‫کد مدرک‪F-D-003-2 :‬‬

‫تاریخ صدور‪0131/10/62 :‬‬

‫تاریخ بازنگری‬

‫سازمان غذا و دارو‬

‫اداره کل امور فرآورده های غذایی وآشامیدنی‬

‫حداقل ضوابط فنی و بهداشتی‬

‫انبارهای نگهداری فرآورده های غذایی وآشامیدنی‬

‫این سند بدون پیوست دارای ‪ 01‬صفحه می باشد‬

‫‪ ‬کد پستی‪1115114111 :‬‬ ‫خیابان فخر رازی نبش خیابان شهید وحید نظری ‪-‬سازمان غذا و دارو‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪www.fda.gov.ir‬‬ ‫‪‬‬
‫‪www.mohme.gov.ir‬‬ ‫‪‬‬
 ‫کد مدرک‪F-D-003-2 :‬‬
‫تاریخ صدور‪0131/10/62 :‬‬
‫تاریخ بازنگری‬
‫صفحه ‪ 0‬از‪3‬‬

‫اداره کل امور فرآورده های غذایی و آشامیدنی‬

‫حداقل ضوابط فنی و بهداشتی انبارهای نگهداری فرآورده های غذایی وآشامیدنی‬

‫فهرست مطالب‬
‫صفحه‬ ‫عنوان‬
‫‪1‬‬ ‫مقدمه‬
‫هدف‬
‫دامنه كاربرد‬
‫شرایط خوب انبارش (‪)GSP‬‬
‫محوطه و اطراف انبار‬
‫شرایط ساختمان‬
‫‪-5-1‬درها‬
‫‪-5-2‬دیوارها‬
‫‪ -5-3‬كف ها‬
‫‪-5-4‬سقف ها‬
‫‪-5-5‬پنجره ها‬
‫چیدمان‬
‫بخشهای سرویس دهنده وتاسیسات‬
‫‪ -1-7‬سیستم روشنایی‬
‫‪ -7-2‬تهویه‬
‫‪ -3-7‬دماسنج و رطوبت سنج‬
‫‪- 7-4‬تجهیزات جابجایی و انتقال فرآورده‬
‫‪ -7-5‬تجهیزات آمادگی و واكنش در شرایط اضطراری‬
‫شستشو‪ ،‬ضدعفونی و گندزدایی‬
‫شرایط قسمتهای رفاهی‬
‫‪-9-1‬بخش تعویض لباس‬
‫‪ -9-2‬سرویس های بهداشتی ( توالت و دستشویی (‬
‫اصول بهداشت فردی كاركنان‬
‫كنترل ‪( pest‬حشرات‪ ،‬جوندگان‪ ،‬پرندگان و آفات)‬
‫مستندات‬
 ‫کد مدرک‪F-D-003-2 :‬‬
‫تاریخ صدور‪0131/10/62 :‬‬
‫تاریخ بازنگری‬
‫صفحه ‪ 6‬از‪3‬‬

‫اداره کل امور فرآورده های غذایی و آشامیدنی‬

‫حداقل ضوابط فنی و بهداشتی انبارهای نگهداری فرآورده های غذایی وآشامیدنی‬

‫مقدمه‬
‫انبار نگهداری فرآورده های غذایی‪ ،‬آشامیدنی به مکانی گفته می شود كه یک یا چند نوع ماده و فرآورده غذذایی و آشذامیدنی در شذرایط‬
‫مناسب و برای مدت زمان مشخصی در آن نگهداری می گردد‪ .‬كلیه انبارها دارای ویژگیهای عمومی و مشترک می باشند و با توجه به نوع‬
‫انبار و همچنین مواد اولیه یا فرآورده های مورد نگهداری ‪ ،‬باید ویژگیها و شرایط اختصاصی نیز درآنها رعایت شود‪ .‬فراهم نمذودن شذرایط‬
‫مناسب بهداشتی برای آنها با توجه به وضعیت آب و هوایی و اقلیمی هر منطقه ‪ ،‬شرایط و موقعیت مکذانی انبذار ‪ ،‬نذوع اقذ و و نذوع انبذار‬
‫ضروری است‪.‬‬

‫‪ -0‬هدف‬
‫هدف از تدوین این ضابطه ساماندهی انبارهای نگهداری مواد و فرآورده های غذایی و آشامیدنی به منظور نگهداری فذرآورده هذای مذذكور‬
‫در شرایط مناسب می باشد‪.‬‬

‫‪ -6‬دامنه کاربرد‬
‫این ضابطه به منظور صدور پروانه بهداشتی تاسیس و بهره برداری انبارهای نگهداری فرآورده های غذایی و آشامیدنی و استفاده‬
‫كارشناسان سازمان غذا و دارو و معاونتهای غذا و دارو دانشگاههای علوو پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی كشور كاربرد دارد‪.‬‬

‫‪ -1‬شرایط خوب انبارش‪)GSP(0‬‬

‫‪ -1-3‬انبارهای نگهداری فرآورده های غذایی وآشامیدنی بر حسب تنوع مواد و شرایط نگهداری آنها باید متشذک از قسذمتهای مجذزا بذا‬
‫شرایط متفاوت جهت نگهداری مواد اولیه ‪ ،‬مواد افزودنی و فرآورده نهایی باشند به گونه ای كه آسیب های فیزیکی ‪ ،‬شیمیایی و میکروبذی‬
‫به مواد مورد نگهداری وارد نشود‪.‬‬
‫‪ -3-2‬طراحی انبارها باید به گونه ای باشند كه هیچ گونه تداخلی بین فرآورده های مرجوعی ‪ ،‬فرآورده نهایی و یا مذواد اولیذه بذه وجذود‬
‫نیاید‪.‬‬
‫‪ -3-3‬چیدمان فرآورده ها در انبار باید به گونه ای باشند كه خطرسقوط و بروز سوانح به حداق ممکن برسد و رفت و آمد افراد و ترابذری‬
‫فرآورده در انبار به آسانی صورت پذیرد‪.‬‬
‫‪ -4-3‬انبارها باید با توجه به نوع فرآورده یا ماده اولیه ‪ ،‬درجه حرارت و رطوبت مناسب قاب كنترل داشته و از تابش مستقیم نور آفتاب به‬
‫دور باشند‪.‬‬
‫تذکر‪ -0‬با توجه به شرایط دمایی نگهداری مواد و فرآورده های غذایی و آشامیدنی ‪ ،‬انبارها به دسته های متقاوتی تقسیم بندی می شوند‬
‫كه از آن جمله می توان به‬
‫‪-3-5‬انبار زیر صفر (‪ -11‬تا ‪)0‬‬
‫‪ -3-6‬انباریخچالی (‪ 2-1‬درجه سانتی گراد)‬

‫)‪1. Good Storage practice)GSP‬‬

 ‫کد مدرک‪F-D-003-2 :‬‬
‫تاریخ صدور‪0131/10/62 :‬‬
‫تاریخ بازنگری‬
‫صفحه ‪ 1‬از‪3‬‬

‫اداره کل امور فرآورده های غذایی و آشامیدنی‬

‫حداقل ضوابط فنی و بهداشتی انبارهای نگهداری فرآورده های غذایی وآشامیدنی‬

‫‪ -3-7‬انبار خنک (‪ 1-15‬درجه) و انبار دمای معمولی (‪ 15-25‬درجه) اشاره نمود كه صاحیان انبار بسته به دارا بودن امکانات هر یذک از‬
‫این انبارها صرفاً مجاز به فعالیت در حوزه همان كاالها می باشند‪.‬‬
‫‪ -1-3‬برای فرآورده هایی كه نیاز به نگهداری در شرایط یخچالی را دارند چنانچه حجم محموله پایین باشد‪ ،‬متقاضی می توانذد بذا تجهیذز‬
‫انبار به یخچال صنعتی نسبت به نگهداری محموله مورد نظر اقداو نماید‪.‬‬
‫در مورد سردخانه دما باید (‪ 0-)-20‬درجه سانتیگراد مطابق با آخرین مقررات ملی ایران به شماره ‪ 1199-11‬با عنذوان سذردخانه‪ -‬آئذین‬
‫كار ساختمان ‪ ،‬تاسیسات ‪ ،‬تجهیزات فنی‪ ،‬بهداشتی و نگهداری مواد غذایی باشد‪.‬‬
‫تذکر مهم ‪ -‬الزو است در انبار ‪ ،‬امکانات به گونه ای طراحی گردد كه نظاو ردیابی و ثبت ورود و خذرو محصذوالت بصذورت الکترونیذک‬
‫قاب اجرا باشد‪( .‬پس از اع و الزاو موضوع توسط سازمان غذا و دارو ‪ ،‬مورد ذكر شده باید رعایت گردد)‪.‬‬

‫‪ -4‬محوطه و اطراف انبار‬

‫‪ -4-1‬محوطه بیرونی انبار باید دارای حصاركشی با ارتفاع مناسب باشد‪ ،‬به گونه ای كه مانع از ورود حیوانات به محوطه انبار شده و حتذی‬
‫المقدور مانع از اثرات سوء شرایط جوی نامساعد گردد‪.‬‬
‫‪ -2-4‬محوطه اطراف انبار باید به گونه ای با آسفالت یا پوشذش مناسذب دیگذری مفذروش گذردد كذه از ایجذاد گذرد و خذاک و آلذودگی‬
‫جلوگیری نماید و امکان عبور و مرور وسای سنگین وجود داشته باشد‪.‬‬
‫‪ -3-4‬محوطه اطراف انبار باید عاری از مواد زائد ‪ ،‬زباله ‪ ،‬علفهای هرز و‪ ...‬باشذد تذا مذانع از هجذوو و النذه گزینذی حشذرات ‪ ،‬جونذدگان ‪،‬‬
‫پرندگان و آفات شود‪.‬‬
‫‪ -4-4‬شیب كلیه قسمت ها به نحوی باشد كه هیچ گونه تجمع آبی ایجاد نگردیده و آبهای اطراف و ریزش های جوی بذه داخذ انبذار راه‬
‫نداشته باشد‪.‬‬
‫‪ -4-5‬در محوطه انبار باید زباله دان های مناسب ترجیحا بصورت تفکیک شده‪ ،‬تعبیه گردد (به نحوی كه بدون دخالت دست بذاز و بسذته‬
‫گردند) و جمع آوری زباله ها از زباله دانها روزانه و به موقع انجاو شود‪.‬‬
‫‪ -4-1‬سکوی تخلیه و بارگیری با ارتفاع و مساحت مناسب وجود داشته باشد(درصورت لزوو)‪.‬‬

‫‪ -5‬شرایط ساختمان‬
‫ساختمان انبار باید به گونه ای بنا شده باشد كه‪:‬‬
‫‪ -‬در مقاب ورود و النه گزینی حشرات ‪ ،‬جوندگان ‪ ،‬پرندگان و آفات به طور موثری حفاظت شود‪.‬‬
‫‪ -‬در برابر برف و باران شدید استحکاو كافی داشته و ناودانها و راه آبهای كافی وجود داشته باشد‪.‬‬
‫‪ -‬خشک‪ ،‬خنک‪ ،‬عاری از حشرات و جوندگان‪ ،‬بدون گرد و خاک‪ ،‬آلودگی و مواد خارجی باشد‪.‬‬
‫تذکر‪ -6‬دستورالعم نظافت و شستشوی كلیه سطوح (درها ‪ ،‬كف ها ‪ ،‬سقف ها و پنجره ها) باید تنظیم و به طور مذنظم در انبذار اجذرا‬
‫شود و سوابق مدون آن برای اطمینان از اجرا و اثربخشی نظافت در انبار نگهداری و قاب دسترس بوده و همچنین مسئول كنترل آن نیذز‬
‫مشخص باشد‪.‬‬
 ‫کد مدرک‪F-D-003-2 :‬‬
‫تاریخ صدور‪0131/10/62 :‬‬
‫تاریخ بازنگری‬
‫صفحه ‪ 4‬از‪3‬‬

‫اداره کل امور فرآورده های غذایی و آشامیدنی‬

‫حداقل ضوابط فنی و بهداشتی انبارهای نگهداری فرآورده های غذایی وآشامیدنی‬

‫‪-0-5‬درها‬
‫‪ - 1-1-5‬كلیه درها باید قاب شستشو ‪ ،‬تمیز كردن و مقاوو به رطوبت باشند‪.‬‬
‫‪ - 2-1-5‬درها بخوبی چفت شده و برای جلوگیری از ورود حشرات ‪ ،‬جوندگان ‪ ،‬پرندگان و آفات به خوبی بسته شوند‪( .‬ناحیه زیرین‬
‫درها همسطح با كف باشند )‬
‫‪ - 3-1-5‬بهتر است درهای مجزایی جهت تردد كاركنان و ترابری كاال وجود داشته باشند‪.‬‬
‫‪-6-5‬دیوارها‬
‫‪ -1-2-5‬باید صاف ‪ ،‬بدون ترک ‪ ،‬بدون خل و فر و قاب نظافت باشند‪.‬‬
‫‪ -2-2-5‬دیوارها به گونه ای ساخته شده باشند كه از النه گزینی حشرات ‪ ،‬جوندگان ‪ ،‬پرنذدگان و آفذات ممانعذت نماینذد و جهذت‬
‫جلوگیری از النه گزینی باید از ساختن دیوارهای دو جداره اجتناب كرد‪.‬‬
‫‪ -1-5‬کف ها‬
‫‪ -1-3-5‬كف انبار باید كام ً مقاوو و نفوذ ناپذیر ‪ ،‬قاب نظافت‪ ،‬تمیز و دارای شیب كافی به سذمت مسذیر فاضذ ب رو باشذد تذا از‬
‫تجمع آب در كف انبار جلوگیری شود‪.‬‬
‫‪ -4-5‬سقف ها‬
‫‪ -1-4-5‬باید مقاوو ‪ ،‬قاب تمیز كردن و به گونه ای باشندكه از تجمع گرد و خاک و النه گزینی حشرات ‪ ،‬جوندگان ‪ ،‬پرندگان و‬
‫آفات جلوگیری كنند‪.‬‬
‫‪ -2-4-5‬پوشش سقف باید به نحوی در نظرگرفته شود كه در مقاب عوام جوی پایدار بوده و مانع از تبادل حرارت و نفوذ رطوبذت‬
‫گردد‪.‬‬
‫‪ -3-4-5‬فاصله و فضای باز ‪ ،‬در مح ت قی دیوارها با سقف وجود نداشته باشد‪.‬‬
‫تذکر مهم ‪ :‬در صورت استفاده از عایق های دارای آزبست از قبی " پشم شیشه " در الیه زیرین سذقف انبذار ‪ ،‬نصذب ورقذه هذای‬
‫پوشاننده به منظور جلوگیری از پخش شدن ذرات آزبست در محوطه انبار ضروریست‪.‬‬
‫‪ -5-5‬پنجره ها‬
‫‪ -1-5-5‬كلیه پنجره ها باید دارای اندازه مناسب و قاب نظافت بوده و به گونه ای طراحی شوند كه از ورود گرد و غبذار ‪ ،‬آلذودگی ‪،‬‬
‫حشرات و جانوران به داخ انبار ممانعت نمایند‪.‬‬
‫‪ -2-5-5‬شیشه پنجره ها باید فاقد شکستگی بوده و پنجره های باز شو مجهز به توری ثابت ریز بافت مناسب باشند‪.‬‬
‫‪ -2‬چیدمان ‪ ،‬ورود و خروج کاال‬
‫‪ -1-1‬دستورالعم اجرایی مناسب جهت چیدمان مواد و فرآورده های غذایی و آشامیدنی وجود داشته باشد‪.‬‬
‫‪ -1-2‬چیدمان مواد و فرآورده ها در انبار باید مرتب و بگونه ای باشد كه جریان هوا بین كاالهای نگهداری شذده بخذوبی در جریذان و بذر‬
‫روی پالت با ارتفاع حداق ‪ 20‬سانتی متر از سطح زمین و حداق ‪ 40‬سانتی متر از دیوارها قرار گرفته و فاصله بذین پالذت هذا حذداق ‪50‬‬
‫سانتی متر رعایت گردند‪.‬‬
‫‪ -3-1‬كلیه قفسه ها و پالت ها باید از جنس مقاوو و قاب نظافت باشند ‪.‬‬
 ‫کد مدرک‪F-D-003-2 :‬‬
‫تاریخ صدور‪0131/10/62 :‬‬
‫تاریخ بازنگری‬
‫صفحه ‪ 5‬از‪3‬‬

‫اداره کل امور فرآورده های غذایی و آشامیدنی‬

‫حداقل ضوابط فنی و بهداشتی انبارهای نگهداری فرآورده های غذایی وآشامیدنی‬

‫استفاده از پالتهای چوبی مورد تأیید نمی باشد و استفاده مجدد از پالتهای مواد اولیه وارداتی كه بروی پالتهای چوبی بسذته بنذدی شذده‬
‫اند مجاز نمی باشد‪.‬‬
‫‪ -4-1‬فرآورده هایی كه تاثیرات سوء بر یکدیگر دارند نباید در كنار هم نگهداری شوند ‪.‬‬
‫‪ - 5-1‬هر فرآورده باید با كد مشخص و تعریف شده وارد انبار شده كه معموال معرف زمان ورود به انبار و تاریخ تولید فرآورده می باشد تذا‬
‫به ترتیب زمان ورود و تاریخ انقضا ( ‪ )FEFO1‬و ورود زودتر و خرو زودتر (‪ ) FIFO2‬خار شوند‪ ،‬به عبذارتی سیسذتم ‪2FEFO‬و ‪FIFO‬‬
‫رعایت و فرآورده های موجود در انبار قاب ردیابی باشند‪ .‬سوابق ورود و خرو فرآورده باید در انبار نگهداری و قاب دسترس باشند‪.‬‬
‫‪ -1-1‬نگهداری كلیه فرآورده ها در انبار باید مطابق با شرایط قید شده از طرف واحد تولید كننده آن باشد‪.‬‬
‫‪ -1-7‬وجود مکان مناسب جهت نگهداری فرآورده های ضایعاتی و مرجوعی بصورت جداگانه ضروری است‪.‬‬
‫‪ -1-1‬كلیه فرآورده های موجود در انبار باید دارای برچسب اصالت كاال و مجوز از اداره ك و مشخصات كام باشند‬
‫‪ -1-9‬نگهداری هرگونه ماده یا فرآورده فاقد مجوز از سازمان غذا و دارو ‪ ،‬تاریخ مصرف گذشته ‪ ،‬فاسد ‪ ،‬غیر قاب مصرف و قاچاق در كنذار‬
‫فرآورده های دارای مجوز و قاب مصرف ممنوع است‪.‬‬
‫تذکر ‪ - 4‬مواد یا فرآورده های تاریخ مصرف گذشته ‪ ،‬فاسد ‪ ،‬غیر قاب مصرف و قاچاق ‪ ،‬با حجم و مقدار مشخص و مذدت زمذان معلذوو‬
‫باید در بخشی مناسب و مشخص (قرنطینه) ‪ ،‬تعریف شده و تعیین تکلیف شده نگهداری و ضمن اع و مشخصات كام به معاونذت غذذا و‬
‫دارو مربوطه ‪ ،‬مجوزهای الزو برای جابجایی و انهداو را كسب نماید‪.‬‬
‫تذکر‪ -5‬بدیهی است دراین قبی انبارها صرفاً محصوالت س مت محور كه دارای مجوز از سازمان غذا و دارو مذی باشذند بایذد نگهذداری‬
‫گردند‪.‬‬

‫‪ -7‬بخشهای سرویس دهنده وتاسیسات‬

‫‪ -7-0‬سیستم های روشنایی‬
‫‪ -7-1-1‬المپها باید به طور مناسب در برابر شکستگی حفاظت شده و دارای حفاظ و قاب مناسب (از جنس نشکن ) بوده و قاب نظافذت و‬
‫تمیز كردن باشند‪.‬‬
‫‪ -7-1-2‬مقدار روشنایی باید مناسب و متناسب با مح باشد ‪.‬‬
‫‪ -7-1-3‬تماو مسیرها و نقاط خروجی ساختمان باید به جریان روشنایی اضطراری مجهز بوده تا در طول شب و در مواقع قطع برق شبکه‬
‫بتوان از آن استفاده نمود‪.‬‬
‫‪ -6-7‬تهویه‬
‫‪ -1-2-7‬در كلیه انبارها ی مواد اولیه و فرآورده نهایی وجود تهویه با توری مناسب و سیستم سرمایشی و گرمایشی متناسب با نوع اق و و‬
‫شرایط آب و هوایی منطقه ضروری است‪.‬‬

‫‪1-FEFO: First expire , First out‬‬

‫‪2-FIFO : First in-First Out‬‬
 ‫کد مدرک‪F-D-003-2 :‬‬
‫تاریخ صدور‪0131/10/62 :‬‬
‫تاریخ بازنگری‬
‫صفحه ‪ 2‬از‪3‬‬

‫اداره کل امور فرآورده های غذایی و آشامیدنی‬

‫حداقل ضوابط فنی و بهداشتی انبارهای نگهداری فرآورده های غذایی وآشامیدنی‬

‫‪ -7-2-2‬هواكش ها باید طوری انتخاب شوند كه بتوانند هوای داخ انبار را به خوبی تهویه نمایند‪.‬‬

‫‪ -7-1‬دماسنج و رطوبت سنج‬

‫وجو د دستگاه دماسنج و رطوبت سنج و ثبت تغییرات دما و رطوبت در انبارهای فرآورده های غذایی و آشامیدنی ضروری است و دماسذنج‬
‫و رطوبت سنج به تعداد كافی به نحوی نصب گردند كه دما و رطوبت نشان داده شده نمایانگر تماو نقاط انبار بوده و بصورت مناسب ثبذت‬
‫گردد‪ .‬دستگاههای دماسنج و رطوبت سنج باید حداق دو بار در سال كالیبره شده و مستندات آن در انبار نگهداری شود‪.‬‬

‫‪ -7-4‬تجهیزات جابجایی و انتقال فرآورده‬

‫انبار باید دارای سیستم نق و انتقال و جابجایی مناسب از جمله نوار نقاله ‪ ،‬باال برنده ‪ ،‬لیفتراک و سایر تجهیذزات مذورد نیذاز و از جذنس‬
‫مقاوو و قاب نظافت باشد و شرایط آن به هنگاو حم و نق فرآورده ‪ ،‬به گونذه ای باشذد كذه هذیچ گونذه آسذیبی بذه مذواد وارد نشذود و‬
‫تجهیزات حم و نق از سطح نظافت قاب قبولی برخوردار باشند‪.‬‬
‫تذکر‪ -2‬طراحی انبار باید به گونه ای صورت پذیرد كه تردد لیفتراک ها در زمان حم و نقذ و بذارگیری فذرآورده بذه راحتذی صذورت‬
‫پذیرد‪.‬‬
‫در ضمن وسای حم و نق مورد استفاده در انبارهای نگهداری فرآورده های غذایی و آشامیدنی باید از نوع برقی ( الکتریکی) باشند و در‬
‫فضاهای بسته از آنها گازها و مواد آلوده كننده متصاعد نگردد‪.‬‬

‫‪-7-5‬تجهیزات آمادگی و واکنش در شرایط اضطراری‬

‫‪ -7-5-1‬انبارها باید به زنگ خطر ‪ ،‬كپسول اطفاء حریق با زمان شارژ معتبر ‪ ،‬تجهیزات ایمنی و در صورت نیاز به سیسذتم هذای خودكذار‬
‫اطفاء حریق مجهز باشند‪.‬‬
‫‪ -2-5-7‬ع ئم و تابلوهای راهنمای هشدار دهنده و نکات ایمنی در مح های مناسب نصب شوند‪.‬‬
‫‪ - 3-5-7‬وجود جعبه كمکهای اولیه در مح انبار ضروری است ‪.‬‬
‫‪ - 4-5-7‬سیستم اطفاء حریق باید تائیدیه از سازمان آتش نشانی را داشته باشد‪.‬‬
‫یادآوری‪ -‬روش های اجرایی برای مدیریت موقعیت های اضطراری و حوادث بالقوه مؤثر بر ایمنی فرآورده های غذذایی و آشذامیدنی از‬
‫قبی (آتش سوزی ‪ ،‬آبگرفتگی ‪ ،‬قطع برق) ایجاد ‪ ،‬اجرا و برقرارگردد‪.‬‬
‫‪ -8‬شستشو‪ ،‬ضدعفونی و گندزدایی‬
‫‪ -1-1‬شستشو ‪ ،‬ضد عفونی و گندزدایی باید مطابق برنامه مشخص تعریف و مطابق با روش اجرایذی مذدون انجذاو و بذه صذورت مسذتند‬
‫كنترل و نگهداری شود و نکات ذی نیز مد نظر قرار گیرد‪:‬‬
‫‪ -1-2‬مواد شیمیایی جهت شستشو ‪ ،‬ضد عفونی وگند زدایی باید با قوانین ایمنی ‪ ،‬بهداشت و محیط زیست مطابقت داشته و مورد تایید‬
‫سازمان ها و مقامات ذیص ح باشد (درصورتیکه نیاز به شستشو باشد)‪.‬‬
‫‪ -3‬شرایط قسمتهای رفاهی‬
‫‪ -0-3‬بخش تعویض لباس‬
 ‫کد مدرک‪F-D-003-2 :‬‬
‫تاریخ صدور‪0131/10/62 :‬‬
‫تاریخ بازنگری‬
‫صفحه ‪ 7‬از‪3‬‬

‫اداره کل امور فرآورده های غذایی و آشامیدنی‬

‫حداقل ضوابط فنی و بهداشتی انبارهای نگهداری فرآورده های غذایی وآشامیدنی‬

‫‪ -9-1-1‬در انبار باید اطاقی جهت رختکن و به ازاء هركارگر یک كمد قف دار وجود داشته باشد‪.‬‬
‫‪ -2-1-9‬در انبارهایی كه خانمها نیز كار می كنند‪ ،‬باید رختکن و سرویس های جداگانه ای برای آنان در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫‪-6-3‬سرویس های بهداشتی ( توالت و دستشویی )‬
‫‪ - 1-2-9‬باید برای كارگران زن و مرد دستشویی و توالت مجزا وجود داشته باشد‪.‬‬
‫‪ -2-2-9‬بر روی در توالتها نصب تابلوی ” بعد از استفاده از توالت دستهای خود را با صابون مایع یا مواد شوینده مناسب‬
‫بشوئید“‪ ،‬ضروری است و در كنار دستشویی ها باید مواد شوینده و ضدعفونی كننده وجود داشته باشد‪.‬‬
‫‪ -3-2-9‬در ورودی محوطه توالت ها در برابر نفوذ حشرات ‪ ،‬جوندگان ‪ ،‬پرندگان و آفات حفاظت شوند ‪.‬‬
‫‪ -4-2-9‬وجود مخزن شستشو (ف ش تانک) توالت ها ضروری است‪.‬‬
‫‪ -5-2-9‬توالتها باید در محلی باشند كه آلودگی در محیط به حداق برسد و نباید در توالت به سمت انبارها باز شود‪.‬‬
‫‪ -1-2-9‬سرویس های بهداشتی باید مجهز به شیر آب گرو و سرد باشند‪.‬‬
‫‪ -9-2-7‬پنجره توالت مشرف به فضای آزاد و دارای توری و یا دارای هواكش مکانیکی متناسب بذا حجذم آن و همچنذین سذط زبالذه‬
‫دردار پدالی باشند‪.‬‬
‫‪ -01‬اصول بهداشت فردی کارکنان‬
‫‪ -1-10‬استعمال دخانیات در انبارها ممنوع است ‪.‬‬
‫‪ -10-2‬كلیه كاركنان و مسئول فنی انبار باید دارای كارت بهداشتی معتبر باشند‪.‬‬
‫‪ -3-10‬كلیه كاركنان باید دارای لباس كار مناسب و تمیز باشند‪.‬‬
‫‪ -4-10‬كلیه كاركنان باید درخصوص رعایت اصول بهداشت فردی و فعالیت های تأثیرگذارشذان بذر ایمنذی فذرآورده غذذایی وآشذامیدنی‬
‫آموزش دیده باشند وسوابق آموزش باید در انبار موجود باشد‪.‬‬

‫‪ -00‬کنترل حشرات ‪ ،‬جوندگان ‪ ،‬پرندگان و آفات‬

‫‪ -11-1‬دستورالعم اجرایی مدون برای كنترل مداوو ورود حشرات ‪ ،‬جوندگان ‪ ،‬پرندگان و آفات در مح انبار باید بطور منظم اجرا شذود‬
‫و سوابق آن برای اطمینان از اجرا و بروزآوری اثربخش در انبار نگهداری و قاب دسترس باشند‪.‬‬
‫‪ -11-2‬مح انبار و محیط اطراف باید بطور مداوو از نظر وجود آلودگی ناشی از ورود حشرات ‪ ،‬جوندگان ‪ ،‬پرندگان و آفات ‪ ،‬توسط افذراد‬
‫آموزش دیده و با برنامه ریزی مناسب مورد بازبینی قرار گیرند‪.‬‬
‫‪ -11-3‬درصورت وجود آلودگی ‪ ،‬اقدامات ریشه كنی باید انجاو پذیرد‪ .‬هرگونه عملیات كنترل از قبیذ اسذتفاده از روش هذای فیزیکذی ‪،‬‬
‫شیمیایی و بیولوژیکی یا تلفیقی باید با برنامه ریزی مشخص و زمذان بنذدی شذده و فقذط تحذت نظذارت افذرادی كذه اط عذات كذافی از‬
‫مخاطرات ناشی از استفاده آن فرآورده برای س متی انسان دارند انجاو گیرد‪ .‬این مخاطرات ممکن است دراثذر باقیمانذده مذواد شذیمیایی‬
‫درفرآورده ها بوجود آید‪.‬‬
 ‫کد مدرک‪F-D-003-2 :‬‬
‫تاریخ صدور‪0131/10/62 :‬‬
‫تاریخ بازنگری‬
‫صفحه ‪ 8‬از‪3‬‬

‫اداره کل امور فرآورده های غذایی و آشامیدنی‬

‫حداقل ضوابط فنی و بهداشتی انبارهای نگهداری فرآورده های غذایی وآشامیدنی‬

‫‪ -11-4‬از سموو باید فقط هنگامی كه سایر روش های احتیاطی قاب اجرا نباشد استفاده گردد‪ .‬پیش از استفاده از سذموو بایذد مراقبذت‬
‫های الزو جهت محافظت كلیه فرآورده ها انجاو شود و هرنوع ماده اولیه و در صورت امکان آن دسته از وسذایلی كذه امکذان انتقذال آنهذا‬
‫فراهم است‪ ،‬از انبارها و سالن ها تخلیه و پس از كاربرد سموو و پیش از استفاده مجدد از آنها كام ً شستشو و گندزدایی گردند‪.‬‬
‫تذکر‪ -7‬هرگونه عملیات ضدعفونی با گازهای ضدعفونی كننده و یا استفاده از سموو تدخینی باید پس از تخلیه كام انبار و مطذابق بذا‬
‫آخرین تجدیدنظر مقررات ملی مربوطه انجاو گیرد‪.‬‬
‫‪ -11-5‬روش كنترل باید مستند شده و مسئول كنترل آن مشخص باشد و تمامی فرآورده های مصرفی (آفذت كذش هذا) توسذط مراجذع‬
‫ذیص ح تایید شده و یا در فهرست آفت كش های مورد تأیید اداره ك امور فرآورده های غذایی و آشامیدنی باشند‪.‬‬
‫‪ -11-1‬نقشه مربوط به تله گذاری تهیه و در مکان های مختلف در معرض دید باشد‪.‬‬
‫‪ -11-7‬تاییدیه های الزو جهت ص حیت انجاو كار (در صورتیکه این برنامه توسط بخش خصوصی انجاو شود) باید موجود باشد‬
‫‪ -11-1‬از نگهداری حیوانات خانگی در انبار خودداری گردد‪.‬‬

‫‪ -06‬مستندات‬
‫هدف از تهیه و نگهداری مدارک و مستندات در یک انبار ‪ ،‬مدون ساختن فعالیت های آن واحد و ایجاد روشی جهت طبقه بندی ‪،‬‬
‫نگهداری ‪ ،‬ورود‪ ،‬توزیع و تغییر درمدارک فنی ‪ ،‬مهندسی و مدارک برون سازمانی می باشد تا كلیه كنترل های الزو برروی آن ها انجاو‬
‫پذیرد‪.‬‬
‫این مدارک شام كلیه مدارک مرتبط با فعالیت های انبار مواد و فرآورده های غذایی و آشامیدنی در زمینه كیفیت ‪ ،‬ایمنی و بهداشت‬
‫مواد غذایی و آشامیدنی و همچنین مدارک فنی و مهندسی مرتبط با فرآورده ها به شرح ذی می باشد‪.‬‬
‫مدارک و مستندات و سوابق مربوط به‪:‬‬
‫‪ -‬چیدمان ‪ ،‬ورود و خرو كاال‬
‫‪ -‬نظافت ‪ ،‬شستشو ‪ ،‬ضدعفونی و گندزدایی‬
‫‪ -‬كنترل حشرات ‪ ،‬جوندگان ‪ ،‬پرندگان و آفات‬
‫‪ -‬كنترل دما و رطوبت‬
‫‪ -‬بهداشت فردی كاركنان‬
‫‪ -‬آموزش‬
‫‪ -‬كالیبراسیون‬
‫‪ -‬كنترل و دفع زباله و ضایعات‬
‫‪ -‬حم و نق ( بخصوص زنجیره سرد)‬
‫‪ -‬تعمیر و نگهداری‬
‫‪ -‬كنترل فرآورده نامنطبق‬
‫‪ -‬قوانین ‪ ،‬دستورالعم و ضوابط مرتبط با نگهداری‬
‫نکات مهم در مورد مستندات‬
 ‫کد مدرک‪F-D-003-2 :‬‬
‫تاریخ صدور‪0131/10/62 :‬‬
‫تاریخ بازنگری‬
‫صفحه ‪ 3‬از‪3‬‬

‫اداره کل امور فرآورده های غذایی و آشامیدنی‬

‫حداقل ضوابط فنی و بهداشتی انبارهای نگهداری فرآورده های غذایی وآشامیدنی‬

‫بنابر ضرورت مدارک بازنگری و به روز شوند‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫اطمینان حاص شود كه آخرین تغییرات و وضعیت تجدید نظر شده در دسترس است‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫یک نسخه از مدارک قاب اجرا درمکان های مورد استفاده دردسترس باشد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مدارک خوانا بوده و به سهولت قاب شناسایی باشند‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫استفاده از مدارک منسوخ مجاز نمی باشد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫سوابق باید خوانا ‪ ،‬به سهولت قاب شناسایی و قاب بازیابی به منظور تعیین كنترل های مذورد نیذاز بذرای شناسذایی ‪ ،‬بایگذانی ‪،‬‬ ‫‪-‬‬
‫حفاظت ‪ ،‬بازیابی ‪ ،‬نگهداری و تعیین تکلیف سوابق موجود باشد‪.‬‬