه آزمايش منفي شد ،مي توان آنرا با حداقل 21برابر حجم خود با آب به داخل
سيستم فاضالب تخليه نمود.
-88پیریدین
در حد بسته :بازيابي شود يا براي امحاء از طريق سوزاندن ،بسته بندي و برچسب زده شود.
مقادير كم :دستكش الستيكي ،روپوش و عينك حفاظتي پوشده شود .پيريدين ( )1mlدر 21ml
اسيد سولفوريك 3Mحل شود 11g .پرمنگنات پتاسيم وزن شده و بخش كوچكي از آن (جامد) در
داخل محلول پيريدين در طي مدت 1ساعت همزده شود .مخلوط حاصل در دماي اتاق به مدت 48
ساعت همزده شود .پس از آن با افزودن كربنات سديم جامد يا محلول هيدروكسيد سديم ،%11
محلول خنثي شود .به محلول خنثي بي سولفيت سديم تا حدي اضافه شود تا كامالً بي رنگ شود .مايع
روشن حاصل را به آرامي به داخل مجراي فاضالب تخليه و هرگونه مواد جامد قهوه اي رنگ
باقيمانده همانند يك زباله معمولي امحاء شود.
-82رزورسینول
در حد بسته :در ظرف مجزاي برچسبداري براي بازيابي يا امحاء از طريق سوزاندن قرار داده شود.
در يك حالل قابل اشتعال حل شده و به داخل كوره مجهز به پس سوز پاشيده شود.
مقادير كم :دستكش نيتريل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشده شود .در زير هود ،يك محلول از
)1/12M( 2/2gاز رزورسينول در 72mlآب در داخل يك بالن ته گرد سه دهانه اي 011mlمجهز به
همزن ،قيف و دماسنج ،آماده شود .سپس هپتاهيدرات سولفات فروس ( 0/32gيا )1/1182Mدر
مخلوط حل شده و PHآن با اسيد سولفوريك رقيق در حد 2تا 2تنظيم شود .پس از آن 41ml
پراكسيد هيدروژن %31به صورت قطره اي در طي يك ساعت همزمان با همزدن مخلوط به آن
اضافه شود.
احتياط :روش اضافه كردن عامل واكنش بسيار مهم است .اگر پراكسيد هيدروژن و سولفات فروس
پيش مخلوط شوند ،واكنش شديدي ممكن است رخ دهد.
در طي واكنش گرما آزاد مي شود .دماي محلول بايستي با تنظيم نرخ افزايش پراكسيد
هيدروژن و حمام يخ در حد 21-21°cحفظ شود .همزدن محلول براي 0ساعت ديگر ادامه يابد.
همزمان دماي آن تا حد دماي محيط كاهش مي يابد .محلول حاصل به مدت يك شب به حالت
ساكن باقي مانده و سپس مي توان آنرا به داخل مجراي فاضالب تخليه كرد.
-25سلنیوم و تركیباتش
در حد بسته :در يك ظرف مجزاي برچسبدار براي بازيابي يا امحاء از طريق دفن در يك خاكچال
ايمن ،قرار داده شود.
مقادير كم :دستكش ،روپوش ،عينك حفاظتي و رسپيراتور (يا كار در زير هود) پوشيده شود .نمك
سلنيوم در آب حل شده و محلول با افزودن هيدروكسيد سديم 1Mيا اسيد سولفوريك 1Mخنثي
صفحه 159 الزامات ،دستورالعمل و رهنمودهاي تخصصي مركز سالمت محيط و كار
شود .محلول 1Mسولفيد سديم (حل كردن 7/8gسولفيد سديم در 111mlآب) به محلول نمك
سلنيوم اضافه و PHآن مجدداً با محلول اسيد سولفوريك 1Mدر حد خنثي تنظيم شود .رسوب
تشكيل شده در محلول با آهسته خالي كردن مايع روئي يا فيلتر كردن جدا شود .رسوب باقيمانده
شسته ،خشك و بازيابي شود يا براي امحاء از طريق دفن در خاكچال ايمن ،ارسال گردد.
-21سدیم آزید
دستكش بوتيل ر ابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشده شود .زير هود و پشت شيلد حفاظتي ،با احتياط
و به آرامي آزيد را به محلول نيترات آمونيوم سريك 123ml( %2/2به ازاء هر گرم آزيد) همراه با
تكان دادن محلول اضافه كنيد تا مواد جامد به شكل سوسپانسيون درآيند .محلول واكنش خنك شود.
كامل شدن واكنش تست شود .اگر رنگ محلول به شكل نارنجي بود نشانگر تجزيه كامل آزيد است.
براي آزمايش دقيق تر يك قطره از محلول بر روي گودي يك صفحه چاهك دار قرار داده شود و 1
يا 0قطره از اسيد هيدروكلريك رقيق به آن اضافه شود .يك قطره از محلول كلريد فريك به آن
اضافه و صفحه به آرامي گرم شود .رنگ قرمز محلول نشانگر اسيد هيدرازوئيك و كامل نبودن تجزيه
است و لذا بايستي محلول نيترات آمونيوم سريك بيشتري الزم است.
پس از اتمام واكنش ،مخلوط حاصل به داخل مجراي فاضالب شسته شود.
-22سدیم سیانید
در حد بسته :در يك ظرف مجزاي برچسبدار جهت امحاء قرار گيرد.
محلولها يا مقادير كم :دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشده شود .در زير هود،
سيانيد سديم به محلول هيدروكسيد سديم ( %1حدود 21mlبه ازاء هر گرم سيانيد) اضافه شود .به
محلول پايه سيانيد ،مايع سفيد كننده خانگي (حدود 71mlبه ازاء هر گرم سيانيد) به آرامي در حال
همزدن افزوده شود .وقتي افزودن مايع سفيد كننده به اتمام رسيد ،مخلوط حاصل از لحاظ باقي ماندن
سيانيد با تست نيل پروس آزمايش كنيد (روش كار در بخش سيانيد پتاسيم توضيح داده شده است).
اگر سيانيد باقي مانده بود ،مايع سفيد كننده بيشتري به مخلوط اضافه شود و آزمايش تكرار گردد .پس
از اتمام كار ،محلول به داخل سيستم فاضالب شسته شود.
1Mتنظيم شود .هيدروكسيد آنتي موان در قلياي قوي ،نامحلول است .رسوب تشكيل شده با فيلتر
كردن محلول ،جدا و براي دفن در خاكچال ايمن ،بسته بندي شود .محلول آبي خنثي شده و به داخل
مجراي فاضالب تخليه شود.
-24استرپتوزوتوسین
دستكش الستيكي ،لباس كار و عينك پوشيده شود .در زير هود كار شود .براي 11mlاز محلول آبي
حاوي 48mgاسترپتوزوتوسين 0ml ،اسيد سولفوريك غليظ و 0gپرمنگنات پتاسيم افزوده شود.
مخلوط حاصل به مدت 10ساعت همزده شود .محلول با افزودن آرام سودا يا محلول هيدروكسيد
سديم % 11خنثي شود .پس از آن در حين همزدن ،محلول بي سولفيت سديم اشباع به آن اضافه شود
تا محلول بي رنگي شكل بگيرد .محلول حاصل به داخل سيستم فاضالب شسته شود.
-20اسید سولفوریك:
دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشده شود .زير هود كار شود .با احتياط و به آرامي به
حجم زيادي از آب يخ ،اضافه شود .به آرامي و با احتياط كربنات سديم به آن اضافه شود تا محلول
خنثي گردد .محلول خنثي به داخل مجراي فاضالب شسته شود.
زير هود ،تتراهيدروفوران داخل ظرف ته گرد 021mlمجهز به كندانسور قرار گرفته و محلول
111mgيد پتاسيم در 2mlاسيد استيك گالسيال به آن افزوده و يك قطره اسيد هيدروكلريك غليظ
به آن اضافه شود .محلول حاصل به مدت يك ساعت به آرامي در حمام بخار رفالكس شود.
تتراهيدروفوران براي امحاء از طريق سوزاندن ،بسته بندي شود.
-22تالیوم و نمكهایش
نمكهاي كربنات و سولفات آن در آب محلول است .اكسيد تاليوم در آب ايجاد هيدروكسيد مي كند.
در حد بسته :در يك ظرف مجزاي برچسبدار قرار گيرد تا مورد بازيابي يا امحاء قرار گيرد.
مقادير كم :دستكش نيتريل رابر ،روپوش ،عينك و ماسك صورت پوشيده شود .در زير هود نمك
تاليوم را در آب حل كنيد .محلول آبي سولفيد سديم %11را آنقدر به محلول اصلي اضافه كنيد تا
رسوب بيشتري تشكيل نشود .رسوب سولفيد سديم را فيلتر كنيد و پس از خشك و بسته بندي براي
دفن در خاكچال ايمن ارسال كنيد .سولفيد اضافي موجود در محلول فيلتر شده را با مايع سفيد كننده
خشكشوئي تجزيه و سپس محلول را با اسيد هيدروكلريك 2Mخنثي كنيد .اين محلول را مي توان به
داخل سيستم فاضالب تخليه نمود.
-22ارتو تولوئیدن
در حد بسته :در يك ظرف مجزاي برچسبدار قرار گيرد تا مورد بازيابي يا امحاء از طريق سوزاندن
قرار گيرد.
مقادير كم :دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشده شود .زير هود كار شود .به يك
ظرف ته گرد 111ml three-neckمجهز به همزن ،قيف و دماسنج 0/2ml ،آب 7/2ml ،اسيد
هيدروكلريك غليظ و )1/10M( 4/04gارتوتولوئيدن ريخته شود 1/2g .نيتريت سديم %37در 3/2ml
آب حل كرده و آنرا به صورت قطره قطره به مخلوط هيدروكلريد ارتو تولوئيدن داخل ظرف اضافه
كنيد .افزودن محلول بايستي توأم با همزدن بوده و از حمام يخ براي ثابت نگهداشتن دما در حد
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي صفحه 162
-2-1°cاستفاده شود .پس از افزودن محلول ،همزدن مخلوط داخل ظرف به مدت 31دقيقه ديگر
ادامه يابد .با حفظ دما در حد )1/4M( 41/2ml ، -2-1°cاز اسيد هيپوفسفروس ( %21پيش سرد شده
تا دماي )1°cدر طي مدت 11تا 12دقيقه به مخلوط اضافه شود .همزدن را به مدت 1ساعت ادامه
دهيد .اجازه دهيد مخلوط حاصل به مدت 04ساعت در دماي اتاق ساكن بماند و سپس با دو بخش
11mlاز تولوئن آنرا استخراج كنيد .دي متيل بي فنيل ،ماده استخراج شده تولوئن كه محصول
دآميناسيون است را براي سوزاندن بسته بندي كنيد .فاز آبي را به داخل فاضالب بشوئيد.
-155تولوئن
در يك ظرف امحاء مخصوص حاللهاي غيرهالوژنه براي بازيابي يا سوزاندن قرار داده شود .سوزاندن
تولوئن از طريق اختالط آن با يك حالل قابل اشتعال تر ،آسان تر خواهد بود.
-152اورتان
در حد بسته :در يك ظرف مجزاي برچسبدار قرار گيرد تا سوزانده شود .براي سوزاندن اين پسماند
قابل اشتعال بايستي از كوره مجهز به پس سوز و اسكرابر استفاده شود.
مقادير كم :اورتان ( )1gرا در ارلن 102mlداراي همزن مغناطيسي قرار داده و به آرامي 111ml
مايع سفيد كننده خانگي ( %2هيپوكلريت سديم) ،به آن اضافه كنيد .مخلوط را 0ساعت همزده و
سپس آنرا با آب به داخل مجراي فاضالب تخليه نمائيد.
-150گزیلن ها
در يك ظرف مخصوص حاللهاي غيرهالوژنه برچسبدار جهت امحاء به روش سوزاندن قرار گيرد.
مقادير كم :دستكش بوتيل رابر ،روپوش و عينك حفاظتي پوشده شود .زير هود كار شود .تجزيه
مقدادير در حد ميلي گرم مي تواند با تصفيه پسماند با محلول %3اسيد هيدروبرميك در اسيد استيك
در دماي اتاق انجام شود.
راهنماي نحوه صحيح امحاء مواد شيميائي 164 صفحه
مراجع
: به شرح زير هستند،منابع و مأخذهاي اصلي كه براي تهيه اين راهنماي تخصصي به كار رفته اند
http://web.princeton.edu/sites/ehs/chemwaste/nonhaz.htm
در تهيه و تدوين اين سند سعي شده است كه ضمن توجه به شرايط موجود كشور ،در حد امكان بين
اين راهنما و قوانين موجود كشوري از جمله قانون مديريت پسماند (مصوب 1383/0/13مجلس) و
آئين نامه اجرائي آن (مصوب هيئت وزيران در تاريخ )84/2/2و همچنين قوانين و معاهدات بين
المللي (مثل قانون ، RCRAكنوانسيونهاي استكهلم ،بازل و )...با در نظر گرفتن الزامات ،دستورالعمل
ها و راهنماهاي تخصصي ساير كشورها ،هماهنگي ايجاد شود.