معرفة الحياة

áaô©e
IÉ«◊G
‹ ¢ù``æJh
‫ ال يُباع‬،‫للتوزيع المجاني فقط‬
Living Stream Ministry

Anaheim, California  www.lsm.org
© 1997 Living Stream Ministry
êÉàfEG IOÉYEG hCG π≤f hCG ï°ùf hCG ¢SÉÑàbÉH íª°ùoj ’ .áXƒØfi ¥ƒ≤◊G ™«ªL
ΩCG á«fhÎµdEG ΩCG á«YÉÑW ``` á≤jôW hCG πµ°T …CÉH ¬æe AõL …CG hCG ÜÉàµdG Gòg
OGOÎ°SGh øjõîJ Iõ¡LCGh π«é°ùàdGh ‘GôZƒJƒØdG ï°ùædG ∂dP ‘ ÉÃ ,ájhój
.¬àYÉÑW IOÉYEG ≥M √óMh ô°TÉæ∏dh .ô°TÉædG øe »£N ¿PEG ¿hóH ``` äÉeƒ∏©ŸG
1997 ,á«Hô©dÉH ¤hC’G á©Ñ£dG

2007 »∏ªo÷G ™jRƒàdG á©ÑW
ISBN 0-7363-2330-9
ájõ«∏‚E’G øe ºLôoJ
The Knowledge of Life :»∏°UC’G ¿Gƒæ©dG
(Arabic Translation)
kÉfÉ› ¬YRƒj
»∏ÙG ™jRƒàdG øY äÉeƒ∏©Ÿ IÒNC’G áëØ°üdG ô¶fG
‫الناشر‬
Living Stream Ministry
2431 W. La Palma Ave., Anaheim, CA 92801 U.S.A.
P. O. Box 2121, Anaheim, CA 92814 U.S.A.
äÉjƒàÙG
áëØ°üdG π°üØdG
5 áeó≤e
7 IÉ«◊ÉH á≤∏©àe á£≤f Iô°ûY ™HQCG
9 ?IÉ«◊G »g Ée 1
23 ?IÉ«◊G QÉÑàNG ƒg Ée 2
31 ÊÉãdG OÓ«ŸG ` ` IÉ«ë∏d ∫hC’G QÉÑàN’G 3
37 ÊÉãdG OÓ«ŸG ∫ÓN øe ¬ëHôf Ée 4
59 IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG 5
73 IÉ«◊G ácô°T 6
79 ìhô∏d Éæàaô©eh ìhôdG ¢SÉ°ùMEG 7
95 ¢ùØædGh ìhôdG ÚH ¥ôØdG 8
113 ¢ù«eGƒf á©HQCGh äGƒ«M çÓK 9
143 IÉ«◊G ¢SƒeÉf 10
191 á«∏NGódG áaô©ŸG 11
231 ?IÉ«◊G ƒ‰ ƒg Ée 12
243 IÉ«◊G ònØræne 13
259 IÉ«◊Gh QƒædG 14
291 Üô∏d ÚeOÉN øY
áªLÎdG ∂dP ‘ ÉÃ äÉªLôJ IóY øe IPƒNCÉe á«HÉàµdG ógGƒ°ûdG ✭
2003 ¤hC’G á©Ñ£dG ,»HôY ``` ÊÉfƒj Qƒ£°ùdG ÚH
áeó≤e
kÉfÉ°ùfEG íHôj ¿CG Éªg ¬àjÉZh ¬∏dG áÑZQ ¿CÉH Éæàaô©e ºZQ
™e πeÉ©à«d ¬fÉ£∏°S ∂∏àÁh ,√ó› ô¡¶jh ,¬JQƒ°U ¬d ,kÉ«YÉªL
á∏«∏b á∏b ¿CG q’EG ,ájóHCG áMGQ ≈∏Y ¬JGP ¬∏dG π°üëj å«ëH √hóY
É≤≤ëàJ ¿CG øµÁ ’ ÚJÉg Úàª«¶©dG ájÉ¨dGh áÑZôdG ¿CÉH ¿ƒaô©j
ádCÉ°ùe Gƒ°ùŸ á«∏bC’G ¿EGh πH ’ .äGòdÉH ¬∏dG IÉ«M ∫ÓN øe q’EG
¿EÉa ,‹ÉàdÉHh .¬∏dG ó°üb ≥≤– »àdG IÉ«◊G √òg QÉÑàNGh áaô©e
∑Éæg ¿CG ™eh .Úé°VÉf ÒZh Ée óM ¤EG AÉØ©°V Ωƒ«dG Ú°ùjó≤dG
¿EG ≈àM .IÉ«◊G ≥jôW GhóLh º¡æe á∏b ¿CG q’EG ,¿hÒãc ¿hó°TÉf
.kIÉ«M ÖgGƒŸGh Iƒ≤dGh áaô©ŸGh IÒ¨dG GƒÑ°ùM øjÒãµdG
áLÉ◊G ÖÑ°ùHh IÒNC’G ΩÉjC’G √òg ‘ ¬fC’ ¬∏dG ôµ°ûf øëf
¬˘JÉ˘«˘M §˘N ,√ò˘g É˘æ˘«˘NCG π˘FÉ˘°SQ ∫Ó˘N ø˘e ,É˘˘æ˘ d ô˘˘¡˘ XCG á˘˘ë˘ ∏ŸG
iô˘j ¿CG ø˘eDƒ˘e …C’ kÉ˘æ˘µ‡ í˘Ñ˘°UCG Gò˘¡˘Hh ,IÎà˘˘°ùŸGh á˘˘Ñ˘ «˘ é˘ ©˘ dG
ôgƒ÷ IQƒrn ∏Hn πFÉ°SôdG √òg QÉÑàYG øµÁh .ádCÉ°ùŸG √òg ¢ùª∏jh
äGƒæ°ùdG ∫ÓN É˘¡˘d º˘gQÉ˘Ñ˘à˘NG Ió˘HRh IÉ˘«˘ë˘∏˘d Úæ˘eDƒŸG á˘aô˘©˘e
QÉ˘Ñ˘à˘ N’G ø˘˘e á˘˘æ˘ °S ÚKÓ˘˘K ¤EG á˘˘aÉ˘˘°VE’É˘˘H ,á˘˘«˘ °VÉŸG ÚØ˘˘dC’G
.á©FGQh á∏eÉc πFÉ°SôdG √òg ¿EG kÉ≤M ;∞dDƒŸG Éæ«NC’ »°üî°ûdG
áaô©e ‘ ∫hC’G åëÑ«a .Ú°ù«FQ Úª°ùb ‘ ÉgGƒàfi ™≤jh
¢üFÉ°üN ô¡¶J á°ù«FQ á£≤f Iô°ûY ™HQCG ¤EG º°ù≤æj ƒgh IÉ«◊G
‘ åëÑ«a ∗ÊÉãdG º°ù≤dG ÉeCG .IOó©àŸG É¡∏ªY ÇOÉÑeh IÉ«◊G
ìô˘°ûJ kGó˘æ˘H ô˘°ûY á˘©˘°ùJ ¤EG √Qhó˘H º˘°ù≤˘æ˘j ƒ˘˘gh IÉ˘˘«◊G QÉ˘˘Ñ˘ à˘ NG
IÉ«M ≥jôWh á«MhôdG IÉ«ë∏d áØ∏àıG πMGôŸG ‘ äGQÉÑàN’G
IÉ«◊G QÉÑàNG ¬fGƒæY ó∏› ‘ ÊÉãdG Aõ÷G ô°ûf ” ó≤d ∗
ƒ∏J kGóMGh ÉgÉæ°SQÉeh ¢ShQódG √òg AGQh Éæ«©°S GPEÉa .á«YÉ°S
á∏Môe Æƒ∏Hh º«≤à°ùe §N ‘ ¢Vƒ¡ædG øe øµªàf ±ƒ°ùa ,ôNB’G
.AÉ£HEG ÓH IÉ«◊G êƒ°†f
¿ƒµj OÉc …òdG IÉ«◊G º∏Y πFÉ°SôdG √òg â∏©L ó≤∏a ,Gòµgh
øjòdG ÚæeDƒŸG ™«ªL ¿EÉa Gòd .kÉ«∏ªY ¢Sƒª∏e ÒZh Qƒ¶æe ÒZ
√òg IAGô≤d áLÉëH ºg IÉ«◊G ƒ‰ AGQh ¿ƒ©°ùjh ÜôdG ¿ƒÑq ëj
.πFÉ°SôdG
≠fÉ°ûJ .∫ .…Gh QƒàcódG

¿GƒjÉJ ,»ÑjÉJ
1956 ÊÉãdG øjô°ûJ
IÉ«◊ÉH á≤∏©àe á£≤f Iô°ûY ™HQCG
Iôµa Iô°ûY ™HQCG »£¨J kÓ°üa ô°ûY á©HQCG Ωóîà°ùf ±ƒ°S

á≤∏©àŸG QƒeC’G ¢†©Hh IÉ«◊G á«gÉe ÖfÉL πc øe iÔd á«°ù«FQ
≥∏©àj Éª«a ¢SÉ°SCG AÉæÑH ÜÉàµdG Gòg ‘ Ωƒ≤f øëfh .IÉ«◊ÉH
QÉÑàNÉH á≤∏©˘àŸG á˘dCÉ˘°ùŸG á˘«˘£˘¨˘à˘H É˘æ˘ª˘b É˘ª˘c .IÉ˘«◊G á˘aô˘©Ã
∗.ôNBG ÜÉàc ‘ IÉ«◊G
IÉ«◊G QÉÑàNG ∗
∫hC’G π°üØdG
?IÉ«◊G »g Ée
óH ’ ,IÉ«◊G ±ô©f »c ÉæfCG PEG .IÉ«◊G »g Ée k’hCG iÔ°S
¢†©˘H ¬˘Mô˘°T Ö©˘°üj ô˘˘eCG Gò˘˘gh .IÉ˘˘«◊G á˘˘«˘ gÉ˘˘e ±ô˘˘©˘ f ¿CG
º«∏©J Ö°ùMh .kÉ≤M ÜôdG áªMQ ¤EG êÉàëf øëæa ,Gòd ;A»°ûdG
»µd πbC’G ≈∏Y •É≤f â°S OQƒf ¿CG Éæ«∏Y ,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG
.´ƒ°VƒŸG Gòg í°Vƒf
IÉ«◊G ÉgóMh »g ¬∏dG IÉ«M .k’hCG
á¡L øe Úë°VGh ¿ƒµf ¿CG Öéj ,IÉ«◊G »g Ée ìô°ûf ÉeóæY
Ö°ùëjo ¿CG øµÁ …òdG ¬∏c ¿ƒµdG ‘ IÉ«◊G ´ƒf ƒgh ’CG ,óMGh ôeCG
o¬n∏na oøH’G o¬d røne'' :12:5 ¤hC’G ¬àdÉ°SQ ‘ ÉæMƒj ∫ƒ≤j .kIÉ«M
‘ kÉ°†jCG ∫ƒ≤jh ''.oIÉ«◊G o¬d râ°ù«∏a
n ¬∏dG oøHG o¬d ¢ù«d røneh oIÉ«◊G
øo eDƒjo ’ …òdGh .ájóHCG lIÉ«M ¬o d øH’ÉH øo eDƒjo …òdG'' :36:3 ¬∏«‚EG
øµJ ⁄ Ée ¬fCÉH ¿ÉàjB’G ¿ÉJÉg ÉfÈîJ ''.kIÉ«M iôjn ør nd øH’ÉH
¬∏dG ô¶f ‘ ¬fCG Éæjôj Gògh .IÉ«◊G ¬d â°ù«∏a ,¬∏dG IÉ«M ¿É°ùfEÓd
IÉ«M …C’ øµÁ ’ ,∂dP GóY Éª«ah ;IÉ«◊G ÉgóMh »g ¬JÉ«M ¿EÉa
‘ ¬∏dG IÉ«M ôcP Oôj ÉeóæYh ,Gò¡d .kIÉ«M Ö°ùëoJ ¿CG iôNCG
ÉæMƒj) IójôØdG IÉ«◊G É¡fCG ≈∏Y πeÉ©oJ É¡fEÉa ,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG
(.ïdG ;6:14 ;25:11 ;10:10 ;4:1
iôNCG äGƒ«M øe ∂dP ÒZh ,IÉ«◊G ÉgóMh »g ¬∏dG IÉ«M ¿EG
.ájóHCGh á«¡dEG ÉgóMh ¬∏dG IÉ«M ¿C’ .IÉ«M ó©oj ’
øe ¬fCG »æ©j kÉ«¡dEG A»°ûdG ¿ƒµj ¿CG ?''á«¡dEG'' áª∏c »æ©J GPÉe
AÉ«°TC’G ™«ªL øY kGõ«ªàeh kÉ«eÉ°S ¬fCG hCG ,¬∏dG á©«ÑW ¬dh ,¬∏dG
¬∏dGh ,¬∏dG á©«ÑW ¬d √óMh ¬∏dGh ,¬∏dG ƒg √óMh ¬∏dGh .iôNC’G
»g ¬∏dG IÉ«Mh .»¡dEG √óMh ¬∏dÉa ,‹ÉàdÉHh ;õ«ªàeh ΩÉ°S √óMh
¬∏dG É¡fCG ÉÃh ,(kÉ≤M’ á£≤ædG √òg ‘ πeCÉàf ±ƒ°Sh) ¬JGP ¬∏dG
¢SCÉµdG :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .¬∏dG á©«ÑW É¡d ¿CG »©«Ñ£dG øªa ,¬JGP
‘h ;ÖgòdG á©«ÑW É¡d ¿EÉa ,ÖgP É¡fCG ÉÃh ,ÖgP »g á«ÑgòdG
»g ¬∏dG IÉ«M ¿EG ,á∏KÉ‡ IQƒ°üHh .É¡à©«ÑW ƒg ÖgòdG ,™bGƒdG
¿CG å«Mh .¬JÉ«M á©«ÑW ƒg ¬∏dÉa .¬∏dG á©«ÑW É¡dh ¬JGP ¬∏dG
.á«¡dEG ¬∏dG IÉ«M ¿EÉa ,¬∏dG á©«ÑW É¡dh ¬∏dG »g ¬∏dG IÉ«M
ájGóH ¿hóH ,¥ƒ∏fl ÒZ »æ©j …óHCG ?''ájóHCG'' áª∏c »æ©J GPÉe
¬∏dGh .Ò¨àj ’ πµ°ûH øFÉc ,óHC’G ¤EGh ¬JGòH OƒLƒe ,ájÉ¡f hCG
ÒeGõ˘˘e) ''ó˘˘HC’G ¤EG ∫RC’G ø˘˘ e'' √ó˘˘ Mh ƒ˘˘ gh ;¥ƒ˘˘ ∏fl ÒZ √ó˘˘ Mh
êhôN) ''¬«gCG …òdG ¬«gCG'' ¬fEG .ájÉ¡f hCG ájGóH ¿hóH ¬fCG …CG ,(2:90
ÒeGõe) ƒg kÉªFGO ƒgh ,]ºFGódG øFÉµdG ,ÉfCG ƒg …òdG ÉfCG[ (14:3
¬∏dG »g »àdG IÉ«◊G ¿EÉa ,Gòµg ƒg ¬JGP ¬∏dG ¿CG ÉÃh .(27:102
,ábƒ∏fl ÒZ ,¬JGP ¬∏dG Éªc ,¬∏dG IÉ«ëa .kÉ°†jCG Gòµg »g ¬JGP
’ ,óHC’G ¤EG IOƒLƒeh É¡JGòH IOƒLƒeh ,ájÉ¡f hCG ájGóH ¿hóHh
çóëàj Gò¡d .ájóHCG ¬∏dG IÉ«ëa ,‹ÉàdÉHh ;kGóHCG ∫óÑàJ ’h »¡àæJ
.ájóHCG IÉ«M É¡fCÉH ¬∏dG IÉ«M øY ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG
¿Gô˘¡˘¶˘jh ¬˘∏˘dG á˘©˘«˘Ñ˘W É˘ª˘g kÉ˘©˘e …ó˘˘HC’Gh »˘˘¡˘ dE’G ¿EG å«˘˘Mh
¿Gô˘¡˘¶˘jh ¬˘∏˘dG IÉ˘«˘M á˘©˘«˘Ñ˘W kÉ˘°†jCG É˘ª˘¡˘ a ,¬˘˘JGP ¬˘˘∏˘ dG ¢üFÉ˘˘°üN
10
¬∏dG IÉ«◊ á«°UÉN πµ°ûj ’ »¡dE’G ¿CG ÒZ .¬JÉ«M ¢üFÉ°üN
¢üFÉ°üN ióMEG …óHC’G πµ°ûj Éªæ«H ,¬JÉ«M ôgƒL πH ,Ö°ùëa
¢SCÉµdG á©«ÑW ¿EG .ÖgòdG ¢SCÉc ∫Éãe ¤EG ójóL øe ô¶æædh .¬JÉ«M
¢SCÉµdG »£©j ’ ÖgòdG ¿CG ÒZ .kÉ©e ¿BG ‘ CGó°ü∏d áehÉ≤eh á«ÑgP
¢SCÉ˘µ˘dG á˘©˘«˘Ñ˘W É˘ª˘æ˘«˘H ,¬˘æ˘«˘Y √ô˘gƒ˘L ¬˘fEG π˘H Ö°ùë˘a ¬˘à˘ «˘ °UÉ˘˘N
ÖÑ°S ¿EG ,á∏KÉ‡ IQƒ°üHh .kÉÑgP ¬fƒc øY CÉ°ûæJ CGó°ü∏d áehÉ≤ŸG
¤EG §≤a Ò°ûj ’ »¡dE’G) .á«¡dEG É¡fƒc ‘ ƒg ájóHCG ¬∏dG IÉ«M ¿ƒc
‘ .á«¡dEG É¡fC’ ájóHCG ¬∏dG IÉ«ëa .(¬JGP ¬∏dG ¤EG πH ,¬∏dG øe ¬fCG
,‹ÉàdÉHh .á«¡dE’G á©«Ñ£dG É¡d ábƒ∏fl IÉ«M óLƒj ’ ¬∏c ¿ƒµdG
ÒZ ¬∏dG IÉ«M á©«ÑW ÉgóMh É‰EGh .ájóHCG ábƒ∏fl IÉ«M óLƒj ’
,∂dòc »g ¬∏dG IÉ«M á©«ÑW ¿CG å«Mh .á«¡dEGh ájóHCG »g ábƒ∏ıG
ájóHCG ¬∏dG IÉ«M ¿EG .∂dòc É¡°ùØf ¬∏dG IÉ«M ¿ƒµJ ¿CG »©«Ñ£dG øªa
ájóHCGh á«¡dEG »g ¬∏dG IÉ«M ÉgóMh ,√ô°SCÉH ¿ƒµdG »Øa .á«¡dEG É¡fC’
.IÉ«M Ö°ùëoJ »àdG ÉgóMh »g ¬∏dG IÉ«M ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh ;kÉ©e
Ö°ùëoJ ¿CG øµÁ »àdG §≤a »g kÉ©e ájóHC’Gh á«¡dE’G IÉ«◊G ¿EG
óH ’ kIÉ«M Ö°ùëjo Ée πch ,»M A»°T ≈∏Y ∫óJ IÉ«◊G ¿C’ IÉ«M
ódÉÿG A»°ûdÉa .∫hõj ’h ≈æØj ’ ,äƒŸG ËóY ,kGódÉN ¿ƒµj ¿CG
≈àM IÉ«◊G ‘ ôªà°ùjh ƒg Éªc ≈≤Ñj É‰EGh ;∫óÑàj hCG Ò¨àj ’
á°Vô©e IÉ«M …CG ¿EG .QÉeódG hCG ÖFÉ°üŸG ´GƒfCG πc RÉàéj ¿CG ó©H
»g QÉeódG hCG ÖFÉ°üŸG πª– ≈∏Y IQOÉb ÒZh Ò«¨àdGh äƒª∏d
’ ‹ÉàdÉHh ,á«fÉa πH ,IÒ¨àe ÒZ ’h IódÉN ’h ájóHCG â°ù«d
¤EG É«ëj kÉÄ«°T ¿ƒµJ ¿CG Öéj IÉ«◊Éa .IÉ«M Ö°ùëoJ ¿CG øµÁ
ƒg Éªa .∂dòc ¿ƒµj ¿CG øµÁ …óHC’G √óMhh .kGóHCG Ò¨àj ’h óHC’G
¬∏dG ƒgh ,¬∏dG øe ƒg »¡dE’Gh !Ö°ùMh »¡dE’G ¬fEG ?kGPEG …óHC’G
¤EG øFÉch ¬JGòH øFÉc ,ájÉ¡f hCG ájGóH ¿hóH ƒg ¬JGP ¬∏dÉa .¬JGP
11
…óHC’Gh ,…óHCG √óMh »¡dE’G ¿CG ÉÃh .…óHCG ƒ¡a ‹ÉàdÉHh ;óHC’G
…óHC’Gh »¡dE’G √óMƒa ,Ò«¨J ¿hO kÉjóHCG É«ëj ¿CG ™«£à°ùj √óMh
.IÉ«M Ö°ùëjo ¿CG øµÁ kÉ©e
hCG ∑Óe IÉ«M âfÉc AGƒ°S ,¿ƒµdG ‘ IÉ«◊G ´GƒfCG πc ¿EG
;IÒ¨àeh á«fÉa »g ,äÉÑf IÉ«M hCG ¿Gƒ«M IÉ«M hCG ¿É°ùfEG IÉ«M
¿EG .á«¡dEG â°ù«dh ,¬∏dG á©«ÑW É¡d ¢ù«dh .ájóHCG â°ù«d »¡a ∂dòHh
’ ,ájóHCGh á«¡dEG »¡a ‹ÉàdÉHh ;¬∏dG á©«ÑW É¡d ÉgóMh ¬∏dG IÉ«M
Égõéàëj ¿CG ´É£à°ùŸG ÒZ øeh ,Ò¨àJ ’h »¡àæJ ’h ≈æØJ
.(16:7 Ú«fGÈY ;24:2 π°SôdG ∫ÉªYCG) ∫hõJ ’ »gh ,äƒŸG
≈≤ÑJ É¡fEÉa ,¬«dEG ¢Vô©àJ …òdG AÉæØdG hCG QÉeódG ´ƒf øµj Éª¡eh
IÉ«M AÉæãà°SÉH ,¿ƒµdG ‘h .óHC’G ¤EG »g »g ≈≤ÑJh Ò«¨J ¿hóH
Qƒ¶æe øeh ,∂dòd .Gòµg ¿ƒµJ ¿CG iôNCG IÉ«M …C’ øµÁ ’ ,¬∏dG
º°SG É¡d ¢ù«d PEG .IÉ«◊G ÉgóMh »g ¬∏dG IÉ«M ¿EÉa ,ájóHC’G
≈æ©e ≥≤– »¡a ‹ÉàdÉHh ,kÉ°†jCG IÉ«◊G á≤«≤M πH ,§≤a IÉ«◊G
‘ ’ §≤a º°S’G ‘ »¡a iôNC’G äGƒ«◊G ÉeCG .kÉeÉ“ IÉ«◊G
ájóHC’G QÉ«©Ã »ØJ ¿CG ≈∏Y IQOÉb ÒZ »¡a ‹ÉàdÉHh ;á≤«≤◊G
,Gòµgh .IÉ«M É¡fÉÑ°ùM øµÁ ’h ,IÒ¨àŸG ÒZ IÉ«◊G á©«ÑWh
¬∏dG IÉ«M ¿EÉa ,á«¡dE’Gh ájóHC’G ¬∏dG IÉ«M á©«ÑW ¤EG kGOÉæà°SGh
.∗√ô°SCÉH ¿ƒµdG ‘ IójôØdG IÉ«◊G »g
á«fÉfƒ«dG á¨∏dG ‘ ójó÷G ó¡©dG º∏µJ Éª∏µa ,IójôØdG IÉ«◊G »g ¬∏dG IÉ«M ¿C’h ∗
¤EG Ò°ûJ »àdGh (…hR) Zoe áª∏c kÉªFGO Ωóîà°ùj ƒ¡a ,IÉ«◊G √òg øY á«∏°UC’G
Gòg ¤EG áaÉ°VE’ÉHh .(ïdG ;12:5 ;2:1 ¤hC’G ÉæMƒj ;4:1 ÉæMƒj) IÉ«M ≈ª°SCG
øY º∏µà«d kÉ°†jCG (¢SƒjÉH) Bios (1) áª∏c ójó÷G ó¡©∏d ÊÉfƒ«dG ¢üædG Ωóîà°ùj
øY º∏µà«d (¬cƒ°S) Psuche (2) áª∏ch ,(.ïdG ;4:21 ;43:8 Ébƒd) ó°ù÷G IÉ«M
.(ïdG ;24:9 Ébƒd ;26-25:16 ≈àq e) á«©«Ñ£dG ¿É°ùfE’G IÉ«M hCG ¢ùØædG IÉ«M
12
¬∏dG ≥aóJ »g IÉ«◊G .kÉ«fÉK
¬∏dG IÉ«M ¿CÉH k’hCG iôf ¿CG Éæ«∏Y ,IÉ«◊G á«gÉÃ ≥∏©àj Éª«a
.¬∏dG ≥aóJ »g IÉ«◊G ¿CÉH iôf ¿CG Éæ«∏Y ºK .IÉ«◊G ÉgóMh »g
¢TôY øe kÉLQÉN IÉ«◊G AÉe ô¡f øY 2-1:22 ÉjDhôdG ôØ°S º∏µàj
IÉ«◊G AÉeh .IÉ«◊G Iôé°T óLƒJ IÉ«◊G AÉe ô¡f ‘h ,¬∏dG
ìƒ°VƒH Éæg iôf ,∂dòd .IÉ«◊G ¤EG Ò°ûj ÉªgÓc IÉ«◊G Iôé°Th
∫ƒ≤dG ™«£à°ùf ,Gòµgh .¬∏dG øe ≥aóàjh êôîj Ée »g IÉ«◊G ¿CG
.¬∏dG ≥aóJ »g IÉ«◊G ¿CÉH
¿CG ÉÃh .ájóHCGh á«¡dEG IÉ«◊G ¿ƒµJ ¿CG óH ’ ¬fCÉH ÉæjCGQ ó≤d
kÉ°†jCG ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ∫ƒ≤jh .»¡dEG ¬fCG »©«Ñ£dG øªa ,¬∏dG ƒg ¬∏dG
øeh .IÉ«◊G ƒ¡a ,kÉ©e …óHCGh »¡dEG ¬∏dG ¿CG å«Mh .…óHCG ¬∏dG ¿CÉH
.IÉ«◊G ƒg ≥aóàŸG ¬∏dG ¿EÉa ,ºK
GPEG øµdh .IÉ«M ¬∏dG ¿EÉa ,¬∏d ájóHC’Gh á«¡dE’G á©«Ñ£dG Ö°ùM
¢ù«d ƒ¡a ,¬JGP ‘ IÉ«M ¬fƒc øe ºZôdG ≈∏Yh ,¬∏dG ≥aóàj ⁄
ôÁh .Éæd IÉ«M ¿ƒµ«°S ºK øeh ;≥aóàj ¿CG óH ’ ∂dòd .Éæd IÉ«M
Gògh .kGó°ùL ¬JQhÒ°U »g ¤hC’G Iƒ£ÿG .ÚJƒ£îH ¬∏dG ≥aóJ
IÉ«ëc ¬JGP ôo p¡¶jo h ¢SÉædG §°Sh ¤EG AÉª°ùdG øe ≥aóàj ¿CG ¬æq µÁ
¿CÉH Gòg øY ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG çóëàj ,∂dòd .(4 ,14 ,1:1 ÉæMƒj)
IÉ«◊G'' ¬fCÉHh ,(16:3 ¤hC’G ¢ShÉKƒª«J) ''ó°ù÷G ‘ ô¡X'' ¬∏dG
‘ ¿Éc ÉeóæYh ,ºK øeh .(2:1 ¤hC’G ÉæMƒj) ''äô¡X »àdG
‘ ¬∏dG ¿CG ºZQh .(6:14 ÉæMƒj) IÉ«◊G ƒg ¬fCÉH Éæd ∫Éb ,ó°ù÷G
™£à°ùf ⁄ ÉæfCG q’EG ,Éæd IÉ«ëc ¬JGP ô¡XCG ¬≤aóJ øe ¤hC’G Iƒ£ÿG
øe á«fÉãdG Iƒ£ÿG òNCÉj ¿CG ¬«∏Y ¿Éc ,Gò¡d ;IÉ«ëc ¬∏Ñ≤f ¿CG
.Ö«∏°üdG ≈∏Y ôªq °ùjo ¿CG âfÉc ≥aóà∏d á«fÉãdG ¬Jƒ£Nh .¬≤aóJ
13
øe ≥aóàj ¿CG ¬æqµe Ée ,√òîJG …òdG ó°ù÷G ô°ùoc äƒŸG ∫ÓN øeh
,10:4 ,34:19 ÉæMƒj) ¬∏Ñ≤f »c »◊G IÉ«◊G AÉe ¿ƒµ«d ó°ù÷G
,Iôî°üdG âHô°V o PEG ;¬«dEG äõeQ Ëó≤dG ó¡©dG ‘ Iôî°üdGh .(14
êhôN) π«FGô°SEG »æH ¬«∏Y π°üëj »c »◊G AÉŸG É¡æe êôîa
íÑ°üj »c kGó°ùL ¬∏dG QÉ°U ó≤d .(4:10 ¤hC’G ¢SƒãfQƒc ;6:17
ó°ù÷G Iô°ûb øe êôîj »c Ö∏°U o ºK .IÉ«◊G …ƒà– á£æM áÑM
ÉæMƒj) ÉæJÉ«M íÑ°üjh ``` ÒãµdG √ôªK ``` Éæ∏NGO ¤EG ≥aóàjh
.(24:12
øe .¬JGP ¬∏dG ≥aóJ »g ¬∏dG øe É¡∏Ñ≤f »àdG IÉ«◊Éa Gòµgh
,Éæ«dEG ¬∏dG ≥aóJ »g Éæ∏NGO ¤EG á≤aóàŸG IÉ«◊G √òg ¿EG ,Éæà¡L
√òg ≥aóàJ ÉeóæY ,‹ÉàdÉHh .¬∏dG ≥aóJ É¡fEG ,¬∏dG á¡L øeh
øe Gòg ¬∏dG ≥aóJ CGóH ó≤dh .ójóL øe ¬∏dG ≥aóJ »¡a ,Éæq e IÉ«◊G
Ö«∏°üdG RÉàLG ºK øeh ,…ô°UÉædG ´ƒ°ùj ¤EG k’hCG ≥aóJ ó≤a :¬°TôY
»M AÉe QÉ¡fCÉc π°SôdG øe ≥aóJ ºK ;π°SôdG πNGO ¤EG ≥aóJh
™«ªL ‘ Ú°ùjó≤dG ÈY »◊G AÉŸG Gòg ≥aóJh ;(38:7 ÉæMƒj)
ójõŸG ¤EG Éæq e ≥aóàj ±ƒ°Sh .Éæ∏NGO ¤EG ≥aóJ ºK øeh ,¿ÉeRC’G
‘ OQh Éªc kÉeÉ“ ,´É£≤fG ÓH ≥aóàj ,óHC’G ¤EGh ,ÚjÓŸG øe
.14:4 ÉæMƒjh 2-1:22 ÉjDhôdG ôØ°S
.Gòg ¬∏dG ≥aóJ ¤EG õeôJ 47 ∫É«bõM ‘ IQƒcòŸG √É«ŸG ¿EG
IQƒ°üHh .A»°T πc É«ëjh IÉ«◊G ¿ƒµJ √É«ŸG ≥aóàJ Éªã«M PEG
≥aóàdG Gòg ¿C’ ,IÉ«◊G ¿ƒµJ ,Gòg ¬∏dG ≥aóJ »JCÉj Éªã«M ,á∏KÉ‡
±ƒ°ùa ,ájóHC’G ¤EG ≥aódG Gòg ≥aóàj ÉeóæYh .É¡°ùØf IÉ«◊G ƒg
.IÉ«◊G ájóHCG íÑ°üJh IÉ«◊G ádÉëH ájóHC’G Å∏à“
,IÉ«◊G øY ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG º∏µàj ÉeóæYh ,kÉeÉ“ ájGóÑdG ‘
14
ôØ°S ‘ ájÉ¡ædG ‘h (14-9:2 øjƒµJ) ≥aóàe ô¡f Éæjôj ƒ¡a
AGƒ°S ,IÉ«◊G ¢üîj Ée πc ¿CÉH ,øëf ÉæH ≥∏©àj Éª«a ,iôf ÉjDhôdG
Éæjôj Gògh .¬∏dG øe ≥aóàj É‰EG ,IÉ«◊G Iôé°T hCG IÉ«◊G AÉe ¿Éc
øe ¬∏dG ≥aóJ ó≤d .¬JGP ¬∏dG ≥aóJ »g Éæd IÉ«◊G ¿CG ìƒ°VƒH
äô¡X »àdG IÉ«◊Éc Éæ£°Sh ¤EG ≥aóJ ó°ù÷G ∫ÓN øeh ,AÉª°ùdG
.ÉgÉæ∏Ñb »àdG IÉ«◊Éc Éæ∏NGO ¤EG ó°ù÷G øe ≥aóJ ºK .Éæd
¬∏dG ¿ƒª°†e »g IÉ«◊G .kÉãdÉK
»¨Ñæj »àdG áãdÉãdG IôµØdG ¿EÉa ,IÉ«◊G á«gÉÃ ≥∏©àj Éª«a
¿CG ÉÃ .√Gƒàfih ¬∏dG ¿ƒª°†e »g IÉ«◊G ¿CG »g É¡àaô©e Éæ«∏Y
øe ƒg ¬∏dG ≥aóJ ¿C’ ,¬∏dG ¿ƒª°†e kGPEG »¡a ,¬∏dG ≥aóJ »g IÉ«◊G
.¬∏dG ¿ƒª°†e ƒg ¬JGP ¬∏dGh ,¬JGP ¬∏dG
ƒg ¿ƒª°†ŸG Gòg ¿EÉa ,¬JGP ¬∏dG ƒg ¬∏dG ¿ƒª°†e ¿CG å«Mh
¿CÉH ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ÉfÈîj .äƒgÓdG Aπe hCG ,¬∏dG ƒg Ée πc
¿C’ Gòg .(9:2 »°Sƒdƒc) í«°ùŸG ‘ ƒg ,¬∏dG Aπe ,äƒgÓdG Aπe
√òg …ƒ–h .¿É°ùfE’G IÉ«M ¿ƒµ«d ô¡X ¬∏dG ó«°ùéàc í«°ùŸG
ƒg Ée πµa .¬∏dG ƒg Ée πc ƒg …òdG ,äƒgÓdG Aπe πc IÉ«◊G
.IÉ«◊G √òg ≈∏Y Ωƒ≤j ¬∏dG ƒg ¬∏dG ¿ƒch .IÉ«◊G √òg ‘ ƒg ,¬∏dG
.äƒ˘gÓ˘dG Aπ˘e ,¬˘∏˘dG iƒ˘˘àfi »˘˘g IÉ˘˘«◊G √ò˘˘g ¿EÉ˘ a ,‹É˘˘à˘ dÉ˘˘Hh
Ée πc πÑ≤fh ,¬∏dG iƒàfi πÑ≤f ÉæfEÉa ,IÉ«◊G √òg πÑ≤f ÉeóæYh
‘h .¬∏dG ƒg Ée »g Éæ∏NGO ‘ »àdG IÉ«◊G √òg ¿EG .¬∏dG ‘ ƒg
‘h ;Éæd πµdG ‘ πµdG ¿ƒµjh Éæd A»°T πc ¬∏dG íÑ°üj IÉ«◊G √òg
IÉ«◊G √òg ¿CG å«Mh .Éæ¡dEG ¿ƒµjh Éæ¡dEG ¬∏dG íÑ°üj IÉ«◊G √òg
Éæ«a kÉ°†jCG »¡a ,¬JGP ¬∏dG ¿ƒª°†eh äƒgÓdG Aπe »g í«°ùŸG ‘
.¬JGP ¬∏dG ¿ƒª°†eh äƒgÓdG Aπe
15
¬JGP ¬∏dG »g IÉ«◊G .kÉ©HGQ
¿ƒª°†e »g IÉ«◊G ¿CGh ,¬∏dG ≥aóJ »g IÉ«◊G ¿CG ÉæjCGQ ó≤d
¬∏dG kÉ°†jCG ƒg ¬∏dG ¿ƒª°†eh ,¬JGP ¬∏dG øY CÉ°ûæj ¬∏dG ≥aóJ ¿EG .¬∏dG
øªa ,kÉ©e ¬∏dG ¿ƒª°†eh ¬∏dG ≥aóJ »g IÉ«◊G ¿CG ÉÃh .¬JGP
»àdG á©HGôdG á£≤ædG »g √ògh .¬JGP ¬∏dG IÉ«◊G ¿ƒµJ ¿CG »©«Ñ£dG
.IÉ«◊G á«gÉe ¢Uƒ°üîH É¡àaô©e Éæ«∏Y Ú©àj
¿CG ó©Hh .IÉ«◊G ƒg ¬fCÉH 6:14 ÉæMƒj ‘ ´ƒ°ùj ÜôdG ∫Éb
¬∏dGh ¬fCÉH ò«eÓàdG º∏YCG ,11ájB’G ¤EG 7 ájB’G øeh ,Gòg ∫Éb
.¬«a º∏µJ …òdG ƒg ¬∏dG ¿EÉa ΩÓµdG Gòg ºq∏µJ ÉeóæY ¬fCGh ,óMGh
;14 ,1:1 ÉæMƒj) ó°ù÷G ‘ ¬∏dG ƒgh ;kGó°ùL QÉ°U …òdG ¬∏dG ƒ¡a
¬∏dG ¿EÉa ,IÉ«◊G ¬fCÉH ∫ƒ≤j ÉeóæYh .(16:3 ¤hC’G ¢ShÉKƒª«J
¿CÉH ¬eÓc Éæd ÚÑj ,Gòµgh .IÉ«◊G ƒg ¬∏dG ¿CÉH ∫ƒ≤j …òdG ƒg
.¬JGP ¬∏dG »g IÉ«◊G
Ωóîà°ùj Éªq∏b ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ¿CG ™bGh ¤EG ¬Ñàæf ¿CG Éæ«∏Y
ΩÉ≤ŸG ‘ ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG º«∏©J Éæd ø∏©j PEG ''.¬∏dG IÉ«M'' IQÉÑY
OQƒj Ée kGQOÉfh ;IÉ«ëc ¬∏dG øY kÉÑdÉZ º∏µàjh ;IÉ«M ¬∏dG ¿CG ∫hC’G
¬∏dG øY º˘∏˘µ˘à˘jh ÉæJÉ«M ¬˘∏˘dG ¿CÉ˘ H É˘˘fÈî˘˘j ƒ˘˘¡˘ a ''.¬∏dG IÉ˘«˘M''
¿EG ''.¬JÉ«M'' πÑ≤f ¿CG Éfójôj ¬∏dG ¿CG ∫ƒ≤j OÉµdÉHh ;ÉæJÉ«ëc
IÉ«M'' à .''IÉ«ëc ¬∏dG'' hCG ''IÉ«M ¬∏dG'' øY ∞∏àîJ ''¬∏dG IÉ«M''
¬∏dG'' hCG ''IÉ«M ¬∏dG'' Éªæ«H ,¬à«q ∏µH ¬∏dG ¤EG IQhô°†dÉH Ò°ûJ ’ ''¬∏dG
πÑ≤f ÉeóæY ,ábódG ¬Lh ≈∏Yh .¬JGP πeÉµdG ¬∏dG ¤EG Ò°ûJ ''IÉ«ëc
Éæ£©j ⁄ ¬∏dÉa .IÉ«ëc ¬∏dG πH ,¬∏dG IÉ«M πÑ≤f ’ øëæa ,IÉ«◊G
¬JGP ¬∏dG ¿C’h .ÉæJÉ«M ¿ƒµ«d ¬JGòH ƒg ≈JCG É‰EGh ,Ö°ùëa ¬JÉ«M
.É¡æ«Y ¬JGP »g ¬JÉ«M ¿EÉa ,IÉ«M
16
¿ƒµJ ¿CG »æ©j GPÉeh .¬JGP ¬∏dG »g IÉ«◊G ?IÉ«◊G »g Ée kGPEG
GPÉeh .¬JGP ¬∏dG Éæd ¿ƒµj ¿CG ƒg IÉ«◊G Éæd ¿ƒµJ ¿CG ?IÉ«◊G Éæd
.¬JGP ¬∏dG É«ëf ¿CG ƒg IÉ«◊G É«ëf ¿CG ?IÉ«◊G É«ëf ¿CG »æ©j
.IÉ«M âfÉc ÉŸ ,âfÉc ƒdh .áàÑdG ¬∏dG øY áØ∏àfl â°ù«d IÉ«◊Éa
Éæd ¿CG ±ô©f ¿CG Oô› kÉ«aÉc ¢ù«d PEG .ìƒ°VƒH Gòg º¡Øf ¿CG Éæ«∏Y
¬∏dG »g Éæd »àdG IÉ«◊G √òg ¿CÉH ±ô©f ¿CG Éæ«∏Y É‰EG ;IÉ«◊G
πH ,IÉ«◊G É«ëf ¿CG Éæ«∏Y ¿CÉH ±ô©f ¿CG Oô› kÉ«aÉc ¢ù«dh .¬JGP
.¬JGP ¬∏dG »g ÉgÉ«ëf ¿CG Öéj »àdG IÉ«◊G ¿CÉH ±ô©f ¿CG »¨Ñæj
?kÉ≤M ÉgÉ«ëf ¿CG Öéj »àdG IÉ«◊G »g Ée ,»JGƒNCGh »JƒNEG
á˘ÑÙG É˘«˘ë˘f ¿CG π˘g ?IÉ˘˘«◊G É˘˘«˘ ë˘ f É˘˘eó˘˘æ˘ Y √É˘˘«˘ ë˘ f …ò˘˘dG É˘˘e
’ ¿C’ !Óc ?IÉ«◊G É«ëf ¿CG ƒg È°üdGh áYGOƒdGh ™°VGƒàdGh
…CG ’h ;IÉ«◊G ƒg È°üdG ’h áYGOƒdG ’h ™°VGƒàdG ’h áÑÙG
É«ëf ¿CG ,‹ÉàdÉHh .IÉ«◊G √óMh ƒg ¬JGP ¬∏dG .á∏«°†a hCG ìÓ°U
¬∏dG É«ëf ¿CG §≤a É‰EGh .IÉ«◊G É«ëf ¿CG »æ©j ’ πFÉ°†ØdG √òg
ìÓ°üdGh ™°VGƒàdGh áÑÙG âfÉc GPEÉa .IÉ«◊G É«ëf ¿CG ƒg ¬JGP
â°ù«d »¡a ,¬∏dG Qƒ¡X hCG ¬∏dG ≥aóJ â°ù«d ÉgÉ«ëf »àdG È°üdGh
¬∏dG ÒÑ©J øµJ ⁄ Ée ,ÉgÉ«ëf á∏«°†a hCG ìÓ°U …CG ¿CG PEG .IÉ«◊G
ÉgÉ«ëf »àdG á«eÉ°ùdG πFÉ°†ØdÉa .IÉ«◊G â°ù«d »¡a ,ÉædÓN øe
øëf òÄæ«M ;¬∏dG ÒÑ©Jh ,¬∏dG Qƒ¡Xh ,¬∏dG ≥aóJ ¿ƒµJ ¿CG »¨Ñæj
.¬JGP ¬∏dG »g IÉ«◊G ¿C’ ,IÉ«◊G É«ëf
»àdG IÉ«◊G ¿EG .¬∏dG Aπe 19:3 ¢ù°ùaCGh 9:2 »°Sƒdƒc ÉæjôJ
.kÉ°†jCG áÄ«∏e IÉ«◊G √ò¡a ,‹ÉàdÉHh .Gòg A»∏ŸG ¬∏dG »g É¡∏Ñ≤f
,IÉfC’G ∫ƒWh È°üdGh ,áYGOƒdGh ™°VGƒàdGh ,QƒædGh áÑÙG É¡«a PEG
¬∏dG ‘ IOƒLƒŸG πFÉ°†ØdGh ìÓ°üdG πµa .º¡ØàdGh ∞£©dGh
πc É«– ¿CG IÉ«◊G √òg ™«£à°ùJ ,∂dòd .IÉ«◊G √òg ‘ IOƒLƒe
17
É«ëf ¿CG ƒg πFÉ°†ØdG √òg É«ëf ¿CG .ÉædÓN øe πFÉ°†ØdG √òg
ÉeóæY ,IÉ«◊G √ò¡d ¿CG ºZQh .¬∏dG »g IÉ«◊G √òg ¿C’ ,¬∏dG
q’EG ,È°üdGh áYGOƒdGh ™°VGƒàdGh áÑÙÉc ,äÉ«∏Œ IóY ,ÉgÉ«ëf
πµa .¬∏dG øe É«ëoJ É¡©«ªL É¡fC’ ¬∏dG øY ÒHÉ©J É¡©«ªL √òg ¿CG
ƒg ¬∏dG ¿C’ ,IÉ«◊G ÒÑ©J hCG ,¬∏dG ÒÑ©J ƒg ¬∏dG øe √É«ëf Ée
.¬∏dG »g IÉ«◊Gh IÉ«◊G
í«°ùŸG »g IÉ«◊G .kÉ°ùeÉN
ÌcCG Éæjôjh .¬JGP ¬∏dG »g IÉ«◊G ¿CG ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG Éæjôj
¬∏dG QÉ°U ºK ;¬∏dG IÉ«◊G âfÉc .í«°ùŸG »g IÉ«◊G ¿CÉH ∂dP øe
IÉ«◊G ƒg í«°ùŸGh ,¬∏dG ƒg í«°ùŸÉa ,Gòµgh .í«°ùŸG ƒgh ,kGó°ùL
IÉ«◊G ,¬∏dG âfÉc »àdG IÉ«◊G ¿EG .(12:5 ¤hC’G ÉæMƒj) kÉ°†jCG
í«°ùŸG ∫Éb ,ºK øeh .(4:1 ÉæMƒj) ¬«a IOƒLƒe ,¬∏dG »g »àdG
≈JCG ¬fCGh ,(25:11 ;6:14 ÉæMƒj) IÉ«◊G ƒg ¬fCÉH kGQGôµJh kGQGôe
,∂dòd .(10:10 ÉæMƒj) IÉ«M ¿É°ùfEÓd ¿ƒµj »c ¢VQC’G ¤EG
¤hC’G ÉæMƒj) IÉ«◊G ¬d í«°ùŸG ¬d …òdG ¿CG ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ∫ƒ≤j
.(4:3 »°Sƒdƒc) ÉæJÉ«M Éæ«a ¬fCGh ,(12:5
Éª∏ãeh .í«°ùŸG »g IÉ«◊G ¿EÉa ,¬JGP ¬∏dG »g IÉ«◊G Éª∏ãeh
Éæd ¿ƒµJ ¿CÉa ,¬JGP ¬∏dG Éæd ¿ƒµj ¿CG ƒg IÉ«◊G Éæd ¿ƒµJ ¿CG
¿CG ƒg IÉ«◊G É«ëf ¿CG Éª∏ãeh .í«°ùŸG Éæd ¿ƒµj ¿CG ƒg IÉ«◊G
¿CG Éª∏ãeh .í«°ùŸG É«ëf ¿CG ƒg IÉ«◊G É«ëf ¿CÉa ,¬JGP ¬∏dG É«ëf
øY kGóHCG ∞∏àîJ ’ IÉ«◊G ¿EÉa ,¬∏dG øY kGóHCG ∞∏àîJ ’ IÉ«◊G
¿EÉa ,IÉ«◊G ¢ù«d ¬∏dG øY kÓ«Ä°V kÉaGôëfG ¿CG Éªch .í«°ùŸG
¬∏dG ƒg í«°ùŸG ¿CG ∂dP .IÉ«◊G ¢ù«d í«°ùŸG øY kÓ«Ä°V kÉaGôëfG
.IÉ«ëc ¬∏dG ô¡¶j í«°ùŸÉHh í«°ùŸG ∫ÓN øeh .IÉ«◊G ¬fƒc
.í«°ùŸG »g IÉ«◊Gh IÉ«◊G ƒg í«°ùŸG ,‹ÉàdÉHh
18
¢Só≤dG ìhôdG »g IÉ«◊G .kÉ°SOÉ°S
ÈNCG ,IÉ«◊G ƒg ¬fCÉH 6:14 ÉæMƒj ‘ ´ƒ°ùj ÜôdG ∫Éb ¿CG ó©H
ìhôdGh ¬fCG πH (11-7 äÉjB’G) óMGh ¬∏dGh ¬fCG §≤a ¢ù«d π°SôdG
- 7 äÉjB’G ‘ Éæd ø«q Ña .∗(20-16 äÉjB’G) kÉ°†jCG óMGh ¢Só≤dG
¬fƒc ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh .¬«a ¬∏dGh ,¬∏dG ‘ ƒg ``` ¬∏dG ó«°ùŒ ¬fCÉH 11
- 16 äÉjB’G ‘ kÉ°†jCG Éæd ø∏YCGh .IÉ«◊G ƒg ¬∏dG ¿CG »æ©j IÉ«◊G
Ögòj ÉeóæYh ;iôNC’G ¬àÄ«g ,†√ó«°ùŒ ƒg ¢Só≤dG ìhôdG ¿CG 20
…õ©ªc ¬JGP ƒg …òdG ,Gòg ≥◊G ìhQ ¿EÉa ,…ó°ù÷G √Qƒ°†M ÉæY
Éæ«a É«ëj …òdG ìhôdG Gògh .Éæ©e åµÁh Éæ«a ¿ƒµ«d »JCÉj ,ôNBG
,Gòµgh .É«ëf »c ÉæJÉ«ëc Éæ«a É«ëj ¬JGP ƒg É‰EG Éæ©e åµÁh
¬«a ¬∏dG ¿ƒc IÉ«◊G ƒg ¬fCG ¿É«HÉàµdG ¿É©£≤ŸG ¿Gòg Éæjôj
.IÉ«ëc ¢Só≤dG ìhôdG ƒgh ,IÉ«ëc ¬«a ¬∏dG .¢Só≤dG ìhôdG ¬fƒch
.IÉ«M ¢Só≤dG ìhôdG ¿ƒc kÉ°†jCGh ,IÉ«M ¬∏dG ¿ƒc ƒg IÉ«M ¬fƒc ¿EG
ƒg ¬«£©j …òdG »◊G AÉŸG ¿CG 14 ,10:4 ÉæMƒj ÉfÈîj ,Éæg øeh
…òdG »◊G AÉŸG ¿CG 39-38:7 ÉæMƒj ÉfÈîj ºK .ájóHC’G IÉ«◊G
¿CG øY í°üØj Gògh .√Éæ∏Ñb …òdG ¢Só≤dG ìhôdG ƒg Éæe ≥aóàj
ƒg ¬∏Ñ≤f …òdG ¢Só≤dG ìhôdÉa .ájóHC’G IÉ«◊G ƒg ¢Só≤dG ìhôdG
PEG .IÉ`«ëc √Èàîf …òdG í«`°ùŸG hCG ,ÉgÈàîf »àdG ájóHC’G IÉ`«◊G
.¢Só≤dG ìhôdÉc ,IÉ`«ëc í«°ù`ŸG hCG ,ájóHC’G IÉ«◊G Èàîf ÉæfCG
.(2:8 á«ehQ) ''IÉ«◊G ìhQ'' ¢Só≤dG ìhôdG ≈Yóoj ,ÖÑ`°ùdG Gò¡dh
¬æµdh ,''¬`'' hCG '',ƒg'' Òª°†dÉH ¢Só≤dG ìhôdG ¤EG ÜôdG QÉ°TCG 17h 16 ÚàjB’G ‘ ∗
''Ê'' ¤EG ''¬`'' Òª°†∏d √Ò«¨àHh ''.Ê'' hCG ''ÉfCG'' ¤EG ''¬`'' øe Òª°†dG ô«q Z 18 ájB’G ‘
‘ ¬æY º∏µJ …òdG ¢Só≤dG ìhôdG ¿CG ø∏©j Gògh ''.ÉfCG'' ƒg ''¬`'' ¿CÉH ∫ƒ≤j ÜôdG ¿Éc
.¬JGP ƒg ƒg 17h 16 ÚàjB’G
incarnation :ó°q ùŒ ¢ù«dh embodiment :ó«°ùŒ †
19
í«°ùŸGh ¬∏dG ¿ƒc ¿C’ ''IÉ«◊G ìhQ'' ƒg ¢Só≤dG ìhôdG ¿EG
øe ƒg .Éª¡∏°üa øµÁ ’h óMGh IÉ«◊Gh ƒ¡a .¬«∏Y ∞bƒàj IÉ«M
.IÉ˘«◊G á˘≤˘«˘≤˘M ƒ˘gh ,¬˘fƒ˘ª˘ °†e IÉ˘˘«◊G .¬˘˘æ˘ e IÉ˘˘«◊Gh ,IÉ˘˘«◊G
.É¡°ùØf IÉ«◊G É‰EG ,Ö°ùëa IÉ«◊G á≤«≤M ¢ù«d ¬fEG ,¥OCG ÒÑ©àHh
.¢Só≤dG ìhôdGh øH’Gh ÜB’G :çƒdÉK ¬∏dG ¿CG º∏©f kÉ©«ªL øëf
‘ ¢SÉædG ÚH ô¡X ÜB’G .∗ìhôdG ƒg øH’Gh ,øH’G ‘ ÜB’G
¿É°ùfE’G ‘ πNój øH’Gh .ÜB’G Qƒ¡X ƒg øH’Éa Gò¡dh ;øH’G
´ƒÑæj ƒg ÜB’G .Éæ«a øH’G ∫ƒNO ƒg ìhôdÉa Gò¡dh ,ìhôdÉc
Qƒ¡X ƒg øH’G ¿CG å«Mh .É¡°ùØf IÉ«◊G ,IÉ«◊G Qó°üe ,IÉ«◊G
¤hC’G ÉæMƒj) IÉ«◊G Qƒ¡X ƒ¡a ,(16:3 ¤hC’G ¢ShÉKƒª«J) ÜB’G
IÉ«◊G ∫ƒNO ƒ¡a ,Éæ«a øH’G ∫ƒNO ƒg ìhôdG ¿CG å«Mh .(2:1
;¢SÉædG ÚH ô¡¶J øH’G ‘h ;ÜB’G »g π°UC’G ‘ IÉ«◊G .Éæ«a
hó¨j ,Gòµgh .¿É`°ùfE’G ÉgÈàîj »c ¿É°ùfE’G ‘ πNóJ ìhôdÉch
¿EÉ˘ ˘a ,IÉ˘˘ «◊G ìhQ ƒ˘˘ g ìhô˘˘ dG ¿CG å«˘˘ ˘Mh .IÉ˘˘ ˘«◊G ìhQ ìhô˘˘ ˘dG
ºà¡j ÉeóæYh ,ìhôdG á£`°SGƒH IÉ«◊G πÑ≤j ¿CG ™«£à°ùj ¿É`°ùfE’G
¿É°ùfE’G ¿qôÁ ÉeóæYh .(6:8 á«ehQ) IÉ«M Gò¡a ,ìhôdÉH ¿É°ùfE’G
,ìhôdÉH π°üàj ÉeóæYh .IÉ«◊G ¢ù`ª∏j ¬fEÉa ,ìhôdG ¢ù`ª∏«d ¬MhQ
.IÉ«◊G Èàîj ¬fEÉa ,ìhôdG ™«£j ÉeóæYh ,IÉ«◊ÉH π°üàj ¬fEÉa
áÑ°ùædÉH øµdh .çƒdÉãdG ¬∏dG »g IÉ«◊G ,¢üî∏ŸÉHh ,Gòµgh
¬∏˘dG É˘¡˘æ˘µ˘dh ,AÉ˘ª˘°ùdG ‘ çƒ˘dÉ˘ã˘dG ¬˘∏˘dG â°ù«˘d IÉ˘«◊G ¿EÉ˘a É˘æ˘«˘dEG
…CG ,√Gƒàfi ¿CG »æ©j Gòg çƒdÉãdG ¬∏dG ≥aóJh .≥aóàŸG çƒdÉãdG
ºK øeh ;í«°ùŸG ∫ÓN øe k’hCG ≥aóJ ,¬JGP ƒg …òdG ,¬fƒª°†e
.Ü45:15 ¤hC’G ¢SƒãfQƒch ;17:3 á«fÉãdG ¢SƒãfQƒc kÉ°†jCG ô¶fG ∗

20
‘ ¬∏dG ¢ùª∏f ÉeóæY ,Gò¡dh .IÉ«ëc ¬∏Ñ≤f »µd ìhôdÉc ≥aóJ
‘ ¬∏dG »g IÉ«◊G ¿C’ ,IÉ«◊G ¢ùª∏f ÉæfEÉa ,ìhôdÉc í«°ùŸG
.ìhôdÉc í«°ùŸG
21
ÊÉãdG π°üØdG
?IÉ«◊G QÉÑàNG ƒg Ée
GPEG ?IÉ«◊G QÉÑàNG ƒg Ée :ÊÉãdG ∫GDƒ°ùdG ¿B’G ìô£f ±ƒ°S
QÉÑàNG ƒg Ée ±ô©f ¿CG π¡°ùdG øe ¿ƒµ«°S ,IÉ«◊G »g Ée ÉæjCGQ
.IÉ«◊G
¬∏dG ÉfQÉÑàNG .k’hCG
¤EG ≥aóàj …òdG ¬JGP ¬∏dÉa .¬JGP ¬∏dG »g IÉ«◊G ¿CG ÉæjCGQ ó≤d
Èàîf ¿CG ‹ÉàdÉHh .IÉ«◊G ƒg ,√Èàîfh ¬∏Ñ≤f …òdGh ,Éæ∏NGO
¢ùŸh
l lQÉÑàNG ƒg IÉ«ë∏d QÉÑàNG πµa .IÉ«◊G Èàîf ¿CG ƒg ¬∏dG
.IÉ«ë∏d kGQÉÑàNG ¢ù«d ¬∏dG ¢ùª∏j ’ QÉÑàNG …CGh .¬∏d
É‰EGh ,¬∏dG IQÉfEG øY CÉ°ûæJ ’ áHƒJ ∑Éæg ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y
…ODƒJ ’ áHƒàdG √òg ¿CG å«Mh .¬°ùØf ¿É°ùfE’G ¿É£Ñà°SG øY
áHƒàdG ÉeCG .IÉ«ë∏d kGQÉÑàNG â°ù«d É¡fEÉa ,¬∏dG ¢ùŸ ¤EG ¿É°ùfE’ÉH
¤EG ¿É`°ùfE’ÉH …ODƒà`°S kÉªàM É¡fEÉa ¬∏dG IQÉfEG øY ºéæJ »àdG
.IÉ«ë∏d QÉÑàNG »¡a ‹ÉàdÉHh ,¬∏dG ¢ù`Ÿ
.IÉ«ë∏d kGQÉÑàNG ¢ù«d »JGòdG ¿É°ùfE’G ∑ƒ∏°S øY CÉ°ûæj …òdG ¿EG
QƒÑY áé«àf ¢ù«d ƒgh ;¬°ùØf ¿É°ùfE’G π©a øeh »YÉæ£°UG ƒ¡a
øµÁ ’ ,‹ÉàdÉHh ;¬∏dG ‘ ¿É°ùfE’G QƒÑY ’h ¿É°ùfE’G ‘ ¬∏dG
.IÉ«ë∏d kGQÉÑàNG √QÉÑàYG
œÉædG QÉÑàN’G ¿EG ?kGPEG IÉ«ë∏d kGQÉÑàNG √QÉÑàYG øµÁ …òdG Ée
kGQÉÑàNG Ö°n ùëjo ¬∏dG ‘ ¿É°ùfE’G QƒÑYh ¿É°ùfE’G ‘ ¬∏dG QƒÑY øY
iôfh ,Òæà°ùfh ,¬∏dG »≤à∏f øëf ÉæJÓ°U ‘ :kÓãªa .IÉ«ë∏d
,ÉfCÉ£N ÚÑà°ùf ÉæfCG ¢ù«d ôeC’Éa .¬∏dG ΩÉeCG ¬©e πeÉ©àfh ,ÉfCÉ£N
Gò¡Hh ,kÉ«∏NGO ¬«≤à∏æa ,¬æe ƒfófh ¬∏dG ¤EG ÜÎ≤f ¿CG iôMC’ÉH πH
ÉfCÉ£N iôf ÉæfEÉa ,¬«≤à∏f ÉeóæYh ;Qƒf ¬∏dG .√Qƒf ‘ ÉfCÉ£N iôf
.ÜôdG ΩO Ò¡£J Ö∏£fh kÉ«FÉ≤∏J ¬d ±Î©æa .√Qƒf ‘ ÉæÑ«Yh
QÉÑàNGh .kÉ°†jCG ¬∏dG ‘ øëf È©fh Éæ«a ¬∏dG È©j ,∂dòd áé«àfh
.IÉ«◊G QÉÑàNG ƒ¡a ,‹ÉàdÉHh ;¬∏dG Èàîf Éæ∏©éj Gò¡c
∂dòd ;Éæ«a ¬∏ªY »gh ¬∏dG øe »g IÉ«◊G äGQÉÑàNG ™«ªL ¿EG
ƒg Gò¡c ¢ù«d QÉÑàNG πch .√Èàîfh ¬∏dG ¢ùª∏f Éæ∏©Œ É¡fEÉa
¿CG ƒg IÉ«◊G Èàîf ¿CGh ,¬∏dG »g IÉ«◊G ¿C’ ,IÉ«◊G QÉÑàNG ¢ù«d
IÉ«◊G ôo p¡¶jo ±ƒ°S ¬∏d QÉÑàNG …CG ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh .¬∏dG Èàîf
.(16-13:2 »Ñ∏«a)
í«°ùŸG ÉfQÉÑàNG .kÉ«fÉK
í«°ùŸG ‘ ¬∏dÉa ,∂°T ÓH ¬∏dG Èàîf ¿CG ƒg IÉ«◊G Èàîf ¿CG
…òdG ¬∏dG ¬fEG .√ó«°ùŒh ¬∏dG Qƒ¡X ƒg í«°ùŸGh .√Èàîf »µd
ƒgh í«°ùª∏d lQÉÑàNG ƒg ¬∏d ÉfQÉÑàNG πµa ,∂dòd .ÉfQÉÑàNG íÑ°üj
,¬∏d ÉfQÉÑàNG ƒg IÉ«ë∏d ÉfQÉÑàNG ¿CG å«Mh ,Gò¡d .í«°ùŸG ‘
.í«°ùª∏d ÉfQÉÑàNG kÉ°†jCG ƒ¡a
øµj ⁄ Ée ÉæJÉ«M ¿ƒµj ¿CG øµÁ ’ ƒ¡a ,IÉ«M ¬∏dG ¿CG ™eh
.Éæ∏Ñb øe ônÑnàîoj ¿CG øµÁ Gò¡Hh ,í«°ùŸG íÑ°üjh í«°ùŸG ‘
¿CG øµÁ ’ ¬æµdh .ÉæJÉ«M ¿ƒµj ¿CG óH ’ ,Éæ∏Ñb øe ônÑnàîoj »µ∏a
24
¬˘æ˘ e ≈˘˘fó˘˘oj ’ Qƒ˘˘f ‘ ,AÉ˘˘ª˘ °ùdG ‘ ƒ˘˘g É˘˘ª˘ «˘ a É˘˘æ˘ JÉ˘˘«˘ M ¿ƒ˘˘µ˘ j
,ÉæJÉ«M ¿ƒµj »µdh ,∂dP øY kÓ°†a .(16:6 ¤hC’G ¢ShÉKƒª«J)
¬JÉ«M êõà“ ¿CG óH Óa .ájô°ûÑdG Éæà©«ÑW ¬d ¿ƒµJ ¿CG »¨Ñæj
øëf ,Éæ©e óëàJ ¿CG É¡æµÁ å«ëH ájô°ûÑdG á©«Ñ£dÉH á«¡dE’G
øe ≈JCG ,∂dòd .ÉæJÉ«M ¿ƒµJh ,ájô°ûÑdG á©«Ñ£dG ∂∏à‰ øjòdG
¬∏dG QÉ°U ,Gòµgh .ájô°ûÑdG á©«Ñ£dÉH êõàeGh kGó°ùL QÉ°Uh AÉª°ùdG
.√Èàîf ¿CG πLC’ ájô°ûÑdG á©«Ñ£dG ‘ ÉæJÉ«M Ò°ü«d í«°ùŸG
.í«°ùŸG Èàîf ÉæfEÉa ,ÉæJÉ«ëc √Èàîf ÉeóæYh
ÖfGƒ÷G Èàîæ°S ÉæfEÉa ,í«°ùŸG Èàîf ÉeóæY ,QÉ°üàNE’ÉHh
:á«dÉàdG
(16:1 á«WÓZ) Éæ«a øn∏©oj í«°ùŸG .CG
Èàîf øëæa .¢ü∏îf ÉeóæY í«°ùª∏d ‹hC’G ÉfQÉÑàNG ƒg Gòg
øe ÉæqæµÁ Gò¡Hh ,¢Só≤dG ìhôdG ∫ÓN øe Éæ«a í«°ùª∏d ¬∏dG ¿ÓYEG
.Éæd A»°T πch ÉæJÉ«ëc ¬dƒÑbh ¬àaô©e
(20:2 á«WÓZ) Éæ«a É«ëj í«°ùŸG .Ü
Éæ«a É«ëj …òdG í«°ùª∏d π°UGƒàŸGh ôªà°ùŸG ÉfQÉÑàNG ƒg Gòg
âÑãj í«°ùŸG Èàîf øëf ,ôNBG ÒÑ©àHh .¢ü∏îf ¿CG ó©H ÉæJÉ«ëc
ÉæJÉ«M ‘ í«°ùª∏d π°UGƒàŸG QÉÑàN’G Gògh ,Éæ«a É«ëjh Éæ«a
.í«°ùª∏d ÉfQÉÑàNG øe ¢ù«FôdG Aõ÷G ¿ƒµj
q Ú°ùjó≤c á«eƒ«dG
(19:4 á«WÓZ) Éæ«a Qƒq °üàj í«°ùŸG .ä
É˘æ˘JÉ˘«˘M ô˘°üæ˘Y ¿ƒ˘µ˘j í˘«˘°ùŸG ø˘˘e ƒ˘˘g É˘˘e π˘˘c ´ó˘˘f ¿CG Gò˘˘g
¿EG .Éæ«a Qƒ°üàjh
q í«°ùŸG ƒªæj »µd É¡eƒ≤eh q É¡JOÉeh á«∏NGódG
…òdG óMGƒdÉc ,ÉæJÉ«ëc √Èàîf »µd §≤a ¢ù«d Éæ«a ƒg í«°ùŸG
25
Gò¡Hh ,Éæd A»°T πµc ÌcCÉa ÌcCG √Èàîf »c É‰EGh ,Éæ«a É«ëj
¬˘JÉ˘«˘M ≠˘∏˘Ñ˘J å«˘ë˘H É˘æ˘JÉ˘«˘M ‘ Qƒ˘q °üà˘jh ƒ˘ª˘æ˘j ¿CG ø˘e ¬˘æ˘qµ˘ª˘ of
.Éæ«a êƒ°†ædG
(21-20:1 »Ñq ∏«a) Éfó°ùL ‘ ºq¶©àj í«°ùŸG .ç
É˘æ˘°û«˘Y ÒÑ˘©˘J í˘Ñ˘ °üj í˘˘«˘ °ùŸG ø˘˘e ƒ˘˘g É˘˘e π˘˘c ´ó˘˘f ¿CG Gò˘˘g
hCG IÉ«ëH ¿Éc AGƒ°S .êQÉN øe í«°ùŸG ô¡¶j »µd »LQÉÿG
‘ º¶©àj í«°ùŸG ´óf øëf ±hô¶dG øe ±ôX …CG »Øa ,äƒÃ
™Ñ£dÉH Gògh .í«°ùŸG »g Éæd IÉ«◊G ¿EG ,iôNCG IQÉÑ©Hh .Éfó°ùL
Qƒ°üàj
q ƒgh ¬d ÉfQÉÑàNG §≤a ¢ù«d ƒ¡a :í«°ùª∏d ≥ªYCG QÉÑàNG
.kÉ°†jCG ÉædÓN øe º¶©àj ƒgh ¬d ÉfQÉÑàNG É‰EGh ,Ö°ùëa Éæ«a
¿ƒµj ∂dòHh ;á«∏NGódG IÉ«◊G êƒ°†f ƒg Éæ«a í«°ùŸG Qƒ°üàj q ¿CÉa
í«°ùŸG º q¶©àj ¿CGh .á«∏NGódG Éfô°UÉæYh Éæeƒ≤ªc q ¬d Ée πc Éæd
¿ƒµj ¬d Ée πc ´óf ∂dòHh ;»LQÉÿG ¢û«©dG ÒÑ©J ƒg Éfó°ùL ‘
ø˘ë˘f ,QÉ˘Ñ˘à˘N’G Gò˘g ‘ ,Gò˘µ˘gh .»˘LQÉÿG É˘fQÉ˘¡˘XEGh É˘fÒÑ˘˘©˘ J
É˘æ˘°û«˘Y ÒÑ˘©˘à˘ch á˘«˘∏˘NGó˘dG É˘æ˘JÉ˘«˘M ô˘°UÉ˘æ˘ ©˘ c í˘˘«˘ °ùŸG Èà˘˘î˘ f
.»LQÉÿG
(13:4 ¢ù°ùaCG) í«°ùŸG Aπe áeÉb ¢SÉ«≤H Å∏à‰ .ê
¿CG ¤EG í«°ùŸG Èàîf ,í«°ùŸG ó°ùL …CG ,kÉ©«ªL ÉæfCG »æ©j Gòg
Aπe áeÉ≤H Å∏à‰h ƒªæf Gò¡Hh ;í«°ùŸG äÉeƒ≤eh q ô°UÉæ©H Å∏à‰
.πeÉc πµ°ûH í«°ùª∏d »YÉªL QÉÑàNG ƒg ,™Ñ£dÉH ,Gògh .í«°ùŸG
(18:3 á«fÉãdG ¢SƒãfQƒc) í«°ùŸG IQƒ°U ¤EG ∫ƒq ëàf .ì
.¬∏ãe ¿ƒµf ¿CG ¤EG Éædƒëj
q ¿CG ™«£à°ùj í«°ùª∏d ÉfQÉÑàNG ¿EG
¿CG ¤EG ôªà°ùjh Éæ«a øn∏©oj …òdG í«°ùª∏d ÉfQÉÑàNÉH CGóÑj Gògh
26
Éªq∏c ,ÌcCG í«°ùŸG ÉfÈàNG Éªq∏c .(23:8 á«ehQ) ÉfOÉ°ùLCG ióàØoJ
IQƒ°U ≈∏Y ¿ƒµ«d kÉ°†jCG Éfó°ùL πµ°T Ò¨àj ¿CG ¤EG ,ÌcCG Éfôq«¨J
á«ehQ) kÉeÉ“ ¬JQƒ°U ≥HÉ£æ°S òÄæ«M .(21:3 »Ñ∏«a) √ó› ó°ùL
√Èàîæ°S Gòµgh .(2:3 ¤hC’G ÉæMƒj) ''¬∏ãe'' ¿ƒµæ°Sh (29:8
.πeÉc πµ°ûH
…òdG ¢Só≤ŸG ¢û«©dGh Éæ∏NGO ‘ IÉ«◊G ¢üîj Ée πµd »¨Ñæj
ƒ¡a ,ÉæJÉ«M í«°ùŸG ¿CÓa .í«°ùª∏d ÉfQÉÑàNG ¿ƒµj ¿CG √É«ëf
…CGh .(30:1 ¤hC’G ¢Sƒ˘ã˘fQƒ˘c ;4:3 »˘°Sƒ˘˘dƒ˘˘c) É˘˘æ˘ à˘ °SGó˘˘b kÉ˘ °†jCG
;Éæ«a kÉ°ûFÉY í«°ùŸG ¿ƒµj ¿CG óH ’ á«∏NGódG ÉæJÉ«M ¢üîj QÉÑàNG
¿CG óH ’ êQÉN øe á°Só≤ŸG ÉæJÒ°Sh Éæ°û«Y ¿EÉa ;∂dP øY kÓ°†a
¿CG »¨Ñæj IÉ«ë∏d ÉfQÉÑàNG πµa .ÉædÓN øe kÉ°ûFÉY í«°ùŸG ¿ƒµJ
IÒÑµdG äGQÉÑàN’G ≈∏Y ô°üà≤j ’ Gògh .í«°ùª∏d QÉÑàNG ¿ƒµj
óH ’ πH ,¬©e ÉfOƒ©°Uh ¬©e ÉæàeÉ«bh í«°ùŸG ™e ÉæJƒªc ,IÉ«ë∏d
É¡∏c »eƒ«dG Éæ°û«Y ‘ IÉ«ë∏d IÒ¨°üdG äGQÉÑàN’G ¿ƒµJ ¿CG
hCG ,⁄É©dG áÑ∏Z hCG áÄ«£ÿG øe ¥Éà©f’G AGƒ°S .í«°ùª∏d kGQÉÑàNG
√ò¡a ,™°VGƒàdGh áÑÙG Éæ°û«Y hCG ,á«fÉMhôdGh á°SGó≤dG Éæ°û«Y
È°üdG øe π«∏≤dG ¿CG ≈àM .í«°ùª∏d kGQÉÑàNG ¿ƒµJ ¿CG Öéj É¡©«ªL
.í«°ùª∏d kGQÉÑàNG ¿ƒµj ¿CG »¨Ñæj øjôNB’G √ÉŒ IÉfC’G ∫ƒWh
øeh Éæ∏NGO ‘ É«ëj í«°ùŸG ´óf ¿CG ƒg í«°ùŸG Èàîf ¿CG
í«°ùŸG òNCÉf ¿CG ƒg í«°ùŸG Èàîf ¿CG .AGƒ°S óM ≈∏Y ÉædÓN
πc ¿CG »æ©j í«°ùŸG Èàîf ¿CG .í«°ùŸÉH É«ëf ∂dòHh IÉ«ëc
¿CG .ÉædÓN øe πª©jh Éæ«a É«ëj ¬JGP í«°ùŸG »g ÉædÉ©aCGh Éæ°û«Y
ƒg Gòg ``` (10:3 »Ñ∏«a) ¬àeÉ«b Iƒb Èàîf ¿CG ƒg í«°ùŸG Èàîf
.IÉ«◊G QÉÑàNG ƒg QÉÑàN’G Gò¡a ,‹ÉàdÉHh ;IÉ«ëc í«°ùŸG QÉÑàNG
27
¢Só≤dG ìhôdG ÉfQÉÑàNG .kÉãdÉK
IÉ«◊G ƒg ¬fCÉH ´ƒ°ùj ÜôdG ÉfÈîj ¿CG ó©Hh 14 ÉæMƒj ‘
¬fƒch ,¬«a ¬∏dGh ¬∏dG ‘ ¬fCGh ,óMGh ¬∏dGh ¬fCG Éæjôj ,(6 ájB’G)
ìhôdGh ¬fCGh ;(11-7 äÉjB’G) IÉ«◊G ƒg ¬∏dG ¿CG »æ©j IÉ«◊G
ƒg Éæ©e ¬Kƒµeh Éæ«a ¢Só≤dG ìhôdG ∫ƒ∏M ¿CGh ,óMGh ¢Só≤dG
ºK øeh ;(19-16 äÉjB’G) ÉæJÉ«M ¿ƒµ«d Éæ«a í«°ùŸG ¢û«Y
¬fCG »æ©j ¢Só≤dG ìhôdÉc Éæ«a ¬°û«Yh Éæ«a ¬dƒ∏M ¿CG kÉ°†jCG Éæjôj
É˘fó˘æ˘Y É˘ª˘¡˘dõ˘æ˘e ¿É˘©˘æ˘°üjh ìhô˘dÉ˘c É˘æ˘«˘a ¿Ó˘Nó˘j kÉ˘©˘e ¬˘∏˘ dGh
ó©H ,ΩÓµdG áWÉ°ùÑHh .(23-20 äÉjB’G) ÉæJÉ«ëc Éæ«a ¿ÉàÑã«a
¬«a ¬∏dG (1) :QƒeCG áKÓK Éæjôj ¬fEÉa ,IÉ«◊G ƒg ¬fCG ÜôdG ∫Éb ¿CG
Éæ«a πëj çƒdÉãdG ¬∏dG (3)h ,IÉ«ëc ¢Só≤dG ìhôdG ƒg (2) ,IÉ«ëc
¬˘∏˘dG Èà˘î˘f ’ É˘æ˘fEÉ˘a ,IÉ˘«◊G Èà˘î˘f É˘eó˘æ˘Y ,‹É˘à˘dÉ˘Hh .IÉ˘«˘ë˘c
¢Só≤dG ìhôdG Èàîf É‰EGh ,Ö°ùëa í«°ùŸG Èàîf ’h ,Ö°ùëa
IÉ«ëc kÉ©e í«°ùŸGh ¬∏dG ƒg ¢Só≤dG ìhôdG ,™bGƒdG ‘h .kÉ°†jCG
.ÉgÈàîf IÉ«ëc í«°ùŸG ‘ ¬∏dG hCG ,ÉgÈàîf
ó«°ùŒ ƒg ¢Só≤dG ìhôdG ¿EÉa ,¬∏dG ó«°ùŒ ƒg í«°ùŸG ¿CG Éªch
ìhôdG ƒg IÉ«ëc í«`°ùŸGh ,í«`°ùŸG ‘ ƒg IÉ«ëc ¬∏dG .í«°ùŸG
ìhôdÉc í«`°ùŸG Èàîfh ,í«`°ùŸG ‘ ¬∏dG Èàîf øëf .¢Só≤dG
¬˘∏˘dG QÉ˘Ñ˘à˘NG ƒ˘g IÉ˘«◊G QÉ˘Ñ˘à˘ NG ¿CG É˘˘ª˘ ch ,‹É˘˘à˘ dÉ˘˘Hh .¢Só˘˘≤˘ dG
.¢Só≤dG ìhôdG QÉÑàNG kÉ°†jCG ƒ¡a ,í«`°ùŸGh
ƒg ¢Só≤dG ìhôdGh ,IÉ«ëc kÉ«JBG ¬∏dG ƒg í«°ùŸGh ,IÉ«M ¬∏dG
ìhQ ¿EG .(2:8 á«ehQ) IÉ«◊G ìhQ hCG ,IÉ«ëc í«°ùŸG ‘ ¬∏dG ìhQ
¿ƒª°†e πc Èàîf Éæ∏©éj …òdG ƒg ,¢Só≤dG ìhôdG ,Gòg IÉ«◊G
…òdG ƒg Gòg ¢Shó≤dG IÉ«◊G ìhQ ¿EG .IÉ«ëc í«°ùŸG ‘ ¬∏dG
28
Gòg ¢Shó≤dG IÉ«◊G ìhQ ¿EGh ,Éæ«a í«°ùŸG ≈æµ°S Èàîf Éæ∏©éj
-9:8 á«ehQ) í«°ùŸG ‘ ¬∏dG áeÉ«b Iƒb Èàîf Éæ∏©éj …òdG ƒg
â«‰ ¿C’ ÉfOƒ≤j …òdG ƒg Gòg ¢Shó≤dG IÉ«◊G ìhQ ¿EGh .(11
…òdG ƒg Gòg ¢Shó≤dG IÉ«◊G ìhQ ¿EGh ,Iôjô°ûdG ó°ù÷G ∫ÉªYCG
AGƒ°S ,IÉ«ë∏d ÉæJGQÉÑàNG πµa .(26 ,13:8 á«ehQ) Éæ«a »q∏°üj
É¡©«ªéa ,∂dòd ;¢Só≤dG ìhôdG Égóqdƒj ,á≤«ªY ΩCG á«ë£°S âfÉc
.Gòg ¢Shó≤dG IÉ«◊G ìhôd äGQÉÑàNG
…òdG ƒg ¢Só≤dG ìhôdG ¿CG §≤a ÉæjôJ ’ 11-9:8 á«ehQ ¿EG
ìhôdG ¿CGh πH ,¬∏dG áeÉ«b Iƒbh Éæ«a í«°ùŸG ≈æµ°S Èàîf Éæ∏©éj
»˘g IÉ˘«◊G ¿CG Èà˘î˘f É˘æ˘∏˘©˘é˘j …ò˘dG ƒ˘g É˘æ˘«˘ a ø˘˘cÉ˘˘°ùdG ¢Só˘˘≤˘ dG
.IÉ«◊G Èàîf Éæ∏©éj …òdG ƒg Éæ«a øcÉ°ùdG ¬∏dG ¿CGh ,í«°ùŸG
ìhôdG ∫ÓN øe ÉgÈàîf É‰EG í«°ùŸG ‘ ¬∏dG IÉ«ëa ,Gòµgh
ìhôdG Èàîf ¿CG Éæ«∏Y ,IÉ«◊G √òg Èàîf »µd ,‹ÉàdÉHh .¢Só≤dG
.¢Só≤dG ìhôdG Èàîf ÉæfEÉa ,IÉ«◊G √òg Èàîf ÉeóæYh ;¢Só≤dG
hCG ,çƒ˘dÉ˘ã˘dG ¬˘∏˘dG QÉ˘Ñ˘à˘NG ƒ˘g IÉ˘«◊G QÉ˘Ñ˘à˘ NG ¿EÉ˘ a ,º˘˘K ø˘˘eh
.ÉæJÉ«M ¿ƒµ«d ¢Só≤dG ìhôdÉc í«°ùŸGh í«°ùŸG ‘ ¬∏dG QÉÑàNG
Èàîfh í«°ùŸG Èàîf ¿C’ ÉfOƒ≤jh ,Éæ«a πª©j ¢Só≤dG ìhôdÉa
ìhôdG ‘ ,ÉeóæY .IÉ«◊G QÉÑàNG ƒg Gòg ``` í«°ùŸG ‘ ¬∏dG
,Éæ«a ¿GÈ©j í«°ùŸGh ¬∏dG ´ófh í«°ùŸGh ¬∏dG ‘ È©f ,¢Só≤dG
¢Só≤dG ìhô∏d QÉÑàN’G Gòg √óMh .IÉ«◊G QÉÑàNG ƒg Gòg ¿EÉa
øµÁ ’ ∂dP GóY ƒg Ée πch .IÉ«ë∏d QÉÑàNG ƒg ¬∏dGh í«°ùŸGh
kÉæjóàe kÉ°û«Y hCG kIÒZ √ƒª°ùJ ¿CG ºµæµÁ .IÉ«ë∏d kGQÉÑàNG √QÉÑàYG
.IÉ«◊G QÉÑàNG ¬fCÉH Gƒdƒ≤J ¿CG ºµæµÁ ’ øµdh ,äGò∏d kÉæ«°ù– hCG
Èàîf ¿CGh ,í«°ùŸG Èàîf ¿CGh ,¬∏dG Èàîf ¿CG ƒg IÉ«◊G Èàîf ¿CG
29
ÉæàdhÉfi hCG ¢UÉÿG Éæ∏©a øe kÉÄ«°T ¢ù«d Gògh .¢Só≤dG ìhôdG
ø˘e í˘«˘°ùŸG ¢û«˘Yh ,É˘æ˘«˘a ¬˘∏˘dG ∑qô– á˘é˘«˘à˘f ƒ˘g π˘H ,ø˘°ùë˘
t ˘à˘ ∏˘ d
.Gòg AGQh ≈©°ùf Éæà«∏a .Éæ«a ¢Só≤dG ìhôdG áë°ùeh ,ÉædÓN
30
ådÉãdG π°üØdG
ÊÉãdG OÓ«ŸG ``` IÉ«ë∏d ∫hC’G QÉÑàN’G
¿B’Gh .IÉ«◊G QÉÑàNG ƒg Ée ÉæjCGQh ,IÉ«◊G »g Ée ÉæjCGQ ó≤d
OÓ«ŸÉa .ÊÉãdG OÓ«ŸG ƒgh ’CG ,IÉ«ë∏d ∫hC’G QÉÑàN’G iÔ°S
ÉfQÉÑàNG ƒ¡a ∂dòd ,¬∏dG IÉ«M ÉfQÉÑàN’ ¤hC’G Iƒ£ÿG ƒg ÊÉãdG
.á«ªgC’G ájÉZ ‘h kGóL »°SÉ°SCG QÉÑàN’G Gògh .¬∏dG IÉ«◊ ∫hC’G
:iôf ÉfƒYO .¬«a ø©ªàæd •É≤f IóY Ωóîà°ùf ±ƒ°Sh
?…Qhô°V ÊÉãdG OÓ«ŸG GPÉŸ .k’hCG
¿Ó©éj ¿ÉÑÑ°S ∑Éæg ?á«fÉK ódƒf ¿CG Éæ«∏Y øq«©àj GPÉŸ
,≈fOC’G ó«©°üdG ≈∏Y çóëàædh ,∫hC’G .kÉjQhô°V ÊÉãdG OÓ«ŸG
Iô˘jô˘°T âë˘Ñ˘°UCGh äó˘°ùa É˘æ˘JÉ˘˘«˘ M ¿C’ …Qhô˘˘°V ÊÉ˘˘ã˘ dG OÓ˘˘«ŸG
ÒÿG ¤EG ô°ûdG øe ÉgÒ«¨J øµÁ ’h (18:7 á«ehQ ;9:17 É«eQEG)
IO’ƒdG πLC’ IOÉY ¬«£©f …òdG ÖÑ°ùdG ƒg Gòg .(23:13 É«eQEG)
,É¡æ«°ù– øµÁ ’ (2)h Iôjô°Th Ió°SÉa (1) ÉæJÉ«M ¿CÓa .á«fÉãdG
»°VÉŸG AÉªµM ™«ªL óqjCG ó≤d .á«fÉK ódƒf ¿C’ áLÉëH øëf
øµdh .¿É°ùfE’G Ú°ù– πLCG øe äGòdG Ëƒ≤J Ögòe ô°VÉ◊Gh
,á«fÉK ¿É°ùfE’G ó∏j πH ,¬ë∏°üj hCG ¿É°ùfE’G ø°ùëj q ’ ¬∏dG ¢UÓN
á◊É˘˘°U É˘˘¡˘ ∏˘ ©˘ L ø˘˘µÁ ’h äó˘˘°ùa á˘˘jô˘˘°ûÑ˘˘dG É˘˘æ˘ ˘JÉ˘˘ «˘ ˘M ¿CG ∂dP
.á«fÉãdG ÉæJO’h ÜƒLƒd ∫hC’G ÖÑ°ùdG ƒg Gòg .Ú°ùëàdÉH
ÜƒLƒd ôNBG ÖÑ°S ∑Éæg ,≈∏YC’G ó«©°üdG ≈∏Y çóëàædh ,kÉ«fÉK
ób ÉæJÉ«M øµJ ⁄ ƒd :k’hCG ∫CÉ°ùf ÉfƒYO øµd .á«fÉãdG ÉæJO’h
?á«fÉK ódƒf ¿C’ áLÉëH ∫Gõf ’ Éæc πg ,Iôjô°T âëÑ°UCGh äó°ùa
»g ájô°ûÑdG ÉæJÉ«M ¿C’ ,á«fÉK ódƒf ¿C’ áLÉëH ∫Gõf ’ Éæc ;º©f
ÉeóæY .ábƒ∏ıG ÒZ ¬∏dG IÉ«M â°ù«dh ,ábƒ∏fl IÉ«M Oô›
ÒZ ¬∏dG IÉ«M πæf ⁄h ;Ö°ùëa ábƒ∏fl IÉ«M Éæ∏f ÉæfEÉa ,Éæ≤∏N o
ÒZ ¬JÉ«M ∫Éæf ¿CG ƒg ô°ûÑdG øëf Éæd ¬∏dG ó°üb ¿EGh .ábƒ∏ıG
≈àëa ,∂dòd .ƒg Éªc ,¬∏ãe ¿ƒµæd ¬JQƒ°U ¤EG ∫ƒëàfh ábƒ∏ıG
¿C’ áLÉëH ÉædRÉe øëæa ,äó°ùa ób ájô°ûÑdG ÉæJÉ«M øµJ ⁄ ƒd
.á«fÉK ódƒf
âfÉc É¡fCG q’EG ,ôeC’G ÇOÉH ‘ Ió°SÉa øµJ ⁄ ΩOBG IÉ«M ¿CG ™eh
.¬∏dG IÉ«M ’ ,ájô°ûH IÉ«M ;ábƒ∏fl ÒZ IÉ«M ’ ,ábƒ∏fl IÉ«M
ób ¬JÉ«M øµJ ⁄ hCG §≤°S ób ¿É°ùfE’G øµj ⁄ ƒd ≈àëa ,∂dòd
¿C’ áLÉëH ∫GRÉe ƒ¡a ,ºKEG …CG ¿hO kÉ◊É°U ¿Éc ¬fCG ºZQh ,äó°ùa
≈∏Y π°üëj ¿CG ¢ù«d ¿É°ùfE’G ≥∏N ‘ ¬∏dG ó°üb ¿EG .á«fÉK ódƒj
:kÉfÉ°ùfEG kÉ¡dEG ¬jód ¿ƒµj ¿CG kGÒãc ¤hC’ÉH πH ,Ö°ùëa ídÉ°U ¿É°ùfEG
OGQCG ¬∏dG ¿CG ƒ∏a .¬∏dG πãe ¿ƒµjh ¬∏dG á©«ÑWh IÉ«M ¬d kÉfÉ°ùfEG
§≤°ùj ⁄ ¿É°ùfE’G ¿CG ƒdh ,ídÉ°U ¿É°ùfEG Oô› ¿ƒµj ¿CG ¿É°ùfEÓd
â°ù«d ¬∏dG áÑZQ øµdh .á«fÉK ódƒj ¿CG ¿É°ùfE’G êÉàMG ÉŸ ,ó°ùØjh
¿ƒµj ¿CG ,ÒãµH ∂dP øe ÌcCG ,πH ,§≤a kÉ◊É°U ¿É°ùfE’G ¿ƒµj ¿CG
ídÉ°üdG ¿É°ùfE’G ≈àëa ∂dòd .ƒg ¬∏ãe ¿ƒµj kÉfÉ°ùfEG ,kÉfÉ°ùfEG kÉ¡dEG
.á«fÉK ódƒj ¿CG »¨Ñæj
á˘jÉ˘Z ‘ á˘dCÉ˘°ùe √ò˘¡˘ a .Gò˘˘g ÊÉ˘˘ã˘ dG ÖÑ˘˘°ùdÉ˘˘H Gƒ˘˘Ø˘ î˘ à˘ °ùJ ’
¿CG »g á«fÉãdG IO’ƒdG ájÉZ ¿EG !º«¶Y ôeCG øe ¬d Éj .á«ªgC’G
32
¿hó°SÉa ÉæfCG øY ∂«gÉf !¬∏dG πãe ¿ƒµfh ¬∏dG IÉ«M Éæd ¿ƒµJ
πµH Ú◊É°U Éæc ƒd ≈àM PEG ;ø°ùëàf ¿CG ÉæfÉµeEÉH ¢ù«dh QGô°TCGh
,∫ÉªµdG ≠∏Ñæd ø°ùëàf ¿CG ÉæfÉµeEÉH ¿Éc hCG ≈æ©e øe áª∏µdG ‘ Ée
.¬∏dG IÉ«M Éæd ¿ƒµJ »µd á«fÉK ódƒf ¿CG Éæ«∏Y ∫GRÉªa
¿ƒµj ¿CG ¿É°ùfEÓd ≈æ°ùàj ¿CG ±ó¡H ¿É°ùfE’G ¬∏dG ≥∏N ó≤d
øµdh .¬∏dG á©«ÑWh IÉ«M ∂∏àÁ kÉfÉ°ùfEG :kÉfÉ°ùfEG kÉ¡dEG ¿ƒµjh ¬∏ãe
.¿É°ùfE’G πNGO ¬JÉ«M π©éj ⁄ ¬fEÉa ,¿É°ùfE’G ¬∏dG ≥∏N ÉeóæY
òNCÉj ¿CG QÉàî«d á°UÉÿG ¬JOGQEG Ωóîà°ùj ¿CG ¿É°ùfEÓd OGQCG ó≤d
ÉædRÉe ÉæfEÉa ,Éæ£≤°S ób øµf ⁄ ƒd ≈àëa ,∂dòd .¬∏dG IÉ«M
.á«∏°UC’G ájô°ûÑdG ÉæJÉ«M ¤EG áaÉ°VE’ÉH ¬∏dG IÉ«M π«æd áLÉëH
.á«fÉK ódƒf ¿CG Éæ«∏Y ¿CG »æ©j Gògh
:ÚÑ˘fÉ˘L ‘ ≈˘∏˘é˘à˘J á˘«˘fÉ˘ã˘dG IO’ƒ˘dG IQhô˘˘°V ¿EÉ˘ a ,Gò˘˘µ˘ gh
;ÉgÒ«¨J øµÁ ’h Iôjô°Th Ió°SÉa ÉæJÉ«M ¿CG ƒg ≈fOC’G ÖfÉ÷G
ÖfÉ÷G ÉeCG .É¡H É«ëf »c iôNCG IÉ«M ¤EG êÉàëf øëf ∂dòd
»¨Ñæj ,∂dòd ;¬∏ãe ¿É°ùfE’G ¿ƒµj ¿CG ‘ ¬∏dG ó°üb ƒ¡a ≈ª°SC’G
Éæd »àdG IÉ«◊G ¤EG áaÉ°VE’ÉH ¬∏dG IÉ«M ≈∏Y π°üëf ¿CG Éæ«∏Y
IO’ƒdG øY º∏µàf ÉeóæY ≈àM ,ôeC’G Gòg iôf kÉ©«ªL Éæà«d .kÓ°UCG
≈ª°SC’G ÖfÉ÷G Gòg ¤EG Ò°ûæ°S ÉæfEÉa kGóYÉ°üa ¿B’G øe á«fÉãdG
,áÄ«£N ÓHh Ú∏eÉc Éæc ƒd ≈àM ÉæfCG ¿hôj ¢SÉædG π©éæd kÉ°†jCG
.á«fÉK ódƒf ¿C’ áLÉëH ÉædRÉe ÉæfEÉa
?ÊÉãdG OÓ«ŸG ƒg Ée .kÉ«fÉK
øe ódƒj ¿CG ƒg á«fÉK ¿É°ùfE’G ódƒj ¿CG ,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG Ö°ùM
ø˘µ˘dh ,kÉ˘à˘«˘e É˘æ˘MhQ ¿É˘˘c π˘˘°UC’G ‘ .(6-3:3 É˘˘æ˘ Mƒ˘˘j) ìhô˘˘dG
33
¢ùª∏«d ¬∏dG ìhQ AÉL ,Éæ°ü∏flh ÉæHôc ´ƒ°ùj ÜôdÉH ÉæeBG ÉeóæY
√ò˘¡˘Hh .»˘«˘MoCGh ¬˘∏˘dG IÉ˘«˘M ≈˘∏˘Y É˘æ˘MhQ π˘°üM ∂dò˘˘Hh ;É˘˘æ˘ MhQ
á«©«Ñ£dG ÉæJO’h øY ô¶ædG ±ô°üH ,¬∏dG ìhQ Éfóndhn á≤jô£dG
¿CG ,iôNCG Iôe ódƒf ¿CG ƒg á«fÉK ódƒf ¿CG ,∫ƒ≤dG iQÉ°übh .¤hC’G
π°üëf ¿CG hCG ,(3:3 ;13:1 ÉæMƒj) ¬∏dG øe ódƒf ¿CG ,¥ƒa øe ódƒf
.á«∏°UC’G ájô°ûÑdG ÉæJÉ«M ¤EG áaÉ°VE’ÉH ¬∏dG IÉ«M ≈∏Y
IQÉÑY Ωóîà°ùf GPÉŸ .iôNCG Iôe ódƒf ¿CG »æ©j á«fÉK ódƒf ¿CG
Éfódho ¿B’G Éææµdh ;ÉæjƒHCG øe Éfódh øëf π°UC’G ‘ ?''á«fÉK ódƒf''
QÉ˘Ñ˘à˘N’G Gò˘g ≈˘sª˘°ù˘oj ∂dò˘dh ;¬∏dG ø˘˘e IôŸG √ò˘˘g ,á˘˘«˘ fÉ˘˘ K Iô˘˘ e
≈∏Y Éæ∏°üM ÉæjƒHCG øe ÉæJO’ƒH .á«fÉãdG IO’ƒdG ,ÊÉãdG OÓ«ŸÉH
IÉ«M ≈∏Y π°üëf ÉæfEÉa ¬∏dG øe ÉæJO’ƒH Éeq CG ,ájô°ûÑdG IÉ«◊G
¤EG áaÉ°VE’ÉH ¬∏dG IÉ«M Éæd á«fÉK ¿hOƒdƒŸG øëæa ,∂dòd .¬∏dG
.ájô°ûÑdG IÉ«◊G
¿CG ƒg á«fÉK ódƒf ¿CG ¬fCÉH ìƒ°VƒH iôf ¿CG Éæ«∏Y ,‹ÉàdÉHh
É˘æ˘JÉ˘«˘M ¤EG á˘aÉ˘°VE’É˘H ¬˘∏˘dG IÉ˘«˘M ∂∏˘à‰ ¿CG hCG ,¬˘˘∏˘ dG ø˘˘e ó˘˘dƒ˘˘f
¬∏dG ¿EÉa ,á«∏°UC’G ÉæJÉ«M ¤EG áaÉ°VE’ÉH PEG .á«∏°UC’G ájô°ûÑdG
.ÊÉãdG OÓ«ŸG ƒg Gòg ,Éæ«a ¬JÉ«M π©éj
?á«fÉK ódƒf ¿CG ™«£à°ùf ∞«c .kÉãdÉK
πNój ¬∏dG ìhQ ¿EG ,RÉéjEÉH ?á«fÉK ódƒj ¿CG Aôª∏d øµÁ ∞«c
ó˘dƒ˘j Gò˘µ˘gh ;¬˘˘∏˘ NGO ‘ ¬˘˘∏˘ dG IÉ˘˘«˘ M π˘˘©˘ é˘ jh ¿É˘˘°ùfE’G ìhQ ‘
.á«fÉK ¿É°ùfE’G
™ª°ùj ÉeóæY ?¿É°ùfE’G ìhQ ‘ πëj ¿CG ¬∏dG ìhôd øµÁ ∞«c
¬∏dG ìhQ ¿EÉa ,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG áª∏c CGô≤j hCG IQÉ°ûÑdG ¿É°ùfE’G
34
âsµ˘nÑ˘oj Gò˘µ˘gh ;ó˘°SÉ˘ah A≈˘WÉ˘N ¬˘fCÉ˘H ô˘©˘°ûj ¬˘∏˘©˘é˘jh ¬˘«˘a π˘ª˘©˘j
ÉeóæYh .(8:16 ÉæMƒj) áfƒæjódGh ÈdGh áÄ«£ÿG ≈∏Y ¿É°ùfE’G
kGó©à°ùe ¿ƒµjh ,√OÉ°ùØH ±Î©jh ô≤jh ,A≈WÉN ¬fCG ¿É°ùfE’G iôj
,¬°üq∏fl ƒg ´ƒ°ùj ÜôdG ¿CG iôj ¬∏©éj ¬∏dG ìhQ ¿EÉa ,Üƒàj ¿C’
.áÄ«£ÿG ¿GôØZ πLCG øe ¬eO ∂Ø°ù«d Ö«∏°üdG ≈∏Y äÉe ¬fCGh
πÑ≤j ÉeóæYh .¬°üq∏îªc ¬˘∏˘Ñ˘≤˘jh kÉ˘«˘FÉ˘≤˘∏˘J Üô˘dÉ˘H ø˘eDƒ˘j ò˘Ä˘æ˘«˘M
IÉ«M π©éjh ¬MhQ ‘ ¬∏dG ìhQ πëj ,¬°üq∏îªc ÜôdG ¿É°ùfE’G
.á«fÉK √ó∏j ∂dòHh ,¬∏NGO ‘ ¬∏dG
ÉæMhQ ‘ πëj …òdG ¬∏dG ìhQ ¿EÉa ,¬∏dG ìhQ á¡L øe ,Gòµgh
,øëf Éæà¡L øeh .á«fÉK Éfó∏j …òdG ƒg ¬«a ¬∏dG IÉ«M π©é«d
ódƒf ÉæfEÉa Éæ°üq∏îªc ´ƒ°ùj Üô∏d ÉædƒÑbh ÉæfÉÁEGh ÉæàHƒJ πLCÓa
¤EG áaÉ°VE’ÉH ¬∏dG IÉ«M ≈∏Y π°üëf ÉæfCG »æ©j Gògh ,á«fÉK
.kÓ°UCG Éæd âfÉc »àdG IÉ«◊G
ÊÉãdG OÓ«ŸG èFÉàf .kÉ©HGQ
‘ RÉéjEÉH ÊÉãdG OÓ«ŸG äGRÉ‚EG hCG èFÉàf ∞«æ°üJ øµÁ
:OƒæH áKÓK
å«Mh .¬∏dG O’hCG ¿hÒ°üj ¢SÉædG π©éj ÊÉãdG OÓ«ŸG ¿EG (1
kÉ«FÉ≤∏J ¢SÉædG π©éj ƒ¡a ,¬∏dG øe IO’ƒdG »æ©j ÊÉãdG OÓ«ŸG ¿CG
IÉ«M ábÓY º¡jód ¿ƒµJh (13 ,12:1 ÉæMƒj) ¬∏dG O’hCG ¿hÒ°üj
ÊÉãdG OÓ«ŸÉH ¬∏dG øe ¢SÉædG É¡dÉæj »àdG IÉ«◊Éa .¬∏dG ™e
¿C’ ¿É£∏°ùdG kÉ°†jCG »g IÉ«◊G √ògh ;¬∏dG O’hCG ¿hÒ°üj º¡∏©Œ
º¡d øjòdG ,A’Dƒg ¬∏dG O’hCG ™«£à°ùjh .¬∏dG O’hCG ¢SÉædG ¿ƒµj
Gƒ≤≤ëj ¿CG ,¬∏dG πãe Gƒfƒµj ¿CG ¿hQOÉ≤dGh ¬∏dG á©«ÑWh IÉ«M
.¿É°ùfE’G ≥∏N ‘ ¬∏dG ó°üb
35
¿EG .IójóL á≤«∏N ¿hÒ°üj ¢SÉædG π©éj ÊÉãdG OÓ«ŸG ¿EG (2
¿ƒ˘µ˘j É˘eó˘æ˘Yh .É˘¡˘∏˘NGO ‘ ¬˘∏˘dG ô˘°UÉ˘æ˘Y É˘¡˘d Ió˘jó÷G á˘≤˘«˘∏ÿG
OƒLh ’ PEG .IójóL á≤«∏N ƒ¡a ,¬∏NGO ‘ ¬∏dG ô°UÉæY A»°û∏d
øëf Éæ«a óLƒj ’ ,π°UC’G »Øa .á≤«à©dG á≤«∏ÿG ‘ ¬∏dG ô°üæ©d
’h .á≤«à©dG á≤«∏ÿG øëæa ∂dòdh ;¬∏dG ô°UÉæY øe …CG ô°ûÑdG
Gògh .¬∏dG ô°üæY Éæ∏NGO ‘ ∞«°VCG GPEG q’EG Iójó÷G á≤«∏ÿG íÑ°üf
≈∏Y π°üëf Éæ∏©éj ÊÉãdG ÉfOÓ«ªa .Éæ«a ÊÉãdG OÓ«ŸG √õ‚CG Ée
Ió˘jó˘L á˘≤˘«˘∏˘N É˘æ˘∏˘©˘é˘j ∂dò˘Hh ,äGò˘˘dÉ˘˘H √ô˘˘°üæ˘˘Yh ¬˘˘∏˘ dG IÉ˘˘«˘ M
IQƒrn ∏nH »g Iójó÷G á≤«∏ÿG √ògh .(17:5 á«fÉãdG ¢SƒãfQƒc)
ô°üæ©dG É¡d PEG :¿ƒµdG ‘ Ée ´hQCG »gh ,¿É°ùfE’G ™e ¬∏dG êGõàeG
,ÉªgÓc ¬∏dGh ¿É°ùfE’G »gh ,ÉªgÓc »¡dE’G ô°üæ©dGh …ô°ûÑdG
.ÉªgÓc ¬∏dGh ¿É°ùfE’G πãe »gh
.óMGƒc ¬∏dG ™e ¿hóëàj ¢SÉædG π©éj ÊÉãdG OÓ«ŸG ¿EG (3
,Ö°ùëa √ô°UÉæYh ¬∏dG IÉ«M ≈∏Y π°üëj ¿É°ùfE’G π©éj ’ ƒ¡a
¬∏dG πNój ,ÊÉãdG OÓ«ŸÉH .kÉ°†jCG óMGƒc ¬∏dG ™e óëàj ¿CGh πH
óMGh ìhôc ¬©e ≥°üà∏j ¿É°ùfE’G kÓYÉL ,¿É°ùfE’G ìhQ ‘ ìhôdG
á∏°U ≥ªYCG ¿É°ùfEÓd kÓYÉL ¬∏dG ƒg Gòg .(17:6 ¤hC’G ¢SƒãfQƒc)
.¬©e kGóMGh íÑ°üjh ¬©e óëàj ¿CG ,¬©e
,ÉæMhQ ‘ ¬∏dG IÉ«M ¢Só≤dG ìhôdG π©éj ÉeóæY ,QÉ°üàNÉHh
O’hCG Ò°üæd ¬∏dG øe ódƒf Éæ∏©éjh ,´ƒ°ùj ÜôdÉH ÉæfÉÁEÉH ∂dPh
ƒg Gòg ¿EÉa ,óMGƒc ¬∏dG ™e óëàf Iójó÷G á≤«∏ÿG ‘h ,¬∏dG
.ÊÉãdG OÓ«ŸG
36
™HGôdG π°üØdG
ÊÉãdG OÓ«ŸG ∫ÓN øe ¬ëHôf Ée
ƒg Ée º¡Øf ¿CG óH ’ ,IÉ«◊G ‘ ƒªædG AGQh »©°ùdG ÉfOQCG GPEG
OÓ«ŸG ∫ÓN øe √ÉæëHQ Ée ±ô©f ¿CG óH ’h ÊÉãdG OÓ«ŸG
øe ¬ëHôf Éeh ,IÉ«◊G ‘ ájGóH ÉæëæÁ ÊÉãdG OÓ«ŸÉa .ÊÉãdG
Éæc GPEG ,Gòµgh .IÉ«◊G ‘ ƒªædÉH ÉfOhõj q ÊÉãdG OÓ«ŸG ∫ÓN
Éª«a áaô©ŸG ¢†©H Éæjód ôaƒàJ ¿CG »¨Ñæj ,IÉ«◊G ‘ ƒªædG Ö∏£f
¬ëHôf …òdG Ée ±ô©f ¿CG Éæ«∏Y ø«q ©àjh ,ÊÉãdG OÓ«ŸÉH ≥∏©àj
.ÊÉãdG ÉfOÓ«e ∫ÓN øe
èFÉàæH kGóL á≤«Kh ábÓY ¬d ÊÉãdG OÓ«ŸÉH ¬ëHôf Ée ¿EG
¬˘ë˘Hô˘f …ò˘dG ø˘Y CÉ˘°ûæ˘J ÊÉ˘ã˘dG OÓ˘«ŸG è˘FÉ˘à˘æ˘a .ÊÉ˘ã˘ dG OÓ˘˘«ŸG
OÓ«ŸG √õéæj Ée »g ÊÉãdG OÓ«ŸG èFÉàf ¿EG .ÊÉãdG OÓ«ŸÉH
ƒg ÊÉãdG OÓ«ŸG ∫ÓN øe ¬ëHôf …òdG Éªæ«H ,Éæ«∏Y ÊÉãdG
OÓ«ŸG ¿Éc ÉŸh .ÊÉãdG OÓ«ŸG ∫ÓN øe É¡dÉæf »àdG AÉ«°TC’G
.Éæ«∏Y áæ«q ©e äGRÉ‚EG ¬d ¿EÉa ,áæ«q ©e AÉ«°TCG íHôf Éæ∏©éj ÊÉãdG
Éæ∏©éj ÊÉãdG OÓ«ŸG ¿C’ ¬∏dG O’hCG Ò°üf Éæ∏©éj ÊÉãdG OÓ«ŸÉa
¿C’ Ió˘jó˘L á˘≤˘«˘∏˘N É˘æ˘∏˘©˘é˘j ÊÉ˘ã˘dG OÓ˘«ŸGh .¬˘∏˘dG IÉ˘«˘M í˘Hô˘˘f
Éæ∏©éj ÊÉãdG OÓ«ŸGh .¬∏dG ô°UÉæY íHôf Éæ∏©éj ÊÉãdG OÓ«ŸG
™«ªL ¿EG .¬∏dG ìhQ íHôf Éæ∏©éj ÊÉãdG OÓ«ŸG ¿C’ ¬∏dG ™e óëàf
Éæ∏°üM »àdG AÉ«°TC’G ÖÑ°ùH ≥≤ëàJ Éæ«∏Y ÊÉãdG OÓ«ŸG äGRÉ‚EG
§≤a Éæ∏©Œ ’ AÉ«°TC’G √ògh .ÊÉãdG OÓ«ŸG ∫ÓN øe É¡«∏Y
ódƒf ÉeóæY á«MhôdG IÉ«◊G ‘ áYƒæàe äGQÉÑàNG ≈∏Y π°üëf
.á«fÉãdG ÉæJO’h ó©H IÉ«◊G ‘ ƒªæf kÉ°†jCG Éæ∏©Œh πH ,á«fÉK
Ée ±ô©f ¿CG Éæ«∏Y ,IÉ«◊G ‘ ƒªædG Ö∏£f Éæc GPEG ,‹ÉàdÉHh
.ÊÉãdG ÉfOÓ«Ã √ÉæëHQ
∫Éæf ÊÉ˘ã˘dG OÓ˘«ŸG É˘æ˘∏˘©˘é˘j ,¢Só˘≤ŸG ÜÉ˘à˘µ˘dG º˘«˘∏˘©˘J Ö°ùM
áª«¶Yh á«¡dEG ÉeEG á©Ñ°ùdG AÉ«°TC’G √ògh .πbC’G ≈∏Y AÉ«°TCG á©Ñ°S
¤EG RÉéjEÉH ô¶æf ÉfƒYóa .ÉæH á∏°üdG á≤«Khh á«ªgC’G á¨dÉH hCG
.kÉYÉÑJ á©Ñ°ùdG QƒeC’G √òg
¬∏dG IÉ«M .k’hCG
IÉ«M ƒg á«fÉãdG ÉæJO’h ∫ÓN øe ¬ëHôf …òdG ∫hC’G óæÑdG ¿EG
ÉeóæY π°üëj ÊÉãdG OÓ«ŸG ¿CG ≥HÉ°ùdG π°üØdG ‘ ÉæjCGQ ó≤d .¬∏dG
¬∏ª©j …òdG ‹hC’G A»°ûdÉa .ÉæMhQ ‘ ¬∏dG IÉ«M ¬∏dG ìhQ π©éj
,Gòd .Éæ«a ¬∏dG IÉ«M π©éj ¿CG ƒg á«fÉK Éfó∏j ÉeóæY ¬∏dG ìhQ
.¬∏dG IÉ«M ƒg ÊÉãdG OÓ«ŸG √ÉjEG Éæ«£©j …òdG ‹hC’G A»°ûdÉa
¿CG PEG .¬JGP ¬∏dGh ¬∏dG ¿ƒª°†e É¡fEG ?¬∏dG IÉ«M »g Ée øµd
πµa .¬∏dG IÉ«M ‘ ƒg ¬JGP ¬∏dG ƒg Ée πch ¬∏dG ‘ ƒg Ée πc
‘ IGƒàfi kÉ°†jCG ¬∏dG á©«ÑWh .¬∏dG IÉ«M ‘ ≈Øîoe äƒgÓdG Aπe
.¬∏dG IÉ«M ‘ ∫ƒª°ûe ¬∏dG ƒg ÉŸ ÖfÉL πch .¬∏dG IÉ«M
¬ØFÉXhh ¬JGQób πµa .ƒg Ée πc øªµj »M øFÉc …CG IÉ«M ‘
øY CÉ°ûæJ á«LQÉÿG ¬JGÒÑ©Jh ¬JÉWÉ°ûf πch ,¬JÉ«M øY ≥ãÑæJ
´ƒædG Gòg ¬«a ¿C’ ∑GP hCG ´ƒædG Gòg øe ƒg »◊G øFÉµdÉa .¬JÉ«M
.í°VGh CGóÑe Gògh .¬JÉ«M ‘ øªµj ¬fÉ«µa .IÉ«◊G øe ∑GP hCG
38
øªµj ,™Ñ£dÉH ,ƒg Ée πch ,≈ª°SC’G »◊G øFÉµdG ƒg ¬∏dG ¿EG
áÑÙG hCG QƒædG hCG á°SGó≤dG hCG ≥◊G AGƒ°S ``` ƒg Ée πµa .¬JÉ«M ‘
hCG ÈdG hCG ìÓ°üdG AGƒ°S ``` √ÒHÉ©J πch .¬JÉ«M øY CÉ°ûæj É‰EG ```
√òg ¬«a π©Œ ¬JÉ«ëa .¬JÉ«M øY CÉ°ûæJ É‰EG ``` ¿GôØ¨dG hCG ∞£∏dG
äGÒÑ©àdGh ∫É©aC’G √ògh πNGO øe á«¡dE’G ∞FÉXƒdGh äGQó≤ŸG
Gòµg ¬d ¿CG ƒg ¬dEG Gòµg ¬fƒc ‘ ÖÑ°ùdGh .êQÉN øe á«¡dE’G
.¬JÉ«M ‘ øªµj ¬∏dG ¬fƒc ¿EÉa ‹ÉàdÉHh .IÉ«M
É¡«a ≈Øîeo ¬∏dG Aπe ¿EÉa ,¬∏dG ¿ƒª°†e »g ¬∏dG IÉ«M ¿C’h
øëæa ,¬∏dG IÉ«M πÑ≤f ÉeóæY ,∂dòd ;É¡«a IGƒàfi ¬∏dG á©«ÑWh
¬˘∏˘dG á˘©˘«˘Ñ˘W É˘æ˘d ¿ƒ˘µ˘Jh ,(10-9:2 »˘°Sƒ˘dƒ˘c) ¬˘∏˘dG Aπ˘e π˘˘Ñ˘ ≤˘ f
¬∏dG ƒg Ée πch ¬JGP ‘ ¬∏d Ée πc ¿C’h .(4-3:1 á«fÉãdG ¢Sô£H)
øëæa ,IÉ«◊G √òg πÑ≤f ÉeóæY ÉæfEÉa ,¬∏dG IÉ«M ‘ øªµj ¬JGP
¬∏dG IÉ«M ¿C’h .¬JGP ¬∏dG ƒg Ée πch ¬JGP ‘ ¬∏d Ée πc πÑ≤f
IÉ«M ¿EÉa ,¬∏NGO ‘ á«¡dE’G ∞FÉXƒdGh äGQó≤ŸG √òg ¬d π©Œ
äGQó≤ŸG øe ¬JGP ´ƒædG ∂∏à‰ Éæ∏©Œ ¿CG kÉ°†jCG ™«£à°ùJ Éæ«a ¬∏dG
Ée πch ¬∏dG ƒg Ée πc ¿C’h .¬∏dG ‘ »g Éªc Éæ«a ∞FÉXƒdGh
¿CG kÉ°†jCG ™«£à°ùJ Éæ«a IÉ«◊G √ò¡a ,¬JÉ«M øe »JCÉj ¬∏©Øj
É¡fCG »æ©j É‡ ,¬∏dG ¬∏©Øj Ée π©Øfh ¬∏dG ƒg Ée ¿ƒµf Éæ∏©Œ
.¬∏dG É«ëfh ¬∏dG πãe ¿ƒµf Éæ∏©Œ ¿CG ™«£à°ùJ
¬∏dG IÉ«M OƒLh ÖÑ°ùH ¬fCG ºàcQOCGh ≥Ñ°S πg ,»JGƒNCGh »JƒNEG
ºàcQOCG πg ?¬∏dG ‘ »àdG ∞FÉXƒdGh äGQó≤ŸG πc Éæd ¿EÉa Éæ«a
πãe ¿ƒµf ¿CG ™«£à°ùf ÉæfEÉa Éæ«a ¬∏dG IÉ«◊ ÉæcÓàeG ÖÑ°ùH ¬fCG
á°SGó≤dG IQó≤e óLƒJ ¬∏dG ‘ ?¬∏dG ¬∏ª©j Ée πª©f ¿CGh ¬∏dG
á°SGó≤dG IQó≤e äGP ¿EÉa ,Éæ«a ¬∏dG IÉ«M ¿C’h .QƒædG áØ«Xhh
39
¿CG ™«£à°ùj ¬∏dG ¿CG Éªµa .¬∏dG ‘ Éªc Éæ«a Éªg QƒædG áØ«Xhh
ÖÑ°ùHh ,kÉ°†jCG øëf ∂dòc ,¬JGP øe √QƒæH ¥ô°ûjh ¬à°SGób É«ëj
Gògh ,√QƒæH ¥ô°ûfh ¬à°SGób É«ëf ¿CG ™«£à°ùf ,Éæ«a ¬∏dG IÉ«M
Úbô°ûeh ,¢Shób ¬∏dG Éª∏ãe Ú°Só≤e ¿ƒµf ¿CG ™«£à°ùf ÉæfCG »æ©j
IÉ«M Éæd ¿CG å«Mh .qôH ¬∏©Øj Éeh ,áÑfi ¬∏dG .¥ô°ûe ¬∏dG Éª∏ãe
.¬∏dG ¬∏©Øj Ée π©Øfh ¬∏dG ƒg Ée ¿ƒµf ¿CG ™«£à°ùf øëæa ,Éæ«a ¬∏dG
øëf Gòµ¡a ,ÈdG π©Øj ¿CGh áÑfi ¿ƒµj ¿CG ™«£à°ùj ¬∏dG ¿CG Éªµa
»g »àdG áÑÙG ¿ƒµf ¿CG ™«£à°ùf ,Éæ«a ¬∏dG IÉ«M ÖÑ°ùH ,kÉ°†jCG
¿CG ™«£à°ùf ÉæfCG »æ©j Gògh .¬∏dG ¬∏©Øj …òdG ÈdG π©Øf ¿CGh ¬∏dG
øëæa ,ºK øeh .QÉH ¬∏dG Éªc øjQÉH ¿ƒµf ¿CGh ¬∏dG Öëj Éªc Öëf
.¬∏dG É«ëf ¿CGh ¬∏dG πãe ¿ƒµf ¿CG ™«£à°ùf
áª«¶©dG Iƒ≤dG ∂∏J »g ¬∏dG IÉ«M ¿CÉH kÉ°†jCG ∑Qóf ¿CG Éæ«∏Y
Ö∏Z ¬fEÉa ,´ƒ°ùj ÜôdG ΩÉb ÉeóæY .´ƒ°ùj ÜôdG âeÉbCG »àdG
,¬∏c ¿ƒµdG ‘ PEG .(6:8 OÉ°ûfC’G ó«°ûf) kGóL …ƒb äƒŸGh .äƒŸG
ÉeóæYh .äƒŸG øe iƒbCG A»°T óLƒj ’ ,¬∏dG IÉ«Mh ¬∏dG AÉæãà°SÉH
,√õéàë«d ¬Jƒb πc Ωóîà°SG äƒŸG ¿EÉa ,äƒŸG ´ƒ°ùj ÜôdG πNO
¿CG QOÉb ÜôdG ¿EG !ΩÉbh IõéàÙG äƒŸG Iƒb ¥ÎNG ÜôdG øµdh
(24:2 π°SôdG ∫ÉªYCG) äƒŸG á°†Ñb ‘ ≈≤Ñj ’ ¿CGh Gòµg Ωƒ≤j
√òg áª«¶©dG Iƒ≤dG äGP ¬∏dG IÉ«Mh .Iôjó≤dG ¬∏dG IÉ«M ¬«a ¿C’
.á∏FÉ¡dG IõéàÙG äƒŸG Iƒb ¥Îîj ¿CG øe ÜôdG âæqµe »àdG »g
ájƒ≤dG ¬∏dG IÉ«M »g ÊÉãdG OÓ«ŸG Éæd É¡«£©j »àdG ¬∏dG IÉ«M ¿EG
Iƒb »g √òg Iôjó≤dGh áª«¶©dG ájƒ≤dG ¬∏dG IÉ«Mh !√òg áª«¶©dG
äƒŸG øe ≥à©æf ¿CG øe Éææqµ“ »àdG Ωƒ«dG Éæ«a áª«¶©dG áeÉ«≤dG
.Éæ¡dEG Ö∏Z Éªc kÉeÉ“ ,äƒŸG ¤EG »ªàæj Ée πc Ö∏¨fh
40
»g ¤hC’G :¿Éàª«¶Y ¿ÉJƒb q ¬∏d ¿CÉH ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG Éæjôj
Iƒb ¿EG .áª«¶©dG áeÉ«≤dG Iƒb »g á«fÉãdGh ;áª«¶©dG ≥∏ÿG Iƒb
áª«¶©dG áeÉ«≤dG Iƒbh ;OƒLh ¬d øµj ⁄ Ée ópLƒoJ Iôjó≤dG ≥∏ÿG
Iƒb ¿EG .(17:4 á«ehQ) º«gGôHEG ¬H øeBG Ée ƒg Gògh .â«ŸG »«ëoJ
A»°T πc ≥∏îJ ¿CG IQOÉb ,¬∏dG ój ‘ áæeÉµdG ,áª«¶©dG ¬∏dG ≥∏N
IÉ«M ‘ áæeÉµdG ,áª«¶©dG ¬∏dG áeÉ«b Iƒbh .¿É°ùfE’G πLCG øe
øe ≥à©æjh Qqôëàj ¿CG øe ¿É°ùfE’G øqµ“ ,¬∏dG IÉ«M É¡fƒch ¬∏dG
.¬JGP ¬∏dG É«ëj Gòµgh ,¬∏dG êQÉN »g »àdG áà«ŸG AÉ«°TC’G ™«ªL
Iƒb »g ÊÉãdG OÓ«ŸG ∫ÓN øe É¡∏Ñ≤f »àdG ¬∏dG IÉ«M ¿EG !√BG
¬∏dG π©L ,ÊÉãdG OÓ«ŸG ∫ÓN øªa !√òg áª«¶©dG ¬∏dG áeÉ«b
Éæà«d .Éæ«a áª«¶©dG ¬àeÉ«b Iƒb π©L ¬fCG »æ©j É‡ ,Éæ«a ¬JÉ«M
Iƒb »g ,á«fÉK ódƒf ÉeóæY É¡∏Ñ≤f »àdG ,√òg ¬∏dG IÉ«M ¿CG iôf
Éæ∏©Œ ¿CG ™«£à°ùJ Ωƒ«dG Éæ«a IÉ«◊G √ògh !áª«¶©dG ¬∏dG áeÉ«b
øëf ∂dòc ,äƒŸG Ö∏¨j ¿CG QOÉb ¬∏dG ¿CG Éªµa .¬∏dG πãe AÉjƒbCG
Iƒ˘˘≤˘ dG äGP IÉ˘˘«◊G √ò˘˘g ÖÑ˘˘°ùH äƒŸG Ö∏˘˘¨˘ f ¿CG ¿hQOÉ˘˘ b kÉ˘ ˘°†jCG
É¡«∏Y Éæ∏°üM »àdG √òg ¬∏dG IÉ«M IÉ«M øe É¡d Éj .Éæ«a áª«¶©dG
πãe Éæ∏©Œ ¿CG ™«£à°ùJ IÉ«◊G √ò¡a !ÊÉãdG ÉfOÓ«e ∫ÓN øe
!IÉ«◊G √òg πLCG øe √ôµ°ûfh ¬∏d óé°ùf ¿CG Éæ«∏Y ºc !¬∏dG
IÉ«◊G ¢SƒeÉf .kÉ«fÉK
kÉ°†jCG Éæ«£©j ƒ¡a ,¬∏dG IÉ«M Éæ«£©j ÊÉãdG OÓ«ŸG ¿CG ÉÃ
IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿EÉa ,Éæ«a â∏M ¬∏dG IÉ«M ¿CÓa .IÉ«◊G ¢SƒeÉf
.kÉ°†jCG Éæ«a πM IÉ«◊G √òg ‘ iƒàÙG
»g »àdG ,á°UÉÿG ájô£ØdG É¡JQó≤e IÉ«◊G øe ´ƒf πµd ¿EG
»g IÉ«◊G øe ´ƒf πµd á«©«Ñ£dG áØ«XƒdGh .á«©«Ñ£dG É¡àØ«Xh
41
¥ƒ∏ı ¿ƒµj Éeóæ˘Y .É˘¡˘JÉ˘«˘M ¢Sƒ˘eÉ˘f hCG »˘©˘«˘Ñ˘£˘dG É˘¡˘°Sƒ˘eÉ˘f
∂∏àÁ ¥ƒ∏ıG ∂dP π©Œ IÉ«◊G √òg ¿EÉa ,áæq«©e IÉ«M øq«©e
¿EG ,πKÉ‡ ƒëf ≈∏Yh .É¡JÉ«M ¢SƒeÉf hCG »©«Ñ£dG É¡°SƒeÉf
á«¡dE’G É¡ØFÉXh »g »àdG ,á«¡dE’G É¡JQó≤Ã ™àªàJ ¬∏dG IÉ«M
»©«Ñ£dG É¡°SƒeÉf »g ¬∏dG IÉ«◊ á«©«Ñ£dG ∞FÉXƒdGh .á«©«Ñ£dG
Éæ«dEG Ö∏Œ É¡fEÉa ,Éæ«a ¬∏dG IÉ«M πNóJ ÉeóæY .IÉ«◊G ¢SƒeÉf hCG
¢SƒeÉf ¢SƒeÉædG Gòg íÑ°ü«a ,É¡«a øqª°†àŸG »©«Ñ£dG ¢SƒeÉædG
¢SƒeÉf ¿EÉa ,Éæ«a ¬∏dG IÉ«M π– ÉeóæY ,Gòµgh .Éæ«a IÉ«◊G
≈∏Y Éæ∏°üM ÉæfCG ÉÃh .kÉ°†jCG Éæ«a πëj É¡«a iƒàÙG IÉ«◊G
≈∏Y kÉ°†jCG Éæ∏°üM ÉæfEÉa ,ÊÉãdG OÓ«ŸG ∫ÓN øe ¬∏dG IÉ«M
.ÊÉãdG OÓ«ŸG ∫ÓN øe IÉ«◊G √òg ¢SƒeÉf
IÉ«M ‘ IGƒàfi ¬∏dG á©«ÑW ¿CG ∫hC’G π°üØdG ‘ ÉæjCGQ ób Éæc
iƒàÙG ¢SƒeÉædÉa ∂dòd ;¬∏dG IÉ«M ‘ ≈Øîoe ¬∏dG Aπe ¿CGh ¬∏dG
á©«ÑW ™eh ,¬∏dG ƒg Ée ™e ,¬JGP ¬∏dG ™e ≥aGƒàj ¬∏dG IÉ«M ‘
ÉeóæYh .¬JGP ¬∏dG ¢SƒeÉf ƒg ¢SƒeÉædG Gò¡a ,‹ÉàdÉHh ;¬∏dG
Ö∏Œ É¡fCG »æ©j Gò¡a ,Éæ∏NGO ¤EG É¡°SƒeÉf ¬∏dG IÉ«M Ö∏Œ
.Éæ∏NGO ¤EG ¬∏dG ¢SƒeÉf
ƒ˘g É˘æ˘∏˘NGO ¤EG ¬˘∏˘dG IÉ˘«˘M ¬˘˘Ñ˘ ∏Œ …ò˘˘dG IÉ˘˘«◊G ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘f ¿EG
¬∏dG É¡∏©L »àdG ,10:8 Ú«fGÈY ‘ ÉgôcP OQh »àdG ¢ù«eGƒædG
øY ∞∏àîJ ¢ù«eGƒædG √ògh .ÉæHƒ∏b ‘ É¡Ñàch ÉæfÉgPCG ‘
¬∏dG ¢ù«eGƒf »g Ëó≤dG ó¡©dG ¢ù«eGƒæa .Ëó≤dG ó¡©dG ¢ù«eGƒf
êhôN) ¿É°ùfE’G êQÉN ájôéM ìGƒdCG ≈∏Y ±ôMC’ÉH É¡Ñàc »àdG
É¡Ñàc »àdG ¬∏dG ¢ù«eGƒf »¡a IÉ«◊G ¢ù«eGƒf ÉeCG .(28 ,1:34
nâÑpàoc »àdG ¢ù«eGƒædG ¿EG .Éæ∏NGO ‘ ÉæHƒ∏b ìGƒdCG ≈∏Y ¬JÉ«ëH
,±ô◊G ¢ù«˘eGƒ˘f ,á˘«˘LQÉ˘N ¢ù«˘eGƒ˘f »˘˘g á˘˘jô˘˘é˘ M ìGƒ˘˘dCG ≈˘˘∏˘ Y
42
õéæJ ¿CG IQOÉb ÒZ ¢ù«eGƒf É¡fEG ;Iƒb ÓH ¢ù«eGƒf ,áà«e ¢ù«eGƒf
ÉeCG .(19-18:7 Ú«fGÈY ;3:8 á«ehQ) ¿É°ùfE’G ‘ A»°T …CG
,á«∏NGO ¢ù«eGƒf »¡a ÉæÑ∏b ìGƒdCG ≈∏Y âÑàoc »àdG ¢ù«eGƒædG
’ »¡a ;áª«¶Y Iƒ≤H ¢ù«eGƒf ,á«M ¢ù«eGƒf ,IÉ«◊G ¢ù«eGƒf
¿CGh πH ,Ö°ùëa ¬JOGQEG ™Ñàfh ¬∏dG Ö∏b áÑZQ ±ô©f ¿CG øe Éææqµ“
.¬JGP ¬∏dG É«ëfh ¬JGP ¬∏dG ±ô©f
øqµ“ IÉ«◊G øe ´ƒf …CG ‘ IGƒàÙG á«©«Ñ£dG ¢ù«eGƒædG ¿EG
;±ô°üàj ∞«ch É«ëj ∞«c kÉ«FÉ≤∏J ±ô©j ¿CG øe kÉªFGO ¥ƒ∏ıG
òNCÉæd .¥ƒ∏ıG ∂dP πNGO á«◊G ÚfGƒ≤dG hó¨J »¡a ‹ÉàdÉHh
¿CGh ¢û«©J ¿CG É¡«∏Y ø«q ©àj ∞«µa :áLÉLódG ∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y
IÉ«M ‘ IGƒàÙG á«©«Ñ£dG ÚfGƒ≤dG »g É‰EG É¡°Vƒ«H ™°†J
∞«c kÉ«FÉ≤∏J ±ô©J ¿CG áLÉLódG ∫ƒîJ q ÚfGƒ≤dG √ògh .áLÉLódG
’h .É˘¡˘à˘°SQÉ˘ªÃ Ωƒ˘≤˘Jh É˘gÉ˘«– ‹É˘à˘dÉ˘Hh Qƒ˘eC’G √ò˘¡˘ H Ωƒ˘˘≤˘ J
.êQÉÿG øe ¿ƒfÉb …CG É¡«£©j ¿CG ¿É°ùfE’G øe áLÉLódG êÉà–
ÚfGƒ≤dG »g áLÉLódG IÉ«M ‘ IGƒàÙG á«©«Ñ£dG ÚfGƒ≤dÉa
¿CG É¡«∏Y ¿CÉH kÉ«FÉ≤∏J ±ô©J É¡∏©Œ »àdG »gh .É¡∏NGO ‘ á«◊G
.á≤jô£dG √ò¡H É«– ¿CG øe É¡æqµ“ »àdG »gh ,á≤jô£dG √ò¡H É«–
É¡«∏Y …ƒà– »àdG á«©«Ñ£dG ¢ù«eGƒædG ¿EÉa ,á∏KÉ‡ IQƒ°üHh
±ô©f ¿CG øe Éææqµ“ »gh ;á«©«Ñ£dG É¡JGQób »g Éæ«a ¬∏dG IÉ«M
¿ƒµf ∞«ch ,±qô°üàfh ∂∏°ùfh πª©f ¿CG ¬∏dG Éfójôj ∞«c kÉ«FÉ≤∏J
A»°T ¿Éc AGƒ°ùa .¬JGP ¬∏dG É«ëf ¿CG ÉææµÁ ∞«ch √óæY Ú«°Vôe
¬∏©Øf ¿CG ¬∏dG Éfójôj A»°T ¿Éc hCG ,É¡°†bÉæj hCG ¬∏dG á©«ÑW ≥aGƒj
¢ù«˘eGƒ˘æ˘dG hCG á˘«˘©˘«˘Ñ˘£˘dG äGQó˘≤˘dG ¿EÉ˘a ,¬˘∏˘©˘ Ø˘ f ¿CG É˘˘fó˘˘jô˘˘j ’ hCG
kÉ°SÉ°ùMEG Éæ«£©Jh ,∂dP ±ô©f Éæ∏©Œ Éæ«a ¬∏dG IÉ«◊ á«©«Ñ£dG
43
IÉ«◊ á«©«Ñ£dG ¢ù«eGƒædG hCG á«©«Ñ£dG äGQó≤dG ¿EÉa Gòµgh .∂dòH
.á«∏NGódG Éæ°ù«eGƒf íÑ°üJ ¬∏dG
á«©«Ñ£dG äGQó≤dG »g Éæ«a âÑàoc »àdG ¢ù«eGƒædG √òg ¿C’h
ÉgƒYój ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ¿EÉa ,¬∏dG IÉ«◊ á«©«Ñ£dG ¢ù«eGƒædGh
á«ehQ ‘ ¬«dEG Ò°TCG …òdG ''IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf'' à .¢SƒeÉædÉH
¢SƒeÉædG Gòg ¿C’h .Éæ∏NGO ‘ …òdG Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf ƒg 2:8
øµÁ ’h ¬∏dG ìhQ ‘ øªµJ ¬∏dG IÉ«Mh ,¬∏dG IÉ«M øY CÉ°ûæj
Gòg »ª°ùj á«ehQ øe øeÉãdG ìÉë°UC’G ¿EÉa ,¬∏dG ìhQ øY É¡∏°üa
¬∏dG ìhQ ‘ »g ¬∏dG IÉ«M ¿EG .''IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf'' `H ¢SƒeÉædG
IÉ«M ìhQ ƒ¡a ;¬∏dG IÉ«M …ƒëj ¬∏dG ìhQh ;¬∏dG ìhôH Ióëàeh
øe ‹ÉàdÉH ƒ¡a ,¬∏dG IÉ«M øY CÉ°ûæj ¢SƒeÉædG Gòg ¿CG ÉÃh .¬∏dG
¢SƒeÉf kÉ°†jCG ƒ¡a ,¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf ¬fCG ÉÃh .¬∏dG IÉ«M ìhQ
.¬∏dG IÉ«M ìhQ
ìhQ ¢SƒeÉfh .∂dòc …ƒb ¬∏dG ìhQh ,ájƒb ¬∏dG IÉ«M ¿EG
…ƒb ,…ƒ≤dG ¬∏dG ìhQh ájƒ≤dG ¬∏dG IÉ«M øY »JCÉàŸG ,IÉ«◊G
Gò˘g Qó˘°üe »˘g É˘æ˘«˘a ¬˘∏˘ dG IÉ˘˘«˘ M ¿CÉ˘ H ∫ƒ˘˘≤˘ dG É˘˘æ˘ æ˘ µÁh .kÉ˘ °†jCG
.¢Sƒ˘eÉ˘æ˘dG Gò˘g ≥˘qÑ˘£˘eh ò˘qØ˘æ˘e ƒ˘g É˘æ˘«˘ a ¬˘˘∏˘ dG ìhQh ,¢Sƒ˘˘eÉ˘˘æ˘ dG
’ ƒ¡a ;ÒÑc πµ°ûH QOÉbh …ƒb Éæ«a ¢SƒeÉædG Gò¡a ‹ÉàdÉHh
¿CG øe ÉæqæµÁh πH ,Ö°ùëa á«¡dEG áaô©e Éæd ¿ƒµJ ¿CG øe ÉææqµÁ
IÉ«M ≈∏Y π°üëfh á«fÉK ódƒf ÉeóæY .kÉ°†jCG á«¡dEG Iƒb Éæd ¿ƒµJ
Gò˘g Ö°ùM ¬˘«˘a É˘«˘ë˘fh ¬˘Ñ˘©˘°T ¿ƒ˘µ˘f ¿CG É˘fó˘jô˘j ¬˘∏˘ dG ¿EÉ˘ a ,¬˘˘∏˘ dG
ó©H PEG .áª«¶©dG Iƒ≤dG hP ¢SƒeÉædG Gòg ,QOÉ≤dGh …ƒ≤dG ¢SƒeÉædG
¬JÉ«M É«ëf ¿CGh ¬JÉ«M ‘ É«ëf ¿CG Éfójôj ¬∏dG ¿EÉa ,¢ü∏îf ¿CG
.»◊G ¢SƒeÉædG ,IÉ«◊G ¢SƒeÉf ,Éæ«a ¢SƒeÉædG Gòg Ö°ùM
44
Gk ójóL kÉÑ∏b .kÉãdÉK
hCG ,Éæ°üq∏îjh ,¬∏dG Éfô¡q £j ÉeóæY ¬fCG 26:36 ∫É«bõM ÉfÈîj
º«∏©˘J Ö°ùMh ,Gò˘µ˘gh .kGó˘jó˘L kÉ˘Ñ˘∏˘b É˘æ˘«˘£˘©˘j ƒ˘¡˘a ,á˘«˘fÉ˘K É˘fó˘∏˘j
.kGójóL kÉÑ∏b Éæ«£©j ÊÉãdG OÓ«ŸG ¿EÉa ,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG
ób ≥«à©dG Ö∏≤dG ¿CG »æ©j ójó÷G Ö∏≤dG ?ójó÷G Ö∏≤dG ƒg Ée
¿CGh .≥«à©dG ÉæÑ∏b ójóŒ øe »JCÉj ójó÷G Ö∏≤dÉa ;kGójóL QÉ°U
ó©H PEG .≥«à©dG ÉæÑ∏b Oóq éjo ¬∏dG ¿CG »æ©j kGójóL kÉÑ∏b ¬∏dG Éæ«£©j
¬∏dG ¿CG ∫ƒ≤j ƒ¡a ,kGójóL kÉÑ∏b Éæ«£©j ¬∏dG ¿CG ∫É«bõM ∫ƒ≤j ¿CG
Éæd í°VƒJ .º◊ Ö∏b ¬æY kÉ°VƒY Éæ«£©jh ôéëàŸG ÉæÑ∏b ´õæj
.≥«à©dG ÉæÑ∏b ójóéàH kGójóL kÉÑ∏b Éæ«£©j ¬∏dG ¿CG ájB’G √òg
¿Éch ,¬∏dG ójôj øµj ⁄h ,¬∏dG ΩhÉ≤j ÉæÑ∏b ¿Éc π°UC’G ‘
ÉeóæYh ''.ôé◊G Ö∏b'' QÉ°U Gòµgh ;¬∏dG √ÉŒ ôé◊Éc kÉ«°SÉb
áÄ«£ÿG øY Üƒàj ÉæÑ∏b π©éj ¬fEÉa ,á«fÉK ¢Só≤dG ìhôdG Éfó∏j
ÉæÑ∏b íÑ°üj ,á«fÉK ódƒf ¿CG ó©H ,Gòµgh .¬∏dG √ÉŒ Éæ«q d hó¨jh
Ö∏≤dG ƒg ,ôé◊G Ö∏b ,»°SÉ≤dG Ö∏≤dG ∂dòa ''.º◊ Ö∏b'' ôéëàŸG
Ö∏≤dG ƒg ,ºë∏dG Ö∏b ,ø«q ∏dG Ö∏≤dG Gògh ;Éæd ¿Éc …òdG Ëó≤dG
,á«fÉK ódƒf ÉeóæY ¬fCG »æ©j Gògh .Éæd ¬∏dG ¬«£©j …òdG ójó÷G
.Éæq«d ¬∏©éjh Ëó≤dG ÉæÑ∏b Oóéj ¬∏dG ¿EÉa
Éæq∏ãÁ ƒ¡a ;AÉ«°TC’ÉH Éæ≤q∏©Jh Éæ©dhh Éæ∏«e IGOCG ƒg ÉæÑ∏b ¿EG
Éæ∏«e ¿EGh .AÉ«°TC’ÉH ÉæàÑZQh ÉæJô°ùeh ÉæÑMh Éæ∏«Ã ≥∏©àj Éª«a
ódƒf ¿CG πÑb .ÉæÑ∏b ∞FÉXh É¡©«ªL »g ÉæàÑZQh ÉæJô°ùeh ÉæÑMh
ÖZô˘jh ,⁄É˘©˘dG Öë˘jh ,á˘Ä˘«˘£ÿG ƒ˘ë˘f π˘«Á É˘æ˘Ñ˘∏˘b ¿É˘c ,á˘«˘fÉ˘˘K
,kÉ«°SÉbh kGOQÉH ¿Éµa ¬∏dG √ÉŒ ÉeCG ;ájó°ù÷Gh á«fGƒ¡°ûdG QƒeC’G
45
¿Éch ¬∏dG QƒeCG √ÉŒ Iô°ùe ¬jód øµJ º∏a ;áØWÉY hCG π«e ¿hO
¬∏dG Éfó∏j ÉeóæY ,∂dòd .á«MhôdG QƒeC’G √ÉŒ áÑZQ ájCG øe kÉ«dÉN
ÖMh ójóL π«Ã kGójóL kÉÑ∏b ÉæÑ∏b π©éjh ÉæÑ∏b Oóq éj ƒ¡a ,á«fÉK
á«fÉK ódƒf ÉeóæY ,ºK øeh .IójóL áÑZQh IójóL Iô°ùeh ójóL
¿ƒµJh ;¬∏dG ójôjh ,¬∏dG Öëjh ,¬∏dG ƒëf ÉæÑ∏b π«Á ,¢ü∏îfh
.á«¡dE’Gh á«MhôdG QƒeC’Gh ¬∏dG QƒeCG √ÉŒ áÑZQh Iô°ùe ¬jód
kÉÑ«éà°ùe kÉé¡àÑe kÉMôa ÉæÑ∏b ¿ƒµj ,QƒeC’G √òg ôcP AÉL Éªq∏ch
.kÉÑZGQh
¬∏dG ¿CG ‘ ÖÑ°ùdG ¿EG ?ôeC’G Gòg ºàjCGQ πg ,»JGƒNCGh »JƒNEG
Éfójôj ¬fCG ƒg á«fÉK Éfó∏j ÉeóæY kGójóL kÉÑ∏b Éæ«£©«a ÉæÑ∏b Oóéj
øµf ⁄ ,≥HÉ°ùdG ‘ .¬Ñëfh ¬«dEG ¥ƒàfh √ójôfh √ƒëf π«‰ ¿CG
ÉqeCG .kÉ«°SÉbh kÉ≤«àY ¿Éc ÉæÑ∏b ¿C’ ¬Ñëf ¿CG ™£à°ùf ⁄h ¬∏dG Öëf
øëf ∂dòHh ;¬«dEG ¬©LQCGh kÉæ«q d ¬∏©Lh ÉæÑ∏b ¬∏dG OóL ó≤a ¿B’G
kÉÑ∏b QÉ°U ÉæÑ∏b ¿CG å«Mh .¬Ñëf ¿CG ójôfh πH ¬Ñëf ¿CG ™«£à°ùf
áØ«XƒdG √ògh .IójóL áØ«Xh ¿B’G ¬d ¿EÉa ,OqóoL ¿CÉH kGójóL
.¬∏dG QƒeCGh ¬∏dG Öëjh ¬∏dG ¤EG π«Á ¿CG ™«£à°ùj ¬fCG »g Iójó÷G
Éæ∏©é˘j ƒ˘¡˘a ,kGó˘jó˘L kÉ˘Ñ˘∏˘b É˘æ˘«˘£˘©˘j ÊÉ˘ã˘dG OÓ˘«ŸG ¿CG å«˘Mh
¥ƒ˘°Th Ió˘jó˘L á˘Ñ˘ZQh ,Ió˘jó˘L á˘Ñfih ó˘jó˘L π˘«˘e ≈˘∏˘Y π˘°üë˘˘f
Ió˘jó÷G á˘Ñ˘Zô˘˘dGh Ió˘˘jó÷G á˘˘ÑÙGh ó˘˘jó÷G π˘˘«ŸG Gò˘˘gh .ó˘˘jó˘˘L
áØ«Xh »g √òg .¬∏dG QƒeCGh ¬∏dG √ÉŒ É¡∏c »g ójó÷G ¥ƒàdGh
.kGójóL kÉÑ∏b Éæëæe ‘ ¬∏dG ó°üb ƒg Gògh ;ójó÷G Ö∏≤dG
46
Gk ójóL kÉMhQ .kÉ©HGQ
∫ƒ≤j ,kGójóL kÉÑ∏b Éæ«£©j ¬∏dG ¿CÉH 26:36 ∫É«bõM ∫ƒ≤j ¿CG ó©H
ÊÉãdG OÓ«ŸÉa ,kGPEG .kÉ°†jCG kGójóL kÉMhQ Éæ∏NGO ‘ π©éj ¬∏dG ¿CÉH
.kÉ°†jCG kGójóL kÉMhQ Éæ«a π©éjh πH ,Ö°ùëa kGójóL kÉÑ∏b Éæ«£©j ’
Ëó≤dG ÉæMhQ ¿CÉH »æ©j kGójóL kÉMhQ ¿EG ?''kGójóL kÉMhQ'' ƒg Ée
…òdG Ëó≤dG Ö∏≤dG ƒg ójó÷G ÉæÑ∏b ¿CG Éªµa .»«MCGh Oóq L o ób â«ŸG
ÉeóæY .Oóu L o …òdG Ëó≤dG ìhôdG ƒg ójó÷G ÉæMhQ ¿EÉa ∂dòc ,Oóu L o
p
Ëó≤dG ÉæMhQ OuóoL ÉeóæY Éªæ«H ;kÉæq«d nπ©oL ¬fEÉa Ëó≤dG ÉæÑ∏b OuóoL
¿CG ÚM ‘ ,¬Jƒ°ùb »g Ëó≤dG ÉæÑ∏b á∏µ°ûe ¿C’ Gòg .»«MoCG ó≤a
,á«fÉK ¬∏dG Éfó∏j ÉeóæY ,∂dòd .¬Jƒe »g Ëó≤dG ÉæMhQ á∏µ°ûe
,kGójóL kÉÑ∏b íÑ°ü«d kÉæ«q d ¬∏©éH »°SÉ≤dG Ëó≤dG ÉæÑ∏b Oóq éj Éª∏ãeh
.kGójóL kÉMhQ íÑ°ü«d ¬FÉ«MEÉH â«ŸG Ëó≤dG ÉæMhQ Oqóéoj ƒ¡a
¿É˘˘°ùfE’G IGOCG ¿É˘˘c kÓ˘ °UCG ¬˘˘«˘ a ≥˘˘∏˘ N
o …ò˘˘dG ¿É˘˘ °ùfE’G ìhQ ¿EG
¬∏dG ™e π°UGƒJh ¬∏dG ™e ácô°T ¿É°ùfEÓd ¿Éch .¬∏dG ™e ∫É°üJÓd
Qô°†J ,kÉ≤M’ ¿É°ùfE’G •ƒ≤°S ÖÑ°ùHh .¬MhQ á£°SGƒHh ∫ÓN øe
√ÉŒ ¬àØ«Xh …ô°ûÑdG ìhôdG ó≤a ∂dòHh .áÄ«£ÿG ¢ùfóH ¬MhQ
ÉeóæY .kÉÁób ¿Éc ó≤a ,kÉà«e ¿Éc ¬fC’h .kÉà«e kÉMhQ íÑ°UCGh ¬∏dG
¬æe ≈fÉY …òdG ¢ùfódG ô¡q £j ´ƒ°ùj ÜôdG ΩO ¿CG å«Mh ,á«fÉK ódƒf
ô°üæY »g »àdG ,¬∏dG IÉ«M π©éj òÄæ«M ¬∏dG ìhQ ¿EÉa ,ÉæMhQ
á≤jô£dG √ò¡Hh .(13:2 »°Sƒdƒc ô¶fG) ¬««ëojh ÉæMhQ ‘ ,¬∏dG
.kÉ«M kGójóL kÉMhQ íÑ°ü«a â«ŸG Ëó≤dG ÉæMhQ ójóŒ ºàj
ô°üæY ¬«a øµj ⁄ PEG ;á≤«àY á≤«∏N ÉæMhQ ¿Éc π°UC’G ‘
πH ,Ö°ùëa ¬∏dG ô°üæY ¤EG ô≤àØj ÉæMhQ øµj ⁄ ,ó©H Ée ‘h .¬∏dG
¿CG ‘ ¿ÉÑÑ°S ∑Éægh .kÉ≤«àY íÑ°UCG Gòµgh ;áÄ«£ÿÉH kÉ°ùfóe GóZ
47
ÓH ¿Éc ¬fCG ƒg ∫hC’G :á≤«à©dG á≤«∏ÿG øe kGAõL A»°ûdG ¿ƒµj
áÄ«£ÿÉH ó°ùah ¢ùfóJ ¬fCG ƒg ÊÉãdGh ;≥∏ÿG óæY ¬∏dG ô°üæY
ÉæMhQ íÑ°UCG kÉ°†jCG øjôeC’G øjòg AGôL øe ¬fEGh .¿É£«°ûdGh
ÉæMhQ Oqóéoj »µdh ,á«fÉK ¬∏dG Éfó∏j ÉeóæY ,∂dòd .kÉ≤«àY kÉMhQ
øe ƒ¡a .Úà¡L øe πª©j ƒ¡a ,kGójóL kÉMhQ ¬∏©éjh ≥«à©dG
íÑ°üj ∂dòHh ,ÉæMhQ ¢ùfO ô¡q £«d ´ƒ°ùj ÜôdG ΩO Ωóîà°ùj ,á¡L
‘ ¬JÉ«M π©é«d ¬MhQ Ωóîà°ùj iôNCG á¡L øeh .kGôgÉW ÉæMhQ
ÉæMhQ ¬∏dG Oqóéj ,Gòµgh .¬∏dG ô°üæY ÉæMhôd ¿ƒµj »c ÉæMhQ
¬∏©Lh ≥«à©dG ÉæMhôd √ójóŒh .kGójóL kÉMhQ ¬∏©éjh ≥«à©dG
.Éæ∏NGO ‘ kGójóL kÉMhQ π©éj ¬fCG »æ©j kGójóL kÉMhQ
GPÉª∏a ,á«fÉãdG ÉæJO’h iód kGójóL kÉÑ∏b ÉfÉ£YCG ¬∏dG ¿CG ÉÃ
™«£à°ùj Ö∏≤dG ¿C’ ∂dP ?Éæ∏NGO ‘ kGójóL kÉMhQ π©é«d π°UGƒj
¢ùª∏j hCG ¬∏dÉH π°üàj ¿CG ™«£à°ùj ’h ;§≤a ¬∏dG Öëjh ¬∏dG ójôj ¿CG
¿CG óH ’ πH ;kGójóL kÉÑ∏b ¬∏dG Éæ«£©j ¿CG kÉ«aÉc ¢ù«∏a ,∂dòd .¬∏dG
kGójóL kÉÑ∏b ¬∏dG ÉfÉ£YCG GPEÉa .kÉ°†jCG kGójóL kÉMhQ Éæ∏NGO ‘ π©éj
¿CG øe ÉææqµÁ ødh ,§≤a ¬Ñëfh ¬ÑZôf Éæ∏©é«°S ¬fEÉa ,Ö°ùëa
≈àM Éæ∏NGO ‘ kGójóL kÉMhQ π©éj ¿CG óH ’ ∂dòd .¬H π°üàf
.¬©e ácô°T Éæd ¿ƒµJh ¬H π°üàf ¿CG øe øqµªàf
.É˘æ˘à˘Ñfih É˘æ˘∏˘«˘e IGOCG ƒ˘˘g Ö∏˘˘≤˘ dG ¿CÉ˘ H kÉ˘ ≤˘ HÉ˘˘°S É˘˘æ˘ gƒ˘q ˘f ó˘˘≤˘ d
.¬Ñëjh ¬«dEG π«Á ¿CG »g ¬∏dG √ÉŒ Ö∏≤dG áØ«Xh ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh
AGQh å¡∏j Ö∏≤dG ¿CG 2-1:42 QƒeõŸG ‘ ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ÉfÈîj
’ ¬æµd ,¬∏dG ¤EG ¢û£©j ¿CG ™«£à°ùj Ö∏≤dÉa .¬∏dG ¤EG ¢û£©jh ¬∏dG
áÑfi áØ«Xh Ö∏≤dG iód ¿EG .¬°ùª∏j hCG ¬∏dÉH π°üàj ¿CG ™«£à°ùj
hCG ¬∏dÉH ∫É°üJ’G IQó≤e ¬jód â°ù«dh ;Ö°ùëa ¬«dEG CÉª¶dGh ¬∏dG
48
¢ù«dh ,ÉæMhQ ƒ¡a ¬∏dÉH π°üàj ¿CG ™«£à°ùj …òdG ÉeCG .¬∏dG ¢ùŸ
¿C’ í∏°üj ìhôdG Éªæ«H ,¬∏dG Öëf ¿C’ í∏°üj Ö∏≤dÉa .ÉæÑ∏b
.¬∏dG ™e ácô°T Éæd ¿ƒµJh ¬∏dÉH π°üàf
»Ñ∏b ¿EG .Éæg ó«L º∏b …ód ¿CG ¢VÎØæd ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y
»Ñ∏b ¿C’ ,¬«æà≤j hCG ¬°ùª∏j ¿CG ™«£à°ùj ’ »Ñ∏b øµd ,kGÒãc √ójôj
ó«dGh .…ój ¢üîJ IQó≤ŸG √ò¡a .IQó≤ŸG √òg πãe ¬«a ôaƒàJ ’
,¬«dEG ¢û£©jh ¬∏dG Öëj ÉæÑ∏b ¿CG øe ºZôdG ≈∏©a .ìhôdG πã“ Éæg
.¬˘∏˘dG ™˘e π˘°UGƒ˘à˘j ¿CG ’h ¬˘∏˘dÉ˘˘H π˘˘°üà˘˘j ¿CG ™˘˘«˘ £˘ à˘ °ùj ’ ¬˘˘fCG q’EG
¬∏dG Éfó∏j ÉeóæY ,Gòµgh .∂dP π©Øj ¿CG ™«£à°ùj √óMh ÉæMhôa
kÉMhQ π©éj ¬æµdh ,Ö°ùëa kGójóL kÉÑ∏b Éæ«£©j ’ ¬fEÉa ,á«fÉK
.kÉ°†jCG Éæ∏NGO ‘ kGójóL
ìhôHh ,¬∏dG Öëfh ¬∏dG ójôf ¿CG ™«£à°ùf øëf ójóL Ö∏≤H
ójó÷G ÉæÑ∏≤Ña .¬∏dG ¢ùª∏fh ¬∏dÉH π°üàf ¿CG ™«£à°ùf øëf ójóL
√ÉŒ IójóL äÉeÉªàgGh ôYÉ°ûeh ,IójóL k’ƒ«eh Iô°ùe Éæd ¿ƒµJ
IÒ°üHh ∫É°üJG ≈∏Y π°üëf ójó÷G ÉæMhôHh .¬∏dG QƒeCGh ¬∏dG
QƒeCGh ¬∏dG √ÉŒ ÚJójóL Úà«MhQ áØ«Xhh IQó≤e ≈∏Y ,øjójóL
;á«MhôdG ¬∏dG QƒeCG ÉæÑé©J ⁄h ¬∏dG Öëf øµf ⁄ ,≥HÉ°ùdG ‘ .¬∏dG
QƒeCG º¡a hCG ¬∏dÉH ∫É°üJ’G ≈∏Y øjQOÉb øµf ⁄ ,∂dP øY kÓ°†ah
»Øa ∂dòd ;ójóL ìhQh ójóL Ö∏b Éæ∏a ¿B’G ÉeCG .á«MhôdG ¬∏dG
¿CG kÉ°†jCG ™«£à°ùfh πH ,¬∏dG QƒeCGh ¬∏dG Öëf ¿CG §≤a ¢ù«d ÉfQhó≤e
Éæjód øµJ ⁄ ,≥HÉ°ùdG ‘ .¬∏dG QƒeCGh ¬∏dG ±ô©fh ¬∏dÉH π°üàf
ájCG ÓHh AÉØ©°V Éæc ó≤a ;¬∏dÉH ΩÉªàgG ’h ¬∏dG ƒëf ôYÉ°ûe
,ójóL ìhQh ójóL Ö∏≤Hh ,¿B’G ÉeCG .¬∏dG QƒeCGh ¬∏dG √ÉŒ IQó≤e
πH ,¬∏dG QƒeCGh ¬∏dG √ÉŒ kÉeÉªàgGh kGQƒ©°T §≤a ¢ù«d Éæjód ¿EÉa
49
,Gòµgh .É¡ª¡Øfh QƒeC’G √ò¡H π°üàf ¿CG ≈∏Y Iƒ≤H ¿hQOÉb øëf
ÉæÑ∏b qô°ùoj ÉeóæYh ;¬°ùª∏j ÉæMhQ ¿EÉa ,¬∏dG ÉæÑ∏b Öëj ÉeóæY
Éæëæe ‘ ¬∏dG ájÉZ »g √òg .É¡ª¡Øj ÉæMhQ ¿EÉa ,¬∏dG QƒeCÉH
.ójóL Ö∏b ¤EG áaÉ°VE’ÉH kGójóL kÉMhQ
¢Só≤dG ìhôdG .kÉ°ùeÉN
kGójóL kÉÑ∏b Éæ`«£©j ¬∏dG ¿CG 26:36 ∫É`«bõM ∫ƒ≤`j ¿CG ó©H
¬∏dG ¿CÉH ∫ƒ≤àd 27 ájB’G ™HÉàJ ,Éæ∏NGO ‘ kGó`jóL kÉMhQ π©éjh
¬ëHôf Ée øª°V øe ƒg ¬∏dG ìhôà ,∂dòd .Éæ∏NGO ‘ ¬MhQ π©éj
.ÊÉãdG ÉfOÓ`«e ∫ÓN øe
¿Éch πH ,Ö°ùëa Gòg ¢ù«dh .¬∏dG ìhQ Éæd øµj ⁄ ,π°UC’G ‘
π©L ¬MhQ ¿EÉa ,á«fÉK ¬∏dG Éfnóndhn ÉeóæYh .¬∏dG √ÉŒ kÉà«e ÉæMhQ
á¡L øeh ;á¡L øe ,â«ŸG ÉæMhQ É«MCG Gòµgh ,ÉæMhQ ‘ ¬JÉ«M
¬∏dG ¿CG »æ©j Gògh ,kÉ°†jCG ÉæMhQ ‘ ¬MhQ π©L ¬∏dG ¿EÉa ,iôNCG
‘ ,‹É`àdÉHh .»«MoCG …òdG ójó÷G ÉæMhQ ‘ øµ°ùj ¬MhQ π©L
ób kGójóL kÉ`MhQ §≤a óLƒj ’ ,á`«fÉK øjOƒdƒŸG øëf Éæ∏NGO
¬˘∏˘dG ìhQ kÉ˘°†jCG ó˘Lƒ˘j π˘H ,¬˘∏˘dG IÉ`«˘M ô˘˘°üæ˘˘Y ¬˘˘d QÉ˘˘°üa »˘˘«˘ MoCG
∗.ójó÷G ÉæMhQ ‘ kÉæcÉ``°S
¬∏dG ìhQ áØ«Xh »g Ée ?Éæ∏NGO ‘ ¬MhQ ¬∏dG π©éj GPÉŸ
πbC’G ≈∏Y ∑Éæg ,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG Ö°ùM ?ÉæMhQ ‘ øcÉ°ùdG
:Éæ«a øcÉ°ùdG ¬∏dG ìhôd á«°ù«FôdG ∞FÉXƒ∏d ÖfGƒL á©Ñ°S
™e ó¡°ûj ìhôdG'' :16 ájB’G ∫ƒ≤Jh '',ºµ«a kÉæcÉ°S ¬∏dG ìhQ'' 9:8 á«ehQ ∫ƒ≤J ∗
‘ øcÉ°S ¬fCG »æ©j Éæ«a øcÉ°S ¬∏dG ìhQ ¿CG iôf ÚàjB’G ÚJÉg øe ''.ÉæMhQ
.ÉæMhQ ™e ƒ¡a ;ÉæMhQ
50
Éæ«a øcÉ°ùdG ìhôdÉc .CG
øcÉ°ùdG ìhôdG ¬MhQ ¿ƒµj ≈àM Éæ∏NGO ‘ ¬MhQ ¬∏dG π©éj
‘ ¬∏dG √õ‚CG Ée πc QÉÑàNGh ¬∏dG áaô©e øe øqµªàf »c Éæ«a
»àdG á°UÉÿG ácÈdG »g √ògh .(11-9:8 á«ehQ) Éæ∏LC’ í«°ùŸG
ó¡©dG ‘ óLƒJ ⁄ »àdGh ;ójó÷G ó¡©dG øeR ‘ ¬∏dG ÉgÉ£YCG
êQÉN øe §≤a »JCÉj ¬MhQ ¬∏dG π©L ,Ëó≤dG ó¡©dG ‘ .Ëó≤dG
.¿É°ùfE’G πNGO ‘ øµ°ùj ¬MhQ π©éj ⁄h ;¿É°ùfE’G ≈∏Y πª©«d
π©Lh Éæd ¬MhQ ¬∏dG ≈£YCG ¿CG ¬àeÉ«bh ÜôdG äƒe ó©H q’EG ¢ù«dh
.(17-16:14 ÉæMƒj) Éæ«a øcÉ°ùdG ìhôdÉc Éæ«a øµ°ùj ¬MhQ
≈æ°ùàj »c ,πNGódG øe í«°ùŸGh ¬∏dG Éæd ø∏©j ¿CG QOÉb ƒ¡a ,Gò¡Hh
.(10-9:2 »°Sƒdƒc) ¬∏dG AπÃ ™àªà°ùfh πÑ≤f ¿CG í«°ùŸG ‘ Éæd
…õ
q ©ŸÉc .Ü
∫Ébh .17-16:14 ÉæMƒj ‘ …qõ©ŸG øY ÜôdG ÉfÈNCG ó≤d
…qõ©ªc Éæ«a øµ°ù«d ¢Só≤dG ìhôdG Éæ«£©j ¿CG ÜBÓd »q∏°ü«°S ¬fCÉH
»g ¢Só≤ŸG ÜÉàµ∏d »∏°UC’G ¢üædG ‘ ''…õq ©e'' áª∏c ¿EG .ôNBG
»àdGh ,1:2 ¤hC’G ÉæMƒj ádÉ°SQ ‘ äOQh »àdG ''™«Ø°T'' áª∏c äGP
ójDƒeh ™«Ø°T'' :'',§«∏bGôH'' »g á«fÉfƒ«dG ±hôëH É¡àHÉàc iód
,Éæjqõ©e ¿ƒµ«d ¬æHG ¬∏dG ≈£YCG ,π°UC’G ‘ ''.AôŸG ÖfÉL ¤EG ∞≤j
Éæd ¬MhQ ≈£YCG ,¬«dEG ¬æHG ÖgP ÉeóæYh .''Éæ£«∏bGôH'' ¿ƒµ«d
π°SQCG ¬fCG kÉ°†jCG »æ©j Gògh .ôNBG kÉ£«∏bGôH ,ôNBG kÉjõq ©e ¿ƒµ«d
¿EÉa ,∂dòd .Éæjõq ©e ¿ƒµ«d ¬æHG ]embodiment[ ó«°ùéàc ¬MhQ
ƒgh .Éæ∏NGO ‘ äGòdÉH í«°ùŸG ó«°ùŒ ƒg Éæ«a øcÉ°ùdG ¬∏dG ìhQ
í«°ùŸG Éªc kÉeÉ“ ,kÉ«q∏c ÉæY k’hDƒ°ùe ¬fƒc πNGódG øe ÉæH »æà©j
.¬∏dG ΩÉeCG ÉæY ∫hDƒ°ùe
51
≥◊G ìhôc .ê
…òdG ¢Só≤dG ìhôdG ¿CÉH ÜôdG ÉfÈîj 17-16:14 ÉæMƒj ‘
¬∏dG ìhôa ,Gòµgh ''.≥◊G ìhQ'' ƒg …qõ©ŸÉc Éæ«a øµ°ù«d »JCÉj
»∏°UC’G ¢üædG ‘ ''≥◊G'' áª∏c ¿EG .≥◊G ìhQ ƒg Éæ«a øcÉ°ùdG
hCG ''≥◊G ìhôc'' Éæ«a øcÉ°ùdG ¬∏dG ìhôa ,∂dòd .á≤«≤◊G »æ©J
.Éæ∏NGO ‘ á≤«≤M í«°ùŸGh ¬∏dG ƒg Ée πc π©éj ''á≤«≤◊G ìhôc''
ƒg Ée πch ,Éæ∏LC’ í«°ùŸG ‘ qóYCG Ée πch ¬∏dG ƒg Ée πµa
íæeo h Éæd ø∏YoCG ób Éæ∏LC’ ¬àeÉ«bh ¬JƒÃ √õ‚CG Ée πch í«°ùŸG
ÉæfÉµeEÉH Gòµgh .Éæ«a øcÉ°ùdG ¬∏dG ìhôH á≤«≤M Éæ«a π©Lo h Éæd
.Éæd íÑ°üj »µd Gòg πc Èàîfh ¢ùª∏f ¿CG
IÉ«◊G ìhôc .O
øcÉ°ùdG ¢Só≤dG ìhôdG ¢ùdƒH ∫ƒ°SôdG »qª°ùj 2:8 á«ehQ ‘
¿CÉH Gòg Éæd øq«Ñj .(11-9 äÉjB’G kÉ°†jCG ô¶fG) ''IÉ«◊G ìhQ'' Éæ«a
IÉ«M ¿CG ºZQh .¬∏dG IÉ«M ìhQ kÉ°†jCG ƒg Éæ«a øcÉ°ùdG ¬∏dG ìhQ
øe ÉgÈàîfh É¡aô©f ÉæfCG q’EG ,(4:1 ÉæMƒj) í«°ùŸG ‘ »g ¬∏dG
IÉ«◊ÉH ≥∏©àJ »àdG QƒeC’G πµa .Éæ«a øcÉ°ùdG ¢Só≤dG ìhôdG ∫ÓN
IÉ«◊G äGQÉÑàNG πch .Éæ«a øcÉ°ùdG ¢Só≤dG ìhôdG Gòg É¡H Éæaôq ©j
.Éæ«a øcÉ°ùdG ¢Só≤dG ìhôdÉH kÉ°†jCG Éæd ¿ƒµJ
ºàÿÉc .`g
iód ¬∏Ñ≤f …òdG ¢Só≤dG ìhôdG ¿CG 30:4h 13:1 ¢ù°ùaCG ÉæjôJ
,Éæ«a ¬MhQ ¬∏dG π©éj ÉeóæY .ºàÿÉc Éæ∏NGO ‘ ƒg ÊÉãdG ÉfOÓ«e
≈∏Y ºàN ™°Vƒj ÚM .ºàÿÉc ¬MhôH Éæªàîj ¬fCG »æ©j ∂dòa
¬æµdh ,A»°ûdG ∂dP ≈∏Y á«µ∏ŸG IQÉ°TEG §≤a íÑ°üj ’ ƒ¡a ,A»°T
52
™HÉ£dG …CG ,ºàÿG IQƒ°U øY π°UC’G ≥ÑW ƒg kÉª°SQ ¬«∏Y çóëoj
ìhôa .ºàÿÉc Éæ«a ¬∏dG ìhQ áØ«Xh »g √ògh .ºàî∏d Ωóîà°ùŸG
¬∏dG ¤EG »ªàæf ÉæfCG ô¡¶J §≤a áeÓ©c πª©j ’ Éæ«a øcÉ°ùdG ¬∏dG
Éæªàîj ,í«°ùŸGh ¬∏dG ó«°ùéàc ,¬æµdh ,⁄É©dG ¢SÉfCG ÚH øe Éææ«q ©Jh
.í«°ùŸG πãe ,¬∏dG πãe Ò°üf »µd í«°ùŸGh ¬∏dG IQƒ°U Ö°ùM
¿ƒHô©dÉc .h
¬∏dG ìhQ ¿CG 22:1 á«fÉãdG ¢SƒãfQƒch 14:1 ¢ù°ùaCG ÉfÈîJ
hCG á˘fÉ˘ª˘°†dG ƒ˘g ¿ƒ˘Hô˘©˘dG ¿EG .¿ƒ˘Hô˘©˘dÉ˘c É˘æ˘«˘a ø˘µ˘°ùj ¢Shó˘≤˘ dG
Éææ«q ©j ,Ö°ùëa ºàÿG ¢ù«d ƒg Éæ«a øcÉ°ùdG ¬∏dG ìhôa .ádÉØµdG
¿ƒHô©dG ƒg πH ;¬∏dG IQƒ°U Ö°ùM Éæªàîjh ¬∏dG ¢üîf ¢SÉfCÉc
ÉæKGÒeh ÉæÑ«°üf ¬∏dG øe ƒg Ée πch ¬∏dG ¿CÉH áfÉª°†dG ,kÉ°†jCG
.ÉæYÉàªà°SG πLC’
áë°ùŸÉc .R
ó˘˘Lƒ˘˘J É˘˘æ˘ ∏˘ NGO ‘ ¿CG 27:2 ¤hC’G É˘˘æ˘ Mƒ˘˘j á˘˘ dÉ˘˘ °SQ ∫ƒ˘˘ ≤˘ ˘J
ÜÉàµdG ‘ áë°ùŸG Ò°ûJh .ÜôdG øe ÉgÉfòNCG »àdG ''áë°ùŸG''
¿CÉH ÉfÈîJ ájB’G √ò¡a ∂dòd .(18:4 Ébƒd) ¬∏dG ìhQ ¤EG ¢Só≤ŸG
Ée kÉÑdÉZ Éæ«a áë°ùŸG √ògh .áë°ùŸG ƒg Éæ«a øcÉ°ùdG ¬∏dG ìhQ
¬∏dG ìhQh .Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG ìhQ ∑ôq – »g áë°ùŸGh .Éæë°ù“
»c ,Éæ∏NGO ‘ ¬JGP ¬∏dG í°ùÁ ¬fCÉH »æ©j Éæë°ùÁ hCG Éæ«a ∑ôëàj
±ô©f ¿CG Éæd ≈æ°ùàj »ch ,»∏NGódG Éfô°üæY ¬∏dG ô°üæY íÑ°üj
∗.A»°T πc ‘ ¬JOGQEGh ¬àÑZQh ¬∏dG
,IÉ«◊G QÉÑàNG ÜÉàc øe ™HÉ°ùdG π°üØdG ‘ √ó‚ á£≤ædG √ò¡d kÓ°üØe kGÒ°ùØJ ¿EG ∗
.(IÉ«◊G ô¡f áeóN ¬Jô°ûf …òdG)
53
ÉæjôJ ’ »¡a !á©Ñ°ùdG ∞FÉXƒdG √òg ó›CG Éeh ≈ª°SCG Ée
ƒg ìhQ …CG Éæaqô©J É¡æµdh ,Ö°ùëa Éæ«a øcÉ°ùdG ¬∏dG ìhQ ∞FÉXh
.á«fÉãdG ÉæJO’ƒH √Éæ∏Ñb …òdG Gòg ¬∏dG ìhQ
í«°ùŸG .kÉ°SOÉ°S
ìhQ ƒg Éæ«a øcÉ°ùdG ¬∏dG ìhQ ¿CÉH 10-9:8 á«ehQ ÉæjôJ
í«°ùŸG ƒg Éæ«a øcÉ°ùdG í«°ùŸG ìhQ ¿CGh ;Éæ«a øcÉ°ùdG í«°ùŸG
.í«°ùŸG ó«°ùŒ ƒg Éæ«a ¬∏dG ìhQ ¿CG ø∏©j Gògh .Éæ«a øcÉ°ùdG
Éæ∏©éj ƒ¡a ,Éæ«a ¬∏dG ìhQ ∫Éæf Éæ∏©éj ÊÉãdG OÓ«ŸG ¿CG å«Mh
.kÉ°†jCG Éæ«a í«°ùŸG ∫Éæf
Éæ«a í«°ùŸG ø∏©j ¬MhQ ∫ÓN øe ¬∏dG ¿EÉa ,øeDƒf ÉeóæY
¬fEÉa ,Éæ°üq∏îªc í«°ùŸG ÉædƒÑb iódh ,∂dòd .(16:1 á«WÓZ)
.(5:13 á«fÉãdG ¢SƒãfQƒc) ìhôdÉc Éæ«a øµ°ùj
ºZôa .ÉæJÉ«M ¿ƒµj ¿CG »g ?Éæ«a í«°ùŸG ≈æµ°S ájÉZ »g Ée
¢ù«FôdG ÖÑ°ùdG ¿EÉa ,Éæd A»°T πc ¿ƒµ«d Éæ«a øµ°ùj í«°ùŸG ¿CG
.ÉæJÉ«M ¿ƒµj ¿CG ƒg Éæ«a √Éæµ°S øe
Éæd ¿ƒµJh ,¬JÉ«M ∫Éæf »c ¬°UÓN ‘ á«fÉK ¬∏dG Éfón ndh ó≤d
í«°ùŸG ‘ ¬JÉ«M π©éj ƒgh .kÉeÉ“ ¬∏ãe ¿ƒµf ∂dòHh ,¬à©«ÑW
IQÉÑ©Hh .(12 ,11:5 ¤hC’G ÉæMƒj ;4:1 ÉæMƒj) É¡∏Ñ≤f ¿CG πLC’
»°Sƒdƒc ;6:14 ÉæMƒj) ÉæJÉ«M í«°ùŸG ¿ƒµj ¿CG ójôj ¬fEG ,iôNCG
¬MhQ ¿CG ºZQh ,Éæ«a ¬JÉ«M π©éj …òdG ƒg ¬MhQ ¿CG ºZôa .(4:3
¿EÉa ,ÉgÉ«ëfh ÉgÈàîfh ¬JÉ«M ±ô©f ¿CG øe ÉææqµÁ …òdG ƒg
πÑ≤f Éæ∏©éj ¬MhQ ∫ÓN øe ¬fCG ºZQh .í«°ùŸG »g ¬JÉ«M
¬∏dÉa .ÉæJÉ«M í«°ùŸG π©éj ¬fCG q’EG ,ÉgÈàîfh É¡aô©fh ¬JÉ«M
54
¿ƒ˘µ˘j ¿CG ó˘jô˘j ¬˘fCG »˘æ˘©˘j É˘æ˘«˘a í˘«˘°ùŸG ø˘∏˘©˘j ¬˘MhQ ∫Ó˘˘N ø˘˘e
É˘æ˘«˘a É˘«˘ë˘j ¬˘fCG »˘æ˘©˘j É˘æ˘«˘a ø˘cÉ˘°S í˘«˘°ùŸGh .É˘æ˘JÉ˘«˘M í˘«˘ °ùŸG
¢SƒãfQƒc) Éæe ¬JÉ«M É«ëj ¿CG ójôjh (20:2 á«WÓZ) ÉæJÉ«ëc
¬˘JÉ˘«˘M ‘ ƒ˘ª˘æ˘f ¿CG É˘fó˘jô˘j ƒ˘¡˘a ,Gò˘µ˘gh .(11-10:4 á˘«˘fÉ˘˘ã˘ dG
á«˘fÉ˘ã˘dG ¢Sƒ˘ã˘fQƒ˘c) ¬˘∏˘ã˘e Ò°üfh É˘¡˘æ˘«˘Y ¬˘JQƒ˘°U ¤EG ∫ƒ˘ë˘à˘fh
¬JQƒ°U ¤EG ¬JÉ«M ‘ ƒªæf ÉeóæY .(]2:3 ¤hC’G ÉæMƒj[ ,18:3
¿C’ ,¬∏dG πãe íÑ°üfh ¬∏dG IQƒ°U ¤EG ƒªæf øëæa ,¬∏ãe íÑ°üfh
.(15:1 »°Sƒdƒc) ¬∏dG IQƒ°U ƒg í«°ùŸG
π©éj ÉeóæY ,∂dòd ;¬∏dG ƒg Ée πc »g ¬∏dG IÉ«M ¿CG ÉæjCGQ ó≤d
í«°ùŸGh .í«°ùŸG ‘ ƒg Ée πc π©éj ƒ¡a ,í«°ùŸG ‘ ¬JÉ«M ¬∏dG
πëj äƒgÓdG Aπe πch ¬∏dG ƒg Ée πµa .¬∏dG ó«°ùŒh ¬∏dG ó°ùŒ ƒg
øcÉ°ùdG í«°ùŸÉa ,‹ÉàdÉHh .(9:2 »°Sƒdƒc) kÉjó°ùL í«°ùŸG ‘
.(19-17:3 ¢ù°ùaCG) ¬∏dG Aπe πµH Å∏à‰ Éæ∏©éj Éæ«a
¿CG øe §≤a ¢ù«d ÉææqµÁ ÉæJÉ«ëc Éæ«a øcÉ°ùdG í«°ùŸG ¿EG
‘ ¬∏dG ó› ‘ πNóf ¿CGh πH ,Ωƒ«dG ¬∏dG Aπe πµH ™àªà°ùf
í«°ùŸÉa ,∂dòd .(10:2 Ú«fGÈY ;17:8 á«ehQ) kÉ°†jCG πÑ≤à°ùŸG
á¡L øe ,Éfó› AÉLQh ,á¡L øe ,ÉæJÉ«M ƒg Ωƒ«dG Éæ«a øcÉ°ùdG
»æ©j ÉæJÉ«ëc Ωƒ«dG Éæ«a √Éæµ°Sh .(27:1 ;4:3 »°Sƒdƒc) iôNCG
,¬∏dG πãe Ò°üfh ƒªæf Éæ∏©é«°S ,¬«a ¬∏dG IÉ«M ∫ÓN øe ,¬fCG
.¬∏dG ó› ¤EG ôeC’G ôNBG ‘ ƒªæfh ,¬∏dG IQƒ°U ≥HÉ£fh ƒªæf
¬∏dG .kÉ©HÉ°S
∫Éæf Éæ∏©éj ÊÉãdG OÓ«ŸG ¿CG å«Mh .¬∏dG ó«°ùŒ ƒg í«°ùŸG
ƒg í«°ùŸG ,∂dP øY kÓ°†a .kÉ°†jCG ¬∏dG ∫Éæf Éæ∏©éj ƒ¡a ,í«°ùŸG
55
,í«°ùŸG ‘ ¬∏dG .í«°ùŸG á≤«≤M ƒg ¢Só≤dG ìhôdGh ,¬∏dG ó«°ùŒ
ìhôdG ∫Éæf ÊÉãdG OÓ«ŸG Éæ∏©éj ÉeóæY ,∂dòd .ìhôdG ƒg í«°ùŸGh
.kÉ°†jCG ¬∏dG ∫Éæf πH ,Ö°ùëa í«°ùŸG ∫Éæf Éæ∏©éj ’ ƒ¡a ,¢Só≤dG
¬MhQ ∫ÓN øe í«°ùŸG ‘ ¬fEÉa ,á«fÉK ¬∏dG Éfnóndhn ¿CG òæe
øcÉ°S ¬∏dG ¿CG ±ô©f ÉæfCÉH ÉæMƒj ∫ƒ°SôdG ∫ƒ≤jh .Éæ«a øcÉ°S
.(13:4 ;24:3 ¤hC’G ÉæMƒj) ÉfÉ£YCG …òdG ¢Só≤dG ìhôdÉH Éæ«a
ÉæMƒj) Éæ«a ¿ÉàÑãj kÉ©e ¬∏dGh ƒg ¬fCÉH kÉ°†jCG ´ƒ°ùj ÜôdG ∫ƒ≤jh
í«°ùŸG hCG Éæ«a øcÉ°S ¢Só≤dG ìhôdG ¿Éc AGƒ°S ,∂dòd .(23:14
ƒg í«°ùŸGh ,í«°ùŸG ‘ ¬∏dG .Éæ«a øcÉ°S ¬∏dG ¿EÉa ,Éæ«a øcÉ°S
;Éæ«a øcÉ°ùdG í«°ùŸG ƒg Éæ«a øcÉ°ùdG ìhôdG ,‹ÉàdÉHh .ìhôdG
í«°ùŸG ‘ ƒg ¬∏dG .Éæ«a øcÉ°ùdG ¬∏dG ƒg Éæ«a øcÉ°ùdG í«°ùŸGh
¿ƒµj ÉeóæY ,∂dòd .Éæ«a øcÉ°S ìhôdG ƒg í«°ùŸGh ,Éæ«a øcÉ°S
.Éæ«a ÚæcÉ°S ¬∏dGh í«°ùŸG Éæd ¿ƒµj ,Éæ«a øcÉ°S ìhôdG Éæd
»æ©j É‡ ,óMGƒc Éæ«a ¿ƒæcÉ°S áKÓãdG ``` ¬∏dGh ,í«°ùŸGh ,ìhôdÉa
.Éæ«a øcÉ°S çƒdÉãdG ¬∏dG ¿CG
øcÉ°ùdG ¢Só≤dG ìhôdG ¤EG ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG Ò°ûj ÉeóæY øµdh
;(27:2 ¤hC’G ÉæMƒj) Éæ«a ¬àë°ùe ≈∏Y ƒg ó«cCÉàdG ¿EÉa ,Éæ«a
≈∏Y ƒg ó«cCÉàdG ¿EÉa ,Éæ«a øcÉ°ùdG í«°ùŸG ¤EG Ò°ûj ÉeóæYh
¬˘∏˘dG ¤EG Ò°ûj É˘eó˘æ˘Yh ;(20:2 á˘«˘WÓ˘Z) É˘æ˘JÉ˘«˘ë˘c É˘æ˘«˘a ¬˘°û«˘˘Y
;13:2 »Ñ∏«a) Éæ«a ¬∏ªY ≈∏Y ƒg ó«cCÉàdG ¿EÉa ,Éæ«a øcÉ°ùdG
ÜÉàµdG Éæ«£©j PEG .(6:12 ¤hC’G ¢SƒãfQƒc ;21:13 Ú«fGÈY
.áKÓãdG Qƒ˘eC’G √ò˘¡˘H ≥˘∏˘©˘à˘j É˘ª˘«˘a kGó˘L kÉ˘ë˘°VGh kGõ˘«˘«“ ¢Só˘≤ŸG
øY ÜÉàµdG çóëàj ,Éæ«a øcÉ°ùdG ¢Só≤dG ìhôdG ¢üîj Éª«Øa
ÜÉàµdG çóëàj ,Éæ«a øcÉ°ùdG í«°ùŸÉH ≥∏©àj Éª«ah ;''áë°ùŸG''
56
øY ÜÉàµdG çóëàj ,Éæ«a øcÉ°ùdG ¬∏dÉH ≥∏©àj Éª«ah ;''IÉ«◊G'' øY
ƒg ¬∏dG hCG í«°ùŸG ¿CÉH kGóHCG ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ∫ƒ≤j Óa .''πª©dG''
hCG ,Éæ«a É«ëj …òdG ƒg ¬∏dG hCG ¢Só≤dG ìhôdG ¿CG hCG ,Éæë°ùÁ …òdG
∫ƒ≤j πH .Éæ∏NGO ‘ πª©j …òdG ƒg í«°ùŸG hCG ¢Só≤dG ìhôdG ¿CG
,Éæ«a É«ëj …òdG ƒg í«°ùŸGh ,Éæë°ùÁ …òdG ƒg ¢Só≤dG ìhôdG ¿CG
á∏HÉb ÒZ ÒÑ©à∏d áKÓãdG ¥ô£dG √ògh .Éæ«a πª©j …òdG ƒg ¬∏dGh
;Éæ«a ø˘gó˘dÉ˘c ¢Só˘≤˘dG ìhô˘dÉ˘H á˘£˘Ñ˘Jô˘e ''á˘ë˘°ùŸG'' à .∫OÉ˘Ñ˘à˘∏˘d
¢üàfl ''πª©dGh'' ,Éæ«a IÉ«◊G ¬fƒc í«°ùŸÉH á≤∏©àe ''IÉ«◊Gh''
.Éæ«a πª©j …òdG ¬∏dÉH
¬∏©Øj Éªa ,∂dòd ;øgódG ƒg Éæ«a øcÉ°ùdG ¢Só≤dG ìhôdG ¿EG
Éªa ,∂dòd ;IÉ«◊G ƒg Éæ«a øcÉ°ùdG í«°ùŸGh .í°ùÁ ¿CG ƒg Éæ«a
;πªY ádCÉ°ùe ƒg Éæ«a øcÉ°ùdG ¬∏dGh .É«ëj ¿CG ƒg Éæ«a ¬∏©Øj
¬fEÉa ,Éæd ¢Só≤dG ìhôdG í°ùÃ .πª©j ¿CG ƒg Éæ«a ¬∏©Øj Éªa ,∂dòd
IÉ«M É«ëj ƒ¡a ,Éæ«a í«°ùŸG ¢û«©Hh .Éæ«a ¬∏dG ô°üæY í°ùÁ
≈àM Éæ«a ¬àÄ«°ûe Æƒ°üj ƒ¡a ,Éæ«a ¬∏dG πª©Hh .Éæq eh Éæ«a ¬∏dG
.Éæ«∏Y õéæJ
OÓ«ŸG ∫ÓN øe ¬«∏Y π°üëf Ée ¿CG iôf ¿CG Éæ«∏Y ,∂dòd
.kGóL ó«›h ,kGóL »æZh ,kGóL ΩÉ°Sh ,kGóL º«¶Y ƒg É‰EG ÊÉãdG
.IÉ«◊G √òg ¢SƒeÉfh ¬∏dG IÉ«M ∫Éæf ÊÉãdG OÓ«ŸG ∫ÓN øªa
øeh .kGójóL kÉMhQh kGójóL kÉÑ∏b ∫Éæf ÊÉãdG OÓ«ŸG ∫ÓN øeh
.¬JGP ¬∏dGh í«°ùŸGh ¢Só≤dG ìhôdG kÉ°†jCG ∫Éæf ÊÉãdG OÓ«ŸG ∫ÓN
,Ú«MhQh Ú°Sóq ≤e Éæ∏©÷ ±Éc ``` kÉeÉ“ Éæd ±Éc ¬∏c Gògh
è°†æfh ƒªæf Éæ∏©÷ ±Éch ,ÚeÉ°Sh øjô°üàæe Éæ∏©÷ ±Éch
.IÉ«◊G ‘
57
¢ùeÉÿG π°üØdG
IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG
kÉ°†jCG ÉæjCGQh .IÉ«◊G QÉÑàNG ƒg Éeh IÉ«◊G »g Ée ÉæjCGQ ó≤d
»àdG IOó©àŸG QƒeC’Gh ,ÊÉãdG OÓ«ŸG ƒgh ,IÉ«ë∏d ∫hC’G QÉÑàN’G
»JCÉf ,Gòg πc ÉæjCGQ ¿CG ó©Hh .ÊÉãdG OÓ«ŸG ∫ÓN øe É¡ëHôf
.IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ´ƒ°Vƒe ¤EG ¿B’G
»˘JGP IÉ˘«◊G ¢SÉ˘°ùMEG ¿EÉ˘ a ,É˘˘æ˘ H ô˘˘eC’G ≥˘˘∏˘ ©˘ à˘ j É˘˘e Qó˘˘≤˘ Hh
‘ »l ©°S Éæd ¿ƒµj ¿CG ÉfOQCG GPEG ,∂dòd .ájÉ¨∏d »∏ªYh »°üî°Th
¿EG .kGó«L ¬aô©fh Gòg IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ¤EG ¬Ñàæf ¿CG Éæ«∏Y ,IÉ«◊G
á˘≤˘«˘ª˘©˘dG á˘bÓ˘©˘dG ¿ƒ˘aô˘©˘j IÉ˘«◊G QÉ˘Ñ˘à˘NG º˘¡˘jó˘d ø˘e ™˘˘«˘ ª˘ L
GPEG ,‹ÉàdÉHh .IÉ«◊G QÉÑàNGh IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ÚH IOƒLƒŸG
ô¶ædG º©æf ¿CG »¨Ñæj ,IÉ«◊G áaô©e ´ƒ°Vƒe ‘ åëÑdG ÉfOQCG
.IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ádCÉ°ùe ‘
á«HÉàµdG ¢ù°SC’G .’hCG
IÉ˘«◊G ¢SÉ˘˘°ùMEG ô˘˘cò˘˘j ’ ¢Só˘˘≤ŸG ÜÉ˘˘à˘ µ˘ dG ¿CG ø˘˘e º˘˘Zô˘˘dÉ˘˘H
,6:8 á«ehQ ∫ƒ≤J .¬°Uƒ°üîH º∏µàj ™bGƒdG ‘ ¬fCG q’EG ,áMGô°U
''.Ωl Ó°Sh lIÉ«M ƒg ìhôt dG Ωn ÉªàgG øs µdh ä
l ƒen ƒg ó°ùnn ÷G Ωn Éªàgr G''
ΩÓ°ùdG ¿C’ ,IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG øY ójó°T ìƒ°VƒH ájB’G √òg Éæª∏µoJ
¤EG Ò°ûj ’ ΩÓ°ùdG Gò¡a .»Yh ádCÉ°ùe ìƒ°VƒH ƒg Éæg QƒcòŸG
kÉªàM ƒ¡a ‹ÉàdÉHh ;á«∏NGódG ádÉ◊G ¤EG πH ,»LQÉÿG §«ÙG
¿EÉa ,Qƒ©°T ádCÉ°ùe ƒg Éæg QƒcòŸG ΩÓ°ùdG ¿CG ÉÃh .Qƒ©°T ádCÉ°ùe
.∂dòc Qƒ©°T ádCÉ°ùe Éªg Éæg øjQƒcòŸG IÉ«◊Gh äƒŸG
ô°UÉæYh .äƒŸG ô°üæ©H ¢ùëf Éæ∏©éj äƒŸG ¢SÉ°ùMEG ¿EG
äƒŸÉa .⁄C’Gh áª∏¶dGh áHBÉµdGh ÆGôØdGh ∞©°†dG :»g äƒŸG
ô°UÉæ©dG √òg á∏°üfih ,πbC’G ≈∏Y á°ùªÿG ô°UÉæ©dG √òg øª°†àj
;¿ƒØ©°†j ¢SÉædG π©éj äƒŸÉa .ÒÑc óM ¤EG äƒŸG …hÉ°ùJ
äƒŸGh .¿ƒJƒÁ º¡fEÉa ,ájÉ¨∏d AÉØ©°V ¢SÉædG íÑ°üj ÉeóæYh
π©éj äƒŸGh .A»°T πc »¡æj äƒŸG ¿C’ ÚZQÉa ¢SÉædG π©éj
º˘g kÉ˘à˘ª˘°Uh kÉ˘HÉ˘Ä˘à˘cG ¢SÉ˘æ˘dG ÌcCÉ˘a ;Ú°ùFÉ˘jh ÚÑ˘Ä˘à˘µ˘e ¢SÉ˘æ˘dG
‘ ¿ƒfƒµj øjòdÉa ;ΩÓ¶dG ‘ ¢SÉædÉH êõj äƒŸGh .äGƒeC’G
äƒŸG ,¬°ùØf âbƒdG ‘h .äƒŸG Gƒ∏NO øjòdG ºg áª∏X ∂∏MCG
‘ §≤°S …òdG ƒg kÉŸCÉJ ÌcC’G ¢üî°ûdÉa ;¿ƒŸCÉàj ¢SÉædG π©éj
¢ùëf ÉeóæY ,‹ÉàdÉHh ;äƒŸG ô°UÉæY »g √òg ™«ªL ¿EG .äƒŸG
.äƒŸÉH ¢ùëf ÉæfEÉa É¡H
Éeóæ©a .ó°ù÷ÉH ÉæeÉªàgG èFÉàf »g √òg äƒŸG ¢ù«°SÉMCG ¿EG
π«Ñ°S ≈∏©a .√òg äƒŸG ôYÉ°ûe kGƒJ Éæd ¿ƒµJ ,ó°ù÷ÉH ºà¡f
ÉeóæY ∂fEÉa ,ÜôdG Ωƒj ô¡X ó©H kÓ«∏b ó°ù÷ÉH âªªàgG GPEG ,∫ÉãŸG
øe ∞«©°V ∂fCÉH ô©°ûà°S AÉ°ùŸG ‘ õÑÿG ô°ùc ´ÉªàLEG ¤EG »JCÉJ
ô˘©˘°ûà˘°S ¬˘°ùØ˘f âbƒ˘dG ‘h .¢Vƒ˘¡˘æ˘dG ≈˘˘∏˘ Y QOÉ˘˘b ÒZh π˘˘NGó˘˘dG
√òg ™«ªLh .⁄C’Gh áª∏¶dÉH ô©°ûJ ÉÃQh ,ÜÉÄàc’Gh ÆGôØdÉH
ôNB’G øe ÌcCG É¡æe óMCÉH ¢ù– ób .äƒŸG ¢ù«°SÉMCG »g ôYÉ°ûŸG
¬fCG q’EG .iôNCG kÉfÉ«MCG hÉ°ùàe πµ°ûH É¡∏c É¡H ¢ù– óbh ;kÉfÉ«MCG
.äƒŸÉH ¢ùëf øëf ó°ù÷ÉH ÉæeÉªàgG ÖÑ°ùH
60
.kÉ˘ ˘eÉ“ äƒŸG ¢SÉ˘˘ °ùMEG ¢ùµ˘˘ Y ƒ˘˘ ¡˘ ˘ a IÉ˘˘ ˘«◊G ¢SÉ˘˘ ˘°ùMEG É˘˘ ˘eCG
¢SÉ°ùMEG ÉeCG ,ÆGôØdGh ∞©°†dÉH ô©°ûf Éæ∏©éj äƒŸG ¢SÉ°ùMEÉa
Éæ∏©éj äƒŸG ¢SÉ°ùMEGh .É°VôdGh Iƒ≤dÉH ô©°ûf Éæ∏©é«a IÉ«◊G
ô©°ûf Éæ∏©é«a IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ÉeCG ;⁄C’Gh áª∏¶dGh áHBÉµdÉH ô©°ûf
¢ùëf Éæ∏©éj IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ¿C’h .áMGôdGh QƒædGh ájƒ«◊ÉH
¢ùëf Éæ∏˘©˘é˘j ƒ˘¡˘a ,á˘MGô˘dGh Qƒ˘æ˘dGh á˘jƒ˘«◊Gh É˘°Vô˘dGh Iƒ˘≤˘dÉ˘H
.ô°ù«dGh ÒÿÉH ô©°ûf ÉæfCG …CG ,kÉ°†jCG ΩÓ°ùdÉH
É¡©«ªL 6:8 á«ehQ ‘ IOQGƒdG AÉ«°TC’G ¿CÉH ∑Qóf ¿CG Éæ«∏Y
ƒ˘g äƒŸGh ,ìhô˘dG ¢†«˘≤˘f ƒ˘g ó˘°ù÷É˘a .É˘¡˘°†©˘H ™˘e á˘æ˘jÉ˘Ñ˘ à˘ e
É‰EGh ,§≤a IÉ«◊G ¢ù«d äƒŸG ¢†«≤fh .ΩÓ°ùdGh IÉ«◊G ¢†«≤f
ÆGôØdGh ∞©°†dG §≤a øª°†àj ’ äƒŸÉa ,∂dòd .kÉ°†jCG ΩÓ°ùdG
ÆGôØdGh ∞©°†dÉa .kÉ°†jCG ⁄C’G øª°†àj É‰EGh ,áª∏¶dGh áHBÉµdGh
¢†«≤f ƒg ⁄C’G Éªæ«H ,IÉ«◊G ¢†«≤f ºg áª∏¶dGh ÜÉÄàc’Gh
.ΩÓ°ùdG
¢SÉ°ùMEG Éªæ«H ,ó°ù÷ÉH ÉæeÉªàgG øY ºLÉf äƒŸG ¢SÉ°ùMEG ¿EG
‘ É«ëf ÉeóæY .ìhôdÉH ÉæeÉªàgG øY ºLÉf ΩÓ°ùdGh IÉ«◊G
AÉjƒbCG Éæ˘fCÉ˘H ô˘©˘°ûf É˘æ˘fEÉ˘a ,ìhô˘dÉ˘H º˘à˘¡˘fh ìhô˘dG ™˘Ñ˘à˘fh ìhô˘dG
áMGôdGh QƒædGh ájƒ«◊ÉH ô©°ûf ¬JGP âbƒdG ‘h ;kÉ«∏NGO Ú°VGQh
âfCGh ,kGQƒ˘©˘°T ¢Só˘≤˘dG ìhô˘dG ∑É˘£˘YCG GPEG ,kÓ˘ ã˘ ª˘ a .kÉ˘ °†jCG ô˘˘°ù«˘˘dGh
‘h ;kÉ«∏NGO É°VôdGh Iƒ≤dÉH ô©°ûà°S ∂fEÉa ,¬à©WCGh ¬H âªªàgG
,∂dòHh .ô°ù«dGh áMGôdGh QƒædGh ájƒ«◊ÉH ô©°ûà°S ¬JGP âbƒdG
.ìhôdÉH ºà¡J ∂fC’ ,ΩÓ°ùdGh IÉ«◊G Qƒ©°T ∂jód ¿ƒµ«°S
≥Ñ°S É¡fCG ƒg IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ôcòJ 6:8 á«ehQ ¿CG ‘ ÖÑ°ùdGh
ƒg ìhôdG .IÉ«◊G ¢SƒeÉfh ,IÉ«◊Gh ,ìhôdG :OƒæH áKÓK äOQhCGh
61
¿ƒª°†ªc ìhôdG ‘ »g IÉ«◊Gh ;ÉæMhQ ™e kGóMGh QÉ°U óbh Éæ«a
á˘«˘©˘«˘Ñ˘£˘dG á˘Ø˘«˘Xƒ˘dGh IQó˘≤ŸG ƒ˘g ¢Sƒ˘eÉ˘æ˘ dGh ;ìhô˘˘dG iƒ˘˘àfih
,IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf íÑ°üJ á©ªà› áKÓãdG OƒæÑdG √ògh .IÉ«ë∏d
kÉæs«©e kÉ°SÉ°ùMEG Éæ«£©j …òdGh ,IÉ«◊G QƒeCG πc øY Éæ«a ∫hDƒ°ùŸG
¢û«©fh ±ô°üàfh ìhôdÉH ºà¡f ÉeóæY .¿Éµeh ¿ÉeR …CG ‘
.ΩÓ°ùdGh IÉ«◊G Qƒ©°T Éæ«£©j ¢SƒeÉædG Gòg ¿EÉa ,ìhôdG Ö°ùM
AÉ«°†dGh ájƒ«◊Gh É°VôdGh Iƒ≤dÉH ô©°ûf ¿CG ƒg IÉ«◊ÉH ¢ùëf ¿CG
ô°ù«dGh áMGôdÉH ô©°ûf ¿CG ƒg ΩÓ°ùdÉH ¢ùëf ¿CGh .IQÉ°†ædGh
Ö°ùM Éæ°ûYh Éæaô°üJh ó°ù÷ÉH ÉæªªàgG GPEG ÉeCG .ájƒ°ùdGh ÒÿGh
É˘æ˘fCG …CG ,äƒŸG ¢SÉ˘°ùMEG É˘æ˘«˘£˘©˘«˘°S ¢Sƒ˘eÉ˘æ˘ dG Gò˘˘g ¿EÉ˘ a ,ó˘˘°ù÷G
.⁄C’Gh áª∏¶dGh áHBÉµdGh ÆGôØdGh ∞©°†dÉH ô©°ûæ°S
,»Yh ádCÉ°ùe kÉ«∏c ƒg 6:8 á«ehQ ¬æY º∏µàJ Éªa ,ºK øeh
¿CG ÉÃh .IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf πÑb øe Éæd ≈£©jo »YƒdG Gògh
¬«£©j …òdG »YƒdG ¿EÉa ,IÉ«◊G ¤EG »ªàæj IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf
‘ QƒcòŸG »YƒdG ¿CG å«Mh ,∂dòd .kÉ°†jCG IÉ«◊G ¤EG »ªàæj
¤EG »ªàæj ¬fEÉa ,¢SƒeÉædG Gòg πÑn pb øe Éæd ≈£©jo 6:8 á«ehQ
.IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG
ƒg IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ádCÉ°ùÃ ≥∏©àŸG ÊÉãdG »HÉàµdG ™bƒŸGh
Gƒoªn∏°SCr G ¢ù◊G
s Ghoón≤na rónb rºog rPEG'' ·C’G ¿CG ∫ƒ≤J »àdGh 19:4 ¢ù°ùaCG
ÉfÈîj Gògh ''.™ª s£dG ‘ á°SÉénf sπoc Gƒo∏nªr©n«d IQÉYsó∏d rºo¡°Sƒo n Øof
ƒg º¡JOGQEÉH ô°ûdGh áÄ«£î∏d ⁄É©dG ¢SÉfCG π©a ‘ ÖÑ°ùdG ¿CÉH
Óa ,ô°ûdG πª©jh ¿É°ùfE’G Å£îj ÉeóæY ,kÓ©ah .¢ù◊G Ghó≤a º¡fCG
¿É°ùfE’G Å£îj ÉeóæY .¬∏NGO ‘ ¢ù◊G øY ≈q∏îJ ób ¿ƒµj ¿CG óH
,Qƒ©°Th ¢ùM ¬jód ¢ù«d ¿CÉH ∫ƒ≤dG ÉææµÁ ’ øëf ,ô°ûdG πª©jh
62
⁄ GPEG .¬°ùM ó≤ah √Qƒ©°T øY ≈q∏îJ ¬fCÉH ∫ƒ≤dG ™«£à°ùf Éææµdh
,»∏NGódG ¬°ùëH kGó«≤e ¿Éc GPEGh §FÉ◊G ¢VôY ¬°ùëH AôŸG Üô°†j
™«ªL ¿EG ?ô°ûdG πª©jh ÉjÉ£ÿG π©Øj ¿CG ™«£à°ùj ¬fCG ¿ƒæ¶J πg
.kÉÑfÉL ºgôYÉ°ûÃ Gƒ≤dCG øjòdG ºg ô°ûdG ¿ƒ∏©Øjh ¿ƒÄ£îj øjòdG
.¬°ùM ó≤a ¬fCGh óH ’ ô°ûdG πª©jh áÄ«£ÿG π©Øj ¿É°ùfEG πµa
º¡Ñ¡fh øjôNB’G Üô°Vh ábô°ùdGh ¢û¨dÉH ¢SÉædG óMCG Ωƒ≤j ÉeóæY
.¬°ùM ó≤a ób ¬fCG óH Óa ,iôNCG Iôjô°Th áÄ«°S ∫ÉªYCG ájCÉH Ωƒ≤j hCG
øY ¬«∏îJ OGORG Éª∏c ,ô°ûdGh áÄ«£î∏d ¿É°ùfE’G π©a OGORG Éªq∏c
¿É°ùfEG ƒg A»°ùdGh ôjô°ûdG ¿É°ùfE’Éa ,‹ÉàdÉHh .»æWÉÑdG ¬°ùM
.Qƒ©°ûdÉH kÉ«æZ ídÉ°üdG ¿É°ùfE’G ¿ƒµj Éªæ«H ,ôYÉ°ûŸG øe Oô›
ΩCG øeDƒŸG ,iƒbCG »∏NGO ¢ùëH ™àªàj …òdG øe ,‹ÉàdÉHh
¢ùëH ™àªàj øe ,ÚæeDƒŸG ÒZh ÚæeDƒŸG ÚH ÉfQÉb GPEG ?»‡C’G
,ÒãµH iƒbCG ÉfôYÉ°ûe ¿CÉH Ö«‚ ¿CG Éæ«∏Y ?ºg ΩCG øëf ,iƒbCG
IÉ«◊G ôYÉ°ûe Éæjód øëf ,º¡jód »àdG ôYÉ°ûŸG ¤EG áaÉ°VE’ÉH ¬fC’
Óa ,ºKE’G Éæ∏©ah ÉfCÉ£NCG GPEG ,∂dòd .É¡fƒµ∏àÁ ’ »àdGh Éæ∏NGO ‘
Gò¡dh .º¡æe ó°TCG ƒëf ≈∏Y kÉÑfÉL ÉfôYÉ°ûÃ Éæ«≤dCG ób ÉæfCG óH
¬∏gÉéàfh Éæ°ùM q πª¡f ’ ¿CÉH ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG Éæ«°Uƒj ÖÑ°ùdG
É˘æ˘°ùë˘
q H º˘à˘¡˘f ¿CG É˘fó˘°TÉ˘æ˘j ∂dò˘H ƒ˘gh .·C’G ô˘FÉ˘°S π˘©˘ Ø˘ j É˘˘ª˘ c
IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEÉH ΩÉªàg’G ≈∏Y ™Ñ£dÉH ócDƒj Gògh .»∏NGódG
q’CG ≈∏Y ¢ù°ùaCG øe ™HGôdG ìÉë°UC’G Éæ°†ëj ¿CG ó©Hh .»∏NGódG
Éæ«∏Y ¿CÉH ∫ƒ≤dG π°UGƒj ,º¡°ùM Ghó≤a øjòdG ÚæeDƒŸG Ò¨c ¿ƒµf
¿É°ùfE’G Gògh .ójó÷G ¿É°ùfE’G ¢ùÑ∏fh ≥«à©dG ¿É°ùfE’G ™∏îf ¿CG
¿É°ùfE’G Gòg ‘ É«ëf »µ∏a .ìhôdG ‘ IÉ«◊G ¤EG »ªàæj ójó÷G
,‹ÉàdÉHh .ìhôdG ‘ »àdG IÉ«◊G ‘ É«ëf ¿CG Éæ«∏Y ,ójó÷G
63
Éªc Éæ°ùM øY ≈∏îàf ’ ¿CG ¢ù°ùaCG øe ™HGôdG ìÉë°UC’G Éæãëj
Gògh .ójó÷G ¿É°ùfE’G Gòg ‘ É«ëf ¿CG πH ,ÚæeDƒŸG ÒZ π©Øj
º˘à˘¡˘fh ,ìhô˘dG ‘ »˘à˘dG IÉ˘«◊G ‘ É˘«˘ë˘f ¿CG É˘æ˘«˘∏˘Y ¿CÉ˘ H »˘˘æ˘ ©˘ j
.Gòg IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG Ö°ùM É«ëfh ,ìhôdG ‘ IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEÉH
…ƒà– »àdG kÉÑjô≤J π°SôdG πFÉ°SQ ™«ªL ¿EÉa ,∂dP øY kÓ°†a
áª©ædG .ΩÓ°ùdGh áª©ædG ôcP É¡«a Oôj äÉ«–h ácôH ΩÓc ≈∏Y
¿EG .¬∏dG ÉæëHQ ÉæfCÉH Qƒ©°ûdG ƒg ΩÓ°ùdGh ,¬ëHôf …òdG ¬∏dG »g
√ògh .áª©ædG ƒg ¬H ™àªà°ùædh ÉæJÉ«M íÑ°ü«d ¬ëHôf …òdG ¬∏dG
≈∏Y π°üëf Éæ∏©Œ »¡a ;ΩÓ°ùdG ¤EG »°†ØJ Éæ∏NGO ‘ áª©ædG
,¬˘˘∏˘ dG Èà˘˘î˘ j …ò˘˘dG ¢üî˘˘°ûdG ¿EG .É˘˘æ˘ ∏˘ NGO ‘ ΩÓ˘˘ °ùdG ¢SÉ˘˘ °ùMEG
¿CG ócDƒŸG øe ,kÉ«eƒj ¬∏dG IÉ«M Iƒb ¥hòjh ,¬∏dG IÉ«ëH ™àªà°ùjh
¬µ∏àÁ …òdG Qƒ©°ûdG ƒg ΩÓ°ùdG Gògh .¬∏NGO ‘ ΩÓ°S ¬jód ¿ƒµj
‘ ΩÓ°ùdG Éæjód ¿ƒµj ’ ÉeóæY ,Gò¡d .áª©ædÉH ™àªà°ùj ÉeóæY
áª©ædG ¿CG ≈∏Y π«dO Gò¡a ,kÉeÉ“ ΩÓ°ùdÉH ô©°ûf ’ hCG ,Éæ∏NGO
ÉªÑa .ÉfRpƒ©jo ¬∏dG ¿CG »æ©j Gò¡a áª©ædG ÉfRpƒ©oJ ÉeóæYh .ÉfRpƒ©oJ
±Éc OGR ≈∏Y π°üëf ⁄h Éæ∏NGO ‘ ±Éc πµ°ûH ¬∏dG íHôf ⁄ ÉæfCG
ô≤àØf ÉæfEÉa ,±Éc πµ°ûH ¬∏dG IÉ«M Iƒb Èàîf ⁄h ¬∏dG IÉ«M øe
Éæ∏NGO ‘ ±Éc πµ°ûH ¬∏dG ÉæëHQ GPEG ÉeCG .Éæ∏NGO ‘ ΩÓ°ùdG ¤EG
±Éc ΩÓ°S Éæjód ¿ƒµ«°ùa ,±Gh πµ°ûH ¬∏dG IÉ«Mh ¬∏dG ÉfÈàNGh
ádÉM ƒg É‰EGh ,ÉæàÄ«H ‘ kÉeÓ°S ¢ù«d ΩÓ°ùdG Gògh .Éæ∏NGO ‘
äÉ«– ‘ QƒcòŸG ΩÓ°ùdG ¿CÉH øeDƒf ¿CG Éæ«∏Y .Éæ∏NGO ‘ ΩÓ°S
ƒg »æWÉÑdG ΩÓ°ùdÉa .»æWÉÑdG ΩÓ°ùdG øe ´ƒædG Gòg ƒg π°SôdG
,ΩÓ°ùdG ≈∏Y ¢SÉædG π°üëj ¿CÉH π°SôdG ≈æ“ ÉeóæYh .»Yh ádCÉ°ùe
¢SÉ°ùME’G ΩÓ°S ≈∏Y ¢SÉædG π°üëj ¿CG Gƒæ“ º¡fCG »æ©j Gò¡a
64
ƒ˘g »˘∏˘NGó˘dG ΩÓ˘°ùdG ¢SÉ˘˘°ùMEGh ;π˘˘NGó˘˘dG ‘ ΩÓ˘˘°ùdG hCG ,»˘˘∏˘ NGó˘˘dG
¿CÉH º¡à«æeCG øY π°SôdG ôÑs Y ÉeóæY ,‹ÉàdÉHh .IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG
¿CG º¡d GhOGQCG º¡fEÉa ,º¡∏NGO ‘ ΩÓ°ùdÉH Qƒ©°ûdG ÚæeDƒª∏d ¿ƒµj
.»∏NGódG IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEÉH Gƒªà¡j
IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG Qó°üe .kÉ«fÉK
…òdG Ée ?√Oó°üH øëf …òdG IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG »JCÉj øjCG øe
ÉfOÓ«e ∫ÓN øe ÉgÉæëHQ »àdG OƒæÑdG øY óqdƒàj ¬fEG ?√óqdƒj
,í«°ùŸGh ,¢Só≤dG ìhôdGh ,IÉ«◊G ¢SƒeÉfh ,¬∏dG IÉ«M :…CG ,ÊÉãdG
¬∏dGh í«°ùŸGh ¢Só≤dG ìhôdGh IÉ«◊G ¢SƒeÉfh ¬∏dG IÉ«ëa .¬∏dGh
¬«ª°ùf Ée ƒg Qƒ©°ûdG Gògh ,»∏NGO Qƒ©°T ≈∏Y π°üëf Éfƒ∏©éj
.IÉ«◊G ¢ùM hCG IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEÉH
…ƒb Éªq∏c ,iƒbCG IÉ«◊G âfÉc Éªq∏ch .É¡°SÉ°ùMEG IÉ«M πµd ¿EG
¿ƒµJ ÉeóæY ,∂dòd ;Iƒb ÌcC’G IÉ«◊G »g ¬∏dG IÉ«Mh .É¡°SÉ°ùMEG
πH ,¢SÉ°ùMEG Oô› ≈∏Y π°üëf Éæ∏©Œ ’ É¡fEÉa ,Éæ«a IÉ«◊G √òg
.…ƒb ¢SÉ°ùMEG ≈∏Y
¢SÉ°ùMEG ¬d ¿EÉa ,IÉ«◊G øY CÉ°ûæj IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿CG å«Mh
kÉ°SÉ°ùMEG Éæ«£©j Éæ«a OƒLƒŸG ¢SƒeÉædG Gòg ¿EÉa ,ºK øeh .kÉ°†jCG
¿ƒµj ÉeóæY ,kÓãªa .¬©«£f ’h √ófÉ©f ÉeóæY kÉ°Uƒ°üN ,kÉæ«s ©e
ÉeóæY øµdh .¢UÉN ¢SÉ°ùMEG …CG ∑Éæg ¿ƒµj ’ ,kÉë«ë°U Éæª°ùL
çóëj …ƒ≤dG ¢SÉ°ùME’G Gògh ,…ƒb ¢SÉ°ùMEG ∑Éæg ¿ƒµj ,¢VôÁ
™«£f ÉeóæY ,á∏KÉ‡ IQƒ°üHh .Éæª°ùL ¢SƒeÉæd ï°Vôf ’ ÉeóæY
’ ÉeóæY øµdh ,ôcòoj kÉ°SÉ°ùMEG Éæ«£©j ’ ¬fEÉa ,IÉ«◊G ¢SƒeÉf
.ájÉ¨∏d kGõ«‡ kÉ°SÉ`°ùMEG Éæ«£©j ¬fEÉa ,¬©«£f
65
É«ëj í«°ùŸGh ,Éæ«a ∑ôëàjh í°ùÁ øgódÉc ¢Só≤dG ìhôdG ¿EG
Ú£°TÉf Éæ«a º¡©«ªL áKÓãdÉa .Éæ«a πª©j ¬∏dGh ;•É°ûæH Éæ«a
Éfƒ∏©éj º¡a ,∂dòd ;∑GôM ÓHh ÚæcÉ°S Gƒ°ù«d º¡fCG PEG .Ú∏YÉah
.áæq«©e ¢ù«°SÉMCG ≈∏Y π°üëf
¢Só≤dG ìhôdG hCG IÉ«◊G ¢SƒeÉf hCG ¬∏dG IÉ«M AGƒ°S ,ºK øeh
≈˘∏˘Y π˘°üë˘f É˘fƒ˘∏˘©˘é˘j kÉ˘©˘«˘ª˘L A’Dƒ˘¡˘a ,É˘æ˘«˘ a ¬˘˘∏˘ dGh í˘˘«˘ °ùŸGh
.¢ù«˘°SÉ˘MC’G √ò˘g É˘fAÉ˘£˘YEG ‘ ¿ƒ˘cÎ°ûj º˘¡˘©˘«˘ª˘Lh .¢ù«˘°SÉ˘MCG
á°ùªN â°ù«d kÉ˘©˘«˘ª˘L A’Dƒ˘g ø˘e á˘«˘JB’G ¢ù«˘°SÉ˘MC’É˘a ,‹É˘à˘dÉ˘Hh
IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ƒgh ,óMGh ¢SÉ°ùMEG πH ,¢ù«°SÉMC’G øe ´GƒfCG
.¬æY º∏µàf …òdG
ìhôdGh IÉ«◊G ¢SƒeÉfh ¬∏dG IÉ«M øe á«JB’G ¢ù«°SÉMC’G GPÉŸ
GPÉŸh ?Qƒ©°ûdG øe óMGh ´ƒf Oô› »g ¬∏dGh í«°ùŸGh ¢Só≤dG
¬∏dGh í«°ùŸGh ¢Só≤dG ìhôdG ¿C’ ?IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ƒg Qƒ©°ûdG Gòg
»JCÉj IÉ«◊G ¢SƒeÉfh ;¬JGP ¬∏dG »g ¬∏dG IÉ«Mh ;çƒdÉãdG ¬∏dG ºg
á°ùªÿG A’Dƒg ¿EG ,IQÉÑ©dG ≥«bóHh ,∂dòd .√òg ¬∏dG IÉ«M øe
Égƒ£©j »àdG ôYÉ°ûŸG ¿EÉa ,Éæ«a ¿ƒfƒµj ÉeóæY ,Gòµgh .óMGh
øe óMGƒdG ´ƒædG Gòg ¿CG ‘ ÖÑ°ùdGh .óMGh ´ƒf øe »g Éæd
çƒdÉãdG IÉ«◊G ¬dEG øY CÉ°ûæj ¬fC’ ƒg IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ƒg ôYÉ°ûŸG
Éæ«a çƒdÉãdG ¬∏d »°ù«FôdG ó°ü≤dG ¿EG .IÉ«◊G ¢SƒeÉfh ¬∏dG IÉ«Mh
.IÉ˘«◊G ¢Sƒ˘eÉ˘f ø˘ª˘°†à˘J IÉ˘«◊G √ò˘gh ,É˘æ˘ JÉ˘˘«˘ M ¿ƒ˘˘µ˘ j ¿CG ƒ˘˘g
»ªàæJh IÉ«◊G øY CÉ°ûæJ Éæd Égƒ£©j »àdG ôYÉ°ûŸÉa ,‹ÉàdÉHh
,óMGh ¢SÉ°ùME’G Gògh .IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG »¡a Gò¡d ;IÉ«◊G ¤EG
øY CÉ°ûæj ƒgh ,¬∏dG IÉ«M øY CÉ°ûæj ƒ¡a .ÖfGƒL á°ùªN ¬d øµdh
áØ«Xhh ¬∏dG IÉ«M á©«ÑW ¬d ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh ;¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf
66
¢SÉ°ùME’G Gòg ¿EÉa ,¬JGP âbƒdG ‘h .kÉ°†jCG ¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf
ƒ¡a ,‹ÉàdÉHh .¬∏dGh í«°ùŸGh ¢Só≤dG ìhôdG øY kÉ°†jCG CÉ°ûæj
í«°ùŸG ô°üæYh ,Éæë°ùÁ …òdG ¢Só≤dG ìhôdG ô°üæY ≈∏Y …ƒàëj
¬àÄ«°ûe õéæjh Éæ«a πª©j …òdG ¬∏dG ô°üæYh ,Éæ«a É«ëj …òdG
»æZ ¢SÉ°ùME’G Gòg ¿EÉa ,IOó©àŸG ÖfGƒ÷G √òg ÖÑ°ùHh .Éæ«a
iód ¢SÉ°ùMEG π°†aCG øe ó°TCGh iƒbCGh ≈æZCG ƒg πH ;óbƒàeh …ƒbh
ÚæeDƒŸG ÒZ iód ¿ƒµj ¿CG øµÁ Qƒ©°T π°†aCG ¿EG .ÚæeDƒŸG ÒZ
,Éæd áÑ°ùædÉH ÉeCG .ô°ûÑdG ‘ ¥ƒ∏ıG ìÓ°üdG ¢SÉ°ùMEG iƒ°S ¢ù«d
IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ¿EÉa ,¥ƒ∏ıG ìÓ°üdG ¢SÉ°ùMEG ¤EG áaÉ°VE’ÉÑa
√ÉæëHQ Ée ∫ÓN øe Éæ∏NGO ¤EG ∞«°VCG »¡dEG ¢SÉ°ùMEG ƒg Gòg
.ÊÉãdG ÉfOÓ«Ã
IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG áØ«Xh .kÉãdÉK
hCG áØ«Xh ¿EG ?Gòg IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG IóFÉa hCG áØ«Xh kGPEG »g Ée
É˘«˘ë˘f ø˘jCG á˘aô˘©˘e ø˘e É˘æ˘æ˘qµÁ ¬˘˘fCG »˘˘g IÉ˘˘«◊G ¢SÉ˘˘°ùMEG Ió˘˘FÉ˘˘a
πg ?ìhôdG IÉ«M ‘ ΩCG á«©«Ñ£dG IÉ«◊G ‘ É«ëf πg .QGôªà°SÉH
IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ¬H Éæaôq ©j Ée Gòg ?ìhôdG ‘ ΩCG ó°ù÷G ‘ É«ëf
¿EÉa ,∂dòd .IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG Éæjód øëf Gòg πLC’h ,ΩGhódG ≈∏Y
Éæ©ÑJ GPEÉa .ÉæàdÉM øY Éæd ∞°ûµjh ÉfOƒ≤j Éæ«a IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG
‘h ,Éæd ¬∏dG É¡«£©j »àdG IOÉ«≤dG ™Ñàf ÉæfEÉa ,IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG
.¬«a É«ëf …òdG õ«◊G øe ≥≤ëàf âbƒdG äGP
É«ëf ’ ÉæfCÉH äƒŸG ¢SÉ°ùMEG Éæaôq ©j .√Éæ∏b Ée ≥Ñ£æ°S ¿B’Gh
,äƒŸG ¢SÉ°ùMEG ≈∏Y π°üëf ÉŸÉMh .ó°ù÷G ‘ πH ìhôdG ‘
¢SÉ°ùMEG ¿EG .ó°ù÷G ‘ πH ìhôdG ‘ Éæ°ùd ÉæfCÉH ±ô©f ¿CG »¨Ñæj
67
ÉeóæYh .⁄C’Gh áª∏¶dGh áHBÉµdGh ÆGôØdGh ∞©°†dG πª°ûj äƒŸG
IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ¿CG »æ©j Gò¡a ,ôYÉ°ûŸG √òg πãe Éæjód ¿ƒµJ
πH ,ìhôdG ‘ É«ëf ’ ÉæfCÉH ,ΩGôjÉe ≈∏Y Éæ°ùd ÉæfCÉH Éæaôq ©j Éæ«a
.ó°ù÷G ‘
±ô©f å«ëH IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ¬«£©j …òdG Qƒ©°ûdG ƒg Ée ,kGPEG
Qƒ©°ûdG Éæ«£©j ¬fEG ?ìhôdG ‘ É«ëfh ¬∏dG ΩÉeCG AÉë°UCG ÉæfCG
É˘æ˘fCÉ˘H ô˘©˘°ûf É˘æ˘∏˘©˘é˘j ,iô˘NCG IQÉ˘Ñ˘©˘H ,¬˘fEG hCG ,ΩÓ˘°ùdGh IÉ˘«◊É˘H
ô©°ûf ÉeóæY .ÚMÉJôeh øjÒæà°ùeh AÉ£°ûfh Ú°VGQh AÉjƒbCG
¿ƒµj ,πNGódG ‘ áMGôdGh ¥Gô°TE’Gh ájƒ«◊Gh É°VôdGh Iƒ≤dÉH
É«ëf ÉæfCGh ¬∏dG ΩÉeCG AÉë°UCG ÉæfCÉH kÉJÉÑKEGh kÉ«∏NGO kÉfÉgôH Éæjód
.ìhôdG ‘
ƒ¡a .áª«¶Y áØ«Xh ¬d Éæ∏NGO ‘ IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEÉa ,∂dòd
É˘æ˘d ø˘gÈjh ;É˘«˘ë˘f ¿CG Öé˘j ø˘jCG É˘æ˘aqô˘©˘«˘d QGô˘ª˘ à˘ °SÉ˘˘H É˘˘fOƒ˘˘≤˘ j
ÉfOƒ≤j …òdG ƒg ¢SÉ°ùME’G Gòg ¿EG .¿B’G É«ëf øjCG QGôªà°SÉH
Éæd ∞°ûµj …òdG ƒg kÉ°†jCG ¢SÉ°ùME’G Gògh ;IÉ«◊G ‘ Ωó≤àæd
Éfó°Tôe ƒ¡a ,Gòµgh .IÉ«◊G ‘ á«≤«≤◊G ÉæàdÉM øY QGôªà°SÉH
ΩÓ°ùdGh IÉ«◊ÉH ô©°ûf Éæ∏©éj ÉeóæY .πNGódG øe ÉæJOÉ¡°Th
ÉeóæYh .IÉ«◊G ‘ Éæjód á∏µ°ûe ’ ¿CG ≈∏Y øgÈj ƒ¡a ,Ú«∏NGódG
¢†©H Éæjód ¿CG âÑãj ƒ¡a ,ΩÓ°ùdGh IÉ«◊G ¿Gó≤ØH ô©°ûf Éæ∏©éj
.IÉ«◊G ‘ äÉHƒ©°üdG
,∂∏NGO ‘ ΩÓ°ùdGh IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ∂jód ¢ù«d ¿CÉH ∫ƒ≤J ÉÃQ
∂fCÉH ¢SÉ°ùME’G ∂jód ¢ù«d PEG ;ΩÓ°ùdG hCG IÉ«◊G ΩóY ¢SÉ°ùMEG ’h
hCG Iƒ≤dG Ωó©H ¢SÉ°ùME’G ’h ,ìÉJôeh ¥ô°ûeh §«°ûfh ¢VGQh …ƒb
√òg πãe ‘ ¿ƒµJ ¿CG .áMGôdG hCG ¥Gô°TE’G hCG ájƒ«◊G hCG É°VôdG
68
¢SÉ°ùME’G Éæjód ¿ƒµj ¿CG »¨Ñæj PEG .á∏µ°ûe ∂jód ¿CG âÑãj ádÉ◊G
É°VôdGh Iƒ≤dÉH ô©°ûf ¿CG »¨Ñæj .™WÉb ƒëf ≈∏Y ΩÓ°ùdGh IÉ«◊ÉH
≈∏Y A»°T πc ¿ƒµj òFóæY ;Éæ∏NGO ‘ áMGôdGh AÉ«°†dGh ájƒ«◊Gh
ÉæLôîj ¿CG ójôj ¿É«MC’G ¢†©H ‘ ¬∏dG ¿CG øe ºZôdÉHh .ΩGôj Ée
≈àM ÉæfCG q’EG ,kÉØ¡c (ÒÑ©àdG RÉL GPEG) πNóf Éæ∏©éjh ÉfôYÉ°ûe øe
≥˘˘ª˘ Y ‘ ΩÓ˘˘°ùdGh IÉ˘˘«◊G ¢SÉ˘˘°ùMEG É˘˘æ˘ jó˘˘d ∫GRÉ˘˘e ,∞˘˘¡˘ µ˘ ˘dG ‘
∑Éæg ∫GRÉªa ,â°TÓJ ób á«LQÉÿG ôYÉ°ûŸG ¿CG ºZQ PEG .ÉæbÉªYCG
.ÉæbÉªYCG ‘ ΩÓ°ùdGh IÉ«◊G Qƒ©°T
¿Gò˘∏˘ dG ¿É˘˘«˘ HÉ˘˘é˘ jE’G ¿É˘˘°SÉ˘˘°ùME’G É˘˘ª˘ g ΩÓ˘˘°ùdGh IÉ˘˘«◊G ¿EG
ÉæàdÉM ¿CG øgÈj Gò¡Hh ,kÉ«∏NGO IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG Éæd Éª¡«£©j
¿É«Ñ∏°ùdG ¿É°SÉ°ùME’G Éª¡a ≥∏≤dGh ∞©°†dG ÉeCG .IÉ«◊G ‘ ájƒ°S
Éæjód ¿CG øgÈj Gò¡Hh ,kÉ«∏NGO IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG Éæd Éª¡«£©j ¿Gò∏dG
¢SÉ°ùMEG Éªg ≥∏≤dGh ∞©°†dG ôYÉ°ûe ¿EG .IÉ«◊G ‘ Ée á∏µ°ûe
¢ùŸh ó°ù÷ÉH ΩÉªàgE’G øY kÉªàM CÉ°ûæj äƒŸG ¢SÉ°ùMEGh .äƒŸG
ºà¡f ÉæfCG ≈∏Y øgÈj äƒŸÉH ¢SÉ°ùMEG πch .¬∏dG êQÉN A»°T …CG
.¬∏dG êQÉN kGQƒeCG Ée óM ¤EG ¢ùª∏f ÉæfCGh ,A»°ûdG ¢†©H ó°ù÷ÉH
,¬∏dG ¢ùª∏fh ìhôdG ‘ É«ëf Éæc hCG ó°ù÷ÉH ºà¡f Éæc AGƒ°S ,∂dòd
‘ π≤∏≤àdGh ∞©°†dG hCG ΩÓ°ùdGh IÉ«◊G ≈∏Y óªà©j ¬∏c Gò¡a
≈∏Y øgÈj ∂dòa ,Éæ∏NGO ‘ ΩÓ°Sh IÉ«M Éæjód ¿Éc GPEG .Éæ∏NGO
∞©°†dÉH Éfô©°T GPEG ÉeCG .¬∏dG ¢ùª∏f ÉæfCGh ,ìhôdG ‘ É«ëf ÉæfCG
ÉæfCGh ó°ù÷ÉH ºà¡f ÉæfCG ≈∏Y øgÈj ∂dòa ,Éæ∏NGO ‘ π≤∏≤àdGh
.¬∏dG êQÉN kGQƒeCG ¢ùª∏f
,¥ÓWE’G ≈∏Y ∞©°†dÉH »ë«°ùŸG ô©°ûj q’CG kÉjQhô°V ¢ù«d
ô©°ûj ∂Øæj q’CG »¨Ñæj ,∞«©°V ¬fCÉH ô©°ûj ÉeóæY ≈àM øµdh
69
ô©°ûjh ;¬°ùØf áaô©e ¤EG π°UƒJ ¬fC’ ∞©°†dÉH ô©°ûj ƒ¡a .Iƒ≤dÉH
Éfô©°T GPEG ÉeCG .¬JÉ«ëc í«°ùŸG ±ô©jh í«°ùŸG ¢ùª∏j ¬fC’ Iƒ≤dÉH
≈∏Y ∫ój Gò¡a ,kGóHCG Iƒ≤dÉH ô©°ûf ⁄h ΩGhódG ≈∏Y §≤a ∞©°†dÉH
á˘«˘fÉ˘ã˘dG ¢Sƒ˘ã˘fQƒ˘c ‘ ¢ùdƒ˘H ∫ƒ˘°Sô˘dG ∫ƒ˘˘≤˘ j .É˘˘e CÉ˘ £˘ N Oƒ˘˘Lh
¢üî°ûdG ¿EG .kÉjƒb ¿ƒµj òÄæ«ëa kÉØ«©°V ¿ƒµj ÚM ¬fCG 10:12
GPEG .∞©°†dG ∂dòH ºà¡j ’ ,»JGòdG ¬Ø©°†H ô©°T ƒd ≈àM ,…ƒ≤dG
π«dO Gò¡a ,AÉjƒbCG ¿ƒµf ¿CG ™«£à°ùf ’h ÉæØ©°†H ºà¡f kÉªFGO Éæc
,Ée óM ¤EG ó°ù÷G ‘ ÉæfCG ÖÑ°ùdG ¿ƒµj ób .á∏µ°ûe Éæjód ¿CG ≈∏Y
øY kÉªFGO CÉ°ûæj äƒŸG ¢SÉ°ùMEGh ,äƒŸG ¢SÉ°ùMEG ƒg ∞©°†dG ¿C’
.ó°ù÷ÉH ΩÉªàg’G
ô©°ûj ób ;Iƒ≤dÉH ô©°ûj ∂dP ™eh kÉØ«©°V øeDƒŸG ¿ƒµj ób
⁄C’ÉH ô©°ûj ¬fEG .ΩÓ°ùdÉH ¢SÉ°ùME’G ¬jód ¿ƒµj ∂dP ™eh ⁄C’ÉH
¬˘fC’ ΩÓ˘°ùdÉ˘H ¢SÉ˘°ùME’G ¬˘jó˘dh ;êQÉ˘˘N ø˘˘e á˘˘æfi ¬˘˘LGƒ˘˘j ¬˘˘fC’
êQÉN øe á≤«°V Éæ¡LGh GPEG .πNGO øe ÜôdG ¢ùª∏jh ÜôdG »≤à∏j
.Ée CÉ£N ∑Éæg ¿CG ≈∏Y ∫ój Gò¡a ,kÉ«∏NGO kÉeÓ°S Éæjód ¢ù«dh
øµdh ≥«°†dG ÊÉ©æ°S ⁄É©dG ‘ ÉæfCG 33:16 ÉæMƒj ‘ ÜôdG ∫ƒ≤j
É«ëj …òdG ,ÜôdG ‘ É«ëj …òdG ¢üî°û∏d øµÁ PEG .ΩÓ°S Éæd ¬«a
’ ∂dP ™eh ,êQÉN øe äÉ≤«°†dG øe ÒãµdG ¬LGƒj ¿CG ,ìhôdG ‘
’ ¬fCG ≈∏Y øgÈj Gò¡a ,q’EGh ;¬∏NGO ‘ ΩÓ°ùdÉH ™àªà°ùj ∂Øæj
RÉ«àLG AÉæKCG »∏NGódG ΩÓ°ùdG ¤EG Éfô≤àaG GPEG .ìhôdG ‘ É«ëj
⁄ GPEGh ;ìhôdG ‘ É«ëf ’ ÉæfCG ≈∏Y øgÈj Gò¡a ,áæq«©e á≤«°V
iƒbCG π«dO Gò¡a ,»∏NGO ΩÓ°S Éæd øµj ⁄ ∂dP ™eh á≤«°V ‘ øµf
.ìhôdG ‘ É«ëf ’ ÉæfCG ≈∏Y
Úªà¡e Éæc AGƒ°S ,IÉ«◊G ‘ ÉæàdÉëH ≥∏©àj Éª«ah ,∂dòd
70
‘ É«ëf hCG ó°ù÷G ‘ É«ëf Éæc AGƒ°S ,ìhôdÉH Úªà¡e hCG ó°ù÷ÉH
øeh .IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ∫ÓN øe Éæd í°Vƒàjh ∞°ûµàj Gò¡a ,ìhôdG
OÉ°TQE’G Éæ«£©j IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ¿EÉa ∞°ûµdG øe ´ƒædG Gòg ∫ÓN
∞°ûµdG øe ´ƒædG Gòg IOÉ«bh OÉ°TQEG Éæ©ÑJ GPEG §≤a .πNGódG øe
‘ Ωó≤àf ¿CG ÉfOQCG GPEG ,Gòµgh .IÉ«◊G ‘ É«ëf ¿CG ™«£à°ùf
ÉªgÉjEG Éæ«£©j ¿Gò∏dG IOÉ«≤dGh ∞°ûµdG ¤EG ¬Ñàæf ¿CG Éæ«∏Y ,IÉ«◊G
.Éæ∏NGO øe IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG
71
¢SOÉ°ùdG π°üØdG
IÉ«◊G ácô°T
≥≤ëf ¿CG πeCG ≈∏Y ,IÉ«◊G ádCÉ°ùÃ ºà¡f øëf ÜÉàµdG Gòg ‘
º¡jód ¿Éc GPEG Ée Gƒaô©«d âNCGh ñCG πc óYÉ°ùf ¿CG ,k’hCG :øjôeCG
IƒNE’G Oƒ≤f ¿CG ,kÉ«fÉK .’ ΩCG Éæg ¬«dEG Ò°ûf …òdG IÉ«◊G QÉÑàNG
≈æ°ùàj »c ,πeÉc ƒëf ≈∏Y IÉ«◊G ≥jôW Gƒª¡Ø«d äGƒNC’Gh
.ìhôdG ‘ ¬H Gƒªq∏µàjh iôNCG øcÉeCG ¤EG GƒÑgòj ¿CG kÉ≤M’ º¡d
øëf .¢UÉN åëH ƒg πH ,ΩÉY º«∏©J πLCG øe ¢ù«d ÜÉàµdG Gò¡a
.ºµjód âfÉc GPEG Ée iÔd IÉ«◊G QƒeCG ™«ªL ‘ åëÑf ¿CG ójôf
¿ƒ©«£à°ùJ πg ?É¡H º∏µàdG ¿ƒ©«£à°ùJ πg ,ºµjód âfÉc GPEGh
Gƒª∏µàJ ¿CG ¿ƒ©«£à°ùJ πg ?øjôNB’G Qƒ©°T Gƒ°ùª∏àd É¡H º∏µàdG
øëf ,ÖÑ°ùdG Gò¡d ?kÉ°†jCG QÉÑàNÉc πH Ió«≤Y Oôéªc ’ É¡fCÉ°ûH
É¡æ∏©j »àdG QƒeC’G Éæjód âfÉc GPEG Ée §≤a ¢ù«d ¢üëØf ¿CG ójôf
ΩGóîà°SGh ∞jô©J kÉ°†jCG ∞°ûàµf ¿CGh πH ,IÉ«ë∏d í∏£°üe πc
.í∏£°üe πc
¬«dEG êÉà– Ée ó°TCG ¿CÉH ,ájÉ¨∏d ≥«ªY Qƒ©°T ,ÒÑc π≤ãJ …ód
É˘æ˘∏˘ª˘Y π˘µ˘a .IÉ˘«◊G Qƒ˘eCG ƒ˘g ô˘˘°VÉ◊G É˘˘æ˘ à˘ bh ‘ á˘˘°ù«˘˘æ˘ c π˘˘c
¢ù«d ¿CÉH »æ©j ’ Gògh .IÉ«◊G øY CÉ°ûæj ¿CG »¨Ñæj ÉæWÉ°ûfh
øµªŸG øe PEG .•É°ûædGh πª©dG øe Òãc ‘ ∂ª¡æf ¿CG Éæ«∏Y
áaÉãc ÌcCG ≈àM ÉëÑ°üjh ó©H Ée ‘ GójGõàj ¿CG ÉæWÉ°ûfh Éæ∏ª©d
Éæ∏ªY ¿EÉa ,IÉ«◊G øY BÉ°ûæj ⁄ Ée øµdh .Ωƒ«dG ¬«∏Y Éªg É‡
¿CG Éæ∏ª©d ÉfOQCG GPEG .¿Rh …CG Éª¡d ¿ƒµj ødh Éehój ød ÉæàeóNh
‘ Iõ«cQh kÉ°SÉ°SCG Éæjód ¿ƒµj ¿CG »¨Ñæj ,ºFGOh ôaGh ôªãH »JCÉj
Oƒ≤fh IÉ«◊G ‘ ÜôdG ¢ùª∏f ¿CG Öéj Éæ°ùØfCG øëæa .IÉ«◊G
kÓgCG ¿ƒµf ¿CG ÉææµÁ §≤a Gò¡H .IÉ«◊G ‘ ÜôdG Gƒ°ùª∏«d øjôNB’G
.ô°ü©dG Gòg ‘ ¬∏ª©j ¿CG ¬∏dG ójôj …òdG πª©∏d
CÉ°ûæj …òdG √óMƒa .IÉ«◊ÉH Éæ∏ªY èFÉàf πc ¢SÉ≤oJ ¿CG »¨Ñæj
23-22:7 ≈àq e ‘ ÜôdG ∫ƒ≤j .¬∏dG πÑb øe ± n ô©jo IÉ«◊G øY
q’EG ,ÚWÉ«°ûdG ¿ƒLôîjo ¢†©ÑdGh ¿hCÉÑæàjh ¿hRôµj ¢†©ÑdG ¿CÉH
¿CG 15:1 »Ñ∏«a ‘ ¢ùdƒH ∫ƒ°SôdG ∫ƒ≤j ,∂dòc .º¡aô©j ’ ¬fCG
⁄ ∂°T ÓH √ò¡c ∫ÉªYCG ¿EG .ó°ùM øY í«°ùŸÉH ¿hRôµj ¢†©ÑdG
»¨Ñæj ’h Éæd Rƒéj ’h .¿É°ùfE’G ∫É©aCG øe πH ,IÉ«◊G øe äCÉJ
IÉ«M ‘ É«ëf ¿CG º∏©àf ¿CG Éæ«∏Y .πª©dG Gòg πãÃ Ωƒ≤f ¿CG Éæd
πªY ¤EG íª£f q’CG Éæ«∏Y .¬∏ªY πª©æd ÉfOƒ≤J ¬JÉ«M ´ófh ÜôdG
áÑZQ Éæjód ¿ƒµJ ¿CG »¨Ñæj .πª©dG ‘ ΩÉg RÉ‚EG ¤EG hCG º«¶Y
¿ƒµf ¿CGh ,ÌcCG ÜôdG IÉ«M Èàîfh ±ô©f ¿CG ``` §≤a IóMGh
Gƒæµªàj ≈àM √ÉfÈàNGh √ÉæaôY ÉÃ øjôNB’G ∑QÉ°ûf ¿CG øjQOÉb
¢ù°SDƒf q’CG Éæ«∏Y ,πª©f ÉeóæY .kÉÄ«°T GhRôëj ¿CG øe kÉ°†jCG ºg
,ÜôdG IÉ«◊ kÉbÓWEG ¿ƒµj ¿CG Éæ∏ª©d »¨Ñæj .áª¶æe ó«q °ûf hCG kÓªY
íàØjh ÜôdG ÉæªMÒ∏a .øjôNBÓd ÜôdG IÉ«M ójhõJh íæeh π≤f
íHôj ¿CG ƒg ô°ü©dG Gòg ‘ …õcôŸG ¬∏dG πªY ¿CG iôf »c Éææ«YCG
…òdG πª©dG √óMh .¬JÉ«M ‘ è°†æjh ƒªæjh ¬∏dG IÉ«M ¿É°ùfE’G
¿ƒµjh …óHC’G ¬∏dG QÉ«©e ≠∏Ñj ¿CG ™«£à°ùj ¬∏dG IÉ«M øY CÉ°ûæj
.√óæY k’ƒÑ≤e
74
¢SÉ°ùME’ ¿EGh .IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ≥HÉ°ùdG π°üØdG ‘ ÉæjCGQ ó≤d
¿B’G iôf ÉfƒYO ∂dòd .IÉ«◊G ácô°ûH á≤«Kh á∏°U Gòg IÉ«◊G
.IÉ«◊G ácô°T
IÉ«◊G ácô°T Qó°üe .k’hCG
?CÉ°ûæJ øjCG øeh ?É¡ÑÑ°S ƒg Ée ?IÉ«◊G ácô°T »JCÉJ øjCG øe
(π°SôdG øëf) ºocoÈîf'' 3-2:1 ¤hC’G ¬àdÉ°SQ ‘ ÉæMƒj ∫ƒ≤j
Éæàcô°T ÉqeCGh .Éæ©e lácô°T kÉ°†jCG ºµd ¿ƒµj »µd ...ájóHC’G IÉ«◊ÉH
äÉjB’G √òg ÉæjôJ ''.í«°ùŸG ´ƒ°ùj ¬æHG ™eh ÜB’G ™e »¡a øo ëf
¿EG .''ácô°T'' Éæd ¿ƒµj »µd ''ájóHC’G IÉ«◊ÉH'' Éfhô°ûH
q π°SôdG ¿CÉH
Éææqµ“ Éæ«a âq∏M »àdG ¬∏dG IÉ«Mh ,¬∏dG IÉ«M »g ájóHC’G IÉ«◊G
,¬∏dG IÉ«M øe »JCÉJ ácô°ûdG √òg ¿CG ÉÃh .ácô°T Éæd ¿ƒµj ¿CG øe
;¬∏dG IÉ«M øe »JCÉJ IÉ«◊G ácô°ûa ,Gòµgh .IÉ«◊G ácô°T »¡a
É¡Ñ∏Œh ¬∏dG IÉ«M øY CÉ°ûæJ »¡a ;¬∏dG IÉ«M øY ºLÉf ÉgOƒLhh
¿EÉa ,Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«M ≈∏Y π°üëf ÉeóæY .¬∏dG IÉ«M Éæd
,‹ÉàdÉHh .IÉ«◊G ácô°T Éæd ¿ƒµJ ¿CG øe Éæqæµ“ √òg ¬∏dG IÉ«M
.IÉ«◊G ácô°T Qó°üe »g ¬∏dG IÉ«M ¿EÉa
IÉ«◊G ácô°T á£°SGh .kÉ«fÉK
¬∏dG ìhQ ∫ÓN øeh ,¢Shó≤dG ¬∏dG ìhQ ‘ øªµJ ¬∏dG IÉ«M ¿EG
ácô°ûdÉa ,ºK øeh .Éæ«a É«–h Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«M π– ¢Shó≤dG
»JCÉJ ,¬∏dG IÉ«M øY áÄ°TÉf É¡fCG ™e ,¬∏dG IÉ«M Éæd É¡Ñ∏Œ »àdG
√òg ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG »ª°ùj ,Gò¡dh .¢Shó≤dG ¬∏dG ìhQ á£°SGƒH
.(14:13 á«fÉãdG ¢SƒãfQƒc) ''¢Só≤dG ìhôdG ácô°T'' kÉ°†jCG ácô°ûdG
∂dòd ;¬∏dG IÉ«M Èàîf Éæ∏©éj …òdG ƒg ¢Só≤dG ìhôdG ¿EG
75
IÉ«M ‘ ácô°T Éæd ¿ƒµJ ¿CG øe ÉææqµÁ …òdG ƒg ¢Só≤dG ìhôdÉa
É¡ÑÑu °ùeo h ¢Só≤dG ìhôdG ‘ »g Éæd »àdG IÉ«◊G ácô°T πc ¿EG .¬∏dG
''.ìhôdG ‘ ácô°T'' 1:2 »Ñ∏«a ∫ƒ≤J Gò¡d .¢Só≤dG ìhôdG ƒg
»c Éæ∏NGO ‘ Éæãëjh ÉæÑdÉ£jh Éæ«a ∑ôëàj ¢Só≤dG ìhôdG ¿EG
¿CG ÉfOQCG GPEG ,∂dòd .¬∏dG IÉ«M øe »JCÉJ »àdG ácô°ûdG Éæd ¿ƒµJ
πH ,Ö°ùëa ¬∏dG IÉ«M Éæd ¿ƒµJ q’CG »¨Ñæj ,IÉ«◊G ácô°T Éæd ¿ƒµJ
Qó°üe »g ¬∏dG IÉ«M ¿EG .kÉ°†jCG ¢Shó≤dG ¬∏dG ìhQ ‘ É«ëf ¿CGh
ºZôa .IÉ«◊G ácô°T á£°SGh ƒg ¢Shó≤dG ¬∏dG ìhQh ,IÉ«◊G ácô°T
¬∏dG ìhQ ¿CG q’EG ,IÉ«◊G ácô°T Éæ«£©J »àdG »g ¬∏dG IÉ«M ¿CG
§≤a .√òg IÉ«◊G ácô°ûH kÉ«∏ªY ™àªà°ùf Éæ∏©éj …òdG ƒg ¢Shó≤dG
¢Só≤dG ìhôdÉH ΩÉªàg’ÉH ∂∏°ùfh ¢Só≤dG ìhôdG ‘ É«ëf ÉeóæY
.á«∏ªY IQƒ°üH ¬∏dG IÉ«M ácô°ûH ™àªà°ùf ¿CG ™«£à°ùf
IÉ«◊G ácô°T ≈æ©e .kÉãdÉK
¿EG .¬ë«°VƒJ »¨Ñæj ôeCG ∑Éæg ,IÉ«◊G ácô°T ±uô©f ¿CG πÑb
øjòdG øëf Éæ«a â∏M ó©H Ée ‘h ,¬∏dG ‘ kÓ°UCG âfÉc ¬∏dG IÉ«M
¿EG ?πc ΩCG AõL Éæ«a â∏M »àdG √òg ¬∏dG IÉ«M π¡a .¬∏dG ¢üîf
.≥aóJ »g πH ,∑GP ’h Gòg ’ É¡fCG ƒg ÒNC’G ÉæªµM
AÉHô¡µdG »g πg .QƒædG ìÉÑ°üe ‘ AÉHô¡µdG kÓãe òNCÉæd
?á«FÉHô¡µdG ábÉ£dG ó«dƒJ á£fi øe AÉHô¡µdG πc »g ΩCG á«Fõ÷G
á£fi ‘ »àdG AÉHô¡µdG äGP ¿C’ ,∂∏J ’h √òg ’ É¡fCG ƒg ÜGƒ÷G
QÉ˘«˘J »˘¡˘a .á˘«˘Fƒ˘°†dG í˘«˘HÉ˘˘°üŸG √ò˘˘g ‘ kÉ˘ °†jCG »˘˘g ó˘˘«˘ dƒ˘˘à˘ dG
≈àM ,QÉ«àdG ∞bƒàj ¿CG Éeh .QGôªà°SÉH …ô°ùjh ≥aóàj »FÉHô¡c
.QƒædG ´É©°TEG øY í«HÉ°üŸG √òg ∞bƒàJ
76
ΩO ƒg ΩCG »©°Vƒe ΩO …ój ‘ ΩódG πg :kGôNBG k’Éãe òNCÉæd
GPEGh ;k’É°üJG ¬jód ¿ƒµj ø∏a ,»©°Vƒe ΩO ¿Éc GPEG ?¬∏c ó°ù÷G
ΩódG ¬æµdh . ∂dòc ∫É°üJG ¬jód ¿ƒµj ød ,¬∏c ó°ù÷G ΩO ¿Éc
Qhó˘˘j ó˘˘°ù÷G π˘˘c ΩO ¬˘˘fEG .≥˘˘aó˘˘àŸG Ωó˘˘ dG ,…QÉ÷G Ωó˘˘ dG ,ô˘˘ FGó˘˘ dG
AõL ¬fEGh ;AõL ¬fCG Éªc qπc ¬fEG .´É£≤fG ÓH ≥aóàjh QGôªà°SÉH
.]πq µdG ‘ Aõ÷Gh Aõ÷G ‘ πq µdG ¬fEG[ πq c ¬fCG Éªc
âÑµ°ùfGh ¬∏dG øe â≤aóJ ó≤d .Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«M »g ∂dòc
øe »g á≤aóàŸG IÉ«◊G √ò¡a .øëf º¡«a ÉÃ ,Ú°ùjó≤dG ±’BG ‘
º¡«a ÉÃ ,Ú°ùjó≤dG ±’BG ‘ …ô°ùJh ,¬∏dG ‘ …ô°ùJ »gh ;¬∏dG
.Ú°ùjó≤dG ±’BG ™eh ¬∏dG ™e ácô°T Éæd π©Œ Gò¡Hh .øëf
‘ AÉHô¡µdÉa .A»°†e »FÉHô¡c ìÉÑ°üe πãe kÉeÉ“ Gògh
∫É˘°üJG ≈˘∏˘Y ¬˘©˘°†J ∂dò˘Hh ,QGô˘ª˘à˘°SÉ˘H …ô˘˘°ùJh ≥˘˘aó˘˘à˘ J ¬˘˘∏˘ NGO
á«Fƒ°†dG í«HÉ°üŸG øe ójó©dG ™eh ó«dƒàdG á£fi ™e ]ácô°T[
AÉHô¡µdG ≥aóJ ‘ øªµj ]ácô°ûdG √òg[ ∫É°üJ’G Gògh .iôNC’G
‘ kÉ°†jCG øªµJ Éæ«a IÉ«◊G ácô°T ¿EG ,á∏KÉ‡ IQƒ°üHh .¬∏NGO ‘
≥aóJ Ö∏Œ Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«ëa .Éæ∏NGO ‘ IÉ«◊G ≥aóJ
ÉææqµªoJ √òg IÉ«◊G ácô°Th .IÉ«◊G ácô°T Éæd ¿ƒµJ Gòµgh ,IÉ«◊G
.kÉ°†jCG Ú°ùjó≤dG ±’BG ™eh ¬∏dG ™e ∫É°üJG ≈∏Y ¿ƒµf ¿CG øe
IÉ«◊G ≥aóJh .IÉ«◊G ≥aóJ ƒg IÉ«◊G ácô°T ≈æ©e ¿EG ,‹ÉàdÉHh
.É¡JGP IÉ«◊G ≥aóJ ácô°T ƒg πH ;IÉ«◊G øY π°üØæe ÒZ Gòg
É¡YÉÑJÉH É«ëfh ∂∏°ùf ¿CG Ö∏£àJ √òg á≤aóàŸG IÉ«◊G ácô°Th
É¡fEÉa ,É¡d ™°†îf hCG É¡©Ñàf ’ ÉeóæY .ΩGhódG ≈∏Y É¡àYÉWEGh
,¬˘∏˘dG ÚHh É˘æ˘æ˘«˘H á˘cô˘°ûdG ™˘£˘≤˘æ˘J Gò˘µ˘gh .≥˘aó˘à˘dG ø˘Y ∞˘˘bƒ˘˘à˘ J
.kÉ°†jCG Ú°ùjó≤dG ÚHh Éææ«H ácô°ûdG ≈°TÓàJh
77
IÉ«◊G ácô°T áØ«Xh .kÉ©HGQ
IÉ«◊G ácô°T áØ«Xh ¿EG ?IÉ«◊G ácô°T IóFÉa hCG áØ«Xh »g Ée
.¬∏dG ‘ Ée πc hCG ¬∏dG IÉ«M ‘ Ée πµH kÉ«∏NGO ÉfOhõJ q ¿CG »g
Éæëª°S Éªq∏ch .IÉ«◊G ácô°T ∫ÓN øe Éæd Ohq õn jo ¬∏dG Aπe πµa
AπÃ kÉ«∏NGO ÉfójhõJ ” Éªq∏c ,ÌcCG Éæ«a …ô°ùj ¿CG IÉ«◊G ≥aód
OGõc ΩódG ¿GQhO πãe ƒg Gòg IÉ«◊G ácô°T ójhõJh .ÌcCG ¬∏dG
.í«HÉ°üª∏d OGõc AÉHô¡µdG ¿Éjô°Sh º°ùé∏d
.’ ΩCG ¬∏dG ‘ É«ëf Éæc GPEG Ée Éæd ∞°ûµj IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ¿EG
∞bƒàj ÉeóæY .ΩGhódG ≈∏Y IÉ«◊G QƒeCÉH ÉfOhõJ q IÉ«◊G ácô°Th
GPEG .â©£≤fG ób IÉ«◊G ácô°T ¿CG »æ©j Gò¡a ,IÉ«◊ÉH ÉfójhõJ
»JCÉ«°S IÉ«◊ÉH ÉfójhõJ ¿EÉa ,IÉ«◊G ácô°T ‘ QGôªà°SÉH Éæ°ûY
.™£≤æe ÒZh π°UGƒàe ƒëf ≈∏Y
.∫OÉÑàe ƒëf ≈∏Y ¿É£ÑJôe IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEGh IÉ«◊G ácô°T ¿EG
ô©°ûf Éæ∏©éj IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ¿EÉa ,IÉ«◊G ácô°T ™£≤æJ ÉeóæY PEG
,á∏°UGƒàe IÉ«◊G ácô°T ¿ƒµJ ÉeóæYh .IÉ«◊G ójhõJ Éfó≤a ÉæfCÉH
.IÉ˘«◊G ó˘jhõ˘J ∂∏‰ É˘æ˘fCÉ˘H ô˘©˘°ûf É˘æ˘∏˘©˘é˘j IÉ˘«◊G ¢SÉ˘˘°ùMEG ¿EÉ˘ a
IÉ«◊G OGR Éæd ¿Éc AGƒ°Sh IÉ«◊G ácô°T ‘ É«ëf Éæc AGƒ°S ,Gòµgh
‘ Éæ°ûY Éªq∏c .IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG Éæd ¬æq«Ñj Ée ≈∏Y kÉ«q∏c óªà©j É‰EG
OGORG Éª∏ch Éæ«a IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG óbƒJ Éªq∏c ,ÌcCG IÉ«◊G ácô°T
.IÉ«◊ÉH ÉfójhõJ
™°†f ¿CG Éæ«∏Y .Qó≤dG Gò¡H »Øàµf ,IÉ«◊G ácô°ûH ≥∏©àj Éª«a
ÉæàdÉM øY Éæd ∞°ûµjh ÉææëàÁ IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ¿CG Éææ«YCG Ö°üf
ÜôdG ΩÉeCG ÉæàdÉëa .kÉªFGO ÉfOhõJ q IÉ«◊G ácô°T Éªæ«H ,kÉªFGO
∫ÓN øe ¬∏Ñ≤f á«MhôdG ÉæJÉ«M OGRh ;IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ÉgOqóëj
.IÉ«◊G ácô°T
78
™HÉ°ùdG π°üØdG
ìhô∏d Éæàaô©eh ìhôdG ¢SÉ°ùMEG
ìhôdG ¢SÉ°ùMEG »gh ,á©HÉ°ùdG á«°ù«FôdG IôµØdG iÔ°S ¿B’G
¿EÉa ,ìhôdG ‘ ƒg IÉ«ë∏d QÉÑàNG πc ¿CÓa .ìhôdG áaô©eh
.IÉ«◊G QÉÑàNG ‘ á«°SÉ°SCG ádCÉ°ùe ìhô∏d Éæàaô©e
¿CG ™«£à°ùf ∞«c ?ìhôdG ≈YóJ »àdG ádCÉ°ùŸG √òg kÉ≤M »g Ée
á∏Ä°SCG ¿CÉH ôbCG ÉfCG ?ìhôdG ¢ùª∏f ¿CG ™«£à°ùf ∞«c ?ìhôdG ±ô©f
Ö©°U ìhôdG ƒg Ée ìô°ûa .É¡«∏Y áHÉLE’G π¡°ùdG øe ¢ù«d √ò¡c
¿CG ™«£à°ùf ÉæfC’ ,ájÉ¨∏d π¡°S ôeCG ó°ù÷G øY çóëàdG ¿EG .kÓ©a
,kÉ°†jCG ¢üjƒ©dG ôeC’ÉH ¢ù«d ¢ùrØnædG øY çóëàdGh .¬°ùª∏fh √Gôf
É¡aô©f ¿CGh É¡H ô©°ûf ¿CG ™«£à°ùf ÉæfCG q’EG ,IOô› ¢ùØædG ¿CG ºZôa
PÉîJGh Ωõ©dG ó≤Yh πeCÉàdGh ÒµØàdÉc É¡dÉªYCGh É¡ØFÉXh øe
çóëàf ÉeóæY øµdh .ìôØdGh ¿õ◊Gh Ö°†¨dGh IOÉ©°ùdGh QGô≤dG
ìhôdG º¡a ¿CG ≈àM .kÉ≤M Ö©°üj ôeC’G ¿EÉa ìhôdG ¢Uƒ°üîH
Gòg πc ºZôHh .ìhôdG øY åjó◊G ôcP øY ∂«gÉf ,kÓ¡°S ¢ù«d
.´ƒ°VƒŸG øY çóëàdG ∫hÉëæ°S
.ìhôdG øY á«ehQ ¤EG ádÉ°SôdG øe øeÉãdG ìÉë°UC’G º∏µàj
øY º∏µàj ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ‘ ôNBG ¿Éµe OÉéjEG Ö©°üdG øeh
.ìÉë°UC’G Gòg ¬H º∏µàj …òdG ìƒ°VƒdG πãÃ ìhôdG ‘ ÉæàdÉM
Ò©f ¿CG á«ªà◊G IQhô°†dG øªa ,ìhôdG ±ô©f ¿CG ÉfOQCG GPEG ,∂dòd
.»HÉàµdG ™£≤ŸG Gò¡d ÉægÉÑàfG
AÉ«°TCG á©HQCG .k’hCG
:AÉ«°TCG á©HQCG ¢ùdƒH ∫ƒ°SôdG Ωóîà°ùj ,ìhôdG øY ¬ª∏µJ ‘
IÉ«◊G .BG
Éæjôj ƒ¡a Gòg ¬dƒ≤Hh ''.IÉ«◊G ìhQ'' :∫ƒ≤j á«fÉãdG ájB’G ‘
…òdG ìhôdG ,IÉ«◊G ìhQ ƒg Éæg ¬æY çóëàj …òdG ìhôdG ¿CÉH
ºK .IÉ«◊G ¢üîj …òdGh ,IÉ«◊G …ƒàëj …òdGh ,IÉ«◊G ¤EG »ªàæj
''.Ωl Ó°Sh lIÉ«M ƒg ìhôdG ΩÉªàgG ¿C’'' :á°SOÉ°ùdG ájB’G ‘ ∫ƒ≤j
kGPEG ;IÉ«◊G CÉ°ûæe ƒg ìhôdGh ,ìhôdG ôªK »g IÉ«◊G ¿CG »æ©j Gòg
¿É£ÑJôe ìhôdGh IÉ«◊Éa .IÉ«◊G ¢ùª∏f øëf ìhôdG á°ùeÓÃ
øe ìhôdG ±ô©f ¿CG ™«£à°ùf øëf ,‹ÉàdÉHh ;∫OÉÑàe ƒëf ≈∏Y
∑GQOEG ¿CG q’EG ,Ö©°U ôeCG ìhôdG áaô©e ¿CG ºZôa .IÉ«◊G ∫ÓN
.kÉ«Ñ°ùf π¡°S ôeCG IÉ«◊G
¢SƒeÉædG .Ü
øY πH ,§≤a ''IÉ«◊G ìhQ'' øY ’ ∫ƒ°SôdG çóëàj 2:8 ‘
¬æY º∏µàj …òdG ìhôdG ¿CÉH ÉfÈîj Gògh .''IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf''
,∂dòd .kÉ°†jCG É¡°SƒeÉf ¬d ¿EG πH ,Ö°ùëa IÉ«◊G ¢üîj ’ Éæg
º∏µàjh ,IÉ«◊G øY º∏µàj ƒ¡a ,ìhôdG øY ¢ùdƒH º∏µàj ÉeóæY
,ìhô˘dGh ,IÉ˘«◊G ``` á˘KÓ˘ã˘dG ™˘ª˘ é˘ j ƒ˘˘gh .¢Sƒ˘˘eÉ˘˘æ˘ dG ø˘˘Y kÉ˘ °†jCG
∂dò˘ch ;É˘ª˘¡˘∏˘°üa ø˘µÁ ’ ìhô˘˘dGh IÉ˘˘«◊G .kÉ˘ ©˘ e ``` ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘æ˘ dGh
ìhôdG ¿ƒª°†e »g IÉ«◊Éa .Éª¡≤jôØJ øµÁ ’ ìhôdGh ¢SƒeÉædG
ÉædÉ˘°üJÉ˘H .¬˘∏˘ª˘Yh ìhô˘dG á˘Ø˘«˘Xh ƒ˘g ¢Sƒ˘eÉ˘æ˘dG É˘ª˘æ˘«˘H ,√ô˘ª˘Kh
80
¢ùëf øëf ¢SƒeÉædÉH Éæ°SÉ°ùMEÉHh ;ìhôdG ¢ùª∏f øëf IÉ«◊ÉH
kÉÑ©°U ¢ù«d ¬fCG q’EG ,ìhôdG ó‚ ¿CG Ö©°U ¬fCG ™ªa .kÉ°†jCG ìhôdÉH
¿CG ™«£à°ùf ìhôdG ¢SƒeÉæH ÉæfEÉa ,∂dòd .ìhôdG ¢SƒeÉf Ö∏£f ¿CG
.ìhôdG ó‚
ΩÓ°ùdG .ê
ƒg ìhôdG ΩÉªàgG q¿C’'' :∫ƒ°SôdG ∫ƒ≤j á°SOÉ°ùdG ájB’G ‘h
IÉ«M â°ù«d ìhôdÉH ΩÉªàg’G áé«àf ¿CG »æ©j Gòg .''ΩÓ°Sh lIÉ«M
,ìhô˘dG ô˘ª˘K »˘˘g IÉ˘˘«◊É˘˘a ,º˘˘K ø˘˘eh .kÉ˘ °†jCG ΩÓ˘˘°Sh π˘˘H ,Ö°ùë˘˘a
¢ùª∏f øëæa ,ìhôdG ¢ùª∏f ÉeóæYh .kÉ°†jCG ìhôdG ôªK ƒg ΩÓ°ùdGh
Éæ∏©Œ ¿CG IÉ«◊G ™«£à°ùJ Éªch .kÉ°†jCG ΩÓ°ùdG ¢ùª∏fh IÉ«◊G
.ìhôdG ≥≤ëf Éæ∏©éj ¿CG ΩÓ°ùdG ™«£à°ùj ∂dòc ,ìhôdG ∑Qóf
äƒŸG .O
IÉ˘«˘M ƒ˘g ìhô˘dG ΩÉ˘ª˘à˘ gG ¿CG ¢ùdƒ˘˘H ∫ƒ˘˘°Sô˘˘dG ∫ƒ˘˘≤˘ j ¿CG π˘˘Ñ˘ b
ƒg ó°ù÷G ΩÉªàgG'' ¿CG á°SOÉ°ùdG ájB’G ájGóH ‘ ∫ƒ≤j ,ΩÓ°Sh
»HÉéjEG A»°ûH ¬∏HÉ≤jh kÉ«Ñ∏°S kÉÄ«°T ¢ùdƒH Ωóîà°ùj Éæg ''.ä l ƒe
.IÉ«◊Gh äƒŸG ∂dòc ,¿É°†«≤f ìhôdGh ó°ù÷Éa .¥ôØdG ô¡¶«d
ôªK ƒg äƒŸGh .ìhôdG øY áÄ°TÉf »gh ìhôdG ôªK »g IÉ«◊G
Qƒ˘eC’G ±ô˘©˘f É˘˘æ˘ ∏˘ ©Œ IÉ˘˘«◊G .ó˘˘°ù÷G ø˘˘Y Å˘˘°TÉ˘˘f ƒ˘˘gh ó˘˘°ù÷G
á«MÉædG øe ìhôdG ±ô©f ¿CG ∂dòH Éææqµªàa ,ìhôdG øY áÄ°TÉædG
Gò¡Hh ,ó°ù÷G øe á«JB’G QƒeC’G ±ô©f Éæ∏©éj äƒŸGh .á«HÉéjE’G
IÉ«◊G Éææqµ“ Éªch ,∂dòd .á«Ñ∏°ùdG á«MÉædG øe ìhôdG øY ∞°ûµj
¿CG äƒŸG ÉææqµÁ ∂dòc ,»HÉéjE’G ÖfÉ÷G øe ìhôdG ±ô©f ¿CG
áLÉëH øëf ìhôdG ±ô©f »µ∏a .»Ñ∏°ùdG ÖfÉ÷G øe ìhôdG º¡Øf
81
ƒgh ’CG ,IÉ«◊G ¢†«≤f º¡Øf ¿C’ áLÉëH øëfh ,IÉ«◊G ±ô©f ¿C’
.äƒŸG
Oƒ˘æ˘Ñ˘dG √ò˘g ¢Uƒ˘°üî˘H ∫ƒ˘°Sô˘dG ¬˘˘dƒ˘˘≤˘ j É˘˘e Ö°ùMh ,Gò˘˘µ˘ gh
á˘≤˘«˘Kh É˘¡˘fEÉ˘a ``` äƒŸGh ΩÓ˘°ùdGh ¢Sƒ˘eÉ˘æ˘ dGh IÉ˘˘«◊G ``` á˘˘©˘ HQC’G
√òg Éæª¡a GPEG .»Ñ∏°ùdGh »HÉéjE’G ÚÑfÉ÷G øe ìhôdÉH á∏°üdG
±ô©f ¿CG ìƒ°VƒH ™«£à°ùf ÉæfEÉa ,ΩÉJ ƒëf ≈∏Y á©HQC’G OƒæÑdG
É¡©«ªL á©HQC’G OƒæÑdG √ògh .É¡H •ÉÑJQE’G ójó°T ƒg …òdG ,ìhôdG
.»YƒdG øe kÉæ«q ©e kÉYƒf π≤æJ hCG …ƒ–
»YƒdG .kÉ«fÉK
ø«q ©e »Yh IÉ«M πµd ¿EÉa ,≈fOC’G á«JÉÑædG IÉ«◊G AÉæãà°SÉH
.»YƒdÉH ≈æZCG âfÉc Éª∏c IÉ«◊G â≤JQG Éªq∏ch .Oófi ƒëf ≈∏Y
»gh ,¬JGP ¬∏dG IÉ«M »g Éæg É¡«dEG QÉ°ûŸG IÉ«◊G ìhQ IÉ«Mh
‘ IÉ«◊G √ògh .»YƒdG ‘ ≈æZC’G »¡a ∂dòd ;≈ª°SC’G IÉ«◊G
¢ùëf ¿CG øe Éææqµªàa ,»MhôdG »YƒdÉH AÉ«æZCG Éæ∏©Œ Éæ∏NGO
.ìhôdG QƒeCGh ìhôdÉH
¿EÉa ,»YƒdG õ«M ¤EG »ªàæj ’ »Yh ÓH A»°T ¢SƒeÉf ¿CG ºZQh
GPEG ,kÓãªa .»YƒdG õ«M ¤EG kÉªàM »ªàæj »Yh É¡d IÉ«M ¢SƒeÉf
ƒëf …ój äOóe GPEGh ;kGQƒa ⁄C’ÉH ô©°ûj ¬fEÉa ,IƒNE’G óMCG âHô°V
á≤jô£dG √ò¡H Ö«éà°ùj ƒgh .∫É◊G ‘ ±ô£J ¬fƒØL ¿EÉa ,¬«æ«Y
»Øa .∂dP π©a ¬«∏Y ¢VôØj ¬ª°ùL ‘ IÉ«M ¢SƒeÉf ∑Éæg ¿C’
»àdG á¶ë∏dG ‘h .¢SƒeÉf Gòg ``` ⁄C’ÉH ô©°ûj ,√ÉjEG »Hô°V á¶◊
¿CG ºZQh .¢SƒeÉf kÉ°†jCG Gòg ``` √Éæ«Y ±ô£J ,√ƒëf …ój §°ùHCG
.»Yh ádCÉ°ùe É¡fCG ∫ƒ≤«°S É¡æY ¬àdCÉ°S GPEG ∂fEÉa ,¢ù«eGƒf √òg
82
.»YƒdG ΩÉ¶f ¤EG »ªàæj ájó°ù÷G IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿CG âÑãoj Gògh
,»YƒdÉH á«æZ »gh ¬∏dG IÉ«M »g IÉ«◊G ìhQ IÉ«M ¿CG å«Mh
.kÉ°†jCG »YƒdÉH A»∏e IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf ¿ƒµj ¿CG »©«Ñ£dG øªa
.kÉ˘©˘Ñ˘W É˘æ˘∏˘NGO ‘ ΩÓ˘˘°ùdG ƒ˘˘g É˘˘æ˘ g ¬˘˘«˘ dEG QÉ˘˘°ûŸG ΩÓ˘˘°ùdG ¿EG
¿CG øµªŸG ÒZ øªa .»Yh ádCÉ°ùe kÉ«∏c ƒg Éæ∏NGO ‘ ΩÓ°ùdGh
ΩÓ°ùdÉa ,∂dòd .¬H ô©°ûf ’ øëfh »∏NGO ΩÓ°S Éæjód ¿ƒµj
.»Yh ádCÉ°ùe kÉ°†jCG ƒg Éæg ¬«dEG QÉ°ûŸG
.»Yh ádCÉ°ùe ƒg Éæg ¬«dEG QÉ°ûŸG äƒŸG ≈àëa ,∂dP øY kÓ°†a
,¿É°ùfE’G äƒÁ ÉeóæY PEG .»YƒdG ó≤Øj ¿É°ùfE’G π©éj äƒŸG ¿EG
hCG »Yh Ée ¿É°ùfEG iód ¿ƒµj ’ ÉeóæYh ,∂dòd .¬«Yh ó≤Øj ¬fEÉa
ÉÃQ ¬fCG ™eh ;¬∏NGO ‘ πª©j äƒŸG ¿CG ≈∏Y π«dO ∂dòa ,Qƒ©°T
.kÉÑjô≤J â«e ƒ¡a ,kÉeÉ“ äÉe ób ¿ƒµj ’
Éæ∏©éj ’ á«MhôdG á«MÉædG øe äƒŸG ¿EÉa ,∂dP ¤EG áaÉ°VEG
¢SÉ°ùMEG ≈∏˘Y π˘°üë˘f É˘æ˘∏˘©˘é˘jh π˘H ,§˘≤˘a IÉ˘«◊G ¢SÉ˘°ùMEG ó˘≤˘Ø˘f
.Éæ«a kÓYÉah kÉ£°TÉf äƒŸG íÑ°üj ,ó°ù÷ÉH ºà¡f Éeóæ©a .äƒŸG
á¡L øeh ,kÉ«∏NGO IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ó≤Øf Éæ∏©éj ,á¡L øe ,ƒ¡a
áª∏¶dGh º¨dGh áHBÉµdGh π≤∏≤àdGh ∑ÉÑJQ’ÉH ¢ùëf Éæ∏©éj á«fÉK
ΩóYh π≤∏≤àdGh ÜGô£°V’ÉH Qƒ©°ûdG øe ´ƒædG Gògh .ÆGôØdGh
äƒŸG ¢SÉ˘°ùMEG ƒ˘g ÆGô˘Ø˘dGh á˘ª˘ ∏˘ ¶˘ dGh º˘˘¨˘ dGh á˘˘HBÉ˘ µ˘ dGh á˘˘MGô˘˘dG
.äƒŸÉH ¢ùëf Éæ∏©éjh
É¡d É¡©«ªL ``` äƒŸGh ΩÓ°ùdGh ¢SƒeÉædGh IÉ«◊G ¿EÉa ,Gòµgh
¢ùª∏f ¿CG øjQOÉb Éæ∏©éj AÉ«°TC’G √òg »Yhh .É¡H §ÑJôe »Yh
»°†‰ ¿CG Éæ«∏Y ÖÑ°ùdG Gò¡d .ìhôdG ±ô©f ∂dòHh ìhôdG ¢SÉ°ùMEG
.á©HQC’G OƒæÑdG √òg »Yh ‘ ô¶ææd âbƒdG ¢†©H
83
IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG .kÉãdÉK
.IÉ«◊G ìhQ IÉ«M ¤EG Ò°ûJ Éæg ÉgOó°üH øëf »àdG IÉ«◊G ¿EG
.ìhôdG ‘ øªµJh ,ìhôdG øeh ,ìhô∏d »g IÉ«◊G √ò¡a ∂dòd
πH ,Ö°ùëa ¬∏dG ìhQ ¢ù«d IÉ«◊G √òg ¬«a øªµJ …òdG ìhôdGh
ÉLõàeG óbh øëf ÉæMhQ h ¬∏dG ìhQ ƒg ìhôdG Gò¡a .kÉ°†jCG ÉæMhQ
¢SÉædG ≈∏Y ¬∏dG ìhQ πM ,Ëó≤dG ó¡©dG øeR ‘ .∗óMGh ìhôc
‘ πNój ⁄ ¬∏dG ìhôa .êQÉN øe ¬∏dG Iƒb ¢SÉædG ∫Éf ∂dòHh
‘h ,Gòµgh .πNGO øe ¬∏dG IÉ«M ¿É°ùfE’G ∫Éæj »µd ¿É°ùfE’G
ìhQ øµj ⁄h ,§≤a Iƒ≤dG ìhQ ¬∏dG ìhQ ¿Éc ,Ëó≤dG ó¡©dG áæeRCG
‘ πNO ¬∏dG ìhQ ¿CG ójó÷G ó¡©dG ≈àM ¢ù«dh .ó©H IÉ«◊G
.πNGódG øe ¬∏dG IÉ«M ¿É°ùfE’G ∫Éf ∂dòHh IÉ«◊G ìhôc ¿É°ùfE’G
,§≤a Iƒ≤dG ìhQ ¢ù«d ¬∏dG ìhQ ¿EÉa ,ójó÷G ó¡©dG πX ‘h ,Ωƒ«dGh
,Ö°ùëa ¿É°ùfE’G ≈∏Y ∫õæj ’ ƒgh .∂dòc IÉ«◊G ìhQ ¬æµdh
¿É°ùfE’G ∑ôëj ’ ƒgh ,kÉ«LQÉN ¬∏dG Iƒb Rôëj ¿É°ùfE’G kÓYÉL
øeDƒjh Üƒà˘jh ±Î©˘«˘a ¬˘à˘Ä˘«˘£˘N ±ô˘©˘j ¿É˘°ùfE’G kÓ˘YÉ˘L ,§˘≤˘a
»µd ¿É°ùfE’G ‘ πNó«a ∂dP øe ó©HCG ¤EG Ögòj É‰EGh ;ÜôdÉH
¿É°ùfE’G ‘ øµ°ùj kÉ°†jCG ƒgh ,kÉ«∏NGO ¬∏dG IÉ«M ¿É°ùfE’G ∫Éæj
´ƒ°ùj ÜôdG πÑ≤fh øeDƒfh Üƒàæd Éæ¡Ñq æj ÉeóæY PEG .IÉ«◊G ìhôc
.Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«M π©éjh òÄæ«M Éæ«a πNój ¬fEÉa ,Éæ°üq∏îªc
,¬«a ¬∏dG IÉ«ëa .¬∏dG IÉ«M ìhQ ,IÉ«◊G ìhôc Éæ«a πNój ƒgh
¬∏dG IÉ«M ¿EÉa ,Éæ«a πNój ÉeóæY ,∂dòd ;¬∏dG IÉ«M ‹ÉàdÉH ƒgh
¬©e ≈≤ÑJ ƒëf ≈∏Y ôNBG A»°T ™e hCG Ék©e óqMƒj hCG ™ªéj ¿CG »æ©j êõÁ ¿CG'' ∗
.(áãdÉãdG á©«Ñ£dG ,ójó÷G ‹hódG Î°ùHh ¢SƒeÉb) ''OÉ–E’G Gòg ‘ Iõ«ªàe ô°UÉæ©dG
ó«dƒJ ¿hOh ¢ûjƒ°ûJ ¿hO ¿Gõ«ªàe ¿Gô°üæ©dG ≈≤Ñj ,øjô°üæ©d êGõàe’G Gòg »Øa
.ådÉK ô°üæ©d
84
ÉeóæYh .IÉ«◊G ìhôc ¬∏dG IÉ«ëH Éæ«a πNój ¬fCG PEG .Éæ«a πNóJ
.ÉæJOGQEG hCG ÉæàØWÉY hCG ÉæægP ‘ ’ ,ÉæMhQ ‘ πNój ƒ¡a ,πNój
‘ øµ°ùjh ,ÉæMhQ ‘ ¬∏dG IÉ«M π©éjh ,ÉæMhQ ‘ πNój ƒ¡a
ìhQ ¿EÉa ,¿B’Gh .ÉæMhQ ™e IÉ«◊G ìhQ êõàÁ ,Gòµgh ,ÉæMhQ
¿CG å«ëH ,ÉæMhQ ‘ øcÉ°S (É¡JGP ¬∏dG IÉ«M ¬fEG) ¬∏dG IÉ«ëH ¬∏dG
¿ƒLõàÁ ``` kÉ©«ªL áKÓãdG ``` ÉæMhQh ,¬∏dG IÉ«Mh ,¬JGP ìhôdG
.kGóHCG ¿ƒ∏°üØæj ’h óMGƒc
AÉ˘e ¬˘∏˘NGO ‘ ¢SCÉ˘c ΩGó˘î˘à˘°SG É˘æ˘fÉ˘µ˘eEÉ˘ H ìÉ˘˘°†jE’G π˘˘LC’h
∞ãµŸG á¡cÉØdG Ò°üY øe á«ªc AÉŸG ‘ ™°†f òFó©H .±ô°U p
``` AÉŸG ø˘e ¢SCÉ˘c É˘æ˘jó˘d í˘Ñ˘°ü«˘a ,ô˘˘µ˘ °ùdG ¢†©˘˘H ¬˘˘«˘ dEG ±É˘˘°†ŸG
,ÉæMhQ ¤EG Ò°ûj AÉŸG .óMGh ÜGô°T ‘ áKÓK ,ôµ°ùdG ``` Ò°ü©dG
.¬∏dG IÉ«M πãÁ ôµ°ùdGh ,¬∏dG ìhQ πãÁ ∞ãµŸG á¡cÉØdG Ò°üYh
kÓYÉL ,ÉæMhQ ™e êõàÁ ¬∏dG IÉ«M ≈∏Y …ƒàÙG ¬∏dG ìhôa
- ‘ -áKÓK ``` ÉæMhQh ,¬∏dG IÉ«Mh ,¬∏dG ìhQ ```` áKÓãdG A’Dƒg
.2:8 á«ehQ ¬æY º∏µàJ Ée ƒg Gòg .IÉ«◊G ìhQ óMGh
»àdG IÉ«◊G ìhQ IÉ«M ¬«a øªµJ …òdG ,ìhôdG ¿EÉa Gòµgh
ƒg ìhôdG Gò¡a .kÉ©e ÉæMhQh ¬∏dG ìhQ πª°ûj ,Éæg É¡æY º∏µàf
¿CG ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ƒªLÎe º¡a ó≤d .ÉæMhQ ™e ¬∏dG ìhQ êGõàeG
;¢Só≤dG ìhôdG ƒg á«ehQ øe øeÉãdG ìÉë°UC’G ‘ QƒcòŸG ìhôdG
ójó©dG ó≤àYGh .ÒÑc ‹Ó¡à°SG ±ôëH ''ìhQ'' áª∏c GƒÑàc ∂dòdh
¤EG Ò°ûj Éæg QƒcòŸG ìhôdG ¿CG ∂dòc ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG AGôb øe
»MhôdG QÉÑàN’Gh »MhôdG ™bGƒdG ¿CG q’EG .§≤a ¢Só≤dG ìhôdG
™e ¢Só≤dG ìhôdG êGõàeG ƒg Éæg QƒcòŸG ìhôdG ¿CÉH ÉfGÈîj
√òg ∫ƒ°SôdG ìô°ûj ìÉë°UC’G Gòg øe 16 ájB’G »Øa .ÉæMhQ
85
:∫ƒ≤j PEG .(kÉ°†jCG »MhôdG ÉfQÉÑàNG »g »àdGh) ,á«MhôdG á≤«≤◊G
¬fEÉa ,Gòµg ¬ªq∏µàHh .(kÉ«aôM) ''ÉæMhQ ™e oó¡°ûj o¬°ùØf o oìhôdG''
,óMGƒdG ìhôdG ƒg kÉ≤HÉ°S √ôcP …òdG ìhôdG ¿CG ìƒ°VƒH ÉfÈîj
Gòg ¿CÉH ∫ƒ≤f ¿CÉa ''.ÉæMhQ ™e ¢Só≤dG ìhôdG'' êGõàeG ƒg …òdG
CÉ£N ¢ù«d ÉæMhQ ¬fCÉH ∫ƒ≤f ¿CGh ,í«ë°U ¢Só≤dG ìhôdG ƒg ìhôdG
.∞qãµŸG á¡cÉØdG Ò°üY ™e ¢SCÉµdG ‘ AÉŸG πãe Gògh .kÉ°†jCG
∫ƒ≤J ¿CG kÉ°†jCG ∂fÉµeEÉHh ,á¡cÉa Ò°üY ¬fCG ∫ƒ≤J ¿CG ∂fÉµeEÉÑa
¿EÉa ,á∏KÉ‡ IQƒ°üHh .óMGƒc ÉLõàeG ÚæKE’G ¿C’ Gòg .AÉe ¬fCG
ìhôdG Gòg ‘h .óMGh ìhôc kÉ°†jCG ÉLõàeG ÉæMhQh ¢Só≤dG ìhôdG
¬∏dG É¡ëæÁ »àdG IÉ«◊G óLƒJ ,ÚæKE’G êGõàeG ƒg …òdG ,óMGƒdG
IÉ«M ¿EG ,á£°ùÑe IQÉÑ©Hh .IÉ«◊G ìhQ íÑ°üj ƒ¡a Gòµgh ;Éæd
ºK øeh ,ÉæMhQ ‘ πNój ¬∏dG ìhQh ,¬∏dG ìhQ ‘ »g ¬∏dG
.IÉ«◊G ìhQ :óMGƒc ¿ƒLõà‡ áKÓãdÉa
øµdh .kÉà«e ¿Éch ,§≤a ¿É°ùfE’G ìhQ ÉæMhQ ¿Éc π°UC’G ‘
¬æµdh ,Ö°ùëa ÉæMhQ »«ëjo ’ ƒ¡a ,Éæ«a ¬∏dG ìhQ πëj ÉeóæY
,§≤a kÉ«M ¢ù«d ÉæMhQ ¿EÉa ¿B’Gh .ÉæMhQ ‘ ¬∏dG IÉ«M ∞«°†j
ìhQ ƒg πH ,Ö°ùëa kÉMhQ ¢ù«d ƒgh ;kÉ°†jCG ¬∏dG IÉ«M ¬dh πH
±ô©f ¿CG øjQOÉb Éæ∏©éj ìhôdG Gòg ‘ IÉ«◊G »Yh πch .IÉ«◊G
¿ƒµJ ÉeóæYh ,ìhôdG Gò¡H ΩÉªàg’ÉH ∂∏°ùf ÉeóæY .ìhôdG Gòg
ìhôdG Gòg ‘ IÉ«◊G ¿EÉa ,ìhôdG Gòg Ö°ùM ÉædÉ©aCGh ÉæJÉaô°üJ
:¬∏dG IÉ«M »g IÉ«◊G √òg ¿CG å«Mh .IÉ«◊G √òg »Yh Éæ«£©à°S
â°ù«dh á«≤«≤M ,á°Só≤eh ábô°ûe ,Iôjóbh ájƒb ,á£«°ûfh Iô°†f
Qƒ°†ëH ¢ùëf kÉªàM Éæ∏©é«°S IÉ«◊G √òg ¢SÉ°ùMEG ¿EÉa ,ájhÉN
…hPh AÉ˘jƒ˘bCGh ,AÉ˘£˘°ûfh ¿hô˘°†f É˘æ˘fCG ô˘©˘°ûæ˘°S ,‹É˘à˘dÉ˘Hh ;¬˘∏˘dG
86
ÉeóæYh .ÚZQÉa ÒZ ¿ƒ«≤«≤Mh ,¿ƒ°Só≤eh ¿ƒbô°ûeh ,IQób
∂∏°ùfh ,ìhôdÉH ºà¡f ÉæfCÉH ±ô©f ÉæfEÉa ,√ò¡c ôYÉ°ûe Éæjód ¿ƒµJ
¢SÉ˘°ùMEG »˘g ô˘YÉ˘˘°ûŸG √ò˘˘¡˘ a .ìhô˘˘dG ‘ É˘˘«˘ ë˘ fh ,ìhô˘˘dG Ö°ùM
πNGódG øe ÉfOƒ≤j ,Éæ«a IÉ«◊G ìhQ »Yh hCG ,ÉæMhQ ‘ IÉ«◊G
√ò˘g ¢ùª˘˘∏˘ f É˘˘eó˘˘æ˘ Yh .0ìhô˘˘dÉ˘˘H É˘˘«˘ ë˘ fh ìhô˘˘dG Ö°ùM ∂∏˘˘°ùæ˘˘d
,ôYÉ°ûŸG √òg ¤EG ¬Ñàæf ÉeóæYh .ìhôdG ¢ùª∏f øëæa ,ôYÉ°ûŸG
øëæa ,ôYÉ°ûŸG √òg ¤EG »¨°üf ÉeóæYh .ìhôdG ¤EG ¬Ñàæf øëæa
óëH ìhôdÉH ¢ùëf ¿CG kÉ«Ñ°ùf Éæ«∏Y Ö©°üdG øe .ìhôdG ¤EG »¨°üf
‘ √òg IÉ«◊G ôYÉ°ûÃ ¢ùëf ¿CG ô°ùj πµH ™«£à°ùf Éææµdh ,¬JGP
±ô©f ¿CG òFóæY ™«£à°ùf ,ábóH ôYÉ°ûŸG √òg Éæ©ÑJG GPEÉa .ìhôdG
.ìhôdG ‘ É«ëfh ìhôdG
;¬JGP ¬∏dG »g ÉæMhQ ‘ ¬∏dG IÉ«M ¿CÉH ∫ƒ≤f ¿CG ™«£à°ùfh
.¬JGP ¬∏dÉH ¢ùëf kÉªàM Éæ∏©é«°S IÉ«◊G √òg ¢SÉ°ùMEG ¿EÉa ,∂dòd
¢SÉ°ùMEG ¿EÉa ,ìhôdÉH ΩÉªàg’ÉH Éæµ∏°Sh ìhôdG ‘ Éæ°ûY GPEG
ƒg ¬∏dG ¿CGh ,¬∏dG ™e π°UGƒJ ‘ ÉæfCÉH ô©°ûf Éæ∏©é«°S Gòg IÉ«◊G
ÚMôa ¿ƒ˘µ˘æ˘°S Gò˘µ˘gh ;É˘æ˘d A»˘°T π˘ch É˘æ˘Jƒ˘q bh É˘æ˘JÉ˘«˘ë˘c É˘æ˘«˘a
‘ Gòµg ¬∏dG ¢ùª∏f ÉeóæYh .Ú°VGQh ÚëjÎ°ùeh ÚæÄª£eh
±ô©f ∂dòHh ;IÉ«◊G ¢ùª∏f ÉæfEÉa ,IÉ«ë∏d »æWÉÑdG ¢SÉ°ùME’G
.ìhôdÉH ºà¡fh ìhôdG ‘ É«ëf ÉæfCÉH
êGõàeG ƒg IÉ«◊G ìhQ IÉ«M ¬«a øªµJ …òdG ìhôdG ¿CG å«Mh
¢SÉ°ùMEG Éæd ¬«£©j …òdG Qƒ©°ûdG ¿Éc Éª¡ªa ,ÉæMhQ ™e ¬∏dG ìhQ
¬∏dG ìhôa .ÉæMhQ ‘ ¬∏dG ìhQ ájÉµM ¿ƒµj ¿CG óH Óa Gòg IÉ«◊G
Éæ∏©éjh ,Éæd í«°ùŸG ‘ ¬∏dG π≤æjh ,Éæd í«°ùŸG ø∏©j ÉæMhQ ‘
Éæ∏©éj ƒ¡a ‹ÉàdÉHh .ìhôdG ‘ ¬∏dÉH π°üàfh í«°ùŸG Èàîf
87
kÉ°†jCG »æ©j Gògh ;ÉæJÉ«ëc ```` ,¬∏dG Èàîf ,…CG ```` í«°ùŸG Èàîf
.É˘æ˘MhQ ‘ ¬˘∏˘dG IÉ˘«˘M Èà˘î˘f ,…CG ,IÉ˘«◊G Èà˘î˘f É˘æ˘ ∏˘ ©˘ é˘ j ¬˘˘fCG
,IÉ«◊G ´ÉÑ°TEÉH ô©°ûf ÉæfEÉa ,Gòµg IÉ«◊G √òg Èàîf ÉeóæYh
ájƒ«Mh ,IÉ«◊G áHhòYh IQÉ°†fh ,IÉ«◊G ¥Gô°TEGh ,IÉ«◊G Iƒbh
‘ Gò˘g IÉ˘«◊G ¢SÉ˘°ùMEG É˘æ˘jó˘d ¿ƒ˘˘µ˘ j É˘˘eó˘˘æ˘ Yh .IÉ˘˘«◊G ƒ˘˘ª˘ °Sh
.ìhôdG ¢ùª∏fh ìhôdG ‘ É«ëf ÉæfCG ±ô©f ÉæfEÉa ,Éæ∏NGO
IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf ¢SÉ°ùMEG .kÉ©HGQ
óLƒj πH ,Ö°ùëa ¬∏dG IÉ«M óLƒj ’ Éæ∏NGO IÉ«◊G ìhQ ‘
πµd ¿EG .¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf ƒg ¢SƒeÉædG Gògh .kÉ°†jCG ¢SƒeÉf
;Éfó°ùL πNGO É¡°SƒeÉf É¡d Éfó°ùL ‘ IÉ«◊Éa .É¡°SƒeÉf IÉ«M
∞dÉîj Éeh ;¬∏Ñ≤jh É¡°SƒeÉf ¬«∏Y ≥aGƒj É¡à©«ÑW ™e ≥Øàj Éeh
IÉ«◊ ¿EG ,á∏KÉ‡ IQƒ°üHh .¬°†aôjh É¡°SƒeÉf ¬°VQÉ©j É¡à©«ÑW
;ìhôdG ‘ øªµjh ìhôdG øe ƒgh ;kÉ°†jCG É¡°SƒeÉf ÉæMhQ ‘ ¬∏dG
¬∏©Øf Éeh øëf Éæc GPEÉa .kÉeÉ“h kÉ«∏c á«MhQ ¬à©«Ñ£a ∂dòd
≥aGƒj É˘æ˘MhQ ‘ ¢Sƒ˘eÉ˘æ˘dG Gò˘¡˘a ,á˘«˘Mhô˘dG ¬˘à˘©˘«˘Ñ˘W ™˘e ≥˘Ø˘à˘j
≥aGƒj Ée πch .¢†aôjh ¢VQÉ©j ¢SƒeÉædG Gòg ¿EÉa ,q’EGh ;πÑ≤jh
ìhôdG øe ƒg Ée √óMh ¿C’ ,ìhôdG øe kÉªàM ƒg ¬∏Ñ≤jh ¬«∏Y
πch øëf Ée πµa ,∂dòd .á«MhôdG ¬à©«ÑW ™e ≥Øàj ¿CG ™«£à°ùj
≥aGƒ«°S òÄæ«M ;ìhôdG ‘h ìhôdG øe ¿ƒµj ¿CG Öéj π©Øf Ée
.¬H πÑ≤jh ÉæMhQ ‘ IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¬«∏Y
¬«Yh ¬dh »YƒdG ΩÉ¶f ¤EG ÉæMhQ ‘ IÉ«◊G ¢SƒeÉf »ªàæjh
¬°†aôjh ¬°VQÉ©j Ée πc hCG ¬∏Ñ≤jh ¬«∏Y ≥aGƒj Ée πµa .»JGòdG
Éæc GPEÉa .¬H ô©°ûf ¿CG Éæd ójôj Éeh ¬H ô©°ûj ÉÃ kÉeƒ∏©e íÑ°üj
,Éæ«a IÉ«◊G ìhQ á©«ÑW ™e ºZÉæJ ‘h ìhôdG ‘ ¬∏©Øf Éeh øëf
88
,q’EGh ;π˘Ñ˘≤˘jh ≥˘aGƒ˘j ¬˘fCÉ˘H ô˘©˘°ûf É˘æ˘∏˘©˘é˘«˘°S ¢Sƒ˘eÉ˘æ˘dG Gò˘˘g ¿EÉ˘ a
á˘£˘°SGƒ˘Ñ˘a ,Gò˘µ˘gh .¢†aô˘jh ¢VQÉ˘©˘j ¬˘fCÉ˘H ô˘©˘°ûf É˘æ˘∏˘ ©˘ é˘ «˘ °ùa
‘ É«ëf Éæc GPEG Ée ±ô©f ¿CG ™«£à°ùf ¢SƒeÉædG Gòg ¢SÉ°ùMEG
¢SƒeÉf ƒg ¢SƒeÉædG Gòg ¿CG å«Mh .’ ΩCG ìhôdÉH ∂∏°ùfh ìhôdG
ìhQ ¢SÉ°ùMEG ƒg ¢SƒeÉædG Gòg ¢SÉ°ùMEG ¿EÉa ,Éæ«a IÉ«◊G ìhQ
±ô˘©˘f É˘æ˘∏˘©˘é˘j ¢Sƒ˘eÉ˘æ˘dG Gò˘g ¢SÉ˘°ùMEG ¿EÉ˘a ∂dò˘d ;É˘æ˘«˘a IÉ˘«◊G
.Éæ∏NGO ‘ ìhôdG
∂dò˘˘d ,»˘˘©˘ «˘ Ñ˘ Wh »˘˘FÉ˘˘≤˘ ∏˘ J A»˘˘°T ƒ˘˘g ¿É˘˘c kÉ˘ jCG kÉ˘ °Sƒ˘˘eÉ˘˘f ¿EG
,kÓãªa .»©«ÑWh »FÉ≤∏J kÉ°†jCG ƒg Éæd ¬«£©j …òdG ¢SÉ°ùME’Éa
¬fCÉH kÉ«FÉ≤∏J ô©°ûf ÉæfEÉa ,á¡cÉØdG Ò°üY øe kÉ°SCÉc Üô°ûf ÉeóæY
…òdGh Éæª°ùL ‘ á«Lƒdƒ«ÑdG IÉ«◊G ¢SƒeÉf ∑Éæg ¿C’ Gòg .ƒ∏M
≈àM Ò°ü©dG ÉægÉØ°T ¢ùeÓJ ¿CG Éªa .kÉ«FÉ≤∏J ∂dòH ô©°ûf Éæ∏©éj
IÉ«M ¢SƒeÉf ƒg »©«Ñ£dG ¢SÉ°ùME’G Gògh .IhÓ◊G º©W ¥hòf
.kÉ«FÉ≤∏˘J Ò°ü©˘dG á˘¡˘µ˘f ¥hò˘f É˘æ˘∏˘©˘é˘j ¢Sƒ˘eÉ˘æ˘dG Gò˘gh .É˘fó˘°ùL
áLÉM Óa .kÉ°†jCG ƒëædG Gòg ≈∏Y ƒg ÉæMhQ ‘ IÉ«◊G ¢SƒeÉfh
ÚæeDƒªc ¬∏©Øf Éeh øëf Éæc GPEG Éª«a ¿hôNB’G ÉfÈîj ¿CG ¤EG ÉæH
¢SƒeÉæa ;¬∏dG qô°ùfh ìhôdÉH ºà¡f Éæc GPEG Éª«a hCG ,ìhôdG ‘ ƒg
É˘fAÉ˘£˘YEÉ˘H kÉ˘«˘FÉ˘≤˘∏˘J É˘æ˘à˘dÉ˘M ≈˘∏˘Y É˘æ˘aqô˘©˘«˘°S É˘æ˘ MhQ ‘ IÉ˘˘«◊G
¢SƒeÉf Éæd ¬«£©j …òdG »©«Ñ£dG Qƒ©°ûdG Gògh .kÉæ«q ©e kÉ°SÉ°ùMEG
≈æ°ùàj Gò¡Hh .Éæ«a IÉ«◊G ìhôd á«©«ÑW áØ«Xh ƒg Gòg IÉ«◊G
.’ ΩCG ìhôdG ‘ É«ëf Éæc GPEG Ée ádƒ¡°ùH õq«‰ ¿CG Éæd
É˘æ˘∏˘©˘é˘j Gò˘g IÉ˘«◊G ¢Sƒ˘eÉ˘f É˘æ˘d ¬˘«˘£˘ ©˘ j …ò˘˘dG ¢SÉ˘˘°ùME’Gh
Éeh øëf Éæc Éª∏ch ÌcCG ìhôdG ‘ Éæ°ûY Éªq∏c .kÉ°†jCG AÉjƒ°SCG
Éæn∏˘n©˘nL É˘ª˘∏˘c ,É˘æ˘∏˘NGO ‘ IÉ˘«◊G ìhQ á˘©˘«˘Ñ˘W ™˘e ≥˘Ø˘à˘e ¬˘∏˘©˘Ø˘f
89
Éæc GPEÉa .á«©«Ñ£dGh ájƒ°ùdÉH ô©°ûf ÉæMhQ ‘ IÉ«◊G ¢SƒeÉf
á∏µ°ûe Éæjód ¿CG âÑãoj ∂dòa ,ÚæeDƒªc AÉjƒ°SCG ÒZh AÉë°UCG ÒZ
¬d Éæ«a IÉ«◊G ìhQ ¿CG å«Mh .ìhôdG ‘ É«ëf ’ ÉæfCGh Ée
¬à©«ÑW ™e Éæ∏ªYh ÉæJÉ«M ≥ØàJ ÉeóæY §≤a ,»©«Ñ£dG ¬°SƒeÉf
ô©°ûf ÉeóæYh .kÉ«∏NGO ΩGôj Ée ≈∏Y ô©°ûf ¿CG ™«£à°ùf á«MhôdG
¢SƒeÉæd kÉ≤ah É«ëf ÉæfCG âÑãoj ∂dòa ,πNGódG ‘ ΩGôj Ée ≈∏Y
É˘æ˘d ¬˘«˘£˘©˘j …ò˘dG á˘jƒ˘°ùdÉ˘H Qƒ˘©˘°ûdG Gò˘˘g ¿EG .É˘˘æ˘ MhQ ‘ IÉ˘˘«◊G
∂∏°ùfh ìhôdG ‘ É«ëf ÉæfCÉH ±ô©f Éæ∏©éj Éæ«a IÉ«◊G ¢SƒeÉf
hCG ,ÉæMhQ ‘ IÉ«◊G ¢SƒeÉf Éæ©ÑJG GPEG ,‹ÉàdÉHh .ìhôdG Ö°ùM
»æ©j ∂dòa ,Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf Éæd ¬«£©j …òdG »YƒdG Éæ©ÑJG GPEG
™˘Ñ˘à˘f ¿CG ,§˘°ùHCG ÒÑ˘©˘à˘Hh .É˘˘æ˘ ∏˘ NGO ‘ IÉ˘˘«◊G ìhQ ™˘˘Ñ˘ à˘ f É˘˘æ˘ fCG
¿C’ ,ìhô˘˘dG ™˘˘Ñ˘ à˘ f ¿CG ƒ˘˘g ìhô˘˘ dG ‘ IÉ˘˘ «◊G ¢Sƒ˘˘ eÉ˘˘ f ¢SÉ˘˘ °ùMEG
.¬JGP ìhôdG ¢SÉ°ùMEG ƒg ìhôdG ‘ IÉ«◊G ¢SƒeÉæ ¢SÉ°ùMEG
ΩÓ°ùdG ¢SÉ°ùMEG .kÉ°ùeÉN
ìhQ ¬«a øµ°ùj …òdG ¿ÉµŸG §≤a ¢ù«d ƒg Éæ«a IÉ«◊G ìhQ ¿EG
kÓ°†a .kÉ°†jCG ójó÷G ¿É°ùfE’G å«M ¿ÉµŸG ƒg πH ,¬∏dG IÉ«Mh ¬∏dG
ƒg ``` ¬∏dG IÉ«M ™e êõàªŸG ÉæMhQ ``` Éæ«a ìhôdG ¿EÉa ,∂dP øY
Éæcƒ∏°Sh ÉædÉ©aCG ‘ Éæc GPEG .Éæ∏NGO ‘ ójó÷G ¿É°ùfE’G kÉ°†jCG
‘ »MhôdG ójó÷G ¿É°ùfE’ÉH É«ëf øëæa ,Éæ«a IÉ«◊G ìhôH ºà¡f
á«LQÉÿG ÉædÉ©aCGh øWÉÑdG ÉæfÉ°ùfEG ¿ƒµj á≤jô£dG √ò¡Hh .Éæ∏NGO
ÉææµÁh .ΩÓ°ùdGh ájƒ°ùdÉH ô©°ûæ°S ‹ÉàdÉHh ;≥aGƒJh ºZÉæJ ‘
Égóqdƒj »àdG áé«àædG ƒg ΩÓ°ùdGh ájƒ°ùdÉH »YƒdG Gòg ¿CÉH ∫ƒ≤dG
‘ IÉ˘«◊G ìhô˘H É˘˘æ˘ ª˘ ª˘ à˘ gG GPEG .IÉ˘˘«◊G ìhQ ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘f ¢SÉ˘˘°ùMEG
‘ IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf Ö°ùM É«ëfh ∂∏°ùf kÉ«FÉ≤∏J ÉæfEÉa ,Éæ∏NGO
90
Éæjódh πNGó˘dG ø˘e AÉ˘jƒ˘°SCG É˘æ˘fCÉ˘H ô˘©˘°ûf É˘æ˘∏˘©˘é˘j Gò˘gh .É˘æ˘∏˘NGO
¿Gòg IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEGh ΩÓ°ùdG ¢SÉ°ùMEG ¿EG .ΩÓ°ùdÉH ¢SÉ°ùME’G
ΩÓ°ùdG ¢SÉ°ùMEGh ;§«°ûfh ô°†f IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEÉa .ó«H kGój ¿GÒ°ùj
;á˘jƒ˘«◊G ø˘e Aπ˘eh É˘˘°VQ IÉ˘˘«◊G ¢SÉ˘˘°ùMEGh .í˘˘jô˘˘eh »˘˘©˘ «˘ Ñ˘ W
Éæµ∏°Sh ìhôdÉH ÉæªªàgG GPEÉa .ájõ©Jh áMGQ ΩÓ°ùdG ¢SÉ°ùMEGh
IQÉ°†f øe ,IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG §≤a Éæjód ¿ƒµj ø∏a ,ìhôdÉH Éæ°ûYh
,ΩÓ°ùdG ¢SÉ°ùMEG kÉ°†jCG Éæjód ¿ƒµ«°S πH ,•É°ûfh É°VQh ájƒ«Mh
Gògh .ÚæÄª£eh ∫ÉÑdG »ªYÉf ÚëjÎ°ùe AÉjƒ°SCG ÉæfCÉH ô©°ûæa
Gòg πãe Éæjód ¿ƒµj Éeóæ©a .ìhôdG ¢SÉ°ùMEG kÉ°†jCG ƒg ¢SÉ°ùME’G
™Ñàf ÉeóæYh .ìhôdG ‘ É«ëf ÉæfCÉH ±ô©f ¿CG ÉææµÁ ,¢SÉ°ùME’G
™Ñàf ÉæfCG »æ©j É‡ ,ìhôdG ¢SÉ°ùMEG ™Ñàf øëæa ,¢SÉ°ùME’G Gòg
.ìhôdG õq«‰h ìhôdG ±ô©f ¿CG øe ÉææqµÁ ¢SÉ°ùME’G Gògh .ìhôdG
Gòg ≈æàZG Éª∏c ,ÌcCG ìhôdÉH Éæ°ûYh ìhôdG Ö°ùM Éæµ∏°S Éªq∏c
.≥ª©Jh Éæ∏NGO ‘ ¢SÉ°ùME’G øe ´ƒædG
äƒŸG ¢SÉ°ùMEG .kÉ°SOÉ°S
,äƒe »g ó°ù÷G ΩÉªàgG áé«àf ¿CG 6:8 á«ehQ ‘ ¢ùdƒH ∫ƒ≤j
¿CG ΩÓµdG Gòg ø∏©j .ΩÓ°Sh IÉ«M »¡a ìhôdG ΩÉªàgG áé«àf ÉeCGh
¢†«≤f ‹ÉàdÉH »g ó°ù÷G ΩÉªàgG áé«àfh ,ìhôdG ó°V ƒg ó°ù÷G
.ΩÓ°ùdGh IÉ«◊G ¢†«≤f ƒg äƒŸG ¿CG …CG ;ìhôdG ΩÉªàgG »àé«àf
,§≤a IÉ«◊G ¢†«≤f ¢ù«d äƒŸG ¿CÉH Éæg ∫ƒ°SôdG ÉfÈîj Gòµgh
¢ù«d äƒŸG ¢SÉ°ùMEG ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh .kÉ°†jCG ΩÓ°ùdG ¢†«≤f ƒg πH
.kÉ°†jCG ΩÓ°ùdG ¢SÉ°ùMEG ¢†«≤f ƒg πH ,§≤a IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ¢†«≤f
É˘°Vô˘dGh á˘jƒ˘«◊Gh á˘LGõ˘£˘dÉ˘H ô˘©˘°ûf É˘æ˘∏˘©˘é˘j IÉ˘«◊G ¢SÉ˘°ùMEÉ˘a
:AÉ«°TC’G √òg ¢†«≤æH ô©°ûf Éæ∏©é«a äƒŸG ¢SÉ°ùMEG ÉeCG ;•É°ûædGh
91
Éæ∏©éj ΩÓ°ùdG ¢SÉ°ùMEG ¿EG .∞©°†dGh ÆGôØdGh •ƒæ≤dGh ≥à©dÉH
ô©°ûf Éæ∏©é«a äƒŸG »Yh ÉeCG .ô°ù«dGh áMGôdGh ájƒ°ùdÉH ô©°ûf
.≥˘∏˘≤˘dGh ∑É˘Ñ˘JQ’Gh ≥˘jÉ˘°†à˘dÉ˘H ``` kÉ˘eÉ“ ∂dP ø˘e ¢†«˘≤˘æ˘dG ≈˘∏˘Y
±ÉØ÷Gh ,ÆGôØdGh áHBÉµdGh ádõ©dÉH kÉ«∏NGO ô©°ûf ÉeóæY ,‹ÉàdÉHh
,¿É˘eC’G Ωó˘Yh ≥˘∏˘≤˘ dG hCG ,º˘˘¨˘ dGh á˘˘ª˘ ∏˘ ¶˘ dGh ,õ˘˘é˘ ©˘ dGh ∞˘˘©˘ °†dGh
ô°SC’Gh ¿õ◊G hCG ,ΩÉé°ùfE’G ΩóYh ´Gô°üdGh ,∑ÉÑJQ’Gh ≥jÉ°†àdGh
‘ É«ëf É‰EGh ;ìhôdG ‘ É«ëf ’ ÉæfCG ±ô©f ¿CG »¨Ñæj ,ó««≤àdGh
.ó°ù÷G ƒgh ’CG ,ìhôdG ¢†«≤f
äGƒ¡°T ¤EG Ò°ûj ’ Éæg ∫ƒ°SôdG ¬æY çóëàj …òdG ó°ù÷G ¿EG
¤EG »ªàæj Ée πc ¿EG .¬àq«∏µH ≥«à©dG ÉæfÉ°ùfEG ¤EG πH ,§≤a Éfó°ùL
Ée πc ¿EÉa ,πãŸÉHh ;ìhôdG ¤EG »ªàæj ójó÷G øWÉÑdG ÉæfÉ°ùfEG
ƒg Ée πµa .ó°ù÷G ¤EG »ªàæj ≥«à©dG êQÉÿG ÉæfÉ°ùfEG ¤EG »ªàæj
¤EG »ªàæjh ó°ù÷G øe ƒg ìhôdG ¤EG »ªàæj ’h ìhôdG øe ¢ù«d
â£≤°S ¢ùØædG ¿CG q’EG ,ó°ù÷G øY ∞∏àîJ ¢ùØædG ¿CG ºZQh .ó°ù÷G
¢ùØædG ¤EG »ªàæj hCG ¢ùØædG øe ƒg Ée πch ,ó°ù÷G IÒ°SCG âëÑ°UCGh
¢û«©f Éæc GPEG ,‹ÉàdÉHh .ó°ù÷G ¤EG »ªàæjh ó°ù÷G øe kÉ°†jCG ƒg
Éæc ΩCG ó°ù÷ÉH ºà¡f Éæc AGƒ°Sh .ó°ù÷ÉH ¢û«©f øëæa ,¢ùØædÉH
»g ó°ù÷G ΩÉªàgG áé«àfh .ó°ù÷ÉH ºà¡f øëæa ,¢ùØædÉH ºà¡f
hCG ÆGôØdGh áHBÉµdÉH ÉeEG ô©°ûf Éæ∏©éj Gòg äƒŸG ¢SÉ°ùMEGh .äƒe
¿CG Öéj ,»YƒdG Gòg πãe Éæjód ¿ƒµj ÉeóæYh .áMGôdG ΩóYh π≤∏≤àdG
.¢ùØædG ‘ hCG ó°ù÷G ‘ ÉeEG É«ëf ÉæfCGh ó°ù÷ÉH ºà¡f ÉæfCG ±ô©f
.√õ«q ‰h ,ó°ù÷G …CG ,ìhôdG ¢†«≤f ±ô©f Éæ∏©éj ¢SÉ°ùME’G Gògh
.¬JGP ìhôdG ±ô©f ¿CG ÉææµÁ ìhôdG ¢†«≤f áaô©Ãh ,ºK øeh
ÉfOÉ≤àYG øY ô¶ædG ±ô°üHh ,¬∏©Øf …òdG A»°ûdG ¿Éc Éª¡e
92
≥ªYCG ‘ Éæc GPEG ,»MhQ ÒZ ΩCG »MhQ ,CÉ£N ΩCG í«ë°U ¬fCÉH
∂dòa ,•ƒæ≤dGh ÆGôØdGh á˘MGô˘dG Ωó˘Yh π˘≤˘∏˘≤˘à˘dÉ˘H ô˘©˘°ûf É˘æ˘bÉ˘ª˘YCG
‘ ≈àMh .ìhôdG ‘ É«ëf ’h ó°ù÷ÉH ∂∏°ùf ÉæfCG ≈∏Y øgÈj
,áæ°ùM ÒZ QƒeCG π©a hCG iôNCG QƒeCG øe ∂«gÉf ,ÉæJRGôch ÉæJÓ°U
hCG Ú°VGQ ÒZh ,kÉ˘«˘ ∏˘ NGO ÚJƒ˘˘Ñ˘ µ˘ eh ÚZQÉ˘˘a É˘˘æ˘ fCG É˘˘fô˘˘©˘ °T GPEG
‘ ’ ó°ù÷ÉH Rôµf hCG »q∏°üf ÉæfCG ≈∏Y ¿ÉgôH ∂dòa ,ÚMôa
Éfó°ùéH hCG ÉæægòH ,»q∏°üf øëf ¿É«MC’G øe Òãc »Øa .ìhôdG
Éæ«q∏°U Éªq∏ch .ÜÉàc øe ƒ∏àf ÉæfCÉch ,(ìhôdG ‘ Éæ°ùd ÉæfC’)
ó©Hh .ìôØdGh AGƒJQ’ÉH ’ ,•ƒæ≤dGh ±ÉØ÷ÉH Éfô©°T Éªq∏c ,ÌcCG
Éædƒ≤©H √ò¡c IÓ°Uh .É°VôdGh ™Ñ°ûdÉH ’ ÆGôØdÉH ô©°ûf IÓ°üdG
ƒ¡a ,∂dP øe k’óHh ;IÉ«◊G ójhõJ π«f øY kGõLÉY ÉæMhQ π©Œ
¿ƒµj ób √Éæ«q∏°U Ée ¿CG ºZQh .ÒZ ’ äƒŸG ¢SÉ°ùMEG ¢ùª∏j
¢ùª∏f ¿CG ™£à°ùf ⁄ ∂dòd ;ìhôdG ‘ øµj ⁄ ¬fCG q’EG ;kÉeÉ“ kÉÑ°SÉæe
’ äƒŸG áHBÉch ±ÉØéH Éæ°ù°ùMCG πH ,ΩÓ°ùdGh IÉ«◊G ìôah AGƒJQG
.ƒëædG Gòg ≈∏Y kÉ°†jCG ÉæJRGôc ¿ƒµJ äGôŸG øe Òãc ‘h .ÒZ
AGƒÿÉH ô©°ûf ÉæfEÉa ,ÉfôµØH πH ìhôdG Ö°ùëH ’ Rôµf ÉeóæY
,AGƒJQ’Gh É°VôdÉH ô©°ûf ’h ;äƒŸÉH ¢ùëf …CG :kÉ«∏NGO ±ÉØ÷Gh
Éæª∏µJ GPEG ,ìhôdG ‘ Éæc GPEG .IÉ«◊ÉH ¢SÉ°ùME’G Éæjód ¿ƒµj ’h
ÉæfCG »æ©j É‡ ,kÉ«∏NGO áMGôdGh É°VôdÉH ô©°ûf ¿CG óH Óa ,ìhôdÉH
¿CG ™«£à°ùf øëf ¢SÉ°ùME’G Gò¡H ,Gòµgh .ΩÓ°ùdGh IÉ«◊ÉH ¢ùëf
Gò¡a .ìhôdG ‘ hCG ó°ù÷G ‘ ƒg ¬∏©Øf …òdG ¿Éc GPEG Éª«a ±ô©f
.ìhôdG ±ô©f ó°ù÷G áaô©Ãh ,ó°ù÷G ±ô©f Éæ∏©éj ¢SÉ°ùME’G
ÆGô˘Ø˘dGh á˘HBÉ˘µ˘dG ô˘YÉ˘°ûe ≈˘∏˘Y π˘°üë˘f É˘æ˘ ∏˘ ©˘ é˘ j ’ äƒŸG ¿EG
.kÉ°†jCG IÉ«◊G ¢SÉ`°ùMEG ó≤Øf Éæ∏©éjh πH ,§≤a á°SÉ©àdGh π≤∏≤àdGh
93
ó°ù÷G øe ¥Éà©f’G ≈∏Y Éæã– ,Éæd ôjò– √òg äƒŸG ôYÉ`°ûeh
∂dP ™eh Gòg äƒŸG ¢SÉ°ùMEG Éæjód ¿Éc GPEÉa .ìhôdG ‘ ¢û«©dGh
ó©H ™«£à°ùj äƒŸG ¿EÉa ,ó°ù÷G IÉ«ëH ±ô°üàfh πª©f Éæjôªà°SG
íÑ°üjh ¢ù◊G ó≤Øj ÉæMhQ π©éj ¿CG øeõdG øe á∏°UGƒàe IÎa
∂dòa ,»Yh ÓHh ¢ù◊G óbÉa ÉæMhQ ¿Éc GPEGh .¢ù◊G óbÉa ``` kGQóN
.äƒŸÉH ÉæMhQ Qô°†J ¿CG ¤EG á∏jƒW IÎa ó°ù÷ÉH Éæ°ûY ÉæfC’
πeÉ©f ∞«c ±ô©˘f ¿CG É˘æ˘«˘∏˘Y »˘¨˘Ñ˘æ˘jh π˘H ™˘«˘£˘à˘°ùf ø˘ë˘f ,Gò˘¡˘d
.’ ΩCG ìhôdG ‘ É«ëf Éæc GPEG Éª«ah ÉæMhQ
ìhôdG ¢SÉ°ùMEÉH ìhôdG áaô©e .kÉ©HÉ°S
É¡«£©j »àdG ∂∏J »g É¡æY Éæª∏µJ »àdG ¢ù«°SÉMC’G ™«ªL ¿EG
.ìhôdG ¢ù«°SÉMCG É¡fCÉH ∫ƒ≤dG ÉææµÁ ∂dòd ;Éæ«a IÉ«◊G ìhQ Éæd
,A»°ûdG ¢†©H Ö©°U ∂dP ¿EÉa Iô°TÉÑe ìhôdG ±ô©f ¿CG ÉfOQCG GPEG
ìhôdG ¢ù«°SÉMCÉH ¬JGP ìhôdG ±ô©f ¿CG kÉ«Ñ°ùf π¡°ùdG øe øµdh
ìhôdG ƒg Ée ô°TÉÑe πµ°ûH kÉeÉ“ ∑Qóf ¿CG ™«£à°ùf ’ øëf .√òg
.¬aô©f ¿CG Éæ«∏Y Ö©°üdG øe ¿ƒµj ’ ,ìhôdG ¢SÉ°ùMEÉH øµdh ,kÓ©a
™Ñàf øëæa ,áfÉeCGh ábóH ìhôdG ¢SÉ°ùMEG ´ÉÑJÉH Éæ°ûYh Éæµ∏°S GPEG
,IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf á«FÉ≤∏J Éæ©ÑJG GPEG .ìhôdÉH ºà¡fh ìhôdG
…òdG ôjòë˘à˘∏˘d É˘æ˘¡˘Ñ˘à˘fGh ,ΩÓ˘°ùdGh IÉ˘«◊G ¢SÉ˘°ùMEÉ˘H É˘æ˘ª˘ª˘à˘gGh
òÄæ«M ,¢ù«°SÉMC’G √òg ‘ Éæ°ûYh ,äƒŸG ¢SÉ°ùMEG Éæd ¬«£©j
»¡a ∂dòd ;ìhôdG øe »g ¢ù«°SÉMC’G √ò¡a .ìhôdG ‘ É«ëf øëf
.ìhôdG ±ô©f ∂dòHh ìhôdG ¢ùª∏f ¿CG øe Éææqµ“
94
øeÉãdG π°üØdG
¢ùrØæn dGh ìhôdG ÚH ¥ôØdG
¥ôØdG iÔ°S ¿B’Gh ;ìhô∏d Éæàaô©eh ìhôdG ¢SÉ°ùMEG ÉæjCGQ ó≤d
.¢ùØædGh ìhôdG ÚH
¢ùØædGh ìhôdG ÚH π°üØdG .k’hCG
»Ñ«Z :Úª°ùb ¤EG ¬fƒª°ù≤jh ¿É°ùfE’G ¢ùØædG AÉª∏Y π∏ëj
ÉeCG ,ó°ù÷G ¤EG …OÉŸG º°ù≤dG Ò°ûjh .¢Sƒª∏e …OÉeh ,Oô›
É¡æY çóëàj »àdG ¢ùØædG »gh ,¢ùØædG ¤EG Ò°û«a »Ñ«¨dG º°ù≤dG
óLƒJ ¿É°ùfE’G ó°ùL πNGO ¿CÉH ¿ƒdƒ≤j ºgh .¢Só≤ŸG ÜÉàµdG
,¿É°ùfE’G πNGO ¿CÉH ÉfÈîj ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG øµd .§≤a ¢ùØædG
»µ«fƒdÉ°ùJ ádÉ°Sôa .¿É°ùfE’G ìhQ óLƒj ,¢ùØædG ¤EG áaÉ°VE’ÉHh
¿CG PEG ''.¢ùØædGh ìhôdG'' πH §≤a ''¢ùØædG'' ôcòJ ’ 23:5 ¤hC’G
çóëàJ ,Éæg øeh .¿ÉØ∏àfl Éªgh ¿ÉæKG ¿ÉÄ«°T ¢ùØædGh ìhôdG
.ìhôdGh ¢ùØædG ÚH ≥jôØàdG øY 12:4 Ú«fGÈY
»¨Ñæj ,IÉ«◊G ‘ kÉ«≤«≤M kÉ«MhQ kGƒ‰ Éæd ¿ƒµj ¿CG ÉfOQCG GPEG
øjQOÉb ¿ƒµf ¿CG »¨Ñæjh ,¿ÉØ∏àfl ¢ùØædGh ìhôdG ¿CG ±ô©f ¿CG
.»°ùØf ƒg Éeh »MhQ ƒg Ée ÚH ,¢ùØædGh ìhôdG ÚH õ««ªàdG ≈∏Y
É˘æ˘fEÉ˘a ,¢ùØ˘æ˘dGh ìhô˘dG ÚH ±Ó˘à˘NE’G õ˘«‰ ¿CG É˘˘æ˘ ©˘ £˘ à˘ °SG GPEÉ˘ a
ìhôdÉH É«ëfh ,¢ùØædG øe ≥à©æfh ,¢ùØædG ôµæf ¿CG òÄàbh ™«£à°ùf
.¬∏dG ΩÉeCG
ìhôdG πHÉ≤e ¢ùØædG .BG
,¢SÉædG øe ÚØæ°U øY 15-14:2 ¤hC’G ¢SƒãfQƒc çóëàJ
IQÉ˘Ñ˘Y ¿EÉ˘a ÊÉ˘fƒ˘˘«˘ dG ¢üæ˘˘dG ‘) ÊÉ˘˘°ùØ˘˘æ˘ dG ¿É˘˘°ùfE’G ƒ˘˘g ∫hC’G
¿É°ùfE’G ƒg ÊÉãdGh ,(''ÊÉ°ùØædG ¿É°ùfE’G'' »g ''»©«Ñ£dG ¿É°ùfE’G''
¤EG »ªàæjh `H É«ëj ¿CG ™«£à°ùj ¿É°ùfE’G ¿CG Éæjôj Gògh .»MhôdG
™°Sh ‘ PEG .ìhôdG hCG ¢ùØædG :ÚØ∏àıG ÚÄ«°ûdG øjòg óMCG
í˘Ñ˘°üj ∂dò˘Hh ,¢ùØ˘æ˘dG ¤EG »˘ª˘à˘æ˘jh ¢ùØ˘æ˘dÉ˘H É˘«˘ë˘ j ¿CG ¿É˘˘°ùfE’G
ìhôdÉH É«ëj ¿CG ¬©°Sh ‘ hCG ;kÉ«©«ÑW kÉfÉ°ùfEG ,kÉ«fÉ°ùØf kÉfÉ°ùfEG
¿É°ùfE’G ¿Éc GPEG .kÉ«MhQ kÉfÉ°ùfEG hó¨j ∂dòHh ,ìhôdG ¤EG »ªàæjh
¿Éc GPEG ÉeCG ;¬∏dG ìhôd Ée πÑ≤jh õ«Á ¿CG ™«£à°ùj ƒ¡a ,kÉ«MhQ
≈àM ,QƒeC’G √òg πãe πÑ≤j ¿CG ™«£à°ùj ’ ƒ¡a ,kÉ«fÉ°ùØf ¿É°ùfE’G
¢ùØædG ¿CÉH Éæd í°Vƒj Gògh .É¡aô©j hCG É¡cQój ¿CG ™«£à°ùj ’ ¬fCG
¿CG ™«£à°ùj ìhôdÉa .ìhôdG ¢ùµY ≈∏Y »gh ìhôdG ™e á°VQÉ©àe
¬∏dG ìhQ QƒeCG ¿EÉa ¢ùØædG ÉeCG .¬∏dG ìhôd Ée õ«Áh ¬∏dÉH π°üàj
∫ƒÑbh ôjó≤àH ô°ùoj ìhôdG ¿EG .áØ«î°Sh á°†bÉæàe É¡d áÑ°ùædÉH
πH ,QƒeC’G √òg πÑ≤J ’ §≤a ¢ù«d »¡a ;Óa ¢ùØædG ÉeCG ,¬∏dG QƒeCG
.ádÉ¡L ÉgÈà©Jh
á«ehQ øe øeÉãdG ìÉë°UC’G §≤a óLƒj ’ ,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ‘
kÉ°†jCG ∑Éæg πH ,ìhôdG ΩhÉ≤jh ¢VQÉ©j ó°ù÷G ¿CÉH Éæjôj …òdGh
¢ùØædG ¿CÉH Éæjôj …òdGh ¤hC’G ¢SƒãfQƒc øe ÊÉãdG ìÉë°UC’G
,ó°ù÷ÉH ¿É°ùfE’G É«ëj ÉeóæY .ìhôdG ¢†bÉæJh ¢VQÉ©J kÉ°†jCG
É«ëj ÉeóæY ,á∏KÉ‡ IQƒ°üHh ;ìhôdG øe ¢ù«dh ó°ù÷G øe ƒ¡a
çóëàj ÉeóæY .ìhôdG øe ¢ù«dh ¢ùØædG øe ƒ¡a ,¢ùØædÉH ¿É°ùfE’G
¬àbÓY ≈∏Y ócDƒj ƒ¡a ,ó°ù÷G øY á«ehQ øe øeÉãdG ìÉë°UC’G
96
¿CG ÒZ .¿ƒjó°ùL ºg ¿ƒÄ£îj øjòdG πµa Gòµgh ;áÄ«£ÿÉH
»Øa .áÄ«£ÿÉH Iô°TÉÑe ábÓY ≈∏Y IQhô°†dÉH â°ù«d ¢ùØædG
‘) kÉjó°ùL ¿ƒµj ’h áÄ«£N ¿É°ùfE’G π©Øj ’ ób IÒãc ¿É«MCG
.kÉ«MhQ ¢ù«dh ,kÉ«©«ÑW ,kÉ«fÉ°ùØf ∫GRÉe ¬fCG q’EG ,(¿É°ùfE’G ô¶f
kÉ˘°†jCG ƒ˘¡˘a ,kÉ˘«˘fÉ˘°ùØ˘f ¿É˘°ùfE’G ¿ƒ˘µ˘j É˘eó˘æ˘Y ,á˘bó˘dG ¬˘Lh ≈˘˘∏˘ Y)
Éææµdh .ó°ù÷G Iô£«°S â– â©bh ¿É°ùfE’G ¢ùØf ¿C’ ,…ó°ùL
¿ƒµj ¿CG ÚH ¥ôa ∑Éæ¡a ,É¡JGP óëH ¢ùØædG øY º∏µàf ÉeóæY
⁄ ƒd ≈àëa ,ºK øeh .(ó°ù÷G øe ¿ƒµj ¿CG hCG ¢ùØædG øe A»°ûdG
ÒZ ¿É°ùfE’G ô¶f ‘ Éæch ,áÄ«£ÿG øe ÉfQô– óbh Å£îf øµf
É˘æ˘°ùd É˘æ˘fCGh ¿ƒ˘«˘MhQ É˘æ˘fCG IQhô˘°†dÉ˘H »˘æ˘©˘ j ’ Gò˘˘¡˘ a ,Újó˘˘°ùL
ìhôd Ée º¡Øf ¿CG kÉªàM ™«£à°ùf ÉæfCG »æ©j ’ ¬fCG Éªc ;Ú«fÉ°ùØf
kÉÑdÉZ øëf .¬∏dG QƒeCG πÑ≤fh øqªãfh ∑Qóf ¿CG ™«£à°ùf ÉæfCG hCG ¬∏dG
kGóM ™°†fh áÄ«£ÿG øe ≥à©æf ¿CG §≤a Éæ©£à°SG ƒd ÉæfCÉH ó≤à©f Ée
π˘°üà˘fh ,Ú«˘MhQ ¿ƒ˘µ˘æ˘°S É˘æ˘fEÉ˘a ,ó˘°ù÷G ‘ É˘fGƒ˘g ≈˘∏˘ Y Ò°ù∏˘˘d
øe PEG .Ú≤«dG Gò¡H ¢ù«d ôeC’Éa ,Óc .¬∏dG ìhôd Ée º¡Øfh ,¬∏dÉH
ÉæfCG ™e ,ìhôdÉH ¢ù«dh ¢ùØædÉH É«ëf ÉædRÉe ÉæfCG kÉeÉ“ íLôŸG
.Éfó°ùL AGƒgCG Ö°ùM ∂∏`°ùf ó©f ⁄h áÄ«£ÿG øe Éæ≤à©fG óbh hóÑf
øeh πH ,§≤a ó°ù÷Gh áÄ«£ÿG øe Éæ≤à©j ’ ÜôdG ¢UÓN ¿EG
áÄ«£ÿG ‘ ¿ƒµf ’ ¿CG ÜôdG ¢UÓN ájÉZ â°ù«∏a .kÉ°†jCG ¢ùØædG
.ìhôdG ‘ É‰EGh ,kÉ°†jCG ¢ùØædG ‘ ¿ƒµf ’ ¿CGh πH ,Ö°ùëa ó°ù÷Gh
í˘Ñ˘°üf »˘c á˘«˘bÓ˘NC’G ó˘M ¤EG ’ É˘æ˘°ü˘q∏˘î˘j ¿CG »˘¨˘Ñ˘j ¬˘°UÓ˘î˘ a
íÑ°üf »c á«fÉMhôdG óM ¤EG ¤hC’ÉH πH ,Ö°ùëa kÉ«bÓNCG kÉfÉ°ùfEG
IQhô°†dÉH ¢ù«d Ió«ª◊G ¥ÓNC’G hP ¿É°ùfE’Éa .kÉ«MhQ kÉfÉ°ùfEG
¿ƒµj ¿CG kÉeÉ“ øµªŸG øe PEG ,¢ùµ©dG ≈∏Y πH ;kÉ«MhQ kÉfÉ°ùfEG
97
.¢ùØ˘æ˘dÉ˘H É˘«˘ë˘j kÉ˘fÉ˘°ùfEG ,]kÉ˘«˘©˘«˘Ñ˘W kÉ˘ fÉ˘˘°ùfEG[ ,kÉ˘ «˘ fÉ˘˘°ùØ˘˘f kÉ˘ fÉ˘˘°ùfEG
kÉ◊É°Uh kGóL kÉ«bÓNCG äGƒNC’G hCG IƒNE’G óMCG ¿ƒµj ób ,‹ÉàdÉHh
¿ƒµj ó≤a ,á«MhôdG ¬∏dG QƒeCÉH ≥∏©àj Éª«ah ,∂dP ™eh ;ájÉ¨∏d
,É¡∏Ñ≤j ’ ÉÃQh πH ,É¡æªq ãj hCG QƒeC’G √òg ójôj ’h ,Òæà°ùe ÒZ
.]»©«ÑW[ ,ÊÉ°ùØf ƒgh ¢ùØædÉH ¢û«©j ¬fC’
á«MhôdG QƒeC’G ‘ ¢ùØædG õéY .Ü
ÊÉ˘˘°ùØ˘˘æ˘ dG n¿É˘˘°ùfE’G øs ˘ µ˘ d'' 14:2 ¤hC’G ¢Sƒ˘˘ ã˘ ˘fQƒ˘˘ c ∫ƒ˘˘ ≤˘ ˘J
çóëàJ ''.¬o aô©j ¿CG Qó≤j ’h ...¬∏dG ìhôo pd Ée πo Ñn r≤jn ’ ]»©«Ñ£dG[
ìhQ QƒeCG ∫É«M ¢ùØædG ádÉM øY ábOh ìƒ°VƒH äÉª∏µdG √òg
¿EG .''¬aô©J ¿CG Qó≤J ’h'' ¬∏dG ìhôd Ée ''πÑ≤J ’'' ¢ùØædÉa .¬∏dG
ƒd ≈àMh ;¬∏Ñ≤J ¿CG ™«£à°ùJ ’h ¬∏dG ìhôd Ée Ö∏£J ’ ¢ùØædG
hCG ¬aô©J ¿CG ™«£à°ùJ ’ É¡fC’ ,Qó≤J ’ »¡a ,¬∏Ñ≤J ¿CG äAÉ°T
’ »¡a ∂dòd ;¬∏dG ìhQ QƒeCG ™e ≥aGƒàJ ’ ¢ùØædG á©«Ñ£a .¬ª¡ØJ
¢ù«d ¿EÉa ,∂dP øY kÓ°†ah .¬∏Ñ≤J ’ É¡fCG Éªc ¬∏dG ìhôd Ée ójôJ
,¬∏dG ìhQ QƒeCG ∫É«Mh ,∂dòd .¬∏dG QƒeCG ±ô©J »c IQó≤ŸG É¡jód
;áÑZQ hCG kÉeÉªàgG hCG kGQƒ©°T ¢ùØædÉH É«ëj …òdG ¿É°ùfE’G iód ¢ù«d
,ÖÑ°ùdG Gò¡d .É¡ª¡Øj ≈àM hCG É¡∏Ñ≤j ’h QƒeC’G √òg Ö∏£j ’ ƒgh
òÄæ«M ;¢ùØædÉH É«ëf ’ »c ¢ùØædG øe ¬∏dG Éæ≤à©j ¿CG óH ’
.¬Mhôd Ée πÑ≤fh º¡Øfh Öëf Éæ∏©éj ¿CG ™«£à`°ùj
QƒeC’G ‘ ¢ùØædG õéY ¿CÉ°ûH ìƒ°Vh ≈∏Y ¿ƒµf ¿CG Éæ«∏Y
Ée πÑ≤J ’ ¢ùØædÉa .á«ªgC’G ájÉZ ‘ ôeC’G Gòg Èà©fh á«MhôdG
ídÉ°U ¢ùØædÉH ¢û«©j ñCG ¿ƒµj ób .¬aô©J ¿CG Qó≤J ’h ¬∏dG ìhôd
±ô©j ¿CG Qó≤j ’ ó«cCÉàdÉH ¬æµd ,π°VÉah ∑ƒ∏°ùdG ø°ùMh kGóL
ó≤d .á«MhôdG QƒeC’G ¤EG ¢û£©j ’ ÉÃQh πH á«MhôdG QƒeC’G
98
º˘¡˘a .á˘∏˘cÉ˘°ûdG √ò˘g ≈˘∏˘Y äGƒ˘NC’Gh Iƒ˘NE’G ø˘e ó˘jó˘©˘ dG â«˘˘≤˘ à˘ dG
Ö«Y ’ º¡cƒ∏°S ¿CÉH ∫É≤j ¿CG øµÁh ,º¡cƒ∏°S ‘ kGóL ¿ƒ°üjôM
≥FÉY º¡jód ¿EÉa ,á«MhôdG QƒeC’ÉH ≥∏©àj Éª«ah ,∂dP ™eh ,¬«a
QÉ«©Ã øjôNB’Gh º¡°ùØfCG ¿ƒªq«≤j º¡fEG .É¡fƒÑ∏£j ’ ºgh ,»ægP
QƒeC’G ™«ªL ‘h ,CÉ£ÿGh í°üdG ,ô°ûdGh ÒÿG :ájô°ûÑdG ¥ÓNC’G
º¡ægP ‘ ÚMÉ°U Gƒfƒµj ób .¬JÒ°üHh ¬∏dG ìhQ »Yh ºgRƒ©j
»Yhh ,º¡MhQ ‘ øjÒæà°ùe ÒZ º¡æµdh ,ºgAÉcP ‘ AÉjƒbCGh
Ú«˘ë˘«˘°ùe º˘¡˘«˘ª˘°ùJ ¿CG ∂fÉ˘µ˘ eEÉ˘ H .¢SÉ˘˘°ùM ÒZ ó˘˘eÉ˘˘L º˘˘¡˘ MhQ
Qó≤H PEG .Ú«MhQ Ú«ë«°ùe º¡«ª°ùJ ¿CG ™«£à°ùJ ’ ∂æµd ,Ú◊É°U
∞«c ¿ƒaô©j º¡fEG .kÉ≤M ¿ƒ◊É°U º¡a ,º¡cƒ∏°ùH ôeC’G ≥∏©àj Ée
¿hqóéoe ,¿ƒ¶≤jh AÉ«cPCG º¡fEG ;QƒeC’G ¿ƒ÷É©j ∞«ch ¿ƒaô°üàj
,Gƒ©«°†j ≈àM ¬∏dG ìhQ QƒeCG Gƒ°ùª∏j ¿CG Ée º¡æµd .¿ƒæµªàeh
.¥ÓWE’G ≈∏Y º¡a IQó≤e hCG »Yh ¿hóH ,kGôéM hCG kÉÑ°ûN º¡fCÉch
PEG ;¬∏dG QƒeCG IÉŒ IOQÉH ¿ƒµJ Ée kÉÑdÉZ º¡Hƒ∏b ¿EÉa ,∂dP ¥ƒah
.»©°ùdG ‘ ¤É°ùc kÉ°†jCG πH ,Ö°ùëa º¡ØdG »Ä«£H Gƒ°ù«d º¡fCG
Úæ˘eDƒ˘e IQhô˘°†dÉ˘H Gƒ˘°ù«˘d ¿ƒ◊É˘°üdG ¿ƒ˘æ˘ eDƒŸÉ˘˘a ,Gò˘˘µ˘ gh
º˘¡˘cƒ˘∏˘°S ‘ Ú◊É˘°U Gƒ˘°ù«˘d ¿ƒ˘«˘Mhô˘dG ¿ƒ˘æ˘eDƒŸÉ˘a .Ú«˘˘MhQ
,ìhô˘dG ¢SÉ˘°ùMEG º˘¡˘jó˘dh ,ìhô˘dG ‘ ¿ƒ˘˘«˘ ë˘ j º˘˘¡˘ æ˘ µ˘ dh ,Ö°ùë˘˘a
,º˘¡˘∏˘NGO ‘ ¬˘∏˘dG ≥˘jô˘W ¿ƒ˘aô˘©˘jh ,á˘«˘Mhô˘dG Qƒ˘eC’G ¿ƒ˘ª˘¡˘Ø˘ jh
á«fÉMhôdGh ìÓ°üdG ¿EG .á«MhôdG QƒeC’G ‘ IAÉØch Ωó≤J º¡jódh
,¿ƒ◊É°U äGƒNC’Gh IƒNE’G øe ÒãµdÉa .ájÉ¨∏d ¿ÉØ∏àfl ¿GôeCG
‘ ¿ƒ«ëj ’ º¡æµdh ,¿ƒ◊É°U º¡fEG ;Ú«MhQ Gƒ°ù«d º¡æµdh
óŒh .ìhôdG »≤à∏J ’ ∂æµd ,º¡«a áÑ«£dG óŒ âfCG .ìhôdG
QÉ¶æe øeh .¬∏dG áëFGQ º°ûJ ’ ∂æµd ,º¡«a ¿É°ùfE’G πFÉ°†a
99
‘ kÉªàM º¡fEÉa ∂dP ™eh ,ó°ù÷G ‘ º¡fCG ≈∏Y hóÑj ’ ,øq«©e
¿ƒ«ëj ’ º¡fCG q’EG ,ó°ùé∏d ¿Éæ©dG ¿ƒ≤∏£j ’ º¡fCG ºZQh .¢ùØædG
q’EG ,áªKB’G QƒeC’G ≈∏Y ¿ƒ≤aGƒj ’ º¡fCG ºZQh ;kÉ°†jCG ìhôdG ‘
¿ƒÄ£îj ’ º¡fCG ºZQh ;á«MhôdG QƒeC’G ¤EG ¿ƒ°û£©j ’ º¡fCG
¢ùØædÉa .¢ùØædG »g »àdG ,äGòdÉH ¿ƒ«ëj º¡fCG q’EG ,ó°ù÷G Ö°ùM
¢SÉ˘fCG º˘¡˘fEG .º˘¡˘°û«˘Y á˘∏˘«˘°Sh kÉ˘°†jCG »˘gh ,º˘¡˘JÉ˘«˘ M Qó˘˘°üe »˘˘g
’ º¡a ∂dòd ;¢ùØædÉHh ¢ùØædG ‘ ¿ƒ«ëj ,¿ƒ«©«ÑW ,¿ƒ«fÉ°ùØf
.Égƒª¡Øj ¿CG ¿hQó≤j ’h ,á«MhôdG QƒeC’G ¿ƒÑ∏£j
¢ùØædG ¿ƒª°†e .ê
∂dòd ;(ego ,äGò˘dG) É˘fC’G ,á˘jOô˘Ø˘dG É˘æ˘à˘«˘°üî˘°T »˘g ¢ùØ˘˘æ˘ dG
:AGõLCG áKÓK ¢ùØædG πª°ûJ ,π°üØe ΩÓµHh .ÉæJGP »g ¢ùØædÉa
ƒgh .¿É°ùfE’G ÒµØJ IGOCG ƒg øgòdG .IOGQE’Gh ,áØWÉ©dGh ,øgòdG
ƒg kÉ«°ùØfh ÆÉeódG ƒg kÉ«Lƒdƒjõ«a) .ÆÉeódÉH IOÉY á«ª°ùf Ée
¬∏eCÉJh ¿É°ùfE’G ÒµØàa .¢ùØædG øe »°ù«FôdG Aõ÷G ƒgh .(øgòdG
ó©H ¿É°ùfE’Gh .¢ùØædG ‘ øgò∏d ∞FÉXh É¡∏c ¬¶ØMh ¬à°SGQOh
øgòdG ‘ ÒÑc óM ¤EG É«ëj ,Ωƒ«dG ¿É°ùfEG kÉ°Uƒ°üN ,•ƒ≤°ùdG
PEG .±ô°üàj ƒ¡a ¿É°ùfE’G ôµØj Éªµa .øgòdG QÉµaCÉH ¬qLƒe ƒgh
óLƒj OÉµdÉHh .¿É°ùfE’G ôµØH kÉªFGO §ÑJôe ¿É°ùfE’G πªY ¿CG
hCG øe øY Ωƒ«dG ô¶ædG ¢†¨Hh ,Gòµgh .√ôµa ‘ ¢û«©j ’ ¢üî°T
øgP íHôf ≈àM ¿É°ùfE’G ôµØH CGóÑf ¿CG Éæ«∏Y ,¬«a πeCÉàf Ée
¢SQGóŸGh äÉjô¶ædG øe ÒãµdG óLƒj ΩÉjC’G √òg ‘ .¿É°ùfE’G
ôµ˘a ™˘e π˘eÉ˘©˘à˘dG :ó˘MGh ±ó˘g É˘¡˘©˘«˘ª÷h ,á˘jƒ˘HÎdG Ö«˘dÉ˘°SC’Gh
¿É°ùfE’G øgP íHôJ ¿CG â©£à°SG GPEG .¿É°ùfE’G øgP íHôd ¿É°ùfE’G
,øgòdG ‘ É«ëj ¿É°ùfE’G ¿C’ ,¬ëHôJ ¿CG òFóæY ™«£à°ùJ ,√ôµØH
100
.øgòdG ôµØH ¬qLƒe ƒgh ,ÆÉeódG ƒg …òdG
¬˘Ñ˘°†Zh ¿É˘°ùfE’G á˘Ñfi IGOCG »˘¡˘a ¢ùØ˘æ˘dG ‘ á˘˘Ø˘ WÉ˘˘©˘ dG É˘˘eCG
ôKCÉàjh ¿õëjh ìôØjh ¢†¨Ñjh Öëj ¿É°ùfE’Éa .¬Môah ¬fõMh
¿EG .¿É°ùfE’G ¢ùØf ‘ áØWÉ©dG ∞FÉXh É¡©«ªL √ògh ``` ÖÄàµjh
¿CG π¡°ùdG øeh áØWÉ©dÉH AÉ«æZCG º¡a .¿ƒ«ØWÉY ¢SÉædG øe ÒãµdG
Qƒ˘eC’G ™˘e ¿ƒ˘∏˘eÉ˘©˘à˘j É˘e kÉ˘Ñ˘dÉ˘˘Z º˘˘gh .Gƒ˘˘Hô˘˘£˘ °†j hCG Ghô˘˘KCÉ˘ à˘ j
É˘eó˘æ˘Y ¢SÉ˘æ˘dG A’Dƒ˘g ™˘e í˘é˘æ˘J ¿CG Ö©˘°üdG ø˘eh .º˘¡˘à˘Ø˘ WÉ˘˘©˘ H
º¡àØWÉY ∂jô– ™«£à°ùJ ∂æµdh ;ôµØdGh ≥£æŸG ‘ º¡°ûbÉæJ
™«£à°ùJ ∂æµdh ,øgòdG ‘ º¡©æ≤J ¿CG Ö©°üdG øe .á¨dÉH ádƒ¡°ùH
.ádƒ¡°ùH º¡àØWÉY ∂jô–
.¿É˘˘ °ùfE’G ‘ QGô˘˘ ≤˘ ˘dG PÉ˘˘ î˘ ˘JG IGOCG »˘˘ g ¢ùØ˘˘ æ˘ ˘ dG ‘ IOGQE’Gh
√ògh ``` ¢†aôjh πÑ≤jh QÉàîjh ºµëjh Ωõ©jh Qqô≤j ¿É°ùfE’Éa
¢SÉædG ¢†©H ¿EG .¿É°ùfE’G ¢ùØf ‘ IOGQE’G ∞FÉXh É¡©«ªL
‘ ôNB’G ¢†©ÑdGh ,áØWÉ©dG ‘ ôNB’G ¢†©ÑdGh ,øgòdG ‘ ¿ƒ≤Ñj
º˘¡˘æ˘gP ‘ ¿ƒ˘˘°û«˘˘©˘ j á˘˘Ø˘ WÉ˘˘©˘ dG hCG ø˘˘gò˘˘dG ‘ ø˘˘jò˘˘dGh .IOGQE’G
øjòdG ¿EG .º¡JOGQEG ‘ ¿ƒ°û«©j IOGQE’G ‘ øjòdGh ,º¡àØWÉYh
ø˘jò˘dGh ;º˘¡˘«˘a Aõ˘L iƒ˘bCG º˘¡˘æ˘gP ¿ƒ˘µ˘j º˘˘¡˘ æ˘ gP ‘ ¿ƒ˘˘°û«˘˘©˘ j
øjòdGh .º¡«a AõL iƒbCG º¡àØWÉY ¿ƒµJ º¡àØWÉY ‘ ¿ƒ°û«©j
.kÉ˘°†jCG º˘¡˘«˘a Aõ˘L iƒ˘bCG º˘˘¡˘ JOGQEG ¿ƒ˘˘µ˘ J º˘˘¡˘ JOGQEG ‘ ¿ƒ˘˘°û«˘˘©˘ j
ÉeóæYh .√QGôb ‘ kGóL …ƒb kÉªàM ƒg IOGQE’G ‘ …òdG ¢üî°ûdÉa
¬°ûbÉæJ ób .√QÉ°ùe ô«q ¨j ¿CG óMC’ øµÁ Óa ,Ée ôeCG ≈∏Y ºª°üj
,∞WGƒ©dÉH √ó°TÉæJ ób ;≥£æŸÉH ºà¡j ’ ¬æµdh ,≥£æŸGh áé◊ÉH
¬JOGQEÉH πª©j ¢üî°T ƒ¡a .∞WGƒ©∏d ΩÉªàgG …CG »£©j ’ ¬æµdh
.IOGQE’G ‘ ƒgh
101
øgòdÉa .¢ùØædG ‘ IOƒLƒe É¡©«ªL áKÓãdG AGõLC’G √òg ¿EG
πµdh .¿É°ùfEG πc ‘ kÉ©e ¿BG ‘ IOƒLƒe IOGQE’Gh áØWÉ©dGh
øe ÌcCG øgòdG ‘ ºg ¢†©ÑdG ¿CG q’EG .IOGQEGh áØWÉYh ôµa ¿É°ùfEG
.IOGQE’G ‘ AÉjƒbCG ¿hôNBGh ,áØWÉ©dG ‘ AÉ«æZCG ¢†©ÑdGh ,ºgÒZ
âdhÉ˘˘M É˘˘ª˘ ¡˘ eh .º˘˘gÒµ˘˘Ø˘ J ‘ kGó˘˘L ÚMÉ˘˘ °U ¢†©˘˘ Ñ˘ ˘dG ¿EG
∂«∏Y ,º¡ëHôJ ¿CG äOQCG GPEÉa .π«ëà°ùe ∂dòa ,áØWÉ©dÉH º¡µjô–
º¡fEG ;ÆÉeódG hCG ,øgòdG ‘ ¿ƒ°û«©j º¡a .π≤©dG Ωóîà°ùJ ¿CG
.¿ƒ«fÓ≤©dG ¿hôµØŸG
hóÑjh .¢Uƒ°üÿG ¬Lh ≈∏Y áØWÉ©dÉH ¿ƒ°†«Øj ¢†©ÑdGh
A’Dƒgh .§≤a áØWÉY º¡jód πH ,¿hôµØj ’h kÓ≤Y ¿ƒµ∏Á ’ º¡fCÉc
,º¡©e â°ûbÉæJ GPEÉa .º¡àØWÉ©H QƒeC’G ¿hó°ùØj Ée kÉÑdÉZ ¢SÉædG
ÉeCG .º¡Hƒ∏b ‘ ¿hôKCÉàj ’h ¿ƒª¡Øj ’h ¿ƒdÉÑj ’ Ée kGÒãc º¡a
.ºgAÉ°ûMCG ¢ùª∏J ¿CG kGóL π¡°ùdG øªa ,áØWÉ©dÉH º¡©e â∏eÉ©J GPEG
hCG á˘©˘eO Iƒ˘≤˘ H â°ù«˘˘d ÜÉ˘˘Ñ˘ °SC’G ø˘˘e ±’BG Iô˘˘°ûY hCG ÖÑ˘˘°S ∞˘˘dCÉ˘ a
’ ,á˘Ø˘WÉ˘©˘dÉ˘H q’EG ¿ƒ˘dÉ˘Ñ˘j ’ º˘¡˘fCG PEG .º˘¡˘«˘dEG á˘˘Ñ˘ °ùæ˘˘dÉ˘˘H Úà˘˘©˘ eO
.áØWÉ©dG ‘ πH ,øgòdG ‘ Gƒ°ù«d º¡fC’ ∂dP .≥£æŸÉH
º¡jód óéàa .¢UÉN πµ°ûH ájƒb ¢SÉædG ¢†©H óæY IOGQE’Gh
’ º˘¡˘a ,kGQGô˘b ¿hò˘˘î˘ à˘ j É˘˘eó˘˘æ˘ Yh .ô˘˘eCG π˘˘c ‘ Iô˘˘µ˘ a hCG ìGÎbG
IOÉY A’Dƒ¡c ¢SÉfCGh .ádƒ¡°ùH ºgÒ«¨J øµÁ ’h ¬æY ¿ƒMõMõàj
hCG áØWÉ©˘H ¿ƒ˘ª˘à˘¡˘j ’ ,á˘jÉ˘¨˘∏˘d ø˘jó˘«˘æ˘Yh Úã˘Ñ˘°ûà˘e Gƒ˘fƒ˘µ˘j É˘e
äÉ°SÉ«°ùdG ¿ƒ©°†jh QÉµaC’G ¿ƒeó≤j Ió«æ©dG º¡JOGQEÉHh .≥£æÃ
.¿ƒ˘ª˘¡˘Ø˘j ’ º˘˘¡˘ æ˘ µ˘ d ,≥˘˘£˘ æŸÉ˘˘H º˘˘¡˘ °ûbÉ˘˘æ˘ J âfCG .A»˘˘°T π˘˘c ‘
‘ Gƒ°ù«d º¡fCG PEG .¿hôKCÉàj ’ º¡æµd ,º¡©e áØWÉ©dG Ωóîà°ùJh
.IOGQE’G ‘ πH ,áØWÉ©dG ‘ ’h ôµØdG
102
»MhôdG ¿É°ùfE’Gh ÊÉ°ùØædG ¿É°ùfE’G .kÉ«fÉK
ÊÉ°ùØædG ¿É°ùfE’G .BG
,IOGQE’G ‘ hCG áØWÉ©dG ‘ hCG øgòdG ‘ ¿É°ùfE’G ¿Éc AGƒ°S
‘ hCG øgòdG ‘ É«ëj ¿É°ùfE’G ¿Éc AGƒ°Sh .ÊÉ°ùØf ¿É°ùfEG ƒ¡a
¿É°ùfE’G ¿Éc AGƒ°Sh .¢ùØædG ‘ É«ëj ƒ¡a ,IOGQE’G ‘ hCG áØWÉ©dG
,∂dòd .¢ùØædÉH É«ëj ƒ¡a ,IOGQE’ÉH hCG áØWÉ©dÉH hCG øgòdÉH É«ëj
πµa .kÉ«fÉ°ùØf ¿É°ùfE’G ¿Éc GPEG Ée ºµëf ¿CG Éæ«∏Y kGóL π¡°ùdG øe
hCG áØWÉ©dG hCG øgòdÉH πª©j ¿Éc GPEG Ée ƒg √Gôf ¿CG êÉàëf Ée
PEG .IOGQE’G hCG áØWÉ©dG hCG øgòdG ‘ É«ëj ¿Éc GPEG Éeh ,IOGQE’G
¬fCG ÉŸÉW hCG ,áKÓãdG √òg óMCÉH ∂∏°ùjh ±ô°üàjh πª©j ¬fCG ÉŸÉW
.ÊÉ°ùØf ¿É°ùfEG ƒ¡a ,áKÓãdG √òg øe …CG ‘ É«ëj
`H ¢SÉ˘æ˘dG √ƒ˘Yó˘j É˘e kÉ˘Ñ˘dÉ˘Z ]»˘©˘«˘Ñ˘£˘dG[ ÊÉ˘°ùØ˘æ˘dG ¿É˘˘°ùfE’Gh
ô¶f ‘ ¬«∏Y òNCÉe ∑Éæg ¿ƒµj ’ Ée kGÒãch ''.ídÉ°üdG ¿É°ùfE’G''
øjòdG ∂ÄdhC’ kÉªFGO ¢SÉædG íjóe Ö∏éj ìÉ°üdG ÒµØàdÉa .¢SÉædG
kÉªFGO ¢SÉædG ¿É°ùëà°SG Ö∏Œ ádóà©ŸG áØWÉ©dGh .¬H ¿ƒ∏ª©j
AGôWEG Ö∏Œ Ée kÉÑdÉZ áÑ∏°üdG IOGQE’Gh .É¡«a ¿ƒ°û«©j øjò∏d
¿É°ùfE’G É«ëj ÉeóæY øµdh .É¡«∏Y ¿ƒ∏µàj øjòdG ∂ÄdhC’ ¢SÉædG
É«ëj ’ kÉ°†jCG ƒ¡a ,áÄ«£ÿG ‘ É«ëj ’ ¬fCG ºZQh ,AÉ«°TC’G √òg ‘
¿EÉa ,Ö«Y hCG áÄ«£N ÓH ¢SÉædG ΩÉeCG hóÑj ¬fCG ºZQh .ìhôdG ‘
.ó«∏H »MhôdG ¬ª¡ah ,¥É©e ¬∏dG ΩÉeCG ¬MhQ
¿Éch .ÜôdG Ωôc ‘ kÓeÉY â«≤àdG áæµeC’G óMCG ‘ Iôe äGP
óM ¤EG ,π≤©dG hCG ,øgòdG ‘ É«ëj ¿Éc ¬æµdh ,kÓ©a ó«L ¬cƒ∏°S
Éª∏ch .á«MhôdG QƒeC’G ∑Qójh º¡Øj ¿CG ¬«∏Y Ö©°U ∂dòd ;ÒÑc
103
.√ÉàbóM QhóJ ¿CG ≈°ûNCG âæc ,¬∏dG áeóN QƒeCG ¢Uƒ°üîH ¬àKóM
,kÉÑjô≤J º¡a ¬fCÉH ó≤à©J ≈àM »¨°üj ¿Éc ,º∏µJCG âæc Éeóæ©a
√ÉàbóM âfÉc ÉeóæY .¢Tƒ°ûàjh QƒeC’G ¬«∏Y §∏àîJ ºK øeh
Ωóîà°SG ó≤d .kÉq«∏e ôµØj ¿Éc ¬ægP ¿CG ≈∏Y ∫O ∂dP ¿EÉa ,¿GQhóJ
¬˘MhQ Ωó˘î˘à˘°ùj ⁄ ¬˘æ˘µ˘dh ;Qƒ˘eC’G Ö˘q∏˘≤˘jh ô˘µ˘ Ø˘ «˘ d √ó˘˘Mh ¬˘˘æ˘ gP
¿CG kÓ©a ¬«∏Y Ö©°üdG øe ¿Éc ∂dòd :É¡°ùª∏jh ¬∏dG QƒeCG ¢ù°ùëà«d
.É¡H ¢ùëjh á«MhôdG QƒeC’G º¡Øj
‘ IƒNE’G ΩÉeCG ≥FÉ©dGh áHƒ©°üdG ƒg ÒµØàdG ¿ƒµj Ée kGÒãc
πeÉ©àdG ‘ ÒµØàdG IƒNE’G Ωóîà°ùj Ée kÉÑdÉä .á«MhôdG QƒeC’G
QƒeC’G º¡a ¿ƒ©«£à°ùj º¡fCÉH ¿hó≤à©j ºgh .á«MhôdG QƒeC’G ™e
AõL ¬fƒc ,øgòdG ¿CG ¿ƒaô©j ’ ºgh .º¡ægP øjôªàH á«MhôdG
‘ É«ëj …òdG ¿É°ùfE’Éa .ìhôdG º¡Øj ¿CG ™«£à°ùj ’ ,¢ùØædG øe
∂∏Á ’ kÉ«fÉ°ùØf kÉfÉ°ùfEG kÉªàM íÑ°üjh ¢ùØædG ‘ É«ëj øgòdG
.á«MhôdG QƒeC’G º¡a ≈∏Y IQó≤dG
,á«MhôdG QƒeC’G ‘ IƒNE’G ΩÉeCG áHƒ©°üdG ƒg øgòdG ¿CG Éªch
ójó©dG ¿CG ‘ ÖÑ°ùdGh .äGƒNCÓd kÉ≤FÉY áØWÉ©dG ¿ƒµJ Ée kGÒãµa
‘ ø¡fCG ƒg á«MhôdG QƒeC’G ¢ùM hCG º¡a ø©£à°ùj ’ äGƒNC’G øe
äÉ◊É°üdG äGƒNC’G øe ójó©dG âjCGQ ó≤d .ÒÑc óM ¤EG áØWÉ©dG
ø‡h ,áÑÙGh IÒ¨dG ø¡jód ø‡ áØ∏àıG øcÉeC’G ¢ùFÉæc ‘
¿EÉa ,á«MhôdG QƒeC’ÉH ôeC’G ≥∏©àj ÉeóæY øµdh ;øjRQ ø¡cƒ∏°S
‘ kGÒãc ø°û©j ø¡fC’ Gòg .É¡æcQój OÉµdÉH øgh ,øgRƒ©j »YƒdG
â°ù«d áØWÉ©dG ,kÉjôgÉX .ø˘¡˘à˘Ø˘WÉ˘©˘H kGÒã˘c ø˘∏˘ª˘©˘jh ø˘¡˘Ø˘WGƒ˘Y
¢ùŸ øYh ,ìhôdG ‘ ¢û«©dG øY ø¡≤«©J áØWÉ©dG øµdh ,áÄ«£N
øYh ,kÉ«MhQ kÉ°SÉ°ùMEG ø¡jód ¿ƒµj ¿CG øYh ,ø¡MhôH ¬∏dG QƒeCG
104
‘ ø¡«≤ÑJ É¡fEG ;ø¡JÌ©e »g áØWÉ©dÉa .á«MhôdG QƒeC’G º¡a
.Ú«fÉ°ùØf kÉ°UÉî°TCG øëÑ°üjh ¢ùØædÉH ø°û©«a ,¢ùØædG õ«M
áÑ≤Y πµ°ûJ kÉ°†jCG IOGQE’G ¿EÉa ,IƒNE’G øe Òãµd áÑ°ùædÉHh
á∏µ°ûŸG √òg ¿EG ≈àM) .á«MhôdG QƒeCÓd º¡ª¡a ΩÉeCG ≥FÉYh
‘ ¿ƒ∏°üØjh ¿ƒªµëj º¡a (.kÉ°†jCG äGƒNC’G ¢†©H iód IOƒLƒe
PEG ,º¡æe º∏Y ÓH ¢ùØædG ‘ ¿ƒ«ëj ∂dòH ºgh ;º¡JOGQEÉH QƒeC’G
.á«MhôdG QƒeC’G ‘ º¡a hCG »MhQ ¢ùM º¡jód ¢ù«d
hCG øgòdG AGƒ°S ,¢üî°ûdG ¬«a ¿ƒµj ¢ùØædG øe AõL …CG ¿EG
¢üî°ûdG ∂dP ¬H πª©j …òdG Aõ÷G ƒg É‰EG ,IOGQE’G hCG áØWÉ©dG
‘ …òdG ¢üî°ûdG ¬LGh Éªq∏µa .ô°ùjh ádƒ¡°S πµH ¬«a É«ëjh
øe É¡«a πeCÉàjh É¡Ñq∏≤jh kGQGôe É¡H ôµØ«°S ¬fEÉa ,Ée ádCÉ°ùe øgòdG
‘ kGóL kÉ«ØWÉY ¿ƒµ«°S áØWÉ©dG ‘ …òdG ¢üî°ûdGh .ÉjGhR IóY
ájƒ≤dG IOGQE’G ÖMÉ°Uh .QƒeCÓd ¬à÷É©eh øjôNB’G ™e ¬∏eÉ©J
k’ƒ∏M ™æ°ü«a ,QƒeC’Gh ¢SÉædG ™e πeÉ©àdG ‘ ¬JOGQEG ≈∏Y πµà«°S
¬«a É«ëj …òdG ¢ùØædG AõL ¿EG .Ò¨à∏d á∏HÉb ÒZ äGQGôbh áî°SGQ
GPEÉa .¬«dEG »ªàæj …òdG Aõ÷G ƒg É‰EG á«©«ÑWh ádƒ¡°ùH ¢üî°ûdG
¢ù«≤jh ¿õjh Öq∏≤jh πeCÉàjh kGóL »FÉ≤∏J πµ°ûH ôµØj kÉ°üî°T âjCGQ
ƒ¡a ‹ÉàdÉHh ;øgòdÉH πª©j ¢üî°T ¬fCG øe ócCÉàdG ∂æµÁ ,ôeCG πc
ÉeóæY kGÒãc êÉà¡jh ôKCÉàj kÉ°üî°T âjCGQ GPEGh .øgòdG ‘ ¢üî°T
√ò˘g ‘ ó˘«˘©˘°S ƒ˘gh ,á˘Yô˘°ùH »˘µ˘Ñ˘j hCG ∂ë˘˘°†«˘˘a ,Qƒ˘˘eC’G ¬˘˘LGƒ˘˘j
¢üî°T ¬fCG ±ô˘©˘J âfCÉ˘a ,á˘«˘dÉ˘à˘dG á˘¶˘ë˘∏˘dG ‘ ÖÄ˘à˘µ˘eh á˘¶˘ë˘∏˘dG
kÉÄ˘«˘°T â¡˘LGh É˘ª˘∏˘c âæ˘c GPEGh .»˘Ø˘WÉ˘Y ƒ˘gh á˘Ø˘WÉ˘©˘dÉ˘H ¢†«˘Ø˘j
QƒeC’G èdÉ©Jh πª©àd ∂JOGQEG ¢†¡æàa ,ó¡L …CG ¿hO Qô≤Jh §£îJ
‘ ¢üî`°T â`fCG ∂°T ÓÑa ,∂à`«MÉf øe ¢UÉ`N øjô“ …CG ¿hO
105
Oƒ°ùj …òdGh ¢ùØædG øe …ƒ≤dG Aõ÷G ¿EG .IOGQE’G ‘ …ƒbh IOGQE’G
¢üî°ûdG Gòg ¬LGh Éª∏c kÉªFGO Qó°üàj …òdG Aõ÷G ƒg ¢üî°ûdG ‘
á«°UÉæH òNCÉj ¿É°ùfE’G ¢ùØf øe AõL …CÉa .¬©e πeÉ©Jh kÉÄ«°T
¿É°ùfE’G Gòg ¿CG ≈∏Y π«dO ƒg É‰EG ,AÉ«°TC’G ™e πeÉ©àdG ‘ QƒeC’G
.ÊÉ°ùØf ¿É°ùfEG ¬fCG ≈∏Y kÉ°†jCG π«dO ƒgh ,Aõ÷G ∂dP ‘ ƒg
»MhôdG ¿É°ùfE’G .Ü
¢ù«∏a ,ÊÉ°ùØædG ƒg ¢SÉædG øe ´ƒf …CG ±ô©f ¿CG Éæ©£à°SG GPEG
¿CG ÉÃ .»MhôdG ƒg ¢SÉædG øe ´ƒf …CG ∑Qóf ¿CG Ö©°üdG øe
¿CG óH Óa ,IOGQE’G hCG áØWÉ©dG hCG øgòdÉH É«ëj ÊÉ°ùØædG ¢üî°ûdG
¿É°ùfE’G ¿CG å«Mh .√ò¡H É«ëj ’ kÉfÉ°ùfEG »MhôdG ¢üî°ûdG ¿ƒµj
¿É°ùfE’G É«ëj ¿CG óH Óa ,ìhôdÉH ¢ù«dh ¢ùØædÉH É«ëj ÊÉ°ùØædG
¢UÉ˘˘î˘ °TCÓ˘ d ¿CG º˘˘ZQh .¢ùØ˘˘ æ˘ ˘dG ‘ ¢ù«˘˘ dh ìhô˘˘ dG ‘ »˘˘ Mhô˘˘ dG
‘ IOGQE’Gh áØWÉ©dGh øgòdG ¿CG ºZQh ,kÉ°†jCG ¢SƒØf Ú«MhôdG
¢UÉ˘î˘°TCÓ˘d »˘˘à˘ dG ∂∏˘˘J ø˘˘e ≈˘˘æ˘ ZCGh iƒ˘˘bCG ≈˘˘à˘ M »˘˘g º˘˘¡˘ °Sƒ˘˘Ø˘ f
,á«°ùØædG äÉµ∏ŸG √ò¡H ¿ƒ«ëj ’ º¡fCG q’EG ,ÚjOÉ©dG Ú«fÉ°ùØædG
,ìhô˘dG ‘h ìhô˘dÉ˘H ¿ƒ˘«˘ë˘j º˘¡˘fEG .É˘¡˘«˘a ¿ƒ˘«˘ë˘ j ’ º˘˘¡˘ fCG É˘˘ª˘ c
º˘¡˘dÉ˘©˘aCG π˘c Qó˘°üeh ó˘«˘°S ¿ƒ˘˘µ˘ j »˘˘c ìhô˘˘∏˘ d ∫ÉÛG ¿ƒ˘˘£˘ ©˘ jh
¬dh ≈ª°SC’Gh ¤hC’G áfÉµŸG πàëj º¡«a ìhôdÉa .º¡JÉaô°üJh
ÉeCG .º¡∏ªY ≥∏£æeh º¡cƒ∏°S Qó°üe ƒ¡a ;º¡fÉ«c ‘ á«dhC’G
áØWÉ©dGh øgòdG ¿CG ºZQh .´ƒ°†ÿG ™bƒe òNCÉàa º¡«a ¢ùØædG
ìhôdG Iô£«°ùd ™°†îJ É¡fCG q’EG ,kÉ°†jCG πª©J º¡°ùØf ‘ IOGQE’Gh
º˘¡˘æ˘gP ¿ƒ˘eó˘î˘à˘°ùj º˘¡˘fCG º˘ZQh .ìhô˘dG π˘Ñn ˘pb ø˘e á˘¡˘L q ƒ˘e »˘˘gh
‘ ìhôdG ¢SÉ°ùMEG ¿ƒ©Ñàj kÉªFGO º¡fCG q’EG ,º¡JOGQEGh º¡àØWÉYh
Ú«fÉ°ùØædG ¢UÉî°TC’Éc Gƒ°ù«d º¡a .√òg ¢ùØædG äGhOC’ º¡Ø«XƒJ
106
øgòd ¿ƒëª°ùj øjòdG ,A»°T πc ‘ ó«°ùdG ¿ƒµJ ¢ùØædG ¿ƒYnónj øjòdG
.πª©dG ‘ Qó°üàJh IOÉ«≤dG ¤ƒàJ ¿CG ¢ùØædG IOGQEG hCG áØWÉY hCG
hCG áØWÉ`©dG hCG øgòdG IOÉ`«b ¿ƒ`°†aô`jh ¢ùØædG á`«dhCG ¿hôµ`æj º¡`fEG
ìhôdG ¿ƒYón jn h ;º¡«a ó«°ùdG ¿ƒµj ìhôdG ¿ƒYón jn ∂dòHh .IOGQE’G
.ìhôdG ¢SÉ°ùMEG Gƒ©Ñàj ¿CG º¡d ≈æ°ùàj »c ¬∏ªcCÉH º¡fÉ«c ¬L q ƒj
IOGQEG hCG áØWÉY hCG øgP ¿ƒeóîà°ùj ’ º¡fEÉa ,kGôeCG Gƒ¡LGh Éª∏ch
iô˘MC’É˘H º˘¡˘æ˘µ˘dh ;¬˘˘©˘ e Gƒ˘˘∏˘ eÉ˘˘©˘ à˘ jh ¬˘˘H Gƒ˘˘∏˘ °üà˘˘«˘ d k’hCG ¢ùØ˘˘æ˘ dG
,ô˘eC’G ∂dP Gƒ˘°ù°ùë˘à˘ jh Gƒ˘˘°ùª˘˘∏˘ j »˘˘µ˘ d k’hCG º˘˘¡˘ MhQ ¿ƒ˘˘eó˘˘î˘ à˘ °ùj
Qƒ©°T Gƒ°ùª∏j ¿CG ó©Hh .¬dÉ«M ÜôdG Qƒ©°T k’hCG ìhôdG ‘ Ú°ùªà∏e
Gƒª¡˘Ø˘«˘d ¢ùØ˘æ˘dG ‘ ø˘gò˘dG ¿ƒ˘eó˘î˘à˘°ùj º˘¡˘fEÉ˘a ,º˘¡˘MhQ ‘ Üô˘dG
‘ IOGQE’Gh ,¬æY ôqÑ©àd ¢ùØædG ‘ áØWÉ©dGh ,ìhôdG ‘ ¢SÉ°ùME’G
º¡fCG q’EG ,¢ùØædG äGhOCG ¿ƒeóîà°ùj º¡fCG ºZQh .√õéæàd ¢ùØædG
,¿ƒ˘«˘MhQ º˘¡˘fEG .¢ùØ˘æ˘dG IÉ˘«˘ë˘H ¿ƒ˘°û«˘©˘ j ’h ,Ú«˘˘fÉ˘˘°ùØ˘˘f Gƒ˘˘°ù«˘˘d
.É¡fƒØXƒj IGOCG iƒ°S â°ù«d ¢ùØædGh ,ìhôdG IÉ«ëH ¿ƒ°û«©j
PÉ°ûdG ™°VƒdG .kÉãdÉK
¿CG ™«£à°ùj ,ìhôdG ‘ â«e ¬fƒc ,§bÉ°ùdG ¿É°ùfE’G ¿CG ÉæjCGQ ó≤d
ÉæMhQ »«MCG øjòdGh ¿ƒ°üq∏ıG øëf ÉeCG .§≤a ¢ùØædÉH É«ëj
»c Éæ°üq∏îj ¬∏dG ¿EÉa ,∂dP øY kÓ°†a .ìhôdÉH É«ëf ¿CG ™«£à°ùæa
¿É°ùfE’G •ƒ≤°S ¿EG .ìhôdÉH É«ëfh ìhôdG ¤EG ™Lôf ¿CG ™«£à°ùf
ó©j ⁄ Gòµgh ,¢ùØædG ¤EG ìhôdG øe ¿É°ùfE’G §≤°ùj ¿CG ‘ ÖÑq °ùJ
¢üq∏˘î˘j ¬˘∏˘dG ¢UÓ˘N ø˘µ˘dh .¢ùØ˘æ˘dÉ˘H π˘H ìhô˘dÉ˘H É˘«˘ë˘j ¿É˘°ùfE’G
πH ¢ùØædÉH ¿É°ùfE’G É«ëj ’ »c ìhôdG ¤EG ¢ùØædG øe ¿É°ùfE’G
¿ƒ«ëj ’ GƒdGRÉe Gƒ°ü∏N ø‡ øjÒãµdG ¿EÉa ,∂dP ™eh .ìhôdÉH
’ º¡fC’ ¢ùØædÉH ¿ƒ°û«©jh ¢ùØædG ‘ ¿ƒ≤Ñj ¢†©ÑdÉa .Gòµg
107
Gòg É¡«∏Y …ƒ£æj »àdG QƒeC’Gh ¢ùØædGh ìhôdG ÚH ¥ôØdG ¿ƒaô©j
Gƒ≤à©æj ¿CG »g ¬∏dG áÑZQ ¿CG ¿ƒaô©j ’ º¡a ,∂dP ¤EG áaÉ°VEG .ôeC’G
¿ƒaô©j ø‡ ¢†©ÑdG ∑Éæg ¿CG ºZQh .ìhôdG ‘ Gƒ«ëjh ¢ùØædG øe
¿CG ºgójôj ¬∏dG ¿CGh º¡°ùØf øY ∞∏àfl ¬fCGh »«MCG ób º¡MhQ ¿CG
¢û«©dGh º¡°ùØf ‘ AÉ≤ÑdG ‘ ¿hôªà°ùj º¡fCG q’EG ,º¡MhQ ‘ Gƒ«ëj
,ìhôdÉH ’ ¢ùØædÉH ¢û«©dG ≈∏Y ¿hOÉà©e º¡fC’ Gòg .º¡°ùØf ‘
’ øjòdG ¿EG .kÉeÉg kGôeCG ìhôdG ‘ ¢û«©dG ¿hÈà©j ’ º¡fC’h
»g ¬∏dG áÑZQ ¿CG ¿ƒaô©j ’h ,¢ùØædGh ìhôdG ÚH ¥ôØdG ¿ƒaô©j
¢û«©dG ¿CG ¿hó≤à©j ,ìhôdG ‘ Gƒ°û«©jh ¢ùØædG øe Gƒ≤à©æj ¿CG
Ée GPEG º¡fCGh ,…Qhô°Vh í«ë°U ¢ùØædG IOGQEG hCG áØWÉY hCG øgòH
º¡æµd .ΩGôj Ée ≈∏Y º¡fEÉa ,Ö°ùëa º¡«∏Y QÉÑZ ’h øjQòM GƒfÉc
¤EG Ò≤a ™°Vh Gò¡a ,ÚæeDƒŸÉH ôeC’G ≥∏©àj Ée Qó≤H ¬fCG ¿ƒaô©j ’
.óM ó©HCG
ádÉM ¤EG ÉæHƒ«Yh ÉfAÉ£NCG øe ÉfQôëj ¿CG ¬∏dG ájÉZ â°ù«∏a
¢ùØædG øe ÉfQôëj ¿CG ¤hC’ÉH ójôj ¬æµdh ;ÒZ ’ CÉ£ÿG ΩóY øe
øµdh ,§≤a É¡«a Ö«Y ’ IÉ«M É«ëf ¿CG Éfójôj ’ ƒ¡a .ìhôdG ¤EG
ƒ¡a .kÉ«MhQ É¡«a Ö«Y ’ IÉ«M ,á«MhQ IÉ«M É«ëf ¿CG ¤hC’ÉH
øµdh .ìhôdÉH πH ¢ùØædÉH ’ É¡«a Ö«Y ’ IÉ«M É«ëf ¿CG Éfójôj
,¢ùØædÉH ¿ƒ«ëj GƒdGRÉe º¡fEÉa Ú«ë«°ùŸG øe ÒãµdG π¡L ÖÑ°ùH
.º¡°ùØf IÉ«M á£°SGƒH Ö«Y ÓH Gƒfƒµj ¿CG øjógÉL ¿ƒdhÉëjh
¿CG º¡«∏Y ¿CG ¿ƒaô©j ’ º¡fCG q’EG ,»«MCG º¡MhQ ¿CG øe ºZôdG ≈∏©a
øe Gƒ∏©éj ¿CG ¿hójôj º¡fEG .º¡MhôH Gƒ«ëjh º¡MhQ Gƒeóîà°ùj
.ÉgóMh ¢ùØædG Iƒ≤H á«°Vôe IÉ«M ¿ƒ«ëj ,Ú∏eÉc kÉ°SÉfCG º¡°ùØfCG
É¡©«ªL »g º¡dƒ«eh º¡àÑfih É¡«∏Y º¡ªµMh QƒeCÓd º¡Jô¶æa
108
Ió«ªM º¡bÓNCG ¿CG øe ºZôdG ≈∏Yh .ìhôdG ‘ ’ ,¢ùØædG ‘
‘ ¿ƒ«ëj GƒdGRÉe º¡fCG q’EG ,Éª¡«∏Y QÉÑZ ’ º¡cƒ∏°Sh º¡aô°üJh
áfRGƒàe ºgôYÉ°ûeh áØ«¶f ºgQÉµaCG ¿CG ™eh .ìhôdG ‘ ’ ,¢ùØædG
.Ú«MhQ Gƒ°ù«dh Ú«fÉ°ùØf GƒdGRÉe º¡fCG q’EG ,áWƒÑ°†e º¡JGQGôbh
º¡fEG .IPÉ°T º¡àdÉM ¿EÉa ,ÚæeDƒe º¡fƒµH ôeC’G ≥∏©àj Ée Qó≤Hh
,ìÉéædG GƒYÉ£à°SG ƒd ≈àMh .IPÉ°ûdG á«ë«°ùŸG IÉ«◊G ¿ƒ«ëj
¢†©ÑdG ¿ƒµj kÉfÉ«MCGh .º¡°ùØfCG Gƒ°Vôj ¿CG iƒ°S º¡fÉµeEÉH ¢ù«∏a
’ º¡æµdh ;(kÓ©a ¬«a kÉcƒµ°ûe kÉMÉ‚) º¡MÉéæH kÓ©a Ú°VGQ
øe ≥à©æj ¿CG ¿É°ùfEÓd ójôj ¬∏dG ¿C’ ,¬∏dG Gƒ°Vôj ¿CG ¿ƒ©«£à°ùj
.ìhôdÉH É«ëjh ¢ùØædG
¢ùØædGh ìhôdG ÚH ¥ôØdG ¿CÉ°ûH áaô©ŸG ¢†©H º¡jód øjòdG ¿EG
∂dP ™eh ,ìhôdG ‘ É«ëfh ¢ùØædG øe ≥à©æf ¿CG ‘ Éæd ¬∏dG áÑZQh
ºZôa .IPÉ°T á«ë«°ùe IÉ«M ¿ƒ«ëj kÉ°†jCG ºg ,¢ùØædÉH ¿ƒ«ëj
º¡fCG ºZQh .¬H ¿ƒ«ëj ’ º¡fCG q’EG ,»«MCG º¡MhQ ¿CG ¿ƒaô©j º¡fCG
,ìhôdG ‘ Gƒ«ëjh ¢ùØædG øe Gƒ≤à©æj ¿CG ºgójôj ¬∏dG ¿CG ¿ƒaô©j
¿ƒaô©j º¡fCG ºZQh .¢ùØædÉH ¿ƒ«ëjh ¢ùØædG ‘ ¿ƒ≤Ñj º¡fCG q’EG
Gƒ˘dGRÉ˘e º˘¡˘fCG q’EG ,ìhô˘dG ‘ ¬˘˘∏˘ dÉ˘˘H π˘˘°üà˘˘j ¿CG ¿É˘˘°ùfE’G ≈˘˘∏˘ Y ¿CG
,ìhQ º¡d ¿CG ¿ƒaô©j º¡a .¬∏dG QƒeCG Gƒ°ùª∏«d ¢ùØædG ¿ƒeóîà°ùj
Gƒ«ëj ¿CG º¡«∏Y ¿CG ¿ƒaô©jh ;º¡MhQ ¿ƒeóîà°ùj ’ ∂dP ™eh
‘ ádƒ¡°S ¿hóéj πH .ìhôdG ‘ ¿ƒ«ëj ’ º¡fCG q’EG ,ìhôdÉH
ΩGóîà°SG ≈∏Y GhOÉà©j ⁄h ¢ùØædG IOGQEG hCG áØWÉY hCG øgP ΩGóîà°SG
kGôeCG Gƒ¡LGh Éª∏ch .ìhôdÉH ¢û«©dG ¿ƒ∏ª¡j º¡a ,‹ÉàdÉHh ;ìhôdG
k’hCG º¡JOGQEG hCG º¡àØWÉY hCG º¡ægP ¿ƒeóîà°ùj kÉªFGO º¡fEÉa ,Ée
≈∏Yh .¬H Gƒ∏°üà«d k’hCG º¡MhQ ¿ƒeóîà°ùj ’h ;¬©e Gƒ∏eÉ©à«d
109
’ Ú◊É°U Ú«ë«°ùe Gƒfƒµj ¿CG ¿ƒ©«£à°ùj º¡fEÉa ôjó≤J ÌcCG
Gƒfƒµj ¿CG ¿ƒ©«£à°ùj ’h ;(kÉªàM ¬«a ∑ƒµ°ûe Gògh) º¡«∏Y òNCÉe
’h ,§≤a º¡°ùØfCG Gƒ°Vôj ¿CG ¿ƒ©«£à°ùj ºgh .Ú«MhQ Ú«ë«°ùe
ø˘e í˘jóŸG π˘«˘f ¿ƒ˘©˘«˘£˘à˘°ùj º˘gh .¬˘∏˘dG Gƒ˘°Vô˘j ¿CG ¿ƒ˘©˘«˘£˘à˘°ùj
GƒdGR Ée º¡fEG .¬∏dG øe íjóŸG π«f ¿ƒ©«£à°ùj ’h ;§≤a ¢SÉædG
øe ôjôëàdG πH ,áÄ«£ÿG øe ôjôëàdG ’ ``` ¬∏dG ôjô– ¤EG áLÉëH
π˘H ,¿É˘°ùfE’G ¬˘æ˘jó˘j …ò˘dG Qò˘≤˘dG ó˘°ù÷G ø˘e ô˘jô˘˘ë˘ à˘ dG ’ ;¢ùØ˘˘æ˘ dG
º¡fEÉa ,q’EGh .¿É°ùfE’G É¡MóÁ »àdG áØ«¶ædG ¢ùØædG øe ôjôëàdG
.¬∏dG ìhQ QƒeCG øY øjó«©Hh ÚHô¨àe GƒdGRÉe
¢ùØædG øe ¥Éà©f’G á≤jôW .kÉ©HGQ
øe kÉfÓYEG Ö∏£àj Gòg ?¢ùØædG øe ≥à©æf ¿CG ™«£à°ùf ∞«c
¿CG Öéj .Ö«∏°üdG ¢üîj ôNB’Gh ,¢ùØædG ¢üîj óMGh :ÚÑfÉL
QƒeC’G ‘ áª«≤dG áÁóYh ¬∏dG QƒeCG ‘ IõLÉY ¢ùØædG ¿CG iôf
∫GR Ée ƒ¡a ,Éæ°ùØf øe AõL …CG RÉ«àeGh Iƒb âfÉc Éª¡e .á«MhôdG
PEG .á«MhôdG QƒeC’G áaô©eh º¡a hCG ¬∏dG QƒeCG ∑GQOEG øY kGõLÉY
Éª¡eh áfRGƒàe ÉæàØWÉY âfÉc Éª¡eh kÉ«MÉ°U ÉæægP ¿Éc Éª¡e
.Ú«MhQ Éæ∏©éj ¿CG kGóHCG ™«£à°ùj ’ Gò¡a ,áÑ∏°U ÉæJOGQEG âfÉc
≈∏Y ¬Ñ∏°U ” É¡«dEG »ªàæj Ée πch Éæ°ùØf ¿CÉH iôf ¿CG Öéj ,∂dòc
í«°ùnŸG ™e'' 20:2 á«WÓZ ‘ ¢ùdƒH ∫ƒ≤j .í«°ùŸG ™e Ö«∏°üdG
.¢ùØædG »g Éæg É¡«dEG Ò°ûj »àdG ''ÉfCG''`dG ¿EG '' ...ÉfCG ’ É«MCÉa âÑr p∏°U
o
πeÉ©àdG ” ó≤dh .äƒŸG iƒ°S ≥ëà°ùJ ’ ¬∏dG ôjó≤J ‘ ¢ùØædGh
q’CG Éæ«∏Y ,∂dòd .í«°ùŸG Ö«∏°U á£°SGƒH ¬∏dG πÑb øe Éæ°ùØf ™e
≈∏Y ¿CÉH §≤a ô≤f ¿CG Éæ«∏Y ,iôMC’ÉH ;É¡æqªãfh Éæ°ùØf QƒeCG Qqó≤f
¿EG .kÓ©a âJÉe É¡fCGh ,äƒŸG ≥ëà°ùJ É¡fCGh ,äƒ“ ¿CG Éæ°ùØf
110
¿CG ≈∏Y øjQOÉb ÉfÓ©éj ¿CG ¿É©«£à°ùj øjò¡c ájDhQh kÉfÓYEG
øe ¢ùØædG ™æ‰h ,¢ùØædG ¢†aôfh ,¢ùØædG ôµæfh ,¢ùØædG øjóf
á«°VQCG …CG »£©f ’ A»°T πc ‘h ,ôeCG …CG ‘ IOÉ«≤dG ‹ƒJ
â«Á ¢Só≤dG ìhôdG ´óæa ;¢ùØædG â«‰ ¢Só≤dG ìhôdÉH πH .¢ùØæ∏d
.Ö«∏°üdÉH ¢ùØædG •É°ûf ™e πeÉ©àjh ¢ùØædG IÉ«M
º¡a ≈∏Y É¡JQó≤e ΩóYh ,¬∏dG ΩÉeCG ¢ùØædG õéY iôf ¿CG »¨Ñæj
¢ùØæ∏d ¬∏dG º««≤J kÉ°†jCG iôf ¿CG »¨Ñæj .¬∏dG AÉ°VQEGh ¬∏dG QƒeCG
,¢ùØædG ôµæf ¿CG ™«£à°ùf §≤a òFóæY .¢ùØædG ™e πeÉ©àj ∞«ch
∫CÉ°ùf ¿CG Éæ«∏Y ,∂dP πLCG øe .¢ùØædG øe ≥à©æfh ,¢ùØædG ¢†aôfh
Ö«∏°üdG πeÉ©Jh πH ,¢ùØædG õéY §≤a ¢ù«d iôf Éæ∏©éj ¿CG ÜôdG
¢ùØædG ¢†aôf ¿CG ºq∏©àæ°S A»°T πc ‘ ,ºK øeh ;kÉ°†jCG ¢ùØædG ™e
¢†aôj ¿CG øgòdG ‘ …òdG ¢üî°ûdG ≈∏Y .¢ùØædÉH É«ëf ’ ¿CGh
∞˘FÉ˘Xh kÉ˘Ñ˘fÉ˘L ™˘°†j ¿CG ¬˘«˘∏˘Y ;á˘«˘Mhô˘˘dG Qƒ˘˘eC’G π˘˘c ‘ √ô˘˘µ˘ a
¢ùë«d ìhôdG kÉeóîà°ùe ,ìhôdG ¤EG ™Lôjh πeCÉàdGh ÒµØàdÉc
øY º∏µàj hCG »q∏°üj hCG ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG CGô≤j Éeóæ©a .¬∏dG »YƒH
¬˘JÉ˘jô˘¶˘fh ¬˘dÉ˘«˘Nh √Òµ˘Ø˘J ¢†aô˘j ¿CG ¬˘«˘∏˘Y ,á˘˘«˘ Mhô˘˘dG Qƒ˘˘eC’G
‘ π°UGƒjh ¬MhQ ‘ ¢SÉ°ùME’G ,ábóH ,™Ñàj ¿CGh ,¬JÉjô–h
¢†aôj ¿CG ∞WGƒ©dÉH ¢û«éj …òdG ¢üî°ûdG ≈∏Y .¬∏dG ácô°T
πH ,¬LƒJh Oƒ≤J ¿CG ¬àØWÉ©d íª°ùj q’CG ¬«∏Y ;A»°T πc ‘ ¬àØWÉY
¿CG ™˘«˘£˘à˘°ùj Gò˘µ˘gh ;¬˘à˘Ø˘WÉ˘Y ™˘e π˘eÉ˘©˘à˘j ¢Só˘˘≤˘ dG ìhô˘˘dG ´ó˘˘j
≈°ûîj Éªc ¬àØWÉY ≈°ûîj ¿CG ¬«∏Y .ìhôdG ‘ ¬∏dG IOGQEG ¢ù°ùëàj
hCG ¬àØWÉ©H ¬sLƒe ÒZ ,IóYQh ±ƒîH ìhôdG ‘ É«ëjh ,áÄ«£ÿG
hó©c ¬JOGQEG iôj ¿CG IOGQE’G ‘ …òdG ¢üî°ûdG ≈∏Yh .É¡H ôKCÉàe
111
ôµæjh ¢†aôjh øjó«°S Gòµgh .ìhôdG º°üîc ,¬∏dG QƒeCG ‘ ¬∏dG
’ »c Ö«∏°üdÉH ¬JOGQEG ô°ùµj ¢Só≤dG ìhôdG ´ój ¿CG ¬«∏Y .¬JOGQEG
.¬MhQ ‘ »YƒdÉH πH ,áÑ∏°üdGh Iójó°ûdG ¬JOGQEÉH ¬∏dG ΩÉeCG É«ëj
øëf …òdG ¢ùØædG øe Aõ÷G ∂dP ¢†aôfh øjóf ¿CG Éæ«∏Y »¨Ñæj
É¡©«ªL √ò¡a ,ÉæJOGQEG hCG ÉæàØWÉY hCG ÉæægP AGƒ°S .¿Éc kÉjCG ¬«a
¢†aôf ¿CG Éæ«∏Y ,¬∏dG QƒeCG πc »Øa .É¡©e πeÉ©àdGh Égô°ùc »¨Ñæj
ìhôdG ´óf ¿CG iôMC’ÉH Éæ«∏Yh .IOGQE’Gh áØWÉ©dGh øgòdG IOÉ«b
∞qXƒjh ¬qLƒjh ºµë«d á«dhC’G ¬d ¿ƒµjh ¤hC’G áfÉµŸG π¨°ûj
øe ≥à©æf ¿CG ™«£à°ùf á≤jô£dG √ò¡Hh .ÉæJOGQEGh ÉæàØWÉYh ÉæægP
πnÑpb øe Éæ°ùØf äGhOCG πc ∞«XƒJ ºà«°S ,á¡L øe ,Gòµgh .¢ùØædG
¿ƒµf ød ‹ÉàdÉHh .¢ùØædÉH É«ëf ød ,iôNCG á¡L øeh ,ÉæMhQ
.Ú«MhQ πH ,ÚjÉ°ùØf
112
™°SÉàdG π°üØdG
¢ù«eGƒf á©HQCGh äGƒ«M çÓK
``` IÉ«◊G áaô©e ‘ á©°SÉàdG á«°ù«FôdG á£≤ædG iÔd ¿B’G »JCÉf
á¨dÉH á«ªgCG ≥◊G Gò¡d ¿EG .¢ù«eGƒf á©HQCGh äGƒ«M çÓK »gh ’CG
á«MhôdG ÉæJÉ«M ádÉM ±ô©f ¿CG ÉfOQCG GPEÉa .¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ‘
ø˘e á˘«˘dÉ˘N á˘Ñ˘dÉ˘Z IÉ˘«˘M É˘«˘ë˘f ¿CG É˘fOQCGh ,ìƒ˘°Vƒ˘H á˘«˘ æ˘ WÉ˘˘Ñ˘ dG
≥◊G Gò˘¡˘d π˘eÉ˘c º˘¡˘a É˘æ˘jó˘d ¿ƒ˘µ˘j ¿CG …Qhô˘°†dG ø˘˘e ,É˘˘jÉ˘˘£ÿG
.»°SÉ°SC’G
äGƒ«M çÓK .k’hCG
äGƒ«M çÓãdG ∞jô©J .BG
äGƒ˘«◊G »˘g É˘æ˘g É˘gOó˘°üH ø˘ë˘f »˘à˘dG çÓ˘˘ã˘ dG äGƒ˘˘«◊G ¿EG
,¿É˘°ùfE’G IÉ˘˘«˘ M :¢ü˘˘q∏fl ¢üî˘˘°T π˘˘c π˘˘NGO IOƒ˘˘LƒŸG çÓ˘˘ã˘ dG
.¬∏dG IÉ«Mh ,¿É£«°ûdG IÉ«Mh
…CG ,¿É°ùfE’G πNGO IóMGh IÉ«M ∑Éæg ¿CG IOÉY ¢SÉædG ó≤à©j
ÜÉ˘à˘µ˘dG ø˘µ˘dh .¬˘jó˘dGh ø˘e É˘¡˘«˘∏˘Y π˘°üM »˘à˘dG á˘jô˘°ûÑ˘dG IÉ˘«◊G
IÉ«◊G ¤EG áaÉ°VE’ÉHh ,¿É°ùfE’G •ƒ≤`°ùd kGô¶f ¬fCÉH Éæjôj ¢Só≤ŸG
∫ƒ≤J ,∂dòd .kÉ°†jCG ¿É£«°ûdG IÉ«M ¿É`°ùfE’G ‘ ∑Éæg ,ájô°ûÑdG
øµ°ùJ ,¿É°ùfE’G ó°ùL ‘ …CG ,¿É°ùfE’G ‘ ¿CG 20h 18:7 á«ehQ
,ó`°ù÷G Gògh .¿É£«°ûdG IÉ«M ¤EG Ò`°ûJ Éæg áÄ«£ÿGh .áÄ«£ÿG
ô˘ª˘à˘°ùj ,17:5 á˘«˘WÓ˘Z Ö°ùMh ,¿É˘˘£˘ «˘ °ûdG IÉ˘˘«˘ M …ƒ˘˘ë˘ j …ò˘˘dG
ìhôdG ΩhÉ≤j Ée kÉÑdÉZh ,¢ü∏îj ¿CG ó©H ¿É°ùfE’G ‘ AÉ≤ÑdÉH
âdGRÉªa ,¿É°ùfE’G ¢ü∏îj ¿CG ó©Hh ,¬«∏Yh .ìhôdG ó°V »¡à`°ûjh
.¿É£«`°ûdG IÉ«M ¬jód
o¬nd øH’ÉH oøeDƒoj …òdG'' 36:3 ÉæMƒj ∫ƒ≤j ,∂dP øY kÓ°†a
¬o n∏na øH’G ¬o nd ør en '' :12:5 ¤hC’G ÉæMƒj ∫ƒ≤Jh ''.lájóHn CG lIÉ«M
øHÉH øeDƒj …òdG ¢üî°ûdG ¿CG Éæjôj Gògh .¬∏dG IÉ«M ,…CG '',oIÉ«◊G
IÉ˘«˘Mh á˘«˘∏˘°UC’G á˘jô˘°ûÑ˘dG ¬˘JÉ˘«˘M §˘≤˘a ¬˘d ¢ù«˘˘d ¢ü∏˘˘î˘ jh ¬˘˘∏˘ dG
¬∏dG IÉ«M πH ,•ƒ≤°ùdG ∫ÓN øe É¡«∏Y π°üM »àdG ¿É£«°ûdG
.kÉ°†jCG ájóHC’G
çÓãdG äGƒ«◊G CÉ°ûæe .Ü
¬ØfCG ‘ ïØf ΩOBG ¬∏dG ≥∏N ÉeóæY ¬fCG ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ∫ƒ≤j
ºK .ábƒ∏ıG ¿É°ùfE’G IÉ«M ≈∏Y ΩOBG π°üM Gòµgh ;IÉ«M áª°ùf
IÉ«◊G Iôé°T ,ÚJôé°T ΩÉeCG ¿óY áæL ‘ ¿É°ùfE’G ¬∏dG ™°Vh
‘ kÉ≤M’ IÉ£©ŸG äÉfÓYE’G Ö°ùMh .ô°ûdGh ÒÿG áaô©e Iôé°Th
áaô©e Iôé°Th ,¬∏dG ≈∏Y ∫óJ IÉ«◊G Iôé°T ¿EÉa ,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG
.…ô˘˘°ûÑ˘˘dG ¢ùæ÷G π˘˘ãÁ ΩOBGh ,¿É˘˘£˘ «˘ °ûdG ≈˘˘∏˘ Y ∫ó˘˘J ô˘˘°ûdGh ÒÿG
™°Vh CÉ°ûf ``` ¿ƒµdG ‘ …CG ``` ¿óY áæL ‘ Ωƒ«dG ∂dP ‘ ,Gòµgh
.¿É£«°ûdGh ,¬∏dGh ,¿É°ùfE’G ``` ±GôWCG áKÓK ≈∏Y πªà°TG
.¿É°ùfE’G ƒg ¬∏dG ™e ¬YGô°U Qƒfih ,¬∏dG º°üN ƒg ¿É£«°ûdG
øe ¿É°ùfE’G ¬∏dG OGQCG ó≤d .¿É°ùfE’G OGQCG ÉªgÓc ¿É£«°ûdGh ¬∏dÉa
≥«≤– πLCG øe ¿É°ùfE’G ¿É£«°ûdG OGQCG Éªæ«H ,¬àÄ«°ûe RÉ‚EG πLCG
íHQ ‘ ¿É£«°ûdG á≤jôWh ¬∏dG á≤jôW âfÉch .Iôjô°ûdG ¬àjÉZ
ôªK ¿É°ùfE’G πcCÉj ¿CG ¬∏dG á«f âfÉc PEG .IÉ«◊G ∫ÓN øe ¿É°ùfE’G
114
óëàjh ábƒ∏ıG ÒZ ¬∏dG IÉ«M ≈∏Y π°üëj Gòµgh IÉ«◊G Iôé°T
áaô©e Iôé°T ôªK πcCÉj »c ¿É°ùfE’G iƒZCG ¿É£«°ûdG øµdh .¬©e
á£bÉ°ùdG ¬JÉ«M ≈∏Y π°üëj ¿É°ùfE’G π©L Gò¡Hh ,ô°ûdGh ÒÿG
.¬©e •Qq ƒàjh ¬H §∏àîjh
Iôé°T ôªK ¿É£«°ûdG πnÑpb øe ´hóıG ΩOBG πcCG ,Ωƒ«dG ∂dP ‘h
‘ ¿É£«°ûdG IÉ«M â∏NO Ú◊G ∂dP òæeh .ô°ûdGh ÒÿG áaô©e
¬JÉ«M ¤EG áaÉ°V’ÉHh ,Gòµgh .kGó°SÉa íÑ°üj ¬à∏©Lh ¿É°ùfE’G
.á£bÉ°ùdG ¿É£«°ûdG IÉ«M ≈∏Y ¿É°ùfE’G π°üM ,á«∏°UC’G ábƒ∏ıG
ÚH ô¡¶àd ¬æHG ‘ ¬JÉ«M ¬∏dG π©L ,ójó÷G ó¡©dG πX ‘h
.¬JÉ«M ≈∏Y ¿É°ùfE’G π°üëj ¬dƒÑbh ¬æHÉH ¿ÉÁE’ÉH ≈àM ,¢SÉædG
IÉ«Mh ábƒ∏ıG á«∏°UC’G ájô°ûÑdG ÉæJÉ«M ¤EG áaÉ°V’ÉH ,Gòµgh
≈∏Y π°üëf øëf ,•ƒ≤°ùdG ∫ÓN øe É¡«∏Y Éæ∏°üM »àdG ¿É£«°ûdG
.kÉ°†jCG ¬∏dG IÉ«M
Ú°üq∏ıG øëf Éæ∏NGO ‘ çÓãdG äGƒ«◊G √òg ¿EÉa ,ºK øeh
≈∏Y ,¢UÓÿGh •ƒ≤°ùdGh ≥∏ÿG ∫ÓN øe É¡«∏Y Éæ∏°üM É‰EG
IÉ«◊G ≈∏Y Éæ∏°üM á≤dÉÿG ¬∏dG ój øe ÚJB’G øëæa .‹GƒàdG
Éæ∏°üMh Ú£bÉ°S ÉæëÑ°UCG ,ΩOBÉH ÉfQhôÃh .ábƒ∏ıG ájô°ûÑdG
¢ü∏îf ,í«°ùŸG ‘ ÉædƒNóHh .á£bÉ°ùdG ¿É£«°ûdG IÉ«M ≈∏Y
.ábƒ∏ıG ÒZ ¬∏dG IÉ«M ≈∏Y π°üëfh
çÓãdG äGƒ«◊G ™bƒe .ê
:áØ∏àıG çÓãdG äGƒ«◊G √òg ¿EÉa ,á«HÉàµdG äÉfÓYE’G Ö°ùM
‘ ‹GƒàdG ≈∏Y â∏NO ¬∏dG IÉ«Mh ¿É£«°ûdG IÉ«Mh ¿É°ùfE’G IÉ«M
.ÉæfÉ«µd áKÓãdG AGõLC’G …CG ``` …ô°ûÑdG ÉæMhQh ,Éfó°ùLh ,Éæ°ùØf
,IÉ«M áª°ùf ¬«a ïØf ,¢VQC’G ÜGôJ øe ¿É°ùfE’G ¬∏dG πÑL Éeóæ©a
115
IÉ«◊G ¿CG »æ©j Gòg .(7:2 øjƒµJ) ''.á«M kÉ°ùØf'' ¿É°ùfE’G QÉ°Uh
¢ù˘rØ˘f ‘ »˘g ≥˘∏ÿG ≥˘jô˘W ø˘Y É˘¡˘«˘∏˘Y É˘æ˘∏˘°üM »˘˘à˘ dG á˘˘jô˘˘°ûÑ˘˘dG
‘ òNCG ,§≤°Sh ¿É£«°ûdG øe ¿É°ùfE’G …ƒZoCG ÉeóæYh .¿É°ùfE’G
.¿É£«°ûdG ≈∏Y ∫óJ »àdG ,ô°ûdGh ÒÿG áaô©e Iôé°T ôªK ¬ª°ùL
∫Ó˘N ø˘e ¿É˘°ùfE’G É˘¡˘«˘∏˘Y π˘°üM »˘à˘dG ¿É˘£˘«˘°ûdG IÉ˘«˘ë˘ a ,∂dò˘˘d
ÜôdG ¿É°ùfE’G πÑ≤j ÉeóæYh .…ô°ûÑdG ó°ù÷G ‘ »g •ƒ≤°ùdG
,¬∏dG IÉ«M ¬©e kÉÑdÉL ,¬∏dG ìhQ ¿EÉa ,¢ü∏îjh ¢üq∏îªc ´ƒ°ùj
π°üëj »àdG ¬∏dG IÉ«M ¿EÉa ‹ÉàdÉHh .…ô°ûÑdG ìhôdG ‘ πNój
,Gòµgh .…ô°ûÑdG ìhôdG ‘ »g ¢UÓÿG ∫ÓN øe ¿É°ùfE’G É¡«∏Y
‘ ájô°ûÑdG IÉ«◊Gh ,¬MhQ ‘ ¬∏dG IÉ«M ¢üq∏ıG ¢üî°û∏d ¿EÉa
.√ó°ùL ‘ ¿É£«°ûdG IÉ«Mh ,¬°ùØf
á˘KÓ˘ã˘dG äGƒ˘«◊G ó˘Lƒ˘J å«˘M á˘KÓ˘ã˘dG AGõ˘LC’G º˘¡˘ Ø˘ f »˘˘µ˘ dh
√òg »Yh ‘ åëÑf âbƒdG ¢†©H »°†‰ ±ƒ°S ,ÈcCG ìƒ°VƒH
ƒg É‰EG ,»LQÉÿG …OÉŸG ÉfDhõL ƒgh ,ó°ù÷G .áKÓãdG AGõLC’G
¢SGƒ◊G ¬˘dh É˘fó˘°ùL AÉ˘°†YCG π˘c π˘ª˘°ûj ƒ˘˘gh ;¢Sƒ˘˘ª˘ ∏˘ eh »˘˘Fô˘˘e
⁄É©dÉH π°üàj »µd ¢ùŸh ¥hPh º°Th ™ª°Sh ô°üH øe ¢ùªÿG
hCG …ƒ«fódG ¢SÉ°ùME’ÉH ≈Yój ó°ù÷G »Yh ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh .…OÉŸG
.…OÉŸG ¢SÉ°ùME’G
ƒ¡a ,Éæ«a ≥ªYC’Gh πZhC’G Aõ÷G ƒgh ,…ô°ûÑdG ÉæMhQ ÉeCG
õ««ªàdG IGOCG ƒg Òª°†dG .ácô°ûdGh ¢Só◊Gh Òª°†dG ≈∏Y πªà°ûj
Éæ∏©éj ƒ¡a CÉ£ÿGh ÜGƒ°üdG CGóÑŸ kÉ≤ahh ;CÉ£ÿGh ÜGƒ°üdG ÚH
‘ ¢Vƒaôeh CÉ£N ƒg Éeh ¬∏dG iód ∫ƒÑ≤eh ÜGƒ°U ƒg ÉÃ ¢ùëf
Iô°TÉÑe ¬∏dG IOGQEÉH ¢ùëf ¿CG øe Éææqµª«a ¢Só◊G ÉeCG .¬∏dG ô¶f
¬∏dÉH π°üàf ¿CG øe ácô°ûdG Éææqµ“ Éª«a .á∏«°Sh ájC’ áLÉ◊G ¿hO
116
Éæ∏©éj …òdG ƒg ácô°ûdG AõL ¿CG ºZQh .¬©e ácô°T Éæd ¿ƒµJh
¢ù°ùëàf ÉfÓ©éj ¿Gò∏dG Éªg ¢Só◊Gh Òª°†dG ¿CG q’EG ,¬∏dÉH π°üàf
¿Gòg ¢SÉ°ùMEGh .»MhôdG õ«◊ÉH π°üàf …CG ,á«MhôdG QƒeC’Gh ¬∏dG
¢SÉ°ùME’ÉH ≈Yój ƒ¡a ∂dòdh ;ìhôdG ‘ ¢SÉ°ùME’G ƒg ¿GAõ÷G
.¬∏dG ¢SÉ°ùMEG hCG ,»MhôdG
É˘fDhõ˘L »˘¡˘ a ,ó˘˘°ù÷Gh ìhô˘˘dG ÚH ™˘˘≤˘ J »˘˘à˘ dGh ,¢ùØ˘˘æ˘ dG É˘˘eCG
.IOGQE’Gh áØWÉ©dGh øgòdG ≈∏Y πªà°ûj …òdGh »°ùØædG »∏NGódG
Qhô˘°ùdG IGOCG »˘g á˘Ø˘WÉ˘©˘dGh ;π˘eCÉ˘ à˘ dGh Òµ˘˘Ø˘ à˘ dG IGOCG ƒ˘˘g ø˘˘gò˘˘dG
PÉîJEGh …CGôdG áZÉ«°U IGOCG »g IOGQE’Gh ;ìôØdGh ¿õ◊Gh Ö°†¨dGh
§≤a ÚæKEG ¿EÉa ,AGõLCG áKÓK øe ∞dCÉàJ ¢ùØædG ¿CG ºZQh .äGQGô≤dG
¤EG õµJôj øgòdG ¢SÉ°ùMEÉa .»Yh Éª¡d ``` áØWÉ©dGh øgòdG ```
.¬Ñëj ’ Éeh AôŸG ¬Ñëj Ée ¤EG õµJôj áØWÉ©dG ¢SÉ°ùMEGh ,áæ∏≤©dG
¿É˘°ùfE’G Aõ˘é˘H ¢ùë˘f ¿CG ø˘e É˘fÉ˘æ˘qµÁ É˘æ˘°ùØ˘˘f ‘ ¿É˘˘°SÉ˘˘°ùME’Gh
;»°ùØædG ⁄É©dÉH π°üàf ¿CGh ,¬JGP hCG ¿É°ùfE’G 'ÉfCG' …CG ,»°ùØædG
∗.äGòdG »Yh hCG á«°ùØædG ¢ù«°SÉMC’ÉH ¿É«ª°ùj Éª¡a ,‹ÉàdÉHh
çÓãdG äGƒ«◊G ádÉMh á©«ÑW .O
Éæ∏°üM »àdG áØ∏àıG çÓãdG äGƒ«◊G √òg øe πµd ¿CG ÉÃ
AGõLCG ‘ á∏°üØæe øµ°ùJh ¢UÉÿG ÉgDƒ°ûæe Éæ∏NGO ‘ É¡«∏Y
äGƒ«◊G √òg á©«ÑW ¿ƒµJ ¿CG óH Óa ,áØ∏àıG áKÓãdG ÉæfÉ«c
Ió≤©eh kÉ°†jCG áØ∏àfl É¡H á°UÉÿG É¡J’ÉMh Éæ∏NGO ‘ çÓãdG
‘ ¬Ñëj ’ Éeh ¬Ñëj Ée ¤EG Ò°ûf øëæa ''¿É°ùfE’G »Yh'' ∫ƒ≤f ÉeóæY IOÉY ∗
¢ùØædG øgP πnÑpb øe ¢SÉ°ùME’G Gòg ≈∏Y ÒKCÉàdG á«fÉµeEG ºZQh .¢ùØædG áØWÉY
ƒg Éªc ,Ée óM ¤EG ìhôdG ¢SóM ≈àM hCG ìhôdG Òª°Vh á°ùªÿG ó°ù÷G ¢SGƒMh
¬Ñëj Ée ¢SÉ°ùMEG øe ¤hC’G áLQódÉH ¿ƒµàj ¬fCG q’EG ,»MhôdG ¿É°ùfE’G ™e ∫É◊G
.¢ùØædG áØWÉY ‘ ¬Ñëj ’ Éeh ¿É°ùfE’G
117
¿É°ùfE’G Gòg ¿Éc ,Iô°TÉÑe ¿É°ùfE’G ¬∏dG ≥∏N ¿CG ó©H .Ée óM ¤EG
á©eÉL) ''kÉª«≤à°ùe''h (31:1 øjƒµJ) ''kGóL kÉæ°ùM'' ¬∏dG ô¶f ‘
π°UC’G ‘ âfÉc ábƒ∏ıG ¿É°ùfE’G IÉ«M ¿EÉa ,∂dòd .(29:7
¿hóH πH ,§≤a áÄ«£N ¿hóH øµJ ⁄ »gh ;áª«≤à°ùeh áæ°ùM
∗.á£«°ùHh áÄjôH âfÉc ó≤d ;∂dòc πéÿG »Yhh áÄ«£ÿG áaô©e
¬∏dG √ÉŒ Öfòj ⁄ ¿É°ùfE’G ¿EÉa ,§≤°Sh ΩOBG CÉ£NCG ÉeóæY
øe CGƒ°SC’G øµdh ,áÄWÉN ádÉM ¬æY èàf …òdGh ,§≤a ±ô°üàdÉH
á°ùfO íÑ°üJ ¬JÉ«M π©éa ,IÉ«◊G ‘ ¬ªªq °S ¿É£«°ûdG ¿CG ƒg ∂dP
GƒÑ©∏j q’CG â«ÑdG ‘ …O’hCG â«°UhCG ÊCG ¢VÎØæd ,kÓãªa .Ió°SÉah
GƒÑ©d ,º¡dƒ°†a ÖÑ°ùHh ,∫õæŸG »JQOÉë ó©Hh .ìƒ∏dG IÉëªÃ
ƒg CÉ£ÿG Gòg ¿EG .GhCÉ£NCG º¡fCG äóLh »YƒLQ ó©Hh ;IÉëªŸÉH
øµdh .º¡«a πNój ⁄ kÉÄ«°T ¿CG q’EG ,á∏FÉ©dG áª¶fC’ ∑É¡àfG Oô›
‘ ΩÉ˘˘°S AGhO á˘˘LÉ˘˘LR âcô˘˘ J á˘˘ eOÉ˘˘ ≤˘ ˘dG IôŸG ‘ ÊCG Gƒ˘˘ °VÎaG
''.áLÉLõdG √òg øe kGóHCG GƒHô°ûJ ’'' :kÓFÉb O’hC’G â«°UhCGh ,∫õæŸG
,Ö∏©∏d á«∏°ùe áLÉLõdG ¿CG O’hC’G óLh ,â«ÑdG äQOÉZ ¿CG ó©Hh
Gƒ°ü©j ⁄ º¡fEÉa ,òÄfBG .ΩÉ°ùdG AGhódG GƒHô°T ,√ÉØ°SCGGh ,ºK øeh
kÉÄ«°T ¿EG ,∂dP øe CGƒ°SCG ,πH ,§≤a á∏FÉ©dG áª¶fCG Gƒµ¡àæjh …ôeCG
Iôé°T ôªK ΩOBG πcCG ÉeóæY π°üM Ée Gògh .º¡«a πNO kÉeÉ°S
òNCG ¬æµdh ,Ö°ùëa ¬∏dG á«°Uh ¢ü©j ⁄ ƒ¡a .Ωƒ«dG ∂dP áaô©ŸG
kGó˘≤˘©˘e ¿É˘°ùfE’G í˘Ñ˘°UCG Ú◊G ∂dP ò˘æ˘eh .¬˘«˘a ¿É˘˘£˘ «˘ °ûdG IÉ˘˘«˘ M
áØ«Xh ¢SÉ°ùME’G Gò¡dh .πéÿGh …õÿÉH ¢ùëj ¿É°ùfE’G ¬∏dG π©L ,•ƒ≤°ùdG ó©H ∗
áÄ«£ÿG π©a øY Éæ≤«©j ƒgh ,áÄ«£N Éæjód ¿CG ≈∏Y á«MÉf øe øgÈj ƒ¡a :áØYÉ°†e
á°VôY ƒ¡a ,Gòg …õÿGh QÉ©dG ¢SÉ°ùMEG AôŸG iód øµj ⁄ GPEÉa .iôNCG á«MÉf øe
nßØoM Éª∏c ,¢üî°ûdG óæY …õÿG ¢SÉ°ùMEG OGR Éª∏ch .AÉ°ûj áYÉ°S ¬JOGQEÉH ºKE’G π©Ød
.ø˘gAÉ˘«˘M ¿ó˘≤˘Ø˘j ’CG AÉ˘°ùæ˘dG ≈˘∏˘Y ¿CG É˘gOÉ˘Ø˘e á˘dƒ˘≤˘e É˘æ˘jó˘dh .É˘jÉ˘˘£ÿG π˘˘©˘ a ø˘˘e
.äÉjƒà°ùŸG ≈fOCG ≠∏H ¢üî°T ó«cCÉàdÉH ƒg πéÿG ¢SÉ°ùMEG øe ‹ÉÿG ¢üî°ûdÉa
118
áæ°ù◊Gh áª«≤à°ùŸG á«∏°UC’G ¿É°ùfE’G IÉ«M ¬d ó©J º∏a ;kÉ«∏NGO
.kÉ°†jCG Ió°SÉØdGh Iôjô°ûdG ¿É£«°ûdG IÉ«M πH ,§≤a
≈∏Y ,É˘jÉ˘£ÿG ´Gƒ˘fCG π˘µ˘H á˘Ä˘«˘∏ŸG ,¿É˘£˘«˘°ûdG IÉ˘«˘M …ƒ˘à–h
¿É°ùfE’G ‘ ¢û«©j ¿É£«°ûdÉa .ô°ûdG πeGƒYh OÉ°ùØdG πc IQõH
ÉæMƒj) ÉjÉ£ÿG π©Øj ¬∏©éjh (44:8 ÉæMƒj) äGƒ¡°T ¬jód π©éjh
π©Œ »àdGh ,ÉjÉ£ÿG π°UCG »g ¬JÉ«M ¿EÉa ‹ÉàdÉHh .(8:3 ¤hC’G
¿É°ùfE’G É¡∏©Øj »àdG IÒãµdG ÉjÉ£ÿÉa .áÄ«£ÿG ¢û«©j ¿É°ùfE’G
IÉ«◊G â∏NO ¿CG òæe .¬«a ¢ù«∏HEG IÉ«M hCG ¿É£«°ûdG IÉ«M øY CÉ°ûæJ
É«ëj ¿CG kÉfÉ«MCG ™«£à°ùj ∫GRÉe ¬fCG ™eh ,¿É°ùfE’G ‘ á«°ù«∏HE’G
É«ëj ¬fCG q’EG ,ájô°ûÑdG ¬JÉ«M Ö°ùM ÊÉ°ùfE’G ìÓ°üdG øe π«∏≤dG
.á˘˘«˘ °ù«˘˘∏˘ HE’G IÉ˘˘«◊G Ö°ùM äÉ˘˘bhC’G ÌcCG ‘ á˘˘«˘ °ù«˘˘∏˘ HE’G Qhô˘˘°ûdG
¿CG ™«£à°ùj ƒ¡a ;ájÉ¨∏d kÉ©jOh ¿ƒµj ¿CG ¿É°ùfE’G ™«£à°ùj kÉfÉ«MCG
‘ øµdh .»≤«≤M ¿É°ùfEG á¡µf »£©jh ¿É°ùfEÉc kÓ©a ±ô°üàj
πãe kÓ©a ¿ƒµj ƒ¡a ,¬JôFÉK QƒãJh Ö°†¨j ÉeóæYh ,iôNCG ¿É«MCG
‘ ¿É°ùfE’G ¢ùª¨æj ÉeóæYh .á«fÉ£«°ûdG á¡µædÉH A»∏eh ¿É£«°T
πªëj ƒ¡a ,áYƒæàŸG ÉjÉ£ÿG π©ah QÉª≤dG Ö©dh IQÉYódGh ôµ°ùdG
É«ëj ’ ¿É°ùfE’Gh .á«°ù«∏HE’G áëFGôdÉH A»∏e ƒgh á«°ù«∏HEG áÄ«g
»g ¬«a ¢ù«∏HEG IÉ«M øµdh ;¬JOGQEG ¢†fi øe á«fÉ£«°ûdG IÉ«◊G
IÉ«M ¢û«©j kÉ«°ù«∏HEG kÉfÉ°ùfEG íÑ°üj ¬∏©éàa ¬∏∏°†Jh ¬YóîJ »àdG
.¢ù«∏HEGh ¿É°ùfE’G ÚH §«∏N »g
¿CÓ˘a .Ωƒ˘«˘dG ⁄É˘©˘dG ¢SÉ˘fC’ á˘«˘∏˘NGó˘˘dG á˘˘dÉ◊G ™˘˘bGh ƒ˘˘g Gò˘˘g
,kÉ©e ¿É£«°ûdG IÉ«Mh ¿É°ùfE’G IÉ«M :ÚJÉ«◊G Óc ¬d ¿É°ùfE’G
‘ áÑZôdG ¬jód ¿EÉa ,Iôjô°T iôNC’Gh á©«Ñ£dG ‘ á◊É°U IóMGh
OÉ°ùØdG ƒëf π«ŸG ¬jódh ,á¡L øe kÉª«≤à°ùeh kÉ◊É°U ¿ƒµj ¿CG
119
øjòdG áØ°SÓØdG óqjCG ,∫É«LC’G ÈYh ,Gòµgh .iôNCG á¡L øe ô°ûdGh
»g ¤hC’G :ÚàØ∏àfl ÚJôµa ájô°ûÑdG á©«Ñ£dG á°SGQO ≈∏Y GƒÑµfG
¿É°ùfE’G á©«ÑW ¿CG »g iôNC’Gh ,á©«Ñ£dG ‘ ídÉ°U ¿É°ùfE’G ¿CG
,Éæ∏NGO ‘ ¿Éà©«Ñ£dG ¿ÉJÉg Óc Éæd øëf ,™bGƒdG ‘h .Iôjô°T
.kÉ©e ô°ûdG IÉ«Mh ÒÿG IÉ«M Éæ∏NGO ‘ Éæd ¿C’
IÉ«M Éæd ¢ù«d Ωƒ«dG ¿ƒ°üq∏ıG øëæa ;ÜôdG ôµ°ûæd ,øµdh
ºëbCG Éªµa .kÉ°†jCG ¬∏dG IÉ«Mh πH ,§≤a ¿É£«°ûdG IÉ«Mh ¿É°ùfE’G
™≤fh ,¬©e óëàf Éæ∏©Lh √OÉ°ùa ∫ÓN øe Éæ«a ¬JÉ«M ¿É£«°ûdG
√ôjô– ∫ÓN øe ,¬∏dG ¿EÉa ;¬à©«ÑW Qhô°T πc ∂∏à‰h ,√ô°SCG â–
,¬∏Ñb øe ínHôofh ,¬©e óë˘à˘f É˘æ˘∏˘©˘é˘jh É˘æ˘«˘a ¬˘JÉ˘«˘M π˘©˘é˘j ,É˘æ˘d
á£≤ædG âfÉc Éªch ,Gòµgh .¬à©«Ñ£d »¡dE’G ìÓ°üdG πc ∂∏à‰h
»g ¢UÓî∏d áª°SÉ◊G á£≤ædG ¿EÉa ,IÉ«◊G »g •ƒ≤°ù∏d áª°SÉ◊G
õÑN ô°ùµf ÉæfEÉa ,ÜôdG IóFÉe ¤EG »JCÉf ÉeóæY .kÉ°†jCG IÉ«◊G
ÉæfCG ≈∏Y ∫ój Gògh .¿GôØ¨dG ¢SCÉc Üô°ûf ºK øeh ,k’hCG IÉ«◊G
ºK øeh k’hCG ΩódG πÑ≤f ÉæfCG ºZQh ,ÜôdG ¢UÓN Èàîf ÉeóæY
≈∏Y ∫ój …òdG ,õÑÿG ƒg ¬°UÓN ‘ »°ù«FôdG óæÑdG ¿CG q’EG ,IÉ«◊G
áLQódG ‘ »JCÉ«a ,ΩódG ≈∏Y ∫ój …òdG ,¢SCÉµdG ÉeCGh .IÉ«◊G
.¢SCÉµdG √ó©H øeh ,k’hCG õÑÿG òNCÉf øëf ,Éæg øeh .á«fÉãdG
‘ kGó«≤©J ÌcCG íÑ°üf ÉæfEÉa ,Éæ«a ¬∏dG IÉ«M πNóJ ÉeóæY
,áª«≤à°ùŸG ¿É°ùfE’G IÉ«M Éæd øëæa .⁄É©dG ¢SÉfCG øe Éæ∏NGO
»æ©j Gògh .kÉ«¡dEG á◊É°üdG ¬∏dG IÉ«Mh ,Iôjô°ûdG ¿É£«°ûdG IÉ«Mh
á˘«˘KÓ˘ã˘dG á˘˘dÉ◊G √ò˘˘g ¿EG .¬˘˘∏˘ dGh ,¿É˘˘£˘ «˘ °ûdGh ,¿É˘˘°ùfE’G É˘˘æ˘ d ¿CG
¿óY áæL ‘ Ωƒ«dG ∂dP äóLho »àdG ¿É£«°ûdGh ¬∏dGh ¿É°ùfEÓd
Éæ∏NGO ‘ ∑Éæg ¿CÉH ∫ƒ≤dG ™«£à°ùfh .kÉ°†jCG Ωƒ«dG Éæ«a óLƒJ
120
á˘KÓ˘ã˘dÉ˘a ``` z¿É˘£˘«˘°ûdGh ,¬˘∏˘dGh ,¿É˘°ùfE’É˘H{ Iô˘q¨˘°üe ¿ó˘Y á˘æ˘L
™e ¿É£«°ûdG ´Gô°U ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh .∑Éæg ¿hOƒLƒe º¡©«ªL
.kÉ˘°†jCG Ωƒ˘˘«˘ dG É˘˘æ˘ «˘ a çó˘˘ë˘ j ¿ó˘˘Y á˘˘æ˘ L ‘ ¿É˘˘°ùfE’G ≈˘˘∏˘ Y ¬˘˘∏˘ dG
≈àM ¬©e ¿hÉ©àf ¿CG ‘ kÉÑZGQ Ωƒ«dG Éæ«a ∑ôëàj ¿É£«°ûdÉa
∑ôëàj kÉ°†jCG ¬∏dGh ;ÉæcÓàeG ‘ Iôjô°ûdG ¬àjÉZ ≥≤ëj ¿CG ™«£à°ùj
Éæ°ûY GPEÉa .¬Jqô°ùe õéæ«d ¬©e ¿hÉ©àf ¿CG ‘ kÉÑZGQ Éæ∏NGO ‘
¿É£«°ûdG Qhô°T É«ëf ±ƒ°ùa ,Éæ∏NGO ‘ ¿É£«°ûdG IÉ«M Ö°ùM
Ö°ùM Éæ°ûY GPEGh .Éæ«∏Y Iôjô°ûdG ¬àjÉZ ≥«≤– øe ∂dòH ¬æqµ‰h
¬æs µ‰h »¡dE’G ¬∏dG ìÓ°U É«ëf ±ƒ°ùa ,Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«M
kÉfÉ«MCG hóÑj ôeC’G ¿CG ºZQh .Éæ«a ¬Jôq °ùe ≥≤ëj ¿CG øe ∂dòH
¿É£«°ûdG IÉ«M Ö°ùM ’ É«ëfh Ú∏≤à°ùe ¿ƒµf ¿CG ™«£à°ùf ÉæfCÉch
‘ ÉæfCG q’EG ,§≤a ájô°ûÑdG ÉæJÉ«M Ö°ùM πH ,¬∏dG IÉ«M Ö°ùM ’h
IÉ«M Ö°ùM É«ëf ¿CG ÉeEÉa ;Ú∏≤à°ùe ¿ƒµf ¿CG ™«£à°ùf ’ ™bGƒdG
.¿É£«°ûdG IÉ«M Ö°ùM É«ëf ¿CG hCG ,¬∏dG
áKÓãc ±ô°üàj ¿CG ™«£à°ùj »ë«°ùŸG øeDƒŸÉa ,¬«∏Y AÉæHh
ñCÉa .äGƒ«◊G øe áØ∏àfl ´GƒfCG áKÓK É«ëjh ÚØ∏àfl ¢UÉî°TCG
ÉeóæY IÒ¡¶dG ‘h ;¿É°ùfEÉc kÓ©a hóÑj ìÉÑ°üdG ‘ kGóL åeO
ô©°ûj ÉeóæY ,AÉ°ùŸG ‘h ;kÉfÉ£«°T ¬Ñ°ûj ƒ¡a ,¬àLhR ≈∏Y Qƒãj
¬∏dG ΩÉeCG ¬àÄ«£îH ±Î©jh ¬àLhR ¤EG AÉ°SCG ¬fCG ¬JÓ°U âbh ‘
±ô°üàj óMGh QÉ¡f »Øa ,Gòµgh .¬∏dG ¬Ñn °Tn πªëj ¬fEÉa ,¬àLhõdh
.áØ∏àfl ä’ÉM áKÓK É«ëjh ,ÚØ∏àfl ¢UÉî°TCG áKÓãc ñC’G ∂dP
Qƒ˘˘ã˘ J IÒ¡˘˘¶˘ dG ‘h ,¿É˘˘°ùfEÉ˘ c ô˘˘°û©ŸG Üò˘˘Y √óŒ ìÉ˘˘Ñ˘ °üdG ‘
¬fEÉa ,áÄ«£ÿG ™e ¬∏eÉ©J ó©Hh ,AÉ°ùŸG ‘h ,¿É£«°ûc ¬JôFÉK
,¿É£«°ûdGh ,¿É°ùfE’G ¿EÉa óMGh Ωƒj ‘ Gòµgh .¬∏dG ¬Ñn °Tn ô¡¶jo
Gò¡H ±ô°üàj ¿CG ¬àYÉ£à°SG ÖÑ°Sh .¬°û«Y ‘ ¿hô¡¶j º¡∏c ¬∏dGh
121
,¿É°ùfE’G IÉ«M ``` äGƒ«M çÓK óLƒJ ¬∏NGO ‘ ¿CG ƒg πµ°ûdG
,¿É°ùfE’G IÉ«M Ö°ùM É«ëj ÉeóæY .¬∏dG IÉ«Mh ,¿É£«°ûdG IÉ«Mh
πãe ƒ¡a ,á«°ù«∏HE’G IÉ«◊G Ö°ùM ∂∏°ùj ÉeóæYh ;¿É°ùfEG πãe ƒ¡a
.¬∏dG ¬Ñ°T ô¡¶j ƒ¡a ,¬∏dG IÉ«M Ö°ùM ±ô°üàj ÉeóæYh ;¢ù«∏HEG
IÉ«◊G ∂∏àa ,âfÉc Éª¡e ,É¡≤ah É«ëf »àdG IÉ«◊G âfÉc kÉjCGh
.√É«ëf Ée OqóëoJ
¢üq∏ıG ¢üî°ûdG πNGO ¿CG ìƒ°VƒH iôf ¿CG Éæ«∏Y ,Gòµgh
IÉ«Mh ,ábƒ∏ıG ¿É°ùfE’G IÉ«M ``` áØ∏àfl äGƒ«M çÓK ∑Éæg
É˘æ˘d ¿CG ™˘eh .á˘bƒ˘∏ıG ÒZ ¬˘˘∏˘ dG IÉ˘˘«˘ Mh ,á˘˘£˘ bÉ˘˘°ùdG ¿É˘˘£˘ «˘ °ûdG
‘ É¡«∏Y Éæ∏°üM ÉæfCG q’EG ,Éæ∏NGO ‘ É¡©«ªL çÓãdG äGƒ«◊G
‘ ,k’hCG .áØ∏àfl çGóMCG áKÓK øY äCÉ°ûf áØ∏àfl ±hôX áKÓK
¿É˘˘°ùfE’G IÉ˘˘«˘ M ≈˘˘∏˘ Y É˘˘æ˘ ∏˘ °üM ≥˘˘∏ÿG ∫Ó˘˘ N ø˘˘ eh ≥˘˘ ∏ÿG âbh
¿É£«°ûdÉH ÉædÉ°üJG ÖÑ°ùH ,•ƒ≤°ùdG ∫ÓN øe ,kÉ«fÉK .ábƒ∏ıG
¿É˘£˘«˘°ûdG IÉ˘«˘ M ≈˘˘∏˘ Y É˘˘æ˘ ∏˘ °üM ,ô˘˘°ûdGh ÒÿG á˘˘aô˘˘©˘ e Iô˘˘é˘ °Th
,√Éæ∏Ñbh ¬∏dG øHÉH ÉæeBG ÉæfC’h ,Éæ°UÓN âbh ‘ ,kÉãdÉK .á£bÉ°ùdG
çÓãdG ™FÉbƒdG √òg ¿C’h .ábƒ∏ıG ÒZ ¬∏dG IÉ«M ≈∏Y Éæ∏°üM
≈∏Y Éæ∏°üM ó≤a ,Éæ«a âKóM ``` ¢UÓÿGh ,•ƒ≤°ùdGh ,≥∏ÿG ```
;¬∏dG IÉ«Mh ,¿É£«°ûdG IÉ«Mh ,¿É°ùfE’G IÉ«M :çÓãdG äGƒ«◊G
ÉæjCGQ ób Égh .á©«Ñ£dG ‘ ÚjôNC’G øY ∞∏àîJ IÉ«M πch
≥jôW á¡L øe ìƒ°Vh ≈∏Y ¿ƒµf ¿CG ™«£à°ùf ÉæfEÉa ,Gòg ÉæaôYh
,¿É£«°ûdGh ,¿É°ùfEÓd ``` áØ∏àıG çÓãdG äGƒ«◊G ¿CG ÉÃ .IÉ«◊G
?É«ëf ¿CG »¨Ñæj É¡æe …CG Ö°ùëa ,kÉ©e ¿BG ‘ Éæ«a óLƒJ ``` ¬∏dGh
IÉ«◊G ¿CG PEG ?¿É£«°ûdG IÉ«M ΩCG ?¬∏dG IÉ«M ΩCG ?¿É°ùfE’G IÉ«M
Gòg ‘h .ÉgÉ«ëfh Égô¡¶f »àdG IÉ«◊G ¿ƒµà°S É¡≤ah É«ëf »àdG
.IÉ«◊G ≥jôW ™≤j
122
¢ù«eGƒf á©HQCG .kÉ«fÉK
Ú°ü˘q∏ıG ø˘ë˘ f É˘˘æ˘ ∏˘ NGO ‘ çÓ˘˘ã˘ dG äGƒ˘˘«◊G ø˘˘e πx ˘ µ˘ d ¿EG
πH ,Ö°ùëa Éæ∏NGO ‘ äGƒ«M çÓK óLƒj Óa ,∂dòd .¢SƒeÉf
,√òg ÖfÉL ¤EGh .çÓãdG äGƒ«◊G ¤EG »ªàæJ kÉ°†jCG ¢ù«eGƒf áKÓK
∑Éæg êQÉN øeh πNGO øªa ,Gòµgh .ÉæLQÉN ¬∏dG ¢SƒeÉf ∑Éæg
øeÉãdGh ™HÉ°ùdG ÚMÉë°UC’G Éæd ¬æ∏©j Ée Gògh .¢ù«eGƒf á©HQCG
.á«ehQ ádÉ°SQ øe
á©HQC’G ¢ù«eGƒædG ∞jô©J .BG
ø˘e ø˘eÉ˘ã˘dGh ™˘HÉ˘°ùdG ÚMÉ˘ë˘°UCÓ˘d »˘˘°ù«˘˘Fô˘˘dG ´ƒ˘˘°VƒŸG ¿EG
ìÉ˘˘ë˘ °UC’G ‘ ∂dP π˘˘Ñ˘ b ¢ùdƒ˘˘H ∫ƒ˘˘≤˘ j .¢Sƒ˘˘eÉ˘˘æ˘ dG ƒ˘˘g á˘˘«˘ ˘ehQ
''...¢SƒeÉædG nâ– ºoà°ùnr d ºoµfC’ rºocnOƒ°ùno J ød nás«£ÿG s¿EÉa'' :¢SOÉ°ùdG
ÉæfCG ƒg ÉfOƒ°ùJ ¿CG ™«£à°ùJ ød áÄ«£ÿG ¿CG ‘ ó«MƒdG ÖÑ°ùdÉa
â–'' Éæ°ùd ÉæfCG IQÉÑY ô°ùØj q »µdh ,∂dòd .¢SƒeÉædG â– Éæ°ùd
7 ÚMÉë°UC’G ‘ ¢SƒeÉædG øY ΩÓµdG ∫ƒ°SôdG ™HÉàj ''¢SƒeÉædG
»qfC’ ,oIƒNE’G É¡jCG n¿ƒ∏¡Œ ΩCG'' :∫ƒ≤dÉH 7 ìÉë°UC’G CGóÑ«a .8 h
Ωn GO Ée ¿É°ùfE’G ≈∏Y Oo ƒ°ùjn ¢SƒeÉædG
n ¿CG ,¢Sƒeo ÉædÉH Ún aQÉ©dG ºo q∏cCG
…òdG näÉe rPEG ¢SƒoeÉædG nøe ÉfrQsônënJ ó≤a ¿B’G ÉseCGh'' :∫ƒ≤j ºK ''.kÉq«nM
±ôYr CG ºr nd...'' :∫ƒ≤j ó©H Ée ‘h .(6 ájB’G) ''...¬«a Ú n µ°ùn ªr eo Éæs oc
tô°Sn oCG »ufEÉa'' :ójóL øe ∫ƒ≤jh .(7 ájBG) ''.¢SƒoeÉædÉH s’EG nás«p£ÿG
√òg πc ¿EG .(22 ájBG) ''øpWÉÑdG ¿É°ùrfE’G Ö°ùn nëH ¬∏dG ¢SƒoeÉnæpH
:¢ùdƒH ∫ƒ≤j ,kGÒNCGh .Ëó≤dG ó¡©dG ¢SƒeÉf ¤EG Ò°ûJ äÉjB’G
»ægP ¢Sƒ n oeÉf oÜpQÉnëoj »FÉ°†YC
n G ‘ nônNBG kÉ°SƒoeÉnf inQCG »uæµdh''
.(23 ájBG) ''»FÉ°†YC n G ‘ øFÉµdG á«s £ÿG p ¢Sƒeo Éf ¤EG »æ«Ñ°ùr jn h
123
rø˘µ˘dh ¬˘∏˘dG ¢Sƒ˘
n oeÉ˘f oΩoó˘NCG »˘æ˘gò˘H »˘°ùØ˘f É˘fCG kGPEG'' :kÉ˘ °†jCG ∫ƒ˘˘≤˘ jh
ìÉ˘ë˘°UC’G ‘ ∫ƒ˘˘≤˘ j º˘˘K .(25 á˘˘jBG) ''á˘˘s«˘ £nÿG ¢Sƒ˘ n ˘oeÉ˘˘f pó˘ °ùnn ÷É˘˘H
ør e »æn≤àn Yr CG ór nb ń ƒ°ùo jn í«°ùnŸG ‘ IÉ«n◊G ìhQo ¢Sƒ
n eo Énf s¿C’'' :øeÉãdG
∫ƒ°SôdG º∏µàj äÉjB’G √òg ‘ .(2 ájBG) ''.äƒnŸGh á«s £nÿG p ¢SƒeÉf
.kÉ«°üî°T ÉæH ≥∏©àJ áØ∏àfl ¢ù«eGƒf á©HQCG øY
,Ëó≤dG ó¡©dG ¢SƒeÉf ,…CG ,(25 ,22:7) ''¬∏dG ¢SƒeÉf'' :k’hCG
,(23:7) ''øgòdG ¢SƒeÉf'' :kÉ«fÉK .Éæ«∏Y ¬∏dG ÖdÉ£e πµH Èîj …òdG
,∂dòd ;≈æ°ù◊Gh ÒÿG π©Øf ¿CG ójôf Éæ∏©éj ƒgh ÉæægP ‘ ƒgh
¢SƒeÉf'' :kÉãdÉK .ÉæægP ‘ ÒÿG ¢SƒeÉf kÉ°†jCG ¬«ª°ùf ¿CG øµÁ
.ºKCÉfh A≈£îf Éæ∏©éj …òdG (23:7) ''ÉfAÉ°†YCG ‘ øFÉµdG á«£ÿG
‘ ô¡¶jn A≈£îf Éæ∏©éj …òdGh Éæ«a ¢SƒeÉædG Gòg πªY ¿CÓa
:kÉ©HGQ ''.ÉfAÉ°†YCG ‘ á«£ÿG ¢SƒeÉf'' ≈Yój ƒ¡a ,Éfó°ùL AÉ°†YCG
¿EG .¬∏dG IÉ«M ‘ É«ëf Éæ∏©éj …òdG (2:8) ''IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf''
êõà‡ ìhQ ,IÉ«◊G ìhQ ƒg ¢SƒeÉædG Gòg ¬æY CÉ°ûæj …òdG ìhôdG
≈ª°ùj ƒ¡a ,∂dòd .…ô°ûÑdG ÉæMhQh ¬∏dG IÉ«Mh ¬∏dG ìhQ øe ∞dDƒe
…ƒàëj ìhôdG Gòg ¿CG ÉÃ ,∂dP øY kÓ°†a ''.IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf''
Gòg ¢SƒeÉf ¿EÉa ,IÉ«M ƒgh ,IÉ«◊G ¤EG »ªàæjh ,IÉ«◊G ≈∏Y
¿EÉa ,á©HQC’G ¢ù«eGƒædG á¡L øeh ''.IÉ«◊G ¢SƒeÉf'' ≈Yój ìhôdG
áKÓãdG ó‚ Éªæ«H ;¬∏dG ¢SƒeÉf ƒgh ```` ÉæLQÉN ™≤j É¡æe óMGh
áÄ«£ÿG ¢SƒeÉfh ,øgòdG ‘ ÒÿG ¢SƒeÉf ```` Éæ∏NGO ‘ øjôNB’G
.ÉæMhQ ‘ IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉfh ,ó°ù÷G ‘
á©HQC’G ¢ù«eGƒædG CÉ°ûæe .Ü
,¬∏dG ¢SƒeÉæa .∞∏àîj á©HQC’G ¢ù«eGƒædG √òg øe πc CÉ°ûæe ¿EG
∫ÓN øe ¿É°ùfEÓd ¬∏dG √É£YCG ,ÚjôéM ÚMƒd ≈∏Y ÜƒàµŸG
124
CÉ°ûæJ iôNC’G áKÓãdG ¢ù«eGƒædGh .Ëó≤dG ó¡©dG áæeRCG ‘ ≈°Sƒe
IÉ«M πµd ¿CG ±ô©f øëf .ÉgôcP ∞fB’G çÓãdG äGƒ«◊G øY
q’EG ,Ée IÉ«M øY kÉªFGO A≈°TÉf Ée ¢SƒeÉf ¿ƒµj ’ óbh .É¡°SƒeÉf
‘ áØ∏àfl äGƒ«M çÓK Éæd ¿CG ÉÃh .kÉªFGO É¡°SƒeÉf IÉ«M πµd ¿CG
.áØ∏àıG çÓãdG äGƒ«◊G πHÉ≤J ¢ù«eGƒf áKÓK Éæd øëæa ,Éæ∏NGO
,á◊É°üdG ábƒ∏ıG IÉ«◊G øY CÉ°ûæj øgòdG ‘ ÒÿG ¢SƒeÉæa
áµn∏e ƒ¡a .Éæ°UÓN âbh ’ ,ÉæJO’h âbh É¡«∏Y Éæ∏°üM »àdG
Ée kGÒãµa .¬∏dG ¢UÓN ‘ á«£Y ¢ù«dh ,¬∏dG ≥∏N ‘ á«©«ÑW
á«©«ÑW áYõf hCG áÑZQ ¢ü∏îf ¿CG πÑb ÉfÒµØJh ÉæægP ‘ ¿Éc
ΩóædG hCG ,¢SÉædG √ÉŒ ΩôµdG QÉ¡XEGh øjódGƒdG ΩGôcEGh ÒÿG π©Ød
QÉµaCG ¿EG .ø°ùëàdG ≈∏Y ÚeRÉYh Éæ°ùØfCG ìÓ°UEG Ú∏eBG ô°ùëàdGh
‘ ÒÿG ¢SƒeÉf øY CÉ°ûæJ √òg ø°ùëàdG ‘ áÑZôdGh ÒÿG π©a
¿Éc ,¢ü∏îf ¿CG πÑbh ≈àM ,¬fCG ≈∏Y kÉ°†jCG øgÈJ »gh .ÉæægP
.Éæ«a Gòg ÒÿG ¢SƒeÉf
…CG s‘ løcÉ°Sn ¢ù«nn d o¬sfCG oºn∏rYCG ÊEÉa'' 18:7 á«ehQ ¤EG kGOÉæà°SGh
¿CG πÑb ’ ¬fCG ¢SÉædG ¢†©H èàæà°ùj ''lídÉ°U n lA»°Tn …ó°ùL ‘
¿EÉa ∂dòd ;ídÉ°U A»°T Éæ«a óLƒj Éæ°ü∏N ¿CG ó©H ’h ¢ü∏îf
ábƒ∏ıG ÉæJÉ«M øY CÉ°ûæj ¿CG øµÁ ’ ÉæægP ‘ ÒÿG ¢SƒeÉf
ÉfCGôb GPEG ÉæfCG q’EG .¢ü∏îf ¿CG πÑb √OƒLh øY ∂«gÉf ,á«∏°UC’G
,í«ë°U ÒZ êÉàæà°S’G Gòg ¿CG iôf ÉæfEÉa ,¿É©eEÉH 18:7 á«ehQ
ƒ¡a ,Éæ«a ídÉ°U A»°T ∑Éæg ¢ù«d ¿CG ¢ùdƒH ∫ƒ≤j ÉeóæY ¬fC’
24 h 23 h 21 äÉjB’G ¥É«°S Ö°ùMh .Éfó°ùL ‘ ádÉ◊G ¤EG Ò°ûj
»Øa .ÜqôıGh §bÉ°ùdG Éfó°ùL ¤EG Ò°ûj Éæg QƒcòŸG ó°ù÷G ¿EÉa
.ídÉ°U A»°T øµ°ùj ’ ,Éfó°ùL ‘ …CG ,ó°SÉØdGh §bÉ°ùdG Éæª°ùL
äÉæFÉµdG øëf Éæ«a ídÉ°U A»°T …CG óLƒj ’ ¬fCG »æ©j ’ Gògh
125
‘ kÉ˘≤˘M’ ìƒ˘°Vƒ˘H É˘æ˘d ∫É˘˘≤˘ j PEG ,¢ùµ˘˘©˘ dG ≈˘˘∏˘ Y π˘˘H .á˘˘£˘ bÉ˘˘°ùdG
ÖZôJ IOGQEG ∑Éæg ¿ƒ£bÉ°ùdG øëf Éæ∏NGO ‘ ¿CG ¬JGP ìÉë°UC’G
ø˘gò˘dGh IOGQE’Gh .É˘æ˘ æ˘ gP ‘ ÒN ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘fh ≈˘˘æ˘ °ù◊G π˘˘©˘ a ‘
A»°T OƒLh ΩóY øe ºZôdG ≈∏Yh ,∂dòd .Éæ°ùØf øe AõL ÉªgÓc
‘ ìÓ°U ô°üæY ∑Éæg ¿EÉa ,ó°SÉØdGh §bÉ°ùdG Éfó°ùL ‘ ídÉ°U
Gòg ìÓ°üdG ô°üæYh .•ƒ≤°ùdG ó©H ≈àM ,Éæ°ùØf IOGQEGh øgP
¿EÉ˘a ‹É˘à˘dÉ˘Hh .á◊É˘°üdG á˘bƒ˘∏ıG É˘æ˘JÉ˘«˘M ¤EG kÉ˘©˘Ñ˘W »˘ª˘ à˘ æ˘ j
á˘bƒ˘∏ıG É˘æ˘JÉ˘«˘M ø˘e ƒ˘g É˘˘æ˘ æ˘ gP ‘ ÒÿGh ìÓ˘˘°üdG ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘f
.ÉæJO’h òæe πH ,¢ü∏îf ¿CG πÑb øFÉc ƒgh á«∏°UC’G
ô°üæY äó≤a á◊É°üdG ábƒ∏ıG ÉæJÉ«M ¿CG ¢†©ÑdG ∫ƒ≤j óbh
kÉ°†jCG Gòg .•ƒ≤°ùdG ∫ÓN øe Égó°ùaCG ¿É£«°ûdG ¿CG ÉÃ ìÓ°üdG
AÉe øe ¢SCÉc ¤EG ¢†eÉM ô°üæY áaÉ°VEG ¿EG ,kÓãªa .≥«bO ÒZ
≈∏©a .IhÓ◊G ô°üæY πjõj ’ ¬æµdh ,ƒ∏◊G º©£dG Üqôîj π°ù©dG
‘ ìÓ°üdG ô°üæY ¿EÉa ,¿É°ùfE’G ÜqôN ¿É£«°ûdG ¿CG øe ºZôdG
‘ ¥ƒ∏ıG ìÓ°üdG ô°üæY ¿CG ™bGƒd ¬fEG .kGOƒLƒe ∫GRÉe ¿É°ùfE’G
πHÉb ÒZ íÑ°UCG Gòµgh ¿É£«°ûdG πÑb øe √OÉ°ùaEG ” ób ¿É°ùfE’G
.OƒLƒdG ΩóY á£≤f ¤EG ó°ùa ¬fCÉH ∫ƒ≤dG ™«£à°ùf ’ Éææµdh ,AÉØ°û∏d
ø˘µ˘dh ,AGõ˘LCG ¤EG º˘£˘ë˘à˘j ±ƒ˘˘°S ,kÉ˘ «˘ LÉ˘˘LR kÉ˘ °SCÉ˘ c äô˘˘°ùc GPEÉ˘ a
ácôH ‘ á«ÑgP á©£b AÉ≤dEG ∂æµÁ Éªc .kÉ«bÉH ∫GRÉe √ô°üæY
¿CG øe ºZôdG ≈∏©a .kGOƒLƒe ∫GRÉe ÖgòdG ô°üæY øµdh ,IQòb
ÉæHOCGh Éæbó°Uh Éæ°UÓNEGh ájƒNC’G ÉæàÑfih ÉæjódGƒd ÉæeGôcEG
á«≤f ÒZ É¡©«ª˘L …õÿÉ˘H É˘æ˘°SÉ˘°ùMEGh É˘æ˘©˘°VGƒ˘Jh É˘æ˘à˘«˘bÓ˘NCGh
øëf ∂dòd .á«≤«≤M ô°UÉæ©dG √òg ¿CG q’EG ,ó«©H óM ¤EG á£∏àflh
á◊É°üdG Éfô°UÉæY ¿CG øe ºZôdG ≈∏Y ¬fCG èàæà°ùf ¿CG ™«£à°ùf
126
,kGóL áØ«©°V É¡fCG ™eh ;É¡ÑjôîJ ó©H á«bÉH âdGRÉe »¡a ,â°ùfóJ
¿CG ¿ƒ«æ«°üdG áØ°SÓØdGh AÉªµ◊G ∞°ûàcG ¬«∏Y AÉæHh .á«bÉH »¡a
»˘˘Yh'' h ''á˘˘©˘ eÓ˘˘dG π˘˘FÉ˘˘°†Ø˘˘dG'' `dG ¢†©˘˘H ó˘˘Lƒ˘˘j ¿É˘˘°ùfE’G π˘˘NGO
±É°ûàcGh .á◊É°U ¿É°ùfE’G á©«ÑW ¿CG ¤EG Gƒ°ü∏Nh .ïdEG ,''…ô£a
‘ ¿C’ ;kÉ≤M í«ë°U ájô°ûÑdG á©«Ñ£dG ¢Uƒ°üîH áØ°SÓØdG A’Dƒg
ìÓ°üdG ô˘°üæ˘Y ∑É˘æ˘g ∫GRÉ˘e á˘£˘bÉ˘°ùdG äÉ˘æ˘FÉ˘µ˘dG ø˘ë˘f É˘æ˘∏˘NGO
.≈æ°ù◊G π©Øf ¿CG ójôf kÉ«FÉ≤∏J Éæ∏©éj …òdG ¢SƒeÉædGh
¿É£«°ûdG IÉ«M øY CÉ°ûæj ÉfAÉ°†YCG ‘ áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf ¿EG
AGôL øe ΩOBG •ƒ≤°S ÖÑ°ùH ¬fCG Éæ∏bh ≥Ñ°S ó≤d .Iôjô°ûdGh á£bÉ°ùdG
IÉ«M â∏NO ``` ô°ûdGh ÒÿG áaô©e Iôé°T ôªK ¬∏rcCG …CG ``` áÄ«£ÿG
¢SƒeÉf ≈∏Y …ƒà– √òg ¿É£«°ûdG IÉ«Mh .¿É°ùfE’G ‘ ¿É£«°ûdG
¿É£«°ûdG IÉ«M ¿CG ÉÃh .AÉ°†YC’G ‘ áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf ,…CG ,ô°ûdG
A≈£îj ¿É°ùfE’G π©éj ¬JÉ«M øY A≈°TÉædG ¢SƒeÉædG ¿EÉa ,Iôjô°T
.ô°ûdG π©Øjh
‘ …òdG IÉ«◊G ìhQ øY CÉ°ûæj ¬fEÉa IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf ÉeCG
ÜôdG Éæ∏Ñb ÉeóæY .ábƒ∏ıG ÒZ á«¡dE’G ¬∏dG IÉ«M øYh ÉæMhQ
™e êõàeGh ÉæMhQ ‘ πM ¬∏dG IÉ«ëH ¬∏dG ìhQ ¿EÉa ,Éæ°ü∏Nh
óLƒj Gòg IÉ«◊G ìhQ IÉ«M ‘h .IÉ«◊G ìhQ hó¨«d ÉæMhQ
.IÉ«◊G ¢SƒeÉf hCG ,IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf ƒg ¢SƒeÉf
¬∏dG ¿EÉa ,Éæ°ü∏N ÉeóæY ÉæfCG ìƒ°VƒH iôf ¿CG Éæ«∏Y ,‹ÉàdÉHh
¢SƒeÉf π©L ¬æµdh ;Éæ«a ìÓ°üdG hCG ÒÿG ¢SƒeÉf π©éj ⁄
ÉeóæYh .ìÓ°üdG ’ ,IÉ«◊G ƒg Éæ«a ¬∏dG ó°ü≤a .Éæ«a IÉ«◊G
¢SƒeÉf ¿CG PEG .Éæ«a IÉ«◊G ¢SƒeÉf π©éj ¬fEÉa ,¬∏dG Éæ°üq∏îj
.¬≤∏N ∫ÓN øe πH ,¬∏dG ¢UÓN ∫ÓN øe Éæd n§©j ⁄ ìÓ°üdG
127
Éæ°üq∏îj ÉeóæY øµdh .…ô£a ƒg Éæ«a …òdG ÒÿG π©a ô°üæYh
¢SƒeÉf óLƒj IÉ«◊G √òg ‘h .Éæ«a ¬JÉ«M π©éj ƒ¡a ,¬∏dG
¢SƒeÉædG Gòg ≈∏Y π°üëf øëfh .IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf ,IÉ«◊G
.IÉ«◊G ¢UÓN ,¬∏dG ¢UÓN øY CÉ°ûæj ƒgh Éæ°UÓN âbh
™«£à˘°ùf á˘©˘HQC’G ¢ù«˘eGƒ˘æ˘dG √ò˘g CÉ˘°ûæ˘e ¢Uƒ˘°üî˘Hh ,Gò˘µ˘gh
¢SƒeÉfh ;¬∏dG øe ƒg ,¬∏dG øY A≈°TÉædG ,¬∏dG ¢SƒeÉf ¿CÉH ∫ƒ≤dG
;¿É°ùfE’G øe ƒg ,¿É°ùfE’G IÉ«M øY A≈°TÉædG ,øgòdG ‘ ÒÿG
ƒg ,¿É£«°ûdG IÉ«M øY A≈°TÉædG ,AÉ°†YC’G ‘ áÄ«£ÿG ¢SƒeÉfh
ƒg ,IÉ«◊G ìhQ øY A≈°TÉædG ,IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉfh ;¿É£«°ûdG øe
.ìhôdG øe
á©HQC’G ¢ù«eGƒædG ™bƒe .ê
¿CG Öéj ,á©HQC’G ¢ù«eGƒædÉH á≤«bO áaô©e Éæjód ¿ƒµJ »µdh
.É¡æe πc ™bƒe á¡L øe ìƒ°Vh ≈∏Y ¿ƒµf
ƒ˘¡˘a ,∂dò˘d ,ô˘é˘M ø˘e ÚMƒ˘d ≈˘∏˘Y Üƒ˘à˘µ˘e ¬˘˘∏˘ dG ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘æ˘ a
.ÉæLQÉN
.É˘æ˘ °ùØ˘˘f ‘ …CG ,É˘˘æ˘ æ˘ gP ‘ ƒ˘˘g ,ìÓ˘˘°üdG hCG ,ÒÿG ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘fh
CÉ°ûæj …òdG ¢SƒeÉædG ¿EÉa ,Éæ°ùØf ‘ »g ÒÿG π©a IÉ«M ¿CG å«Mh
¢SƒeÉædG Gòg áØ«Xh ô¡¶Jh .Éæ°ùØf ‘ ™Ñ£dÉH ƒg IÉ«◊G √òg øY
¢Sƒ˘eÉ˘f'' ¢Sƒ˘eÉ˘æ˘dG Gò˘g ≈˘Yó˘j ∂dò˘d ;kÉ˘°Uƒ˘°üN É˘æ˘ °ùØ˘˘f ø˘˘gP ‘
¢Sƒ˘eÉ˘fh ,¿É˘°ùfE’G IÉ˘«˘M É˘æ˘d ø˘ë˘f ,É˘æ˘°ùØ˘f ‘ ,Gò˘µ˘gh ''.ø˘˘gò˘˘dG
.á◊É°üdG ájô°ûÑdG á©«Ñ£dGh ,IÉ«◊G √òg øe óªà°ùŸG ìÓ°üdG
∫Óîa .Éfó°ùL ‘ ,…CG ,ÉfAÉ°†YCG ‘ ƒg áÄ«£ÿG ¢SƒeÉfh
â∏NO ∂dòHh ;¬ª°ùL ‘ áaô©ŸG Iôé°T ôªK òNCG ,¿É°ùfE’G •ƒ≤°S
¢SƒeÉf ¿EÉa ,Gòµgh .…ô°ûÑdG Éæª°ùL ‘ Iôjô°ûdG ¿É£«°ûdG IÉ«M
128
ÉÃh .Éfó°ùL ‘ kÉ°†jCG ƒg ,¿É£«°ûdG IÉ«M øY A≈°TÉædG ,áÄ«£ÿG
Gò¡a ,AÉ°†YC’G øe ∞dDƒe ó°ù÷Gh ,Éfó°ùL ‘ ƒg ¢SƒeÉædG Gòg ¿CG
É˘æ˘jó˘d ø˘ë˘f ,É˘fó˘°ùL ‘ ,Gò˘˘µ˘ gh .É˘˘fAÉ˘˘°†YCG ‘ ƒ˘˘g ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘æ˘ dG
IÉ«M øY A≈°TÉædG áÄ«£ÿG ¢SƒeÉfh ¿É£«°ûdG IÉ«Mh ¿É£«°ûdG
¿É£«°ûdG ¿CG ™bGƒd kGô¶fh .Iôjô°ûdG ¿É£«°ûdG á©«ÑWh ¿É£«°ûdG
∫ƒ–q ó˘≤˘a ,¬˘©˘e â£˘∏˘à˘NGh É˘æ˘ª˘°ùL â∏˘NO ó˘b Iô˘˘jô˘˘°ûdG √Qƒ˘˘eCGh
.ó°SÉØdG ó°ù÷G íÑ°UCGh Éæª°ùL
IÉ«◊G ìhQ ¿CG ÉÃh .ÉæMhQ ‘ ƒ¡a IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf ÉeCGh
ìhQ øY A≈°TÉædG ¢SƒeÉædG ¿EÉa ,ÉæMhQ ‘ øcÉ°S ¬∏dG IÉ«M ™e
¬∏dG ìhQ øY CÉ°ûæj ¢SƒeÉædG Gò¡a .ÉæMhQ ‘ kÉ°†jCG ƒg IÉ«◊G
‹ÉàdÉHh .kÉ°†jCG ìhQ ¬©bƒeh ìhQ √CÉ°ûæªa ,∂dòd ;ÉæMhQ ‘ ƒgh
,Gòµgh .¢ùØædG øe ’h ó°ù÷G øe ¢ù«d ƒ¡a ;ìhôdG øe kÉ«∏c ƒ¡a
øY A≈°TÉædG ¢SƒeÉædGh ,¬∏dG IÉ«Mh ,¬∏dG Éæd øëf ,ÉæMhQ »Øa
.¬∏dG IÉ«M á©«ÑWh ,¬∏dG IÉ«M ìhQ
á©HQC’G ¢ù«eGƒædG áØ«Xhh á©«ÑW .O
É˘æ˘LQÉ˘N á˘©˘HQC’G ¢ù«˘eGƒ˘æ˘dG √ò˘g ∞˘FÉ˘Xhh á˘©˘«˘Ñ˘W »˘g É˘˘e
á°Só≤e ¬à©«ÑWh ,¬∏dG ™FGô°T øe ¬∏dG ¢SƒeÉf ∞dCÉàj ?Éæ∏NGOh
øe ÉææqµÁ ,ÉæLQÉN ¬fƒc ,¢SƒeÉædG Gògh .á◊É°Uh ádOÉYh
Ée ¢†aôf ¿CG Éæe Ö∏£àj ƒ¡a ;√QÈj Éeh ¬∏dG ¬æjój Ée áaô©e
¬∏dG ™FGô°ûd Ö«éà°ùf »µd ¬∏dG √QÈj Ée π©Øf ¿CGh ¬∏dG ¬æjój
.É¡©«£fh á◊É°üdGh ádOÉ©dGh á°Só≤ŸG
ìÓ˘°üdG IÉ˘«˘M ø˘Y A≈˘°TÉ˘æ˘dG ,É˘æ˘æ˘gP ‘ ÒÿG ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘f É˘˘eCG
á◊É°üdG á˘jô˘°ûÑ˘dG á˘©˘«˘Ñ˘£˘dG ≈˘∏˘Y …ƒ˘à˘ë˘«˘a ,á˘bƒ˘∏ıG á˘jô˘°ûÑ˘dG
¢SƒeÉædG Gò¡a .ÉæLQÉN ¬∏dG ¢SƒeÉf á©«ÑW ™e kÉeÉ“ ≥Øàjh
129
ÉeóæY kÉ°Uƒ°üN .ÒÿG π©a ‘ áÑZôdG ,ÉæægP ‘ …CG ,Éæ«a ≥∏îj
¢SƒeÉf ¿EÉa ,Ú◊É°U ¿ƒµf ¿CG ÉæLQÉN ¬∏dG ¢SƒeÉf Éæe Öq∏£àj
øgòdÉa ,∂dòd .ídÉ°üdG π©a ƒëf π«ŸG Éæ«£©j Éæ«a Gòg ìÓ°üdG
:∫ƒ°SôdG ¬dƒ≤j Ée Gògh .ÉæLQÉN ¬∏dG ¢SƒeÉf áYÉWEÉH oô°ùn oj Éæ«a
n oeÉnf oΩoórNCG »pærgpòpH »°ùØf ÉfCG kGPEG''
.(25:7 á«ehQ) ''¬∏dG ¢Sƒ
¿É£«°ûdG IÉ«M øY Å°TÉædG ,ÉfAÉ°†YCG ‘ áÄ«£ÿG ¢SƒeÉfh
¿É£«°ûdG á˘©˘«˘Ñ˘W ≈˘∏˘Y …ƒ˘à˘ë˘j ,É˘fó˘°ùL ‘ á˘£˘bÉ˘°ùdGh Iô˘jô˘°ûdG
Éfó°ùL ‘ OƒLƒŸG ''ô°ûdG'' »g Iôjô°ûdG ¿É£«°ûdG IÉ«Mh .Iôjô°ûdG
»JCÉàŸG ¢SƒeÉædGh .(20 ,21:7 á«ehQ) Éæ«a áæcÉ°ùdG ''áÄ«£ÿG''h
¢SƒeÉf'' ¬fC’ ,A≈£îfh ºKCÉf Éæ∏©éj Iôjô°ûdG IÉ«◊G √òg øY
π©Ød á«©«Ñ£dG ¬JQób Éfó°ùL øe ô¡¶oj ¢SƒeÉædG Gògh ''.áÄ«£ÿG
¢SƒeÉf Éæ«£©j Éeóæ©a .ÉæægP ‘ ÒÿG ¢SƒeÉf ÜQÉëjh ô°ûdG
áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf ¢†¡æj ,ídÉ°üdG πªY ‘ áÑZôdG ÉæægP ‘ ÒÿG
§˘≤˘a É˘æ˘°ùd ø˘ë˘f ,∂dò˘d .(23:7 á˘«˘ehQ) ¬˘«˘Ñ˘°ùjh ¬˘HQÉ˘ë˘ «˘ d Gò˘˘g
ÖdÉ£Ã AÉaƒdG hCG ídÉ°üdG π©a ‘ ÉæàÑZQ ≥«≤– øY øjõLÉY
‘ á˘Ä˘«˘£ÿG ¢Sƒ˘eÉ˘f ™˘«˘£˘f ø˘ë˘ f π˘˘H ;á◊É˘˘°üdG ¬˘˘∏˘ dG ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘f
≈∏Y Ú∏°UÉMh ÉjÉ£ÿGh ΩÉKB’G ´GƒfCG πc ÚÑµJôe ÉfAÉ°†YCG
’ A≈£îf øëæa ,∂dòd .24-21:7 á«ehQ ‘ Oôj Éªc ,äƒŸG
…òdG ƒg áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf É‰EGh ,ÉæJOGQEG ¢†ëÃ ’h ÉfQÉ«àNÉH
.πNGódG øe Éæ°Vôëj
¿ƒ£bÉ°ùdG ô°ûÑdG øëf Éæ«a q¿CG Éæg iôf ¿CG ÉææµÁ ,Gòµgh
ábƒ∏ıG ìÓ°üdG IÉ«M øY A≈°TÉf óMGh .¿É°†bÉæàe ¿É°SƒeÉf
ôNB’Gh .ÒÿG π©a ‘ áÑZôdG ÉfÉjEG kÉ«£©e ,Éæ°ùØf øgP ‘ πª©jh
AÉ°†YCG ‘ πª©jh Iôjô°ûdG á£bÉ°ùdG ¿É£«°ûdG IÉ«M øY A≈°TÉf
130
¿É˘°Sƒ˘eÉ˘æ˘ dG ¿Gò˘˘gh .á˘˘Ä˘ «˘ £ÿG π˘˘©˘ Ø˘ f É˘˘fÉ˘˘jEG kÓ˘ YÉ˘˘L ,É˘˘fó˘˘°ùL
,ÉfAÉ°†YCGh ÉæægP ‘ ¿É°†bÉæàe ¿ÓªY ¿ÓYÉØdG ,¿GOÉ°†àŸG
áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf ¿CG »g áé«àædGh .Éæ«a ôNB’G ÉªgóMCG ÜQÉëj
…òdG ídÉ°üdG π©a ‘ π°ûØf ‹ÉàdÉHh ;IOÉY ÒÿG ¢SƒeÉf Ö∏¨j
√ƒ˘Yó˘j É˘e Gò˘gh .ó˘jô˘f ’ …ò˘˘dG ô˘˘°ûdG π˘˘©˘ a ≈˘˘∏˘ Y º˘˘nZô˘˘ofh ,ó˘˘jô˘˘f
π©a ô°üæY ƒg ÜGƒ°üdG .Iƒ¡°ûdGh ÜGƒ°üdG ÚH Üô◊G ¿ƒ«æ«°üdG
áÄ«£ÿG »¡a Iƒ¡°ûdG ÉeCG ;ábƒ∏ıG ÉæJÉ«M ‘ …ô£ØdG ÒÿG
¿CG ºZQh .Éfó°ùL ‘ …òdG ô°ûdG hCG ,á£bÉ°ùdG ÉfOÉ°ùLCG ‘ áæcÉ°ùdG
;ÉæægP ‘ πª©j ƒ¡a ,…ô°ûÑdG ÉfÒª°V øY kÉ«FõL CÉ°ûæj ÜGƒ°üdG
CÉ°ûæj ''π≤©dG hCG ÜGƒ°üdG'' πªY øY œÉædG ìÓ°üdG ¿EÉa ‹ÉàdÉHh
ájô°ûÑdG Éæà©«Ñ£H á£ÑJôe Iƒ¡°ûdG ¿CG ºZQh .¬H ôÁ hCG ôµØdG øY
…òdG ô°ûdG ¿EÉa ‹ÉàdÉHh ;Éfó°ùL AÉ°†YCG ‘ πª©J »¡a ,á£bÉ°ùdG
¢üî°ûdG ¿EÉa ,ÖÑ°ùdG Gò¡dh .Iƒ¡°ûdG øY CÉ°ûæj Iƒ¡°ûdG πªY ƒg
ÚM ‘ ,ÒÿG π©a ≈∏Y √ÒZ øe ÌcCG QOÉb ôµØdG ‘ …ƒ≤dG
¿EG ,iôNCG IQÉÑ©Hh .ádƒ¡°ùH ô°ûdG π©Øj á«ØWÉY ÌcC’G ¢üî°ûdG
‘ ,øgòdG ‘ ôµØdÉH È©j hCG øY CÉ°ûæj ô°ûÑdG ¬∏©Øj …òdG ÒÿG πc
‘ äGƒ¡°ûdG πªY øe ƒg ô°ûÑdG ¬∏©Øj …òdG ô°ûdG πc ¿CG ÚM
ƒ¡a ,Iô£«°ùdG ™bƒÃ øgòdG ‘ ÜGƒ°üdG ôØ¶j ÉeóæYh .AÉ°†YC’G
AÉ°†YC’G ‘ Iƒ¡°ûdG ôØ¶J ÉeóæYh ;ÒÿG π©Øj ¿É°ùfE’G π©éj
.ô°ûdG π©Øj ¿É°ùfE’G π©Œ »¡a ,Iô£«°ùdG ™bƒÃ
¬°ùØf ´Gô°üdG ƒg Üô◊G øe ´ƒædG Gòg ¿CÉH ¢†©ÑdG ó≤à©j
øµd .á«WÓZ ádÉ°SQ øe ¢ùeÉÿG ìÉë°UC’G ‘ ¬«dEG Ò°TCG …òdG
øY çóëàj á«WÓZ øe ¢ùeÉÿG ìÉë°UC’Éa .kÉ≤«bO ¢ù«d Gòg
∫Éæfh ¢ü∏îf ¿CG ó©H §≤a çóëj Gògh ;ìhô∏d Éfó°ùL áehÉ≤e
131
ÚH Üô◊ÉH §ÑJôJ Ú°SƒeÉædG ÚH Üô◊G øµd .¢Só≤dG ìhôdG
Gògh ,ábƒ∏ıG ìÓ°üdG IÉ«Mh Iôjô°ûdG á£bÉ°ùdG ¢ù«∏HEG IÉ«M
»∏NGO ´Gô°U ƒ¡a ,∂dòd .¢ü∏îf ¿CG πÑb ≈àM OƒLƒe ´Gô°üdG
ô°ûdGh ÒÿG ÚH ´Gô°U kÉ°†jCG ƒgh .¢ü∏îf ¿CG πÑb OƒLƒe
.⁄É©dG ¢SÉfCG πc ‘ OƒLƒŸG
IÉ«M »g ,áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf É¡æY CÉ°ûf »àdG ,''áÄ«£ÿG'' √òg ¿EG
±ôëH ÖàµoJ »àdG ''áÄ«£ÿG'' ¿EG .á«M »¡a ‹ÉàdÉHh ¿É£«°ûdG
óLƒj ¿ƒµdG »Øa .Iójôah á°üî q °ûe É¡fCG ≈∏Y ∫óJ ÒÑc ‹Ó¡à°SEG
''áÄ«£ÿG''h .§≤a IóMGh áÄ«£N ∑Éæg ¿CG Éªc ,§≤a óMGh ¬dEG
∂dòd .¿É£«°û∏d ôNBG º°SG áÄ«£ÿÉa ;ójôa A»°Th ¢UÉN í∏£°üe
¿CÉH øeÉãdG ¤EG ¢ùeÉÿG ìÉë°UC’G øe á«ehQ ádÉ°SQ ÉfÈîJ
É¡d kGó«ÑY Éæ∏©Œh ,ÉfOƒ°ùJh ,Éæ«a ∂∏“ ¿CG ™«£à°ùJ áÄ«£ÿG
π©Øf Éæ∏©éàa ,ÉæÑ∏¨Jh Éæ©°†îJh ,Éæ«a øµ°ùJh ,¬∏dG áehÉ≤Ÿ
iƒ°S â°ù«d É¡∏©Øf »àdG IÒãµdG ÉjÉ£ÿGh .ójôf ’ …òdG ô°ûdG
√ò¡a .Éæ∏NGO ‘ IójôØdG áÄ«£ÿG πªY øY áªLÉædG ∫É©aC’G
.ÉjÉ£ÿG ™«ªL ΩCGh π°UCG »g IOôØŸG áÄ«£ÿG
áæcÉ°S áÄ«£ÿG ¿CÉH ÉæjCGQ ó≤d ?A≈£îf áÄ«£ÿG Éæ∏©Œ ∞«c
.á˘˘ °VôÙG IGOC’G »˘˘ g ,ó˘˘ ˘°ù÷G ’ ,IOGQE’G ø˘˘ ˘µ˘ ˘ dh .É˘˘ ˘fó˘˘ ˘°ùL ‘
øe É¡«∏Y ô n£«°ùoŸGh ,ájô°ûÑdG ¢ùØædG ¤EG »ªàæJ »àdG ,IOGQE’Éa
…ô°ûÑdG ó°ù÷G ¢Vqô– ,áÄ«£ÿG ôeGhCG ™«£J »àdGh áÄ«£ÿG πÑpb
,Éfó°ùL ‘ áæcÉ°S áÄ«£ÿG ¿CG ºZQh ,Gòµgh .áÄ«£ÿG π©a ≈∏Y
òîàJ »¡a .õcôŸG ¤EG §«ÙG øe Ωó≤àj »ÑjôîàdG É¡∏ªY ¿EÉa
Éæ°ùØæd Qô°†dG áÑqÑ°ùe ,áÄ«£ÿG º°S RôØàd É¡d IóYÉb ó°ù÷G øe
‘ É«eQEG ∫ƒ≤j ,∂dòd .¬∏ªcCÉH ÉæfÉ«c ó°ùØj ¿CG ¤EG ,ÉæMhQh
132
øe ∫hC’G ìÉë°UC’Gh ''.A»°Tn uπoc røpe ońórNnCG oÖr∏n≤dG'' :17 ìÉë°UC’G
∑Éæg ¿CÉH kÉ°†jCG ÉfGÈîj ¢ùbôe øe ™HÉ°ùdG ìÉë°UC’Gh á«ehQ
á«HÉàµdG ™WÉ≤ŸG √òg âÑãJh .¿É°ùfE’G πNGO ÉjÉ£ÿG ´GƒfCG ≈à°T
.ÉjÉ£ÿÉH A»∏e ƒgh ¬∏NGO ‘ áÄ«£ÿÉH kÉ«∏c ó°ùa ¿É°ùfE’G ¿CG
¬àØWÉYh ôjô°T ¬ægP ¿CG ó‚ Ωƒ«dG ¿É°ùfE’G ¢ùØf »Øa ,‹ÉàdÉHh
èFÉàf »g √òg .º∏¶e ¬MhQ ≈àMh πH ,IOôq ªàe ¬JOGQEGh á°ùfO
.¿É°ùfE’G ‘ áÄ«£ÿG πªY
’ Ú°üq∏ıG øëf Éæ∏NGO ‘ ¿C’ ,ÜôdG ôµ°ûf ¿CG Éæ«∏Y øµd
πH ,¢ù«∏HE’h ¿É°ùfEÓd ,ô°ûdG ¢SƒeÉfh ÒÿG ¢SƒeÉf §≤a óLƒj
CÉ°ûæj ¢SƒeÉædG Gòg ¿CG ÉÃh .¬∏dG IÉ«M ìhQ ¢SƒeÉf kÉ°†jCG ∑Éæg
.ábƒ∏ıG ÒZ á«¡dE’G ¬∏dG IÉ«M øe »JCÉj ƒ¡a ,¬∏dG IÉ«M ìhQ øY
™«ªL ÚH øeh ,á˘jó˘HC’Gh á˘«˘¡˘dE’G á˘©˘«˘Ñ˘£˘dÉ˘H ≥˘∏˘©˘à˘j É˘e Qó˘≤˘Hh
''.IÉ«M'' »g ÉgóMh ¬∏dG IÉ«M ¿EÉa ,¿ƒµdG ‘ IOƒLƒŸG äGƒ«◊G
(?IÉ«◊G »g Ée :∫hC’G π°üØdG ‘ π«°üØàdÉH ¬ãëH ” ób Gògh)
ìhQ ¢SƒeÉf ¿CG å«Mh .''IÉ«M'' »g ¬∏dG IÉ«M á©«ÑW ¿EÉa ∂dòd
¿CG Éª∏ãe ,''IÉ«M'' »g ¬à©«ÑW ¿EÉa ,¬∏dG IÉ«M øY CÉ°ûæj IÉ«◊G
QÉ°ûŸG Ú°SƒeÉædÉc ¢ù«d ƒgh .''IÉ«M'' »g ¬∏dG IÉ«M á©«ÑW
»àdG IÉ«◊G ÖÑ°ùH ''ô°ûdG'' hCG ''ÒÿG'' ÉeEG Éªg ¿Gò∏dG √ÓYCG Éª¡«dEG
.Éª¡æe πc É¡æY CÉ°ûæj
.¿É˘˘Ø˘ ∏˘ àfl ÒÿGh IÉ˘˘«◊G ¿EÉ˘ a ,»˘˘HÉ˘˘à˘ µ˘ ˘dG ¿Ó˘˘ YE’G Ö°ùMh
IÉ«M á©«ÑW »g IÉ«◊G :¤hC’G ;á«°ù«FQ •É≤f çÓK Éæg Éæjódh
;¿É˘˘°ùfE’G IÉ˘˘«˘ M á˘˘©˘ «˘ Ñ˘ W ƒ˘˘g ,ìÓ˘˘°üdG hCG ,ÒÿG ÚM ‘ ,¬˘˘∏˘ dG
;IÉ«M IQhô°†dÉH ¢ù«d ìÓ°üdG øµdh ,á◊É°U IÉ«◊G ¿EG :á«fÉãdGh
¿óY áæL ‘ ''ô°ûdGh ÒÿG Iôé°T''h ''IÉ«◊G Iôé°T'' ¿EG :áãdÉãdGh
133
IÉ«◊É˘a ;ó˘«˘cCÉ˘à˘dÉ˘H ¿É˘Ø˘∏˘àfl ''ÒÿG''h ''IÉ˘«◊G'' ¿CG É˘æ˘d ¿É˘æ˘q«˘Ñ˘J
OƒæH áKÓK »g ô°ûdGh ,ÒÿGh ,IÉ«◊G ¿EG .ô°T ’h ÒN â°ù«d
.á∏≤à°ùeh áØ∏àfl
É°ù«dh ¿ÉØ∏àfl ÒÿGh IÉ«◊G ¿CÉH §≤a ¢ù«d ∑Qóf ¿CG Éæ«∏Y
,¬∏dG ÒN ∑Éæ¡a .ÒÿG øY ∞∏àîj ÒÿG ¿CGh πH ,¬JGP A»°ûdG
kÉ°†jCG ∑Éægh ,¬∏dG ìÓ°U ∑Éæg .¿É°ùfE’G ÒN kÉ°†jCG ∑Éægh
á©«ÑW …ƒàëjh ¬∏dG IÉ«M øe ¬∏dG ìÓ°U »JCÉj .¿É°ùfE’G ìÓ°U
…ƒàëjh ¿É°ùfE’G IÉ«M øe »JCÉ«a ¿É°ùfE’G ìÓ°U ÉeCG .¬∏dG IÉ«M
¢ù°ùaCG ‘ ¬«dEG QÉ°ûŸG ìÓ°üdG ¿EG .§≤a á◊É°üdG ¿É°ùfE’G á©«ÑW
øe √É«ëf …òdG ìÓ°üdG ƒg 21:2 á«fÉãdG ¢ShÉKƒª«Jh 10:2
¬∏dG IÉ«M øY A≈°TÉædG ìÓ°üdG ƒ¡a ‹ÉàdÉHh ;¬∏dG IÉ«M ∫ÓN
,35:12 ≈˘qà˘e ‘ ¬˘˘«˘ dEG QÉ˘˘°ûŸG ìÓ˘˘°üdG É˘˘eCG .¬˘˘∏˘ dG ìÓ˘˘°U ƒ˘˘gh
Ö°ùM √É«ëf …òdG ìÓ°üdG ƒ¡a 11:9 h 21 ,19 ,18:7 á«ehQh
¿É°ùfE’G IÉ«M øY A≈°TÉædG ìÓ°üdG ƒ¡a ‹ÉàdÉHh ;á«JGòdG ÉæJÉ«M
¿É°ùfE’G IÉ«M øY A≈°TÉædG ìÓ°üdG ¿EG .¿É°ùfE’G ìÓ°U ƒgh
.¬∏dG ô°üæY hCG ''IÉ«◊G'' á©«ÑW ¿hóH ,¿É°ùfE’G ìÓ°U iƒ°S ¢ù«d
¢ù«d ƒgh ;ìÓ°üdG ƒg ¬∏dG IÉ«M øY A≈°TÉædG ¬∏dG ìÓ°U √óMh
¬∏dG ô°üæYh ''IÉ«◊G'' á©«ÑW kÉ°†jCG ∂∏àÁ ¬æµdh ,Ö°ùëa kÉMÓ°U
hCG ,¿É˘Ø˘∏˘àfl ÒÿGh IÉ˘«◊G ¿CÉ˘H ∫ƒ˘≤˘f É˘˘eó˘˘æ˘ Y ,∂dò˘˘d .äGò˘˘dÉ˘˘H
ÒNh ¬∏dG IÉ˘«˘M ¿CG »˘æ˘©˘f ø˘ë˘æ˘a ,¿É˘Ø˘ ∏˘ àfl ìÓ˘˘°üdGh IÉ˘˘«◊G
.¿ÉØ∏àfl ¿É°ùfE’G ìÓ˘˘°Uh ¬∏dG IÉ˘«˘M hCG ;¿É˘˘Ø˘ ∏˘ àfl ¿É°ùfE’G
…ƒàëj ’ …òdGh ¿É°ùfE’G IÉ«M øY A≈°TÉædG ¿É°ùfE’G ìÓ°üa
ÉÃ øµd .¬∏dG IÉ«M øY kÉªàM ∞∏àîj ¬∏dG IÉ«M á©«ÑW øe kÉÄ«°T
IÉ«M á©«ÑW ≈∏Y …ƒàëjh ¬∏dG IÉ«M øY A≈°TÉf ¬∏dG ìÓ°U ¿CG
.¬∏dG IÉ«M øY ∞∏àîj ¬fCÉH ∫ƒ≤f ¿CG ÉæfÉµeEÉH ¢ù«∏a ,¬∏dG
134
á©«ÑW ≈∏Y …ƒàëj …òdG IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf ¿CG iôf Gòµgh
É«ëf ¿CG …CG ,¬∏dG IÉ«M É«ëf Éæ∏©éj ¿CG ™«£à°ùj ¬∏dG ''IÉ«M''
.¬∏dG ìÓ°U
∞∏àîJ Éæ∏NGO ‘ áKÓãdG ¢ù«eGƒædG √òg ¿EG ,∂dP øY kÓ°†a
‘ ∞∏àîJ ¢ù«eGƒædG ¿CG º∏©f øëf .É¡Jƒb q áLQO å«M øe kÉ°†jCG
hCG ,ÒÿG ¢SƒeÉæa .É¡æe πc Qó°üe Iƒb áLQO Ö°ùëH Iƒ≤dG
;∞©°VC’G »g ¿É°ùfE’G IÉ«Mh ,¿É°ùfE’G IÉ«M øY CÉ°ûæj ,ìÓ°üdG
.∞©°VC’G kÉ°†jCG »g ÒÿG ¢SƒeÉæd ÒÿG π©a IQób ¿EÉa ∂dòd
Iƒb ¿EÉa Gò¡dh ;iƒbC’G ¢ù«∏HEG IÉ«M øY áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf CÉ°ûæjh
ÒÿG π©a Iƒb øe iƒbCG »g áÄ«£ÿG π©a ‘ ¢SƒeÉædG Gòg
,Ö°ùëa ÒÿG π©a øY øjõLÉY Éæ∏©Œ ’ »¡a ;ÒÿG ¢SƒeÉæd
ìhQ ¢SƒeÉf ÉeCG .ô°ûdG πª©fh áÄ«£ÿG π©Øf Éæ∏©Œ É¡æµdh
Iƒb ¿EÉa ‹ÉàdÉHh ;¬∏dG IÉ«M ,iƒbC’G IÉ«◊G øY CÉ°ûæj ƒ¡a IÉ«◊G
øe §≤a Éæfƒ°üJ ’ »¡a ;Iƒb ÌcC’Gh QóbC’G »g ¢SƒeÉædG Gòg
øjQOÉb Éæ∏©Œ É¡æµdh ,áÄ«£ÿG π©a ‘ áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf áYÉWEG
.kÉ«FÉ≤∏J ¬∏dG IÉ«M É«ëfh »g É¡©«£f ¿CG ≈∏Y
Öjò¡àd áYƒæàe πFÉ°Sh ∫É«LC’G ióe ≈∏Y áØ°SÓØdG ójCG ó≤d
øe πª©dG ƒg ™bGƒdG ‘ √hójCG Ée øµd .∑ƒ∏°ùdG Ú°ù–h ¥ÓNC’G
¢ùØædG ≈∏Y »JGòdG ó¡÷Gh áÑ∏°üdG IOGQE’Gh …ô°ûÑdG ôµØdG ∫ÓN
»∏°UC’G ìÓ°üdG AÉ«MEG IOÉYEG hCG OGOÎ°SG πLC’ øjó°SÉØdG ó°ù÷Gh
á«©«Ñ£dG Iƒ≤dG ≈∏Y Ö∏¨àj ¿CG ™«£à°ùj ’ Gòg πc ¿EG .¿É°ùfE’G ‘
¢SƒeÉædG Iƒb Éªæ«H ,IOhófi ¿É°ùfE’G IQó≤a .áÄ«£ÿG ¢SƒeÉæd
.á«FÉ≤∏J ¢SƒeÉædG Iƒb Éªæ«H ,äGò∏d lOÉ¡LEG ¿É°ùfE’G ìÉØch ;áàHÉK
ΩGó˘î˘à˘°SÉ˘H ø˘eõ˘dG ø˘e IÎa Oƒ˘˘ª˘ °üdG ø˘˘e ¿É˘˘°ùfE’G ø˘˘µ˘ ª˘ à˘ j ó˘˘b
135
¢SƒeÉædG Iƒb ¿EÉa ,¬Jƒb Ö°†æJ ÉeóæY øµdh ,»JGòdG √Oƒ¡›
‘ ¬∏dG á≤jôW ¿EÉa ∂dòd .á«fÉK É¡JGP ô¡¶oJh OƒLƒdG ¤EG RÈJ
πeÉ©àdÉH »LQÉÿG Éfó°ùL ≈∏Y πª©j ¿CG â°ù«d ≥à©dGh ôjôëàdG
ÚH á©bGƒdG ,¢ùØædG ≈∏Y πª©j ¿CG ’h ,ÉæH ≥«– »àdG áÄ«£ÿG ™e
‘ øµdh .ídÉ°üdGh ÒÿG π©Ød ÉæJOGQEG ájƒ≤àH ,ÉæMhQh Éfó°ùL
Ö∏éj kGójóL kGô°üæY Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG ∞«°†j ,ÉæMhQ ‘ ,Éfõcôe
¤EG É˘fõ˘cô˘e ø˘e Ωó˘≤˘à˘j º˘K .á˘≤˘FÉ˘Ø˘dG Iô˘jó˘≤˘dG IÉ˘«◊G Iƒ˘˘b ¬˘˘©˘ e
¬eGó˘î˘à˘°SÉ˘H ,É˘æ˘fÉ˘«˘c AGõ˘LCG π˘c ‘ kÓ˘¨˘∏˘¨˘à˘eh kÉ˘bÎfl ,§˘«ÙG
áÄ«£ÿG π©a Iƒb Ö∏¨j »c ôNBG kÉ°SƒeÉf ™°†î«d kGóMGh kÉ°SƒeÉf
É˘«˘ë˘f ¿CG ø˘e É˘æ˘æ˘«˘µ“ º˘à˘j ,∂dP ¥ƒ˘˘ah .á˘˘Ä˘ «˘ £ÿG ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘f ‘
√É«ëf ¿CG øe øµªàf ⁄ …òdGh ,¬∏dG ¢SƒeÉf ¬Ñ∏£j …òdG ìÓ°üdG
∫ÓN øªa ,Gòg øe ÌcCGh πH .ÒÿG ¢SƒeÉf ∫ÓN øe kÉ≤HÉ°S
»àdG IÉ«◊G É«ëf ¿CG ¿hQOÉb øëf ,IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf IÉ«M
.¬∏dG Égójôj
á£ÑJôe ¢ù«eGƒf á©HQCG ∑Éæg ¿CG ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG Éæjôj Gòµgh
™≤j …òdG ¢SƒeÉædG .Éæ∏NGO áKÓKh ÉæLQÉN É¡æe óMGh ,ÉæH
,Éæ∏NGO ‘ »àdG áKÓãdG ¢ù«eGƒædG ÉeCG .¬∏dG ¢SƒeÉf ƒg ÉæLQÉN
¿EG .ÉæMhQ ‘ óMGhh ,Éfó°ùL ‘ óMGhh ,Éæ°ùØf ‘ øªµj óMGƒa
ábƒ∏ıG ájô°ûÑdG IÉ«◊G øY A≈°TÉædGh ,Éæ°ùØf ‘ …òdG ¢SƒeÉædG
…òdG ¢SƒeÉædGh ;ÒÿG π©a IOGQEG Éæ«£©jh ídÉ°U ƒg ,á◊É°üdG
ƒg ,Iôjô°ûdG á£bÉ°ùdG ¿É£«°ûdG IÉ«M øY A≈°TÉædG ,Éfó°ùL ‘
,ÉæMhQ ‘ …òdG ¢SƒeÉædG ÉeCG ;áÄ«£ÿG π©Øf Éæ∏©éjh ôjô°T
Éæ∏©éjh »¡dEG ƒ¡a ,ábƒ∏ıG ÒZ á«¡dE’G ¬∏dG IÉ«M øY A≈°TÉædG
.á«¡dE’G ¬∏dG IÉ«M É«ëf
136
á°SGó≤dG ÖdÉ£e ÉæFÉ£YEG ‘ ¬∏dG πqãÁ ÉæLQÉN ¬∏dG ¢SƒeÉf ¿EG
ÖdÉ£e ¬à°ùeÓe iód ,Éæ°ùØf ‘ ÒÿG ¢SƒeÉfh .ìÓ°üdGh ÈdGh
√ò˘¡˘H »˘Ø˘j ¿CG Qô˘≤˘jh ó˘˘jô˘˘j ,á◊É˘˘°üdGh á˘˘°Só˘˘≤ŸG ¬˘˘∏˘ dG ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘f
¿CÉH ∑Qój ÉeóæY ,ÉfAÉ°†YCG ‘ áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf øµd .ÖdÉ£ŸG
á°Só≤ŸG ¬∏dG ¢SƒeÉf ÖdÉ£e ≥«≤– ójôj Éæ°ùØf ‘ ÒÿG ¢SƒeÉf
Ö∏¨j Ée kÉÑdÉZh ,kÉªàM ΩhÉ≤jh ¢VQÉ©«°S ,ÉæLQÉN á◊É°üdGh
AÉaƒdG øY øjõLÉY §≤a hó¨f ’ Gòµgh .Éæ°ùØf ‘ ÒÿG ¢SƒeÉf
á◊É˘°üdGh á˘°Só˘≤ŸG ÖdÉ˘£ŸG ∂¡˘à˘ æ˘ f É˘˘æ˘ æ˘ µ˘ dh ,¬˘˘∏˘ dG ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘æ˘ H
ƒg Éfó°ùL ‘ áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf ¿C’ Gòg .ÉæLQÉN ¬∏dG ¢SƒeÉæd
‘ IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf øµdh .Éæ°ùØf ‘ ÒÿG ¢SƒeÉf øe iƒbCG
¤EG Éæ©LQ GPEG ∂dòd .Éæ°ùØf ‘ ÒÿG ¢SƒeÉf øe iƒbCG ƒg ÉæMhQ
ÉæMhQ ‘ IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf ¿EÉa ,ÉæMhQ Ö°ùM Éæ°ûYh ÉæMhQ
¬∏dG IÉ«M É«ëf Éæ∏©éjh Éfó°ùL ‘ áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf øe Éæ≤à©«°S
,á◊É°üdGh á°Só≤ŸG ¬∏dG ÖdÉ£e ≥«≤– øe øqµªàæ°S Gòµgh .á«¡dE’G
.¬JGP ¬∏d »¡dE’G QÉ«©ŸÉH AÉaƒdG ™«£à°ùæ°Sh πH
.¬à°ûf ’ ¿CÉH ÉæLQÉN ¬∏dG ¢SƒeÉf ÉæÑdÉ£j ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y
,¬˘∏˘dG ¢Sƒ˘eÉ˘f Ö∏˘£Ÿ ¬˘à˘aô˘©˘e ió˘d ,É˘æ˘°ùØ˘˘f ‘ ÒÿG ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘fh
¢†¡æj òÄæ«M .ó©H Ée ‘ ¬à°ûj ’ ¿CG Qô≤jh ¬≤«≤– ‘ ÖZôj
,áHQÉÙGh áehÉ˘≤˘ª˘∏˘d Qƒ˘Ø˘dG ≈˘∏˘Y É˘fó˘°ùL ‘ á˘Ä˘«˘£ÿG ¢Sƒ˘eÉ˘f
¬∏dG ¢SƒeÉæH AÉaƒdG øe øµªàf ’ ,Gòµgh ;kÉ«∏NGO ¬à°ûf Éæ∏©éjh
øëæa ÉfQôb Éª¡eh ÉfOQCG Éª¡e ,òÄfBG .¬à°ûf ’ ¿CÉH ÉæÑdÉ£j …òdG
Éªq∏c ,¢ùµ©dG ≈∏Y πH .¬à°ûe Ö∏b øe ¢üq∏îàf ¿CG ™«£à°ùf ’
Éªq∏c .Éæ∏NGO ‘ â‰ Éªq∏c ,Iƒ¡°ûdG øe ¢ü∏îà∏d ÉfógÉLh ÉfOQCG
Ö∏˘£ŸG AGô˘L í˘dÉ˘°üdG π˘©˘ Ø˘ j ¿CG É˘˘æ˘ °ùØ˘˘f ‘ ÒÿG ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘f OGQCG
π©éj Éfó°ùL ‘ áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf ¿EÉa ,¬∏dG ¢SƒeÉæd »LQÉÿG
137
¥ƒah .Éæjód ìÓ°üdG ôµa ÜQÉëjh QƒØdG ≈∏Y Éæ«a πª©j ô°ûdG
‘ áÄ«£ÿG ¢SƒeÉæd kGóf ¢ù«d Éæ°ùØf ‘ ÒÿG ¢SƒeÉf ¿EÉa ,∂dP
‘ áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf ΩÉeCG Ωõ¡æj kÉÑjô≤J á¡LGƒe πc »Øa ;Éfó`°ùL
ƒg ÉæMhQ ‘ IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉæa ,Üô∏d óÛG øµdh .Éfó°ùL
É˘fò˘≤˘æ˘j ¿CG QOÉ˘b ƒ˘gh É˘fó˘°ùL ‘ á˘˘Ä˘ «˘ £ÿG ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘f ø˘˘e iƒ˘˘bCG
ÉæMÉØc øY ÉæØbƒJ GPEÉa .áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf øe ÉfQôëjh Éæ≤à©jh
∂dP øe k’óH Éæµ∏°Sh ,Éæ°ùØf ‘ ÒÿG ¢SƒeÉf ∫ÓN øe ÉfOÉ¡Lh
á«fGƒ¡°ûdG áÑZôdG øe ≥à©ææ`°S ÉæfEÉa ,IÉ`«◊G ìhQ ¢SƒeÉf Ö`°ùM
¿CG øjQOÉb π©éoæ°Sh .Éfó`°ùL ‘ á`Ä«£ÿG ¢SƒeÉf ÉgDƒ`°ûæj »àdG
É`«ëf ¿CÉHh ¬à`°ûf ’ ¿CÉH »LQÉÿG ¬∏dG ¢SƒeÉf Ö∏£e ≥≤ëf
.á≤FÉØdG ¬∏dG á``°SGób
ÉæLQÉN ¬∏dG ¢SƒeÉf ¿CG ìƒ°VƒH iôf ¿CG ™«£à°ùf Gòµgh
Égò«ØæJ Éæ°ùØf ‘ ÒÿG ¢SƒeÉf ójôjh ,áæq«©e QƒeCÉH ÉæÑdÉ£j
ÚH kÉ≤FÉY ∞≤j Éfó°ùL ‘ áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf øµdh .QƒØdG ≈∏Y
‘ ÒÿG ¢SƒeÉfh ÉæLQÉN ¬∏dG ¢SƒeÉf ``` Ú°SƒeÉædG øjòg
Éæ°ùØf ‘ ÒÿG ¢SƒeÉf øqµªàj ’ »c Éæ∏bô©jh Éæbƒ©«a ``` Éæ°ùØf
¥ƒ£j
q Éªµa .ójôj Éªc ÉæLQÉN ¬∏dG ¢SƒeÉf Ö∏£e ≥«≤– øe
¢SƒeÉf ó°ù÷G ‘ áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf ¥ƒ£j q ∂dòc ,Éæ°ùØf Éfó°ùL
≈∏Y kGóL Ö©°üdG øªa ∂dòd .¬æe iƒbCG ƒgh Éæ°ùØf ‘ ÒÿG
‘ áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf ≈∏Y Ö∏¨àj ¿CG Éæ°ùØf ‘ ÒÿG ¢SƒeÉf
.ÉæLQÉN ¬∏dG ¢SƒeÉf Ö∏£Ã »Øjh ¬≤jƒ£J ¥Îîj ¿CGh Éfó°ùL
Gò¡dh ;™«ª÷G øe iƒbCG ƒg ÉæMhQ ‘ IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf ¿CG ÒZ
øe Éæ≤à©jh Éfó°ùL ‘ áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf Ö∏¨j ¿CG ™«£à°ùj ƒ¡a
≥«≤– ≈∏Y øjQOÉb øe ÌcCG Éæ∏©éj ∂dòHh ,¢SƒeÉædG Gòg Iô£«°S
.kÉeÉ“ ¬∏dG ¢SƒeÉf Ö∏£e
138
ábÓY ìô°ûæd ôNBG kÉ«ë«°VƒJ kÓãe Ωóîà°ùf ¿CG Éæg ÉæfÉµeEÉHh
πLQ πãe ƒg ÉæLQÉN ¬∏dG ¢SƒeÉf ¿EG .ÉæH á©HQC’G ¢ù«eGƒædG √òg
πãe ƒg ÉæægP ‘ ÒÿG ¢SƒeÉf Éªæ«H ,êGhõ∏d Éfój Ö∏£j ΩÎfi
áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf øµdh .¬°Vô©d ∫ƒÑ≤dÉH Ö«éà°ùJ á∏°VÉa ICGôeG
≥∏N ∫hÉëjh kÉªFGO ICGôŸG ∂∏J ≥MÓj óZh πãe ƒg ÉæFÉ°†YCG ‘
º©f ∫ƒ≤J ICGôŸG √òg iCGQ Éª∏ch .πLôdG ∂dP ÚHh É¡æ«H ∫Éµ°TEG
É¡JOGQEG ó°V ±ô°üàdG ≈∏Y É¡ªZôjh É¡Ø£îj ¬fEÉa ,πLôdG ¢Vô©d
ìhQ ¢SƒeÉf ¿EÉa ,äGòdÉH á¶ë∏dG √òg ‘h .É¡àÑZôd kÉaÓNh
ò≤æj ,AÉª°ùdG øe ∑ÓÃ ¬¡«Ñ°ûJ øµÁ …òdG ,ÉæMhQ ‘ IÉ«◊G
≥≤ëàJ Gò¡Hh ;πLôdG Ö∏W ≥«≤– øe É¡æqµÁh óZƒdG øe ICGôŸG
ƒg AÉª°ùdG øe ∑ÓŸG Gòg ¿CÉH ICGôŸG ∞°ûàµJ ,∂dòd kÉ©ÑJh .É¡àÑZQ
,πLôdG Ö∏W ≥≤– É¡∏©éHh .πLôdG ¬∏qãe …òdG ¢üî°ûdG ™bGƒdG ‘
.ƒg ¬àÑZQ ≥«≤– øe ™bGƒdG ‘ É¡æqµÁ ∑ÓŸG Gòg ¿EÉa
ÉæLQÉN ¬∏dG ¢SƒeÉf ¿CG øe ºZôdÉH ¬fCG ìÉ°†jE’G Gòg øe iôf
.¬ÑdÉ£e ≥≤ëf Éæ∏©éj ¿CG ™«£à°ùj ’ ƒ¡a ,Éæ«∏Y ÖdÉ£e ™°†j
¬˘∏˘dG ¢Sƒ˘eÉ˘f ÖdÉ˘£Ã »˘Ø˘j ¿CG ó˘jô˘j É˘æ˘æ˘gP ‘ ÒÿG ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘æ˘ a
¢Sƒ˘eÉ˘f Ö∏˘¨˘j »˘c Iƒ˘≤˘dGh IQó˘≤ŸG ¬˘jó˘˘d ¢ù«˘˘d ¿CG q’EG ,É˘˘æ˘ LQÉ˘˘N
ÜQÉëj áÄ«£ÿG ¢SƒeÉæa ,∂dP øY kÓ°†a .ÉæFÉ°†YCG ‘ áÄ«£ÿG
ÒÿG ¢SƒeÉf ¿CG óéj ÉeóæYh ,¬ehÉ≤jh ÒÿG ¢SƒeÉf kÉªFGO
¬©æÁh kÉªàM ¬≤«©«°S ¬fEÉa ,¬∏dG ¢SƒeÉf Ö∏£e ≥≤ëj ¿CG ∫hÉëj
ƒgh ,ÉæMhQ ‘ IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf øµdh .¬àÑZQ ≥«≤– øe
¢SƒeÉf øe Éæ≤à©j ,Iôjó≤dG ¬∏dG IÉ«M Iƒ≤H ¬∏dG øe »JB’G Éæ≤àY
É«ëfh ¬∏dG ¢SƒeÉf ÖdÉ£e ≥≤ëf ¿CG ∂dòH ÉææqµÁh ,áÄ«£ÿG
,Gòg IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf Ö°ùM Éæ°ûY GPEÉa .á«¡dE’G ¬∏dG IÉ«M
139
Ú«ë«°ùe hó¨fh ÉæFÉ°†YCG ‘ áÄ«£ÿG ¢SƒeÉf øe ≥à©æf ±ƒ°ùa
.»FÉ≤∏J πµ°ûH øjô°üàæe
èFÉàf
¬∏dG ≥àY ¿EG ,k’hCG :QƒeCG IóY ¤EG ¢ü∏îf ¿CG Éæg ™«£à°ùf
.∞∏àfl ¢SÉ°SC’G ¿EG ,AóH …P ÇOÉÑa .¿É°ùfE’G ìÓ°UEG øY ∞∏àîj
‘ ,kÓ°UCG ¥ƒ∏ıG ¿É°ùfE’G ìÓ°U ≈∏Y õµJôj ¿É°ùfE’G ìÓ°UEÉa
.IÉ«◊G ìhQ ,…CG ,¬∏dG ìhQh ¬∏dG IÉ«M ≈∏Y ¬∏dG ≥àY õµJôj ÚM
∫òH ≥jôW øY ºàj ¿É°ùfE’G ìÓ°UEÉa .áØ∏àfl ≥FGô£dG ¿EG ,ºK
ô¡bh ,á«°SÉb á∏eÉ©e ÉfOÉ°ùLCG á∏eÉ©eh ,…ô°ûH Oƒ¡›h ábÉW
øY ƒ¡a ¬∏dG ≥àY ÉeCG .¿É°ùfE’G ‘ ìÓ°üdG RGôHE’ ∂dPh ,AGƒgC’G
øeh ;ÉæMhQ »«ëjo ∂dòHh ,ÉæMhQ ‘ ¬JÉ«Mh ¬MhQ π©L ≥jôW
áØ∏àıG AGõLC’G k’hCG kGOuó› ,ÉæMhQ øe kÉjójóŒ kÓªY CGóÑj ºK
,kGÒNCGh .…OÉŸG Éfó°ùL ºK ,Éæ°ùØæd áØ∏àıG AGõLC’G ºK ,ÉæMhôd
≈∏YCG iƒ°S â°ù«d ¿É°ùfE’G ìÓ°UEG áé«àæa .áØ∏àfl èFÉàædG ¿EÉa
QÉ«©ŸG É«ëj ¿É°ùfE’G π©éj ¿CG ™«£à°ùj ’ ¬fCG PEG ;…ô°ûH ¥ƒØJ
íÑ°üf ÉæfCG »¡a Éæd ¬∏dG ≥àY áé«àf ÉeCG .¬∏dG á©`«Ñ£d »¡dE’G
.á«¡dE’G ¬∏dG IÉ«M É«ëf kÉ°SÉfCG :God-men z¢SÉædG ¬∏dG{
¢SÉfCG πH Ú◊É°U kÉ°SÉfCG Éæ∏©éj ’ Éæd ¬∏dG ≥àY ¿EG :kÉ«fÉK
áKÓK ∫ÉªLE’ÉH ∑Éæg .z¢SÉædG IÉ«◊G{ hCG life-men IÉ«M
¢SÉ˘˘æ˘ dGh ,z¢SÉ˘˘æ˘ dG ¬˘˘∏˘ ˘dG{ :¿ƒ˘˘ µ˘ ˘dG ‘ ¢SÉ˘˘ æ˘ ˘dG ø˘˘ e ±É˘˘ æ˘ ˘°UCG
Éæ∏©éj »c ¢ù«d Éæd ¬∏dG ≥àYh .QGô°TC’G ¢SÉædGh ,Ú◊É°üdG
z¢SÉædG IÉ«◊G{ Éæ∏©éj »c πH ,Ú◊É°U kÉ°SÉfCG hCG kGQGô°TCG kÉ°SÉfCG
.IÉ«◊G ¢SÉfCG hCG
140
.¬∏dG ‘ É«ëf ¿CG ¬∏dG Éæ≤nàYCG øjòdG øëf Éæ«∏Y øq«©àj :kÉãdÉK
,IÉ«◊G Ö©°T Ò°üf »µd ƒg Éæd √ôjô–h ¬∏dG ≥àYh ,IÉ«M ¬∏dG
ƒg IÉ«M ¿É°ùfEG ÉfóMCG ¿ƒµj ¿CGh ;¬∏dG »g IÉ«◊G .IÉ«◊G ¢SÉfCG
‘ É«ëf ¿CG Éæ«∏Y ,¢SÉfCG Gòµg ¿ƒµf »µdh .kÉfÉ°ùfEG kÉ¡dEG ¿ƒµj ¿CG
¿CG ÉfOQCG GPEÉa .á°†eÉZ Ió«≤Y ¬∏dG ‘ É«ëf ¿CG ádCÉ°ùe øµdh .¬∏dG
Gògh .IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf ‘ É«ëf ¿CG Éæ«∏Y ø«q ©àj ,¬∏dG ‘ É«ëf
‘ ƒg IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf ¿C’ ,ìhôdG ‘ É«ëf ¿CG Éæe Öq∏£àj
¿C’ ,IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ‘ É«ëf ¿CG kÉ°†jCG Éæe Öq∏£àj ƒgh .ìhôdG
Éæ©WCG GPEÉa .IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf ¢SÉ°ùMEG ƒg IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG
GPEGh .ìhô˘dG ‘ É˘«˘ë˘fh ìhô˘dÉ˘H º˘à˘¡˘f ø˘˘ë˘ æ˘ a ,IÉ˘˘«◊G ¢SÉ˘˘°ùMEG
ÉeóæYh .IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf ‘ É«ëf øëæa ,ìhôdÉH ÉæªªàgG
,∂dòd kÉ©ÑJh .¬∏dG ‘ É«ëf ÉæfEÉa ,IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf ‘ É«ëf
,IÉ«M ƒg √É«ëf Éªa ,∂dòd ;IÉ«M ¬∏dGh .¬°ùØf ¬∏dG ƒg √É«ëf Éªa
.IÉ«M ¢SÉfCG íÑ°üfh
ÉeóæY .¿É°ùfE’Gh ¬∏dG OÉ–G ƒg Éæd ¬∏dG ≥àY ±óg ¿EG :kÉ©HGQ
Éæ«a É«ëj ¬∏dG ¿EÉa ,¬∏dG ‘ É«ëfh IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf ™«£f
kÉ˘eÉ“ ¿É˘æ˘KE’G ø˘ë˘f ó˘ë˘à˘f ¿CG ¤EG kÉ˘«˘∏˘ª˘Y É˘æ˘©˘ e êõ˘˘àÁh ,kÉ˘ °†jCG
.óMGƒc
¿CG Éæ«∏Y ,k’hCG .»JGòdG ÖfÉ÷G øe Úà£≤f ∑Éæg âdGRÉeh
.»∏NGódG Qƒ©°ûdG ™«£f ¿CG »æ©j É‡ ,»∏NGódG ¢SÉ°ùME’G ¢ùª∏f
IÉ«◊G ≥aóJ »g ácô°ûdGh .ácô°ûdG ‘ É«ëf ¿CG Éæ«∏Y ,kÉ«fÉK
.IÉ«◊G ≥aóJ ‘ É«ëf ¿CG ƒg ácô°ûdG ‘ É«ëf ¿CGh .É¡fÉjôLh
¿EG .á«∏ªY á≤jô£H IÉ«◊G Èàîf ¿CG øe ¿Éà£≤ædG ¿ÉJÉg Éææqµ“h
¢ù«eGƒf á©HQCGh äGƒ«M çÓãd ¬«a ¢Vô©f …òdG π°üØdG Gòg ájÉZ
141
»∏NGódG ¢SÉ°ùME’G Éæ°ùŸ GPEÉa .á£≤ædG √òg ¤EG ÉæÑ∏éj ¿CG »g
≥à©æf (1 :¿CG kÉ«FÉ≤∏J ™«£à°ùæ°S ÉæfEÉa ,ácô°ûdG ‘ Éæ°ûYh kÉ«∏ªY
Ωƒ≤f ¿CG Qó≤f ’ »àdG á◊É°üdG ∫ÉªYC’ÉH Ωƒ≤f (2 áÄ«£ÿG øe
±É£ŸG ájÉ¡f ‘h .¬∏dG IÉ«M É«ëf (4 ¬∏dG ¢SƒeÉæH »Øf (3 É¡H
ƒg Gòg .¬∏dG IÉ«M ô¡¶of kÉ°SÉfCG :z¢SÉædG ¬∏dG{ íÑ°üf ¿CG ™«£à°ùf
.IÉ«◊ÉH ≥∏©àJ »àdG QƒeC’G ™«ªL πª°ûj Gògh ,¬∏dG ¢UÓN ±óg
142
ô°TÉ©dG π°üØdG
IÉ«◊G ¢SƒeÉf
.¢ù«eGƒf á©HQC’Gh äGƒ«M çÓãdG ≥HÉ°ùdG π°üØdG ‘ ÉæjCGQ
kÉ˘ °†jCG ƒ˘˘g …ò˘˘dG ,IÉ˘˘«◊G ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘f á˘˘°UÉ˘˘N IQƒ˘˘°üH iÔ°S ¿B’Gh
ÚH øªa .ÒNC’G π°üØdG ‘ ¬«dEG Éfô°TCG …òdG IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf
á«©«Ñ£dG IQó≤ŸG ƒg √óMh IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿EG ,á©HQC’G ¢ù«eGƒædG
;kÉ«FÉ≤∏J ¬∏dG IÉ«M É«ëf ¿CG øjQOÉb Éæ∏©éj …òdGh ,¬∏dG IÉ«◊
Éæjód ¿ƒµJ ¿CG óH Óa ,IÉ«◊G ≥jôW ¢ùª∏f ¿CG ÉfOQCG GPEG ,∂dòd
.IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¢Uƒ°üîH áë°VGh áaô©e
á«HÉàc ¢ù°SCG .k’hCG
øµÁ §≤a ™WÉ≤e á°ùªN ∑Éæg ,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG πª› ‘
:ô°TÉÑe ÒZ hCG ô°TÉÑe πµ°ûH IÉ«◊G ¢SƒeÉf ôcòJ É¡fCÉH ∫ƒ≤dG
''... IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf'' 2:8 á«ehQ .BG
.IÉ˘«◊G ¢Sƒ˘eÉ˘˘f ƒ˘˘g É˘˘æ˘ g Qƒ˘˘còŸG IÉ˘˘«◊G ìhQ ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘f ¿EG
hCG ,IÉ«◊G ≈∏Y …ƒàëj ,¢SƒeÉædG Gòg ¬æe »JCÉj …òdG ,ìhôdGh
,ìhôdG ¢SƒeÉf ƒg ¢SƒeÉædÉa ,∂dòd ;IÉ«◊G ¬fCÉH ∫ƒ≤dG øµÁ
.IÉ«◊G ¢SƒeÉf kÉ°†jCG ƒgh
p «H ™e o√oón¡YCG …òdG oór¡©dG ƒn og Gòg s¿C’'' 10:8 Ú«fGÈY .Ü
â
rºp¡fp ÉngPCG ‘ »°ù«eGƒnf oπn©LCG tÜôdG o∫ƒo≤nj ΩÉjC’G n∂∏J nó©H nπ«Fp Gô°SEr G
''.kÉÑr©°Tn ‹ n¿ƒofƒoµnj rºogh kÉ¡dEG rºo¡nd o¿ƒocCG ÉfCGh rºp¡pHƒo∏ob ≈∏Y Én¡Ño oàrcCGh
n∂∏J nó©H rºo¡n©ne o√oón¡rYCG …òdG oó¡r n©dG ƒn og Gòg'' 16:10 Ú«fGÈY .ä
‘ É˘n¡˘oÑ˘oà˘rcCGh rº˘p¡˘pHƒ˘o∏˘ ob ‘ »˘˘°ù«˘˘eGƒ˘˘nf πo ˘ ©n ˘ L
r CG tÜô˘˘dG o∫ƒ˘˘o≤˘ njp ΩÉ˘˘jC’G
''.rºp¡fp ÉngrPCG
ºK øeh k’hCG ''π©LCG'' áª∏c OôJ ,√ÓYCG Ú«HÉàµdG Ú©£≤ŸG ‘
‹ÉàdÉHh ;Ö∏≤dGh øgòdG øY çóëàj Ú©£≤ŸG Óch ,''ÖàcCG'' áª∏c
ôØ°S øe ¿É°ùÑà≤e Éªgh .¬JGP A»°ûdG øY çóëàj ÉªgÓc ¿EÉa
.33:31 É«eQEG
p «H ™e o¬o© n£rbCG …òdG oór¡n©dG ƒn og Gòg rπnH'' 33:31 É«eQEG .ç
â
rºp¡∏p N p GO ‘ »àn©jô°T πo ©n L r CG .Ü
t ôdG o∫ƒo≤nj ΩÉjC’G n∂r∏J nó©r nH nπ«FGô°SEG
''.kÉÑr©°Tn ‹ n¿ƒofƒoµnj ºr ogh kÉ¡dEG ºr o¡nd o¿ƒocCGh ,ºr p¡pHƒo∏ob ≈∏Y É¡n oÑoàrcCGh
.n¿hoôs¡£n oàna kGôgÉnW kAÉe rºoµr«n∏nY ¢t ToQCGh'' 28-25:36 ∫É«bõM .ê
kGójóL kÉÑr∏nb rºoµ«£rYCGh .rºocôo u¡Wn CG rºoµep Énæ°r UCG uπc røep h rºoµàp °n SÉ‚ uπc røpe
rºoµªp rënd røep pônén◊G Ö n r∏nb ó põfCGh rºoµ∏p Np GO ‘ kGójóL kÉMhQ oπn©rLCGh
n¿ƒoµo∏°r ùnJ rºoµo∏n©rLCGh rºoµ∏p N
p GO ‘ »MhQ πo n©rLCGh .mºrënd nÖr∏nb rºoµ«£rYCGh
¢n VQC’n G n¿ƒoæoµ°r ùnJh .É¡H n¿ƒo∏nª©r Jh »eÉnµrMCG n¿ƒo¶nØ– r h »°p †Fp Gôna ‘
''.kÉ¡dEG rºoµnd o¿ƒocCG ÉfCGh kÉÑr©°n T ‹ n¿ƒofƒoµnJh ÉgÉsjEG rºocnAÉnHBG â o «n£rYCG »àdG
ÉfÒ¡£J (1) :πbC’G ≈∏Y QƒeCG á°ùªN øY äÉjB’G √òg º∏µàJ
;kGójóL kÉMhQ Éæëæe (3) ;kGójóL kÉÑ∏b ÉfDhÉ£YEG (2) ,ôgÉ£dG AÉŸÉH
‘ ¬∏dG ìhQ π©L (5) ,º◊ Ö∏b ÉfDhÉ£YEGh ôéëoŸG ÉæÑ∏b ´õf (4)
‘ ∂∏°ùf Éæ∏©L »g á©ªà› á°ùªÿG QƒeC’G √òg áé«àfh .Éæ∏NGO
ƒgh ¬Ñ©°T ¿ƒµæ°Sh .É¡H πª©fh ¬eÉµMCG ßØëfh ¬∏dG ¢†FGôa
Iƒb Éæ«£©j Éæ∏NGO ‘ ¢Só≤dG ìhôdG ¿CG »æ©j Gògh .Éæ¡dEG ¿ƒµ«°S
Éæ¡dEG ¿ƒµj ¿CG ¬∏d ≈æ°ùàj »c ¬∏dG sô°ùfh ¬∏dG áÄ«°ûe πª©æd IójóL
144
Éæg IQƒcòŸG áé«àædÉa ,‹ÉàdÉHh .¬Ñ©°T ¿ƒµf ¿CG Éæd ≈æ°ùàjh
.33:31 É«eQEG ‘ IQƒcòŸG áé«àædG ¢ùØf »g
ÊÉãdG OÓ«ŸG ``` IÉ«◊G ¢SƒeÉf CÉ°ûæe .kÉ«fÉK
CGóÑf ¿CG Éæ«∏Y ,IÉ«◊G ¢SƒeÉf CÉ°ûæe øY çóëàf ¿CG ÉfOQCG GPEG
‘ ¬∏dG IÉ«◊ ÉædƒÑb ƒg ÊÉãdG OÓ«ŸG ¿C’ ,ÊÉãdG OÓ«ŸG øe
;ÉæMhQ ‘ ¬∏dG IÉ«M ∫Éæf ÉæfEÉa ,á«fÉK ódƒf ÉeóæY .ÉæMhQ
¢SƒeÉf Éæd ¿ƒµj ¿CG »©«Ñ£dG øªa ,¬∏dG IÉ«M Éæd ¿ƒµJ ÉeóæYh
.¬∏dG IÉ«M øe »JCÉj …òdG IÉ«◊G
¿É°ùfE’G ≥∏N . BG
.¿É°ùfE’G ≥∏îH CGóÑf ¿CG Éæ«∏Y ,ÊÉãdG OÓ«ŸG øY º∏µàf ÉeóæY
ájô°ûH IÉ«M §≤a ¿É°ùfE’G ∂dòd ¿Éc ,¿É°ùfE’G ¬∏dG ≥∏N ÉeóæY
¿CG q’EG .ájóHC’Gh á«¡dE’G ¬∏dG IÉ«M ¬d øµJ ⁄h ;áª«≤à°ùeh á◊É°U
‘ ¬JÉ«M π©éj ¿CG ¿Éc ¿É°ùfE’G ≥∏N ‘ …õcôŸG ¬∏dG ó°üb
¬∏dG IóMh ±óg ¤EG π°üj ¿CGh ,¿É°ùfE’G ™e óëàj ¿CG ,¿É°ùfE’G
≥∏N ¤EG áaÉ°VE’ÉHh ,¿É°ùfE’G ¬∏dG ≥∏N ÉeóæY ∂dòd .¿É°ùfE’Gh
Gògh .¿É°ùfEÓd kÉMhQ ¢UÉN πµ°ûH ≥∏N ¬fEÉa ,¢ùØædGh ó°ù÷G
.¬∏dG IÉ«M πÑ≤j ¿CG ¿É°ùfE’G ™«£à°ùj É¡H »àdG IGOC’G ƒg ìhôdG
ÉæfEÉa ,ìhQ ƒg …òdG ,¬∏dG ¢ùª∏æd Gòg ÉæMhQ Ωóîà°ùf ÉeóæYh
ó°üb ∂dòH Ú≤≤fi ,¬©e óëàfh ¬JÉ«M πÑ≤f ¿CG òÄæ«M ™«£à°ùf
.…õcôŸG ¬∏dG
¿É°ùfE’G •ƒ≤°S .Ü
øY èàf Éeh .¬∏dG IÉ«M πÑ≤j ¿CG πÑb §≤°S ¿É°ùfE’G øµd
¿É°ùfE’G π©L ¬fCG Oô› øe IQƒ£N ÌcCG ¿Éc ¿É°ùfE’G •ƒ≤°S
145
…CG ,kÉJÉªoe ¿É°ùfE’G ìhQ π©L ó≤∏a ;¬∏dG Ö°†¨jh áÄ«£ÿG π©Øj
πÑ≤j ¿CG ¿É°ùfE’G ™«£à°ùj ¬H …òdG ƒ°†©dG ¤EG äƒŸG Ö∏L ¬fCG
ÒZ ìhôdG ¿CG »æ©j ’ â«e ¿É°ùfE’G ìhQ ¿CÉH ∫ƒ≤dGh .¬∏dG IÉ«M
íÑ°UCGh ¬∏dG ™e ácô°ûdG ‘ ¬àØ«Xh ó≤a ¬fCG »æ©j ¬æµdh ,OƒLƒe
™e ácô°ûdG ≈∏Y kGQOÉb ¿É°ùfE’G ó©j ⁄ ,Gòµgh ;¬∏dG øY kÓ°üØæe
Ωóîà°ùj ¿CG ¿É°ùfE’G Qhó≤e ‘ ó©j ⁄ ,Ú◊G ∂dP òæeh .¬∏dG
.¬∏dG IÉ«M ∫ƒÑb ‹ÉàdÉHh ¬∏dÉH ∫É°üJEÓd ¬MhQ
ÖÑ°ùHh ,á¡L øe .áØYÉ°†e ¿É°ùfE’G áLÉM âëÑ°UCG Éægh
á¡L øeh ;¬àÄ«£N ™e ¬∏dG πeÉ©àj ¿C’ ¿É°ùfE’G êÉàMG ,•ƒ≤°ùdG
,â«ŸG ¬MhQ AÉ«MEÉH á«fÉK ¬∏dG √ó∏j ¿C’ ¿É°ùfE’G êÉàMG ,á«fÉK
‘ …õcôŸG ¬∏dG ó°üb ≥«≤–h ¬∏dG IÉ«M ∫ƒÑb øe øµªàj »c
.¿É°ùfE’G ≥∏N
≥à©dG ‘ ¬∏dG á≤jôW .ê
ô˘jô˘ë˘à˘dG ‘ ¬˘∏˘dG á˘≤˘jô˘£˘d ¿EÉ˘a ,äÉ˘LÉ˘«˘à˘ME’G √ò˘˘¡˘ d kGô˘˘¶˘ fh
∂Ø°ùH ,»Ñ∏°ùdG ÖfÉ÷G øe .»HÉéjEG ÖfÉLh »Ñ∏°S ÖfÉL ,ÚÑfÉL
ájƒ°ùJ â“h AGóØdG RÉ‚EG ” Ö«∏°üdG ≈∏Y ¬eód ´ƒ°ùj ÜôdG
Üô˘dG äƒÃ ,»˘HÉ˘é˘jE’G ÖfÉ÷G ø˘eh .¿É˘°ùfE’G á˘Ä˘«˘ £˘ N á˘˘dCÉ˘ °ùe
IÉ«M â∏©oL ´ƒ°ùj ÜôdG áeÉ«≤H ºK ;¬∏dG IÉ«M ¥ÓWEG ” ´ƒ°ùj
Éæ«a ¢Só≤dG ìhôdG ∫ƒ∏M ¿EÉa ºK øeh ;¢Só≤dG ìhôdG ‘ ¬∏dG
ìhôdG ÉææqµÁ ÉeóæYh .ájóHC’Gh á«¡dE’G ¬∏dG IÉ«M ∫Éæf Éæ∏©éj
Éfó∏j ¬fCG »æ©j ∂dòa ,Gòµg ¬∏dG IÉ«M ≈∏Y ∫ƒ°ü◊G øe ¢Só≤dG
PEG .¬∏dG áª∏µH ?á«fÉK ¢Só≤dG ìhôdG Éfó∏j ∞«c øµdh .á«fÉK
ΩÓ˘c ´É˘ª˘°ùd É˘æ˘à˘Ä˘«˘H ‘ É˘æ˘d á˘°Uô˘a k’hCG ¢Só˘˘≤˘ dG ìhô˘˘dG A»˘˘¡˘ j
ô˘≤˘f É˘æ˘∏˘©˘é˘jh ;É˘æ˘¡˘Ñ˘æ˘jh É˘æ˘«˘∏˘Y ¥ô˘°ûj ΩÓ˘µ˘dG Gò˘¡˘Hh .IQÉ˘˘°ûÑ˘˘dG
146
¬∏dG ΩÓc ¥qó°üf ∂dòHh ,øeDƒfh Üƒàfh ,Éæ°ùØfCG ïHƒfh ,ÉfÉjÉ£îH
¬∏dG ΩÓch ,¬∏dG ΩÓc ‘ IÉØfl ¬∏dG IÉ«ëa .¬∏dG IÉ«M πÑ≤fh
¬∏dG IÉ«M πNóJ ,¬∏dG ΩÓc πÑ≤f ÉeóæYh .(63:6 ÉæMƒj) ''IÉ«M''
.á«fÉK Éfó∏Jh Éæ«a
áaÉ°VE’ÉH ,¿É°ùfE’G ¿CG ™bGh iƒ°S ¢ù«d ÊÉãdG OÓ«ŸÉa ,∂dòd
IÉ«M πÑ≤f ÉeóæYh .¬∏dG IÉ«M πÑ≤j ,kÓ°UCG ábƒ∏ıG ¬JÉ«M ¤EG
ÉæMƒj) ¬∏dG O’hCG Ò°üf Éæ∏©éj kÉfÉ£∏°S ∫Éæf øëæa ,Gòµg ¬∏dG
Éæd ¿ƒµJ ÉeóæY ,ºK øeh ;¬∏dG IÉ«M ƒg ¬JGP ¿É£∏°ùdGh .(12:1
.¬∏dG O’hCG ¿ƒµf ¿CG ¿É£∏°S Éæd ¿ƒµj ,IÉ«◊G √òg
Éæd ¿ƒµJ ,¬∏dG O’hCG Ò°üfh ¬∏dG IÉ«M Éæd ¿ƒµJ ÉeóæYh
√ò¡H Éæ°ûY GPEGh .(4:1 á«fÉãdG ¢Sô£H) á«¡dE’G á©«Ñ£dG kÉ«FÉ≤∏J
¬∏dG πãe Ò°üf ¿CG ™«£à°ùf ÉæfEÉa ,IÉ«◊G √òg á©«Ñ£Hh IÉ«◊G
.¬∏dG IQƒ°U É«ëfh
πª©J É¡fEG ?¬∏ãe Ò°üf Éæ∏©éàd Éæ«a ¬∏dG IÉ«M πª©J ∞«c
,ó°ù÷G ¤EG ºKh ¢ùØædG ¤EG ìhôdG øe hCG ,§«ÙG ¤EG õcôŸG øe
»¡a ,Éæ«a ¬∏dG IÉ«M πNóJ ÉeóæY .»LQÉÿG É¡©°SƒJ Iõéæe
kGô°†fh kÉ«M ¬∏©Œh ,â«ŸG ÉæMhQ »«ëàa ,k’hCG ÉæMhQ ‘ πNóJ
¬d ¿ƒµJh ¬∏dÉH ¢ùëjh ¬∏dG ¢ùª∏j ¿CG kGQOÉbh kÉ£«°ûfh kÉjƒbh
πc ¤EG ÉæMhQ øe kÉ«éjQóJ ô°ûàæJ ∂dP ó©Hh .¬∏dG ™e Iƒ∏M ácô°T
í˘Ñ˘°üJ É˘æ˘JGQGô˘bh É˘æ˘Ø˘WGƒ˘Yh É˘fQÉ˘µ˘aCG π˘©Œh É˘æ˘°ùØ˘˘f ø˘˘e Aõ˘˘L
ÉæÑ°†Z ‘ ≈àM PEG ;¬∏dG áëFGQ É¡d ¿ƒµjh ,¬∏d »àdG πãe kÉ«éjQóJ
øe ¬d Éj !√BG .¬∏dG á¡µf øe A»°T ,¬∏dG ¬Ñ°T øe A»°T ∑Éæg ¿ƒµj
!Gòg Ö«éY Ò«¨J
≈àM óà“h QGôªà°SÉH πª©à°S IÉ«◊G √òg ¿EÉa ,∂dP øY kÓ°†a
147
Ée Gògh .IÉ«◊G ô°üæY kÉ°†jCG Éfó°ù÷ ¿ƒµj »µd ,Éfó°ùL ¤EG π°üJ
»˘«˘ë˘«˘°S É˘æ˘«˘a ø˘cÉ˘°ùdG ¬˘∏˘dG ìhô˘a ,11:8 á˘˘«˘ ehQ ¬˘˘æ˘ Y çó˘˘ë˘ à˘ J
.áàFÉŸG ÉfOÉ°ùLCG
≈àM ÌcCÉa ÌcCG ô°ûàæJh πª©à°S Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«M ¿EG
¤EG A≈∏àÁ ,πeÉµdÉH ÉæfÉ«c …CG ,Éfó°ùLh Éæ°ùØfh ÉæMhQ π©Œ
¿CG ¤EG ;¬∏dG á¡µfh áëFGQh ,¬∏dG ô°üæYh ,¬∏dG á©«Ñ£H ΩÉªàdG
¬∏ãe íÑ°üfh óÛG ‘ πNóf ¿CG ¤EG ,ÉfOÉ°ùLCG Ò¨àJh ∞ n£nàîof
.kÉeÉ“
’ É˘æ˘∏˘NGO ‘ ô˘°ûà˘æ˘Jh QGô˘ª˘à˘°SÉ˘H π˘ª˘©˘J »˘à˘dG ¬˘∏˘dG IÉ˘«˘M ¿EG
ÉæàØWÉY áHÉéà°SEG Ωõ∏à°ùJ É‰EGh ;ÉfÉjEG É¡∏gÉéàH É¡JGP ¢VôØJ
É¡©Ñàf ⁄h ,É¡∏ªY Éæ°†aQ GPEÉa .ÉæJOGQEG ´ƒ°†Nh ÉæægP ¿hÉ©Jh
…óÑJ hCG É¡Jƒb ô¡¶ào d ∫É› É¡d ¿ƒµj ød ,É¡©e ¿hÉ©àfh ábóH
¿EÉa ,IOGQEGh øgPh áØWÉ©H »M øFÉc ¿É°ùfE’G ¿C’h .É¡àØ«Xh
¬∏dG Éfó∏j ÉeóæY ,∂dòd .áªFÉb á∏µ°ûe ∫GõJ ’ ¬fhÉ©J ádCÉ°ùe
kGójóL kÉÑ∏b Éæ«£©j ƒ¡a ,Éæ«a ¬JÉ«M π©L ¤EG áaÉ°VE’ÉHh ,á«fÉK
É˘æ˘∏˘©˘é˘j Gò˘¡˘Hh ;(26:36 ∫É˘«˘bõ˘M) kGó˘jó˘L kÉ˘MhQ É˘æ˘«˘a π˘©˘ é˘ jh
.¿hÉ©àdG ≈∏Y øjQOÉbh øjó©à°ùe
ádCÉ°ùe ƒ¡a ìhôdG ÉeCG ,Éæà≤aGƒeh ÉfOGó©à°SÉH ábÓY Ö∏≤∏dh
kÓ°UCG Éæd ¿Éc …òdG Ö∏≤dG íÑ°UCG ,¬∏dG ≈∏Y OôªàdG ÖÑ°ùHh .IQó≤e
Gògh .''kÉ≤«àY kÉÑ∏b'' hCG ''ôé◊G Ö∏b'' »YoO ∂dòd ;kÉ≤«àYh kÉ«°SÉb
¿hÉ©à∏d kGó©à°ùe ¢ù«dh ,¬∏dG ójôj ’h ,¬∏dG ó°V ƒg ≥«à©dG Ö∏≤dG
’ Gògh .á«fÉK Éfó∏j ÉeóæY kGójóL kÉÑ∏b Éæ«£©j ¬∏dG øµd .¬∏dG ™e
øµdh ,≥«à©dG ÉæÑ∏b ¤EG áaÉ°VE’ÉH kGôNBG kÉÑ∏b Éæ«£©j ¬fCG »æ©j
íÑ°ü«d ôpéëoŸG ÉæÑ∏b ø«q ∏j ƒ¡a ¢Só≤dG ìhôdÉH á«fÉK Éfó∏j ÉeóæY
148
ójó÷G Ö∏≤dG Gògh .kGójóL kÉÑ∏b íÑ°ü«d √Oóéj Gò¡Hh ,''º◊ Ö∏b''
¤EG π«Á ójóL ƒ°†Y ¬fEG .¬∏dG QƒeCGh ¬∏dG ¤EG ¥ƒ°T ¬jódh ¬∏dG ójôj
¬˘∏˘dG ™˘e ¿hÉ˘©˘à˘dG ‘ ÚÑ˘ZGQ É˘æ˘∏˘ ©˘ é˘ j ƒ˘˘gh ;¬˘˘∏˘ dG Öë˘˘jh ¬˘˘∏˘ dG
¤EG πNGódG øe ájôëH πª©Jh óà“ ¬∏dG IÉ«M ´óf ¿C’ øjó©à°ùeh
.êQÉÿG
kÓ°UCG Éæd ¿Éc …òdG ÉæMhQ íÑ°UCG ,¬∏dG øY ∫É°üØfE’G ÖÑ°ùHh
≥«à©dG ìhôdG Gòg ¿CG ÉÃh .''kÉ≤«àY kÉMhQ'' »YoO ∂dòd ;kÉ≤«àYh kÉà«e
»©«Ñ£dG øªa ,¬∏dÉH ∫É°üJE’Gh ¬∏dG ™e ácô°ûdG ≈∏Y ¬JQó≤e ó≤a
Éæ«a π©éj ¬∏dG øµd .¬∏dG ™e ¿hÉ©àdG √Qhó≤e ‘ ¿ƒµj ’ ¿CG
kÉMhQ Éæ«£©j ¬fCG »æ©j ’ Gògh .á«fÉK Éfó∏j ÉeóæY ''kGójóL kÉMhQ''
á˘«˘fÉ˘K É˘fó˘∏˘j É˘eó˘æ˘Y ø˘µ˘dh ,Ëó˘≤˘dG É˘æ˘MhQ ¤EG á˘˘aÉ˘˘°VE’É˘˘H ô˘˘NBG
Gò¡Hh ,kÉ«M kÉMhQ ¬∏©éjh â«ŸG ÉæMhQ »«ëjo ƒ¡a ¢Só≤dG ìhôdÉH
¿ƒµJ ¿CG ójó÷G ìhôdG Gòg ™«£à°ùjh .kGójóL kÉMhQ íÑ°ü«d √Oóéj
¬fEG .á«MhôdG QƒeC’Gh ¬∏dG ∑Qój ¿CG ™«£à°ùjh ¬∏dG ™e ácô°T ¬d
¿CG øjQOÉb Éæ∏©éj ƒgh ;¬∏dG ™e ∫É°üJE’G πLC’ ójóL ƒ°†Y
‘ ¬∏dG IÉ«M ´óf ¿CG ,¬∏dG ™e ácô°ûdG ∫ÓN øeh ,¬∏dG ™e ¿hÉ©àf
.êQÉÿG √ÉŒÉH πª©Jh óà“ Éæ∏NGO
ójóL ìhôHh ,¬∏dG ™e ¿hÉ©à∏d øjó©à°ùe ¿ƒµf ójóL Ö∏≤H
Ö∏b ™«£à°ùj Ée ájÉZ q¿CG q’EG .¬∏dG ™e ¿hÉ©àf ¿CG øjQOÉb ¿ƒµf
¤EG ¢û£©f ¿CG øe ÉfÉæqµÁ ¿CG ƒg ¬H Éeƒ≤j ¿CG ójóL ìhQh ójóL
™°SƒàJ ¿CG Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«◊ íª°ùf Gò¡Hh ,¬∏dÉH π°üàfh ¬∏dG
¬∏dG Ö∏£e á«Ñ∏J ¿É©«£à°ùj ’ Éª¡æµd ;êQÉÿG ƒëf πª©Jh ájôëH
,∂dòd .¬JGP ¬∏d »¡dE’G QÉ«©ŸG ≠∏Ñf ¿CG ƒgh ,Éæ«∏Y OhófiÓdG
kÉMhQh kÉÑ∏b ÉfAÉ£YEG ¤EG áaÉ°VE’ÉHh ,á«fÉK ¬∏dG Éfó∏j ÉeóæY
149
,ƒg ¬MhQ π©éj ¬fEG ;kÉ«eÉ°S kGó«› kÉÄ«°T πª©j ƒ¡a ,øjójóL
ó«°ùŒ ƒg Gòg ¢Só≤dG ìhôdGh .ójó÷G ÉæMhQ ‘ ,¢Só≤dG ìhôdG
¢Só≤dG ìhôdÉa ,∂dòd .¬∏dG ó«°ùŒ ƒg √QhóH í«°ùŸGh ,í«°ùŸG
óëàj á≤jô£dG √ò¡Hh .Éæ«a ∫É◊G çƒdÉãdG ¬∏dG ƒg Éæ«a ∫É◊G
øY kÓ°†ah !Éæë«Ñ°ùJ ≥ëà°ù«d Gòg ¿EG kÉ≤M .¥ƒ∏ıGh ≥dÉÿG
∞FÉXƒH ™àªàj ,OhófiÓdGh ‹RC’G ìhôdG ,¬∏dG ìhQ ¿EÉa ,∂dP
,ójó÷G ÉæMhQ ‘ øµ°ùj ÉeóæYh ,∂dòd .á≤FÉa Iƒbh IOhófi ÒZ
πª©˘jh ,É˘fOhõ˘q jh É˘æ˘ë˘°ùª˘«˘d IOhóÙG ÒZ ¬˘Jƒ˘b Ωó˘î˘à˘°ùj ¬˘fEÉ˘a
¬˘∏˘dG Ö∏˘£Ã »˘Ø˘f ¿CG ø˘e É˘æ˘æ˘qµÁ Gò˘µ˘gh ;É˘˘æ˘ ∏˘ NGO ‘ ∑ô˘˘ë˘ à˘ jh
™˘°Sƒ˘à˘J ¿CG ¬˘∏˘dG IÉ˘«◊ ∫ÉÛG í˘°ùØ˘f ∂dò˘Hh ,É˘æ˘«˘ ∏˘ Y OhófiÓ˘˘dG
ájÉ¡f ‘h .Éfó°ùL ¤EGh ,Éæ°ùØf ÈY ,ÉæMhQ øe QGôªà°SÉH óà“h
kÉ«∏c ¿ƒµf ¿CG ‘ Ió«ÛG á∏MôŸG ∂∏J ≠∏Ñf Éæ∏©éj ƒ¡a ,±É£ŸG
!Éjƒ∏∏g !¬∏dG πãe
‘ ¬∏dG ≥jôW ¿EG :Éæg ìƒ°VƒH Éæd ø∏n©oe óMGh ôeCG ∑Éæg
¿ÉØ∏àfl ¿GôeCG äGòdG Ú°ù– ‘ ¿É°ùfE’G ≥jôWh ôjôëàdGh ≥à©dG
¬˘µ˘∏˘àÁ É˘e ≈˘∏˘Y º˘à˘j π˘ª˘Y ¬˘JGò˘d ¿É˘°ùfE’G Ú°ùë˘˘à˘ a .kÉ˘ jô˘˘gƒ˘˘L
¿É˘c ƒ˘d ≈˘à˘Mh .É˘ª˘¡˘JGQó˘≤˘ H √ó˘˘°ùLh ¬˘˘°ùØ˘˘f …CG ,kÓ˘ °UCG ¿É˘˘°ùfE’G
¿É˘°ùfE’G Iƒ˘b ¿C’ kGó˘L kGOhófi ≈˘≤˘Ñ˘ j ¬˘˘fEÉ˘ a ,kÉ˘ ë˘ LÉ˘˘f Ú°ùë˘˘à˘ dG
AGõLCG πc ‘ kÉ°†jCG È©j ¬fCG ºZQh ,¬∏dG ≥àY ‘ ÉeCG .IOhófi
¿EÉa ,ó°ù÷G ¤EG π°üj ≈àM kÉ«éjQóJ É¡æe óMGh πc Oóé«a Éæ°ùØf
OGõjo ,¬∏dG IÉ«M ¬©e kÉÑdÉL ,¬∏dG ìhQ ¿CG »g ájôgƒ÷G ádCÉ°ùŸG
kGQOÉb hó¨j IOhófi ’ á«¡dEG Iƒb ≈∏Y ¬dƒ°üëH …òdG ,ÉæMhQ ¤EG
â°ù«dh ,áaÉ°VEG √ògh .OhófiÓdG ¬∏dG Ö∏£Ã »Øj ¿CG kÉeÉ“
AÉ«°TCG Ú°ù– ≈∏Y πª©f ¿CG ƒg Ú°ùëàdG ∫hÉëf ¿CÉa .kÉæ«°ù–
150
¬JGP ¬∏dG øe A»°T ±É°†j ¿CG øµdh ;Ohófi Gògh ,kÉ≤Ñ°ùe É¡µ∏‰
.Ohófi ÒZ Gò¡a Éæ«a
ÊÉãdG OÓ«ŸG ¿CG ìƒ°VƒH ÉæjCGQ ób ¿ƒµf ¿CG »¨Ñæj Éæg ¤EG
,á«©«ÑW áØ«Xh øªµJ IÉ«◊G √òg ‘h .¬∏dG IÉ«M πÑ≤f Éæ∏©éj
‹ÉàdÉHh ''.IÉ«◊G ¢SƒeÉf'' »g IÉ«◊G √ò¡d á«©«Ñ£dG áØ«XƒdGh
ƒg ÊÉãdG OÓ«ŸGh ,Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf Qó°üe »g ¬∏dG IÉ«M ¿EÉa
øe »JCÉj Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿CG ™ªa .Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf CÉ°ûæe
.ÊÉãdG ÉfOÓ«e ∫ÓN øe Éæ«a πNój ¬fCG q’EG ,¬∏dG IÉ«M
IÉ«◊G ¢SƒeÉf ≈æ©e .kÉãdÉK
ƒg Ée ±ô©f ¿CG Éæ«∏Y ,IÉ«◊G ¢SƒeÉf ≈æ©e ±ô©æ°S Éæc GPEG
ÒZ CGóÑeh áÁóà°ùe IóYÉb ,»©«ÑW ΩÉ¶f ƒg ¢SƒeÉædG .¢SƒeÉædG
IÉ«M øY A≈°TÉf Ée kÉ°SƒeÉf ¿ƒµj ¿CG IQhô°†dÉH ¢ù«dh .∫óÑàe
…òdG ¢SƒeÉædG Gògh .kÉªàM É¡eRÓj ¢SƒeÉf IÉ«M πµd øµdh ,Ée
áæ«q ©e IÉ«M ¢SƒeÉfh .IÉ«◊G ∂∏J ¢SƒeÉf ≈Yój Ée IÉ«M ΩRÓj
IÉ«◊G ∂∏àd ájô£ØdG á∏°UCÉàŸG áØ«XƒdG ,á«©«Ñ£dG Iõ«ŸG kÉ°†jCG ƒg
,¿GôÄØdG OÉ£°üJ ¿CG §£≤dG ™«£à°ùJ ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏©a .áæq«©ŸG
™«£à°ùJ ,hCG ;π˘«˘∏˘dG ∫Gƒ˘W á˘Ñ˘bGô˘ª˘∏˘d ô˘¡˘°ùJ ¿CG ÜÓ˘µ˘dG ™˘«˘£˘à˘°ùJh
¿CG ÉæJó©eh ¥hòj ¿CG ÉæfÉ°ùdh º°ûj ¿CG ÉæØfCGh ™ª°ùJ ¿CG ÉæfGPBG
∞FÉXƒdGh á«©«Ñ£dG äGõ«ŸG »g äGQó≤dG √òg ™«ªLh .º°†¡J
,IôMh IOƒLƒe Ée IÉ«M ¿CG ÉŸÉW PEG .äGƒ«◊G √ò¡d á∏°UCÉàŸG
Ö∏£àJ ’ »gh .É¡JGQó≤e ô¡¶Jh É¡JGõ«e Qƒ£J q ¿CG »©«Ñ£dG øªa
¿hO »©«ÑW πµ°ûH ≈q∏éàJh Qƒ£àJ É¡æµdh ;Újô°ûH kÉãM hCG kÉª«∏©J
IÉ«M ‘ á∏°UCÉàŸG äGQó≤dGh á«©«Ñ£dG äGõ«ŸG √ògh .ó¡L ≈fOCG
.IÉ«◊G ∂∏J ¢SƒeÉf πqµ°ûJ Ée
151
,∂dòd ;á≤FÉØdG IÉ«◊G É¡fEG ;≈ª°SC’G IÉ«◊G »g ¬∏dG IÉ«M ¿EG
kGƒª°S ÌcC’G ¿ƒµJ ¿CG kÉªàM óH ’ IÉ«◊G √òg äGQóbh äGõ«e ¿EÉa
kÉbƒØJh kGƒª°S ÌcC’G äGQó≤dGh äGõ«ŸG √òg ¿CG å«Mh .kÉbƒØJh
ƒg ¢SƒeÉædG Gòg ¿ƒµj ¿CG »©«Ñ£dG øªa ,¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf πqµ°ûJ
,ÊÉãdG ÉfOÓ«Ã ¬∏dG IÉ«M Éæ∏Ñb ÉæfCG ÉÃh .kÉbƒØJh kGƒª°S ÌcC’G
.kÉbƒØJh kGƒª°S ÌcC’G IÉ«◊G √òg ¢SƒeÉf kÉ«FÉ≤∏J Éæ∏Ñb ÉæfEÉa
¿CG ,IÉ«◊G »g Ée `H ¿ƒæ©ŸG ∫hC’G π°üØdG ‘ Éæ∏bh ≥Ñ°S ó≤d
øëf …òdG IÉ«◊G ¢SƒeÉæa ∂dòd ;IÉ«◊G ÉgóMh »g ¬∏dG IÉ«M
.¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf ¤EG Oófi πµ°ûH Ò°ûj Éæg √Oó°üH
ójó÷G ó¡©dG πX ‘ Éæd ¬∏dG ¬«£©j Ée ƒg IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿EG
≈∏Y ¬∏dG ÉgÉ£YCG »àdG ™FGô°ûdG øY kGÒãc ∞∏àîj ƒgh .kGójó–
kÉHƒàµe kÉ°SƒeÉf ¬∏dG ≈£YCG ,Ëó≤dG ó¡©dG øeR ‘ .AÉæ«°S πÑL
kÉ°SƒeÉf ¢SƒeÉædG ∂dP ¿Éch .¿É°ùfE’G êQÉN ájôéM ìGƒdCG ≈∏Y
øe ¿É°ùfE’G ≈∏Y ÖdÉ£e ™°Vh ó≤dh .±ôMCG ¢SƒeÉf ,kÉ«LQÉN
’ Éeh ¬∏©Øj ¿CG ¬«∏Y »¨Ñæj Ée ¢Uƒ°üîH ,á«°UƒH á«°Uh ,êQÉN
óMCG ™£à°ùj ⁄h ;kGôØ°U âfÉc áé«àædG øµd .¬∏©Øj ¿CG ¬«∏Y »¨Ñæj
¬fƒc ,¿É°ùfE’G ¿CG q’EG ,kÉ◊É°U ¿Éc ¢SƒeÉædG ¿CG ™ªa .¬¶Øëj ¿CG
∂dP ÖdÉ˘£Ã »˘Ø˘«˘d IÉ˘«◊G Iƒ˘b ¬˘jó˘d ô˘˘aƒ˘˘à˘ J ⁄ ,kÉ˘ à˘ «˘ eh kGô˘˘jô˘˘°T
∂dP áfƒæjO â– ¿É°ùfE’G ™bh ó≤∏a ,¢ùµ©dG ≈∏Y πH .¢SƒeÉædG
n¿Éc Ée o¬sfC’'' :∫ƒ≤J ÉeóæY Gòg ¤EG 3:8 á«ehQ Ò°ûJh .¢SƒeÉædG
''...ó°ùnn ÷ÉH kÉØ«©°V n¿Éc Ée ‘ o¬rænY kGõLÉnY ¢Sƒ
n oeÉædG
ìhôdÉH á«fÉK ¬∏dG Éfó∏j ÉeóæYh ,ójó÷G ó¡©dG øeR ‘ ÉeCG
¢SƒeÉf É¡eRÓj »àdGh Éæ«a É¡JGP ¬JÉ«M π©éj ¬fEÉa ,¢Só≤dG
ƒg …òdG »æWÉÑdG ¢SƒeÉædG ƒg Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉfh .IÉ«◊G
152
¬∏dG óYh ºªàj Gògh .ójó÷G ó¡©dG øeR ‘ Éæd á°UÉÿG ¬∏dG á«£Y
‘ »˘pà˘n©˘jô˘˘°Tn oπ˘ n©˘ rLCGh'' :∫É˘˘b å«˘˘M Ëó˘˘≤˘ dG ó˘˘¡˘ ©˘ dG ‘ Üƒ˘˘à˘ µŸG
.(33:31 É«eQEG) ''...ºr p¡p∏pNGO
,¬©bƒe Ö°ùMh ,∂dòd ;Éæ∏NGO ‘ Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf nπp©oL ó≤d
¿Éc …òdG Ëó≤dG ó¡©dG ¢SƒeÉæc ¢ù«d ƒgh .»∏NGO ¢SƒeÉf ƒ¡a
,∂dP ≈∏Y IhÓY .kÉ«LQÉN kÉ°SƒeÉf ∂dòH ¿Éµa ,¿É°ùfE’G êQÉN
IÉ«M ¤EG »ªàæjh ¬∏dG IÉ«M øY CÉ°ûæj Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿EÉa
ƒ˘¡˘a Gò˘µ˘gh ;IÉ˘«˘M ¢Sƒ˘eÉ˘f ƒ˘¡˘a ,¬˘à˘©˘«˘ Ñ˘ W Ö°ùMh ,∂dò˘˘d ;¬˘˘∏˘ dG
¢SƒeÉf ,Ëó≤dG ó¡©dG ¢SƒeÉf πãe ¢ù«d ƒ¡a .Ohõj u ¿CG ™«£à°ùj
¿EG .Ohõj
q ¿CG ™«£à°ùj ’h §≤a Ö∏£j ¿CG ™«£à°ùj …òdG ,±ô◊G
IQó≤ŸGh Iõ«ŸG ƒg …òdG ¢SƒeÉædG Gòg ,Éæ«a Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf
πª©j ¿CG kGóL »©«ÑW πµ°ûH QOÉb ƒg É‰EG ,¬∏dG IÉ«◊ ¿Éà©«Ñ£dG
èàæj Éeh .kGóæH kGóæH ¬∏dG IÉ«M ¿ƒª°†e πµH ÉæfÉ«c AGõLCG Ohõjh q
.»LQÉÿG ¬∏dG ¢SƒeÉf Ö∏£Ã kÉeÉ“ »Øj ójhõàdG Gòg øY
¢Sƒ˘eÉ˘f π˘ª˘Y á˘«˘Ø˘«˘c í˘°Vƒ˘f »˘c ÚdÉ˘ã˘e Ωó˘î˘à˘ °ùf É˘˘fƒ˘˘YO
¢VÎØædh .á∏HGP ñƒN Iôé°T ∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y òNCÉæd .IÉ«◊G
¿CG ∂«∏Y'' :Ú∏FÉb ÉgÉæÑdÉWh ÚfGƒ≤dG ¢†©H É¡d Éæ©°Vh ÉæfCG
.''kÉNƒN »∏ª–h ,AGôªM kGOhQh …ôgõJh ,AGô°†N kÉbGQhCG »àÑæJ
øe Iôé°û∏d â«£YCG É¡fCG ºZQ ,ÖdÉ£ŸG √òg πãe ¿CG º∏©f øëf
¿C’ ,¥ÓWE’G ≈∏Y ájó› ÒZh áª«≤Y ,¬àjÉ¡f ¤EG ΩÉ©dG ájGóH
ÖdÉ£Ÿ Ö«éà°ùJ »c IÉ«◊G ábÉW É¡«a ôaƒàJ ’h á∏HGP Iôé°ûdG
IÉ«◊G É¡«dEG π≤æf ¿CG Éæ©£à°SG GPEG ÉæfCG q’EG .á«LQÉÿG ÚfGƒ≤dG √òg
,»LQÉN A»°T …CÉH É¡ÑdÉ£f ’ ÉæfCG ºZQh ,IÉ«◊G ¤EG ÉgqOôfh
¥QƒJ ¿CG øe Iôé°ûdG øqµ“ á«©«ÑW IQó≤e IÉ«◊G ∂∏àd ¿ƒµ«°ùa
153
¿ƒfÉ≤dG ∂dP Ö∏£e RhÉéàJ ¿CGh πH ,É¡fGhCG ‘ ôªãJh ôgõJh
.IÉ«◊G ¢SƒeÉf πªY ƒg Gòg .»LQÉÿG
â«˘e π˘LQ ¤EG ÖdÉ˘£ŸG ¢†©˘H É˘˘æ˘ ¡˘ qLh É˘˘æ˘ fCG ¿B’G ¢VÎØ˘˘æ˘ d
¿CG Öéj ;ΩÉæJ ¿CG Öéj ;πcCÉJ ¿CG Öéj ;¢ùØæàJ ¿CG Öéj'' :Ú∏FÉb
ÓH ¿ƒµà°S â«e πLQ ≈∏Y √ò¡c ÖdÉ£e ¿CG º∏©f øëf ''.∑ôëàJ
GPEG ÉæfCG q’GE .≥≤ëàj ¿CG É¡æe …C’ øµÁ ’h ,¥ÓWE’G ≈∏Y ihóL
¿ƒµ«°ùa ,IÉ«◊G ¤EG √ó«©fh áeÉ«≤dG IÉ«M ¬«a π©‚ ¿CG Éæ©£à°SG
ºéæj Gògh .∑ôëàdGh ΩƒædGh πcC’Gh ¢ùØæàdG ójôj ¿CG »©«Ñ£dG øe
.IÉ«◊G ¢SƒeÉf πªY øY
É˘æ˘JÉ˘«˘M ¿CG ìƒ˘°Vƒ˘H iô˘f ¿CG ™˘«˘£˘à˘°ùf ÚdÉ˘˘ãŸG ø˘˘jò˘˘g ø˘˘e
;á°UÉÿG ÉfOƒ¡éH õéæJ ¿CG øµÁ ’ ¬∏dG ΩÉeCG É¡∏eÉµH á«MhôdG
É¡æµdh ;≥FÉa ó¡éH ƒdh äGòdG Ú°ùëàH ≥≤ëàJ ¿CG øµÁ ’h
»àdG ¬∏dG IÉ«M ¿EG .Éæ«a ÉgÉæ∏Ñb »àdG ¬∏dG IÉ«M á«dhDƒ°ùe ¤hC’ÉH
Éæ∏ªYh Éæ°ûY GPEÉa ;ÉæMhQ ‘ øµ°ùJ IÉ«◊G √òg ¢SƒeÉf É¡≤aGôj
Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿EÉa ,ÉæMhQ ‘ Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf Ö°ùM
π˘c É˘æ˘fÉ˘«˘c ‘ Æƒ˘°üjh Ohõ˘ q j ¿CG kGó˘L »˘©˘«˘Ñ˘W π˘µ˘°ûH ™˘«˘£˘ à˘ °ùj
Ö∏£e ™e kÉeÉ“ ≥aGƒà«°S Gògh .kGóæH kGóæH ¬∏dG IÉ«M ¿ƒª°†e
çó˘ë˘à˘Jh .¢ü≤˘f ¿hO √É˘£˘î˘à˘«˘°Sh π˘H ,»˘LQÉÿG ¬˘∏˘dG ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘f
øo ëf Éæ«a ¢Sƒeo ÉædG ºo rµM o ºs àj »nµd'' :∫ƒ≤àa Gòg øY 4:8 á«ehQ
''.ìhtôdG nÖ°ùn nM rπnH pó°ùnn ÷G nÖ°ùn nM ¢ù«d
n nÚpµpdÉ°ùdG
Éæ∏NGO ‘ Ö∏≤dG ìGƒdCG ≈∏Y ÜƒàµŸG Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿EG
Gòg ¿CG »æ©j É‡ .2:8 á«ehQ ‘ ''IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf'' ≈Yój
¬æµdh ,¬∏dG IÉ«M ¤EG »ªàæjh ¬∏dG IÉ«M øe §≤a ¢ù«d ¢SƒeÉædG
¬∏dG IÉ«M ¿C’ Gòg .¬∏dG ìhQ ¤EG »ªàæjh ¬∏dG ìhQ ≈∏Y óªà©j
154
.¬∏dG IÉ«M ¬fCG kÉ°†jCG ∫É≤j ¿CG øµÁ ¬∏dG ìhQh ,¬∏dG ìhQ ¤EG óæà°ùJ
;É¡JGP óëH ¬∏dG IÉ«M ≈∏Y ócDƒf øëæa ,¬∏dG IÉ«M øY º∏µàf ÉeóæY
IÉ«M ≥Ñu £eo h òuØæeo ≈∏Y ócDƒf øëæa ,¬∏dG ìhQ øY º∏µàf ÉeóæYh
¬∏dG ìhQ øµdh ,kÉ°üî°T â°ù«d ¬∏dG IÉ«M ¿EG ,iôNCG IQÉÑ©Hh .¬∏dG
…òdG ìhôdG ¤EG »ªàæJ kÉ°üî°T â°ù«d »àdG IÉ«◊G √ògh .¢üî°T
.¢üî°T ƒg …òdG ,ìhôdG Gòg øY É¡∏°üa øµÁ ’h ,¢üî°T ƒg
√ògh ;Éæ∏NGO ¤EG ¬∏dG IÉ«M Ö∏éj ,¢üî°T ƒg …òdG ,ìhôdG Gògh
ìhQ ¢SƒeÉf hCG ,IÉ«◊G ¢SƒeÉf ƒg …òdG ,¢SƒeÉf É¡≤aGôj IÉ«◊G
Gòg òuØæeo h ,ájóHC’G ¬∏dG IÉ«M ƒg ¢SƒeÉædG Gòg Qó°üeh .IÉ«◊G
,∂dòd .áª«¶Y Iƒ≤H ¢üî°T ƒg …òdG ,¬∏dG ìhQ ƒg ¢SƒeÉædG
»Ø«d IOhófi ÒZh ájóHCG Iƒb ¬jód Gòg IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉæa
.OhóÙG ÒZ ¬∏dG Ö∏£Ã
±ô◊G ¢Sƒ˘eÉ˘f ƒ˘g Ëó˘≤˘dG ó˘¡˘©˘dG ¢Sƒ˘eÉ˘f ¿CG É˘˘æ˘ jCGQ Gò˘˘µ˘ gh
,¿É°ùfE’G ≈∏Y ¬ÑdÉ£e IÌc ºZQh .ájôéM ìGƒdCG ≈∏Y ÜƒàµŸG
¢SƒeÉf ƒ¡a ójó÷G ó¡©dG ¢SƒeÉf ÉeCG .kGôØ°U âfÉc áé«àædG ¿EÉa
,kÉÑ∏£e Éæ«∏Y ™°†j ’ ¬fCG ºZQh .ÉæÑ∏b ìGƒdCG ≈∏Y ÜƒàµŸG IÉ«◊G
π¨∏¨àjh Éæª¶æjh ÉæØ«q µj ¿CG kÉ«FÉ≤∏J ™«£à°ùj ájÉ¡ædG ‘ ¬fCG q’EG
øe ÌcCG Éæ∏©éj Gòµgh ,Éæ«a ÜôdG ≈æZ πc Æƒ°üjh ÉæfÉ«c ‘
√òg !ó«›h ™FGQ Gòg ºc .¬∏dG ÖdÉ£e πµH AÉaƒdG ≈∏Y øjQOÉb
ºc !ójó÷G ó¡©dG ‘ Éæd ¬∏dG É¡«£©j »àdG ájõcôŸG áª©ædG »g
!¬ëÑ°ùfh √ôµ°ûf ¿CG Éæ«∏Y
155
IÉ«◊G ¢SƒeÉf ô≤e .kÉ©HGQ
IÉ«◊G ¢SƒeÉf πªY ¿Éµe .BG
.¬∏dG IÉ«M »g IÉ«◊G ¢SƒeÉf É¡æY Qó°üj »àdG IÉ«◊G ¿EG
√òg ¿CG ºZQh ,á«fÉãdG ÉæJO’h ∫ÓN øe IÉ«◊G √òg ÉædƒÑb iódh
πc ‘ è°†æJh oºæJ ⁄ É¡fCG q’EG ,Éæ∏NGO ‘ kÉjƒ°†Y á∏eÉc IÉ«◊G
Éeóæ©a .Iôé°ûdG ¬∏ª– …òdG ôªãdG πãe É¡fEG .ó©H ÉæfÉ«c øe AõL
á∏eÉc É¡fCG q’EG ,á∏eÉc É¡fCG ºZQh ,ájGóÑdG ‘ ôªãdG Gòg IÉ«M ô¡¶J
ô¶àæJ ¿CG óH ’ ,É¡æe AõL πc ‘ πªàµJ »µdh .Ö°ùëa kÉjƒ°†Y
É¡∏Ñ≤f »àdG ¬∏dG IÉ«M ¿EÉa ,á∏KÉ‡ IQƒ°üHh .è°†æJh ƒªæJ ≈àM
ÉfOQCG GPEGh .§≤a ájƒ°†©dG á«MÉædG øe áeÉJ ÊÉãdG ÉfOÓ«e iód
ƒ˘ª˘æ˘J ¿CG ó˘H Ó˘a ,É˘¡˘é˘°†f π˘ª˘à˘µ˘jh ƒ˘ª˘æ˘J ¿CG É˘æ˘«˘a IÉ˘«◊G √ò˘˘¡˘ d
ƒ‰ çóëjh .ÉæfÉ«c AGõLCG øe AõL πc ‘ kÉ«éjQóJ è°†æJh
øe AõL πc ‘ IÉ«◊G ¢SƒeÉf πªY AGôL IÉ«◊G √òg è°†fh
ƒg IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¬«a πª©j …òdG ¿ÉµŸG ¿CG ø«q Ñjo Gògh .ÉæfÉ«c
`H 33:31 É«eQEG ¬«dEG Ò°ûj Ée Gògh .ÉæfÉ«c øe AõL πc ‘
''.á«∏NGódG ºgAGõLCG'' hCG ''º¡∏NGO''
¢ù«eGƒædGh á«∏NGódG AGõLC’G .Ü
,ÉæMhQ AGõLCG É¡fEG ?]Éæ∏NGO hCG[ á«∏NGódG ÉfAGõLCG »g Ée
.»°ùØædG Ö∏≤dG πH ,»Lƒdƒ«ÑdG Ö∏≤dG ¢ù«d Gògh .ÉæÑ∏bh ,Éæ°ùØfh
óëH ¿ÉªFÉb ¿GAõL ¢ùØædGh ìhôdG ¿EÉa ,ô°ûÑdG øëf Éæ∏NGO ‘
‘ πé°ùdG Ö°ùMh .áÑqcôe á©«ÑW øe ƒ¡a Ö∏≤dG ÉeCG ,Éª¡JGP
:»∏j Ée πbC’G ≈∏Y Ö∏≤dG øª°†àj ,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG
‘ uô˘°ûdÉ˘H n¿hô˘qµ˘Ø˘oJ GPÉŸ'' :∫É˘ãŸG π˘˘«˘ Ñ˘ °S ≈˘˘∏˘ Y .ø˘˘gò˘˘dG .1
156
.(12:4 Ú«fGÈY) ''Ör∏n≤dG nQÉnµaCG''h ,(4:9 ≈qàe) ''?ºoµHƒo∏ob
,(23:11 ∫ÉªYCG) ''Ör∏n≤dG Ωõr ©n pH'' :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .IOGQE’G .2
.(12:4 Ú«fGÈY) ''Ör∏n≤dG äÉ«s pf''h
ÉæMƒj) ''ºr oµHo ƒo∏ob Ü r ô n£°†n
r J ’'' :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .áØWÉ©dG .3
.(22:16 ÉæMƒj) ''ºr oµHo ƒo∏ob ì
o ôn rØàn na''h ,(1:14
Òpª°V røpe ÉæoHƒo∏ob ká°Tƒ n °To rône'' :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .Òª°†dG .4
ÉæMƒj) ''ÉæHƒo∏ob Éæn àr en n’ r¿EG''h ,(22:10 Ú«fGÈY) ''ôjôu °Tp
.(20:3 ¤hC’G
øgòdG ≈∏Y …ƒàëj Ö∏≤dG ¿CG á«HÉàµdG ógGƒ°ûdG √òg ÉæjôJ
¤EG áaÉ°VE’ÉH ,áKÓãdG ¢ùØædG AGõLCG »g »àdG ,áØWÉ©dGh IOGQE’Gh
AGõLC’G √òg Ö∏≤∏∏a Gòµgh .ìhôdG øe AõL ƒg …òdG ,Òª°†dG
ìhô∏d óMGh ¿ƒµe q ≈∏Y …ƒàëj ’ Ö∏≤dÉa ,ºK øeh .¬JÉfƒµªc
¢ùØædGh ìhôdG ÚH §Hôj ¬æµdh ,Ö°ùëa ¢ùØædG äÉfƒµe q πch
.kÓ©a
,ácô°ûdGh ¢Só◊G ¿EÉa Éæ∏NGO ‘ áYƒæàŸG AGõLC’G ÚH øeh
Éªgh ¬∏dÉH ÈcCG á∏°U Éª¡d ,áKÓãdG ìhôdG AGõLCG øe ¿GAõL Éªgh
¬jód …òdGh ,ìhôdG ‘ ådÉãdG Aõ÷G ƒgh Òª°†dG ÉeCG ;¬∏dG πLC’
ƒgh ¿É°ùfE’ÉH ÈcCG á∏°U ¬∏a ,CÉ£ÿGh ÜGƒ°üdG ÚH õ««ªàdG IQób
IOGQE’Gh ø˘gò˘dG ,á˘KÓ˘ã˘dG ¢ùØ˘˘æ˘ dG AGõ˘˘LCG ∂dò˘˘ch .¿É˘˘°ùfE’G π˘˘LC’
ÈcCG á∏°U É¡d ¿EÉa ,¿É°ùfE’G á«°üî°T õcôe É¡fƒc ,áØWÉ©dGh
≈∏Y …ƒàëj Ö∏≤dG ¿CG å«Mh .¿É°ùfE’G ÖfÉL ¢üîJh ¿É°ùfE’ÉH
ÚH §Hôj Öqcôe AõL ƒ¡a ,Òª°†dGh IOGQE’Gh áØWÉ©dGh øgòdG
√QÉ˘Ñ˘à˘YG ø˘µÁh .¿É˘°ùfE’G ‘ á˘Ø˘∏˘àıG á˘«˘∏˘NGó˘˘dG AGõ˘˘LC’G √ò˘˘g
.¿É°ùfEÓd »°ù«FôdG πqãªŸG
157
AGõLC’G √òg ‘ QGôªà°SÉH πª©j Éæ∏NGO ‘ IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿EG
,AGõLC’G √òg øe …CG ¤EG ¬∏ªY π°üj ÉeóæYh .áØ∏àıG á«∏NGódG
,øgòdG ¤EG ¬∏ªY óàÁ Éeóæ©a .Aõ÷G ∂dP ¢SƒeÉf íÑ°üj ¬fEÉa
íÑ°üj ,IOGQE’G ¤EG ¬∏ªY óàÁ ÉeóæYh .øgòdG ¢SƒeÉf íÑ°üj
¢SƒeÉf íÑ°üj ,áØWÉ©dG ¤EG ¬∏ªY óàÁ ÉeóæYh .IOGQE’G ¢SƒeÉf
.Òª°†dG ¢SƒeÉf íÑ°üj ,Òª°†dG ¤EG ¬∏ªY óàÁ ÉeóæYh ,áØWÉ©dG
∂dòd .á«∏NGódG ÉfAGõLCG øe xπµd kÉ°SƒeÉf íÑ°üj á≤jô£dG √ò¡Hh
.''¢ù«eGƒf'' ¢SƒeÉædG Gòg »ªq °ùJ 16:10h 10:8 Ú«fGÈY ¿EÉa
…òdG ,óMGƒdG »∏NGódG ¢SƒeÉædG ™bGƒdG ‘ »g ''¢ù«eGƒædG'' √ògh
''»à©jô°T'' 33:31 É«eQEG ‘ ¬∏dG ¬«ª°ùj Ée hCG ,IÉ«◊G ¢SƒeÉf ƒg
.''Éæ∏NGO'' ‘ áØ∏àıG AGõLC’G ‘ πn©éoj ¬æµdh ; ]OôØŸG á¨«°üH[
Éªæ«H ,É«eQEG ‘ Law ''»à©jô°T'' ≈ª°ùj Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉfh
á˘˘¨˘ «˘ °üH AÉ˘˘L ∫hC’G ``` Ú«˘˘ fGÈY ‘ Laws ''»°ù«˘eGƒ˘f'' ≈˘ª˘°ùj
øY º∏µàdG óæY ¬fC’ Gòg .™ª÷G á¨«°üH AÉL ôNB’Gh ,OôØŸG
ÉeCG .OôØe ƒ¡a ∂dòd ;§≤a óMGh ∑Éæg ¿EÉa ,¬JGP óëH ¢SƒeÉædG
¬JGQób QÉ¡XEG å«M øe ¢SƒeÉædG Gòg πªY äGÒKCÉJ øY º∏µàdG óæY
íÑ°üj ¬fEÉa ,ÉæfÉ«c øe IOó©àŸG AGõLC’G ‘ ¬ØFÉXhh ¬dÉªYCGh
É«eQEG √Éªq °S AGƒ°Sh .™ª÷G á¨«°üH ƒ¡a ∂dòdh ;IOó©àe ¢ù«eGƒf
''¢ù«eGƒædG'' Ú«fGÈ©dG ¤EG ádÉ°SôdG ¬àªq °S hCG OôØŸÉH ''¢SƒeÉædG''
.óMGƒdG ¢SƒeÉædG Gòg ¤EG Ò°ûj ™bGƒdG ‘ ÉªgÓµa ,™ª÷ÉH
IÉ«◊G ¢SƒeÉfh Ö∏≤dG ÚH ábÓ©dG .ê
É˘fAGõ˘LCG ‘ ƒ˘g IÉ˘«◊G ¢Sƒ˘eÉ˘f π˘˘ª˘ Y ¿É˘˘µ˘ e ¿CG É˘˘æ˘ jCGQ ó˘˘≤˘ d
Ö∏≤dG πàëj IOó©àŸG AGõLC’G √òg ÚH øeh .IOó©àŸG á«∏NGódG
á˘«˘∏˘ NGó˘˘dG AGõ˘˘LC’G ™˘˘ªu › ƒ˘˘g Ö∏˘˘≤˘ dG ¿C’ Gò˘˘g .IQGó˘˘°üdG õ˘˘cô˘˘e
158
§ÑJôj Ö∏≤dÉa Gòµgh .¿É°ùfEÓd »°ù«FôdG πqãªŸG ƒgh ,¿É°ùfEÓd
á«∏NGódG ÉfAGõLCG ‘ πª©j …òdG ,IÉ«◊G ¢SƒeÉæH kÉ≤«Kh kÉWÉÑJQG
±ƒ°S ,ÖÑ°ùdG Gò¡dh .IOó©àŸG ¢ù«eGƒædG íÑ°üj ∂dòHh IOó©àŸG
.Ö∏≤dG ™°Vh øY π«°üØàdÉH çóëàf
IÉ«◊G êôflh πNóe ƒg Ö∏≤dG .1
π°üjh ¢ùØædÉH ìhôdG §Hôj Ö∏≤dG ¿CG ¤EG kÉ≤HÉ°S Éfô°TCG ó≤d
âfÉc GPEÉa .¢ùØædGh ìhôdG ÚH Ée ƒg Ö∏≤dÉa Gòµgh ;Éª¡æ«H
IÉ«◊G âfÉc GPEGh ;Ö∏≤dG ÈY ô“ ¿CG óH Óa ,ìhôdG πNóà°S IÉ«◊G
Ö∏≤dÉa Gòµgh .kÉ°†jCG Ö∏≤dG ÈY ô“ ¿CG óH Óa ,ìhôdG øe ≥aóàà°S
¬fCÉH ∫ƒ≤dG øµÁh .IÉ«◊G ¬«a ô“ ¿CG óH ’ …òdG ≥jô£dG ƒg
ó˘MCG ™˘ª˘°ùj É˘eó˘æ˘Y ,∫É˘ãŸG π˘«˘Ñ˘°S ≈˘∏˘Y .IÉ˘˘«◊G êôflh π˘˘Nó˘˘e
IhÓëH hCG áÄ«£ÿG ≈°SCGh ⁄CÉH ô©°ûjh ÜôdG π«‚EG ¢UÉî°TC’G
,¿õëjh √Òª°V âµ˘Ñ˘à˘jh ,ô˘KCÉ˘à˘J ¬˘Ñ˘∏˘b á˘Ø˘WÉ˘Y ¿EÉ˘a ,¬˘∏˘dG á˘Ñfi
¤EG ¬Ñ∏b íàØæj Gòµgh .øeDƒj ¿CG ¬JOGQEG Qô≤Jh ,¬ægP Üƒàjh
≈∏Yh .¬MhQ ‘ ¬∏dG IÉ«M ∂dòH πNóJh ¢UÓÿG πÑ≤«a ,ÜôdG
±ô°üHh ,kÉëàØæe øµj ⁄h ¬Ñ∏b ≥aGƒj ⁄ GPEG ,Gòg øe ¢†«≤ædG
πNóJ ¿CG ¬∏dG IÉ«◊ π«Ñ°S Óa ,¬d ∂JRGôc á«ªch á«Ø«c øY ô¶ædG
øLÒÑ°S ÒÑµdG ÊÉ£jÈdG ô°ûÑŸG ∫Éb ∂dP Oó°üHh .¬MhQ ‘
.¬Ñ∏b ∑ôq ëf ¿CG Éæ«∏Y ,¿É°ùfE’G ìhQ ∑ôq ëf »µd ¬fCG Iôe äGP
™«£à°ùj Ö∏≤dG ôKCÉàj ÉeóæY §≤a PEG ;kÉ≤M áë«ë°U ádƒ≤ŸG √ògh
.¬∏dG IÉ«M πÑ≤j ¿CG ¿É°ùfE’G ìhQ
IÉ«M âfÉc GPEGh ,¿É°ùfE’G ¢ü∏îj ¿CG ó©H ,πKÉ‡ ƒëf ≈∏Yh
π°ü–h Ö∏≤dG ‘ π¨∏¨àJ ¿CG óH Óa ,¬æe ô¡¶Jh ¬«a ƒªæà°S ¬∏dG
òØæJ ¿CG IÉ«◊G ™«£à°ùJ ,Ö∏≤dG ≥aGƒj ÉeóæY .Ö∏≤dG ¿hÉ©J ≈∏Y
159
‘h .¬«a òØæJ ¿CG IÉ«◊G ™«£à°ùJ ’ ,Ö∏≤dG ≥aGƒj ’ ÉeóæYh .¬«a
≥˘aGƒ˘j ÉÃQ PEG .á˘«˘Fõ˘L IQƒ˘˘°üH Ö∏˘˘≤˘ dG ≥˘˘aGƒ˘˘j ¿É˘˘«˘ MC’G ¢†©˘˘H
øgP ≥aGƒj ÉÃQ hCG .≥aGƒJ ’ iôNC’G AGõLC’G øµdh ,§≤a Òª°†dG
IÉ«◊G ™«£à°ùJ ’ ‹ÉàdÉHh .≥aGƒj ’ áØWÉ©dG AõL Éªæ«H ,Ö∏≤dG
.kÓ©a IÉ«◊G êôflh πNóe ƒg Ö∏≤dÉa ,Gòµgh .≥aóàJh òØæJ ¿CG
CGóÑj IÉ«◊G ¢û«Y ¿EÉa ∂dòc ,Ö∏≤dÉH IÉ«◊G ∫ƒÑb CGóÑj Éªc kÉeÉªàa
.kÉ°†jCG Ö∏≤dÉH
IÉ«◊G ìÉàØe ƒg Ö∏≤dG .2
≥aóJh Éæ«a IÉ«◊G ∫ƒNóa :IÉ«◊G êôflh πNóe ƒg Ö∏≤dG
ƒg Ö∏≤dG ,∂dP øY kÓ°†a .Ö∏≤dG ≈∏Y óªà©j ÉªgÓc Éæe IÉ«◊G
øe IÉ«◊G øµªàJ ød ,kÉ≤∏ë Ö∏≤dG ¿Éc GPEÉa .IÉ«◊G ìÉàØe
,Ö∏≤dG íàØæj ÉeóæY ÉeCG .kÉLQÉN ≥aóàdGh ™°SƒàdG øe ’h ∫ƒNódG
π˘ª˘©˘dG ‘ kÉ˘°†jCG Iô˘M ¿ƒ˘µ˘Jh π˘Nó˘˘J ¿CG ™˘˘«˘ £˘ à˘ °ùJ IÉ˘˘«◊G ¿EÉ˘ a
’ ¬∏dG IÉ«M ¿EÉa ,Ö∏≤dG øe AõL …CG ≥∏¨fG GPEG .kÉLQÉN ™°SƒàdGh
,Ö∏≤dG øe AõL …CG íàØfG GPEGh ;Aõ÷G ∂dP ¤EG π°üJ ¿CG ™«£à°ùJ
Ö∏≤dÉa Gòµgh .Aõ÷G ∂dP ¤EG ≥aóàJ ¿CG ™«£à°ùJ ¬∏dG IÉ«M ¿EÉa
Iƒb ∂∏à“ IÉ«◊G ¿CG øe ºZôdG ≈∏©a .kÓ©a IÉ«◊G ìÉàØe ƒg
.Ò¨˘°üdG É˘æ˘Ñ˘∏˘b É˘¡˘H º˘µ˘ë˘à˘j á˘ª˘«˘¶˘©˘ dG É˘˘¡˘ Jƒ˘˘b ¿CG q’EG ,á˘˘ª˘ «˘ ¶˘ Y
.kÉMƒàØe ÉæÑ∏b ¿Éc GPEG Ée ≈∏Y kÉ«∏c óªà©j IÉ«◊G πªY á«fÉµeEÉa
øe ºZôdG ≈∏Y »àdG ,ó«dƒàdG á£Ù á«FÉHô¡µdG ábÉ£dG πãe Gògh
‘ Ò¨°U Qƒf ìÉàØe ≥jôW øY ºàj É¡H ºsµëàdG ¿EÉa ,É¡Jƒb
.πNóJ ¿CG AÉHô¡µdG ™«£à°ùJ ’ ,ìÉàØŸG Qój ⁄ GPEÉa ;ÉæàaôZ
∂dòa kÉë«ë°U kÉÑ∏b Éæjód ÉŸÉW ¬fCG ,™Ñ£dÉH ,»æ©j ’ Gògh
¢ù«d ¬∏dG ¤EG π«‰h ¬∏dG Öëf Éæ∏©éj ¿CG ™«£à°ùj Ö∏≤dÉa .±Éc
160
™e ácô°T Éæd ¿ƒµJh ¬∏dG ¢ùª∏f Éæ∏©éj ¿CG ™«£à°ùj ’ ¬æµdh ;q’EG
™e ácô°T ‘ Éæ∏Nójh ¬∏dG ¢ùª∏f Éæ∏©éj …òdG ƒg ìhôdG ¿EG .¬∏dG
ºZôdG ≈∏Y ,äGƒNC’Gh IƒNE’G øe ójó©dG GPÉŸ ô°ùØj q Gògh .¬∏dG
‘ ¬∏dG Gƒ°ùª∏j ¿CG ¿ƒ©«£à°ùj ’ ,kGÒãc ÜôdG ¿ƒÑëj º¡fCG øe
ójó©dGh .º¡MhQ ¿ƒeóîà°ùj ’ º¡æµdh ,kÉÑ∏b º¡jód ¿EG .IÓ°üdG
º˘¡˘a .¬˘æ˘«˘Y ÖÑ˘°ùdG Gò˘¡˘d º˘¡˘∏˘ª˘Y ‘ ¿ƒ˘∏˘°ûØ˘j ÚjhÉ˘°†¡˘æ˘dG ø˘˘e
,¿É˘°ùfE’G IOGQEG ¿ƒ˘°Vô˘˘ë˘ jh ,§˘˘≤˘ a ¿É˘˘°ùfE’G á˘˘Ø˘ WÉ˘˘Y ¿ƒ˘˘côq ˘ ë˘ j
¿hOƒ≤j ’ º¡æµdh ;¬∏dG ¿hójôjh ¬∏dG ¿ƒÑëj ¢SÉædG ¿ƒ∏©éjh
.¬∏dG ™e ácô°T º¡d ¿ƒµJ »c º¡MhQ øjô“ ¤EG ¢SÉædG
øgP Ωóîà°ùf ¿CG Éæ«∏Y á«MhôdG QƒeC’G º¡Øf »µd ÉæfCG í«ë°U
,QƒeC’G √ò¡H π°üàæd ìhôdG Ωóîà°ùf ¿CG k’hCG »¨Ñæj ÉæfCG ÒZ ,Ö∏≤dG
¿CG k’hCG »¨Ñæj .»MhôdG õ«◊ÉH ∫É°üJE’G IGOCG ƒg ìhôdG ¿C’
√òg º¡Øfh ∑Qóf ºK øeh ,ìhôdÉH á«MhôdG QƒeC’G πc ¢ùeÓf
π°üàJ ¿PC’G ¿CG PEG :äƒ°üdG ´Éª°S πãe Gògh .Ö∏≤dG øgòH QƒeC’G
:ø«q ©e ¿ƒd ¤EG ô¶ædG πãe kÉ°†jCG ƒgh .øgòdG ¬ª¡Øj ºK øeh k’hCG ¬H
.øgòdÉH √õ««“ ºàj ºK øeh k’hCG ¿ƒ«©dÉH ¬H ∫É°üJ’G »¨Ñæj PEG
Ωóîà°ùf ÉæfEÉa ,kÉØ«©°V ÉæMhQ ¿Éc GPEGh ,¢SÉædG ô°ûÑf ÉeóæY ,∂dòd
óbh ;§≤a º¡ægòH ¿ƒ˘ª˘¡˘Ø˘jh ¿ƒ˘Ñ˘Yƒ˘à˘°ùj ¢SÉ˘æ˘dG π˘©˘é˘æ˘d ΩÓ˘µ˘dG
ÉæfEÉa ,kÉjƒb ÉæMhQ ¿ƒµj ÉeóæY ÉeCG .ìhôdG Gƒ°ùª∏«d kÉ≤M’ ºgOƒ≤f
.IQÉ˘°ûÑ˘dG ΩÓ˘µ˘H ¢SÉ˘˘æ˘ dG ìhQ ¤EG Iô˘˘°TÉ˘˘Ñ˘ e ¬˘˘∏˘ dG ¢UÓ˘˘N π˘˘°Sô˘˘f
.¿ƒ°ü∏îjh ìhôdG ¿ƒ°ùª∏j º¡fEÉa ,IQÉ°ûÑdG ¢SÉædG ™ª°ùj ÉŸÉëa
.Gƒª¡Øjh GƒcQó«d »éjQóJ πµ°ûH º¡fÉgPCG Oƒ≤f ∂dP ó©Hh
á«MhôdG QƒeC’Gh ¬∏dÉH ∫É°üJE’G ‘ á«°ù«FôdG áØ«XƒdG ¿CG ™eh
¿EÉa ,çÎµe ÒZ ¿É°ùfE’G Ö∏b ¿Éc GPEG ¬fCG q’EG ,ìhôdG øjô“ »g
161
≈àMh .¬JQó≤e QÉ¡XEG øe øqµªàj ødh πNGódG ‘ øé°ùo«°S ìhôdG
,¬©e ácô°T ¬d ¿ƒµJh ¿É°ùfE’G Gòg ™e π°UGƒàj ¿CG ¬∏dG OGQCG ƒd
,á«MhôdG QƒeC’Gh ¬∏dÉH π°üàf »µdh ,∂dòd .´É£à°ùe ÒZ ∂dòa
ÉæÑ∏b ¿ƒµj ¿C’ kÉ°†jCG áLÉëHh ,ÉæMhQ ΩGóîà°SE’ áLÉëH øëf
IÉ«ëH ∫É°üJE’G IGOCG ƒg ìhôdÉa .kÉeÉ“ ¬H ºà¡eh ¬∏dG ¤EG ™LGQ
á«é«JGÎ°S’G á£≤ædG ,Ò«°ùàdG ìÉàØe ,ìÉàØŸG ƒg Ö∏≤dGh ,¬∏dG
.¿Éjô°ùdGh QhôŸÉH ¬∏dG IÉ«◊ íª°ùJ »àdG
IÉ«◊G πªY ≥«©j ¿CG Ö∏≤dG ™«£à°ùj .3
,kÉ°†jCG IÉ«◊G ìÉàØeh IÉ«◊G êôflh πNóe ƒg Ö∏≤dG ¿CG ÉÃ
™«£à°ùJ É¡¡LGƒj á∏µ°ûe ô¨°UCGh ;IÉ«◊G ≈∏Y ÒÑc ÒKCÉJ ¬d ¿EÉa
á∏µ°ûe Ö∏≤dG øe AõL …C’ ¿Éc GPEÉa .kÉ«∏c IÉ«◊G πªY ≥«©J ¿CG
IÉ«◊G ¢SƒeÉf ™«£à°ùj ’h ,∑Éæg ∞bƒàJh ¥É©J IÉ«◊G ¿EÉa ,Ée
.ó©H Ée ‘ º q¶æjo h ∞«q µjo ¿CG
ƒªæJh πª©J ¿CG øe Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«M øqµªàJ ¿CG óH ’
™°VƒdG Gògh .kGÒãc kGQƒfh kÉ«eƒj kÉfÓYEG πÑ≤f Éæ∏©éàa ,ájôëH
óLƒj PEG .∂dP ±ÓN ¿ƒµj Ée kÉÑdÉZ ™bGƒdG øµd .í«ë°Uh …ƒ°S
ø‡h ,á«MhôdG º¡JÉ«M ƒªæJ ’ ø‡ äGƒNC’Gh IƒNE’G øe ójó©dG
º¡∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«M ¿C’ ¢ù«d Gògh .kÉjƒ°S ¢ù«d »MhôdG º¡°û«Y
‘ ¬˘∏˘dG IÉ˘«˘M ¢üî˘j É˘ª˘«˘a á˘∏˘µ˘°ûe ∑É˘æ˘ g ¿CG hCG ;á˘˘«˘ ≤˘ «˘ ≤˘ M ÒZ
πµ°ûH ¬∏dG ¤EG ™LGQ ÒZ º¡Ñ∏≤a .á∏©dG ƒg º¡Ñ∏b øµdh ;º¡∏NGO
,±Éc πµ°ûH ÜôdG Ö∏£j ’h ,±Éc πµ°ûH ÜôdG Öëj ’ ƒgh ,±Éc
ô¡¶oj Gògh .±Éc πµ°ûH kÉMƒàØe ¢ù«dh ,±Éc πµ°ûH kÉ«≤f ¢ù«dh
,Òª°†dG ‘ á∏µ°ûe ∑Éæg ¿ƒµj ¿CG ÉeEÉa .Ö∏≤dG ‘ á∏µ°ûe hCG á∏Y
∑Éæg ¿CG hCG ,¬©e πeÉ©àf ⁄ Éææµdh â«µÑàdÉH ¢SÉ°ùMEG ¬jód …òdG
162
∫óL hCG Iôjô°T Iôµa hCG ≥∏b hCG øq«©e xºg á¡L øe øgòdG ‘ á∏µ°ûe
Ió«æY É¡fƒc IOGQE’G ‘ á∏µ°ûe ∑Éæg ¿ƒµj ¿CG ÉeEGh .ïdEG ,∂°T hCG
äÉÑZQ É¡d »àdG áØWÉ©dG ‘ á∏µ°ûe ∑Éæg ¿CG hCG ,ô°ùµæJ ’ á«°SÉbh
íÑ°üJ Ö∏≤dG ‘ QƒeC’G √òg ™«ªL ¿EG .á«©«ÑW ∫ƒ«eh ájó°ùL
´É£à°ùŸG ÒZ øe π©éj É‡ ,Éæ∏NGO ‘ IÉ«◊G πªY ΩÉeCG kÉ≤FÉY
‘ ƒªæf ¿CG ÉfOQCG GPEG ,∂dòd .∞q«µjh ºq¶æj ¿CG IÉ«◊G ¢SƒeÉæd
.ìhôdG ¿ôq ‰ ¿CG ºK øeh ,Ö∏≤dG ™e πeÉ©àf ¿CG k’hCG Éæ«∏Y ,IÉ«◊G
á∏µ°ûe ¿EG .ìhôdG ôcP øe IóFÉa Óa ,Ö∏≤dG ™e πeÉ©àdG ºàj ⁄ GPEGh
.Ö∏≤dG ™e É¡æµd ìhôdG ™e â°ù«d »g äGƒNC’Gh IƒNE’G øe ójó©dG
ødh ,ìhôdG ‘ IÉ«◊G ¥É©J ±ƒ°ùa ,kÉë«ë°U Ö∏≤dG øµj ⁄ GPEG
AGQh ≈©°ùf ¿CG ÉfOQCG GPEÉa .ájôëH πª©j ¿CG IÉ«◊G ¢SƒeÉf ™«£à°ùj
á∏µ°ûe …CG Éæjód ¿ƒµj q’CG »¨Ñæj ,IÉ«◊G ≥jôW ‘ ∂∏°ùfh IÉ«◊G
á˘jô˘ë˘H π˘ª˘©˘j ¿CG IÉ˘«◊G ¢Sƒ˘eÉ˘f ™˘«˘£˘à˘°ùj ò˘Ä˘æ˘ «˘ Mh ;Ö∏˘˘≤˘ dG ‘
.ÉæfÉ«c øe AõL πc ¤EG π°üj ∂dòHh ,ábÉYEG ¿hO ∑ôëàjh
Ö∏≤dG ™e πeÉ©àf ∞«c .4
øe ¬∏dG ΩÉeCG ¢ù«∏a ,IÉ«◊ÉH …ƒ«◊G Ö∏≤dG •ÉÑJQ’ kGô¶fh
Éæ«a ô°ûà˘æ˘Jh ¬˘JÉ˘«˘M ƒ˘ª˘æ˘J »˘c É˘æ˘Ñ˘∏˘b ™˘e π˘eÉ˘©˘à˘dG iƒ˘°S π˘jó˘H
πcÉ°ûe ™HQCG ¬∏dG √ÉŒ ÉæÑ∏≤dh .ÉædÓN øe ô¡¶Jh Éæe ≥aóàJh
.ΩÓ°ùdG ΩóYh ,áÑÙG ΩóYh ,AÉ≤ædG ΩóYh ,»°ù≤àdG :»g IÒÑc
¬fCG Éªc øgòdG ádCÉ°ùe ƒg AÉ≤ædG ΩóYh ,IOGQE’G ádCÉ°ùe ƒg »°ù≤àdG
ΩóYh ,áØWÉ©dG ádCÉ°ùe »g áÑÙG ΩóYh ,kÉ°†jCG áØWÉ©dG ádCÉ°ùe
ƒ¡a ,ÉæÑ∏b ™e ¬∏dG πeÉ©àj ÉeóæYh .Òª°†dG ádCÉ°ùe ƒg ΩÓ°ùdG
,kÉ«≤fh ,kÉæ«d ÉæÑ∏b ¿ƒµj »µd á©HQC’G ÖfGƒ÷G √òg ™e πeÉ©àj
.ΩÓ°S ‘h ,kÉÑfih
163
»æ©j kÉæ`«d Ö∏≤dG ¿ƒµj ¿CG .kÉæ`«d ÉæÑ∏b ¿ƒµ`j ¿CG ¬∏dG ójôj ,k’hCG
á«°SÉb â°ù«dh ,áª∏°ùà°ùeh á©°VÉN ¬∏dG √ÉŒ Ö∏≤dG IOGQEG ¿CG
ÉæÑ∏b ¿ƒµj »µd ÉæÑ∏b ™e ¬∏dG πeÉ©àj ÉeóæY .IOôªàeh Ió«æYh
º◊ Ö∏b ¬æe k’óH Éæ«£©jh ôé◊G Ö∏b Éæe ´õæj ¬fEÉa ,kÉæ«d
ôéëàŸGh »°SÉ≤dG ÉæÑ∏b Ú∏oj ¬fCG »æ©j Gògh .(26:36 ∫É«bõM)
.º◊ øe kÉæ«d kÉÑ∏b íÑ°ü«a
øµdh .kÉªFGO kÉæ«d ÉæÑ∏b ¿ƒµj ,¿ÉÁE’G »ãjóM ¿ƒµf ÉeóæY
PEG .ójóL øe ≈°ù≤à«a Oƒ©j ¢†©ÑdG Ö∏b ¿EÉa ,øeõdG øe IÎa ó©H
¿hó˘©˘à˘Ñ˘«˘a ,Üô˘dG ¿ƒ˘°ûî˘j ≈˘à˘M ’h Üô˘∏˘ d ¿ƒ˘˘©˘ °†î˘˘j ’ º˘˘¡˘ fCG
Éæjód ¿ƒµj ,ÉæÑ∏b ≈°ù≤àj ÉeóæY .ÜôdG ô°†fi øY kÉ«éjQóJ
á«MhôdG ÉæJÉ«M ádÉM ¿ƒµJ ¿CG ÉfOQCG GPEÉa .¬∏dG ΩÉeCG á∏µ°ûe
¬«∏Y ,¢ùµ©dG ≈∏Y πH ;≈°ù≤àj q’CG ÉæÑ∏b ≈∏Y ,ÜôdG ΩÉeCG áë«ë°U
∑GP hCG A»°ûdG Gòg ≈°ûîf q’CG »¨Ñæj ,πLCG .QGôªà°SÉH Ú∏j ¿CG
Óa .¬fGõMEGh ¬∏dG ÜÉ°†ZEG ≈°ûîf ¿CG Éæ«∏Y ºàëàj øµdh ,A»°ûdG
.¬∏dG ¤EG IAÉ°SE’G ≈°ûîf Éææµdh ¢VQC’G ≈°ûîf ’h AÉª°ùdG ≈°ûîf
òÄæ«M ,ó◊G Gòg ¤EG kÉæ«d íÑ°üj ¿CG ¤EG ÉæÑ∏b ™e πeÉ©àdG »¨Ñæj
øe ójó©dG ¿ƒµj ¿CG kÉ≤M ¿õÙG øŸ ¬fEG .ΩGôj Ée ≈∏Y ¿ƒµ«°S
»JCÉJ ÉŸÉM øµdh ,QƒeC’G øe Òãc ‘ Úæ«q d äGƒNC’Gh IƒNE’G
.kGóL IÉ°ùb ¿ƒëÑ°üj º¡fEÉa ,¬∏dG áÄ«°ûe ¤EGh ¬∏dG ¤EG IQÉ°TE’G
¿EG ''.∂dP ¿CÉ°ûH ¬∏dG ¬∏©Ø«°S Ée Ô∏a ;Gòµg ÉfCG'' :¿ƒdƒ≤j º¡fCG ≈àM
øµdh ,A»°T πc √ÉŒ IÉ°ùb äGƒNCGh IƒNEG ∑Éægh !™jôe Gòg
A’Dƒgh .¿ƒæ«∏j º¡fEÉa ,¬∏dG áÄ«°ûeh ¬∏dG ¤EG IQÉ°TE’G »JCÉJ ÉeóæY
ÉæHƒ∏b π©éj ¿CG ¬∏dG ∫CÉ°ùf ¿CG Éæ«∏Y .áæ«d Üƒ∏b º¡jód ¢SÉædG
.Gòµg áæ«d
164
¢†©H ‘ ?ÉæÑ∏b øq«∏j ∞«c ?kÉæ«d ÉæÑ∏b ¬∏dG π©éj ∞«c
Ωóîà°ùj iôNCG ¿É«MCG ‘h ,Éæ°ùª∏«d ¬àÑfi ¬∏dG Ωóîà°ùj ¿É«MC’G
;Éæ°ùª∏«d k’hCG ¬àÑfi ¬∏dG Ωóîà°ùj Ée kÉÑdÉZh .ÉæØbƒà°ù«d ÖjOCÉàdG
∫ÓN øe √ój Ωóîà°ùj ƒ¡a ,Éæ«a ÒKCÉàdG øe áÑÙG øqµªàJ ⁄ GPEGh
Ú∏j ¿CG ¤EG Éfô¶f âØ∏jh ÉæHô°†j »µd É¡«a ¢û«©f »àdG áÄ«ÑdG
.Éæ«a πª©dG øe ¬JÉ«M øqµªàJ ≈àM ÉæÑ∏b Ú∏j ¿EG Éeh .ÉæÑ∏b
»æ©j »≤ædG Ö∏≤dGh .kÉ«≤f ÉæÑ∏b ¿ƒµj ¿CG ¬∏dG ójôj ,kÉ«fÉK
¬«a Ö∏b ƒgh ,ójóëàdG ¬Lh ≈∏Y ¬∏dÉH ¬ægP ºà¡j …òdG Ö∏≤dG
á«fÉãdG ¢SƒãfQƒc ô¶fG) .¬∏dG √ÉŒ ájÉ¨∏d á£«°ùHh á«≤f áØWÉ©dG
¢ù«d ¬∏dG ™eh ;√óMh ¬∏dG ójôJh √óMh ¬∏dG Ö– »¡a .(3:11
≈HƒW'' 8:5 ≈qàe ∫ƒ≤j .iôNCG áÑZQ hCG ôNBG π«e hCG ôNBG ÖM É¡jód
,kÉ«≤f ÉæÑ∏b øµj ⁄ GPEG ,Gòµgh ''.¬∏dG n¿ƒæo pjÉ©n jo º¡fC’ Ör∏n≤dG pAÉ«n ≤fCÓd
kÓ«∏b ƒdh kÉªà¡e Éfôµa ¿Éc GPEG .¬∏dG iôf ¿CG ™«£à°ùf ’ øëæa
√ÉŒ IÒ¨°U ƒdh áÑfi ÉæàØWÉ©d âfÉc GPEG hCG ,¬∏dG êQÉN QƒeCÉH
ábÉ©e ÉæMhQ ‘ IÉ«◊Gh ;kÉ«≤f ó©j ⁄ ÉæÑ∏b ¿EÉa ,¬∏dG êQÉN QƒeCG
n¿ƒYo ór jn øn jòdG'' ™e ™Ñàf ¿CG Éæ«∏Y ,ÖÑ°ùdG Gò¡d .∂dP ÖÑ°ùH kÉ°†jCG
∂ÄdhCG ¿ƒµfh ,(22:2 á«fÉãdG ¢ShÉKƒª«J) ''x»≤nf mÖr∏nb røpe sÜôdG
í°ùØæ˘°S ò˘Ä˘æ˘«˘M ;»˘≤˘f Ö∏˘≤˘H ¬˘∏˘dG ¿hó˘jô˘jh Üô˘dG ¿ƒ˘Ñ˘ë˘j ø˘jò˘dG
.ájôëH Éæ«a πª©J »c ¬∏dG IÉ«◊ ∫ÉÛG
¿CG »æ©j ÖÙG Ö∏≤dGh .kÉÑfi ÉæÑ∏b ¿ƒµj ¿CG ¬∏dG ójôj ,kÉãdÉK
¤EG ¥Éà°ûJh ¬∏dG ¤EG ¢û£©Jh ¬∏dG ójôJh ¬∏dG Ö– ¬«a áØWÉ©dG
ó«°ûf ôØ°S çóëàj ,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ‘h .¬∏dÉH ≥q∏©J É¡jódh ¬∏dG
¿CÉH ÉfÈîj ƒ¡a .ÜôdG √ÉŒ Ú°ùjó≤dG áÑfi øY kGójó– OÉ°ûfC’G
√ògh .É¡Ñ«ÑM Ö– ICGôeÉc ÜôdG Öëf ¿CG ÜôdG Ö©°ûc Éæ«∏Y
165
¿C’h .(7-6:8) äƒŸG øe iƒbCG »gh ,kGóL áàHÉKh á≤«ªY áÑÙG
¢Vô©à°ùj ƒ¡a ,Üô∏d ÉæàÑfi øY ¢UÉN πµ°ûH çóëàj ôØ°ùdG Gòg
‘h ,ójó÷G ó¡©dG ‘ ºK .ÜôdG IÉ«M ‘ Éfƒ‰ q ¢UÉN πµ°ûH
:äGô˘˘e çÓ˘˘K ¢Sô˘˘£˘ H Üô˘˘dG ∫CÉ˘ °ùj ,É˘˘æ˘ Mƒ˘˘j ø˘˘e 21 ìÉ˘˘ë˘ ˘°UC’G
Öëàd ¢Sô£H áØWÉY Oƒ≤j ¿CG OGQCG ÜôdG ¿CG »æ©j Gògh ''?»æÑ–CG''
.ÜôdG √ÉŒ Öfi Ö∏b ¬d kÉ°üî°T ¿ƒµj »c ó◊G Gòg ¤EG ÜôdG
á°Uôa ¬JÉ«M »£©j ¿CG ¢Sô£Ñd OGQCG ¬fC’ ôeC’G Gòg ÜôdG π©a ó≤dh
,ÉæMƒj π«‚EG ‘ çó◊G Gòg πé°S Oôjh .¬∏NGO ‘ ƒªædGh πª©∏d
√òg ‘ É«ëf ∞«ch IÉ«ëc ÜôdG πÑ≤f ∞«c øY º∏µàj ôØ°S ƒgh
ÜôdG IÉ«M ¿EÉa ,ÜôdG √ÉŒ √ò¡c áÑfi ÉæÑ∏≤d ¿Éc GPEÉa .IÉ«◊G
.AÉ°ûJ Éªc πª©Jh á°SÓ°ùH ∑ôëàJ ¿CG ™«£à°ùJ Éæ«a
ΩÓ°S ‘ Ö∏≤dG ¿ƒch .ΩÓ°S ÉæÑ∏≤d ¿ƒµj ¿CG ¬∏dG ójôj ,kÉ©HGQ
π˘˘°Sô˘˘dG ∫É˘˘ª˘ YCG) IÌY Ó˘˘H Ö∏˘˘≤˘ dG ‘ Òª˘˘°†dG ¿ƒ˘˘µ˘ j ¿CG »˘˘æ˘ ©˘ ˘j
ø˘˘eBG ƒ˘˘¡˘ a ;Ωƒ˘˘d hCG â«˘˘µ˘ Ñ˘ J hCG ï˘˘«˘ Hƒ˘˘J hCG á˘˘fGOEG Ó˘˘H …CG ,(16:24
Éæàe’ ¿EÉa .Éæªµë«d ¬∏dG πãÁ Éæ∏NGO ‘ Òª°†dG ¿EG .øÄª£eh
πc º∏©jh ]ÉfôFÉª°V[ ÉæHƒ∏b øe º¶YCG ¬∏dÉa ]ÉfôFÉª°V[ ÉæHƒ∏b
¿CG »¨Ñæj ,∂dòd .ÌcCG Éæeƒ∏«°S ¬fCG PEG ,(20:3 ¤hC’G ÉæMƒj) A»°T
Gò¡Hh ;Ωƒ∏dGh áfGOE’Gh äGAÉ°SE’Gh äGÌ©dG πc ™e ìƒ°VƒH πeÉ©àf
.(19:3¤hC’G ÉæMƒj) ¬eGób ÉæHƒ∏b øqµ°ùæ°Sh ≥◊G øe ÉæfCG ±ô©f
PÉØædG øe ¬∏dG øµªàj ,Gòµg áæ«µ°Sh ΩÓ°S ‘ ÉæÑ∏b ¿ƒµj ÉeóæY
.Éæ«a ¬∏ªY á©HÉàe øe ¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf øµªàjh ,¬«a
òFóæY ¿ƒµj ,ΩÓ°S ‘h ,kÉÑfih ,kÉ«≤fh ,kÉæ«d ÉæÑ∏b ¿Éc GPEG
¢SƒeÉæd ºFÓe Ò¶f ƒg º«≤à°ùŸG Ö∏≤dG Gòg √óMhh .kÉª«≤à°ùe
‘ πª©J »c ¬∏dG IÉ«◊ ∫ÉÛG »£©j ¿CG ™«£à°ùj ƒ¡a .IÉ«◊G
166
ºc .ÉæfÉ«c AGõLCG πc CÓ“h Æƒ°üàd ô°ûàæJh óà“h ájôëH Éæ∏NGO
√ò¡Hh ;''∂dÉ°S ÒZ ≥jôW'' :∫ƒ≤J áàa’ kÓeÉM ÉæÑ∏b GóH Iôe øe
ábÉYEG ‘ ÖÑ°ùàæa ;¬«a òØæj ¿CG ¬∏d øµªŸG ÒZ øe íÑ°üj ádÉ◊G
‘ ™°SƒàdGh ájôëH πª©dG øe øµªàJ Óa ,Égó«ªŒh ¬∏dG IÉ«M
.ÉfCÓªàd Éæ∏NGO
»¨Ñæj ¬fCG q’EG ,áªµ◊Gh áMÉ°üØdG ≠dÉH ¢ù«d ΩÓµdG Gòg ¿CG ™e
.ÉæÑ∏b ä’ÉM πc ,ÊóÑdG ¢üëØdG ‘ Éªc ,¢üëØàf Éæ∏©éj ¿CG
»g πg ?kÉ≤M ¬∏dG ÉæÑ∏b IOGQEG QÉàîJ πg :Éæ°ùØfCG ∫CÉ°ùf ¿CG »¨Ñæj
?IOôªà˘eh á˘«˘°SÉ˘bh á˘à˘æ˘©˘à˘e »˘g ΩCG ?¬˘∏˘d á˘ª˘∏˘°ùà˘°ùeh á˘©˘°VÉ˘N
?ƒà∏e ƒg ΩCG ?¬∏dG ΩÉeCG »≤f ÉæÑ∏b øgP πg :kÉ°†jCG ∫CÉ°ùf ¿CG Éæ«∏Yh
?kÉeÉ“ »≤f πµ°ûH ¬JGP ¬∏dG πLCG øe »g ÉæJÉeÉªàgGh ÉfQÉµaCG πg
kGÒãc ¬H ºà¡f ¬∏dG êQÉN kÉÄ«°T hCG ádCÉ°ùe hCG kÉ°üî°T ∑Éæg ¿CG ΩCG
á£«°ùH ÉæÑ∏b áØWÉY πg :∫CÉ°ùf ¿CG Éæ«∏Y ºK øeh ?ÉæÑ∏b π¨°T óbh
É¡jód ¿CG ΩCG ?kÉ«∏c ¬∏dG ójôJh ¬∏dG Ö– πg ?¬∏dG ƒëf IOôØeh
¿CG Éæ«∏Yh ?¬∏dG êQÉN äÉWÉÑJQGh iôNCG ∫ƒ«eh iôNCG áÑfi
πg ?IÌY ÓH ƒg πg ?¬∏dG ΩÉeCG ÉfÒª°V ƒg ∞«c :kÉ°†jCG ∫CÉ°ùf
¿CG »¨Ñæj ?â«µÑJ hCG ï«HƒJ hCG Ωƒd ¬jód ¿CG ΩCG ?øÄª£e ƒg
íÑ°üj »µd ¢UôëH É¡©e πeÉ©àfh OƒæÑdG √òg πc ábóH ¢üëØf
IQÉÑ©Hh ``` kÉæÄª£e kÉÑ∏bh ,kÉÑfi kÉÑ∏bh ,kÉ«≤f kÉÑ∏bh ,kÉæ«d kÉÑ∏b ÉæÑ∏b
ÉæMhQ ‘ IÉ«ë∏d ¿ƒµ«°ùa ,∂dP Éæ∏©a GPEG .kÉª«≤à°ùe kÉÑ∏b ,iôNCG
øe IÉ«◊G ¢SƒeÉf øµªà«°Sh ,kÉªàM QÉ°ûàf’Gh ™°Sƒà∏d kÓ«Ñ°S
.ó«cCÉJ πµH ÉæfÉ«c AGõLCG ‘ πª©dG
∑Éæg ,ÉæÑ∏b øe ¬©e πeÉ©àdG ” …òdG Aõ÷G ‘ ,‹ÉàdÉHh
¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf ™«£à°ùj ∑Éægh ,πª©J ¿CG ¬∏dG IÉ«M ™«£à°ùJ
,É¡©e πeÉ©àdGh ÉæÑ∏b AGõLCG πc ¢üëa ºàj ÉeóæY .∞q«µoj ¿CG
167
ÉæÑ∏b ÈY ÉæMhQ øe óàÁ ¿CG òFóæY ¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf ™«£à°ùj
¿CG ÉæfÉ«c øe AõL πc ™«£à°ùj Gòµgh .ÉæfÉ«c ¥QÉØe πc ¤EG
Gò¡Hh ,¬∏dG IÉ«M ô°üæ©H A≈∏àÁh Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf IQó≤e ô¡¶jo
.¿É°ùfE’G ™e ¬∏dG OÉ–’ Ió«ÛG ájÉ¨dG ¤EG ∫ƒ°UƒdG ºàj
IÉ«◊G ¢SƒeÉf ÖdÉ£e .kÉ°ùeÉN
¢SƒeÉf ¿CG ±ô©f Éfô°U ,IÉ«◊G ¢SƒeÉf πªY ¿ÉµŸ ÉæàjDhôH
øµdh .ÉæfÉ«c øe IOó©àŸG á«∏NGódG AGõLC’G ‘ πª©j Gòg IÉ«◊G
ájôëH πª©«°S Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿Éc GPEGh ,á«∏©ØdG á°SQÉªŸG ‘
:ÚÑ∏£e ≥≤ëf ¿CG Éæ«∏Y ,áYƒæàŸG á«∏NGódG ÉæFGõLCG ‘
¬∏dG Öëf ¿CG .BG
πµ°ûH ÉæMƒj π«‚EG çóëàj .¬∏dG Öëf ¿CG ƒg ∫hC’G Ö∏£ŸG
¿ÉÁE’G ø˘˘Y âa’ π˘˘µ˘ °ûH kÉ˘ °†jCG çó˘˘ë˘ à˘ jh ;IÉ˘˘ «◊G ø˘˘ Y ¢UÉ˘˘ N
¿CG ƒg Öëf ¿CGh ,Éæ«a IÉ«◊G òNCÉf ¿CG ƒg øeDƒf ¿CG .áÑÙGh
GPEGh .øeDƒf ¿CG Éæ«∏Y ,IÉ«◊G πÑ≤f ¿CG ÉfOQCG GPEG .IÉ«◊ÉH ≥aóàf
øqµÁ √óMh ¿ÉÁE’Éa .Öëf ¿CG Éæ«∏Y ,IÉ«◊G É«ëf ¿CG ÉfOQCG
.≥aóàdG øe IÉ«◊G øqµ“ ÉgóMh áÑÙGh ,∫ƒNódG øe IÉ«◊G
.πª©dG øe IÉ«◊G ¢SƒeÉf øqµÁ …Qhô°V •ô`°T áÑÙÉa ,ºK øeh
ÉæÑ∏b πc øe ¬Ñëf ¿CG Éfójôj ¬∏dG ¿CG iôf 30:12 ¢ùbôe ‘h
¬∏dG Öëf ÉeóæY .ÉæJQób πc øeh Éfôµa πc øeh Éæ°ùØf πc øeh
‘ AGõLC’G πc ¤EG π°üJ ¬∏d ÉæàÑfi ¬«a ´óf …òdG ó◊G ¤EG
√òg ‘ π«µ°ûàdGh πª©dÉH CGóÑJ ¿CG ™«£à°ùJ ¬∏dG IÉ«M ¿EÉa ,ÉæfÉ«c
kÉ«éjQóJ íÑ°üJ AGõLC’G √òg ¿EÉa ,ºK øeh .Éæ«a IOó©àŸG AGõLC’G
.¬∏dG πãe
168
Ωóîà°ùj ºK ;Éæ∏NGO ‘ ¬JÉ«M ¬∏dG ´Qõj ájGóÑdG ‘ ,Gòµgh
¬«dEG ™Lôjh ¬Ñë˘j É˘æ˘Ñ˘∏˘b π˘©˘é˘jh É˘æ˘Ñ˘∏˘b á˘Ø˘WÉ˘Y ¢ùª˘∏˘«˘d á˘ÑÙG
ô¶fG) ÉæÑ∏b ≈∏Y øe ™bÈdG ™aQ ºàj á≤jô£dG √ò¡Hh .¬H ≥°üà∏jh
,¿ÓYE’G πÑ≤fh ,QƒædG iôf ¿CG ™«£à°ùfh (16:3 á«fÉãdG ¢SƒãfQƒc
¬∏dG Öëf ÉeóæY ,∂dP ¤EG áaÉ°VE’ÉHh .¬∏dG IÉ«Mh ¬∏dG ±ô©fh
™e ¿hÉ©àdGh ¬∏d ´ƒ°†î∏d kÉ«FÉ≤∏J ¿hó©à°ùe øëæa ,ÉæÑ∏b πc øe
πª©j »c ¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉæd ∫ÉÛG í°ùØf á≤jô£dG √ò¡Hh .¬∏dG
.¬∏dG IÉ«M ≈æZ πµH ÉæfÉ«c øe AõL πc Ohõjh q ájôëH Éæ∏NGO ‘
¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf ¿EÉa ,¬∏dG √ÉŒ áÑÙÉH A≈∏àÁ …òdG Aõ÷Gh
,¬∏dG Öëj ÉæfÉ«c πc ¿Éc GPEÉa .äGòdÉH Aõ÷G Gòg ∞«q µjh πqµ°û«°S
íÑ°ü«°S ºK øeh .ÉæfÉ«c πc ‘ πª©«°S ¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf ¿EÉa
≈æ¨H A≈∏àÁh ¬∏dG πãe ,êQÉÿGh πNGódG øe ,¬∏ªcCÉH ÉæfÉ«c
.¬∏dG IÉ«M
∫hC’G IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ™«£f ¿CG .Ü
‘ .IÉ˘«˘ë˘∏˘d ∫hC’G ¢SÉ˘°ùME’G ™˘˘«˘ £˘ f ¿CG ƒ˘˘g ÊÉ˘˘ã˘ dG Ö∏˘˘£ŸG
¿CG É˘fô˘˘cP ,ìhô˘∏˘d É˘æ˘à˘aô˘©˘eh ìhô˘dG ¢SÉ˘°ùMEG ,™˘HÉ˘°ùdG π˘˘°üØ˘˘dG
Éæ«£©j ¿CG ™«£à°ùj ƒ¡a ;»YƒdG ΩÉ¶f ¤EG »ªàæj IÉ«◊G ¢SƒeÉf
IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿EÉa ,¬∏dG IÉ«M πÑ≤fh á«fÉK ódƒf ÉŸÉM .kÉ°SÉ°ùMEG
»g Éæà«dhDƒ°ùeh .ø«q ©e »Yh ≈∏Y π°üëf Éæ∏©éj Éæ∏NGO ‘ Gòg
»˘£˘©˘f ∂dò˘Hh ,Gò˘g IÉ˘«◊G ¢Sƒ˘eÉ˘f ¢SÉ˘˘°ùMEG hCG »˘˘Yh ™˘˘«˘ £˘ f ¿CG
.ájôëH ÉæfÉ«c ‘ πª©j »c IÉ«◊G ¢SƒeÉæd ∫ÉÛG
‘ kÉ«Ñ°ùf kÉØ«©°V ¿ƒµj ób Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf »Yh ¿CG q’EG
áYÉWE’ øjó©à°ùe Éæc GPEG øµdh .Ée óM ¤EG ±ƒdCÉe ÒZh ájGóÑdG
»àdG ¢ù«°SÉMC’G ¿EÉa ,kÉ«Ñ°ùf ∞«©°V ¬fƒc ºZQ ,∫hC’G ¢SÉ°ùME’G
169
´ƒ°†ÿÉH CGóÑf ¿CG iƒ°S Éæ«∏Y Éeh .iƒbCÉa iƒbCG hó¨à°S ¬©ÑàJ
á≤jô£dG √ò¡Hh .´ƒ°†ÿG ‘ ôªà°ùfh ∫hC’G ∞«©°†dG Qƒ©°ûdG Gò¡d
¿CG ¤EG π°UGƒàe ƒëf ≈∏Y Éæ«a πª©j ¿CG IÉ«◊G ¢SƒeÉf ™«£à°ùj
Gòµgh .¬∏ªcCÉH ÉæfÉ«c øe IOó©àŸG á«∏NGódG AGõLC’G ¤EG π°üj
»©«ÑW πµ°ûH kÉLQÉN ™°SƒàJh óà“ ¿CG øe Éæ«a IÉ«◊G øµªàà°S
.´ÉØJQE’Gh ≥ª©dG ‘ OGOõJ ¿CGh
»YƒdG ™«£f ¿CG ó©H π©Øf ¿CG Éæ«∏Y GPÉe ,¢†©ÑdG ∫CÉ°ùj ób
’ ÉfƒYO ,∫hC’G ¢SÉ°ùME’G ™«£f ¿CG πÑb :Gòg ƒg ÉæHGƒLh ?∫hC’G
πc ‘ kGóMGh kÉ«Yh ÉæëæÁ ¬∏dG ¿EG .∂dP ó©H π©Øæ°S GPÉÃ ºà¡f
É«ëf Éª∏ãeh .Iôe πc ‘ §≤a kGóMGh kÉeƒj ÉæëæÁ Éª∏ãe ,Iôe
ÉeóæY .ôNB’G ƒ∏J kGóMGh ¢ù«°SÉMC’G ™«£f ∂dòc ,Ωƒj ó©H kÉeƒj
GPEGh .»YƒdG Gòg ™«£f áWÉ°ùÑH øëæa ,kÉæ«q ©e kÉ«Yh ¬∏dG Éæ«£©j
»YƒdG ¬∏˘dG É˘æ˘«˘£˘©˘j ¿CG »˘©˘«˘Ñ˘£˘dG ø˘ª˘a ,∫hC’G »˘Yƒ˘dG Gò˘g É˘æ˘©˘WCG
:§≤a ¤hC’G Iƒ£ÿÉH ¬ª∏YCG ¬fEÉa ,º«gGôHEG ¬∏dG ÉYO ÉeóæY .ÊÉãdG
º«gGôHEG ∑Îa ''.∂«HCG â«H øeh ∂JÒ°ûY øeh ∂°VQCG øe ÖgPG''
,Ögòj ¿CG ¬«∏Y ¿Éc øjCG ¤EGh π©Øj ¿CG ¬«∏Y ¿Éc GPÉe ÉeCG ;¬∏c Gòg
''∂jQCG »àdG ¢VQC’G ¤EG'' :¬∏dG ∫Éb PEG .¬jÒ°S …òdG ƒg ¬∏dG ¿Éµa
∂∏ŸG ¬˘˘æ˘ Y åë˘˘Hh ´ƒ˘˘°ùj Üô˘˘dG ó˘˘dh É˘˘eó˘˘æ˘ Yh .(1:12 ø˘˘jƒ˘˘ µ˘ ˘J)
»àdGh ,§≤a ¤hC’G Iƒ£ÿÉH ∞°Sƒj ¬∏dG º∏YCG ,¬∏à≤«d ¢SOhÒg
¬ª∏©j ¿CG ¤EG ∑Éæg ≈≤Ñj ¿CG ¬«∏Y ¿Éch ;ô°üe ¤EG Üô¡j ¿CG âfÉc
.(13:2 ≈qàe) á«dÉàdG Iƒ£ÿÉH ¬∏dG
ƒg Iôe πc ‘ kGóMGh kÉ«Yh Éæd ¬∏dG AÉ£YEG ÖÑ°S ¿CG Éæjôj Gògh
á˘¶◊ ¬˘«˘∏˘Y π˘µ˘à˘fh Iƒ˘£˘î˘a Iƒ˘£˘N ¬˘«˘dEG ™˘∏˘£˘à˘f ¿CG É˘fó˘jô˘j ¬˘fCG
™≤j IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¢SÉ°ùMEG ¿EÉa ,∂dòd .¬d ™°†îf Gò¡Hh ,á¶ë∏H
170
Ú∏µàe Éæ∏©éj ƒ¡a . ∫ÉµJE’G CGóÑe ``` ¬JGP IÉ«◊G Iôé°T CGóÑe ‘
.ôNB’G ó©H kÉ«Yh Éæ«£©j »c ¬∏dG ≈∏Y πµàf ÉæfCG …CG ;¬∏dG ≈∏Y
πµ°ûH ¬«∏Y πµàf ¿CG πH ,§≤a IóMGh Iôe ¬«∏Y πµàf ¿CG ¢ù«d Gògh
∫Ó≤à°S’G …CG ,ô°ûdGh ÒÿG áaô©e Iôé°T CGóÑªc ¢ù«d ¬fEG .ôªà°ùe
¿CG IÉ«◊G ¢SƒeÉæH É«ëj ¿CG ójôj øe πc ≈∏Y ,‹ÉàdÉHh .¬∏dG øY
ôªà°ùj ºK ,¬©«£jh á¨dÉH á«ªgCÉH ∫hC’G IÉ«◊G ¢SÉ°ùMEG ¤EG ô¶æj
.kGóYÉ°üa Ú◊G ∂dP øe áYÉ£dÉH
á˘«˘Ñ˘∏˘°S ô˘YÉ˘°ûe IÉ˘«◊G ¢Sƒ˘eÉ˘f É˘æ˘«˘£˘©˘j ¿É˘«˘MC’G ¢†©˘˘H ‘
’h ¬∏dG ™e ≥aGƒàj ’ Ée π©ØH Ωƒ≤f ÉeóæY çóëj Gògh .kÉ°†jCG
áMGôdG Ωó©H ô©°ûf IÉ«◊G ¢SƒeÉf Éæ∏©é«a ,¬∏dG IÉ«M ™e ºé°ùæj
h ''™n æn en '' πªY ƒg Gòg .äƒŸG º©W Éæjód ¿ƒµjh ,ΩÓ°ùdG ¿Gó≤ah
¿Éc Éª¡ªa .(7 ,6:16 ∫ÉªYCG) Éæ«a ¬∏dG ¬H Ωƒ≤j …òdG ''ńónj ⁄''
,¬∏©Øf …òdG A»°ûdG ¿Éc Éª¡e hCG ¬∏©Øf ¿CG ójôf …òdG A»°ûdG
¿CG Éæ«∏Y »©Ñæj ,Éæ«a ™æŸÉH ¢SÉ°ùME’G Gòg Éæjód ¿ƒµj ÉŸÉMh
,Éæ«a IÉ«◊G ¢SƒeÉf »Yh Ö°ùM ÉæØbƒJ hCG Éæcô– GPEÉa .∞bƒàf
;ábÉYEG ¿hO Éæ«a πª©j ¿CG òFóæY ™«£à°ùj Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿EÉa
.QGôªà°SÉH ™°SƒàJh ƒªæJ ¿CG ™«£à°ùJ Éæ∏NGO ‘ IÉ«◊G ¿CG Éªc
ƒg ``` ∫hC’G »YƒdG kÉ°Uƒ°üN ``` IÉ«◊G ¢SƒeÉf »Yh áYÉWEÉa ∂dòd
ÖÑ°ùdG ¿EG .Éæ∏NGO ‘ IÉ«◊G ¢SƒeÉf πª©j »c kGóL …ƒ«M •ô°T
»Ñ∏«a ádÉ°SQ ‘ IóYQh ±ƒîH ™«£f ¿CG Éfójôj ¢ùdƒH ¿CG ‘
ÉæfhÉ©J Ö∏£àj Éæ«a ¬∏dG πª©a .Éæ«a ¬∏dG πª©j »c ƒg 13-12:2
.¬∏dG πª©d »°SÉ°SCG Ö∏£e ÉæàYÉW ¿EÉa ∂dòd ;áYÉ£dG ∫ÓN øe
171
IÉ«◊G ¢SƒeÉf πªY .kÉ°SOÉ°S
¢SƒeÉ˘f π˘ª˘Y π˘LC’ ¿É˘Ñ˘∏˘£˘e á˘YÉ˘£˘dGh á˘ÑÙG ¿CG É˘æ˘jCGQ ó˘≤˘d
¢SƒeÉf √ÉŒ Éæ≤JÉY ≈∏Y ¿É©≤J ¿Éà«dhDƒ°ùe kÉ°†jCG Éªgh .IÉ«◊G
øµªà«°ùa ,™«£f ¿C’ øjó©à°ùeh Öëf ¿CG øjQOÉb Éæc GPEG .IÉ«◊G
Éæ∏NGO IOó©àŸG AGõLC’G ‘ πª©j ¿CG øe kÉ«FÉ≤∏J IÉ«◊G ¢SƒeÉf
.á«©«Ñ£dG ¬àØ«Xh ô¡¶ojh
hCG πjõj ¿CG ƒg ∫hC’G .∞FÉXƒdG øe ¿ÉYƒf IÉ«◊G ¢SƒeÉædh
Öéj ’ Ée πjõj ƒ¡a .Ohõj q ¿CG hCG ∞«°†j ¿CG ƒg ôNB’Gh ,â«ªoj ¿CG
á¡L øe Éæ«a ¿ƒµj ¿CG Öéj Ée ∞«°†jh ,á¡L øª ,Éæ«a ¿ƒµj ¿CG
ƒg ¬àaÉ°VEG ºàj Éeh ,Éæ«a ΩOBG ô°üæY ƒg ¬àdGREG ºàj Éeh .iôNCG
ºàj Éeh ,≥«àY ƒg ¬àdGREG ºàj Ée .»«ëoŸG ìhôdÉc í«°ùŸG ô°üæY
¬àaÉ°VEG ºàj ºàj Éeh ,â«e ƒg ¬àdGREG ºàj Ée .ójóL ƒg ¬àaÉ°VEG
øjòg ô¡¶j ¬fEÉa ,Éæ«a IÉ«◊G ¢SƒeÉf πª©j ÉeóæYh .»M ƒg
πc kÉ«éjQóJ πjõj ¿CG ƒg óMGƒdG :Éæ«a ∞FÉXƒdG øe ÚYƒædG
¬∏dG á≤«∏N πc kÉ«éjQóJ ∞«°†j ¿CG ƒg ôNB’Gh ,á≤«à©dG Éæà©«ÑW
.»éjQóJ πµ°ûH Éæ∏NGO ‘ IÉ«◊G ƒªæJ ,á≤jô£dG √ò¡Hh .Iójó÷G
ø˘e ¿É˘Yƒ˘æ˘dG ¿Gò˘˘g É˘˘æ˘ «˘ a IÉ˘˘«◊G ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘æ˘ d ¿CG ‘ ÖÑ˘˘°ùdGh
¿Gô°üæY ¢SƒeÉædG Gòg É¡æY CÉ°ûæj »àdG IÉ«ë∏d ¿CG ƒg ∞FÉXƒdG
¿EG .IÉ«◊G ô°üæY ƒg ôNB’Gh ,äƒŸG ô°üæY ƒg ∫hC’G :¿É°UÉN
,Ö«∏°üdG ≈∏Y ´ƒ°ùj Üô∏d Ö«é©dG äƒŸG ∂dP ƒg äƒŸG ô°üæY
ƒg IÉ«◊G ô°üæYh .πµdG »¡æjh πµdG πª°ûj …òdG äƒŸG ∂dP
ƒ¡a Gò¡d ;ÜôdG áeÉ«b Iƒb IÉ«M hCG ,á≤FÉØdG ´ƒ°ùj ÜôdG áeÉ«b
.áeÉ«≤dG ô°üæ©H kÉ°†jCG ≈Yój
ÜôdG äƒe ô°üæY øY CÉ°ûæj IÉ«◊G ¢SƒeÉf ‘ ádGRE’G πªY ¿EG
172
≈∏Y ÜôdG äƒe ∫GRCG Éªµa ,∂dòd ;IÉ«◊G ‘ iƒàÙG ∫ƒª°ûdG »∏c
,Ωƒ«dG ∂dòc ,¿É°ùfE’G ‘ ¬∏dG ÉgóLh »àdG äÉÑ≤©dG πc Ö«∏°üdG
‘ ¬Jƒe ò«ØæJh ≥«Ñ£J ºàj ,IÉ«◊G ¢SƒeÉf πªY ∫ÓN øeh
πch ¬∏dG ™e ΩÉé°ùfG ‘ ¢ù«d ƒg Ée πc πjõjh â«Á ƒ¡a .Éæ∏NGO
⁄É©dG ô°üæYh áÄ«£ÿG ô°üæ©c ,ôNB’G ƒ∏J kGóæH ¬∏dG êQÉN ƒg Ée
ô°üæYh á≤«à©dG á≤«∏ÿG ô°üæYh Iƒ¡°ûdG ô°üæYh ó°ù÷G ô°üæYh
ƒ¡a IÉ«◊G ¢SƒeÉf ‘ áaÉ°VE’G πªY ÉeCG .á«©«Ñ£dG ÉæàÑ«côJ
¿CG Éªch ,∂dòd ;IÉ«◊G ‘ iƒàÙG ÜôdG áeÉ«b ô°üæY øY CÉ°ûæj
∑GÎ°T’G øe ¿É°ùfE’G káæqµ‡ ,¬∏dG ‘ ¿É°ùfE’G â∏NOCG ÜôdG áeÉ«b
,IÉ«◊G ¢SƒeÉf πªY ∫ÓN øeh ,kÉ°†jCG Ωƒ«dG ∂dòc ,¬JGP ¬∏dG ‘
Éæ∏NGO ¤EG ∞«°†j ¬fCG »æ©j Gògh .Éæ«a ¬àeÉ«b ≥«Ñ£J ºàj
πµHh ¬∏dG È°Uh ¬∏dG áÑfih ¬∏dG á°SGóbh ¬∏dG Iƒ≤H ÉfOhõjh q
.¬∏dG Aπe πµH Å∏à‰ »c ,Iójó÷G á≤«∏ÿG ô°UÉæY hCG ¬∏dG ô°UÉæY
≈∏Y …ƒà– ájhOC’G ¢†©Ña .√òNCÉf …òdG AGhódG πãe Gògh
.…ò˘¨˘j ô˘°üæ˘Yh º˘«˘KGô÷G π˘à˘≤˘j ô˘˘°üæ˘˘Y :ô˘˘°UÉ˘˘æ˘ ©˘ dG ø˘˘e ÚYƒ˘˘f
¿ƒµj ’ ¿CG Öéj …òdG ¢VôŸG AÉ°übEG »g πJÉ≤dG ô°üæ©dG áØ«Xhh
»àdG IÉ«◊G ô°UÉæY ójhõJ »g …ò¨ŸG ô°üæ©dG áØ«Xhh ,Éæ«a
.É¡LÉàëf
øe ÚYƒf ≈∏Y …ƒàëj …òdGh Éfó°ùL ‘ ΩódG πãe kÉ°†jCG ƒgh
äÉjôµd ¿EG .AGôª◊G ΩódG äÉjôch AÉ°†«ÑdG ΩódG äÉjôc :ô°UÉæ©dG
ΩódG äÉjôµdh ;º«KGô÷G πàb »gh ’CG ,IóMGh áØ«Xh AÉ°†«ÑdG ΩódG
¿GQhO iód .AGò¨dG ójhõJ »gh ’CG ,IóMGh áØ«Xh kÉ°†jCG AGôª◊G
π˘à˘≤˘J AÉ˘°†«˘Ñ˘dG Ωó˘dG äÉ˘jô˘c ¿EÉ˘ a ,É˘˘æ˘ ∏˘ NGO ‘ ¬˘˘fÉ˘˘jô˘˘Lh Ωó˘˘dG
ΩódG äÉjô˘c Ohõ˘ q J É˘ª˘æ˘«˘H ,¬˘Ø˘¶˘æ˘Jh É˘fó˘°ùL äõ˘Z »˘à˘dG º˘«˘KGô÷G
173
IQƒ°üHh .¬LÉàëj …òdG AGò¨dÉH Éæª°ùL øe AõL πc AGôª◊G
πª©J ÉeóæY hCG ,Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf πª©j ÉeóæY ,á∏KÉ‡
‘ ¿GƒàÙG äƒŸGh IÉ«◊G …ô°üæ©d ¿EÉa ,Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«M
Éæª«KGôL áJÉ˘eEG ,…CG ,É˘æ˘«˘a ó˘jhõ˘à˘dGh á˘JÉ˘eE’G á˘Ø˘«˘Xh ¬˘∏˘dG IÉ˘«˘M
,»˘Mhô˘dG AGò˘¨˘dÉ˘H É˘fó˘jhõ˘Jh ,ï˘dG ,ó˘°ù÷Gh ⁄É˘˘©˘ dÉ˘˘c ,á˘˘«˘ Mhô˘˘dG
.¬JGP ¬∏dG ≈æZ πc øe ∞dDƒŸG
AGQh »©°ù∏d áë«ë°U á≤jôW Éæ¡g ¿CG iôf ¿CG Éæ«∏Y ,Gòµgh
¢SƒeÉf ¿EÉa ,¬∏dG IÉ«M ∫Éæfh ¢ü∏îf ÉŸÉM PEG .IÉ«◊G ‘ ƒªædG
¿CG ÉfOQCG GPEGh .kÉæq«©e kÉ«Yh ,kÉæq«©e kÉ°SÉ°ùMEG Éæ«£©j Éæ«a ¬∏dG IÉ«M
»YƒdG Gòg ™«£fh ¬∏dG Öëf ¿CG Éæ«∏Y ,IÉ«◊G ‘ ƒªædG Ö∏£f
√òg AGôLh .IOGQE’Gh QÉµaC’Gh áØWÉ©dGh Òª°†dG ™e πeÉ©àæa
kÉ«Yh ÉfAÉ£YEG ‘ ôªà°ùà°S ÉæMhQ ‘ ¬∏dG IÉ«M ¿EÉa ,äÓeÉ©àdG
IÉ˘«◊G ¢Sƒ˘eÉ˘f ¿EÉ˘a ,¢ù«˘°SÉ˘MC’G √ò˘g ™˘«˘£˘f É˘eó˘æ˘Yh .kÉ˘æ˘ q«˘ ©˘ e
áaÉ°VEGh ,¬∏dG øe ¢ù«d ƒg Ée ádGREG :¬«àØ«XƒH Ωƒ≤jh Éæ«a πª©«°S
è°†æfh ƒªæf ¿CG kÉ«éjQóJ ™«£à°ùf á≤jô£dG √ò¡Hh .¬∏dG ƒg Ée πc
.á˘jÉ˘¨˘∏˘d á˘«˘∏˘ª˘Yh á˘«˘≤˘«˘≤˘M äGQÉ˘Ñ˘à˘N’G √ò˘g ¿EG .¬˘∏˘dG IÉ˘«˘M ‘
!Éæg øªµj ¬æY çóëàf …òdG IÉ«◊G ≥jô£a
IÉ«◊G ¢SƒeÉf Iƒb .kÉ©HÉ°S
¢Sƒ˘eÉ˘f ¿EÉ˘a ,√Ó˘YCG É˘ª˘¡˘«˘dEG QÉ˘°ûŸG Úà˘Ø˘«˘Xƒ˘dG ÖfÉ˘˘L ¤EGh
ó¡©dG ¢SƒeÉf ¿CG ÉfôcPh ≥Ñ°S ó≤d .kÉ°†jCG Iƒ≤H ™àªàj IÉ«◊G
,â«ŸG ¢SƒeÉædG ,¿É°ùfE’G êQÉN ÜƒàµŸG ¢SƒeÉædG ƒg Ëó≤dG
¬jód â°ù«d Éª«a ¿É°ùfE’G ≈∏Y ÖdÉ£e ™°†j ƒgh .±ô◊G ¢SƒeÉf
ÖÑ°ùdG Gò¡d .¬ÑdÉ£Ã AÉaƒdG øe øqµªàj »c ¿É°ùfE’G ójhõàd kIƒb
øµd .(19:7 Ú«fGÈY) kÉÄ«°T πqªµj ⁄h (3:8 á«ehQ) kGõLÉY ¿Éc
174
,á«∏NGódG ÉfAGõLCG ‘ ÜƒàµŸG ¢SƒeÉædG ƒg ójó÷G ó¡©dG ¢SƒeÉf
»àdG ¬∏dG IÉ«M »g IÉ«◊G √ògh .IÉ«◊G ¢SƒeÉf ,»◊G ¢SƒeÉædG
¢SƒeÉædÉa Gòµgh .(16:7 Ú«fGÈY) ''Iƒb'' É¡jód »àdG ,''∫hõJ ’''
Éæ∏©éj ¿CG ™«£à°ùjh ,kÉ°†jCG Iƒb ¬jód IÉ«◊G √òg øY CÉ°ûæj …òdG
.A»°T πc ‘ øjQOÉb
¬∏dG IÉ«M Iƒb »g IÉ«◊G ¢SƒeÉf Iƒb ¿CÉH Éæg iôf ¿CG »¨Ñæj
ÜôdG âæqµe »àdG »g Iƒ≤dG √ò¡a .¢SƒeÉædG Gòg É¡æe »JCÉj »àdG
.πµdG ¥ƒa kÉ«eÉ°S ,AÉª°ùdG ¤EG ó©°üjh äƒŸG øe Ωƒ≤j ¿CG ´ƒ°ùj
»gh Ωƒj πc Éæ∏NGO ‘ πª©J ¿C’ ≈©°ùJ »àdG »g Iƒ≤dG √ògh
;20:1 ¢ù°ùaCG) ô˘µ˘à˘ Ø˘ f hCG Ö∏˘˘£˘ f É‡ kGó˘˘L ÌcCG π˘˘©˘ Ø˘ J ¿CG IQOÉ˘˘b
:Éæ∏NGO ‘ á«dÉàdG QƒeC’G õéæJ ¿CG Iƒ≤dG √òg ™«£à°ùJh .(20:3
¬∏dG ¤EG ÉæÑ∏b π«“ ¿CG ™«£à°ùJ .BG
Éæª∏µJ ÉeóæY .¬∏dG ¤EG ÉæÑ∏b π«“ ¿CG Iƒ≤dG √òg ™«£à°ùJ ,k’hCG
™«£à°ùj Ö∏≤dG ¿CÉH Éæ∏b ,Ö∏≤dGh IÉ«◊G ¢SƒeÉf ÚH ábÓ©dG øY
¿EÉa ,ÜôdG ¤EG kÉ©LGQ ÉæÑ∏b øµj ⁄ GPEÉa .IÉ«◊G ¢SƒeÉf ≥«©j ¿CG
Éæ«a ¬JÉ«M ¿C’ ¬∏d kGôµ°T ,øµd .¬«a òØæJ ¿CG ™«£à°ùJ ’ ¬∏dG IÉ«M
íÑ°üj ¿CG óM ¤EG Éæ∏NGO ‘ É¡∏ªY ™HÉàà°S É¡æµd .Éæg ∞bƒàJ ’
oÖr∏nb'' 1:21 ∫ÉãeCG ∫ƒ≤j .¬∏dG ¤EG π«Á ¬∏dG ¤EG π«Á ’ …òdG ÉæÑ∏b
øëf ,Gòµgh ''.¬o o∏«ªjo An É°Tn Éªn oã«M
n √É«e ∫hGón é u ôdG pójn »pa ∂p∏nŸG
n nc Ü
''Ö°ùrn µnŸG ¤EG ’ n∂pJGOÉn¡°Tn ¤EG »Ñr∏nb rπpenCG'' :¬∏dG ∫CÉ°ùf ¿CG ™«£à°ùf
√ò˘¡˘H ∫CÉ˘°ùf ¿C’ ø˘jó˘©˘à˘°ùe ¿ƒ˘˘µ˘ f É˘˘eó˘˘æ˘ Y .(36:119 Qƒ˘˘eõ˘˘e)
¿CG kGóL »FÉ≤∏J πµ°ûH ™«£à°ùJ ¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf Iƒb ¿EÉa ,á≤jô£dG
.¬∏dG ¤EG kÉeÉ“ ¬∏«“h ÉæÑ∏b ™LôJ
175
¬∏d Ú©°VÉN Éæ∏©Œ ¿CG ™«£à°ùJ .Ü
Éeóæ©a .¬∏d Ú©°VÉN Éæ∏©Œ ¿CG Iƒ≤dG √òg ™«£à°ùJ ,kÉ«fÉK
¢SƒeÉf πªY ¿CG ¤EG Éfô°TCG ,IÉ«◊G ¢SƒeÉf ÖdÉ£e øY Éæªs∏µJ
É¡«a ™«£à°ùf ’ Iôe øe ºc øµdh .ÉæYƒ°†N Ö∏£àj Éæ«a IÉ«◊G
Iƒb ¿EÉa ,√ò¡c äÉbhCG ‘h .™°†îf ¿CG ójôf ’h πH ,™°†îf ¿CG
Éæ˘∏˘©˘é˘à˘d É˘æ˘à˘dÉ˘M ™˘e π˘eÉ˘©˘à˘J ¿CG kÉ˘eÉ“ IQOÉ˘b IÉ˘«◊G ¢Sƒ˘eÉ˘f
.Ú©°VÉN
kÉfÉ«MCG ÎØf ,¬∏dG IÉ«M Éæd øjòdG ¿ƒ°üq∏ıG øëf ,ÉæfCG ™eh
ΩƒMQ ¬∏dG ¿CG q’EG ,¬∏dG ™«£j ¿CG QOÉb ÒZh kÉ«°ù≤àe ÉæÑ∏b íÑ°üjh
,¬Jƒ≤H ,ƒ¡a .É¡∏ªY øY ∞bƒàJ ’ Éæ∏NGO ‘ ¬JÉ«M ¿CG PEG Éæ«∏Y
áÄ«L ∞««µàdG Gò¡Hh ;ÉæJOGQEGh ÉæàØWÉY Æƒ°üjh πqµ°ûjh ∞«q µj
.ójóL øe ¬©«£f ¿CG øjQOÉb Éæ∏©éj ¬fEÉa kÉHÉgPh
πªY øY ºéæJ ¬∏dG ΩÉeCG ÉæJOGQEG ádCÉ°ùe ¿CG 13:2 »Ñ∏«a ∫ƒ≤J
πªY áé«àf kÉ°†jCG ƒg ÉæJOGQEG ´ƒ°†N ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh .Éæ«a ¬∏dG
Ò¨J ¿CG ™«£à°ùJ Iƒ≤dG √ò¡a .Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf Iƒb
.¬∏d á©«£e ¿ƒµàd IófÉ©ŸG ÉæJOGQEG
¿CG IQOÉb ÒZ kÓ©a É¡fCÉH äGƒNC’G ióMEG äô©°T Iôe äGP
¿CG ¬∏dG ¤EG âÑ∏£a .ÉgÒª°V É¡e’h Égôµa Üô£°VGh .™«£J
»Ñ∏«a ‘ QƒædG ¬∏dG ÉgGQCG ,¬∏dG ¤EG âNô°U ÉeóæYh .Égò≤æj
.á©«£e É¡∏©é«d πª©j ¿CG ™«£à°ùj ¬∏dG ¿CG âaôY òÄæ«M .13:2
.âMÉJQGh â©é q °ûJ Gòµgh
176
…òdG ídÉ°üdG πª©dÉH Ωƒ≤f Éæ∏©Œ ¿CG ™«£à°ùJ .ê
Éæd ¬∏dG √qóYCG
á◊É°üdG ∫ÉªYC’G π©Øf Éæ∏©Œ ¿CG Iƒ≤dG √òg ™«£à°ùJ ,kÉãdÉK
Gògh .(10:2 ¢ù°ùaCG) É¡«a ∂∏°ùæd Éæd ¬∏dG ÉgóYCÉa ≥Ñ°S »àdG
√òg πª©f ¿CÉa ,∂dòd ;¬∏dG IÉ«M øe ≥aóàjh ¬∏dG øe ƒg ídÉ°üdG
…òdG ,ìÓ°üdG Gò¡a .¬JGP ¬∏dG É«ëf ¿CG ƒg á◊É°üdG ∫ÉªYC’G
ájô°ûÑdG IÉ«◊ÉH É«ëoj ¿CG øµÁ ’ ,ÒãµH ¿É°ùfE’G ìÓ°U ¥ƒØj
,¬Jƒ≤H ÉfOhõJh
q Éæ∏qµ°ûJ »àdG ,Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«M øµd .kGóHCG
.…OÉ©dG ÒZ ìÓ°üdG Gòg É«ëf Éæ∏©Œ ¿CG ™«£à°ùJ
ÉæJQóbh ÉæÑ∏b πc øe πª©f Éæ∏©Œ ¿CG ™«£à°ùJ .O
πµH ÜôdG πLC’ πª©f Éæ∏©Œ ¿CG Iƒ≤dG √òg ™«£à°ùJ ,kÉ©HGQ
Ö©àj ¿CG ¬àYÉ£à°SG ÖÑ°S ¿CG ∫ƒ°SôdG ¢ùdƒH ∫ƒ≤j .ÉæJQóbh ÉæÑ∏b
áª©f øY øµdh ,¬°ùØf øY A≈°TÉf øµj ⁄ øjôNB’G π°SôdG øe ÌcCG
¢SƒãfQƒc) ¬©e âfÉc »àdG ¬∏dG IÉ«M áª©f hCG ,¬d IÉ£©oŸG ¬∏dG
¬∏dG πªY Ö°ùM kGógÉ› Ö©J ¬fCG kÉ°†jCG ∫ƒ≤jh .(10:15 ¤hC’G
ø˘µÁ ''Iƒ˘b'' á˘ª˘∏˘ch .(29:1 »˘°Sƒ˘dƒ˘c) ''Iƒ˘≤˘ H'' ¬˘˘«˘ a π˘˘ª˘ Y …ò˘˘dG
kGóªà©e øµj ⁄ ¬∏ªY ¿CG »æ©j Gògh ''.â«eÉæjO'' `H kÉ°†jCG É¡àªLôJ
á«eÉæjódG ¬∏dG IÉ«M Iƒb ≈∏Y πH ,á«©«Ñ£dG á«fÉ°ùØædG ¬Jƒb ≈∏Y
∫É«LC’G ™«ªL ‘ ÜôdG πnÑpb øe Gƒeóîoà°SG øjòdG ¿EG .¬«a áæcÉ°ùdG
πªY ‘ QGôªà°SÉH GƒŸCÉJh IOGƒg ÓH GhógÉLh GƒÑ©J á«°VÉŸG
º¡fC’ πH ,»JGòdG ºgOƒ¡› øY A≈°TÉf º¡Ñ©J øµj ⁄h .ÜôdG
πª©J ¿CG ¬∏dG IÉ«◊ ∫ÉÛG Gƒ£YCG º¡fEÉa ,¬∏dG ¤EG GƒdÉeh ¬∏dG GƒÑMCG
kÉWÉ°ûf º¡dÓN øe É«ëàa ,ºgOhq õJh º¡∏qµ°ûJh º¡Ø«q µJ ¿CG ,º¡«a
π«µ°ûJh ∞««µJ øY œÉædG πª©dG hCG •É°ûædG Gògh .kÓªY ôªKCG
177
∞q«µJ Éeóæ©a .á«eÉæjódG ¬∏dG IÉ«M Iƒb πªY ƒg ¬∏dG IÉ«M ójhõJh
¿CG óMC’ øµÁ ’ ,πNGódG øe ¿É°ùfE’G á«eÉæjódG ¬∏dG IÉ«M Iƒb
¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf Iƒ≤d ∫ÉÛG í°ùØj øe πch .kÉæcÉ°S ≈≤Ñj
‘ ™°VGh ÒZ ,¬Ñ∏b πµH kÉªàM πª©«°S ¬«a πª©J ¿CG á«eÉæjódG
.πªY …CG ‘ á«JGòdG ¬JÉ«M IQób ájOhófi hCG ¬JÉ«M ¬HÉ°ùM
øe ójó©dG ‘ πª©∏d ÉæÑgP ,á«æ«°üdG á«fÉHÉ«dG Üô◊G ó©H
.Òã˘c ô˘ª˘ã˘H É˘æ˘«˘JCGh á˘jÉ˘¨˘∏˘d ÚcQÉ˘Ñ˘e É˘æ˘ch .á˘«˘ ∏ÙG ¢ùFÉ˘˘æ˘ µ˘ dG
øëf ,»NCG'' :Ê øª°ûJGh ñC’G ‹ ∫Éb …É¡¨æ°T ¤EG ÉfóY ÉeóæYh
¿B’Gh ,iôNC’G ¢ùFÉæµdG ‘ ÖYÉàŸG ÉfôKCG ó≤d .ÖYÉàe Gƒ©fÉ°U
äÉª∏µdG √òg ¿CG ™eh ''.…É¡¨æ°T ‘ á°ù«æµdG ‘ ÖYÉàŸG Òãæ°S
‘ ¿ƒ°û«©j øjòdG πc ¿EÉa ,kÉjóL ÉæKó– GPEG ÉæfCG q’EG ,á«gÉµa âfÉc
kÉªàM ºg πª©j ¿CG ¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉæd ∫ÉÛG ¿ƒ£©jh ¬∏dG IÉ«M
,É¡d óM ’ ájƒb IÉ«M º¡«a ¬∏dG IÉ«M ¿C’ Gòg .''ÖYÉàe GƒÑÑ°ùe''
√òg πª©J ÉeóæYh .á«eÉæjO Iƒ≤H IÉ«M ,ácuôfih á«HÉéjEG IÉ«M
;πNGódG øe ¿hôéØà«°S º¡fEÉa ,º¡∏NGO ‘ Ohq õJh ∞«q µJh IÉ«◊G
,∂dòd áé«àfh .á«eÉæjódG Iƒ≤dG ¬«a …òdG πª©dG ¿hõéæj ±ƒ°Sh
.(6:17 ∫ÉªYCG) áfƒµ°ùŸG ¿ƒæàØj ø‡ kÉ«FÉ≤∏J ¿ƒëÑ°üj º¡fEÉa
πLC’ πª©j …òdG ¢üî°ûdG ÖÑ°ùj ’ ÉeóæY ,∂dP øe ¢ùµ©dG ≈∏Yh
áLÉM Óa ,áëFGQ hCG äƒ°U ÓH ÜôdG πªY π©éjh êÉYREG …CG ÜôdG
¢SƒeÉfh ,Ió«q ≤e ¬∏NGO ‘ IÉ«◊G ¿ƒµJ ¿CG óH ’ PEG ,∫DhÉ°ùà∏d
.¥GÎNG çGóMEG øe øµªàj ’ IÉ«◊G
äGôŸG øe Òãc ‘ ÊCÉH ºµd ó¡°TCG ±ƒ°ùa »ª¡a GƒÄ«°ùJ ⁄ GPEG
∞°üf â«q∏°U GPEÉa .IÓ°üdG ‘ πjƒW âbh á«°†“ ≈∏Y DhôLCG ’
IÉ«◊G ¢SƒeÉfh ,¿GQhódÉH CGóÑj IÉ«◊G πªY ¿EÉa ,Ωƒj πc áYÉ°S
178
πNGódG øe »qãëH CGóÑJ ácqôÙG Iƒ≤dGh ,ójhõàdGh ∞««µàdÉH CGóÑj
,∑Éæg äƒeCG ¿CG q»∏Y ¿CG ƒd ≈àM .πªYCG ¿CG q’EG »æ©°ùj ’ ¬fCG áLQód
¿ƒcCG ,â∏ªY GPEG øµdh ;ÊÉYCG ÊEÉa ,πªYCG ⁄ GPEGh .πªYCG ¿CG óH Óa
!πª©∏d ácôq ÙG Iƒ≤dG øªµJ Éæ¡g .kÉ«°VGQ
Iô°†fh á«M ÉæàeóN π©Œ ¿CG ™«£à°ùJ .`g
.áLRÉWh á«M ÉæàeóN π©Œ ¿CG Iƒ≤dG √òg ™«£à°ùJ ,kÉ°ùeÉN
»¡a ,áÁób É¡fCG å«Mh .±ô◊G Ö°ùM »g Ëó≤dG ó¡©dG áeóN ¿EG
;ìhôdG Ö°ùM »¡a ójó÷G ó¡©dG áeóN ÉeCG .¿É°ùfE’G â«“h áà«e
áeóN ¿EG .¿É°ùfE’G »«–h á«M »¡a ∂dòd ,áLRÉWh Iô°†f »gh
’ »¡a ∂dòd ;áà«e á«LQÉN áª¶fCG ¤EG óæà°ùj l•É°ûf Ëó≤dG ó¡©dG
ójó÷G ó¡©dG áeóN ÉeCG .IÉ«◊G ójhõJ ¿É°ùfE’G »£©J ¿CG ™«£à°ùJ
;IÉ«◊G øe »JCÉJ É¡fEG .ìhôdG ‘ IÉ«◊G ¢SƒeÉf πªY êÉàf »¡a
kGOGR πÑ≤j ¬∏©Œh ¿É°ùfEÓd IÉ«◊G »£©J ¿CG ™«£à°ùJ »¡a ∂dòd
GPEG .äÉYÉªàL’G ‘ äÉWÉ°ûædG ∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y òNCÉæd .kÉ«M
™°†ÑH ácQÉ°ûŸG ≈àëa ,∑ôëàj Éæ∏NGO ‘ IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿Éc
¿É°ùfE’G π©é«a ,kÉ«M ¿ƒµj ¿CG øµÁ IOÉ¡°T AÉ£YEG hCG äÉª∏c
.IÉ«◊G OGR ∫Éæj
hCG ÉæJQó≤Ã ’ ,á«M áeóîH IÉØc ójóL ó¡Y ΩGóN íÑ°üf øëf
(6-5:3 á«fÉãdG ¢SƒãfQƒc) ¬∏dG ìhôH πH ,ÉæàaÉ≤K hCG ÉæàMÉ°üa
Ò°ûJ ’ áÑgƒŸG √ògh .(7:3 ¢ù°ùaCG) ''¬∏dG áª©f áÑgƒe'' Ö°ùMh
iDhôdG ájDhQh áæ°ùdC’ÉH º∏µàdÉc ,á©«Ñ£∏d ábQÉÿG ÖgGƒŸG ¤EG
á«£Y ,áª©ædG áÑgƒe ¤EG πH ,ïdG ,ÚWÉ«°ûdG êGôNEGh á«Ø°TC’Gh
AGôL ÉgÉæ∏f »àdGh ,¬∏dG Iƒb π©a Ö°ùM Éæd â«£YCG »àdG áª©ædG
øe kÉfÉ› Éæd IÉ£©ŸG IÉ«◊G ‘ IGƒàÙG Iƒ≤∏d ôªà°ùŸG πª©dG
179
áÑgƒe ¿CG 9-8:3 ¢ù°ùaCG ‘ ¢ùdƒH ∫ƒ°SôdG ∫ƒ≤j ∂dòd .¬∏dG
≈°ü≤à°ùoj ’ …òdG í«°ùŸG ≈æ¨H ô°ûÑj
q ¿CG øe ¬æqµ“ √òg áª©ædG
¬∏dG ‘ QƒgódG òæe ΩƒàµŸG ô°ùdG ÒHóJ ƒg Ée ™«ªé∏d ø«q Ñj ¿CGh
áÑgƒŸG √òg ¿CG q’EG !√òg áª«¶Y áÑgƒe øe É¡d Éj ,√BG .πµdG ≥dÉN
,∂dòd .¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf Iƒb πªY Ö°ùM ¬d â«£YCG áª«¶©dG
»g É‰EG ¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf Iƒb πª©H É¡dÉæf »àdG áª©ædG áÑgƒªa
.áLRÉWh á«M á≤jô£H ¬∏dG Ωóîf Éæ∏©Œ ¿CG kÉeÉ“ IQOÉb
IÉ«◊G ¢SƒeÉf áé«àf .kÉæeÉK
πc ‘ ≥FÉY ÓH Éæ«a πª©j ¿CG ¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉæd í«àf ÉeóæY
¿CG ™«£à°ùJ Éæ«a ¬∏dG IÉ«M ¿EÉa ,•ô°T hCG ó«b ÓHh ádCÉ°ùeh ôeCG
.(19:4 á«WÓZ) Éæ«a ''í«°ùŸG Qƒ°üàj''
q ¿CG áLQO ¤EG ô°ûàæJh óà“
kÉ«éjQóJ ∫ƒëàf q ÉæfEÉa ,kÉ«éjQóJ Gòµg Éæ«a í«°ùŸG Qƒ°üàj q Éª«ah
øHG IQƒ°U Éæd ¿ƒµJh (18:3 á«fÉãdG ¢SƒãfQƒc) ÜôdG IQƒ°U ¤EG
kÉeÉ“ ''¬∏ãe'' ôeC’G ôNBG ‘ ¿ƒµf ¿CG ¤EG (29:8 á«ehQ) ¬∏dG
¢SƒeÉf πª©d Ió«ÛG áé«àædG »g √òg .(2:3 ¤hC’G ÉæMƒj)
.Éæ∏NGO ‘ IÉ«◊G
k’Éãe Ωóîà°ùf ±ƒ°S ?Éæ«a í«°ùŸG Qƒ°üàj ¿CG »æ©j GPÉe
GPEG ÉæfCG q’EG .áLÉLódG IÉ«M øªµJ á°†«ÑdG πNGO ‘ .kÉ£«°ùH
πµ°ûJ AÉæKCG á˘°†«˘Ñ˘dG π˘NGO ô˘¶˘æ˘æ˘d kÉ˘«˘FÉ˘Hô˘¡˘c kGAƒ˘°V É˘æ˘eó˘î˘à˘°SG
…CG õ«‰ ¿CG ™«£à°ùf ød ÉæfEÉa ,¤hC’G á∏«∏≤dG ΩÉjC’G ‘ ¢Uƒ°üdG
IÎa ájÉ¡f iód ÉeCG .Úeó≤dG ƒg AõL …CGh ¢SCGôdG ƒg AõL
¢Uƒ˘°üdG ¿ƒ˘µ˘j É˘eó˘æ˘Y ,¢ù«˘≤˘Ø˘ à˘ dG á˘˘∏˘ Mô˘˘e ÜGÎbGh á˘˘fÉ˘˘°†◊G
Éæeóîà°SG GPEGh ,É¡æe êôî«d Iô°û≤dG ∞≤æj ¿CG ∂°Th ≈∏Y Ò¨°üdG
,á°†«ÑdG πNGO Iô°û≤dG ÈY ô¶ææd ójóL øe »FÉHô¡µdG Aƒ°†dG
180
¢Uƒ°üdG ¿CG »æ©j Gògh .¢Uƒ°ü∏d á∏ªàµŸG IQƒ°üdG iôf ±ƒ°ùa
,Éæ«a í«°ùŸG Qƒ°üàj ÉeóæY ,á∏KÉ‡ á≤jô£Hh .á°†«ÑdG ‘ Qƒ°üJ
IÉ«M ÉædƒÑb iód .Éæ«a â∏ªàcG ób í«°ùŸG IQƒ°U ¿CG »æ©j Gò¡a
,Ö°ùëa Éæ«a ódh í«°ùŸG ¿EÉa ,ÊÉãdG ÉfOÓ«e ∫ÓN øe í«°ùŸG
kÓeÉc ¢ù«d øµdh ,ájƒ°†©dG á«MÉædG øe kÓeÉc ¿Éc ¬fCG »æ©j É‡
kGQGôe IÉ«◊G √òg ¢SƒeÉf πª©j Éª«ah ,âbƒdG ™eh .IQƒ°üdG ‘
kÉ«éjQóJ IÉ«◊G √òg ô°üæY ójGõàj ,á«∏NGódG ÉfAGõLCG ‘ kGQGôµJh
¿CG ¤EG É˘æ˘∏˘NGO ‘ í˘«˘°ùŸG ƒ˘ª˘æ˘j Gò˘µ˘gh ;IOó˘˘©˘ àŸG É˘˘fAGõ˘˘LCG ‘
.πeÉµdÉH Éæ«a ¬JÉ«M Qƒ°üàJ
¤EG kÉ°†jCG ∫ƒëàf
q ÉæfEÉa ,kÉ«éjQóJ Éæ«a í«°ùŸG Qƒ°üàj Éª«ah
.Éædƒ–
q ióe ƒg Éæ«a í«°ùŸG Qƒ°üJ ióeh .kÉ«éjQóJ ¬JQƒ°U
kÉ©e ¿BG ‘ ¿Ó°üëj ¬JQƒ°U ¤EG Éædƒ–h q Éæ«a í«°ùŸG Qƒ°üàa
OÉjORG ƒg Éæ«a í«°ùŸG Qƒ°üJ ¿CG Éªµa .êQÉÿGh πNGódG øe
,êQÉÿG ƒëf πNGódG øe IOó©àŸG ÉfAGõLCG ‘ í«°ùŸG ô°üæY
πNGódG øe IOó©àŸG AGõLC’G √òg ‘ kÉ°†jCG ƒg Éædƒ– q ¿EÉa ∂dòc
,Gò˘µ˘gh .í˘«˘°ùŸG π˘˘ã˘ e kÉ˘ «˘ é˘ jQó˘˘J í˘˘Ñ˘ °üf ¿CG ¤EG ,êQÉÿG ƒ˘˘ë˘ f
¤EG ºK øeh ,(¢ùØædG hCG) º¡ØdG ¤EG ìhôdG øe Ωó≤àj ∫ƒëàdÉa q
¬fEÉa ,á«fÉãdG IO’ƒdÉH ÉæMhQ »«MCG ÉeóæY .(ó°ù÷G hCG) ∑ƒ∏°ùdG
.(ójó÷G ìhôdG ¢Uƒ°üîH 49-47 áëØ°U ô¶fG) √ójóéàH ∫ƒ– q
‘ ,øgòdG hCG ,º¡ØdG ¿EÉa ,IÉ«◊G ¢SƒeÉf πª©Hh ,ó©H Ée ‘
±ô©àf ¬∏dG IÉ«M Qƒf ¥Gô°TEÉH ,ºK .√ójóéàH kÉ°†jCG ∫ƒq ëàj ¢ùØædG
’h ÉæJGP Ö∏°üf ¢Só≤dG ìhôdG á£°SGƒHh ,ÉæJGP ôµæfh ,ÉæJGP ≈∏Y
‘ ,Gòµgh .Éæ∏NGO øe É«– ¿CG ÉgóMh ¬∏dG IÉ«◊ q’EG íª°ùf
¿É°ùfE’G ¢ùÑ∏fh ≥«à©dG ¿É°ùfE’G ™∏îf øëf ,á«MhôdG ÉæJGQÉÑàNG
181
kÉ°†jCG »LQÉÿG Éæcƒ∏°S Oóéà«a ;Éæcƒ∏°S ‘ ÌcCÉa ÌcCG ójó÷G
»æ©j Éæ«a í«°ùŸG Qƒ°üJ ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh .»éjQóJ πµ°ûH ∫ƒq ëàjh
ìhôdG øe :∫ƒq ëàf Éeóæ©a .ÜôdG ¬Ñ°T ¤EG ∫ƒq ëàJ Éæà©«ÑW ¿CG
¬Ñ°T ¤EG ∫ƒq ëàj Éæ¡Ñ°T ¿CG »æ©j Gò¡a ,∑ƒ∏°ùdG ¤EG º¡ØdÉH kGQhôe
,´ƒ°ùj ÜôdG πãe ¿ƒµf kÉªFGO Éæ∏©Œ ∫ƒq ëàdG Gòg áé«àfh .ÜôdG
ƒg Gòg .Ió«ÛG ájô°ûÑdG ÜôdG á©«ÑW πãe ,iôNCG IQÉÑ©H ,hCG
.29:8 á«ehQ É¡«dEG Ò°ûJ »àdG ¬æHG IQƒ°U án≤Hn É£eh ''á¡n Hn É°ûe''
.¬∏dG øHG ÖdÉb ‘ ÉæµÑ°Sh ¬∏dG øHG ÖdÉb Ö°ùM ÉæàZÉ«°U πãe ƒgh
Éæd ¿ƒµJ ¿CG hCG ,ÜôdG πãe ¿ƒµf ¿CGh ,á«∏ª©dG ƒg ∫ƒq ëàdG ,ºK øeh
.∫ƒq ëàdG Gò¡d á«FÉ¡ædG áé«àædG ƒg ,É¡æ«Y ÜôdG á©«ÑWh IQƒ°U
…òdG (18:3 á«fÉãdG ¢SƒãfQƒc) ''ó› ¤EG ó› øe'' πªY ƒg Gòg
!ÜôdG íÑq °ùf ¿CG Éæ«∏Y ºc .Éæ«a ÜôdG √õéæj
Éæ∏©éj ¿CG §≤a ¢ù«d ∫ƒq ëàdG ±óg ¿CÉH kÉ°†jCG ∑Qóf ¿CG »¨Ñæj
ÌcCGh πH ,É¡æ«Y ÜôdG IQƒ°Uh á©«ÑW Éæd π©éj hCG Üô∏d Ú¡HÉ°ûe
''ÉfOÉ°ùLCG AGóa'' ƒg Gòg .kÉeÉ“ ''¬∏ãe'' Éæ∏©éj ¿CG ƒ¡a ,∂dP øe
ô¡¶jh á«fÉK ÜôdG »JCÉj ÉeóæY PEG .23:8 á«ehQ ¬æY º∏µàJ …òdG
p√póéne ó°n ùnL pInQƒ°o U ≈∏Y n¿ƒµ«d Éæ©°o VGƒJ ó°n ùnL ôq«¨j'' ±ƒ°ùa ,Éæd
.(21:3 »Ñ∏«a) ''A»°n T πq c ¬°ùØæn d ™n °†îjo ¿CG ¬àYn É£à°SG πªn Yn Ö°n ùën H
IQƒ°U ‘h ÉæMhQ á©«ÑW ‘ §≤a ¢ù«d ¬∏ãe Éæ∏©éj ƒ¡a ,Gòµgh
¿ƒµ«°S …òdG ,Éfó°ùL ‘ ≈àM kÉ«∏c ¬∏ãe πH ,Éæcƒ∏°Sh Éæ°ùØf
á«FÉ¡ædG áé«àædG »g √òg .kGóHCG πHòj ’h OÉ°ùa ¬dÉæj ’ kGó«›
!Gòg ó›CG Ée !Gòg ÖéYCG Ée ,√BG .Éæ«a ¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf πª©d
''lôgÉW ƒn og Éªc o¬°n ùØf oôu¡£n oj p¬pH oAÉLôdG Gòg o√nóæY røne tπch'' ,∂dòd
±ô©f ¿CG ,¬∏dG IÉ«M QƒæH ,Éæ«∏Y »¨Ñæj PEG .(3:3 ¤hC’G ÉæMƒj)
182
™e kÉ«eƒj πeÉ©àf ¿CG »¨Ñæjh ,¬∏dG êQÉN ƒg Ée πch Éæ°ùØfCG
AÉ«≤fCG ¿ƒµf »µd á≤«à©dG á≤«∏ÿG πch ó°ù÷Gh ⁄É©dGh ÉæàÄ«£N
√ó°üb Æƒ∏H øe kÉÑjôb ¬∏dG øqµªàj òÄæ«M .§«∏N ¿hóH ,øjôgÉWh
.ÜôdG ™e óÛÉH ™àªà°ùf ¿CG kÉÑjôb øëf ™«£à°ùfh ,ó«ÛG
IÉ«◊G ¢SƒeÉf ‘ kÉ¡dEG ¿ƒµj ¿CG ¬∏dG ójôj .kÉ©°SÉJ
‘ »°ù«eGƒf oπn©LCG'' 10:8 Ú«fGÈY ‘ ¬∏dG ∫ƒ≤j ¿CG ó©H
kÉ¡dEG º¡o nd o¿ƒcCG ÉfCGh'' :∫ƒ≤j ƒ¡a '',º¡pHƒ∏b ≈n∏Yn É¡Ño ào cCGh º¡pfÉgPCG
¬JÉ«M ¢SƒeÉf π©éj ¬∏dG ¿CG Gòg Éæjôj ''.kÉÑ©°Tn ‹ n¿ƒfƒµjn ºgo h
¿CG Éfójôjh ,Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf ‘ Éæ¡dEG ¿ƒµj ¿CG ójôj ¬fC’ Éæ«a
ó°übh ¬∏dG ájÉZ ø«q Ñj Gògh .Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf ‘ ¬Ñ©°T ¿ƒµf
.É¡«a åëÑdG ∫ÉØZEG ÉææµÁ ’ ∂dòd ,kGóL áeÉg ádCÉ°ùe ƒgh ,¬∏dG
¿É°ùfEÓd kÉ¡dEG ¿ƒµj ¿CG ¬∏dG ójôj .BG
ºàj ⁄ ?¿É°ùfE’G ¢ù«∏HEG ¥ô°S GPÉŸh ?¿É°ùfE’G ¬∏dG ≥∏N GPÉŸ
⁄ PEG .¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ájGóH ‘ ìƒ°VƒH πFÉ°ùŸG √òg øY ¿ÓYE’G
ÉjÉ°UƒdG ¬∏dG ≈£YCG ¿CG ¤EG ìƒ°VƒH ¿É°ùfE’G ‘ ¬∏dG ájÉZ ø∏©à°ùoJ
¬∏dG ¿CG iôf ¤hC’G çÓãdG ÉjÉ°UƒdG »Øa .AÉæ«°S πÑL ≈∏Y Iô°û©dG
…CG :¿É°ùfE’G ábô°S ‘ ¢ù«∏HEG ájÉZ ÉeCG .¿É°ùfEÓd kÉ¡dEG ¿ƒµj ¿CG ójôj
,¬dEÉc ¬d óé°ùj ¿CG ¿É°ùfE’G øe ójôjh ¬∏dG áfÉµe Ö∏°ùj ¿CG ójôj ¬fCG
ájÈdG ‘ ÜôdG ¿É£«°ûdG ÜqôL ÉeóæY kÉ≤M’ q’EG É¡æY ø∏©oj º∏a
ÚH ´Gô°üdG ¿CG ìƒ°VƒH Éæjôj Gògh .¬d óé°ùj ¿CG ÜôdG øe OGQCGh
IOÉÑY ∫Éæj øeh ¿É°ùfE’G ¬dEG ƒg øe ádCÉ°ùe ‘ øªµj ¬∏dGh ¢ù«∏HEG
¿CG ≥ëà°ùe √óMh ƒgh ;¬∏dG ƒg √óMh ¬∏dG øµd .¿É°ùfE’G Oƒé°Sh
,Ëó≤dG ó¡©dG áæeRCG ‘ .¿É°ùfE’G Oƒé°S ∫Éæjh ¿É°ùfE’G ¬dEG ¿ƒµj
183
øeh ,ójó÷G ó¡©dG ‘ ÉeCG .º¡d ¬dEÉc π«FGô°SEG Ö©°T ÚH ¬∏dG øµ°S
øeh ,∂dP ó©H .¬∏dG ¬fCG ø∏YCGh ¢SÉædG ÚH ¢TÉY ¬fEÉa ,ó°ùéàdG ∫ÓN
‘ ¿É°ùfEÓd ¬dEG ƒgh á°ù«æµdG ‘ É«ëj ¬fEÉa ,¢Só≤dG ìhôdG ∫ÓN
â«H πµd kÉ¡dEG ¿ƒµ«°S ,»ØdC’G ô°ü©dG ‘ ,πÑ≤à°ùŸG ‘h .á°ù«æµdG
AÉ˘ª˘°ùdG ‘ ó˘HC’G ¤EG ¢SÉ˘æ˘dG ™˘e ø˘µ˘°ùj ±ƒ˘°S ò˘˘Fó˘˘©˘ Hh ;π˘˘«˘ FGô˘˘°SEG
.¿É°ùfEÓd kÉjóHCG kÉ¡dEG ¿ƒµjh Iójó÷G ¢VQC’Gh Iójó÷G
kÉ¡dEG ºK øeh kÉHCG ¿ƒµj ¿CG ¬∏dG ójôj .Ü
kÉHCG ¿ƒµj ¿CG πH ,¿É°ùfEÓd kÉ¡dEG §≤a ¿ƒµj ¿CG ¬∏dG ójôj ’
πÑ≤j ¿CGh πH ,Ö°ùëa kÉ¡dEG ¿É°ùfE’G ¬∏Ñ≤j ¿CG ójôj ’ ƒ¡a .¿É°ùfEÓd
kÉ¡dEG ¿ƒµj ∂dòHh ,¿É°ùfEÓd kÉHCG ¿ƒµj ¿CG ójôj ¬fEG .¬JÉ«M ¿É°ùfE’G
¬˘∏˘dG IÉ˘«˘M ¿É˘°ùfEÓ˘d ¿ƒ˘µ˘J É˘eó˘æ˘Y §˘≤˘a .¬˘˘JÉ˘˘«˘ M ‘ ¿É˘˘°ùfEÓ˘ d
¬«£©jh ¬∏dG ƒg ¬∏dG ¿CÉH kÓ©a ±ô©j ¿CG ™«£à°ùj ¬d kÉæHG íÑ°üjh
.¬∏dG ¿ƒµj ¿C’ kÓ©a ∫ÉÛG
ÊEG'' :á˘«˘dóÛG ËôŸ ´ƒ˘°ùj Üô˘dG ∫É˘b ,¬˘˘à˘ eÉ˘˘«˘ b ìÉ˘˘Ñ˘ °U ‘
ôcP Éæg .(17:20 ÉæMƒj) ''rºoµ¡dEGh »¡dEGh rºoµ«HCGh »HCG ≈ndEG oón©°UC r G
¿ƒµj ¿CG »¨Ñæj ¬∏dG ¿CG »æ©j Gògh .¬∏dG ºK øeh ÜB’G k’hCG ÜôdG
17 ÉæMƒj ‘ ¬JÓ°U ‘h .Éæ¡dEG ¿ƒµj ¿CG ¬æµÁ ºK øeh ;ÉfÉHCG
¬∏dG IÉ«M Éæd ¿ƒµJ ÉeóæY §≤a ÉæfCG ìƒ°VƒH ´ƒ°ùj ÜôdG ∫Éb
,∂dòd .(3 ájB’G) √óMh »≤«≤◊G ¬dE’G ,¬aô©f ¿CG ™«£à°ùf ájóHC’G
±ô©f ¿CG ™«£à°ùf ºK øeh ;IÉ«◊G ‘ ÜCÉc ¬∏dG Èàîf ¿CG »¨Ñæj
,ÌcCG Éæ«a πª©J ¿CG ÜB’G IÉ«◊ ∫ÉÛG Éæë°ùaCG Éª∏c .¬dEÉc ¬∏dG
¿CG ójôj ¬fC’ Éæd ÜBG ƒg ¬∏dG !ó«ÛG ¬dE’G Gòg ÉæeóNh ÉfóÑY Éª∏c
¿CG ójôj ¬fCG kÉ°†jCG »æ©j Gògh .√òg ÜB’G IÉ«M ‘ Éæ¡dEG ¿ƒµj
.¬JÉ«M πªY ‘ Éæ¡dEG ¿ƒµj
184
IÉ«◊G ¢SƒeÉf ‘ kÉ¡dEG ¿ƒµj ¿CG ¬∏dG ójôj ` ê
É¡fEÉa Éæ«a ¬JÉ«M âq∏M ÉeóæY .¬JÉ«M Éæd ¿C’ ÉfÉHCG ƒg ¬∏dG
Gò˘g π˘ª˘©˘j É˘eó˘˘æ˘ Yh .É˘˘æ˘ ∏˘ NGO ¤EG IÉ˘˘«◊G √ò˘˘g ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘f âÑ˘˘∏˘ L
ójôj ,‹ÉàdÉHh .Éæe ¬JGP ¬∏dG ô¡¶oj ¬fEÉa ,≥FÉY ÓH Éæ«a ¢SƒeÉædG
.Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf ‘ Éæ¡dEG ¿ƒµj ¿CG ¬∏dG
‘ ø˘jò˘˘dGh ,AÉ˘˘ª˘ °ùdG ‘ …ò˘˘dG ¬˘˘∏˘ dG ¿hó˘˘Ñ˘ ©˘ j Úª˘˘∏˘ °ùŸG ¿EG
¿hóÑ©j º¡fCG ÒZ .kÉ°†jCG AÉª°ùdG ‘ …òdG ¬∏dG ¿hóÑ©j ájOƒ¡«dG
Gƒëª°ùj ⁄ ºgh ;™«ª÷G ¥ƒa kÉ«eÉ°S kÉ¡dEG ,q’EG ¢ù«d kÉ«Yƒ°Vƒe kÉ¡dEG
ÚæeDƒŸG ÚH ≈àMh ,Ωƒ«dGh .º¡∏NGO ‘ º¡¡dEG ¿ƒµj ¿CG ¬∏d
kÉ«eÉ°Sh kGó«©H kÉ«Yƒ°Vƒe kÉ¡dEG ¿hóÑ©j øjÒãµdG ¿EÉa ,Ú«ë«°ùŸG
º«dÉ©J Ö°ùM ,º¡æY kÉLQÉN kÉ¡dEG ¿hóÑ©j º¡fEG .™«ª÷G ¥ƒa
¿ƒµj ¿CG ¬∏d Gƒë«àj ⁄ ºgh .±ôM ¢ù«eGƒf hCG áæ«q ©e á«LQÉN
¿ƒµf ¿CG Öéj Éææµd .º¡∏NGO ‘ »àdG IÉ«◊G ‘ º¡d kÉ«M kÉ¡dEG
,Éæ¡dEG ¿ƒµj ¬∏dG ńófh ¬∏dG óÑ©f ÉeóæY ÉæfCG øe ìƒ°Vh ≈∏Y
π©Øf ¿CG Éæ«∏Y É‰EGh ;±ô◊G ¢ù«eGƒf hCG óFÉ≤Y ™Ñàf q’CG Éæ«∏Y
ƒg ¢SƒeÉædG Gògh .¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf ‘ hCG ¬∏dG IÉ«M ‘ ∂dP
¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf º q¶æj ÉeóæYh .¬∏dG IÉ«M Égô¡¶J »àdG áØ«XƒdG
Gò˘g ‘ É˘æ˘¡˘dGE ¬˘∏˘dG ¿ƒ˘µ˘j ,É˘æ˘«˘a ¬˘∏˘dG π˘ª˘©˘j É˘eó˘æ˘Y hCG ,É˘æ˘«˘a Gò˘g
.¬∏ªY ‘ ,…CG ,¢SƒeÉædG
√òg ¢SƒeÉf ‘ ¬eóîf ¿CG Éæ«∏Y ,Ωƒ«dG ¬∏dG Ωóîf ÉeóæY
¢SƒeÉædh Éæ«a πª©J ¿CG ¬JÉ«◊ Éæ–CG Éª∏c PEG .¬∏ªY ‘ ,IÉ«◊G
ÉæàeóN ¿ƒµJ ,Éæ∏NGO ‘ πqµ°ûjo h Ohõ q jo h ∞«q µjo h ºµëj ¿CG ¬JÉ«M
¿CG ¬∏d í«àf ÉeóæYh .á«M áeóN ,á«MhQ áeóN ,IÉ«◊G áeóN
¿ƒµj ’ √óÑ©f …òdG ¬∏dG ¿EÉa ,Gòµg ¬JÉ«M ¢SƒeÉf ‘ Éæ¡dEG ¿ƒµj
185
øµÁ kÉ¡dEG ,kÉ«∏ªY kÉ¡dEG ,kÉ«M kÉ¡dEG πH ,π«îàdG hCG Ió«≤©dG ‘ kÉ¡dEG
äÉWÉ°ûf ‘h »eƒ«dG Éæ°û«Y ‘h IÉ«ë∏d ÉæJGQÉÑàNG ‘ .¬°ùŸ
.¬«≤à∏fh ¬°ùª∏f ¿CG ™«£à°ùf ¬dEG ,»M ¬dEG kÉ≤M ƒg Éæ¡dEG ¿EÉa ,Éæ∏ªY
πH ;ÒJÉ°SódGh áª¶fC’G ‘ Éæ¡dEG ¢ù«dh ;ó≤à©ŸG ‘ Éæ¡dEG ¢ù«d ¬fEG
.»◊G IÉ«◊G πªY ‘ ,»◊G IÉ«◊G ¢SƒeÉf ‘ Éæ¡dEG ƒg
’ øëf ,ÉæÑ∏b ‘ Ée á∏µ°ûe ÖÑ°ùHh ,¿É«MC’G ¢†©H ‘ øµdh
™eh ,òÄæ«M .ÉæØq«µjh Éæª¶æj ¿CG ¬JÉ«M ¢SƒeÉæd í«àf ’h ¬Ñëf
ÉeCG .ó≤à©ŸG ‘ hCG Ió«≤©dG ‘ kÉ¡dEG íÑ°üj ¬∏dG ¿CG q’EG ,¬∏dG Éæd ¿CG
¿GQhóH ÉæØ«q µj ¿CG ¬d í«àfh √ƒëf á≤HÉ°ùdG ÉæàÑfi OÎ°ùf ÉeóæY
øe ô¡¶J ¬JÉ«M á∏éY áØ«Xh ¿EÉa ,iôNCG Iôe ¬JÉ«M á∏éY
∑ô˘ë˘à˘dG ‘ ó˘jó˘L ø˘e ¬˘∏˘ª˘©˘H ¬˘JÉ˘˘«˘ M ¢Sƒ˘˘eÉ˘˘f Ωƒ˘˘≤˘ jh ,ó˘˘jó˘˘L
;á«∏ªY IQƒ°üH Éæ¡dEG íÑ°üj ,òÄàbh .Éæ∏NGO ‘ ºFGódG ∞««µàdGh
.kÉ«M kÉ¡dEG πH ,ó©H Ée ‘ Ió«≤Y hCG º°SG Oô› ¿ƒµj ’h
IÉ«M ¢SƒeÉæd í«àfh ¬∏dG ój ‘ Éæ°ùØfCG ™°†f ¿CG Éæ«∏Y ∂dòd
ÉeóæY .kÓ©a kÉ¡dEG Éæd ¬∏dG ¿ƒµj òÄæ«M ;Éæ£Ñ°†jh ÉæØ«q µj ¿CG ¬∏dG
øµÁ ’ ¬∏dG ¿EÉa ,Éæªµëjh ÉæØ«q µj ¿CG Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉæd í«àf ’
»µ∏a .¬d kÉÑ©°T ¿ƒµf ¿CG øëf ™«£à°ùf ’h ,Éæd kÉ¡dEG ¿ƒµj ¿CG
¿CG Öéj ,»∏ªY πµ°ûH ¬d kÉÑ©°T øëf ¿ƒµf »µdh Éæd kÉ¡dEG ¿ƒµj
‘ Éæ¡dEG ¿ƒµj ¬Yófh Éæ£Ñ°†jh Éæª¶æj ¬JÉ«M ¢SƒeÉf ´óf
.¬JÉ«M ¢SƒeÉf
¿ƒµf ¿CG óH ’h ,¬JÉ«M ¢SƒeÉf ‘ Éæ¡dEG ¬∏dG ¿ƒµj ¿CG óH ’
¿ƒµJ ¿CG óH ’ ¬∏dÉH ÉæàbÓY ¿C’ ,¬JÉ«M ¢SƒeÉf ‘ ¬Ñ©°T øëf
,Éæ∏NGO ‘ πqµ°ûJh OhõJh q º q¶æJh ¬JÉ«M ∑ôëàJ Éeóæ©a .á«M
πªY ‘ ÉæfEGh .¬«dEG ÉæÑ∏éjh Éæ«dEG ¬Ñ∏éj ¬JÉ«M ¢SƒeÉf ¿EÉa
186
.Éæµ∏˘àÁ ¿CG ƒ˘g ™˘«˘£˘à˘°ùjh ¬˘ë˘Hô˘f ¿CG ™˘«˘£˘à˘°ùf ¬˘JÉ˘«˘M ¢Sƒ˘eÉ˘f
kÉ°†jCG ∞bƒàJ ,πª©dG øY Éæ∏NGO ¬JÉ«M ¢SƒeÉf ∞bƒàj ÚMh
¿CG Öéj ∂dòd .¬Ñ©°T Éæfƒch Éæ¡dEG ¬fƒc ‘ á«◊G ábÓ©dG √òg
¿ƒµj §≤a òFóæY ;Éæªµëjh ÉæØ«q µj ¿CG ¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉæd í«àf
.áæn∏©eo á«M IQƒ°üH ¬d kÉÑ©°T øëf ¿ƒµfh Éæd kÉ¡dEG ¬∏dG
¿ƒc ÚH ™°SÉ°ûdG ±ÓàN’G ìƒ°VƒH iôf ¿CG ™«£à°ùf Gòµgh
‘ ¿É°ùfEÓd kÉ¡dEG ¬∏dG ¿ƒch Ëó≤dG ó¡©dG ‘ ¿É°ùfEÓd kÉ¡dEG ¬∏dG
π«FGô°SEG Ö©°ûd kÉ¡dEG ¬∏dG ¿Éc ,Ëó≤dG ó¡©dG »Øa .ójó÷G ó¡©dG
.¬à©jô°T áª¶fCG Ö°ùMh ,¬°TôY ≈∏Y ™«ª÷G ¥ƒa kÉ«eÉ°S kÉ©ØJôe
√ò˘g Ö°ùM ¬˘d kÉ˘Ñ˘©˘°T Gƒ˘fƒ˘µ˘j ¿CG kÉ˘°†jCG π˘˘«˘ FGô˘˘°SEG »˘˘æ˘ H ø˘˘e OGQCGh
ΩÉeCG á∏µ°ûe ájCG º¡jód øµj ⁄ ,áª¶fC’G √òg Gƒ©ÑJ GPEÉa .áª¶fC’G
,ÉæJÉ«M ¿ƒµ«d Éæ«a πNój ¬∏dG ¿EÉa ,ójó÷G ó¡©dG ‘ ÉeCG .¬∏dG
øªa ,∂dòd .¬Ñ©°T ¿ƒµfh Éæ¡dEG ¿ƒµj IÉ«◊G √òg ¢SƒeÉf ‘h
.IÉ«◊G √òg ¢SƒeÉæH É«ëf ¿CG ¿ÉµÃ IQhô°†dG
á°UÓÿG .kGô°TÉY
øëf ,IÉ«◊G ¢SƒeÉf øe ÖfÉL πµd á«°ù«FôdG •É≤ædG ÉæàjDhôH
.á«MhôdG IÉ«◊G ÉfQÉÑàN’ Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf á«ªgCG QGó≤e ∑Qóf
á«°ù«FQ á£≤f πc π«°üØàdÉH º¡Øfh ìƒ°VƒH iôf ¿CG »¨Ñæj ∂dòd
‘ »≤«≤M QÉÑàNG Éæd ¿ƒµ«°S ºK øeh ;´ƒ°VƒŸG Gò¡H ≥∏©àJ
√òg ójóL øe ¢üqî∏f ±ƒ°ùa ,QGôµàdG ºZQh ,ÖÑ°ùdG Gò¡d .IÉ«◊G
.É¡æY ≥«ªY ´ÉÑ£fG Éæjód ¿ƒµj »µd á«°ù«FôdG •É≤ædG
™eh ,âbƒdG ∂dP ‘ .¬∏dG IÉ«M πÑ≤f øëf ,á«fÉK ódƒf ÉeóæY
á«MÉædG øe áeÉJh á∏eÉc IÉ«◊G √òg ¿EÉa ,Éæ«a ¬∏dG IÉ«M Éæd ¿CG
∂dP πLCG øeh .êƒ°†ædGh ƒªædG ∫ÉªàcG É¡d ¢ù«dh ;§≤a ájƒ°†©dG
187
ÓHh QGôªà°SÉH Éæ«a πª©J ¿CG IÉ«◊G √òg Iƒ≤d í«àf ¿CG Éæ«∏Y
»JCÉjh .êƒ°†ædGh ƒªædG ‘ πeÉµdG ¬∏dG ±óg ≠∏Ñf »µd ´É£≤fG
øe …CG ;á«©«Ñ£dG É¡Jõ«eh IÉ«◊G √òg áØ«Xh øe IÉ«◊G √òg πªY
.IÉ«◊G √òg ¢SƒeÉf
¬Ä∏en h ÉæfÉ«c ójhõJ øe Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf øqµªàj »µdh
,Éæ∏NGO øe ¬fƒª°†e Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf ô¡¶jo »µd hCG ,¬fƒª°†Ã
Éæ«a IÉ«◊G ¢SƒeÉf πª©a ,∂dòd ;ÉæÑ∏b ‘ È©jh òØæj ¿CG óH ’
¢SƒeÉæd ¿ƒ˘µ˘j ,É˘æ˘Ñ˘∏˘b ¿hÉ˘©˘à˘j ÉŸÉ˘Mh .É˘æ˘Ñ˘∏˘b ¿hÉ˘©˘J Ö∏˘£˘à˘j
»g áé«àædGh .ájôëH Éæ∏NGO ‘ ∞«q µjh πª©«d k’É› Gòg IÉ«◊G
Gòg ≈∏Y π°üëf ÉeóæYh .Éæ∏NGO ‘ kÉæq«©e kÉ«Yh Éæ«£©j ¬fCG
ÉæfEÉa ,™«£f ÉeóæYh .IÉ«◊G √òg Iƒ≤H ¬©«£f ¿CG Éæ«∏Y ,»YƒdG
Gòµgh ,Éæª¶æjh Éæªµëj »c iôNCG á°Uôa ¢SƒeÉædG Gò¡d í«àf
√Éæ©WCG Éª∏ch .áYÉ£dG ‘ π°UGƒf Éæ∏©éjh ôNBG kÉ«Yh Éæ«£©j
ôªà°ùŸG πYÉØàdG Gògh .πª©∏d ÈcCG k’É› √Éæëæe Éª∏c ,ÌcCG
…ô°üæY »àØ«Xƒd π°UGƒàe Qƒ¡X ¤EG …ODƒj Éæ∏NGO ‘ πeÉ©dG
Éæe πjõJ äƒŸG áØ«Xƒa .IÉ«◊G ‘ øjOƒLƒŸG áeÉ«≤dGh äƒŸG
πc Éæ«dEG ∞«°†J áeÉ«≤dG áØ«Xhh .Éæ«a ¿ƒµj ¿CG »¨Ñæj ’ Ée πc
¢SƒeÉædG Gòg πªY ¿EÉa ,∂dP øY kÓ°†a .¬∏dG IÉ«◊ »ªàæj Ée
»Øf ¿CG øjQOÉb Éæ∏©Œ Iƒb ÚÄ«∏e áeÉ«≤dGh äƒŸG »àØ«Xhh
Gò¡Hh .¬∏dG IÉ«M ‘ ƒg Ée πc É«ëfh OhóÙG ÒZ ¬∏dG Ö∏£Ã
.Éæ∏NGO ‘ è°†æJh kÉ«éjQóJ ƒªæJ ¬∏dG IÉ«M ´óf
Éæª q¶˘æ˘à˘a ,É˘æ˘«˘a IÉ˘«◊G √ò˘g π˘ª˘©˘J É˘eó˘æ˘Y ,¬˘JGP âbƒ˘dG ‘h
ÉæàeóNh ¬∏d ÉæYƒ°†Nh ¬∏dG ¤EG Éæ∏«e ¿EÉa ,ΩGhódG ≈∏Y Éæ∏qµ°ûJh
»◊G ¢SƒeÉædG Gòg »Øa .ájƒbh á«M ,á∏¡°Sh á«FÉ≤∏J íÑ°üJ ¬∏d
188
∫ƒ≤dG ÉææµÁh .»◊G ¬Ñ©°T øëf íÑ°üfh »◊G Éæ¡dEG ¬∏dG íÑ°üj
,kÉ≤M .Gòg IÉ«◊G ¢SƒeÉf ‘ »g É¡à∏ªéH ¬∏dG ™e ÉæàbÓY ¿CÉH
!≥«ª©dG ÉægÉÑàfG ≥ëà°ùj ôeC’G Gòg ¿EG
189
ô°ûY …OÉ◊G π°üØdG
á«∏NGódG áaô©ŸG
á˘≤˘∏˘©˘àŸG Iô˘°ûY á˘jOÉ◊G á˘«˘°ù«˘Fô˘dG á˘£˘≤˘æ˘dG ¿B’G iô˘f ±ƒ˘°S
IÉ«◊G ¢SƒeÉæH ¬∏dG áaô©e hCG ,á«∏NGódG áaô©ŸG »gh ’CG ,IÉ«◊ÉH
Oóëj Éæ∏NGO ‘ ¬∏d Éæàaô©e ióe ¿EG .áë°ùŸG º«∏©Jh »∏NGódG
,‹ÉàdÉHh .ÉæJÉ«ëc √Èàîf ióe …CG ¤EGh ¬∏dG Éæd ióe …CG ¤EG
GPEÉa .kÉ≤«Kh kÉWÉÑJQG ¿É£ÑJôe IÉ«◊G ƒ‰h á«∏NGódG áaô©ŸG ¿EÉa
¿CG Éæ«∏Y ,ƒªæJ ¿CG IÉ«ë∏d ≈æ°ùàj »c IÉ«◊G ±ô©f ¿CG ÉfOQCG
.π«°üØàdÉH á«∏NGódG áaô©ŸG ‘ åëÑf
¬∏dG áaô©e á«ªgCG .k’hCG
™qÑààj'' ¿CG ¿É°ùfEÓd ójôj ƒ¡a ,∂dòd ;¿É°ùfE’G ¬aô©j ¿CG ¬∏dG ô°ùj
¬∏©Øj Ée πch .¬àaô©e ‘ qóéjh (6 ,3:6 ™°Tƒg) ''ÜôdG ±ô©«d
.(11-10:8 Ú«fGÈY) ¬aô©f ¿CG πLCG øe ƒg ójó÷G ó¡©dG ‘ ¬∏dG
πëj ,¬JÉ«M ≈∏Y …ƒàëj …òdG ,¬MhQ ¿EÉa ,á«fÉK ¬∏dG Éfó∏j ÉeóæY
Éæàaô©eh .πNGódG øe ¬àaô©e ≈∏Y IQó≤ŸG Éæjód ¿ƒµJ »µd Éæ«a
,á¡L øe ,IÉ«◊G ‘ »∏NGódG Éfƒ‰ ™e kÉ«éjQóJ OGOõJ √òg ¬d
¬∏dG ¿CÓa .iôNCG á¡L øe ,kÉ°†jCG ƒªæJ Éæ∏NGO ‘ IÉ«◊G π©Œh
¬JÉ«M ƒ‰ OGORG Éªq∏ch .¬aô©f ¿CG ™«£à°ùf øëf ,¬JÉ«M ÉfÉ£YCG
√ÉfÈàNG Éª∏c ,ÌcCG √ÉæaôY Éª∏ch .¬d Éæàaô©e äOGORG Éª∏c ,Éæ«a
.ÉædÓN øe É«ëj ¿C’ ∫ÉÛG √Éæ«£YCGh ¬H Éæ©àªà°SGh ÉæJÉ«ëc
≈∏Y óªà©j ¬∏c á«MhôdG ÉæJÉ«M ƒ‰ ¿CÉH ∫ƒ≤dG ™«£à°ùf ,Gòµgh
¿ÓYE’Gh áªµ◊G ìhQ ¬∏dG Éæ«£©j ¿CG »q∏°üf ÉfƒYO .¬∏d Éæàaô©e
''¬∏dG ánaôr©ne ‘ nÚeÉf'' ¿ƒµfh (17:1 ¢ù°ùaCG) kÉ≤M ¬aô©f »c
.(10:1 »°Sƒdƒc)
¬∏dG áaô©Ÿ çÓãdG äGƒ£ÿG .kÉ«fÉK
πn ˘«˘FGô˘°SEr G »˘æ˘Hh ¬o ˘nbôo ˘ oW ≈˘°Sƒ˘
n eo ±n ôs ˘Yn '' 7:103 Qƒ˘eõŸG ∫ƒ˘˘≤˘ j
Éªæ«H ,¬∏dG ∫É©aCG GƒaôY π«FGô°SEG ≈æH ¿CÉH ÉfÈîj Gòg ''.¬o ndÉ©n raCG
oπn©rLCG'' :kÉ°†jCG 11-10:8 Ú«fGÈY ∫ƒ≤Jh .¬bôW ≈°Sƒe ±ôY
™n ˘«˘ª÷G s¿C’....º˘p¡˘pHƒ˘o∏˘ob ≈˘n∏˘Y É˘¡n ˘Ño ˘ ào ˘ rcCGh º˘˘¡˘ pfÉ˘˘gn rPCG ‘ »˘˘°ù«˘˘eGƒ˘˘nf
™«ªL ¿CG ÉfÈîj Gògh ''.ºr pgÒÑnc ¤EG ºr pgpÒ¨°U ør pe »ænfƒoapô©r «n °Sn
¿ƒ©«£à°ùj ójó÷G ó¡©dG πX ‘ »∏NGódG ¢SƒeÉædG ¿ƒ∏Ñ≤j øjòdG
¿CG iôf Ú«HÉàµdG Ú©£≤ŸG øjòg øe .¬JGP ¬∏dG Gƒaô©j ¿CG
áaô©e ,k’hCG :äGƒ£N çÓK ‘ ÉgRGôMEG ºàj ¬∏d ¿É°ùfE’G áaô©e
.¬JGP ¬∏dG áaô©e ,kÉãdÉKh ;¬∏dG ¥ôW áaô©e ,kÉ«fÉK ;¬∏dG ∫É©aCG
¬∏dG ∫É©aCG áaô©e .BG
≈∏©a .¬©æ°üjh ¬∏dG ¬∏©Øj ÉÃ ¬∏dG ∫É©aCG ¿É°ùfE’G ±ô©j
»àdG Iô°û©dG äÉHô°†dG π«FGô°SEG ƒæH iCGQ ô°üe ‘ ,∫ÉãŸG π«Ñ°S
ôëÑdG √É«e ¬∏dG ≥°T ∞«c GhCGQh .Újô°üŸG Üô°†«d ¬∏dG É¡∏°SQCG
¬∏dG ôeCG ∞«c GhCGQ ,ôØ≤dG ‘h .QƒÑ©dG øe Gƒæµªàj »c ôªMC’G
øŸG ¬∏dG ∫õfCG ∞«ch ;º¡°û£Y …hÒd AÉŸÉH ≥aóàJ ¿CG Iôî°üdG
,√òg ¬∏dG äGõé©e º¡JógÉ°ûe iódh .º¡eÉ©WE’ kÉ«eƒj AÉª°ùdG øe
´ƒª÷G äCGQ ÉeóæY ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,∂dòc .¬∏dG ∫É©aCG GƒaôY
192
øe ±’BG á°ùªN ΩÉ©WEÉc ,´ƒ°ùj ÜôdG É¡©æ°U »àdG äGõé©ŸG
AÉØ°Th ôëÑdGh áØ°UÉ©dG áFó¡Jh ,Úàµª°Sh áØZQCG á°ùªîH Ö©°ûdG
,hCG .¬dÉ©aCG GƒaôY ,äGƒeC’G áeÉbEGh ÚWÉ«°ûdG êGôNEGh ≈°VôŸG
¬LGƒf ÉeóæYh ,¬∏dG Éæ«Ø°ûjh ¢Vô‰ ÉeóæY ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y
,¬∏dG Égóq °ùjh äÉLÉ«àMG Éæjód ¿ƒµJ ÉeóæYh ,¬∏dG Éæ«ªëjh kGô£N
,Gòµg ¬∏dG ∫É©aCG ±ô©f ÉeóæYh .¬∏dG ∫É©aCG ±ô©f Éæ∏©éj Gòg πc
á«ë£°S áaô©ŸG √ògh .¬∏dG áaô©Ÿ ¤hC’G ÉæJƒ£N »g √òg ¿EÉa
.¬∏dG ∫É©aCG iôf ≈àM ¬∏dG ¬∏©a Ée ±ô©f ’ ÉæfC’ ,á«LQÉNh
¬∏dG ¥ôW áaô©e .Ü
É¡ÑLƒÃ »àdG ÇOÉÑŸG áaô©e ¤EG Ò°ûj ¬∏dG ¥ôW ±ô©f ¿CG
qôbCG ,Ωhó°S πLCG øe ¬∏dG º«gGôHEG ¢ùªàdG Éeóæ©a .QƒeC’G ¬∏dG π©Øj
º∏µJ ,∂dòd .√ôH ¢†«≤f kGóHCG ±ô°üàj ød ¬fCÉHh QÉH ¬∏dG ¿CÉH
»æ©j Gògh .(32-23:18 øjƒµJ) ¬∏dG ôH Ö°ùM ¬∏dG ™e º«gGôHEG
ƒæH π°UGh ÉeóæYh .¬∏dG É¡H πª©j »àdG ¥ô£dG ±ôY º«gGôHEG ¿CG
,≈°Sƒe ¿EÉa ,º¡Jƒeh ¬àYÉªLh ìQƒb Oô“ ó©H ºgôeòJ π«FGô°SEG
É¡«a rπn©LGh nIônªrénŸG òoN'' :¿hô¡d ∫Éb ,ÜôdG ó› Qƒ¡X iCGQ …òdG
áYn Éª÷G ¤EG kÉYpô°ùr eo É¡H Ögn rPGh kGQƒîH ™r °Vhn íHrònŸG ≈∏Yn ør e kGQÉf
''CÉHƒdG CGóàHG ób .Ü u ôdG πÑn pb ør e ê
n ôn N
n ób n§î n °ùdG
s s¿C’ ºr ¡o ær Yn ôr uØnch
ó≤d .¬∏dG ¥ôW ±ôY ≈°Sƒe ¿CG øq«Ñj Gògh .(46:16 Oó©dG ôØ°S)
¬˘∏˘dG ¿EÉ˘a ,á˘æ˘q«˘©˘e á˘≤˘jô˘£˘H ¿É˘°ùfE’G ±ô˘°üà˘j É˘eó˘æ˘Y ¬˘˘fCG ±ô˘˘Y
.∂dòd kÉ≤ah Ö«éà°ù«°S
p íFÉHòdGh päÉbôëoŸÉH uÜôdG oIsô°ùe rπng'' :∫hÉ°ûd π«Fƒª°U ∫Éb
ánë«HòdG øe oπ°†r r GnPƒn og .uÜôdG päƒ°U ´Éªà°SÉH Éªc
n aCG o´Éªà°S’G
.(22:15 ∫hC’G π«Fƒª°U) ''¢TÉÑn pµdG ºë r °Tn øe πo °†rn aCG Ao Én¨°UE
r ’Gh
193
»˘¡˘dEG uÜô˘∏˘d oó˘p©˘°U
r oCG ’hm ø˘nª˘ nã˘ pH n∂˘ ræ˘ pe …ô˘˘nà˘ °TCr G π˘˘H ,’'' :OhGO ∫É˘˘bh
¿CG É˘æ˘jô˘j Gò˘g .(24:24 ÊÉ˘ã˘dG π˘«˘Fƒ˘ª˘°U) ''ká˘s«˘fÉ˘sé˘ne mäÉ˘˘nbnô˘ rë˘ oe
.¬∏dG ¥ôW ÉaôY OhGOh π«Fƒª°U
™LôJ ød É¡fCG ≥ª©H øeDƒf øëæa ,ÜôdG áª∏c ≥∏£f ÉeóæY
.(11-10:55 AÉ˘«˘©˘°TCG) Üô˘dG qô˘°ùj É˘e π˘ª˘©˘à˘°S É˘¡˘æ˘µ˘dh ,á˘˘ZQÉ˘˘a
ó°üëæ°S ìhôdG øe ÉæfCG ±ô©f ÉæfEÉa ,ìhô∏d ÉæYQR GPEG ,∂dòc
.¬∏dG ¥ôW ±ô©f ÉæfC’ kÉ°†jCG Gòg .(8:6 á«WÓZ) ájóHCG IÉ«M
áaô©Ÿ á«fÉãdG Iƒ£ÿG Éæjód ¿ƒµJ ,¬∏dG ¥ôW ±ô©f ÉeóæY
øëæa .¬∏dG ∫É©aCG áaô©e øe ó©HCG Iƒ£N »g áaô©ŸG √ògh .¬∏dG
.¬dÉ©aCÉH ¬∏dG Ωƒ≤j ¿CG πÑb ¬∏©Ø«°S ∞«ch ¬∏dG ¬∏©Ø«°S Ée ±ô©f
É¡fCG Éªc ,IÓ°üdG ‘ ÉæfÉÁEG øe ójõJ ¿CG É¡æµÁ √ò¡c áaô©eh
áaô©ŸG √òg ¿CG ™e ,øµdh .¬∏dG ™e QhÉ°ûàdGh ∫hGóàdG øe Éææqµ“
.±Éc πµ°ûH á«∏NGO hCG á≤«ªY ÒZ âdGRÉe »¡a ,Ió«L
¬JGP ¬∏dG áaô©e .ê
ódƒf ÉeóæY .¬∏dG á©«ÑW ±ô©f ¿CG ƒg ¬JGP ¬∏dG ±ô©f ¿CG
IÉ«M ∫ÓN øeh .¬∏dG á©«ÑW ∫Éæf ÉæfEÉa ,¬∏dG IÉ«M πÑ≤fh á«fÉK
¢ùª∏f ÉeóæYh .¬∏dG á©«ÑW ¢ùª∏f ¿CG ™«£à°ùf ÉæfEÉa Éæ«a ¬∏dG
±ô©f ÉæfEÉa ,iôNCG IQÉÑ©Hh ;¬JGP ¬∏dG ¢ùª∏f ÉæfEÉa ,¬∏dG á©«ÑW
áaô©e :Úà≤HÉ°ùdG ÚJƒ£ÿG øY ∞∏àîJ áaô©ŸG √ògh .¬JGP ¬∏dG
¬JGP ¬∏dG áaô©e √ò¡a .êQÉN øe ¬∏dG ¥ôW áaô©eh ¬∏dG ∫É©aCG
.πNGódG øe
øµdh ∫É°†Y ¢Vôe ¬jód ¿Éc ñCG ‘ Gƒ∏eCÉJ ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y
''.kÉ≤M »H ≈æàYG ƒ¡a ,¬∏d kGôµ°T'' :Qhô°ùH ∞à¡a .kÓ©a √ÉØ°T ¬∏dG
âbh ‘h .¬∏dG ∫É©aCG øY kÉÄ«°T ÉfƒNCG ±ôY ,áKOÉ◊G √òg øe
194
Ée CÉ£N ¬jód ¿CÉH ±ôY IôŸG √òg ‘ .ójóL øe ¢Vôe ,≥M’
π©a ÉeóæYh .√CÉ£N ™e πeÉ©àa .¬HODƒjh ¬Hò°ûj ¿Éc ¬∏dG ¿CGh
.(32-30:11 ¤hC’G ¢SƒãfQƒc) ¬«Ø°û«°S ¬∏dG ¿CÉH ±ôY ,∂dP
±ôY ≈Ø°ûoj ¿CG πÑb øµdh .kÓ©a √ÉØ°T ¬∏dG ¿CG áé«àædG âfÉch
‘ .¬∏dG ¥ôW ±ôY ¬fC’ ∂dP ¿Éch .¬«Ø°û«°S ¬∏dG ¿CÉH kÉ≤Ñ°ùe
áaô©e øe ``` kÉeó≤J äRôMCG ¬∏d ¬àaô©e ¿CG ºZQh ,á∏MôŸG √òg
á«Yƒ°Vƒe áaô©e âdGRÉe É¡fCG q’EG ,¬bôW áaô©e ¤EG ¬∏dG ∫É©aCG
Gòg ¢ùMCG ,ó©H Ée ‘h .á`«∏NGO á«JGP áaô©e â°ù«dh ,á`«LQÉN
¬∏dG á©«`ÑW ™e ≥aGƒàJ ’ áæq«©e AÉ«`°TCG ¬`jód ¿CÉH πNGódG øe ñC’G
áaô©ŸG √ògh ¢SÉ`°ùME’G Gòg ¿EG .É¡dGRCGh É¡©e πeÉ©àa ,¢Shó≤dG
IÉ`«M ¬d ¬à£YCG …òdG »YƒdG øe πH ,¬æY êQÉN A»°T øe É«JCÉj ⁄
øe ¬JGP ¬∏dG áaô©e ¤EG IôŸG √òg π°UƒJ ,Gòµgh .¬∏NGO ‘ ¬∏dG
.¬∏d á`«JGP áaô©e ÈàNGh ;πNGódG
,ójó°T ≥«°V π¡à°ùe ‘ ¬∏dG ¤EG ≈q∏°U ôNBG ñCG ‘ Gƒ∏eCÉJ
ÉeóæY ,ó©H Ée ‘h .¬∏dG ∫É©aCG ±ôY Gòµgh .¬Ø©°SCGh ¬∏dG √ó‚CÉa
¬Ø©°ùj »c ±ô°üàj ¿CG ¬«∏Y ∞«c ±ôY ,iôNCG áHƒ©°U ¬LGh
¬LGh ÉeóæY ,∂dP ó©H .¬∏dG ¥ôW ±ôY ¬fCG ¤EG Ò°ûj Gògh .¬∏dG
¬∏dG ¿CÉH ¢ùMCG ó≤d .¬∏NGO ‘ ¢SÉ°ùMEG ¬jód ¿Éc ,ójóL øe á∏µ°ûe
øY ºLÉf ,áaô©ŸG hCG ,¢SÉ°ùME’G Gòg øµj ⁄h .kÉªàM ¬æ«©«°S
»àdG ÇOÉÑŸG ¬àaô©e øY hCG ,êQÉN øe ¬∏d áæ«q ©e k’É©aCG ¬àjDhQ
;πNGódG øe ¬JGP ¬∏d ¬°ùŸ ÖÑ°ùH ¿Éc πH .QƒeC’G ¬∏dG π©Øj É¡H
¿CÉH ∫ƒ≤dG øµÁh .áaô©ŸG √òg hCG ¢SÉ°ùME’G Gòg ¬jód ¿Éc ,∂dòd
.ájôgƒL ÌcC’Gh ≥ªYC’Gh ≈ª°SC’G »g √òg ¬∏dG áaô©e
,∂dòd .¢SÉæ∏d ¬bôWh ¬dÉ©aCG ¬∏dG ô¡XCG ,Ëó≤dG ó¡©dG áæeRCG ‘
195
áaô©Ÿ ÚJƒ£N ∫hCG Rôëj ¿CG øeõdG ∂dP ‘ ¿É°ùfE’G ´É£à°SG
±ô©f ¿CG Éæ«∏Y ∫GRÉe ¬fCG ºZQh ,ójó÷G ó¡©dG øeR ‘ ÉeCG .¬∏dG
¬∏dG ¿CG ƒg kGó›h á«ªgCG ÌcC’G A»°ûdG ¿CG q’EG ,¬bôWh ¬∏dG ∫É©aCG
¢ùŸ øe ÉææqµÁ Gògh .ÉæJÉ«M ¿ƒµ«d Éæ«a øµ°ùj ìhôdG ‘ ¬JGP
áãdÉãdG Iƒ£ÿG ¿EG .πNGódG øe ¬àaô©eh ô°TÉÑe πµ°ûH ¬JGP ¬∏dG
øëf Éæd á°UÉN ácôH »g ,¬JGP ¬∏dG áaô©e …CG ``` √òg ¬∏dG áaô©Ÿ
.ójó÷G ó¡©dG ‘ ¿ƒ°üq∏ıG
¬∏dG áaô©e ÉYƒf .kÉãdÉK
‘ óLƒj É‰EG ,äGƒ£N áKÓK ‘ »JCÉJ ¬∏d Éæàaô©e ¿CG ºZQh
á˘aô˘©ŸGh á˘«˘LQÉÿG á˘aô˘©ŸG :á˘aô˘©ŸG ø˘e §˘≤˘a ¿É˘Yƒ˘f ™˘bGƒ˘˘dG
á©«ÑW äGP áaô©e »g ¬∏dG ¥ôWh ¬∏dG ∫É©aCG áaô©e ¿EG .á«∏NGódG
‘ ¿ÉØ∏àîJ ¬∏dG áaô©Ÿ ÚJƒ£ÿG ÚJÉg ¿CG ™eh .á«LQÉN
¬∏dG ¥ôWh ∫É©aCG øe Ióªà°ùe áaô©e ÉªgÓc ¿CG ’EG ,≥ª©dG áLQO
Éæàaô©e ÉeCG .¿Éà«LQÉNh ¿Éà«Yƒ°Vƒe Éª¡a ,∂dòd .ÉæY kÉLQÉN
áaô©ŸG øe ´ƒædG Gògh .»∏NGO ´ƒf øe áaô©e »¡a ¬JGP ¬∏d
¬aô©f ∂dòHh Éæ∏NGO ¬JÉ«M ÖLƒÃ ¬JGP ¬∏dG Éæ°ùŸ øe »JCÉj
.á«∏NGOh á«JGP á≤jô£H
Úà˘ª˘ ∏˘ c ΩGó˘˘î˘ à˘ °SG ” ó˘˘jó÷G ó˘˘¡˘ ©˘ ∏˘ d ÊÉ˘˘fƒ˘˘«˘ dG ¢üæ˘˘dG ‘
º∏µàJ .á«LQÉÿG áaô©ŸGh á«∏NGódG áaô©ŸG ∞°Uƒd ÚàØ∏àfl
ÚJôe ''±ô©j'' áª∏c äOQh óbh .¬∏d Éæàaô©e øY 11:8 Ú«fGÈY
Úàª∏c ΩGóîà°SG ” ó≤a »∏°UC’G ¢üædG ‘ ÉeCG ,ájB’G √òg ‘
¤EG ''ÜôdG ±ôYG'' ¤hC’G Ò°ûJ .ÚàØ∏àfl Úàd’óH ÚàØ∏àfl
ÉeCG .ô°ûÑdG º«∏©àd É¡«a êÉàëf »àdG ,áeÉ©dG á«LQÉÿG Éæàaô©e
’ …òdG ,»∏NGódG Éæ°SÉ°ùMEG áaô©e ¤EG Ò°ûàa ''»æfƒaô©j'' á«fÉãdG
196
á«LQÉÿG ¬∏dG áaô©e ¿CG øq«Ñj Gògh .¿É°ùfE’G º«∏©àd ¬«a êÉàëf
.kÉ≤M ÚàØ∏àfl á«∏NGódG ¬∏dG áaô©eh
ôµ°ùdG øe á«ªc Éæ©°Vh ÉæfCG ¢VÎØæd ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y
.ºYÉædG ¢†«HC’G í∏ŸG øe á«ªc ™e ÖæL ¤EG kÉÑæL ºYÉædG ¢†«HC’G
Ö©°üdG øeh ,ºYÉfh ¢†«HCG ÉªgÓc ¿EÉa »LQÉÿG ô¡¶ŸG Ö°ùM
Éª¡jCGh ôµ`°ùdG Éª¡jCG ÉfÈîj ¿CG ºgóMCG ∫CÉ°ùf ób .Éª¡æ«H õ««ªàdG
,á«LQÉN »gh øjôNB’G º«∏©J øe »JCÉJ áaô©ŸG √òg øµdh ,í∏ŸG
GPEG ÉeCG .áÄWÉN ¿ƒµJ ¿CG øµÁ É¡fCG Éªc .áeÉYh ,á«Yƒ°Vƒe
º©£à`°ùf ¿CG QƒØdG ≈∏Y ™«£à`°ùf ÉæfEÉa ,áWÉ`°ùÑH Éª¡æe πc ÉæbhòJ
ødh ;í∏ŸG ¿ƒµ«°Sh ídÉŸG Éª¡jCGh ,ôµ`°ùdG ¿ƒµ«`°Sh ƒ∏◊G Éª¡jCG
¢ù`◊G øY áÄ°TÉf áaô©ŸG √ò¡a .óMCG ÉfÈîj ¿CG ¤EG êÉàëf
.»∏NGódG ¢SÉ°ù`ME’G ¤EG »ªàæJh á«JGPh á«∏NGO »¡a Gòd ;Éæ∏NGO
’ º©Wh ´Éàªà°SG Éæjód ¿ƒµj ,πNGódG øe ¬∏dG ¥hòf ÉeóæY
øe ¬bôW hCG ¬dÉ©aCÉH ¬∏dG áaô©e ≥jôW øY Éª¡«∏Y ∫ƒ°ü◊G øµÁ
''.ÜôdG Ö n «n rWCG Ée Ghôo o¶rfGh GƒobhoP'' 8:34 QƒeõŸG ∫ƒ≤j .êQÉN
:kÉ°†jCG 5-4:6 Ú«fGÈY ∫ƒ≤Jh .¬bhòf ¿CG ™«£à°ùf ÉæfC’ ¬∏d kGôµ°T
GhoQÉ˘°Uh ná˘jhÉ˘ª˘°ùdG ná˘nÑ˘gƒŸG Gƒ˘˘obGPh kIô˘˘e GhoÒæ˘˘oà˘ °SG
r ø˘˘jò˘˘dG s¿C’''
ôgr ódG äGƒos bh nán◊É°üdG ¬∏dG náªn ∏c GƒobGPh ¢Sóo o≤dG ìhôdG An Éncôn °To
QƒeCG ,¬∏dG QƒeCG ¿CGh ,¥Gòj ¿CG øµÁ ¬∏dG ¿CG Éæjôj Gòg ''.»JB’G
øe ±ô©f Éæ∏©éj ¥hòàdG Gògh .kÉ°†jCG ¥GòJ ¿CG øµÁ ,ìhôdG
Éæjód ¿ƒµ«°S ,πNGódG øe ¬∏dG QƒeCGh ¬∏dG ''¥hòf'' Éeóæ©a .πNGódG
’h ,»∏NGódG ¢SÉ°ùME’G øe »JCÉJ á≤«bO áæ«q ©e áaô©e kÉ«FÉ≤∏J
πX ‘ Ió«› ácôH kÉ≤M √òg .¿hôNB’G Éæª∏©j ¿CG ¤EG ÉæH áLÉM
!ójó÷G ó¡©dG
197
á«∏NGódG áaô©ŸG .kÉ©HGQ
ójó°T ìƒ°VƒH çóëàJ ™bGƒe á©HQCG ∑Éæg ,ójó÷G ó¡©dG ‘
27:2 ¤hC’G ÉæMƒjh 11:8 Ú«fGÈY ∫ƒ≤J .á«∏NGódG áaô©ŸG øY
¤EG ÉæH áLÉM ’h ,πNGódG øe ¬∏dG ±ô©f ¿CG ™«£à°ùf ÉæfCG ÉªgÓc
.∞˘∏˘àfl π˘µ˘°ûH ∂dP OQƒ˘j É˘ª˘¡˘æ˘e π˘˘c ¿CG q’EG .ø˘˘jô˘˘NB’G º˘˘«˘ ∏˘ ©˘ J
ƒgh ,¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf ¿CG ∫ƒ≤j Ú«fGÈY øe øeÉãdG ìÉë°UC’Éa
.¬∏dG ±ô©f Éæ∏©éj ¿CG ™«£à°ùj ,¬∏dG IÉ«◊ á«©«Ñ£dG áØ«XƒdG
º˘«˘∏˘©˘J ¿CG ∫ƒ˘≤˘j ¤hC’G É˘æ˘Mƒ˘j á˘˘dÉ˘˘°SQ ø˘˘e ÊÉ˘˘ã˘ dG ìÉ˘˘ë˘ °UC’Gh
Éæ∏©éj ¿CG ™«£à°ùj ,¢Só≤dG ìhô∏d øp∏©oŸG ∑ôq ëàdG ƒgh ,áë°ùŸG
.¬JÉ«ëH ¬aô©f ¿CG ƒg IÉ«◊G ¢SƒeÉæH ¬∏dG ±ô©f ¿CG .¬∏dG ±ô©f
.¬MhôH ¬aô©f ¿CG ƒg áë°ùŸG º«∏©àH ¬∏dG ±ô©f ¿CGh
Éªg á«∏NGódG áaô©ŸG øY ¿Éª∏µàj ¿Gò∏dG ¿GôNB’G ¿É©bƒŸGh
º¡d øjòdG ¿CG 3:17 ÉæMƒj ∫ƒ≤j .17:1 ¢ù°ùaCGh 3:17 ÉæMƒj
¬∏dG IÉ«M ¿CG »æ©j Gògh .¬∏dG ¿ƒaô©j øjòdG ºg ájóHC’G ¬∏dG IÉ«M
¬∏dG ¿CG 17:1 ¢ù°ùaCG ∫ƒ≤Jh .¬aô©f Éæ∏©Œ ¿CG ™«£à°ùJ Éæ∏NGO
¬«dEG QÉ°ûŸG ìhôdG ¿EG .¬aô©f »c ¿ÓYE’Gh áªµ◊G ìhQ Éæ«£©j
ÉæMhQ ¿CG »æ©j Gògh .¬∏dG ìhôH óëàŸG …ô°ûÑdG ÉæMhQ ƒg Éæg
.πNGódG øe ¬∏dG ±ô©f ÉfÓ©éj ¬∏dG ìhQ ™e
¬∏d á«∏NGódG Éæàaô©e ¿CG á©HQC’G á«HÉàµdG ™WÉ≤ŸG √òg ÉæjôJ
,¬∏dG IÉ«M øe »JCÉj …òdG ,IÉ«◊G ¢SƒeÉæH IóMGh :Úà∏«°SƒH »g
¿C’h .¢Shó≤dG ¬∏dG ìhQ øe »JCÉj …òdG ,áë°ùŸG º«∏©àH iôNC’Gh
øµÁ ¬∏d Éæàaô©e ¿EÉa ,Éæ∏NGO ¬∏dG áaô©Ÿ Úà∏«°SƒdG ÚJÉg Éæd
∫hC’G ΩÉ≤ŸG ‘ Éæ∏©éj IÉ«◊G ¢SƒeÉæa .ÚÑfÉL ‘ ¿ƒµJ ¿CG
πª©J ÉeóæYh .¬JÉ«M ¢üFÉ°üN »g »àdG ,¬∏dG á©«ÑW ±ô©f
198
É¡fEÉa ,¢üFÉ°üÿG √òg øY ôqÑ©àd É¡àØ«XƒH Ωƒ≤Jh Éæ«a ¬JÉ«M
áë°ùŸG º«∏©J ÉeCG .É¡aô©f Éæ∏©Œh ¬∏dG á©«ÑW Éæd ô¡¶oJ kÉ«FÉ≤∏J
áë°ùŸG º«∏©J ¿C’ Gòg .¬JGP ¬∏dG ±ô©f ∫hC’G ΩÉ≤ŸG ‘ Éæ∏©é«a
¬∏dG á≤«≤Mh ó«°ùŒ ƒg ¢Só≤dG ìhôdGh ,¢Só≤dG ìhôdG øe »JCÉj
í°ùÁ kÉªFGO ƒ¡a ,Éæ«a í°ùÁh ¢Só≤dG ìhôdG πª©j ÉeóæYh .¬JGP
IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿EG .¬JGP ¬∏dG ±ô©f Éæ∏©éj Gò¡Hh ,Éæ«a ¬JGP ¬∏dG
.πNGódG øe ¬JGP ¬∏dGh ¬∏dG á©«ÑW ±ô©f ÉfÓ©éj áë°ùŸG º«∏©Jh
.á«∏NGódG áaô©ŸG Éæg √ƒYóf Ée Gògh
AÉ«ÑfC’Gh ¢SƒeÉædG .kÉ°ùeÉN
¬∏dG á©«ÑW áaô©e øe ÚÑfÉ÷G øjòg πX ó‚ ¿CG ™«£à°ùfh
»c AÉ«ÑfC’Gh ¢SƒeÉædG ¬∏dG ≈£YCG ó≤d .Ëó≤dG ó¡©dG ‘ ¬JGP ¬∏dGh
âfÉch .¬JGPh ¬à©«ÑW Éª¡dÓN øe Gƒaô©j ¿CG π«FGô°SEG »æÑd ≈æ°ùàj
.á«LQÉN áaô©ŸG ∂∏J
.AÉ«ÑfC’Gh ¢SƒeÉædG Éªg Ëó≤dG ó¡©∏d ÚJõ«ªŸG ÚàØ°üdG ¿EG
¬Ñ©°T π©éj ¿CG ƒg AÉ«ÑfCÓd ¬æ««©Jh ¢SƒeÉædG ¬∏dG AÉ£YEG ÖÑ°Sh
OÉb ¿Éà∏dG ¿Éà∏«°SƒdG Éªg AÉ«ÑfC’Gh ¢SƒeÉædÉa ,ºK øeh .¬aô©j
¿Éc Úà∏«°SƒdG ÚJÉ¡Hh .¬àaô©e ¤EG π«FGô°SEG Ö©°T Éª¡H ¬∏dG
.ÚÑfÉL ‘ ¬∏dG áaô©e Rôëj ¿CG Ö©°û∏d kÉæµ‡
áaô©e ¤EG π«FGô°SEG »æH Oƒ≤j »µd ¢SƒeÉædG ¬∏dG ≈£YCG ó≤d
¬Ñëj Ée ∞°üj ¬fCG PEG ,¬∏dG á©«ÑW øe »JCÉj ¢SƒeÉædÉa .¬à©«ÑW
¿CG ºgOGQCG Ée ¿Éc ¬∏dG á©«ÑW ¬Ñ– Ée πch .¬°†¨Ñj Éeh ¬∏dG
.√ƒ∏©Øj ¿CG º¡«∏Y Ωôq M Ée ¿Éc ¬∏dG á©«ÑW ¬°†¨ÑJ Ée πch ;√ƒ∏©Øj
.¿ÉKhC’G IOÉÑY º¡«∏Y ΩôM ∂dòd ;Qƒ«Z ¬dEG ¬∏dG :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏©a
¿CG ºgOGQCG ∂dòd ;¢Shób ¬∏dG .πà≤dG º¡«∏Y ΩôM ∂dòd ;Öfi ¬dEG ¬∏dG
199
.ÚbOÉ°U Gƒfƒµj ¿CG ºgOGQCG ∂dòd ;¥OÉ°U ¬∏dG .Ú°ùjób Gƒfƒµj
¢üFÉ˘°üÿ kÉ˘≤˘ah âfÉ˘c º˘¡˘d »˘£˘YCG …ò˘dG ¢Sƒ˘eÉ˘˘æ˘ dG ¢üFÉ˘˘°üî˘˘a
º∏µàJ PEG .¬∏dG á©«ÑW ¢SƒeÉædG ºgGQCG ó≤∏a ,‹ÉàdÉHh .¬∏dG á©«ÑW
ìÓ°Uh á°SGób øY ôNB’G ¢†©ÑdGh ,¬∏dG AÉ«°V øY OƒæÑdG ¢†©H
ô˘eC’G ¬˘∏˘dG Ωó˘î˘à˘°SG ó˘≤˘dh .¬˘∏˘dG á˘Ñfi ø˘Y ô˘NB’G ¢†©˘˘Ñ˘ dGh ,¬˘˘∏˘ dG
πc áaô©e ¤EG π«FGô°SEG Ö©°T Oƒ≤j »c ¢SƒeÉædG OƒæH ‘ »¡ædGh
.¬à©«ÑW øe ÖfÉL
¬àaô©e ¤EG π«FGô°SEG »æH Oƒ≤j »µd kÉ°†jCG AÉ«ÑfC’G ¬∏dG ø«q Yh
,¬JGP Gƒ∏qãª«d ¬∏dG πÑb øe Gƒæ«q Yo Ëó≤dG ó¡©dG AÉ«ÑfCG ¿CG ∂dP ;ƒg
≈£©oŸG ¬«LƒàdGh ¿ÓYE’G ¿Éc ¬H Gƒª∏µJ …òdG ΩÓµdGh .¬°üî°T
¬æq«Y kÉ«Ñf ≈°Sƒe ¿Éc ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏©a .¬àÄ«°ûe Ö°ùM ¬∏dG øe
¢Uƒ°üîH π«FGô°SEG »æÑd ¬∏≤f …òdG ΩÓµdGh .(15:18 á«æãJ) ¬∏dG
ÉeóæYh .ádCÉ°ùŸG ∂∏àH ≥∏©àj Éª«a º¡d ¬∏dG ¿ÓYEG ¿Éc øµ°ùŸG AÉæH
‘ GhÒ°ù«d ºgOÉb …òdG ƒg ¬∏dG ¿Éc ,ôØ≤dG ‘ GhÒ°ù«d ºgOÉb
á£°SGƒH OÉ°TQE’Gh ¿ÓYE’G ´GƒfCG ≈à°T ¬∏dG Ωóîà°SG ,Gòµgh .ôØ≤dG
.¬°üî°T Gƒaô©«d ,√ƒaô©«d π«FGô°SEG »æH Oƒ≤j »c AÉ«ÑfC’G
’h âHÉK ¬©HÉW ¿EÉa ,¬∏dG á©«ÑW øY CÉ°ûæj ¢SƒeÉædG ¿CG ÉÃh
’ ¿CGh ,¬jódGh Ωôµj ¿CG ¿É°ùfE’G ≈∏Y ¿CÉH ¢SƒeÉædG ∫ƒ≤j .Ò¨àj
áî°SGQ ¢ù«eGƒf É¡©«ªL √òg .¥ô°ùj ’ ¿CGh ,Êõj ’ ¿CGh ,πà≤j
hCG Gòg ≈∏Y ,™«ª÷G ≈∏Y ≥sÑ£oJ »gh .∫óÑàJ ¿CG øµÁ ’ áeQÉ°U
’ »¡a .IôeÉ°ùdG ‘ ôNBGh ¢Só≤dG ‘ º«≤j óMCG ≈∏Yh ,∑GP ≈∏Y
ƒæH ¿Éc ƒdh .¿ÉµŸG hCG ¿ÉeõdG hCG çó◊G hCG ¢üî°ûdG Ò¨àH Ò¨àJ
á©«ÑW Gƒaô©d ,¢ù«eGƒædG √òg QÉ«©e ∫ƒÑ≤d øjó©à°ùe π«FGô°SEG
º¡°û«Y ¥hPh ™HÉWh Üƒ∏°SCG ¿Éµdh ;IÒ¨àŸG ÒZh ájóHC’G ¬∏dG
.á©«Ñ£dG ∂∏J ≥HÉ£jh πKÉª«°S
200
Gƒæ∏YCGh ¬JGP ¬∏dG Gƒ∏qãe AÉ«ÑfC’G ¿CG ÉÃ ,iôNCG á«MÉf øeh
¬fÉµeEÉHh kÉfôe ¿Éc º¡∏ªY ¿EÉa ,áæ«q ©e á«æeR IÎa πLC’ ¬àÄ«°ûe
A»°T πc π©Øj ¬∏dG ¿C’ Gòg .kÉàHÉKh kGOhófi øµj ⁄ ƒ¡a .Ò¨àj ¿CG
ó≤d .kGOhófi ¿ƒµj ¿CG øµÁ ’h ¿ôe ¬JGP ƒgh ,¬àÄ«°ûe Ö°ùM
¿CGh ,IôŸG √òg kÉæ«q ©e kÉfÓYEG Ö©°ûdG Gƒ£©j ¿CG AÉ«ÑfCÓd ≈æ°ùJ
Ö©°ûdG Gƒ£©j ¿CG º¡æµeCGh .iôNCG Iôe ‘ ôNBG kÉfÓYEG ºgƒ£©j
øe ´ƒædG ∂dP ∑Éæg Ö©°ûdG Gƒ£©jh ,IOÉ«≤dG øe ´ƒædG Gòg Éæg
¿Éc ¢SÉæ∏d »£YCG …òdG ¢SƒeÉædG QÉ«©ªa ,‹ÉàdÉHh .IOÉ«≤dG
AÉ«ÑfC’G ÉªgÉ£YCG ¿Gò∏dG IOÉ«≤dGh ¿ÓYE’G øµd ;kGOhófih kÉàHÉK
π˘«˘FGô˘°SEG ƒ˘æ˘H ¿É˘c ƒ˘˘dh .ø˘˘jOhófi ÒZh Úfô˘˘e É˘˘fÉ˘˘c ¢SÉ˘˘æ˘ ∏˘ d
¬∏dG º¡à£°SGƒH Gƒaô©d ,AÉ«ÑfC’G IOÉ«bh ¿ÓYEG ´ÉÑJ’ øjó©à°ùe
GƒYÉ£à°S’h .¿ÉeõdG ∂dòd ¬àÄ«°ûe Gƒaô©dh ,äGòdÉH ¬°üî°T ‘
∑ôëàdG ‘ AGƒ°S ,¬àÄ«°ûe ™e Gƒ≤aGƒàjh ¬JGP ¬∏dG ™e GƒªZÉæàj ¿CG
.ácô©ŸG hCG πª©dG ‘ ,áMGôdG hCG
áë°ùŸG º«∏©Jh IÉ«◊G ¢SƒeÉf .kÉ°SOÉ°S
Ëó≤dG ó¡©dG ‘ AÉ«ÑfC’Gh ¢SƒeÉædG áYÉ£à°SG øe ºZôdG ≈∏Y
âfÉc É¡∏c áaô©ŸG ∂∏J ¿CG q’EG ,¬∏dG ¿ƒaô©j π«FGô°SEG »æH π©L
¬∏dG ¿EÉa ,ójó÷G ó¡©dG ‘ ,∂dòd .á«∏NGO â°ù«dh á«LQÉN áaô©e
¬àaô©e ≈∏Y øjQOÉb Éæ∏©éj ∂dòHh ,Éæ«a ¬JÉ«M ™e ¬MhQ π©éj
πfi πëj ,¬JÉ«M øe »JCÉj …òdG ,IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿CG PEG .kÉ«∏NGO
.πNGódG øe ¬à©«ÑW áaô©e øe ÉææqµÁh Ëó≤dG ó¡©dG ¢SƒeÉf
ó¡©dG AÉ«ÑfCG πfi πëj ]¬MhQ øe »JCÉj …òdG[ áë°ùŸG º«∏©Jh
.πNGódG øe ¬àÄ«°ûeh ¬JGP ¬∏dG áaô©e øe ÉææqµÁh Ëó≤dG
201
IÉ«◊G ¢SƒeÉf .BG
,á«©«Ñ£dG É¡àØ«Xhh IÉ«◊G á«°UÉN ƒg IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿EG
ô˘uÑ˘©˘j É˘eó˘æ˘Y ,∂dò˘d .IÉ˘«◊G á˘©˘«˘Ñ˘W »˘g √ò˘g IÉ˘«◊G á˘˘«˘ °UÉ˘˘Nh
kÉªFGO Éæd ∞°ûµj ƒ¡a ,Éæªq¶æjh ¬∏ªY øY Éæ«a ¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf
√ògh .¬∏dG á©«ÑW áaô©e øe ∂dòH ÉææqµÁ ƒgh .¬∏dG á©«ÑW øY
¤EG êÉà– ’ É¡fCG Éªc ,á«LQÉÿG áaô©ŸG º«∏©J Ö∏£àJ ’ áaô©ŸG
»YƒdÉH ºàJ É¡æµd ,¢†FGôØdGh ±ô◊G ¢SƒeÉæd á«LQÉÿG áª¶fC’G
π«Ñ°S ≈∏©a .»∏NGódG IÉ«◊G ¢SƒeÉf Éæd ¬«£©j …òdG »©«Ñ£dG
™°Vho GPEG ÉeCG .¬≤°üÑj ±ƒ°ùa ,πØW ºa ‘ πN ™°Vho GPEG ,∫ÉãŸG
ÚH õ««ªàdG ≈∏Y πØ£dG IQó≤ªa .¬©∏àÑj ±ƒ°ùa ,¬ªa ‘ ôµ°S
.»©«Ñ£dG IÉ«◊G πªY ¤EG πH ,º«∏©àdG ¤EG óæà°ùJ ’ ƒ∏◊Gh ¢†eÉ◊G
Öëj ’ ¬∏dG IÉ«M πÑbh ¢ü∏N …òdG ¢üî°ûdG ¿EG ,á∏KÉ‡ á≤jô£Hh
,áÄ«£ÿG ¢UÉ°üb øe ¬aƒN ÖÑ°ùH ¢ù«d Gògh .áÄ«£ÿG π©Øj ¿CG
kÉ«Yh kÉ«FÉ≤∏J ¬«£©J ¬∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«◊ á°Só≤ŸG á©«Ñ£dG ¿C’ πH
øe ≥ªYCG ƒg »YƒdG Gògh .áÄ«£ÿG √ÉŒ kÉà«≤eh kÉ¡jôc kGQƒ©°T hCG
¤EG π°Uƒàf áÄ«£î∏d âbÉŸG »YƒdG Gòg øe ÉæfEGh .Òª°†dG áfGOEG
.á°Só≤ŸG ¬∏dG á©«ÑW áaô©e
nÚ∏˘eÉ˘Y oÖ˘n©˘ rà˘ nfh'' :¢Sƒ˘˘ã˘ fQƒ˘˘c ‘ Ú°ùjó˘˘≤˘ ∏˘ d ¢ùdƒ˘˘H ∫ƒ˘˘≤˘ j
''...oßp©æn na Éæ«∏Y iôn àn rØjo .πo pªàn ë
r æn na óo ¡n n£°†o
r f .∑o pQÉÑn æo na ºo àn °ûor f .ÉæjójCÉH
±ô°üàj ¿CG ¢ùdƒH ´É£à°SG ó≤d .(13-12:4 ¤hC’G ¢SƒãfQƒc)
¿C’ πH ,Gòµg ¬à∏©L ¬«a ¬∏dG IÉ«M ¿C’ §≤a ¢ù«d á≤jô£dG √ò¡H
¬∏dG IÉ«M ‘ ¢TÉY Éeóæ©a .kÉ°†jCG Gòµg »g ¬«a ¬∏dG IÉ«M á©«ÑW
π°UƒJ ¬fEÉa ,ôNBG ÒÑ©àHh ;¬∏dG á©«ÑW ¢ùŸ ¬fEÉa ,á≤jô£dG ∂∏àH
.¬∏dG á©«ÑW áaô©e ¤EG
202
,ïdG ,QƒædGh áfÉeC’Gh áÑÙGh á°SGó≤dÉc ,¬∏dG IÉ«M á©«ÑW ¿EG
øY ô¶ædG ±ô°üH ,óHC’G ¤EG ∫RC’G øe kGóHCG Ò¨àJ ’h ∫óÑàJ ’
¬JÉ«M ¢SƒeÉf ™HÉW ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh .¿ÉµŸG hCG ¿ÉeõdG ±ÓàNG
±ô°üH ,¬∏dG IÉ«M ¢SƒeÉf πª©j ÉeóæYh .Ò¨àj ’h kÉ°†jCG âHÉK
øe ÉææqµÁ »àdG ¬∏dG á©«ÑW ¿EÉa ,¿ÉµŸG hCG ¿ÉeõdG øY ô¶ædG
.IÒ¨àe ÒZh áàHÉK kÉªFGO »g É¡°ùŸ
á©«ÑW áaô©e øe ÉææqµÁh Éæ«a IÉ«◊G ¢SƒeÉf πª©j ÉeóæYh
¥Gòeh áëFGQh ™HÉWh Üƒ∏°SCG π©éj ¬fCG »g áé«àædG ¿EÉa ,¬∏dG
¢SƒeÉæc ¢ù«d ƒ¡a .¬∏dG á©«ÑW ™e ≥aGƒàjh ≥HÉ£àj ¬∏c Éæ°û«Y
¿CG »°†à≤J ,§≤a á«LQÉN áª¶fCG ƒg …òdG ,Ëó≤dG ó¡©dG ±ôM
¢SƒeÉf ƒg É‰EG .¬∏dG á©«ÑW ™e á«LQÉÿG ¿É°ùfE’G IÉ«M ≥HÉ£àJ
á©«ÑW ≠«°üj ,Éæ«a IÉ«◊G √òg πª©H ,…òdG ,ójó÷G ó¡©dG IÉ«M
¬∏dG á©«ÑW ô°üæY …ƒà– Éæà©«ÑW π©éj Gò¡Hh .Éæà©«ÑW ‘ ¬∏dG
¬∏dG á©«ÑW ¬Ñ– Ée πµa .¬∏dG á©«ÑW πãe èjQóàdÉH íÑ°üJh
øeh .¬JGP ƒëædG ≈∏Y ¬°†¨ÑJh Éæà©«ÑW ¬Ñ– ±ƒ°S ,¬°†¨ÑJh
áª∏¶ŸG »°VÉŸG QƒeCG π©Øf ¿CG ÉfOQCG ≈àM hCG Éæ∏©a Éª∏c ,ºK
π≤∏≤àdÉH ô©°ûf Éæ∏©éj Éæ∏NGO ‘ IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿EÉa ,á°ùfódGh
Éæ∏©a Éª∏c ,∂dP øe ¢†«≤ædG ≈∏Yh .ΩÓ°ùdG ΩóYh áMGôdG ΩóYh
Éfô©°T Éª˘∏˘c ,¬˘∏˘dG á˘©˘«˘Ñ˘£˘d á˘≤˘aGƒŸGh á˘°Só˘≤ŸGh IÒæ˘dG AÉ˘«˘°TC’G
πµ°ûH Éæ°û«Y Ò¨àj á≤jô£dG √ò¡Hh .Éæ∏NGO ‘ ΩÓ°ùdGh IÉ«◊ÉH
.πNGódG øe ¬∏dG á©«ÑW ™e ≥HÉ£àjh ≥aGƒà«d »FÉ≤∏J
áë°ùŸG º«∏©J .Ü
¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ‘ Ió«MƒdG ájB’G »g 27:2 ¤hC’G ÉæMƒj ¿EG
203
''áë°ùe'' áª∏c ¿CG º∏©j Éæ©«ªLh .''áë°ùŸG º«∏©J'' øY º∏µàJ »àdG
¤EG Ò°ûj ]''ín °ùn en '' π©a øe ≥à°ûe[ »∏©a º°SG »g "anointing"
õeQ Ö°ùMh .øgóo dG π©ah ∑ôq – ¤EG ,(ointment) øgóo dG πªY
‘ âjõ˘dG hCG ø˘rgoó˘dG ¿EÉ˘a ,ó˘jó÷G ó˘¡˘©˘dG ≥˘«˘≤–h Ëó˘≤˘ dG ó˘˘¡˘ ©˘ dG
É˘bƒ˘d ;1:61 AÉ˘«˘©˘°TCG) ¢Só˘≤˘dG ìhô˘˘dG ¤EG Ò°ûj ¢Só˘˘≤ŸG ÜÉ˘˘à˘ µ˘ dG
óH Óa ,¢Só≤dG ìhôdG ¤EG Ò°ûj âjõdG hCG ørgoódG ¿CG å«Mh .(18:4
πªY ¿EG .¢Só≤dG ìhôdG (working) πªY ¤EG ''áë°ùŸG'' Ò°ûJ ¿CG
ÜÉ˘à˘µ˘dG ƒ˘Yó˘j ,∂dò˘d ;ø˘gr óo ˘dG í˘°ùe π˘ã˘e ƒ˘g É˘æ˘«˘a ¢Só˘≤˘dG ìhô˘˘dG
.''áë°ùŸG'' `H Gòg ¢Só≤dG ìhôdG πªY ¢Só≤ŸG
Éæ∏©Œ »¡a ,Éæ«a ¢Só≤dG ìhôdG πªY »g áë°ùŸG ¿CG ÉÃh
¬∏dG áaô©e øe øqµªàf »c »∏NGO ¢SÉ°ùMEG ≈∏Y π°üëf kÉ«FÉ≤∏J
√ò¡H ¬∏dG áÄ«°ûeh ¬∏dG ±ô©f áë°ùŸG Éæ∏©Œ ÉeóæYh .¬àÄ«°ûeh
¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ƒYój ,Gòµgh .πNGódG øe Éæªq∏©J »¡a ,á≤jô£dG
.''áë°ùŸG º«∏©J'' `H º«∏©àdG Gòg
¬∏dG kÉ°†jCG »¡a ,Éæ«a ¢Só≤dG ìhôdG πªY »g áë°ùŸG ¿CG ÉÃh
¬∏dG .Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG ó«°ùŒ ƒg ¢Só≤dG ìhôdG ¿C’ ,Éæ«a πª©j ¬JGP
¬∏ªY AGôL Éæd ¬«£©j …òdG º«∏©àdG ™HÉW ¿EÉa ,Gòd ;Ohófi ÒZ
Éæ«£©j kÉfÉ«MCÉa .kGOhófi ¿ƒµj ¿CG øµÁ ’ Éæ∏NGO ‘ ¬àë°ùeh
øe ´ƒ˘æ˘dG ∑GP É˘æ˘«˘£˘©˘j iô˘NCG kÉ˘fÉ˘«˘MCGh ,º˘«˘∏˘©˘à˘dG ø˘e ´ƒ˘æ˘dG Gò˘g
ΩóYh äÉÑãdÉH õ«ªàj …òdG ,¬JÉ«M ¢SƒeÉæc ¢ù«d Gògh .º«∏©àdG
Éæ∏©éjh ,áàHÉãdG ¬JÉ«M á©«ÑW øe »JCÉj ¬JÉ«M ¢SƒeÉæa .Ò¨àdG
Éæ«a ¢SƒeÉædG Gòg áØ«Xƒa ,∂dòd ;¬JÉ«◊ áàHÉãdG á©«Ñ£dG ¢ùª∏f
,IOhóÙG ÒZ ¬JGP øe »JCÉj ¢Shó≤dG ¬MhQ πªY øµd .áàHÉK
Éæd ¬«£©j …òdG º«∏©àdÉa ,∂dòd ;IOhóÙG ÒZ ¬JGP ¢ùª∏f Éæ∏©éjh
204
¬fÓYEG ∫Éæf Éæ∏©éj ƒ¡a .Ohófi ÒZ kÉ°†jCG ƒg Éæ∏NGO πª©dG Gòg
¬àÄ«°ûeh á«gÉæàeÓdG ¬JGP ±ô©f Éæ∏©éj Gò¡Hh ,¬JOÉ«b πÑ≤fh
.IOhóÙG ÒZ
äGP øe IOÉ«≤dGh ¿ÓYE’G Éæ«£©j áë°ùŸG º«∏©J ¿CG å«Mh
ÉædÉ©aCGh Éæcƒ∏°S πc π©éj ¿CG ™«£à°ùj ƒ¡a ,á«gÉæàeÓdG ¬∏dG
Gògh .¬∏dG áÄ«°ûe ™e á≤Øàeh áªé°ùæe ÉæJGQÉ«àNGh ÉæJÉcô–h
GƒÑ∏£Jh êQÉN øe ¢SÉædG Gƒªq∏Y øjòdG Ëó≤dG ó¡©dG AÉ«ÑfCÉc ¢ù«d
ìhôdG ƒg Gòg É‰EGh .¬∏dG áÄ«°ûe ™e á≤Øàe º¡dÉ©aCG ¿ƒµJ ¿CG
¬JGP ¬˘∏˘dG ô˘°üæ˘Y É˘æ˘«˘a í˘°ùª˘«˘a É˘æ˘ë˘°ùÁ ,É˘æ˘«˘a ø˘góo ˘dÉ˘c ¢Só˘≤˘dG
¬∏dG Éæ°ùŸ ÉæfC’ ¬∏dG áÄ«°ûe ∑Qóf ¿CG πNGódG øe øjQOÉb Éæ∏©éjh
¬∏ªcCÉH ÉæfÉ«c πH ÉgóMh ÉædÉ©aCG π©éj ’ ¬fCG »g áé«àædGh .¬JGP
.¬àÄ«°ûe ™e ºZÉæàj h ¬∏dG ô°üæ©H Å∏àÁ
ƒ¡a .¬∏dG IÉ«M á©«ÑW ¢ùª∏f Éæ∏©éj IÉ«◊G ¢SƒeÉæa ,Gòµgh
áë°ùŸG øµdh .¬∏dG IÉ«M á©«Ñ£d kÉ≤ah πNGódG øe Éæªµëjh Éæªq¶æj
.äGòdÉH √ôgƒL Éæ«a í°ù“h ,¬°üî°T ¢ùª∏f ,¬∏dG ¢ùª∏f Éæ∏©Œ
É˘æ˘«˘a ¿É˘ª˘q∏˘©˘jh ¿Ó˘ª˘©˘j á˘ë˘°ùŸGh IÉ˘«◊G ¢Sƒ˘eÉ˘˘f É˘˘æ˘ d ¿CG å«˘˘Mh
ÉæH áLÉM ’h A»°T πc ‘ ¬∏dG ±ô©f ¿CG ™«£à°ùf ÉæfEÉa ,QGôªà°SÉH
,Éæ°û«Y ¥hPh IÒ°S ádCÉ°ùe ¤EG »JCÉf ÉeóæY PEG .óMCG Éæªq∏©j ¿CG ¤EG
ÉeóæYh .QƒeC’G √òg ‘ ¬∏dG á©«Ñ£H Éæaôq ©j IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿EÉa
º¡Øf Éæ∏©éj áë°ùŸG º«∏©J ¿EÉa ,ÉfQÉ«àNG hCG Éæ∏ªY ádCÉ°ùe ¤EG »JCÉf
.QƒeC’G √òg ∫É«M ¬JGP ¬∏dG ô©°ûj ∞«c
.á°ùÑdC’G ¢†©H AGô°T ójôf ÉæfCG ¢VÎØæd ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y
ìhôdG IOÉ«bh OÉ°TQEG ádCÉ°ùe ƒg ¬eóY hCG á°ùÑdCÓd ÉfDhGô°T ¿EG
ÉeóæY ÉeCG .ÉfOƒ≤Jh áë°ùŸG Éæªq∏©à°S ‹ÉàdÉHh ;πª©dG ‘ ¢Só≤dG
205
ÉªgQÉàîf øjò∏dG ¿ƒ∏dGh …õdG ¿EÉa ,á°ùÑdC’G ¿õfl ¤EG Ögòf
¢SƒeÉf Éæ∏©é«°Sh .¬∏dG á©«ÑW ¥hòH á£ÑJôe ádCÉ°ùe ƒg É‰EG
.¬∏dG á©«ÑW ™e Úªé°ùæŸG ¿ƒ∏dGh …õdG ƒg Ée ¢ù°ùëàf IÉ«◊G
¿EÉ˘a ,á˘°ùÑ˘dC’G É˘fDhGô˘°Th ¿õıG ¤EG É˘æ˘ HÉ˘˘gP á˘˘¡˘ L ø˘˘e ,Gò˘˘µ˘ gh
√òg Ögòf ¿CG øµªŸG øe ,…CG .âHÉãdG ´ƒædG øe â°ù«d IOÉ«≤dG
…õdG ¥hP øµdh .Ögòf q’CG Éæ«∏Y áeOÉ≤dG IôŸG ‘h ,IôŸG
Ögòf Iôe πc »Øa ;kGóHCG Ò¨àj ’ √QÉàîf ¿CG »¨Ñæj …òdG ¿ƒ∏dGh
.¬°ùØf ¿ƒµj ,É¡«a
¿EG .êGhõ˘dG ¿Gó˘jô˘j Úæ˘eDƒŸG ø˘e kÉ˘à˘ NCGh kÉ˘ NCG kÓ˘ ã˘ e ò˘˘NCÉ˘ æ˘ d
‘ ¢Só˘≤˘dG ìhô˘dG IOÉ˘«˘b á˘dCÉ˘°ùe ƒ˘g ±É˘aõ˘dG Ωƒ˘«˘d É˘ª˘gQÉ˘«˘ à˘ NG
∫hC’G Ωƒ«dG ¿CG ôeC’G ¢ù«∏a .¬∏dG á©«Ñ£H §ÑJôe ÒZ ƒgh ;πª©dG
’ ΩÉjC’G á«≤H Éªæ«H ¬∏dG á©«ÑW ™e ≥Øàj ô°ûY ¢ùeÉÿG Ωƒ«dG hCG
ƒg ÉgQô≤j …òdÉa ,πª©dG ‘ IOÉ«b ádCÉ°ùe √òg âfÉc ÉŸh .≥ØàJ
…R ¿EÉa ,±ÉaõdG âbh ‘ ÉeCG .¢Só≤dG ìhôdG πªY hCG áë°ùe
GPEG Éeh ,´ÉªàL’G Ö«JôJ á«Ø«ch ,á£«ÙG áÄ«ÑdG ´ƒfh ,¢ùHÓŸG
,ÚæeDƒª∏d í∏°üjh á°ù«æµdG ≥aGƒj Üƒ∏°SC’Gh ¥hòdGh ™HÉ£dG ¿Éc
ºs∏©oJ ’ »¡a ,∂dòd .¬∏dG á©«Ñ£H á£ÑJôe É¡©«ªL πFÉ°ùŸG √ò¡a
¢SƒeÉf πnÑpb ø˘e É˘¡˘ª˘«˘¶˘æ˘Jh É˘¡˘£˘Ñ˘°V º˘à˘j π˘H á˘ë˘°ùŸG π˘Ñ˘b ø˘e
.IÉ«◊G
áë°ùŸG º«∏©Jh IÉ«◊G ¢SƒeÉf ÚH ábÓ©dG .ê
á˘Ø˘∏˘àfl ∞˘FÉ˘Xh á˘ë˘°ùŸG º˘«˘∏˘©˘Jh IÉ˘«◊G ¢Sƒ˘eÉ˘æ˘d ¿CG ™˘eh
øµÁ ’h .ájÉ¨∏d á≤«Kh Éª¡àbÓY ¿CG q’EG ,¬JGP A»°ûdG É°ù«d Éªgh
.Éª¡°†©H ≈∏Y ∫OÉÑàŸG ÉªgÒKCÉJ π°üa
206
≈∏Y Ωƒ≤J ¬∏dG IÉ«Mh ,¬∏dG IÉ«M øY CÉ°ûæj IÉ«◊G ¢SƒeÉæa
`H kÉ°†jCG ¢SƒeÉædG Gòg ≈Yój ,∂dòd .¬«a IGƒàfi »gh ¬∏dG ìhQ
¢Só≤dG ìhôdG ¢SƒeÉf ƒgh ,(2:8 á«ehQ) ''IÉ«◊G ìhQ ¢SƒeÉf''
∂∏J ‘ øªµjh ¬∏dG IÉ«M øY CÉ°ûæj ¢SƒeÉædG Gòg ¿CG ™eh .∂dòc
ìhô˘dG π˘ª˘Yh ,¢Shó˘≤˘dG ¬˘∏˘dG ìhô˘H ≥˘sÑ˘£˘ojh ò˘sØ˘æ˘oj ¬˘˘fCG ’EG ,IÉ˘˘«◊G
ô¡¶j ¢SƒeÉædG Gòg πªY ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh .áë°ùŸG ƒg Gòg ¢Só≤dG
Gòg πªY ¿EÉa ,áë°ùŸG ∞bƒàJ ÉeóæYh .áë°ùŸG ™e IQhô°†dÉH
π˘ª˘Yh á˘ë˘°ùŸG ¿CÉ˘H É˘æ˘d âÑ˘ã˘j Gò˘gh .kÉ˘ª˘à˘M »˘Ø˘à˘î˘j ¢Sƒ˘eÉ˘æ˘ dG
.Éª¡∏°üa øµÁ ’h kÓ©a ¿É£ÑJôe IÉ«◊G ¢SƒeÉf
É˘æ˘ª˘¡˘Ø˘H kÉ˘°†jCG §˘Ñ˘Jô˘e á˘ë˘°ùŸG º˘«˘∏˘©˘J ¿EG ,∂dP ≈˘˘∏˘ Y IhÓ˘˘Y
á«©«Ñ£dG áØ«XƒdG ƒg IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿CG ÉªÑa .IÉ«◊G ¢SƒeÉæd
¢SÉ°ùMEG ¤EG »ªàæj Éæ∏NGO ‘ ¢SƒeÉædG Gòg πªY ¿EÉa ,IÉ«ë∏d
≈∏Y π°üëf ¿CG ™«£à°ùf IÉ«◊G √òg ¢SƒeÉæH ÉæfCG PEG .IÉ«◊G
å◊ÉH ô©°ûf Éæ∏©éj ¢SÉ°ùMEG ,ÉæfÉ«c øe AõL ≥ªYCG ‘ ¢SÉ°ùMEG
øjQOÉb ÒZ ÉædRÉe ÉæfCG q’EG .¢†aôdG hCG ¿É°ùëà°S’ÉH ,™æŸG hCG
¢SÉ°ùME’G Gòg ≈æ©e º¡Øf »µdh .¢SÉ°ùME’G Gòg ≈æ©e º¡a ≈∏Y
áë°ùŸG º«∏©àH ÉæfEGh .áë°ùŸG º«∏©J ¤EG áLÉëH øëf ,»æWÉÑdG
¢Sƒ˘eÉ˘f É˘æ˘d ¬˘«˘£˘©˘j …ò˘dG ¢SÉ˘°ùME’G ≈˘æ˘©˘e º˘¡˘Ø˘f ¿CG ™˘«˘£˘ à˘ °ùf
í∏ŸGh ôµ°ùdG ¥hòj …òdG πØ£dG ¿EG ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .IÉ«◊G
É¡µ∏àÁ »àdG IÉ«ë∏d á«©«Ñ£dG IQó≤ŸG á£°SGƒH ™«£à°ùj Iôe ∫hC’
øjòg á«gÉe ±ô©j ’ ∫GRÉe ¬fCG q’EG ;º©£dG ±ÓàNÉH ¢ùëj ¿CG
ôµ°S ≈Yój ƒ∏◊G A»°ûdG ¿CÉH ¬eCG √ÈîJ ÉeóæY øµdh .ÚÄ«°ûdG
øjòg ¥Gòe ±ÓàNÉH ¢ùëj ’ ¬fEÉa ,í∏e ≈Yój ídÉŸG A»°ûdGh
.kÉ°†jCG ÚÄ«°ûdG øjòg ±ô©j ¬æµdh ,Ö°ùëa ÚÄ«°ûdG
207
¬d ¿ƒµJ ,¢UÉî°TC’G óMCG ¢ü∏îj ÉeóæY ,¬JGP ƒëædG ≈∏Yh
ôªÿG Üô°T hCG Éªæ«°ùdG ¤EG ÖgP GPEG ,ºK øeh .¬∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«M
¬∏dG IÉ«M á©«ÑW ™e ºé°ùæJ ’ QƒeC’G √òg πc ¿CG å«Mh ,øN q O hCG
ΩóYh áMGôdG Ωó©H ô©°ûj ¬∏©Œ IÉ«◊G √òg á©«ÑW ¿EÉa ,¬∏NGO ‘
¢SÉ°ùME’G ¬H ¬aqô©j Ée Gògh .QƒeC’G √òg ôé¡j ¿CG ¤EG ΩÓ°ùdG
iód áMGôdG Ωó©H √Qƒ©°T ºZQ ,¬fCG ÒZ .¬∏dG IÉ«◊ π°UCÉàŸG
ƒgh .áMGôdG Ωó©H ô©°ûj GPÉŸ º¡Øj ’ ∫GRÉe ,QƒeC’G √ò¡H ¬eÉ«b
øe ,áë°ùŸG ¬d í°VƒJ q ¿CG ó©H q’EG ¬≤∏≤J ÖÑ°S ±ô©j hCG º¡Øj ’
™e ≥ØàJ ’ AÉ«°TC’G √òg πc ¿CÉH ,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG º«∏©J ∫ÓN
»YƒdG ¬jód ¿ƒµj ød ,òÄæ«M .¬∏NGO ‘ á°Só≤ŸG ¬∏dG IÉ«M á©«ÑW
¿ƒµ«°S πH ,§≤a ¬∏dG IÉ«◊ π°UCÉàŸG ¢SÉ°ùME’G ¬d ¬«£©j …òdG
πªY ¢ù«∏a ,Gòµgh .kÉ°†jCG º¡Øj ¬∏©éj …òdG áë°ùŸG º«∏©J ¬jód
≈æ©eh πH ,áë°ùŸG á£°SGƒH ô¡¶jn …òdG √óMh IÉ«◊G ¢SƒeÉf
.áë°ùŸG º«∏©J ∫ÓN øe ø∏©à°ùj kÉ°†jCG IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¢SÉ°ùMEG
kÉ˘°†jCG §˘Ñ˘Jô˘e IÉ˘«◊G ¢Sƒ˘eÉ˘f π˘ª˘Y ¿EG ,iô˘NCG á˘˘«˘ MÉ˘˘f ø˘˘eh
º«∏©J º¡a ¿CG QÉÑàN’G øe º∏©f øëf .áë°ùŸG º«∏©àd Éæª¡ØH
¤EG Oóëj IÉ«◊G ‘ Éfƒ‰ ióªa .IÉ«◊G ƒ‰ ‘ øªµj áë°ùŸG
¥hòJ …òdG πØ£dG ¿Éc GPEG ,kÓãªa .áë°ùŸG º«∏©J º¡Øf ióe …CG
A»°ûdG ¿CÉH ¬JódGh ¬JÈNCG ƒd ≈àëa ,kGóL kGÒ¨°U í∏ŸGh ôµ°ùdG
ÒZ ∫GRÉe ƒ¡a ,kÉë∏e ≈Yój ídÉŸG A»°ûdG ¿CGh kGôµ°S ≈Yój ƒ∏◊G
¬JÉ«M ƒªæJ ≈àM ô¶àæf ¿CG IQhô°†dG øeh .ÜÉ©«à°S’G ≈∏Y QOÉb
º¡Øf ¿CG ÉfOQCG GPEGh .º¡Øj ¿CG ™«£à°ùj ºK øeh ,Ú©e iƒà°ùe ¤EG
ƒ‰ ¿ƒµj ¿CG óH ’ PEG .Éæg ≥Ñ£æj ¬JGP CGóÑŸG ¿EÉa ,áë°ùŸG º«∏©J
,áë°ùŸG º«∏©J øe ójõŸG º¡Øf ¿CG ÉfOQCG GPEÉa .kÉ«aÉc Éæ«a IÉ«◊G
208
»JCÉj IÉ«◊G ƒ‰ OÉjORGh .ÌcCG IÉ«◊G ‘ Éfƒ‰ OGOõj ¿CG óH ’
,ÌcCG Éæ«a IÉ«◊G ¢SƒeÉf πªY Éªq∏µa .IÉ«◊G ¢SƒeÉf πªY øe
º˘«˘∏˘©˘J º˘¡˘Ø˘f ¿CG É˘æ˘©˘£˘à˘°SG É˘ª˘∏˘ch IÉ˘«◊G ‘ É˘fƒ‰ OGORG É˘ª˘ ∏˘ c
ójõj ¿CG ™«£à°ùj IÉ«◊G ¢SƒeÉf πªY ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh .áë°ùŸG
.áë°ùª∏d Éæª¡a
¿É£ÑJôj ’ áë°ùŸGh IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿CÉH ôcòàf ÉfƒYO ,∂dòd
Éª¡WÉÑJQGh .kÉ°†jCG ôNB’G ‘ ÉªgóMCG ôKDƒjh πH ,§≤a Éª¡°†©ÑH
¿CG ¤EG ÌcCÉa ÌcCG ƒªæJ ¬∏d á«∏NGódG Éæàaô©e π©éj Éª¡∏YÉØJh
.≈æZh AπÃ ¬∏dG ±ô©f
áë°ùŸG º«∏©Jh IÉ«◊G ¢SƒeÉf áfQÉ≤e .O
º˘«˘∏˘©˘J ø˘Y IÉ˘«◊G ¢Sƒ˘eÉ˘f ∞˘∏˘à˘î˘j ∞˘«˘c É˘æ˘jCGQh ≥˘Ñ˘°S ó˘≤˘ d
iÔ°S ¿B’Gh .∑Î°ûeh ‹OÉÑJ ƒëf ≈∏Y ¿É£ÑJôj ∞«ch ,áë°ùŸG
¿Gòg É¡«£˘©˘j »˘à˘dG ¬˘∏˘dG á˘aô˘©˘e ÚH á˘ë˘°VGhh á˘£˘«˘°ùH á˘fQÉ˘≤˘e
.Éæd kÉMƒ°Vh ÌcCG ôeC’G π©éj É‡ ,¿ÉæKE’G
¿EÉa ,¬∏dG IÉ«◊ á«©«Ñ£dG áØ«XƒdG ƒg IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿CG ÉÃ
¬fCG …CG ;§≤a óMGh ´ƒf øe »g Éæd É¡«£©j »àdG ¬∏dG áaô©e
.¬∏dG IÉ«M á©«ÑW ±ô©f Éæ∏©éj
¿EÉa ,¬JGP ¬∏dG ìhQ πªY ƒg áë°ùŸG º«∏©J ¿CG ÉÃ ,øµdh
:πbC’G ≈∏Y ´GƒfCG áKÓK øe »g Éæd É¡«£©j »àdG ¬∏dG áaô©e
¬∏dG ¢ùª∏f ÉæfCG »æ©j Gògh .¬JGP ¬∏dG ±ô©f Éæ∏©éj ¬fEG :k’hCG
.¬ëHôfh √Èàîf ∂dòHh ¬JGP
º¡Øf ÉæfCG »æ©j Gògh .¬∏dG áÄ«°ûe ±ô©f Éæ∏©éj ¬fEG :kÉ«fÉK
º°ù≤æj Gògh .ÉædÉ©aCG ‘ Éæd ¬∏dG É¡«£©j »àdG IOÉ«≤dG hCG ¬«LƒàdG
»g ájOÉ«àY’G IOÉ«≤dG ¿EG .á°UÉN IOÉ«bh ájOÉ«àYG IOÉ«b ¤EG
209
á£N πLCG øe »¡a á°UÉÿG IOÉ«≤dG ÉeCG .á«eƒ«dG ÉæJÉ«M πLCG øe
ÜÉ«ãdG AGô°ûd ÉæHÉgP á«fÉµeEG ¿EG ,kÉ≤HÉ°S ÉfôcP Éªch .ÜôdG πªY
á∏ãeCG »g ,ïdG ,ÉæaÉaR ¬«a ¿ƒµj ¿CG Öéj …òdG Ωƒ«dGh ,É¡eóY hCG
ñC’G ô©°T ÉeóæY ÉeCG .á«eƒ«dG ÉæJÉ«M ‘ ájOÉ«àYG IOÉ«b øY
,Ú°üdG Ö∏b ¤EG ÜôdG π«‚EG òNCÉj ¿CG ¬«∏Y ¿CÉH zô∏jÉJ ø°Sóg{
.ÜôdG πªY ‘ á°UÉN IOÉ«b ∂∏J âfÉc ó≤∏a
kÉfÓYEG πÑ≤f ÉæfCG »æ©j Gògh .≥◊G ±ô©f Éæ∏©éj ¬fEG :kÉãdÉK
.¢UÉNh …OÉ«àYG ¤EG º°ù≤æj ¿ÓYE’G Gògh .≥◊ÉH ¢üàîj Éª«a
≈∏Y ¿CÉH iôf ¿CG ,kÓãªa :Éæaô°üJh Éæcƒ∏°ùH …OÉ«àY’G ≈æ©ojh
¢Sƒ˘ã˘fQƒ˘c) ''Úæ˘˘eDƒŸG p ÒZ ™˘˘e m Òf nâ˘ rë˘ nJ'' Gƒ˘˘fƒ˘˘µ˘ j q’CG Úæ˘˘eDƒŸG
óér nŸ A»°T πs oc'' π©Øf ¿CG Éæ«∏Y ,Éæ∏©a Éª¡e ÉæfCG hCG ,(14:6 á«fÉãdG
≈˘æ˘©˘«o ˘a ¢UÉÿG ¿Ó˘YE’G É˘eCG .(31:10 ¤hC’G ¢Sƒ˘˘ã˘ fQƒ˘˘c) ''¬˘˘∏˘ dG
áØ«Xhh ,(2:2 »°Sƒdƒc) í«°ùŸG ‘ ¬∏dG ô°S iôf ¿CÉc ,¬∏dG á£îH
.(23:1 ¢ù°ùaCG) í«°ùŸÉH ≥∏©àj Éª«a á°ù«æµdG
á«∏NGódG áaô©ŸG ¿CÉH ∑Qóf ÉæfEÉa ,•É≤ædG √òg ÉæjCGQ ¿CG ó©H
»¡a .kÉ≤M á«æZ áë°ùŸG º«∏©Jh IÉ«◊G ¢SƒeÉf Éæd É¡«£©j »àdG
∫ƒ°ü◊G øe Éææqµ“ Gò¡Hh ,Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG πªY πc πª°ûJ OÉµJ
.¬∏d á∏eÉ°Th á«æZh á∏eÉc áaô©e ≈∏Y
¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ¿ÉgôH .kÉ©HÉ°S
º«∏©Jh IÉ«◊G ¢SƒeÉæH Éæd ≈£©oj …òdG »∏NGódG ¢SÉ°ùME’G ¿EG
¢SÉ°ùME’G Gòg ¿Éc ƒd ≈àM øµdh .¬∏dG áaô©e øe ÉææqµÁ áë°ùŸG
øgÈjo ¿C’ áLÉëH ∫GRÉe ƒ¡a ,kÉeÉ“ kÉbOÉ°Uh kÉ«≤«≤M »∏NGódG
…òdG »YƒdG ¿Éc GPEÉa .¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ÇOÉÑeh º«dÉ©àH âÑãjh
»¨Ñæj ,á«HÉàµdG ÇOÉÑŸGh º«dÉ©àdG ™e ≥Øàj ’ Éæ∏NGO ‘ √Éæ∏f
210
¿CG øe •É£ëf ¿CG ™«£à°ùf á≤jô£dG √ò¡Hh .¬°†aôf ¿CG Éæ«∏Y
.ÚfRGƒàeh Ú≤«bO ¿ƒµf ¿CG ™«£à°ùfh ,±ô£àf hCG ´óîæf
ÉæMhQ ‘ IÉ«◊G ¢SƒeÉf øe kÉ«JBG »∏NGódG »YƒdG ¿Éc AGƒ°S
≥M ™e kÉ≤Øàe ¿ƒµj ¿CG óH ’ ƒ¡a ,áë°ùŸÉc ¢Só≤dG ìhôdG øe hCG
’ Éæ∏NGO ‘ ¬H ô©°ûf …òdG »YƒdG ¿Éc GPEGh .¢Só≤ŸG ÜÉàµdG
¿ƒµj ¿CG òFóæY øµªŸG ÒZ øªa ,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ≥M ™e ≥Øàj
ób Éæ∏NGO »YƒdG ¿CG ™ªa .áë°ùŸG º«∏©J hCG IÉ«◊G ¢SƒeÉf √CÉ°ûæe
™eh .ó«cCGh í«ë°U ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ‘ ≥◊G ¿CG q’EG ,kÉ«M ¿ƒµj
,kÉ«M ¿ƒµj ¿CG ¿hO ó«cCGh í«ë°U √OôØÃ ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ≥M ¿CG
¿É«MC’G ¢†©H ‘ ¿ƒµj ¿CG øµÁ √OôØÃ »∏NGódG ¢SÉ°ùME’G ¿EÉa
QÉ£b ¬Ñ°ûj Gògh .ó«cCG ÒZ øµdh kÉ«M hCG ;í«ë°U ÒZ øµdh kÉ«M
π˘H ,á˘«˘∏˘NGó˘dG á˘bÉ˘£˘dG §˘≤˘a ¢ù«˘d ¬˘d ô˘aƒ˘˘à˘ J ¿CG ó˘˘H ’ PEG :Ωó˘˘≤˘ à˘ j
•ƒ£N ∑Éæg âfÉc GPEÉa .kÉ°†jCG á«LQÉÿG ójó◊G áµ°S •ƒ£Nh
ø∏a ,πNGódG ‘ ábÉ£dG ôaƒàJ ¿CG ¿hO êQÉN øe ójó◊G áµ°S
¿hO πNGódG ‘ ábÉ£dG äôaƒJ GPEGh .∑ôëàj ¿CG QÉ£≤dG ™«£à°ùj
QÉ˘£˘≤˘dG ¿CG ™˘eh ,êQÉ˘N ø˘e ó˘jó◊G á˘˘µ˘ °S §˘˘N ∑É˘˘æ˘ g ¿ƒ˘˘µ˘ j ¿CG
øëf ,∂dòd .áKQÉc ¤EG ™aóæ«°S kÉªàM ¬fEÉa ,∑ôëàj ¿CG ™«£à°ùj
≥◊G ¤EGh πH ,Éæ∏NGO »◊G ¢SÉ°ùME’G ¤EG §≤a ¢ù«d áLÉëH
IÉ«◊G ¢SƒeÉf øY CÉ°ûæj Éæ∏NGO »◊G »YƒdÉa .ÉæLQÉN í«ë°üdG
ΩÓc º«∏©J ‘ øªµj ÉæLQÉN í«ë°üdG ≥◊Gh ;áë°ùŸG º«∏©Jh
.¬FOÉÑe Qƒfh ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG
Oƒ˘ª˘Y º˘gó˘°Tô˘e ¿É˘c ,á˘jÈdG ‘ π˘«˘FGô˘°SEG ƒ˘æ˘H QÉ˘°S É˘˘eó˘˘æ˘ Y
.]º¡d A»°†«d[ π«∏dG ‘ QÉf OƒªYh ]º¡jó¡«d[ QÉ¡ædG ‘ ÜÉë°S
,QÉ¡ædG í°Vƒc á«MhôdG ÉæàdÉM ¿ƒµJ ÉeóæY ,¬JGP ƒëædG ≈∏Yh
211
É˘æ˘°SÉ˘°ùMEG ¿ƒ˘µ˘jh IÒ¡˘¶˘dÉ˘c kÉ˘«˘∏˘NGO ÚFÉ˘°†e ¿ƒ˘µ˘ f É˘˘eó˘˘æ˘ Yh
OƒªY ¬«dEG õeôj Éªc ,¢Só≤dG ìhôdG IOÉ«≤H ≥«bOh í°VGh »∏NGódG
øµdh .áª«≤à°ùŸG ¬∏dG πÑ°S ‘ ∂∏°ùf ¿CG ™«£à°ùf ÉæfEÉa ,ÜÉë°ùdG
;π«∏dG áµ∏ëH á¡«Ñ°T á«MhôdG ÉæàdÉM ¿ƒµJ ¿É«MC’G ¢†©H ‘
»∏NGódG Éæ°SÉ°ùMEG ¿ƒ˘µ˘jh ,π˘«˘∏˘dÉ˘c π˘NGó˘dG ‘ Úª˘∏˘¶˘e ¿ƒ˘µ˘æ˘a
,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ¤EG áLÉëH øëf òÄæ«M .í°VGh ÒZh kÉ«HÉÑ°V
Éæ∏«Ñ°ùd kGQƒfh Éæ∏LQC’ kÉLGô°S ¿ƒµ«d ,QÉædG OƒªY ¬«dEG õeôj Éªc
.áª«≤à°ùŸG ¬∏dG πÑ°S ‘ ∂∏°ùæd ÉfOƒ≤«a
,≥◊Gh IÉ«ë∏d áæeB’G ≥jô£dG ‘ ∂∏°ùf ¿CG ÉfOQCG GPEG ,∂dòd
¿Ó˘YEGh IOÉ˘«˘bh »˘Yh π˘c âÑ˘ã˘ofh ¢ü˘ë q ‰h ¢üë˘Ø˘à˘f ¿CG É˘æ˘«˘ ∏˘ Y
Gòg √óMh .áfƒª°†ŸG IQó≤dGh á«≤«≤◊G Iƒ≤dG ÇOÉÑeh º«dÉ©àH
ΩóYh õ«ëàdG ‘ ´ƒbƒdG ¿hO kÉeób Ò°ùdG øe Éææqµª«°S ¿RGƒàdG
.¿RGƒàdG
»LQÉÿG ''º«∏©àdG'' .kÉæeÉK
¢SƒeÉf Éæd ¿CG ,á«MÉf øe ,∫ƒ≤j ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ¿CG ™e
¬∏dG ±ô©f ¿CG ™«£à°ùf ∂dòHh Éæ∏NGO ‘ áë°ùŸG º«∏©Jh IÉ«◊G
á«MÉf øe ,∑Éæg ¿CG q’EG ,óMCG Éæª∏©j ¿CG ¤EG ÉæH áLÉM ’h
º˘«˘∏˘©˘J ø˘Y º˘∏˘µ˘à˘J ¢Só˘≤ŸG ÜÉ˘à˘µ˘dG ‘ Ió˘jó˘Y ™˘bGƒ˘e ,iô˘˘NCG
;17:4 ¤hC’G ¢SƒãfQƒc πãe ™WÉ≤e ∫ƒ≤J ,kÓãªa .¿É°ùfE’G
á«fÉãdG ¢ShÉKƒª«Jh ;2:3 ;7:2 ¤hC’G ¢ShÉKƒª«Jh ;19:14
ø˘˘e OGQCGh ,¢SÉ˘˘æ˘ dG º˘˘q∏˘ Y ¢ùdƒ˘˘ H ∫ƒ˘˘ °Sô˘˘ dG ¿CÉ˘ ˘H ,ï˘˘ dG ;24 ,2:2
áKÓK ∑Éægh .¢SÉædG Gƒªq∏©j ∞`«c Gƒªq∏©àj ¿CG kÉ°†jCG øjôNB’G
.ôeC’G Gò¡d á«°ù«FQ ÜÉÑ°SCG
212
Éæd ¬«£©j …òdG »∏NGódG ¢SÉ°ùME’G ¿CG øe ºZôdG ≈∏Y ,k’hCG
,¬∏dG ±ô©f Éæ∏©éj ¿C’ ±Éc áë°ùŸG º«∏©Jh IÉ«◊G ¢SƒeÉf
’h »¨°üf ’ kÉÑdÉZ ÉæfCG q’EG ,¢SÉædG º«∏©J ¤EG êÉàëf ’ ∂dòHh
ΩÓc ´Éª°S ‘ á°UÉN ,AÉØ©°V øëæa .¢SÉ°ùME’G Gòg ¤EG âØà∏f
¿EG .™˘ª˘°ùf ¿CG ó˘jô˘f ’ kÉ˘fÉ˘«˘MCGh ,™˘˘ª˘ °ùf ’ kÉ˘ fÉ˘˘«˘ MCG ø˘˘ë˘ f .¬˘˘∏˘ dG
,º¡FGQBG ≈∏Y ¿hô°üj øjòdGh ,Ú«JGòdGh ,º¡fÉgPCG ‘ ≈°VôŸG
.´Éª°ùdG ≈∏Y øjQOÉb ÒZ kÉÑdÉZ ºg kGóªY º¡°ùØfCG ¿ƒ≤∏¨j øjòdGh
¿CG ¿hójôj ’h øªãdG ¿ƒ©aój ’ øjòdG ,ÜôdG ¿ƒÑëj ’ øjòdGh
¿hó˘jô˘j ’ º˘¡˘fC’h .´É˘ª˘°ù∏˘d ø˘jó˘©˘à˘°ùe ÒZ º˘g ,Üô˘dG Gƒ˘©˘ Ñ˘ à˘ j
º¡fEÉa ,¿ƒ©ª°ùj ’ º¡fC’h .Gƒ©ª°ùj ’ ¿CG »©«Ñ£dG øªa ,´Éª°ùdG
¿ƒµJ ’ ¿É«MC’G øe ÒãµdG ‘h ,∂dòd .GƒàØà∏j ødh Gƒ¨°üj ød
’ ¬àë°ùe ¿CG hCG ,º q¶æJ ’ ¬JÉ«M ¿CG hCG ,º∏µàj ’ ¬∏dG ¿CG ádCÉ°ùŸG
ºo s∏nµàj ¬∏dG øs µd'' 14:33 ÜƒjCG ∫ƒ≤j .™ª°ùf ’ øjòdG øëf πH ,ºq∏©J
.√òg øe CGƒ°SCG ä’ÉM Éæjódh ''.¿É°ùfE’G oßMÓoj ’ ÚàæKEÉHh kIsôe
,Iôe øjô°ûY hCG äGôe Iô°ûY hCG ¢ùªN ¬∏dG ºq∏µàj ÉeóæY ≈àëa
¬fC’ ¬∏d kGôµ°T øµdh .™ª°ùf ¿CG ójôf ’h âØà∏f ’ ÉædRÉe øëæa
,Éæ∏NGO ‘ Éæd ¬dƒ≤j ÉŸ »¨°üf ’ Éæc GPEÉa .IÉfC’G πjƒWh QƒØZ
º∏µJh ≥Ñ°S ó≤d .á«fÉK ¬dƒ≤«d ÉæLQÉN ¢SÉædG º«∏©J Ωóîà°ùj ƒ¡a
¢SÉfCG ≥jôW øY Éæªq∏©j ƒ¡a ,™ª°ùf ’ ÉæfC’ øµdh ,Éæ∏NGO ‘
.Éæ∏NGO ‘ ¬dÉbh ≥Ñ°S Ée Qôµjh ó«©«d ÉæLQÉN
.Gòg QGôµàdG CGóÑe ™Ñàj ójó÷G ó¡©dG ‘ º«∏©àdG øe ÒãµdGh
Ò°ûj Gògh .kGQGôe Qôµàj ''?¿ƒª∏©J ºà°ùdCG'' :∫ƒb ó‚ ,πFÉ°SôdG »Øa
’h ¿ƒàØà∏J ’ ºµæµdh ,kÉ≤Ñ°ùe ºàª∏Yh ºà©ª°S ºµfCG ¤EG √Éæ©e ÉÃ
,Gòµgh .á«fÉK ºµªq∏©j »µd kÉ°SÉfCG ¬∏dG Ωóîà°ùj ,∂dòd ;¿ƒ©ª°ùJ
213
hCG ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ΩÓc ¬∏dG Ωóîà°SG AGƒ°S ,¿É«MC’G øe Òãc ‘
¬ª«∏©J πfi πë«d ∂dP π©Øj ’ ƒ¡a ,Éæªq∏©j »µd º∏µàŸG ¬eOÉN
¿CG ™eh .Éæ∏NGO ‘ √ÉjEG Éæªs∏Y Ée Qôµjh ó«©«d πH ,Éæ∏NGO ‘
É˘ª˘¡˘°†©˘Ñ˘d ∫OÉ˘Ñ˘à˘e ¿ƒ˘Y »˘∏˘NGó˘dG º˘«˘∏˘©˘à˘ dGh »˘˘LQÉÿG OÉ˘˘°TQE’G
ƒg É‰EGh .»∏NGódG πfi πëj ¿CG ¬æµÁ ’ »LQÉÿG ¿CG q’GE ,¢†©ÑdG
.Ö°ùëa »∏NGó∏d ójOôJh QGôµJ
,á«MhôdG πFÉ°ùŸG ‘ Ωƒ«dG øjôNB’G óYÉ°ùf ÉeóæY ,‹ÉàdÉHh
¿CG º¡ªq∏©f »µd kÉ«Yƒ°Vƒe Iô°û©dG ÉjÉ°UƒdG º¡«£©f q’CG »¨Ñæj
Ée ìô°ûf ¿CG iƒ°S Éæ©°ùj ’ øëæa .∂∏J hCG á≤jô£dG √ò¡H Gƒaô°üàj
¬∏dG ¬H ºq∏µàj …òdG ΩÓµ∏d ó¡°ûf ∂dòHh ,CGóÑŸG å«M øe ¬∏dG ¬ª°SQ
ºq∏©f q’CG »¨Ñæj .º¡∏NGO ‘ ¬∏dG º¡ªq∏Y Ée OOôfh º¡∏NGO ‘
Gò¡a .π«°üØàdÉH á≤jô£dG ∂∏J hCG á≤jô£dG √òg kÉ«Yƒ°Vƒe ¢SÉædG
AÉ«ÑfC’G ∑Éæ¡a ,ójó÷G ó¡©dG ‘ ÉeCG .Ëó≤dG ó¡©dG AÉ«ÑfCG ¬∏©a Ée
.CGóÑŸG å«M øe ¬∏dG ¬ª°SQ Ée ¿ƒMô°ûj ,§≤a á°ù«æµdG πLCG øe
π˘˘FÉ˘˘°ùŸG ‘ Qô˘˘≤˘ jh âÑ˘˘j OGô˘˘aC’G π˘˘LCG ø˘˘e »˘˘Ñ˘ f ∑É˘˘æ˘ g ¢ù«˘˘ dh
πc iód kÉeƒ∏©e ¬∏dG ¬∏©éj Ée »g π«°UÉØàdG ájƒ°ùàa .π«°üØàdÉH
CGóÑe ƒg Gòg .¬∏NGO ‘ áë°ùŸG º«∏©Jh IÉ«◊G ¢SƒeÉæH øeDƒe
πÑ≤æd ø`«©°†àe ¿ƒµf ¿CG Éæ«∏Y ¿CG ™eh ,‹ÉàdÉHh .ójó÷G ó¡©dG
¢SƒeÉf ¬ª q¶f Ée ƒg Éæªµëj ¿CG Öéj …òdÉa ,øjôNB’G øe º«∏©àdG
∂dP ¿ƒ`µj ø∏a ,q’EGh .É`æ∏NGO ‘ áë°ùŸG ¬àª∏Y Éè hCG Éæ«a IÉ«◊G
.ójó÷G ó¡`©dG CGó`ÑŸ kÉ`≤ah
ƒg ójó÷G ó¡©dG ‘ ¿É°ùfE’G º«∏©àd ÊÉãdG ÖÑ°ùdG ¿EG ,kÉ«fÉK
q’EG ,¬∏dG ±ô©f ÉæfÓ©éj áë°ùŸGh IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿CG ºZôa :Gòg
⁄ GPEGh .ÉæMhQ ‘ Éªg Éæd Éª¡fÉ«£©j øjò∏dG º«∏©àdGh »YƒdG ¿CG
214
»YƒdG º¡a ÉæægP ≈∏Y Ö©°üj ¬fEÉa ,êQÉN øe kÉªFÓe kÉª«∏©J πæf
»µdh .ÉæMhQ ‘ áë°ùŸGh IÉ«◊G ¢SƒeÉæH Éæd ¿É£©ŸG º«∏©àdGh
IÉ«◊G ¢SƒeÉf Éæd Éª¡«£©j øjò∏dG º«∏©àdGh »YƒdG ÉæægP º¡Øj
¬∏dG ≥jôW Éfƒªq∏©j ¢SÉfCG ¤EG áLÉëH øëf ,πNGO øe áë°ùŸGh
ÉæægP º¡a Éª∏c ,»LQÉÿG º«∏©àdG Gòg Éæ∏f Éª∏ch .êQÉN øe
.Éæ˘∏˘NGO á˘ë˘°ùŸGh IÉ˘«◊G ¢Sƒ˘eÉ˘f ø˘e Ú«˘JB’G º˘«˘∏˘©˘à˘dGh »˘Yƒ˘dG
,ÉæMhQ ƒ‰ ‘ ºgÉ°S Éªq∏c ,»LQÉÿG º«∏©àdG Gòg Éæ∏f Éª∏ch
™°ShCG á«°VQCGh ÈcCG k’É› áë°ùŸGh IÉ«◊G ¢SƒeÉf ∂dòH kÉ«£©e
™eh ,∂dòd .≥ªYCG kÉª«∏©Jh kÉ°SÉ°ùMEG ÉfÉ«£©jh Éª¡ØFÉXh Gô¡¶o«d
,πNGódG øe kÉª«∏©Jh kÉ«Yh ÉfÉ«£©j áë°ùŸGh IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿CG
Gòg ¿CG ÒZ .êQÉN øe ¢SÉædG º«∏©J ¤EG áLÉëH ÉædRÉe ÉæfEÉa
»Yh πfi πëj ¿CG ¬d »¨Ñæj ’h ¬æµÁ ’ êQÉN øe º«∏©àdG
¿CG πLC’ §≤a ƒg πH .πNGódG øe áë°ùŸG º«∏©Jh IÉ«◊G ¢SƒeÉf
¿CG πLC’h Ú«∏NGódG º«∏©àdGh ¢SÉ°ùME’G Gòg º¡a ≈∏Y ÉfóYÉ°ùj
kÉ˘°SÉ˘°ùMEG É˘fÉ˘ë˘æÁ »˘c á˘ë˘°ùŸGh IÉ˘«◊G ¢Sƒ˘eÉ˘æ˘d k’É› »˘£˘©˘j
kÉªFGO π°üëj ¿CG êQÉN øe ô°ûÑdG º«∏©àd »¨Ñæjh .≥ªYCG kÉª«∏©Jh
É˘ª˘¡˘«˘£˘©˘j ¿Gò˘∏˘dG º˘«˘∏˘©˘à˘dGh »˘Yƒ˘dG ø˘e ''ió˘°U'' hCG ''ÚeBG'' ≈˘˘∏˘ Y
CGóÑe ™e kÉªé°ùæe ¿ƒµj òÄæ«M .Éæ∏NGO áë°ùŸGh IÉ«◊G ¢SƒeÉf
êQÉN øeh πNGO øe º«∏©àdGh OÉ°TQEÓd Rƒéj Óa .ójó÷G ó¡©dG
≈˘∏˘Y Ó˘°üë˘j ¿CG É˘ª˘¡˘«˘∏˘Y É‰EGh ,ô˘NB’G ΩÉ˘≤˘e É˘ª˘gó˘MCG Ωƒ˘˘≤˘ j ¿CG
.ádOÉÑàe áHÉéà°SG
¿CG ¿É©«£à°ùj áë°ùŸG º«∏©Jh IÉ«◊G ¢SƒeÉf ¿CG ºZQ ,kÉãdÉK
¥ÉªYCG ≥ëH ≥∏©àj Éª«a ,ÉæfCG q’EG ,A»°T πc ‘ ¬∏dG ±ô©f ÉfÓ©éj
áLÉëH kÉÑdÉZ ÉædRÉe ,á«MhôdG IÉ«ë∏d á«°SÉ°SC’G áaô©ŸGh ¬∏dG
215
»c Éfƒªq∏©j ¿CG πLC’ ¬∏dG ¿ÓYEG ‘ áª∏µdG áeóN º¡jód øŸ
áë°ùŸG øY á«JCÉàŸG á«JGòdG áaô©ŸG ¤EG êÉàëf øëf .º¡Øf
»LQÉÿG º«∏©àdG ¿hóHh ,kÉÑdÉZ ÉæfCG q’EG ,Éæ∏NGO IÉ«◊G ¢SƒeÉfh
.πNGódG øe á«JGòdG áaô©ŸG Rôëf ¿CG ™«£à°ùf ’ ,øjôNB’G øe
»˘Yƒ˘°VƒŸG º˘«˘∏˘©˘à˘∏˘d Rƒ˘é˘j ’ ,ó˘jó÷G ó˘¡˘©˘dG Ö°ùM ,™˘˘Ñ˘ £˘ dÉ˘˘Hh
Ée kÉÑdÉZ øµdh ;á«∏NGódG á«JGòdG áaô©ŸG πfi πëj ¿CG »LQÉÿG
»˘Yƒ˘°VƒŸG º˘«˘∏˘©˘à˘dG ÖÑ˘°ùH á˘«˘∏˘NGó˘dG á˘«˘JGò˘dG á˘aô˘©ŸG Ö°ù˘àn ˘µ˘ oJ
.»LQÉÿG
º¡jód øjòdG ∂ÄdhCG ¬∏dG º«≤jo ,√ÓYCG áKÓãdG ÜÉÑ°SC’G πLC’h
¿CG º˘¡˘d A»˘¡˘jh ¬˘eÉ˘eCG »˘Mhô˘dG QÉ˘˘Ñ˘ à˘ N’Gh á˘˘«˘ Mhô˘˘dG á˘˘aô˘˘©ŸG
¬∏dG ¬∏ª©j Ée øªq ãfh ΩÎëf ¿CG πeCÉf ÉfƒYO .Éfhó°Tôjh Éfƒªq∏©j
,iôNCG á«MÉf øeh ,áë°ùŸGh IÉ«◊G ¢SƒeÉf ∫ÓN øe Éæ∏NGO ‘
.ÉæLQÉN ¢SÉfCG ∫ÓN øe Éæd ¬«£©j …òdG ¬∏dG º«∏©J πgÉéàf q’CG
¢SƒeÉf Éæjód ¿CG OôÛ ÉæLQÉN ¢SÉædG º«∏©J ¢†aôf q’CG »¨Ñæj PEG
Éæ˘ë˘æ˘e ≈˘∏˘Y ¬˘∏˘dG ô˘µ˘°ûf ø˘ë˘f .É˘æ˘∏˘NGO á˘ë˘°ùŸG º˘«˘∏˘©˘Jh IÉ˘«◊G
™°†àf ¿CG Éæ«∏Y ∫GRÉe øµdh ,áë°ùŸG º«∏©Jh IÉ«◊G ¢SƒeÉf
Éæd ¬∏dG Éª¡«£©j øjò∏dG OÉ°TQE’Gh º«∏©àdG πÑ≤æd Éæ°ùØfCG »∏îfh
Éæ«£©j ’ ójó÷G ó¡©dG ‘ ¬∏dG ¿CG ôcòàf ÉfƒYO .¢SÉædG ∫ÓN øe
Éæ«£©j ¬æµd ,πNGódG øe Éæªq∏©«d áë°ùŸGh IÉ«◊G ¢SƒeÉf §≤a
.êQÉN øe Éæfhó°Tôjh Éæfƒªq∏©j ¿CG ¿ƒ©«£à°ùj øjòdG ∂ÄdhCG kÉ°†jCG
216
øgòdG ‘ º¡ØdGh ìhôdG ‘ áaô©ŸG .kÉ©°SÉJ
ìhôdG ‘ áaô©ŸG .BG
ø˘Yh IÉ˘«◊G ¢Sƒ˘eÉ˘f ø˘Y CÉ˘°ûæ˘J á˘«˘∏˘NGó˘dG á˘aô˘˘©ŸG ¿CG å«˘˘Mh
√òg ∑GQOEG ¿EÉa ,ÉæMhQ ‘ ÉªgÓch ,áë°ùŸÉc ¬∏dG ìhQ º«∏©J
π˘FÉ˘°ùe Gó˘Y É˘eh .É˘æ˘MhQ ‘ kÉ˘ª˘à˘M ¿ƒ˘µ˘«˘°S á˘«˘ ∏˘ NGó˘˘dG á˘˘aô˘˘©ŸG
‘ áaô©ŸG √ò¡a ,ÉæMhQ Òª°V ÉgQô≤j »àdG CÉ£ÿGh ÜGƒ°üdG
ÉfOQCG GPEG ,∂dòd .ÉæMhQ ¢SóM á«dhDƒ°ùe É¡fCÉH ∫É≤j ¿CG øµÁ ìhôdG
.ìhôdG ¢SóM ƒg Ée ±ô©f ¿CG Éæ«∏Y ,á«∏NGódG áaô©ŸG º¡Øf ¿CG
¢SGƒM ó°ùé∏d ¿CG Éªch .¢SGƒM ¬°ùØædh ¿É°ùfE’G ó°ù÷ ¿EG
ìôØdG ¢ù«°SÉMCG ¢ùØæ∏dh ,¢ùª∏dGh ¥hòdGh º°ûdGh ™ª°ùdGh ô¶ædG
Òª°†dG ¢ùM ¿É°ùfE’G ìhôd ¿EÉa ,ïdG ,Qhô°ùdGh ¿õ◊Gh Ö°†¨dGh
;CÉ£ÿGh ÜGƒ°üdG πFÉ°ùe AGôL Òª°†dG ¢ùM RÈjh .¢Só◊G ¢ùMh
ÜÉàµdG Éæjôjh .ÖÑ°S ¿hO Iô°TÉÑe çóë«a ¢Só◊G ¢ùM ÉeCG
,(41:26 ≈àq e) ''kÉ£«°ûf'' ¿ƒµj ¿CG ™«£à°ùj ìhôdG ¿CG ¢Só≤ŸG
º¡°ùØfCG ‘ ¢SÉædG ¬H ôµØj Ée ''∑Qój hCG ô©°ûj'' ¿CG ™«£à°ùjh
¿CG ™«£à°ùjh ,(12:8 ¢ùbôe) ''ó¡æàj'' ¿CG ™«£à°ùjh ,(8:2 ¢ùbôe)
∫ÉªYCG) ''≥jÉ°†àj hCG óàëj'' ¿CG ™«£à°ùjh ,(21:19 ∫ÉªYCG) ''Ωõ©j''
,(25:18 ∫ÉªYCG) ''kÉÑ¡à∏eh kGQÉM'' ¿ƒµj ¿CG ™«£à°ùjh ,(16:17
.ïdG ;(13:7 á«fÉãdG ¢SƒãfQƒc) ¢û©àæjh ''íjÎ°ùj'' ¿CG ™«£à°ùjh
¢Só◊ ¿CÉH ∫ƒ≤dG ÉææµÁh .ìhôdG ¢SóM ¢SGƒM »g √òg ™«ªLh
.¢ù«°SÉMCG øe ¢ùØædG ¬µ∏“ Ée Qó≤H ¢ù«°SÉMCG ìhôdG
±ÓàN’Gh .¢ùØædG ¢SÉ°ùMEG øY ∞∏àîj ìhôdG ¢SóM øµdh
¢SóM »JCÉj Éªæ«H ,ÖÑ°S øY CÉ°ûæj ¢ùØædG ¢SÉ°ùMEG ¿CG ƒg »°ù«FôdG
çGóMC’Gh ¢SÉædG ƒg ¢ùØædG ¢SÉ°ùMEG ÖÑ°S ¿EG .ÖÑ°S ¿hO ìhôdG
217
ƒ¡a ,kÉÄ«°T hCG kÉKóM hCG kÉfÉ°ùfEG ¿Éc AGƒ°S .á«LQÉÿG QƒeC’Gh
,kGQÉ°S ¿Éc GPEÉa .kÉ«°ùØf kÉ«Yh hCG kÉ°SÉ°ùMEG Éæjód CÉ°ûæj ¿CG ‘ ÖÑ°ùàj
¢ùØædG ¢ù«°SÉMCGh .≈°SC’ÉH ô©°ûf ,kÉfõfi ¿Éc GPEGh ,AGó©°S ¿ƒµf
søµd .á«ÑÑ°S ¢ù«°SÉMCG »g á«LQÉN äGÒKCÉJ øY áÄ°TÉædG √òg
É‰EGh ,á∏«°Sh ¿hO ¬fCG »æ©j É‡ ,ÖÑ°S ¿hO ƒg ìhôdG ¢SóM
hCG ¢SÉædÉH ôKCÉàj ’ ƒgh .ìhô∏d ≥«ª©dG Aõ÷G ‘ Iô°TÉÑe óLGƒàj
.¢ùØædG ¢SÉ°ùMEÉH ôKCÉàj ’ ¬fCG Éªc ,êQÉN øe AÉ«°TC’G hCG çGóMC’G
.¢ùØædG ¢SÉ°ùMEG ™e ¢VQÉ©àj Ée kÉÑdÉZ ™bGƒdG ‘ ƒg πH
.kÉ˘æ˘«q ˘©˘e kGô˘eCG π˘©˘ Ø˘ f ¿CG ó˘˘jô˘˘f kÉ˘ fÉ˘˘«˘ MCG ,∫É˘˘ãŸG π˘˘«˘ Ñ˘ °S ≈˘˘∏˘ Y
RÉ‚EG ÉfQôb ó≤dh ,kGÒãc Qhô°ùe ÉæÑ∏bh ,kÉeÉ“ á«aÉc ÉæJGQÈªa
Ö©°üj ádÉM ÉæMhQ ‘ óLƒJ GPÉŸ ±ô©f ’ ÉæfCG q’EG .ôeC’G ∂dP
¢VQÉ©j ìhôdG ¿CÉch ,ójó°T •ƒæbh ÒÑc π≤ãH ô©°ûf PEG .É¡Ø°Uh
.ÉæJOGQEG ¬JQôb Éeh ÉæàØWÉY ¬æ°ùëà°ùJ Éeh ÉæægP ¬H ôqµØj Ée
Gòg ¿EG .¬d Éæ££N ÉÃ Ωƒ≤f q’CG Éæ«∏Y ¿CÉH ∫ƒ≤j ÉæMhQ ¿CG hóÑjh
ôeCG ∑Éæg ¿ƒµj iôNCG ¿É«MCG ‘h .ìhôdG ¢SóM ™æe ƒg »YƒdG
ójôf ’ øëfh ,Öëf Ée ¢ùµY ƒgh ;¬ªYód QÈe óLƒj ’ ø«q ©e
ìhôdG ‘ ô©°ûf ,ÖÑ°ùdG áaô©e ΩóY ºZQh ,ÉæfCG q’EG .¬H ΩÉ«≤dG
,√õéæf ÉeóæYh .¬H Ωƒ≤f ¿CG Éfójôj õ«ØëàdGh å◊G øe ´ƒæH
.ìhôdG ¢SóM åM ƒg »YƒdG Gògh .Éæ∏NGO ‘ áMGôdÉH ô©°ûf
¿hO π°üëj ìhôdG ‘ ¢Só◊G øe »JB’G å◊G hCG ™æŸG Gòg ¿EG
IÉ˘«◊G ¢Sƒ˘eÉ˘f π˘ª˘Y AGô˘L π˘˘°üë˘˘j ≥˘˘ª˘ YCG ¢SÉ˘˘°ùMEG ƒ˘˘¡˘ a .ÖÑ˘˘°S
,Iô˘°TÉ˘Ñ˘e ¬˘∏˘dG ¢ùª˘∏˘f ¿CG ™˘«˘£˘à˘°ùf ø˘ë˘f ,Gò˘g ÖÑ˘°ùHh .á˘˘ë˘ °ùŸGh
»g ìhôdG ¢SóM ‘ áaô©ŸG √ògh .¬àÄ«°ûe ±ô©fh ,¬∏dG ±ô©fh
¢ù«d ¿ÓYE’Éa ,ºK øeh .''¿ÓYE’G '' `H ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ¬«ª°ùj Ée
218
≈æ°ùàj »c øq«©e çóM á≤«≤M Éæjôj ÉæMhQ ‘ ¢Só≤dG ìhôdG iƒ°S
áaô©e ≥ªYCG »g áaô©ŸG √òg ¿CÉH ∫ƒ≤dG øµÁh .ìƒ°VƒH ¬ª¡a Éæd
.É¡æY º∏µàf »àdG á«∏NGódG áaô©ŸG kÉ°†jCG »gh .Éæ∏NGO ‘ ¬∏d
øgòdG ‘ º¡ØdG .Ü
É¡fCG q’EG ,ÉæMhQ ¢SóM ‘ »g á«∏NGódG áaô©ŸG ¿CG øe ºZôdÉH
»g ∑GQOE’Gh º¡ØdG IGOCG ¿C’ Gòg .Éæ°ùØf øgòH º¡ØoJ ¿CG Öéj
ìhôdÉH ±ô©oJ ¿CG ’ Ωõ∏à°ùJ á«∏NGódG áaô©ŸG ¿EÉa ,∂dòd .øgòdG
’ ìhôdG ‘ ¢Só◊G áaô©ªa .kÉ°†jCG øgòdÉH º¡ØoJ ¿CGh πH ,Ö°ùëa
º¡ah .ÜÉ©«à°S’G π°üëj »µd øgòdG º¡a É¡«dEG ±É°†j ¿CG óH
¿ƒµj ÉeóæY PEG .ìhôdG ¢Só◊ øgòdÉH Ò°ùØàdG øe ´ƒf ƒg øgòdG
É˘æ˘æ˘gP ¤EG á˘LÉ˘M ∑É˘æ˘g ¿EÉ˘a ,É˘æ˘MhQ ‘ »˘°Só˘˘M »˘˘Yh É˘˘æ˘ jó˘˘d
hCG çGóMC’G hCG ¢SÉædG òNCÉf ÉæfCG »æ©j Gògh .√ô°ùØjh q ¬ª¡Ø«d
.ìhô˘∏˘d »˘°Só◊G »˘Yƒ˘dG Gò˘¡˘H É˘¡˘°üë˘Ø˘fh á˘bÓ˘©˘dG äGP AÉ˘˘«˘ °TC’G
¢Só≤dG ìhôdG ó°üb ±ô©f òÄæ«M .ìhôdG …ó°üjo ¿CG ¤EG ¢üëØàæa
.∂dòd kÉ≤ah πª©f ¿CG ™«£à°ùfh
‘ π≤ãàH ô©°ûfh ,ÜôdG ¤EG »JCÉf ÉeóæY ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y
.¬∏dG øe Éæ«dEG ≈JCG kGOÉ°TQEG ¿CG ±ô©f ,Éæ∏NGO ‘ kÉ≤«ªY ¢Só◊G
¿CÉ°ûH ìƒ°Vh ≈∏Y ¿ƒµf ’ ób ÉæfCG q’EG .ìhôdG ‘ áaô©e √òg
IQÉjR πLCG øe hCG π«‚E’ÉH IRGôµdG πLCG øe ƒgCG ,Gòg ¬∏dG OÉ°TQEG
ñCG …CÉa ,IƒNE’G óMCG IQÉjR πLCG øe ¿Éc GPEÉa !ïdEG ;IƒNE’G óMCG
‘ ,Gòµgh .øgòdG É¡ª¡Øj ¿CG Ωõ∏à°ùJ QƒeC’G √òg ™«ªL ¿EG ?Qhõf
kGóMGh É¡∏©Øf ¿CG »¨Ñæj »àdG QƒeC’G πc ™°†f ¿CG Éæ«∏Y ,ÉæægP
∑Éæg âfÉc GPEGa .»∏NGódG ¢Só◊ÉH É¡°üëØàfh ¬∏dG ΩÉeCG kGóMGh
ÉæfEÉa ,IƒNE’G IQÉjR ádCÉ°ùe ¤EG π°üf ÉeóæY πNGódG øe áHÉéà°SG
219
√òg ‘h ºK .IƒNE’G ¢†©H Qhõf ¿CG Éfójôj ¬∏dG ¿CÉH òÄæ«M º¡Øf
¿CG »˘¨˘Ñ˘æ˘j ø‡ Iƒ˘NE’G ø˘e ó˘jó˘©˘dG ¢Vô˘©˘à˘°ùf ¬˘∏˘dG ™˘e á˘˘cô˘˘°ûdG
ÉeóæY .ìhôdG ¢SóëH ∂dP ¢üëØfh ôNB’G ƒ∏J kGóMGh ºgQhõf
‘ áHÉéà°SG ó‚ ’ ób ,RƒY ‘ …òdG ñC’ÉH ≥∏©àj Éª«a ¢üëØf
»bÓf ’ ób ,¢†jôŸG ñC’ÉH ≥∏©àj Éª«a ¢üëØf ÉeóæYh .ìhôdG
kÉNCG QÉÑàY’G Ú©H òNCÉf ÉeóæY øµdh .kÉ°†jCG ìhôdG ‘ áHÉéà°SG
¿CÉch ,Ö«éà°ùj ìhôdG ‘ ¢Só◊G ¿CG ó‚ ,á∏µ°ûe ¬LGƒj ôNBG
∫ÉªàMG øe ≈°ûîf Éæc GPEGh .''ÚeBG'' :∫ƒ≤j πNGódG øe ¬∏c ÉæfÉ«c
¤EG áLÉëH øjôNBG IƒNEG ¢Vô©à°ùf ¿CG ÉææµÁ ,CÉ£N ≈∏Y ¿ƒµf ¿CG
,º¡æe óMGh …C’ ìhôdG Öéà°ùj ⁄ GPEÉa .kÉ°†jCG º¡°üëØfh IQÉjR
…òdG ñC’G ƒg √Qhõf ¿CG ¬∏dG Éfójôj …òdG ¢üî°ûdG ¿CÉH º¡Øf
,ìhôdG ‘ √ÉæaôY Ée º¡Ød øgòdG ΩGóîà°SG ƒg Gòg .á∏µ°ûe ¬LGƒj
.ìhôdG ‘ »YƒdG Ò°ùØJh áªLÎd øgòdG ΩGóîà°SG hCG
¿CG ô©°ûàa ,IÓ°üdG ‘ π≤ãJ ∂jód ¿ƒµj ób .ôNBG k’Éãe ºµ«dEGh
ƒg π≤ãàdG Gòg .äGƒNC’Gh IƒNEÓd kÉÄ«°T ∫ƒ≤J ¿CG ∂æe ójôj ¬∏dG
ójôj Ée á¡L øe ìƒ°Vh ≈∏Y â°ùd ∂fCG ÒZ .¢Só◊G ‘ áaô©e
kÉYƒ°Vƒe ∂ægP ‘ ∫hÉæàJ ¿CG Ö∏£àj Gògh .∫ƒ≤J ¿CG ∂æe ¬∏dG
¢üëØJ ÉeóæYh .∂MhQ ‘ …òdG π≤ãàdÉH ¬°üëØJh ôNB’G ó©H
¬∏dG ¿CG º¡ØJ òFóæY .ìhôdG Ö«éà°ùj ,ó°ù÷G ™e πeÉ©àdG ádCÉ°ùe
∑GQOEG ƒg º¡ØdG Gògh .´ƒ°VƒŸG Gòg øY º∏µàJ ¿CG ∂æe ójôj
ójôj ¬∏dG ¿CÉH ∂aqô©j ìhôdG ‘ ¢Só◊G π≤ãJ ¿EÉa ,Gòµgh .øgòdG
øt«ÑJ øe ∂æqµÁ ¢ùØædG ‘ øgòdG º¡ah ,Ée kÉÄ«°T π©ØJ ¿CG ∂æe
.¬∏©ØJ ¿CG ¬∏dG ∑ójôj Ée ∑GQOEGh
øµdh .ÜôdG Ωƒj ‘ ∫ÉŸG ¢†©H Ωó≤J ¿CG ,IOÉ©dÉc ,ójôJ ÉÃQ
220
áeó≤J »£©J ¿CG ∑ójôj ¬∏dG ¿CÉH Qƒ©°T ,π≤ãJ ∂MhQ ‘ óLƒj
…C’h ¬eó≤J ¿CG ¬∏dG ∑ójôj …òdG ≠∏ÑŸG á¡L øe ÉeCG .á°UÉN
‘ º¡n ØoJ ¿CG »¨Ñæj AÉ«°TC’G √òg ™«ªL ¿EÉa ,¢üî°T …C’h ¢VôZ
¢Só◊G ‘ ¬∏dG øe π≤ãJ ∂jód ¿ƒµj ’ ,á≤jô£dG √ò¡Hh .øgòdG
áaô©ŸG »g √ògh .kÉ°†jCG øgòdG ‘ ¬∏dG ájÉZ º¡Øà°Sh πH ,Ö°ùëa
.á«∏NGódG
.A»°ûdG ¢†©H áÑ©°U QƒeC’G π©a ‘ á≤jô£dG √òg hóÑJ ób
ìhô˘dG »˘Yh Ò°ùØ˘J ¬˘ª˘q∏˘©˘J á˘jGó˘H ‘ AôŸG ¿ƒ˘µ˘j É˘eó˘˘æ˘ Y ø˘˘µ˘ dh
ÉeóæY ,ó©H Ée ‘h .á≤jô£dG √ò¡H ∂dP π©Øj ¿CG ¬«∏Y ¿EÉa ,¬ægòH
¬jód íÑ°UCGh …OÉ«àYG πµ°ûH ôeC’G Gòg π©Øj ¿CG ºq∏©J ób ¿ƒµj
¿EÉa ,ìhôdG ‘ áaô©e hCG »Yh ¬jód ¿ƒµj ÉŸÉMh ,QÉÑàN’G
.∫É◊G ‘ º¡Øjh ∑Qój ¿CG ™«£à°ùj øgòdG
á«∏NGódG áaô©ŸG RGôMEG á≤jôW .kGô°TÉY
iôf ¿CG Éæ«∏Y ,á«∏NGódG áaô©ŸG øe ÖfÉL πc ÉæjCGQ óbh ¿B’G
π°üëf »µ∏a .á«∏NGódG áaô©ŸG RGôMEG á≤jôW hCG á°SQÉªŸG á≤jôW
,º˘¡˘Ø˘dG Oqó‚h ,ìhô˘dG ¿qô‰ ¿CG É˘æ˘«˘∏˘Y ,á˘«˘∏˘NGó˘dG á˘˘aô˘˘©ŸG ≈˘˘∏˘ Y
.Ö∏≤dG ™e πeÉ©àfh
ìhôdG øjô“ .BG
¿CG ÉfOQCG GPEÉa ,ÉæMhQ ¢SóM ‘ »g á«∏NGódG áaô©ŸG ¿CG ÉÃ
É˘æ˘MhQ ¿ôq ‰ ¿CG É˘æ˘ «˘ ∏˘ Y »˘˘¨˘ Ñ˘ æ˘ j ,á˘˘aô˘˘©ŸG √ò˘˘g ≈˘˘∏˘ Y π˘˘°üë˘˘f
ÉeóæY §≤ah .kÉjƒbh kÉ£«°ûf ¿ƒµj »c ΩGhódG ≈∏Y ¬eóîà°ùfh
É‡ ,kÉ¶≤jh kÉ«YGh ÉæMhQ ¢SóM ¿ƒµj kÉjƒbh kÉ£«°ûf ÉæMhQ ¿ƒµj
.πNGódG øe ¬∏dG ±ô©f ¿CG ÉææqµÁ
221
.ÉæMhQ ¤EG ™Lôf ¿CG k’hCG ºq∏©àf ¿CG Éæ«∏Y ,ÉæMhQ ¿qô‰ »µdh
¿C’ π«Ñ°S øe Éªa ,êQÉÿG ÉæfÉ°ùfEG ‘ kÉªFGO É«ëf Éæc GPEÉa
ìô˘˘W º˘˘q∏˘ ©˘ à˘ f ¿CG »˘˘¨˘ Ñ˘ æ˘ j ,Gò˘˘d .ìhô˘˘dG ¢Só˘˘M ‘ ¬˘˘∏˘ dG ±ô˘˘©˘ f
øY §≤a ¢ù«d ∞µf ¿CG Éæ«∏Y .á«LQÉÿG ÉæJÉcÉÑJQGh ÉæJ’É¨°ûfG
√Gƒg ≈∏Y ∂∏°ùj ¿CÉH ÉfÒµØàd ìÉª°ùdG øY πH ,»LQÉÿG ÉædÉ¨°ûfG
‘ »YƒdG ¤EG ,ìhôdG ‘ ∑ôëàdG ¤EG ¬Ñàæf ¿CG ÉæH … l ôMh .kÉ°†jCG
¿CG ,ÜôdG Ωóîj ƒgh ,π«Fƒª°U πØ£dG ´É£à°SG ó≤d .ÉæbÉªYCG
»eób óæY áæ«µ°ùH á°ùdÉL »gh ,Ëôe âYÉ£à°SGh ;¬Jƒ°U ™ª°ùj
Gòµg ìhôdG ¤EG ™Lôf ¿CG Éæ©£à°SG GPEG .¬eÓc º¡ØJ ¿CG ,ÜôdG
‘ ¬∏dG »Yh ¢ùª∏f ¿CG kÓ©a ™«£à°ùf ÉæfEÉa ,¬∏dG ¤EG ÜÎ≤æd
.¬∏dG ±ô©f ∂dòHh ìhôdG
.á«eƒ«dG ÉæJÉ«M ‘ ¬eóîà°ùfh ÉæMhQ ¿ôq ‰ ¿CG kÉ°†jCG Éæ«∏Y
á÷É˘˘©˘ e hCG ¿hDƒ˘ °ûdG ÒHó˘˘J hCG ¢SÉ˘˘æ˘ dG ™˘˘e π˘˘ eÉ˘˘ ©˘ ˘à˘ ˘dG ‘ AGƒ˘˘ °S
‘ hCG ;¬∏dG áª∏c áeóNh ÜôdG áeóN äÉYÉªàLG ‘ hCG ,™«°VGƒŸG
»Øa ;ÉæJQÉŒh Éæ∏ª©H ÉæeÉ«b ‘ ≈àM hCG øjôNB’G ™e çOÉëàdG
»¨Ñæj .Oƒ≤j ìhôdG ´ófh ¢ùØædG ôµæf ¿CG Éæ«∏Y QƒeC’G √òg ™«ªL
‘ Éæ«∏Y πH ,IOÉ«≤dG ¤ƒàJ ÉæJOGQEG hCG ÉæàØWÉY hCG ÉæægP ´óf q’CG
…CG .ìhôdG ‘ ≥«ª©dG »YƒdG ¢ùŸ k’hCG ∫hÉëf ¿CG QƒeC’G ™«ªL
.∫ƒ≤j ¿CG ÉæMhQ ‘ øcÉ°ùdG ÜôdG ójôj GPÉe k’hCG ∫CÉ°ùf ¿CG Éæ«∏Y
kÉ¶≤j ÉæMhQ ‘ »YƒdG ¿ƒµ«°S ,á≤jô£dG √ò¡H ¿ôªàdG Éæ∏°UGh GPEG
OGOõJ ¿CG á«∏NGódG áaô©ŸG ≈∏Y π¡°ùdG øe ¿ƒµ«°Sh ,ó«cCÉàdÉH
.≥ª©àJh
Ö∏£àJ IÓ°üdÉa ,IÓ°üdG »g ìhôdG øjôªàd á°SQÉ‡ π°†aCGh
IôKÌdG Öëf Ée kGÒãc øëf .ôNBG •É°ûf …CG øe ÌcCG ìhôdG øjô“
222
kÉÑdÉZ ÉæMhQ ¿EÉa ,∂dòd ;íqÑ°ùf hCG »q∏°üf ¿CG ójôf ’ Éææµd ,ádÉ£ÑdG
’ ,kÉ«eƒj IÓ°üdG ‘ ÌcCG hCG áYÉ°S á«°†“ Éæ©£à°SG GPEG .…hòj Ée
Ò°üb âbh »Øa ,í«Ñ°ùàdGh ácô°ûdGh IOÉÑ©dG ‘ πH ,Ö∏£dG ‘
íÑq °S ¬fCG ÒeGõŸG ºXÉf ∫ƒ≤j .kÉªàM kÉjƒb íÑ°üjh ÉæMhQ ƒªæ«°S
ø˘˘ jò˘˘ dG ¿ôq “ GPEG .(164:119) QÉ˘˘ ¡˘ ˘æ˘ ˘dG ‘ äGô˘˘ e ™˘˘ Ñ˘ ˘°S Üô˘˘ ˘dG
ájƒb º¡JÉ°†Ñb ¿ƒµà°S ,Ωƒj πc áYÉ°S Ióe áªcÓŸG ¿ƒ°SQÉÁ
πc ÉæMhQ Éfqôe GPEG ,¬JGP ƒëædG ≈∏Yh .øeõdG øe IÎa ó©H ájÉ¨∏d
¿ƒµj ÉeóæYh .kÉªàM kÉjƒb hó¨«°S ÉæMhQ ¿EÉa ,IÓ°üdÉH Ωƒj
™«£à°ùfh .ó«cCÉJ πµH kÉ¶≤j ÉæMhQ ¢SóM ¿ƒµ«°S ,…ƒb ÉæMhQ
.¬∏dÉH ÈcCG áaô©e Rôëf ¿CG ,ß≤«dG ¢Só◊ÉH ,òÄæ«M
º¡ØdG ójóŒ .Ü
‘ ±ô©f ¿CG ’ Ö∏£àJ á«∏NGódG áaô©ŸG ¿CG ÉfôcPh ≥Ñ°S ó≤d
¿CG ÉfOQCG GPEG ,∂dòd .kÉ°†jCG øgòdÉH º¡Øf ¿CGh πH ,Ö°ùëa ìhôdG
¿CGh ÉæMhQ ¿ô‰ ¿CG Éæ«∏Y ,á«∏NGódG áaô©ŸG √òg ≈∏Y π°üëf
ƒg º¡ØdGh ;QƒeC’G º¡a IGOCG ƒg øgòdG ¿EG .ÉæægP º¡a Oó‚
.á«°SÉ°SC’G ¬JQó≤e
…ò˘dG ,ø˘gò˘dG Oó˘é˘à˘j É˘eó˘æ˘Y §˘≤˘a ¬˘fCÉ˘H 2:12 á˘«˘ehQ É˘æ˘jô˘J
»g Ée'' Èàîf ¿CG ™«£à°ùf ÉæfEÉa ∫ƒëàjh q ,º¡ØdG ≈∏Y …ƒàëj
9:1 »°Sƒdƒc ÉæjôJh ''.oá∏eÉµdG oás«°VrônŸG oán◊É°üdG s ¬∏dG oInOGQEG
¿CG ™«£à°ùf ÉæfEÉa ''»MhôdG º¡ØdG'' Éæd ¿ƒµj ÉeóæY ¬fCÉH kÉ°†jCG
‘ IQhô°V øgòdG º¡a ójóéàa ,∂dòd ''.¬àÄn «°ûe ánaô©r e ør pe'' Å∏à‰
.¬∏dG áaô©e ádCÉ°ùe
.kÉ£bÉ°S ,ÉæægP ¬«a ÉÃ ,¬∏ªcCÉH ÉæfÉ«c ¿Éc ¢ü∏îf ¿CG πÑb
¿É˘ch ,(5:6 ø˘jƒ˘µ˘J) Iô˘jô˘°T âfÉ˘c É˘æ˘Ñ˘∏˘b QÉ˘µ˘aCG äGQƒ˘°üJ π˘µ˘ a
223
‘ ¿Éc ÉæægP ¿CG å«Mh .⁄É©dG á¡µæH ÚÄ«∏e ÉæcGQOEGh ÉfÒµØJ
øjQOÉb ÒZ Éæc ,∂dòd .kÉª∏¶e Éæª¡a QÉ°U ó≤∏a ,ádÉ◊G ∂∏J
.¬∏dG áÄ«°ûe º¡a øY ∂«gÉf ,á«MhôdG QƒeC’G ∑GQOEG ≈∏Y kÉ≤∏£e
.(5:3 ¢ù£«J) ¢Só≤dG ìhôdÉH ÉfOóŒ ÉæfEÉa ,Éæ°ü∏N ÉeóæY øµdh
óàÁ ºK øeh k’hCG ÉæMhQ ‘ CGóÑj Gòg ¢Só≤dG ìhôdG ójóŒ πªYh
.ìhôdG QƒeCG áaô©e Éæd ≈æ°ùàj ≈àM ÉæægP º¡a Oóé«d Éæ°ùØf ¤EG
∑Qóf ¿CG Éæ©£à°SG Éª∏c ,ÌcCG ÉæægP º¡a ¢Só≤dG ìhôdG OóL Éªq∏ch
.ÌcCG ¬∏dG áÄ«°ûe º¡Øfh á«MhôdG QƒeC’G
,Gòg øgòdG º¡a ójóéàH Ωƒ≤j …òdG ƒg ¢Só≤dG ìhôdG ¿CG ™eh
:Úà«dƒÄ°ùÃ ™∏£°†f ¿CG Éæ«∏Y ∫GRÉªa
¿CG πÑbh ,12 á«ehQ ‘ .Éæ°ùØfCG ¢Sôq µf ¿CG Éæ«∏Y ,¤hC’G
áë«HP ÉfOÉ°ùLCG Ωó≤f ¿CÉH ÚÑdÉ£e øëf ,ÉæægP ójóéàH ∫ƒëàf q
GPEG .Éæ°ùjôµJ ¤EG óæà°ùj øgòdG º¡a ójóŒ ¿CG Éæjôj Gògh .á«M
¬∏dG ìhQ ¿EÉa ,¬∏d Éæ°ùØfCG »£©fh ¢Sqôµf ¿C’ kÉ≤M øjó©à°ùe Éæc
Éæ°ùØf ¤EG …ójóéà˘dG ¬˘∏˘ª˘Y ™˘°Sƒ˘
q j ¿CG ò˘Ä˘æ˘«˘M ™˘«˘£˘à˘°ùj ¢Shó˘≤˘dG
.ÉæægP º¡a ∂dòH Oóé«a
±ô°üàdG ™∏N ‘ Ö«∏°üdG äÓeÉ©e πÑ≤f ¿CG Éæ«∏Y ,á«fÉãdGh
™∏îf ÉeóæY §≤a ÉæfCG 23-22:4 ¢ù°ùaCG ÉæjôJ .≥«à©dG ≥HÉ°ùdG
…òdG Éæægòd ≈æ°ùàj ,≥«à©dG ¿É°ùfE’G ≥HÉ°ùdG Éæaô°üJ á¡L øe
Éæaô°üJ ¿EÉa ,¢ü∏îf ¿CG πÑb .Oóéàj ¿CG Éæª¡a ≈∏Y …ƒàëj
¿CG ó©H øµdh .ÉæægP º¡a âª∏XCG á≤«à©dG Éæ°û«Y á≤jôWh ≥HÉ°ùdG
á≤«à©dG IÒ°ùdG ™∏îf ,Ö«∏°üdG ≈∏Y ÜôdG äƒÃ ,ÉæfEÉa ,Éæ°ü∏N
¿CG ÜôdG Ö«∏°U ‘ á∏JÉ≤dG Iƒ≤∏d í«àj Gògh .≥HÉ°ùdG ±ô°üàdGh
ƒ∏J IóMGh ≥«à©dG ¢û«©dGh ≥HÉ°ùdG ±ô°üàdG ¥ôW πc »¡æJh π£ÑJ
224
Éæ«∏Y ,∂dòd .Oóéàj ¿CG ÉæægP º¡Ød ≈æ°ùàj §≤a òFóæY .iôNC’G
…òdG Qó≤dGh .ÉæægP º¡a Oóéàj »c Ö«∏°üdG äÓeÉ©e πÑ≤f ¿CG
ƒg á≤«à©dG ÉæJÒ°Sh ≥HÉ°ùdG Éæaô°üJ »¡æj ¿CG Ö«∏°ü∏d ¬H íª°ùf
.ÉæægP º¡a ójóŒ Qób
¿CG º∏©f øëf ''.rºoµærgP ìhôH GhOsóéànJh'' 23:4 ¢ù°ùaCG ∫ƒ≤J
øgò∏d øµj ⁄ ,π°UC’G ‘ .¢ùØædG øe ¢ù«FôdG Aõ÷G ƒg øgòdG
ƒ¡a ,∂dòd ;''øgòdG ìhQ'' ìhôdG íÑ°UCG ó≤a ¿B’G Éeq CG ,ìhôdÉH •ÉÑJQG
≈æ°ùàj »c Éæ°ùØf øgP ≠∏Hh óàeG ìhôdG ¿C’ Gòg .øgòdÉH π°üàe
.ìhôdÉH ¬WÉÑJQÉH ÉæægP Oóéàj »c ,…CG ,ìhôdG Gò¡H Oóéàf ¿CG Éæd
.øgòdG ¤EG ìhôdG øe ójóéàdG Gòg óàeG ó≤∏a ,Gòµgh
,§«ÙG ¤EG õcôŸG øe ƒg Éæ∏NGO ‘ ¢Só≤dG ìhôdG πªY ¿EG
Oóéj ¢Só≤dG ìhôdÉa .Éæ°ùØf ¤EG …ô°ûÑdG ÉæMhQ øe »æ©j Gògh
Éæ°Sôq c GPEG ,∂dP ó©Hh .»∏NGódG ÉæfÉ«c õcôe ƒg …òdG ,k’hCG ÉæMhQ
¤EG ÉæMhQ øe óàÁ ±ƒ°ùa ,Ö«∏°üdG äÓeÉ©e Éæ∏Ñbh ¬d Éæ°ùØfCG
AõL πc ójóŒ Gòg πØµ«°Sh .»LQÉÿG §«ÙG »g »àdG ,Éæ°ùØf
ìhôdG ºµ◊ Éæ°ùØf ™°†îJ ÉeóæY ¬fCG »æ©j Gògh .Éæ°ùØf øe
ÉæægP º¡a Oóéàj ,Gòµgh .OóéàJ É¡fEÉa ,ÉæMhQ ™e óëàJh ¢Só≤dG
.kÉ°†jCG
Éæ°Sôq c GPEGh ,¢Só≤dG ìhôdÉH ÉæMhQ ‘ á«fÉK ódƒf ¿CG ó©H
™∏ÿ Ö«∏°üdG ∫ÓN øe ¢Só≤dG ìhôdG äÓeÉ©e Éæ∏Ñbh ¬∏d Éæ°ùØfCG
Ωƒ≤j ¿CG òÄæ«M ¢Só≤dG ìhô∏d ≈æ°ùàj ,á≤«à©dG á≤HÉ°ùdG ÉæJÒ°S
‘ Éæ˘æ˘gP º˘¡˘a kGOó› ,QGô˘ª˘à˘°SÉ˘H É˘æ˘∏˘NGO ‘ »˘©˘°Sƒ˘à˘dG ¬˘∏˘ª˘©˘H
¢Só◊G …QÉéj ¿CG ™«£à°ùj …òdG ƒg OsóÛG º¡ØdG Gògh .¢ùØædG
¿EÉa ,ÉæMhQ ¢SóM ‘ Ée A»°ûH ¬∏dG Éæaôq ©j ÉeóæY PEG .ìhôdG ‘
225
kÉjƒb kÉMhQ Éæd ¿ƒµj ÉeóæY .Iô°TÉÑe º¡Øj ¿CG ™«£à°ùj ÉæægP º¡a
¿CG òFóæY ™«£à°ùf ÉæfEÉa ,í°VGhh Osó› º¡a ¤EG áaÉ°VE’ÉH kÉ¶≤jh
.¬fÓYEGh ¬JOÉ«b πµdh ¬∏dG á©«Ñ£d á∏eÉc á«∏NGO áaô©e Rôëf
Ö∏≤dG ™e πeÉ©àdG .ê
øe Ö∏≤dG ≈fÉY GPEG ,∂dòd ;¬à∏ªLh ¿É°ùfE’G π°UÉM ƒg Ö∏≤dG
ÊÉ©à°S Éæ∏NGO ‘ IÉ«◊Gh ìhôdG äÉWÉ°ûf ™«ªL ¿EÉa ,πcÉ°ûŸG
,kGOós › Éæª¡ah kÉ£«°ûf ÉæMhQ ¿Éc ƒd ≈àMh .Qƒ°ü≤dGh ábÉYE’G
∑Éæg âfÉc GPEG á«∏NGódG ¬∏dG áaô©e Rôëf ¿CG ™«£à°ùf ’ øëæa
kÉæ«d ¿ƒµj »c ÉæÑ∏b ™e πeÉ©àf ¿CG Éæ«∏Y ,∂dòd .ÉæÑ∏b ‘ πcÉ°ûe
.¬∏dG ™«£jh ,¬∏dG ójôjh ,¬∏dG Öëj ,kÉ«≤fh
øY á«MhôdG QƒeC’G ≈ØNCG ¬∏dG ¿CG 25:11 ≈àq e ‘ ÜôdG ∫ƒ≤j
ºg ''AÉª¡ØdGh AÉªµ◊G'' ¿EG .∫ÉØWCÓd É¡æ∏YCGh AÉª¡ØdGh AÉªµ◊G
¿hÈà©j øjòdGh ¿hó«æ©dGh ¿hQhô¨ŸGh º¡°ùØfCG øY ¿ƒ°VGôdG
¬∏dG QƒeCG Ghôj ¿CG ¿hQó≤j ’ º¡a ∂dòd ;kÉªFGO ÜGƒ°U ≈∏Y º¡°ùØfCG
;º¡Hƒ∏b ‘ ¿ƒæ«∏dGh ¿ƒ©°VGƒàŸG º¡a ''∫ÉØWC’G'' ÉeCG .á«MhôdG
πeÉ©àdG »¨Ñæj ,ºK øeh .¬∏dG ¿ÓYEG Gƒ∏Ñ≤j ¿CG ¿hQó≤j º¡a ∂dòd
ÉæÑ∏b ¢ü«∏îJ ºàj ⁄ Éeh .kÉæ«dh kÉ©°VGƒàe íÑ°üj ¿CG ¤EG ÉæÑ∏b ™e
¿ÓYE’G πÑ≤f ¿CG ™«£à°ùf ød ÉæfEÉa √OÉæYh »JGòdG √É°VQ øe
.¬∏dG áaô©eh »∏NGódG
øµj ⁄ GPEG .¬∏dG ¿hôj Ö∏≤dG AÉ«≤fCG ¿CG 8:5 ≈àq e ‘ ÜôdG ∫ƒ≤j
Éæ∏NGO ‘ ¿ƒµj ,¬∏dG ÒZ äÉÑZQh ∫ƒ«e Éæd ¿ƒµj ¿CÉH kÉ«≤f ÉæÑ∏b
¤EG ÉæÑ∏b ™Lôj ÉeóæY øµdh .ìƒ°VƒH ¬∏dG ájDhQ øY Éæ≤«©j ™bôH
¿CG Éæ«∏Y ,∂dòd .(16:3 á«fÉãdG ¢SƒãfQƒc) ™bÈdG ™aôoj ,¬∏dG
¿ƒµ˘j ’h kÉ˘«˘≤˘f É˘æ˘Ñ˘∏˘b ¿ƒ˘µ˘j ¿CG »˘¨˘Ñ˘æ˘j PEG .É˘æ˘Ñ˘∏˘b ™˘e π˘eÉ˘©˘à˘f
226
¿ÓYE’Gh QƒædG πÑ≤f ¿CG ™«£à°ùf òFóæY ;(8:4 Üƒ≤©j) ''ÚjCGôH''
.¬∏dG ±ô©f Gòµgh ,øgòdG ‘ º¡Øfh ∑Qófh ,ìhôdG ‘
o¬nd oôp¡ rXoCG ...»ætÑëoj …òdG'' 21:14 ÉæMƒj π«‚EG ‘ ÜôdG ∫ƒ≤j
ÖÑ°ùH ÜôdG øY á«dóÛG Ëôe âãëH áeÉ«≤dG áë«Ñ°U ‘ ''.»JGP
áeÉ«≤dG ó©H √ò«eÓàd Üô∏d Qƒ¡X ∫hCÉH â«¶Mh .¬d ΩQÉ©dG É¡ÑM
∫Éb .(20 ÉæMƒj) ΩÉ≤oŸG í«°ùŸG ±ôY ¢üî°T ∫hCG âëÑ°UCGh
»g áÑÙÉa ,¬∏dG ±ô©j ¿CG óMCG OGQCG GPEG ¢ùfQƒd ¢ûJEG .…O ñC’G
øeh ;¬∏dG Ö∏£jh ¬∏dG Öëj ¿CG ÉæÑ∏b ≈∏Y »¨Ñæj .ó«MƒdG ≥jô£dG
.¬aô©f ¿CG ™«£à°ùfh ¬∏dG Qƒ¡¶H ≈¶ëf ºK
¬o àn Än «°ûe πn ªn ©r jn r¿CG ól MCG An É°T r¿EG'' ÜôdG ∫ƒ≤j 17:7 ÉæMƒj ‘
ºK øeh ;¬àÄ«°ûeh ¬∏dG ójôj ¿CG ÉæÑ∏b ≈∏Y ¿CG ø∏©j Gògh ''.±pôr©nj
.¬∏dG áÄ«°ûe ±ô©fh ¬∏dG ±ô©f ¿CG ™«£à°ùf
Éæ«a πeÉ©dG ƒg ¬∏dG ¿CG 13:2 »Ñ∏«a ‘ ¢ùdƒH ∫ƒ°SôdG ∫ƒ≤j
™°†îj ¿CG ójôj ’ hCG ™°†îj ’ ÉæÑ∏b ¿Éc GPEÉa .πª©f ¿CGh ójôf ¿CG
;Éæ«a ¬∏dG πª©j ¿CG ´É£à°ùŸG ÒZ øªa ,Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG πª©d
‘ ¬∏ªY Éæd ¬ëæÁ …òdG »YƒdG ≈∏Y ∫ƒ°ü◊G ÉææµÁ ’ ,‹ÉàdÉHh
øe øµªàj ¿CG ¤EG ÉæÑ∏b ™e πeÉ©àdG øe óH ’ ,kGPEG .¬JGP áaô©e
¿CG ™«£à°ùf òÄæ«M .¬∏d ´ƒ°†î∏d kGó©à°ùe ¿ƒµjh ,¬∏d ´ƒ°†ÿG
.Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG πªY øY Ú«JCÉàŸG áaô©ŸGh »YƒdG ≈∏Y π°üëf
kÉjƒb hó¨j ≈àM ¬eóîà°ùfh ÉæMhQ ¿qô‰ ¿CG (1 :Éæ«∏Y ,Gòµgh
¿CG (3h ,¢Só≤dG ìhôdG á£°SGƒH Oós éjo Éæª¡a ´óf ¿CG (2 ,kÉ¶≤jh
¬∏dG ójôjh ¬∏dG Öëj ,kÉ«≤fh kÉæ«d íÑ°üj ¿CG ¤EG ÉæÑ∏b ™e πeÉ©àf
.á«∏NGódG ¬∏dG áaô©e Rôëf ¿CG ™«£à°ùf òÄæ«M ;¬∏d ™°†îjh
227
á°UÓÿG .ô°ûY óMCG
¿É°ùfE’G ≈£YCG ¬fEÉa ,¿É°ùfE’G ¬aô©j ¿CÉH ô°ùoj ¬∏dG ¿CG ÉÃ
,Ëó≤dG ó¡©dG áæeRCG ‘ .¬aô©j »c πFÉ°SƒdGh ¥ô£dG øe ójó©dG
øµd .¬àaô©e øe ¢SÉædG øqµªàj »c ¬bôW ø∏YCGh ¬dÉ©aCG ¬∏dG ô¡XCG
âfÉc ¥ô£dGh ∫É©aC’G ∂∏J ≥jôW øY ¿É°ùfE’G É¡dÉf »àdG áaô©ŸG
ó¡©dG øeR ‘ ,∂dòd .á°übÉfh á«ë£°Sh á«Yƒ°Vƒeh á«LQÉN
,¬H Éæaôq ©«d ¬bôWh ¬dÉ©aCG Ωóîà°ùj ∫Gõj ’ ¬∏dG ¿CG ™eh ,ójó÷G
ìhôdÉc Éæ«a πM ¬°ùØf ƒg ¬fCG ƒg kGó› ÌcC’Gh ºgC’G A»°ûdG ¿EÉa
á«JGP á«˘∏˘NGO á˘aô˘©˘e RGô˘MEG ø˘e É˘æ˘æ˘qµÁ Gò˘gh .É˘æ˘JÉ˘«˘M ¿ƒ˘µ˘«˘d
.¬H á∏eÉch á≤«ªYh
≈∏Y π°üëf Éæ˘∏˘©˘é˘j ¬˘fEÉ˘a ,IÉ˘«˘ë˘c É˘æ˘«˘a ¬˘∏˘dG ¿ƒ˘µ˘j É˘eó˘æ˘Y
øe Éæª¶æjh Éæ£Ñ°†j …òdG ,Éæ∏NGO ‘ á«¡dE’G IÉ«◊G ¢SƒeÉf
¿CG å«Mh .¬JÉ«˘M á˘©˘«˘Ñ˘W ±ô˘©˘f É˘æ˘∏˘©˘é˘«˘a ,QGô˘ª˘à˘°SÉ˘H π˘NGó˘dG
ÒZh âHÉK ƒ¡a ,kÉ°SƒeÉf πH kÉ°üî°T ¢ù«d IÉ«◊G √òg ¢SƒeÉf
á©«ÑW Ö°ùM Ò¨àe ÒZ ƒëf ≈∏Y πNGódG øe Éæª q¶æj ƒgh .Ò¨àe
¬à©«ÑWh É˘æ˘°û«˘Y Üƒ˘∏˘°SCG π˘©˘é˘j ¬˘fCG »˘g á˘é˘«˘à˘æ˘dGh .¬˘∏˘dG IÉ˘«˘M
.¬∏dG á©«ÑW ™e ≥aGƒàjh ≥HÉ£àj ¬bhPh
¿CG Éæªq∏©jh Éæë°ùÁ ,øgódÉc ƒg Éæ«a øcÉ°ùdG ¬∏dG ìhQ ¿EG
¿ôe ƒgh ,¢üî°T ƒ¡a ,¬JGP ¬∏dG ƒg øgódG Gòg ¿CG å«Mh .¬aô©f
,hCG ,QGôªà°SÉH Éæ«a ¬JGP ¬∏dG í°ùÁ Éæ«a øgódG Gògh .Ohófi ÒZh
¬fCG »g áé«àædGh .¬JGP OhóÙG ÒZ ¬∏dÉH QGôªà°SÉH Éæë°ùÁ
¬∏dG ôgƒéH Å∏àÁ ¬∏eÉµH Éæcƒ∏°Sh Éæaô°üJh Éæ°üî°T π©éj
.¬∏dG áÄ«°ûe ≥aGƒjh
óàÁh ÉæMhQ ‘ k’hCG CGóÑj ,áë°ùŸGh IÉ«◊G ¢SƒeÉæc ,¬∏dGh
228
,∂dòd .º¡Øjh ∑Qój ¿CG Éæægòd ≈æ°ùàj »c Éæ°ùØf ¤EG ∂dP ó©H
.kÉ¶≤j ÉæMhQ ¢SóM ¿ƒµj ≈àM ÉæMhQ ¿qô‰ ¿C’ áLÉëH øëf
kÉ«aÉ°U ÉæægP º¡a ¿ƒµj ≈àM ÉæægP ójóŒ ¤EG áLÉëH ÉæfCG Éªc
≈àM ÉæÑ∏b ™e πeÉ©àf ¿CG Éæ«∏Y ,∂dP ¤EG áaÉ°VE’ÉHh .kÉë°VGhh
√ò¡˘Hh .¬˘∏˘d ™˘°†î˘jh ¬˘∏˘dG ó˘jô˘jh ¬˘∏˘dG Öë˘j ,kÉ˘«˘≤˘fh kÉ˘æ˘«˘d ¿ƒ˘µ˘j
¿EÉa ,Éæ∏NGO ‘ áë°ùŸGh IÉ«◊G ¢SƒeÉf ∑ôëàj ÉŸÉMh ,á≤jô£dG
ÖYƒà`°ùjh ∑Qó«°S ÉæægP º¡ah ,k’ÉM ±ô©«`°S ÉæMhQ ‘ ¢Só◊G
.âbh …CG ‘ ¬∏d á`«∏NGódG áaô©ŸG Éæd ¿ƒµàa ,kÉ°†jCG k’ÉM
º«dÉ©J kÉ°†jCG ¬∏dG ÉfÉ£YCG ,á«∏NGódG áaô©ŸG √òg πLCG øeh
’ »c Éæ£Ñ°†jh Éæ°üëª«d ÉæLQÉN ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ÇOÉÑeh
¬eGóN ∫ÓN øeh ,∂dP ¤EG áaÉ°VE’ÉH .CÉ£ÿG ‘ ™≤f hCG ´óîæf
Éæd √É£YCG …òdG »YƒdG Qôµj hCG ºq∏©j ¬∏dG ¿EÉa ,ÉæLQÉN øjójó©dG
…òdG »YƒdG º¡Øj ¿CG ÉæægP ºq∏©j ÉÃQ .Éæ∏NGO ‘ ¬H ô©°ûf …òdGh
á˘˘aô˘˘©ŸGh ¬˘˘∏˘ dG ¥É˘˘ª˘ YCG É˘˘æ˘ d í˘˘°Vƒ˘˘j ÉÃQ hCG ,ìhô˘˘dG ‘ É˘˘æ˘ jó˘˘ d
.á«MhôdG IÉ«ë∏d á«°SÉ°SC’G
ÉæLQÉNh Éæ∏NGO πFÉ°SƒdGh ¥ô£dG øe ójó©dG Éæjód ¿CG å«Mh
‘ ¬àÄ«°ûe ánaô©r en øe ]A≈∏à‰[ ¿CG'' ™«£à°ùf ÉæfEÉa ,¬∏dG áaô©Ÿ
≈k °VQ πu oc ‘ Ü u ô∏d ≥t pëjn Éªnc ]∂∏°ùæd[ »MhQo º¡r nah áªn rµM πu oc
»°Sƒdƒc) ''¬∏dG ánaôr©e ‘ nÚeÉfh m ídÉ°U m πªnY uπoc ‘ nøjôªrãoe
¢ù«d ™«£à°ùf ÉæfEÉa ,á≤jô£dG √ò¡H ¬∏dG ±ô©f ÉeóæYh .(10-9:1
è°†æfh ƒªæf ¿CG ™«£à°ùfh πH ,πeÉµdÉH ¬∏dG áÄ«°ûe ±ô©f ¿CG §≤a
OGORG Éª∏c ,¬∏dG áaô©e ‘ ÉfOORG Éª∏ch .kÉ°†jCG ¬∏dG IÉ«M ‘
ÆÉ°ü«°S Gòµgh .kÉeÉ“ ÉfCÓÁh Éæ∏¨°ûj ¿CG ¤EG ¬∏dG IÉ«M ‘ Éfƒ‰
‘ ¬∏dG áÑZôd ó«ÛG ±ó¡dG ∂dòH ≥≤ëæa ,kÉ«∏c ¬∏dG ôgƒL Éæ«a
.óMGƒc Éæ©e êõàÁ ¿CG
229
ô°ûY ÊÉãdG π°üØdG
?IÉ«◊G ƒ‰ ƒg Ée
áaô©e ¢Uƒ°üîH Iô°ûY á«fÉãdG á«°ù«FôdG IôµØdG ¿B’G iÔ°S
πª°TCG káaô©e Rƒëf ¿CG ÉfOQCG GPEG .IÉ«◊G ƒ‰ »gh ’CG ,IÉ«◊G
IƒNE’G øe ÒãµdG ¿EG .IÉ«◊G ƒ‰ ƒg Ée ±ô©f ¿CG Éæ«∏Y ,IÉ«ë∏d
’ ÜôdG ´ÉÑJ’ √ƒ©aO …òdG øªãdGh ,Ió°ûH ÜôdG ¿ƒÑëj äGƒNC’Gh
ƒ˘ª˘æ˘dG ƒ˘g ÉŸ º˘¡˘∏˘¡˘L ÖÑ˘°ùH ø˘˘µ˘ dh ,±É˘˘c ÒZ √QÉ˘˘Ñ˘ à˘ YG ø˘˘µÁ
º˘«˘gÉ˘ØŸGh AGQB’G ø˘˘e Òã˘˘µ˘ dG º˘˘¡˘ jó˘˘d ¿EÉ˘ a ,IÉ˘˘«˘ ë˘ ∏˘ d »˘˘≤˘ «˘ ≤◊G
º¡«a »≤«≤◊G IÉ«◊G ƒ‰ ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh ;áÄWÉÿG »YÉ°ùŸGh
áaô©e Éæjód ¿ƒµj »µdh ,∂dòd !¿õfi Gòg ºch .ájÉ¨∏d Ohófi
âbƒdG ¢†©H »°†ªæ°S ,IÉ«◊G ≥jôW ‘ í«ë°U ≈©°ùeh á≤«bO
.IÉ«◊G ƒ‰ ƒg Ée iÔd
ÖfÉ÷G ¤EG ô¶ææ°S ,IÉ«◊G ƒ‰ ƒg Ée iôf ¿CG πÑb ÉæfCG ÒZ
Éæ«a Gòg ∑Î«°Sh .IÉ«ë∏d kGƒ‰ ¢ù«d ƒg Ée ¤EG …CG ,»Ñ∏°ùdG
.ábO ÌcCG áaô©e Éæ«£©jh kÉ≤ªY ÌcCG kÉYÉÑ£fG
∑ƒ∏°ùdG Ú°ù– ¢ù«d ƒg IÉ«◊G ƒ‰ .1
¤EG A»°S øe AôŸG ∑ƒ∏°S Ò«¨J »æ©j ∑ƒ∏°ùdG Ú°ù– ¿EG
`H IOÉY ¢SÉædG ¬«ª°ùj Ée Gògh .π°VÉa ¤EG ôjô°T øeh ,ø°ùM
òÑf ''hCG'' ÜGƒ°üdG IOÉL ¤EG ´ƒLôdGh Iôjô°ûdG ¥ô£dG øY »∏îàdG''
øe l¿Óa ¿Éc ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .''á∏«°†ØdÉH ¥Éë∏dGh ô°ûdG
¿CG OÉàYG ó≤d .™°VGƒàe ƒ¡a ¿B’G ÉeCG ,≥HÉ°ùdG ‘ kGQhôë ¢SÉædG
kGOÉM ¬©ÑW ¿Éc ó≤d .øjôNB’G Öëj ƒ¡a ¿B’G ÉeCG ,øjôNB’G √ôµj
⁄h kÉFOÉg ¬LGõe íÑ°UCG ó≤a ¿B’G ÉeCG ,ádƒ¡°ùH kÉÑ°†Z §«°ûà°ùjh
kÉæ«°ù– ÉgQÉÑàYG øµÁ QƒeC’G √òg ™«ªL ¿EG .Ö°†¨dG ™jô°S ó©j
!Óc ?IÉ«◊G ƒ‰ ƒg Gòµg AôŸG ∑ƒ∏°S Ú°ù– πg ,øµdh .∑ƒ∏°ù∏d
¿C’ Gòg ?∑ƒ∏°ùdG Ú°ù– ¢ù«d IÉ«◊G ƒ‰ ¿CÉH ∫ƒ≤f GPÉŸ
.kÉeÉ“ ÚØ∏àfl øjõ«M ¤EG ¿É«ªàæj IÉ«◊Gh ∑ƒ∏°ùdG
IÉ«◊G øY ∞∏àîj ÒÿG ¿EÉa ,IÉ«◊G øY ô°ûdG ∞∏àîj Éª∏ãªa
.IÉ«◊G ¢ù«d ÒÿG ¿EÉa ∂dòc ,IÉ«◊G ¢ù«d ô°ûdG ¿CG Éªch .kÉ°†jCG
⁄ÉY ¤EG ¿É«ªàæj ,á©«Ñ£dG ‘ Éª¡aÓàNG ºZQ ,ô°ûdGh ÒÿG ¿EG
‘ ó‚ ∂dòd .IÉ«◊G ¢ù«d ÉªgÓch IÉ«◊G ÒZ ÉªgÓµa ;óMGh
;IóMGh Iôé°T πH ,ÚJôé°T É°ù«d ô°ûdGh ÒÿG ¿CG ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG
ôNBG ⁄ÉYh ôNBG õ«M øe É¡fƒc ,iôNCG Iôé°T »¡a IÉ«◊G ÉeCG
øe ô°ûdGh ÒÿG ¿CÉH ∫ƒ≤dG ™«£à°ùfh .(9:2 øjƒµJ) iôNCG áµ∏‡h
¤EG í°VGhh Oófi πµ°ûH ¿ƒªàæj iôNCG á¡L øe IÉ«◊Gh á¡L
√ó¡Lh ¬eõ©H ™«£à°ùj ¿É°ùfE’G ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh .ÚàØ∏àfl ÚàÄa
ÒZ ≈≤Ñj ∂dP ™eh ó«©H óM ¤EG ∑ƒ∏°ùdG ‘ ø°ùëàj ¿CG »JGòdG
kÉ«∏c ƒg ¬æ°ù– ¿C’ Gòg .¬∏dG IÉ«M ‘ kGóL ∞«©°Vh è°VÉf
¿CG Éªc .IÉ«◊G øe ¢ù«dh »JGòdG ¬∏ªY øe ƒ¡a ;IÉ«◊G øY ∫õ©Ã
¿EG ,‹ÉàdÉHh .IÉ«◊G ‘ √ƒ‰ áé«àf ¢ù«d ƒg ¬¨∏H …òdG ø°ùëàdG
.∑ƒ∏°ùdG Ú°ù– ¢ù«d IÉ«◊G ƒ‰
232
iƒ≤àdG QÉ¡XEG ¢ù«d ƒg IÉ«◊G ƒ‰ .2
øY iƒ≤àdG QÉ¡XEG ∞∏àîj ?]Piety[ iƒ≤àdG QÉ¡XEG ƒg Ée
¿CG »æ©j É‡ ,ô°ûÑdG √ÉŒ ƒg ∑ƒ∏°ùdG Ú°ùëàa .∑ƒ∏°ùdG Ú°ù–
π°†aCG ÉëÑ°UCGh Éæ°ù– ób ¢SÉædG ΩÉeCG ¬à«°üî°Th ¢üî°ûdG ∑ƒ∏°S
∞bƒe ¿CG »æ©j É‡ ,¬∏dG √ÉŒ ƒ¡a iƒ≤àdG ÒÑ©J ÉeCG .≥HÉ°ùdG øe
´Qh ¬fƒc øY kÓ°†a ,ÒbƒàdGh á«°ûÿÉH A»∏e ¬∏dG ΩÉeCG ¢üî°ûdG
,iƒ≤àdG QÉ¡XEG hCG ∑ƒ∏°ùdG Ú°ù– ¿Éc AGƒ°S øµdh .¥OÉ°Uh
«eDƒŸG ¢†©H ¿ƒµj ób .IÉ«◊G ƒ‰ ¢ù«d AGƒ°S óM ≈∏Y ÉªgÓµa
hCG Ö«°ùàdG ≈∏Y ¿hô°SÉéàj ’h ;¬∏dG ΩGób ájÉ¨∏d ÚYQhh AÉ«≤JCG
¿CÉH ∫ƒ≤dG ™«£à°ùf ’ øëfh .º¡∏ªYh º¡aô°üJ ‘ ΩGÎM’G ΩóY
¿C’ Gòg .IÉ«ë∏d kGƒ‰ â°ù«d É¡æµdh ,Ió«ªM â°ù«d ∫É°üÿG √òg
»eÉ°ùàŸG óMGƒdÉc q’EG ¬∏dG ¤EG ¿hô¶æj ’ ÚæeDƒŸG A’Dƒg ∫ÉãeCG
º¡jód ¿EÉa ∂dòd ;±ƒÿGh π«éÑàdG ≥ëà°ùj …òdGh ™«ª÷G ¥ƒa
‘ ¬∏dG ¿CG ∞«µH ≥∏©àj Ée Qó≤H ÉqeCG .´Qh ∑ƒ∏°Sh πuéÑe Ö∏b
¢SƒeÉf πª©H ,∞«ch ,¿É°ùfE’G IÉ«ëc ¿É°ùfE’G ‘ øµ°ùj í«°ùŸG
¿ƒµj ’ ó≤a ,¿É°ùfEÓd kÉ¡dEG ¿ƒµ«d ¿É°ùfE’G πNGO ƒg ,IÉ«◊G √òg
q’EG ,AÉ«≤JCGh ¿ƒYQh º¡fCG ™eh .QÉÑàNG ≈fOCG hCG áaô©e ≈fOCG º¡jód
ƒ¡a ,∂dòd ;º¡∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«M ƒ‰ øY CÉ°ûæj ’ ÒÑ©àdG Gòg ¿CG
¿EG ,‹ÉàdÉHh .º¡∏NGO ‘ IÉ«◊G ƒ‰ º¡jód ¿CG ≈∏Y ád’O ¢ù«d
.iƒ≤àdG QÉ¡XEG ¢ù«d IÉ«◊G ƒ‰
IQƒ«Z áeóN ¢ù«d ƒg IÉ«◊G ƒ‰ .3
≥HÉ°ùdG ‘ ¿Éc kÉæeDƒe ¿CG »æ©J É¡fEG ?IQƒ«¨dG áeóÿG »g Ée
á°SÉªëH ÖXGƒj ƒ¡a ¿B’G Éeq CG ;¬∏dG QƒeCG √ÉŒ çÎµe ÒZh kGOQÉH
¤EG »JCÉj ¿CG ≈°†e Ée ‘ QOÉædG øe ¿Éc ¬fCG hCG .¬∏dG áeóN ‘
233
⁄ ¬fCG hCG .äÉYÉªàL’G πc ‘ ô°VÉM ƒ¡a ¿B’G ÉeCG ,äÉYÉªàL’G
‘ ∑QÉ°ûj ƒ¡a ¿B’G ÉeCG ,á°ù«æµdG ¿CÉ°ûH kÉªà¡e ≥HÉ°ùdG ‘ øµj
ô¡¶oJ IQƒ«¨dG áeóÿG √òg ¿CG ºZQh .á°ù«æµdG äÉeóN ´GƒfCG ≈à°T
É¡fCG ºZQh ,ÜôdG áeóN ‘ √OÉ¡àLGh ÜôdG √ÉŒ øeDƒŸG ¢SÉªM
¿CG kGóL πªàÙG øªa ,º¡ëjóe Ö£≤à°ùJh ¢SÉæ∏d ¥hôJ Ée kÉÑdÉZ
∫É¨°ûf’Gh ájô°ûÑdG IQÉKE’G øe ÒãµH á£∏àfl IÒ¨dG √òg ¿ƒµJ
áeóÿG √òg ¿ƒµJ ¿CG kGÒãc πªàÙG øeh .Újô°ûÑdG ΩÉªàg’Gh
IQó˘b ≈˘∏˘Y π˘µ˘à˘Jh ¿É˘°ùfEÓ˘d ]á˘«˘©˘«˘Ñ˘£˘dG[ á˘«˘°ùØ˘æ˘dG Iƒ˘≤˘ dG Ö°ùM
≈∏Y πµàJ ’h ;¢Só≤dG ìhôdG IOÉ«b øe á«JBG â°ù«d »gh ;¿É°ùfE’G
.¬∏dG ™e ≥ªYCG OÉ–G º¡d ¿ƒµj »c ¢SÉædG Ú©J hCG í«°ùŸG IÉ«M
øe â°ù«d »gh IÉ«◊G øY CÉ°ûæJ ’ IQƒ«¨dG áeóÿG √ò¡a ,ºK øeh
.IÉ«◊G ƒ‰ â°ù«d »¡a ‹ÉàdÉHh ,IÉ«◊G
¬°UÓN πÑb ¿Éc ¢ùdƒH ∫ƒ°SôdG ¿CG ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ‘ iôfh
∫Éf ób øµj ⁄ ¬fCG ™e PEG .(3:22 π°SôdG ∫ÉªYCG) IÒ¨H ¬∏dG Ωóîj
kÉ«LQÉN ¬∏dG Ωóîj ¿CG kGQOÉb ¿Éc ¬fEÉa ,∑GòfBG ¬∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«M
Gògh .kGóL Qƒ«Z ƒëf ≈∏Y á«JGòdG ¬JQóbh »°üî°ûdG ¬°SÉªëH
»gh .IÉ«◊ÉH á∏°U …CG É¡d ¿ƒµj ’ ób IÒ¨H ¬∏dG áeóN ¿CG Éæjôj
ƒªæa ,‹ÉàdÉHh .¢üî°ûdG IÉ«M ádÉM ¤EG IQP QGó≤e Ò°ûJ ’
.IQƒ«Z áeóN ¢ù«d IÉ«◊G
áaô©ŸG OÉjORG ¢ù«d ƒg IÉ«◊G ƒ‰ .4
¤EG ¬YÉªà°SG ∫ÓN øe á«MhôdG øeDƒŸG áaô©e OÉjORG ¿CG ™e
kGQób ¬ª¡ah ≥FÉ≤◊G øe ÈcCG kGQób ¬àaô©eh πFÉ°SôdG øe ÈcCG OóY
øe ´ƒf ƒg ,ïdG ,á«MhôdG äÉë∏£°üŸGh ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG øe ÈcCG
øe ¢ù«d áaô©ŸG √òg OÉjORÉa .IÉ«◊G ƒ‰ ¢ù«d ¬fCG q’EG ,ƒªædG
234
áaô©e ‘ kÉ©«∏°V ¬∏©é«a øeDƒŸG øgP ø°ùëj q ¿CG iƒ°S ¬fCÉ°T
»æ©j ’ ƒgh .º¡ØdG ≈∏Y ÈcCG kIQó≤e ¬jód π©éjh ÜÉàµdG äÉjBG
âëHQ IÉ«◊G ¿CG hCG ¬∏NGO ‘ ÈcCG kÉfÓYEG √É£YCG ¢Só≤dG ìhôdG ¿CG
í«°ùª∏d Ú«≤«≤◊G QÉÑàN’Gh áaô©ŸG ‘ Éªnæna ¬«a ™°ShCG á«°VQCG
ÚîØàæe ¢SÉædG π©éj É‰EG √óMh áaô©ŸG √òg OÉjORG ¿EG .IÉ«ëc
ΩÉeCG A»°T ’ ƒgh .(1:8 ¤hC’G ¢SƒãfQƒc) q’EG ¢ù«d øjÈµàeh
øeh .IÉ«◊G ‘ áª«b ¬d â°ù«dh (2:13 ¤hC’G ¢SƒãfQƒc) ¬∏dG
.áaô©ŸG OÉjORG ¢ù«d IÉ«◊G ƒªæa ,ºK
ÖgGƒŸG Iô`ã`c ¢ù«d ƒg IÉ«◊G ƒ‰ .5
,á˘«˘Mhô˘dG ÖgGƒŸÉ˘˘H ø˘˘eDƒŸG ô˘˘Nõ˘˘j ¿CG Úª˘˘K A»˘˘°T ¬˘˘fCG ™˘˘e
¿CG q’EG ,ïdG ,áæ°ùdCÉH º∏µàdGh ,AÉØ°ûdG çGóMEGh ,ßYƒdG ≈∏Y IQó≤ŸÉc
á«ÑFÉé©dG ¢Só≤dG ìhôdG Iƒb ¬fEG .IÉ«◊G ‘ kGƒ‰ ¢ù«d kÉ°†jCG Gòg
ƒgh .ÖgGƒŸG √òg πãe ∫Éæj ¬∏©éàa øeDƒŸG ≈∏Y ∫õæJ »àdG
¤EG …ODƒj …òdGh øeDƒŸG πNGO É¡Lƒ°†fh ¬∏dG IÉ«M ƒ‰ ¢ù«d
øe Ωnóîà°ùoŸG ¢üî°ûdG ô¡¶oj ób ,á«MÉf øªa .ÖgGƒŸG Qƒ¡X
¢Só≤dG ìhô∏d ìÉJCG ¿ƒµj ’ ób ¬fCG q’EG ;ÌcCG ÖgGƒe ¢Só≤dG ìhôdG
’ ÖgGƒŸG IÌc ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh .¬fÉ«c ‘ ¬∏dG IÉ«M ≠«°üj ¿CG
.IÉ«◊G ‘ ƒªædG IQhô°†dÉH »æ©J
ΩÓc πc ‘ Ú°†«Øà°ùe ¢SƒãfQƒc ‘ ¿ƒæeDƒŸG ¿Éc ó≤d
¢SƒãfQƒc) áÑgƒe ‘ Ú°übÉf Gƒfƒµj ⁄ º¡fCG ≈àM áaô©eh
,kGóHCG IÉ«◊G ‘ Úë°VÉf ÒZ GƒfÉc ó≤a ∂dP ™eh ,(7 ,5:1 ¤hC’G
¢SƒãfQƒc) í«°ùŸG ‘ k’ÉØWCGh Újó°ùL ™bGƒdG ‘ GƒfÉc πH
.ÖgGƒŸG Iôah ‘ ¢ù«d IÉ«◊G ƒ‰ ¿CG Éæjôj Gògh .(1:3 ¤hC’G
235
Iƒ≤dG OÉjORG ¢ù«d ƒg IÉ«◊G ƒ‰ .6
;¬∏dG áeóN ‘ ≥HÉ°ùdG øe iƒbCG øeDƒŸG íÑ°üj ¿CG øµªŸG øe
;≥HÉ°ùdG øe ÌcCG IOÉ¡°ûdG hCG ßYƒdG ‘ ¢SÉædG ∑ôëj ¿CG kGQOÉbh
.≥HÉ°ùdG øe ÌcCG ¿hDƒ°ûdG ÒHóJ hCG á°ù«æµdG IQGOEG ‘ áªµM ¬jódh
‘ kGƒ‰ â°ù«d É¡æµdh ,Iƒ≤dG ‘ OÉjORG »g QƒeC’G √òg ¿CG ÒZ
ìhôdG ÉgÉjEG ¬ëæe á«LQÉN Iƒb ƒg Gòg Iƒ≤dG OÉjORÉa .IÉ«◊G
,¬fÉ«c ‘ IÉ«◊G ÆÉ°U ¢Só≤dG ìhôdG ¿CG ¢ù«d ƒgh .¢Só≤dG
Gò¡a ,Gòd ;¬∏NGO øe IÉ«◊G Iƒb ô¡XCG ,¬MhQ ∫ÓN øeh ,∂dòHh
√òg OÉjORÉa ,‹ÉàdÉHh .IÉ«◊G øY ºLÉf ƒg ’h IÉ«◊G øe ¢ù«d
.IÉ«◊G ƒ‰ ¢ù«d Iƒ≤dG
ò«eÓàdG ™«ªL ¿CG Ébƒd π«‚EG øe ™°SÉàdG ìÉë°UC’G ÉfÈîj
ÜôdG øe kÉfÉ£∏°Sh Iƒb ájGóÑdG ‘ GƒdÉf ÜôdG Gƒ©ÑJ øjòdG ô°ûY »æKE’G
ÒZ ;¢VGôeC’G ´GƒfCG ™«ªL GƒØ°ûjh ÚWÉ«°ûdG ´GƒfCG πc Gƒ©°†îoj »c
áé°VÉf ÒZh kGóL á©aÉj âfÉc ∑GòfBG á«MhôdG º¡JÉ«M ádÉM ¿CG
.IÉ«◊G ƒ‰ ¢ù«d ƒg Iƒ≤dG OÉjORG ¿CG ÉæjÒd »Øµj Gògh .áàÑdG
Éæd ¿ƒµj ’ IÉ«◊G ƒ‰ ¿CG iôf â°ùdG á«Ñ∏°ùdG •É≤ædG √òg øe
,¬∏dG áeóN ‘ ÉæJÒ¨H hCG ,¬∏dG ΩÉeCG ÉfGƒ≤àH hCG ,Éæcƒ∏°S Ú°ùëàH
hCG ,á«LQÉÿG ÉæÑgGƒe IÌµH hCG ,á«MhôdG Éæàaô©e OÉjORÉH hCG
.IÉ«◊G ƒ‰ ƒg QƒeC’G √òg øe A»°T Óa .πª©dG ‘ ÉæJƒb OÉjORÉH
√òg øe ¿hòNCÉj kÉÑjô≤J Ú«ë«°ùŸG ™«ªL ¿CG Ωƒ«dG ∞°SDƒŸG øeh
∑Éæg ¿Éc GPEG Éª«a ¿hQô≤j º¡a .IÉ«◊G ‘ ƒªæ∏d kGÒjÉ©e QƒeC’G
¬JÒZh √Gƒ≤Jh ¬cƒ∏°S ¤EG ô¶ædÉH ÚæeDƒŸG óMCG ‘ IÉ«ë∏d kGƒ‰
QƒeC’G º««≤J ‘ á≤jô£dG √òg ¿EG .¬Jƒbh ¬ÑgGƒeh ¬àaô©eh
.kÉÑgP ¢ù«d ¬æµdh ,kGÒãc ÖgòdG ¬Ñ°ûj ¢SÉëædÉa .áë«ë°U â°ù«d
236
ƒ‰ ¬Ñ°ûJ â°ùdG •É≤ædG √òg ¿CG øe ºZôdG ≈∏Y ,á∏KÉ‡ IQƒ°üHh
¿EÉa ,™Ñ£dÉHh .IÉ«◊G ƒ‰ â°ù«d É¡fCG q’EG ,A»°ûdG ¢†©H IÉ«◊G
;Ée óM ¤EG â°ùdG •É≤ædG √òg ô¡¶jo ±ƒ°S »≤«≤◊G IÉ«◊G ƒ‰
.§≤a â°ùdG •É≤ædG √ò¡H IÉ«◊G ƒ‰ ¢ù«≤f ¿CG CÉ£ÿG øe øµdh
ádCÉ°ùŸG ‘ πeCÉàf ¿CG Éæe »°†à≤j Gòg ?kGPEG IÉ«◊G ƒ‰ ƒg Éªa
:IôŸG √òg »HÉéjE’G É¡ÑfÉL øe øµdh ,ójóL øe
¬∏dG ô°üæY OÉjORG ƒg IÉ«◊G ƒ‰ .1
É˘æ˘«˘a Qƒq ˘°üà˘j ¬˘JGP ¬˘∏˘dG ¿CG »˘æ˘©˘j É˘æ˘«˘a ¬˘∏˘ dG ô˘˘°üæ˘˘Y OÉ˘˘jORG ¿EG
ó≤d .Éfô°üæYh Éæfƒq µe íÑ°üjh Éæ∏Ñb øe íHôojh ÉæfÉ«c ‘ ÆÉ°üojh
;¬∏dG Èàîf ¿CG ƒg IÉ«◊G Èàîf ¿CGh ,¬JGP ¬∏dG »g IÉ«◊G ¿CÉH Éæ∏b
Éæ«a Qƒq °üàj ¿CG ¤EG ,Éæ«a ¬∏dG ô°üæY OÉjORG ƒg IÉ«◊G ƒ‰ ¿EÉa ,∂dòd
.(19:3 ¢ù°ùaCG) ¬∏dG Aπe πc ¤EG Å∏à‰ »c ¬∏dG øe ƒg Ée πc kÉeÉ“
Éæ«a í«°ùŸG áeÉb OÉjORG ƒg IÉ«◊G ƒ‰ .2
;í«°ùŸG ƒg ÉæJÉ«M ¬∏dG ¿ƒµa ,¬JGP ¬∏dG »g IÉ«◊G ¿CG å«Mh
™«£à°ùfh .ÉæJÉ«M ƒg í«°ùŸG ¿CÉH ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ∫ƒ≤j ∂dòd
¿ƒµ«d Éæ∏NGO ‘ ódƒj í«°ùŸG ¿EÉa ,á«fÉK ódƒf ÉeóæY ÉæfCÉH ∫ƒ≤dG
√òg ¿EÉa ,ájGóÑdG ‘ IÉ«◊G √òg ÉædƒÑb iód øµdh .ÉæJÉ«M
¿CG »æ©j É‡ ,ó©H áé°VÉf ÒZh kGóL á©aÉj âdGRÉe Éæ«a IÉ«◊G
Ö∏£fh í«°ùŸG Öëf ÉeóæYh .kGóL IÒ¨°U Éæ«a í«°ùŸG áeÉb
,ÉæëHôj ∂dòHh ÌcCG Éæ«a É«ëj »c í«°ùª∏d ∫ÉÛG í°ùØfh í«°ùŸG
.IÉ«◊G ƒ‰ ƒg Gòg .Éæ∏NGO ‘ kÉ«éjQóJ OGOõJ í«°ùŸG áeÉb ¿EÉa
√òg ƒ‰ ¿EÉa ,Éæ«a É«ëj …òdG í«°ùŸG »g IÉ«◊G √òg ¿CG ÉªÑa
.Éæ∏NGO ‘ í«°ùŸG áeÉb OÉjORG ƒg IÉ«◊G
237
ìhôdG ¢VQCG ´É°ùJG ƒg IÉ«◊G ƒ‰ .3
Éæ«a ¢Só≤dG
»˘g π˘H ,Ö°ùë˘a ¬˘∏˘dG â°ù«˘d IÉ˘«◊G ¿CÉ˘H kÉ˘≤˘ HÉ˘˘°S É˘˘fô˘˘cP ó˘˘≤˘ d
Èàîf ¿CG ¬fCÉH ∫ƒ≤dG ÉææµÁh .¢Só≤dG ìhôdG kÉ°†jCG »gh ,í«°ùŸG
»æ©j IÉ«◊G ‘ ƒªæf ¿CG ,∂dòd ;¢Só≤dG ìhôdG Èàîf ¿CG ƒg IÉ«◊G
‘ ™°ShCG kÉ°VQCG íHôj ¿CG ¢Só≤dG ìhô∏d ∫ÉÛG í«àf ¿CG kÉ°†jCG
‘ ¢Só˘≤˘dG ìhô˘dG π˘ª˘Y AGQh á˘LÉ˘é˘∏˘H ≈˘©˘°ùf É˘eó˘æ˘©˘a .É˘æ˘∏˘ NGO
,áë°ùŸÉc Éæ«a ¢Só≤dG ìhôdG º«∏©J áYÉWEG ‘ ó¡à‚h Éæ∏NGO
πµ°ûH Éæ«a ¬°VQCG ™°Sƒjq ¿CG òFóæY ™«£à°ùj ¢Só≤dG ìhôdG ¿EÉa
,Gòµgh .ÒÑc óM ¤EG Éæ∏NGO ‘ IÉ«◊G ƒªæà°S ‹ÉàdÉHh ,πeÉ°T
.Éæ∏NGO ‘ â©°ùJG ób ¢Só≤dG ìhôdG ¢VQCG ¿CG »æ©j IÉ«◊G ƒªæa
…ô°ûÑdG ô°üæ©dG ¢übÉæJ ƒg IÉ«◊G ƒ‰ .4
ô°üæY øeDƒŸG ‘ OGORG GPEG ¬fCG á≤HÉ°ùdG çÓãdG •É≤ædG ∞°ûµJ
,¢Só≤dG ìhôdG ¢VQCG ¬«a â©°ùJGh í«°ùŸG áeÉb ¬«a äOGORGh ¬∏dG
ÖfÉL øe çóëàJ •É≤ædG √òg ™«ªL ¿EG .IÉ«◊G ‘ É‰ ób ¿ƒµj
IÉ«◊G ƒ‰ ¿EG ,k’hCG .øëf ÉæÑfÉL øe ¿B’G çóëàf ±ƒ°Sh .¬∏dG
ƒ˘g …ô˘°ûÑ˘dG ô˘°üæ˘©˘dG ¢übÉ˘æ˘Jh .…ô˘°ûÑ˘dG ô˘°üæ˘©˘dG ¢übÉ˘˘æ˘ J ƒ˘˘g
kÉ˘°†jCG »˘æ˘©˘j É‡ ,¿É˘°ùfE’G ‘ ,á˘≤˘«˘à˘©˘ dG á˘˘≤˘ «˘ ∏ÿG ,ΩOBG ¢übÉ˘˘æ˘ J
¿EG .¬∏dG áëFGQh á¡µf OÉjORGh ¿É°ùfE’G áëFGQh á¡µf ¢übÉæJ
‘ ;kGóL äÉØ«£d äGƒNC’G ¢†©Hh ,kGóL ¿ƒ«°SÉªM IƒNE’G ¢†©H
ÚÄ«∏e º¡fCG ÒZ ,IÉ«◊G ‘ Gƒ‰ º¡fCG hóÑj »LQÉÿG ô¡¶ŸG
∑ƒ∏©éj ¿CG ¿ƒ©«£à°ùj ’h ;á«eOB’G áëFGôdG ,…ô°ûÑdG ô°üæ©dÉH
Ée iôf ¿CG ÉfOQCG GPEG ,∂dòd .¬∏dG áëFGQ º°ûJ hCG ¬∏dG ô°üæY ¢ùª∏J
238
∞«c Oô› ¤EG ô¶æf ¿CG ÉææµÁ Óa ,IÉ«◊G ‘ IƒNE’G óMCG É‰ GPEG
áaô©ŸG øe ¬jód ºc hCG ,Qƒ«Zh ´Qh ƒg ºc hCG ,kÉ«LQÉN ±ô°üàj
¿Éc GPEG Éª«a õ«q ‰ ¿CG ¤hC’ÉH Éæ«∏Y É‰EGh .Iƒ≤dG hCG áÑgƒŸG hCG
‘ Iôah ∑Éæg ∫GR Ée hCG ,QƒeC’G √òg ‘ ¬∏dG ô°üæ©d OÉjORG ∑Éæg
ô°üæ©dG OÉjORG ƒg …ô°ûÑdG ô°üæ©dG ¢übÉæJ s¿EG .…ô°ûÑdG ô°üæ©dG
¬eÓµd óH Óa ,kÓ©a IÉ«◊G ‘ É‰ ób øeDƒŸG ¿Éc GPEÉa .»¡dE’G
¢SÉ°ùME’G íæ“ ¿CG É¡©«ªL ¬∏ªYh ¬°û«Yh ¬dÉ©aCGh ¬JÉaô°üJh
¬˘FÉ˘cò˘H â°ù«˘d É˘¡˘fCGh ;¬˘∏˘ dG Ö°ùM π˘˘H ,¬˘˘JGP Ö°ùM â°ù«˘˘d É˘˘¡˘ fCÉ˘ H
áëFGQ πª– ’ »¡a ,ºK øeh ;¬∏dG áª©æH πH ,¢UÉÿG √Oƒ¡›h
…ô°ûÑdG ô°üæ©dG ¿CG kÉ°†jCG »æ©j É‡ ,ÌcCG ¬∏dG áëFGQ πH ,¿É°ùfE’G
OÉjORG ¢ù«d IÉ«◊G ƒ‰ ¿EÉa ,Gòµgh .OGR ób ¬∏dG ô°üæYh ¢ü≤f ób
.kÉ°†jCG ¿É°ùfE’G ô°üæY ¢übÉæJ ƒg πH ,Ö°ùëa ¬∏dG ô°üæY
kÉYƒf ÜÉ©«à°S’G áÑ©°U É¡fCG q’EG ,ájÉ¨∏d áeÉg á£≤ædG √òg ¿EG
‘ ÜôdG Ωóîf øjòdG øëf ÉæfCG ºZQh .äGƒNE’Gh IƒNE’G ≈∏Y
ójõj Ée òæe ôeC’G Gòg ¢Uƒ°üîH QGôªà°SÉH º∏µàf áª∏µdG áeóN
áZÉ«°U ≈∏Y øjQOÉb ÒZ ÉædRÉe ÉæfCG q’EG ,¿ÉeõdG øe ó≤Y øY
IójóY äGôe ‘ Éæª∏µJ ó≤d .äGƒNC’Gh IƒNE’G ‘ á£≤ædG √òg
á°SQÉªŸG iód øµdh ;Ú≤aGƒe º¡°ShDhôH ¿hÒãµdG CÉehCG ≈àM
∑ƒ∏°ùdG Ú°ù– ¿hÈà©j GƒdGRÉe äGƒNC’Gh IƒNE’G ¿EÉa ,á«∏©ØdG
∑Éæg ¿Éc GPEG Ée É¡H ¿hQô≤j kGÒjÉ©e ,ïdG ,áeóÿG ‘ IÒ¨dG hCG
Iƒ˘˘ NE’G ÊÈNCG ø˘˘ «q ˘ ˘©˘ ˘e ¿É˘˘ µ˘ ˘e ‘ Iô˘˘ e äGP .IÉ˘˘ ˘«◊G ‘ ƒ‰
∞£∏H ∂∏°ùJh º∏µàJ âNCG'' ∑Éæg ¿CÉH á°ù«æµdG ‘ ¿ƒdhDƒ°ùŸG
''.IÉ«M É¡∏ch kÉ≤M á«MhQ É¡fEG ,á©jOhh áFOÉg »gh áfÉ°UQh
,IÉ«M ¬«a hCG kÉ«MhQ ≈Yój Ée Gòg ¿Éc GPEG'' :º¡d â∏b ºK øeh
239
á«fÉMhQ ÌcCG ƒg á«µ«dƒKÉµdG á°ù«æµdG ‘ Ëôe ∫Éã“ ¿EÉa
É¡àYGOhh ÉgAhóg ¿EG ''.É¡æe kGAhógh áYGOh ÌcCG ¬fC’ IÉ«Mh
kÉ«∏c ÉfÉc ó≤d ;…ô°ûÑdG ô°üæ©dGh ájô°ûÑdG áëFGôdÉH ÚÄ«∏e ÉfÉc
ÚæeDƒŸG óMCG ádÉM Oóëf ¿CG ójôf ÉeóæY .…ô°ûH Oƒ¡› áé«àf
;kÉ«LQÉN √ô¡¶jo ÉÃ ó°TÎ°ùf ¿CG ™«£à°ùf ’ ÉæfEÉa ,IÉ«◊G ‘
áëFGQ ƒg πg .√ô¡¶oj Ée ôgƒLh áëFGQ ¢ù°ùëàf ¿CG Éæ«∏Y É‰EG
?¿É°ùfE’G ô°üæY ΩCG ¬∏dG ô°üæY ƒg πg ?¿É°ùfE’G áëFGQ ΩCG ¬∏dG
áëFGôdG øµdh ,á≤«bO ÉæJô¶f ¿ƒµJ ’ ¿É«MC’G øe Òãc ‘
,kGóL áØ«¶f ¢ùHÓŸG øe á©£b ∂d hóÑJ ób .A≈£îJ ’h á≤«bO
áëFGôH áÄ«∏e É¡fCÉH º∏©à°S ∂fEÉa ,É¡àªª°Th É¡àdhÉæJ GPEG ∂æµdh
,Ée ¿É°ùfEG πNGO IÉ«◊G ádÉM ºq«≤f ¿CG ÉfOQCG GPEG ,Gòµgh .IQòb
áØ°TôH ¬d ∂bhòJ OôéªÑa :…É°ûdG ¥hòàc ∂dP ¿ƒµj ¿CG »¨Ñæj
.¬à¡µf ±ô©J ¿CG ™«£à°ùJ ∂fEÉa ,IÒ¨°U
á«©«Ñ£dG IÉ«◊G ô°ùc ƒg IÉ«◊G ƒ‰ .5
‘ √ƒ‰ ≈∏Y π«dO kÉ°†jCG ƒg á«©«Ñ£dG øeDƒŸG IÉ«M ô°ùc ¿EG
ÉæJQó≤eh á«JGòdG ÉæJƒb s ¿CG »æ©j á«©«Ñ£dG IÉ«◊G ô°ùch .IÉ«◊G
ÒÑc óM ¤EG É¡©e πeÉ©àdG ” ób É¡©«ªL ÉæHƒ∏°SCGh Éfô¶f á¡Lhh
,∫É˘ãŸG π˘«˘Ñ˘°S ≈˘∏˘Y .äô˘°ùµ˘fG ≈˘à˘M Ö«˘∏˘°üdGh ¢Só˘≤˘ dG ìhô˘˘dÉ˘˘H
¬∏ªYh ¬cƒ∏°Sh ¬aô°üJ ‘ óªà©j ≥HÉ°ùdG ‘ ¿Éc ñCG ‘ Gƒ∏eCÉJ
¬jCGQh ¬JQó≤eh á«©«Ñ£dG ¬Jƒb q ≈∏Y á°ù«æµ∏d ¬JQGOEGh ÜôdG πLC’
¬Jƒbq ≈∏Y πµàj ¿Éc A»°T πc »Øa .¬Hƒ∏°SCGh √ô¶f á¡Lhh
ó©H Éª«ah .¢UÉÿG ¬Hƒ∏°SCGh ¬eƒ¡Øe Ωóîà°ùjh ;á«JGòdG ¬JQó≤eh
Gòµgh áÄ«ÑdG ∫ÓN øe ¢Só≤dG ìhôdG ¬HqOCGh ¬©e Ö«∏°üdG πeÉ©J
πª©«d »JCÉj ÉeóæY ,¿B’Gh .Ée óM ¤EG á«©«Ñ£dG ¬JÉ«M ô°ùc ”
240
¬jCGQh ¬JQó≤e ≈∏Y πµàj ’h ¬Jƒ≤H q ≥ãj ’ ƒ¡a ,¿hDƒ°ûdG ôjójh
á«©«Ñ£dG ¬JÉ«M ô°ùc ” …òdG ¿É°ùfE’G ¿EG .¬Hƒ∏°SCGh ¬à≤jôWh
¬˘JÉ˘«˘ë˘H É˘«˘ë˘j hCG á˘«˘©˘«˘Ñ˘£˘dG ¬˘JÉ˘«˘M Iƒ˘b ≈˘∏˘Y π˘µ˘à˘j q’CG º˘∏˘©˘à˘ j
¬∏dG IÉ«M Iƒb ≈∏Y QGôªà°SÉH πµàj ¬æµd ,ó©H Ée ‘ á«©«Ñ£dG
¿CG ¬∏NGO ‘ IÉ«◊G ™«£à°ùJ á≤jô£dG √ò¡Hh .¬∏dG IÉ«ëH É«ëjh
.á«©«Ñ£dG IÉ«◊G ô°ùc ƒg IÉ«◊G ƒªæa ,Gòµgh .ƒªæJ
¢ùØædG øe AõL πc ´É°†NEG ƒg IÉ«◊G ƒ‰ .6
≈∏Y õqcôf ¿CG »¨Ñæj ,áÄ«£ÿG øe ¥Éà©f’G øY º∏µàf ÉeóæY
õqcôf ¿CG »¨Ñæj ,IÉ«◊G ƒ‰ øY º∏µàf ÉeóæYh ;Üƒ∏°üŸG ó°ù÷G
ƒg IÉ«◊G ƒ‰ ¿EG ,á«HÉéjE’G á«MÉædG øe .á©°†îo n ŸG ¢ùØædG ≈∏Y
»æ©j ƒ¡a ,á«Ñ∏°ùdG á«MÉædG øeh ;Éæ«a ¢Só≤dG ìhôdG ¢VQCG ´É°ùJG
IÉ«◊G ‘ É«ëj øe πc ¿EG .¬YÉ°†NEG ºàj ¢ùØædG øe AõL πc ¿CG
¿CG º∏©j Éæ©«ªLh .¢ùØ˘æ˘dÉ˘H É˘«˘ë˘j É‰EG ]á˘«˘fÉ˘°ùØ˘æ˘dG[ á˘«˘©˘«˘Ñ˘£˘dG
.IOGQE’Gh á˘Ø˘WÉ˘©˘ dGh ø˘˘gò˘˘dG :AGõ˘˘LCG á˘˘KÓ˘˘K ø˘˘e ¿ƒ˘˘µ˘ à˘ J ¢ùØ˘˘æ˘ dG
hCG áØWÉ©dÉH hCG øgòdÉH É«ëf ¿CG »æ©j ¢ùØædÉH É«ëf ¿CG ,‹ÉàdÉHh
¿É°ùfE’G ¢ùØf øe ¢UÉN πµ°ûH RQÉÑdGh …ƒ≤dG Aõ÷Gh .IOGQE’ÉH
ƒ¡a ,QƒeC’G ¬LGƒj ÉeóæY PEG ;¿É°ùfE’G ∂dP ¬H É«ëj …òdG Aõ÷G ƒg
øª°ûJGh{ ñC’G ¬Ñ°T ó≤d .É¡©e πeÉ©à«d kÉªàM Aõ÷G ∂dP Ωóîà°ùj
,QGó˘L ƒ˘ë˘f ¢û«˘£˘H ¬˘é˘à˘ j ¿É˘˘°ùfEÉ˘ H Iô˘˘e äGP á˘˘dCÉ˘ °ùŸG √ò˘˘g zÊ
¿CG PEG .QGó÷ÉH Ωó£°üj A»°T ∫hCG ƒg ¬ØfCG ¿EÉa ∂dP π©Øj ÉeóæYh
.k’hCG QGó÷ÉH Ωó£°üj …òdG Aõ÷G ƒg º°ù÷G øe RQÉÑdG Aõ÷G
,¢UÉN πµ°ûH kÉjƒb AôŸG øgP ¿Éc GPEG .√ò¡H á¡«Ñ°T Éæ°ùØf ádÉMh
¬àØWÉY âfÉc GPEGh .Ée kGôeCG ¬LGƒj ÉeóæY k’hCG RÈ«°S ¬ægP ¿EÉa
¬LGƒj ÉeóæY k’hCG ∑ôëàà°S ¬àØWÉY ¿EÉa ,¢UÉN πµ°ûH á°TÉ«L
241
¤ƒàà°S ¬JOGQEG ¿EÉa ,¢UÉN πµ°ûH ájƒb ¬JOGQEG âfÉc GPEGh .Ée kGôeCG
.Ée kGôeCG ¬LGƒj ÉeóæY kÉªàM IOÉ«≤dG
,Ö«∏°üdG øe á«aÉc äÓeÉ©e πÑb ób øeDƒŸG ¿ƒµj ÉeóæY
¬JOGQEGh ¬àØWÉYh ¬ægòa .kÉ©°†î n oe ¿ƒµj ¬°ùØf øe AõL πc ¿EÉa
.≥˘HÉ˘°ùdÉ˘c Qó˘°üà˘˘Jh RÈJ ’ »˘˘gh ;á˘˘©˘ °†î˘˘oeh IQƒ˘˘°ùµ˘˘e É˘˘¡˘ ∏˘ c
¿CG ≈°ûîjh ,øgòdG Ωóîà°ùj ¿CG ≈°ûîj ƒ¡a ,Ée kGôeCG ¬LGƒj ÉeóæYh
»JCÉj ’ øgòdÉa .IOGQE’G Ωóîà°ùj ¿CG ≈°ûîjh ,áØWÉ©dG Ωóîà°ùj
πH ,k’hCG ∑ôëàJ ’ áØWÉ©dGh .k’hCG »JCÉj …òdG ƒg ìhôdG πH ,k’hCG
ìhôdG πH ,IOÉ«≤dG ¤ƒàJ ’ IOGQE’Gh .k’hCG ∑ôëàj …òdG ƒg ìhôdG
¿CG ¢ùØæ∏d íª°ùf q’CG Éæ«∏Y ¿CG »æ©j Gògh .IOÉ«≤dG ¤ƒàj …òdG ƒg
;á°SÉFôdGh IQGó°üdG ™bƒe ‘ ¿ƒµj ìhôdG ´óf πH ,IOÉ«≤dG ¤ƒàJ
Gòµg ¿ƒ«ëj øjòdGh .ìhôdÉH πH ,¢ùØædÉH É«ëf q’CG Éæ«∏Y ¿CGh
¿CG ƒg IÉ«◊G ‘ ƒªæf ¿CG ,‹ÉàdÉHh .IÉ«◊G ‘ ƒ‰ º¡jód ¿ƒµj
.Éæ°ùØf øe AõL πc ´É°†NEG ºàj
ƒªæH ≥∏©àj Éª«a Iô°ûY »àæKE’G •É≤ædG √òg ÉæjCGQ ¿CG ó©H
,Éæà«MÉf øe ,IÉ«ë∏d »≤«≤◊G ƒªædG ¿CG ±ô©f ÉæëÑ°UCG ,IÉ«◊G
ádCÉ°ùe ƒg ,¬∏dG á«MÉf øeh ,´É°†NEGh ô°ùch ¢übÉæJ ádCÉ°ùe ƒg
»g •É≤ædG √òg ™«ªL ¿CÉH ∫ƒ≤dG ÉææµÁh .´É°ùJGh ƒ‰h OÉjORG
.IÉ«◊G AGQh »©°ùdG ‘ Éæd ¿ƒµJ ¿CG Öéj »àdG á«°SÉ°SC’G áaô©ŸG
√ÉædhÉæJ …òdG ,»MhôdG QÉÑàN’ÉH kGóL á≤«Kh ábÓY É¡d ¿CG Éªc
™«ªL ábóH ±ô©fh ∫ƒª°ûH º¡Øf ¿CG Éæ«∏Y ∂dòd .∗ôNBG ÜÉàc ‘
.•É≤ædG √òg
IÉ«◊G ô¡f áeóN ô°ûf ,IÉ«◊G QÉÑàNG ∗
242
ô°ûY ådÉãdG π°üØdG
IÉ«◊G ònØær en
áaô©Ã ≥∏©àj Éª«a Iô°ûY áãdÉãdG á«°ù«FôdG á£≤ædG ¿B’G iÔ°S
IÉ«◊G ≥jôW ±ô©f ¿CG ÉfOQCG GPEG .IÉ«◊G ònØær en »gh ’CG ,IÉ«◊G
á¡L øe Úë°VGh ¿ƒµf ¿CG óH Óa ,IÉ«◊G ƒ‰ AGQh ≈©°ùf ¿CGh
Éæ∏NGO øe IÉ«◊G ƒªæJ ¬dÓN øe …òdG π«Ñ°ùdG ,IÉ«◊G òØæe
.ÉædÓN øe ≈q∏éàJh Éæ«a ™°SƒàJh
äOQh ¿CG ≥Ñ°S π°üØdG Gòg ‘ á«°ù«FQ á£≤f πc ¿EÉa kÉÑjô≤Jh
≈∏Y á£≤f πc ‘ ójóL øe πeCÉàf ±ƒ°Sh .á≤HÉ°ùdG ∫ƒ°üØdG ‘
.ójóëàdG ¬Lh
ìhôdG ``` IÉ«◊G ¬«a óLƒJ …òdG ¿ÉµŸG .1
‘ ¬JÉ«M πNóJ Gò¡Hh ,¬MhQ ∫ÓN øe á«fÉK ¬∏dG Éfó∏j
.IÉ«◊G ¬«a óLƒJ …òdG ¿ÉµŸG ƒg ÉæMhQ ¿EÉa ,∂dòd ;ÉæMhQ
,ÉæMhQ ¤EG ,¬∏dG ìhQ ‘ »àdG ,¬∏dG IÉ«M πNóJ ÉeóæYh
ìhQ'' `H 2:8 á«ehQ √ƒYóJ Ée Gògh óMGƒc áKÓãdG A’Dƒg êõàÁ
¿Éµe ƒg Éæ«a áKÓãdG πeÉ°ûdG Gòg IÉ«◊G ìhôa ,ºK øeh ''.IÉ«◊G
.IÉ«◊G OƒLh
Ö∏≤dG ``` IÉ«◊G êôfl .2
¿CG zIÉ«◊G ¢Sƒ˘eÉ˘f{ ¿ƒ˘æ˘©ŸG ô˘°TÉ˘©˘dG π˘°üØ˘dG ‘ É˘æ˘∏˘b ó˘≤˘d
;IÉ«◊G ìÉàØe ¬fƒc ÖfÉL ¤EG IÉ«◊G êôflh πNóe ƒg Ö∏≤dG
.ÉgQƒ£Jh IÉ«◊G ƒªæH kGóL á≤«Kh á∏°U Ö∏≤∏d ¿EÉa ,∂dòd
í°VGh πµ°ûH ≈àq e π«‚EG øe ô°ûY ådÉãdG ìÉë°UC’G ø«u Ñjh
‘ ÜôdG ÉfÈîj PEG .ÉgQƒ£Jh IÉ«◊G ƒªæH á≤«KƒdG Ö∏≤dG ábÓY
;áHÎdG ƒg Ö∏≤dGh ,´QõdG ,IQõÑdG »g IÉ«◊G ¿CG ìÉë°UC’G ∂dP
âYÉ£à°SG AGƒ°Sh .Éæ∏NGO øe IÉ«◊G ƒ‰ ¿Éµe ƒg Ö∏≤dÉa ∂dòd
GPEÉa .ÉæÑ∏b ádÉM ≈∏Y kÉ«∏c óªà©j ’ ΩCG Éæ∏NGO øe ƒªæJ ¿CG IÉ«◊G
ƒªæJ ¿CG ™«£à°ùJ IÉ«◊G ¿EÉa ,kÉª«≤à°ùeh kÉë«ë°U Ö∏≤dG ¿Éc
™«£à°ùJ ’ IÉ«◊G ¿EÉa ,kÉLƒ©eh kÉjƒà∏e Ö∏≤dG ¿Éc GPEG ÉeCG ;ÈµJh
óH Óa ,Éæ∏NGO øe IÉ«◊G ƒªæJ ¿CG ÉfOQCG GPEG ,‹ÉàdÉHh .ƒªæJ ¿CG
.ÉæÑ∏b ™e πeÉ©àf ¿CG
''.¬∏dG n¿ƒæo jÉ©n jo ºr ¡o sfC’ Ör∏n≤dG AÉ«n ≤rfCÓd ≈Hn ƒ oW'' 8:5 ≈àq e ∫ƒ≤j
™e πeÉ©àf ¿CGh .kÉ«≤f ¿ƒµj ¿CG ÉæÑ∏b ≈∏Y ¿CG ájB’G √òg ÉfÈîJ
,¬∏dG ójôj ÉæÑ∏b π©‚ ¿CG ,…CG ,ÉæÑ∏b AÉ≤f ™e πeÉ©àf ¿CG ƒg ÉæÑ∏b
iôNCG áÑfi ¬jód ¿ƒµj ’h ,áWÉ°ùH ‘ ¬∏dG ¤EG π«Áh ,¬∏dG Öëjh
ÉæÑ∏b ™e πeÉ©àdG ºàj ÉeóæYh .¬∏dG ÖfÉL ¤EG iôNCG áÑZQ hCG
Gò¡Hh .kÉª«˘≤˘à˘°ùeh kÉ˘ë˘«˘ë˘°U ¿ƒ˘µ˘j ò˘Fó˘æ˘Y ¬˘fEÉ˘a ,kÉ˘«˘≤˘f í˘Ñ˘°üjh
.≈q∏éàJh ƒªæJ ¿CG IÉ«ë∏d ≈æ°ùàj
IÉ«◊G È©e .3
IÉ«◊G ¬«a ƒªæJ …òdG ¿ÉµŸG ,IÉ«◊G ònØræne ƒg Ö∏≤dG ¿CG ÉÃ
¿CGh óH Óa ,Ö∏≤dG øe ≈∏éàJh ƒªæà°S IÉ«◊G âfÉc GPEGh ,ô°ûàæJh
244
Ö∏˘≤˘dG AGõ˘LCG ``` IOGQE’Gh ø˘˘gò˘˘dGh á˘˘Ø˘ WÉ˘˘©˘ dGh Òª˘˘°†dG ‘ ò˘˘Ø˘ æ˘ J
È©J »àdG áæµeC’G á©HQC’G AGõLC’G √òg íÑ°üJ ,‹ÉàdÉHh .á©HQC’G
√òg øe AõL πc ÚH ábÓ©dG iôf ¿CG Éæ«∏Y ,Gòd .IÉ«◊G É¡«a
.IÉ«◊G ƒ‰h á©HQC’G AGõLC’G
Òª°†dG .BG
,Gòd .ÉfÒª°V ‘ È©J É¡fEÉa ,Éæ∏NGO øe IÉ«◊G ƒªæJ ÉeóæY
¿CG ƒg Òª°†dG ™e πeÉ©àf ¿CGh .IÌY ÓH ¿ƒµj ¿CG Òª°†dG ≈∏Y
.IÌY ÓH Òª°†dG π©‚
ÉæÑ°†ZCG Ée kGÒãc ÉæfEÉa ,IÉ£N Éæc ÉeóæYh ,¢ü∏îf ¿CG πÑb
kÉ°ù«‚ ÉæÑ∏b ¿Éch ;Éæaô°üJh Éæcƒ∏°S ‘ ¢SÉædG ¤EG ÉfCÉ°SCGh ¬∏dG
äGAÉ˘°SE’É˘H kÉ˘Ä˘«˘∏˘e º˘∏˘¶ŸG É˘˘fÒª˘˘°V ¿É˘˘c ‹É˘˘à˘ dÉ˘˘Hh ,kÉ˘ YOÉflh
ÉŸÉMh ,∂dòd .ÒÑc óM ¤EG kGQòb ¿Éch ,äÉHô°ùàdGh äGÌ©dGh
á˘jGó˘H ‘h .É˘fÒª˘°V ™˘e π˘eÉ˘©˘à˘f ¿CG É˘æ˘«˘∏˘Y »˘˘¨˘ Ñ˘ æ˘ j ,¢ü∏˘˘î˘ f
Oô˘c) É˘gÉ˘æ˘ª˘∏˘©˘J »˘à˘dG ¢ShQó˘dG ø˘e kGÒÑ˘c kGAõ˘L ¿É˘c ,É˘æ˘ °UÓ˘˘N
(,ïdG ,á≤«à©dG ÉæJÉ«M AÉ¡fEGh É¡æY ¢†jƒ©àdG hCG á«°VÉŸG ¿ƒjódG
™˘e π˘eÉ˘©˘à˘f ,Üô˘∏˘d É˘æ˘YÉ˘Ñ˘JG π˘¡˘à˘°ùe ‘ ≈˘à˘M ,É˘æ˘∏˘©˘é˘j ¿CG ƒ˘˘g
,ó©H Ée ‘ .IÌY ÓHh kGôgÉW ¿ƒµ«d Ö°SÉæŸG πµ°ûdÉH Òª°†dG
ôNBG ¤EG ÚM øe π°ûØf ób ÉæfEÉa ,ÜôdG ´ÉÑJEG ‘ ÉæJÉ«M ∫ÓNh
,⁄É©dÉH π¨°ûæfh çƒ∏àf hCG ó°ù÷Gh áÄ«£ÿG ‘ §≤°ùæa ,∞©°†fh
áLÉëH øëf ∂dòd ;ÉfÒª°V ‘ äGô¨Kh äGÌY ójóL øe ÚÑÑ°ùe
.IÌY ÓH kÉehO ¬¶Øëf »c QGôªà°SÉH ÉfÒª°V ™e πeÉ©àf ¿C’
l¿ÉÁEG ∂dh'' 19:1 ¢ShÉKƒª«J ¤EG ¤hC’G ¬àdÉ°SQ ‘ ¢ùdƒH ∫ƒ≤j
á¡L øe á«æØ°ùdG º¡H äô°ùµfG lΩƒb o¬°†n n anQ PEG …òdG ídÉ°U lÒª°Vh
á≤«Kh ábÓY ¬d Òª°†dG ™e πeÉ©àdG ¿CG Gòg Éæjôj ''.kÉ°†jCG ¿ÉÁE’G
245
IÉ«◊G ¿EÉa ,¬∏ª¡fh Òª°†dG ¢†aôf Éeóæ©a .IÉ«◊G ƒªæH kGóL
GPEG ,IÉ«◊G ‘ ƒªæf ¿CG ÉfOQCG GPEG ,∂dòd .∫É◊G ‘ øé°ùoJh πbô©àJ
,ÉæÑ∏b øe ≈∏éàJh ƒªæJh òØæe ≈∏Y π°ü– ¿CG Éæ«a IÉ«ë∏d ÉfOQCG
.Òª°†dG ™e πeÉ©àf ¿CG áqëp∏oŸG IQhô°†dG øªa
äGAÉ°SE’G πc ™e πeÉ©àf ¿CG »æ©j Òª°†dG ™e πeÉ©àf ¿CGh
ÚªKBG Éfô°U AGƒ°S .Òª°†∏d áµHôŸGh á≤∏≤ŸG ôYÉ°ûŸGh äGÌ©dGh
ÉæÑ∏b ∫É¨°ûfG ÖÑ°ùH Ú°Só≤e ÒZ hCG áÄ«£ÿG ÖÑ°ùH ¬∏dG ΩÉeCG
¿EÉa ,iôNCG IôaÉæàe ä’ÉM ÖÑ°ùH ÚµÑJôe hCG ⁄É©dG øe A»°ûH
AÉ«à°S’G ôYÉ°ûe Éæ«£©«a ,πNGódG øe Éæeƒ∏jh ÉæàµÑj ÉfÒª°V
Éæ«∏Y ,Òª°†dG ™e πeÉ©àf ¿CG ÉfOQCG GPEÉa .¬∏dG ΩÉeCG áMGôdG ΩóYh
™e πeÉ©àf ¿CG ,‹ÉàdÉHh .Òª°†dG ‘ ôYÉ°ûŸG √òg ¤EG ¬Ñàæf ¿CG
‘ ,»˘Yƒ˘dG Gò˘g hCG ,ô˘YÉ˘°ûŸG √ò˘˘g ™˘˘e π˘˘eÉ˘˘©˘ à˘ f ¿CG ƒ˘˘g Òª˘˘°†dG
™«£à°ùj ,πeÉ°T πµ°ûH É¡©e Éæ∏eÉ©J ób ¿ƒµf ÉeóæYh .Òª°†dG
IÌY ¬«a ¿ƒµj ød PEG ,kÉeÉ“ kÉMÉJôeh kGôgÉW ¿ƒµj ¿CG ÉfÒª°V
ƒªæJ ¿CG kÉ«FÉ≤∏J IÉ«◊G ™«£à°ùJ á≤jô£dG √ò¡Hh .ájÉµ°T hCG Ωƒd hCG
.Éæ∏NGO øe
¿ƒµj ≈àM Òª°†dG ™e πeÉ©àf »µdh ,»∏©ØdG ÉfQÉÑàNG ‘
Gògh .ádCÉ°ùŸG ‘ I’É¨ŸG øe ádÉM kÉÑdÉZ CÉ°ûæJ ,kÉeÉ“ kGôgÉW
‘ kÉ˘Wô˘Ø˘e í˘Ñ˘°üj ¿CG ¤EG Òª˘°†dG ™˘e π˘eÉ˘©˘à˘dG º˘à˘j ¬˘˘fCG »˘˘æ˘ ©˘ j
Dhôéj ’ ,ádÉ◊G √òg ‘h .∞©°†dG áLQO ¤EG kÉÑjô≤J ,á«°SÉ°ù◊G
,Ωƒ∏dÉH Qƒ©°T »JCÉj ácôM πc ™ªa ;πª©dG hCG ∑ôëàdG ≈∏Y AôŸG
ádÉM √òg ¿CG hóÑjh .áMGôdG Ωó©H ¢SÉ°ùMEG »JCÉj ±ô°üJ πc ™eh
Éæªq∏©J øe á«dhC’G á∏MôŸG ‘ ájQhô°V É¡fCG q’EG ;ó◊G äRhÉL ób
.Òª°†dG ™e πeÉ©àdG
246
âfÉc áeGô°U πµH …Òª°V ™e É¡«a â∏eÉ©J »àdG IÎØdG ¿EG
.QGƒWC’G ÖjôZ âæc ƒd Éªc ähóH ,âbƒdG ∂dP ‘ .1935 ΩÉY
⁄ GPEGh øjôNB’G äƒ«H ¤EG ÖgPCG âæc ÉeóæY ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏©a
,â∏©a GPEGh ;¢Sƒ∏÷G ≈∏Y CGôŒCG ’ âæc ,¢Sƒ∏÷G q‹EG óMCG Ö∏£j
∑Éæg âfÉc GPEGh .ôNB’G IOÉ«°S ∂¡àfCG ÊCÉH »∏NGO ‘ ô©°TCG âæc
ô°SÉŒCG ’ âæc ,É¡JAGô≤d óMCG »æYo ój ⁄h »eÉeCG ∞ë°üdG ¢†©H
∂¡àfCG ÊCÉH »∏NGO ‘ ô©°TCG âæc ,â∏©a GPEGh ;É¡JAGôb ≈∏Y kÉ°†jCG
,ºgóMCG ¤EG ádÉ°SQ ÖàcCG âæc ÉeóæY ,IÎØdG ∂∏J ‘ .ôNB’G IOÉ«°S
É¡ÑàcCG âæc Éeóæ©a .äGôe ™HQCG hCG çÓK É¡àHÉàc øe óH ’ ¿Éc
,á≤«bódG ÒZ äÉª∏µdG ¢†©H ∑Éæg ¿CÉH ô©°TCG âæc ¤hC’G Iôª∏d
âæc á«fÉãdG Iôª∏d É¡ÑàcCG ¿CG ó©Hh .ójóL øe ÖàcCGh É¡bõeCÉa
É¡bõeCÉa ,áªFÓŸG ÒZ äÉª∏µdG ¢†©H ∑Éæg ¿CÉH kÉ°†jCG ô©°TCG
ô©°TCG âæc ,øjôNB’G ¤EG âKó– GPEG ,∂dòc .áãdÉãdG Iôª∏d ÖàcCGh
ÊCG hCG kÉ≤«bO øµj ⁄ ¬à∏b …òdG ÉeEÉa :AÉ£NC’G ¢†©H ∑Éæg ¿CÉH
™e â∏eÉ©J GPEG q’EG ìÉJQCG ¿CG ™£à°SCG ⁄h ;ΩRÓdG øe ÌcCG âKó–
.QƒeC’G √òg
.IÒ¨°U áaôZ ‘ IƒNE’G óMCG ™e âªbCG …É¡¨æ°T ‘ Iôe äGP
ÉæàaôZ ¤EG AÉŸG Ö∏L Éæ«∏Y ¿Éc ,ÉægƒLh π°ùZ ÉfOQCG ÉeóæYh
É˘æ˘c É˘eó˘æ˘Y ≈˘à˘M PEG ,kGó˘L á˘≤˘«˘°V á˘aô˘¨˘dG ∂∏˘J âfÉ˘ch .π˘°ùà˘¨˘ æ˘ d
øe äGô£b ™°†H ôKÉæJ ÖæŒ ™£à°ùf ⁄ ÉæfEÉa ,ájÉ¨∏d Ú°üjôM
kÉÑdÉZ ,»¡Lh π°ùZCG âæc ÉeóæYh .ôNB’G ¢üî°ûdG ôjô°S ≈∏Y AÉŸG
ºZQh .ñC’G ∂dP ôjô°S ≈∏Y ôKÉæàJ AÉŸG øe äGô£b ™°†H âfÉc Ée
¬Lh ≈∏Y ,π°üM …òdG ¿CG ºZQh ágôH ó©H ∞éj âfÉc AÉŸG ¿CG
kÉMÉJôe øµj ⁄ …Òª°V ¿CG q’EG ,áÄ«£N Ö°ùëjo ¿CG øµÁ ’ ,≥«bóàdG
247
:kÓFÉb QòàYCGh ñC’G ∂dòd ±ÎYCG âæµa .Ωƒ∏dÉH Qƒ©°T ¬«a ¿Éch
AÉŸG øe äGô£b ™°†H »æe äôKÉæJ ó≤d ,»æfiÉ°ùJ ¿CG ƒLQCG ,»NCG''
kGQƒ©°T »æ«£©j …Òª°V ¿Éc ,Gòµg ‘GÎYG iódh ''.∑ôjô°S ≈∏Y
øe äGô£b çÓK É¡fCG kÉë°VGh ¿Éc PEG .ójóL øe áMGôdG Ωó©H
»eÉeCG øµj ⁄h ''?äGô£b ™°†H'' :∫ƒbCG ¿CG â©£à°SG ∞«µa ,AÉŸG
â°SO PEG ,kÓ«∏b kÓª¡e âæc ,ô¡¶dG ó©Hh .á«fÉK ±GÎY’G iƒ°S
»æYój ⁄ kÉ°†jCG IôŸG √òg ‘h ,ôjô°ùdG â– ´ƒ°VƒŸG √AGòM ¥ƒa
ìÉÑ°üdG øe ,kÉ«eƒj .á«fÉK ±ÎYCG ¿CG q»∏Y ¿Éc .ΩÓ°S ‘ …Òª°V
ôNBG ‘h .ÉjÉ£ÿG øe ´ƒædG Gòg ™e πeÉ©JCG âæc ,π«∏dG ≈àM
Ëó≤J øe kÉ°†jCG êGôME’ÉH ÉfCG äô©°Th ,ñC’G ∂dP È°U òØf ±É£ŸG
¿CG »àYÉ£à°SÉH øµj ⁄ ,±ÎYCG ⁄ GPEG »æfCG ’EG ;iôNCG äÉaGÎYG
âaÎYG GPEÉa ,iôNCG á£∏Z ∑Éæg âfÉc Ωƒj äGPh .kÉMÉJôe ¿ƒcCG
¿CG »àYÉ£à°SÉH øµj ⁄ ,±ÎYCG ⁄ GPEGh ,√È°U òØæj ¿CG â«°ûN ,¬d
≈°ûªàj ¿CG ñC’G ∂dP OGQCG ,ΩÉ©£dG áÑLh ó©H ,AÉ°ùŸG ‘h .ìÉJQCG
√ÈNC’ á°UôØdG âªæàZGh .¬©e ÖgPCG ¿CG ¬«∏Y âMÎbÉa ,kÓ«∏b
∂dP ∫Éb òFóæY ''.ìÉª°ùdG ∂æe ƒLQCG ,ójóL øe äCÉ£NCG ó≤d '' :kÓFÉb
π°†aCGh .±Î©j ’h CÉ£ÿG π©Øj …òdG ƒg ¢üî°T CGƒ°SCG ¿EG'' :ñC’G
…òdG ¢üî°ûdG ÉeCG .±Î©j ’h CÉ£ÿG π©Øj ’ …òdG ƒg ¢üî°T
ó©H ''.kÉ°†jCG ±Î©jh CÉ£ÿG π©Øj …òdG ƒ¡a ,A»°ùH ’h ó«éH ¢ù«d
¿CG ójQCG ’ ÉfCÉa !»∏Y ≥Ø°TCG ,ÜQÉj'' :»Ñ∏b ‘ â∏b Gòg â©ª°S ¿CG
¢ù«dh ,π°†aC’G ¿ƒcCG ¿CG ™«£à°SCG ’ »ææµd ,CGƒ°SC’G ¢üî°ûdG ¿ƒcCG
''.ó«L ƒg ’h A»°S ƒg ’ kÉ°üî°T ¿ƒcCG ¿CG iƒ°S »©°Sh ‘
.IÎØ˘dG ∂∏˘J ‘ kGó˘L kGÒã˘c …Òª˘°V ™˘e â∏˘eÉ˘˘©˘ J ó˘˘≤˘ d ,kÉ˘ ≤˘ M
.kÉjQhô°V ¿Éc ∂dP ¿CÉH ôbCG ÊEÉa ,¿B’G »°VÉŸG ¤EG âØàdCG ÉeóæYh
248
¿CG IÉ«◊G ‘ »≤«≤M ƒ‰ RGôMEG ójôj øe πc ≈∏Y ,™bGƒdG ‘h
ºàj ⁄ GPEG .áeQÉ°üdG á≤jô£dG √ò¡H Òª°†dG ™e πeÉ©J IÎa RÉàéj
ƒªæJ ¿CG É¡æµÁ ’ IÉ«◊G ¿EÉa ,±Éc πµ°ûH Òª°†dG ™e πeÉ©àdG
.Öéj Éªc
áeQÉ°üdG äÓeÉ©ŸG √òg πãe RÉàLG ób ÉfÒª°V ¿ƒµj ÉeóæY
êÉLR πãe Gògh .ÌcCÉa ÌcCG kÉ°SÉ°ùM hó¨«°S ¬«Yh ¿EÉa ,á∏eÉ°ûdGh
¿CG QƒædG ™«£à°ùj ’ ,ñÉ°ShC’Gh áHôJC’G ¬«£¨J Éeóæ©a :IòaÉædG
.kÓ«˘∏˘b ∞˘¶˘æ˘«˘°S ,kÓ˘«˘∏˘b ¬˘ë˘°ù‰ É˘eó˘æ˘Y ø˘µ˘dh ,¬˘dÓ˘N ø˘e ò˘Ø˘æ˘j
¬∏∏îàj ¿CG Qƒæ∏d í«à«°Sh ,ÌcCG ∞¶æ«°S ,ÌcCG ¬ë°ù‰ ÉeóæYh
OGORG Éªq∏µa .á«∏ª©dG √ò¡H ¬«Ñ°T ƒg Òª°†dG ™e πeÉ©àdGh .ÌcCG
Éª∏ch kÉbGô°TEGh kGAÉ≤fh kÉMÓ°U ÌcCG GóZ Éª∏c ,Òª°†dG ™e πeÉ©àdG
.á«°SÉ°ùM ÌcCG ¬«Yh GóZ
,kÉæ«d ÌcCG Ö∏≤dG QÉ°U Éª∏c á«°SÉ°ùM ÌcCG Òª°†dG ¿Éc Éª∏ch
¿CG ∫É◊G ‘ ™«£à°ùj ƒ¡a .ájÉ¨∏d ¢SÉ°ùM Òª°V Ú∏dG Ö∏≤∏d ¿C’
∫ƒ≤dG ÉææµÁh .kÉØ«ØN ¿Éc ƒd ≈àM ¢SÉ°ùMEG hCG »Yh …CÉH ô©°ûj
¿CG PEG .kÉªàM Úd Ö∏b ¤EG »ªàæj ¢ù◊G ∞gôŸG Òª°†dG ¿CÉH
Òª°V ¿Éc Éªq∏ch .¢ù◊G óbÉa Òª°V Üƒ∏≤dG »°ù≤àe ™«ª÷
.ÌcCG kÉ«°ù≤àe ¬Ñ∏b ¿Éc Éª∏c ,ÌcCG ¢ù◊G óbÉah kGQóN ¢üî°ûdG
Ée kÉªFGO ƒ¡a ,ÉæÑ∏b øq«∏oj ¿CG ¢Só≤dG ìhôdG ójôj ÉeóæY ,∂dòd
kÉªFGO º∏µàf øëf π«‚E’ÉH ÉæJRGôc iód .k’hCG ÉfÒª°V ∑qôëj
¢ùŸh ∂jô–h ¬«ÑæJ »g ÉæàjÉZ ¿C’ Gòg ;áÄ«£ÿG ¢Uƒ°üîH
ÜƒfòdG øe ÒãµdG ¬jód ¿CÉH ¿É°ùfE’G ô©°ûj »c ¿É°ùfE’G Òª°V
,kÉ°†jCG Ú∏j ¬Ñ∏b ¿EÉa ,¿É°ùfE’G Òª°V ∑ôëàj ÉeóæYh .ÉjÉ£ÿGh
.ÜôdG ¢UÓN ∫ƒÑ≤d kGó©à°ùe ¿ƒµj ºK øeh
249
øq«∏j ¿CG ™«£à°ùj IÌY ÓH …òdG ¢SÉ°ù◊G Òª°†dG ¿CG å«Mh
Gòµgh .Éæ∏NGO øe ƒªæJ IÉ«◊G ´ój ¿CG »©«Ñ£dG øªa ,Ö∏≤dG
hCG ,Égƒ‰ iód IÉ«◊G ¬«a È©J …òdG ∫hC’G ¿ÉµŸG ƒg Òª°†dÉa
.IÉ«◊G ƒ‰ òØæŸ ∫hC’G ´É£≤dG
áØWÉ©dG .Ü
òØæJ …òdG ÊÉãdG ¿ÉµŸG ¿EÉa ,Éæ∏NGO øe IÉ«◊G ƒªæJ ÉeóæY
¿CGh .áÑfi ádCÉ°ùe »g Ö∏≤dG áØWÉYh .Ö∏≤dG áØWÉY ƒg ¬«a
.Ió°ûH ÜôdG Ö– ÉæàØWÉY π©‚ ¿CG ƒg áØWÉ©dG ™e πeÉ©àf
¿EÉa ,¿É°ùfE’G ¬∏©Øj …òdG A»°ûdG ¿Éc Éª¡e ¬fCÉH º∏©f øëf
GPEÉa .’ ΩCG A»°ûdG ∂dP Öëj ¿Éc GPEG Ée »g á«ªgCG ÌcC’G ádCÉ°ùŸG
,¬Ñëj øµj ⁄ GPEGh ,¬∏©Øj ¿C’ Qhô°ùeh ó©à°ùe ƒ¡a ,¬Ñëj ¿Éc
IÉ«◊ í«àæ°S Éæc GPEGh .¬∏©Ød Qhô°ùe ÒZh ¬∏©Øj ¿CG ójôj ’ ƒ¡a
¿ƒµf ¿CG Éæe Ö∏£àj Gò¡a ,ájôëH ô°ûàæJh ƒªæJ ¿CG Éæ«a ÜôdG
ÉeóæY ,∂dòd .πª©j ¬Yóf ¿C’ øjó©à°ùeh ¬©e ¿hÉ©àdÉH AGó©°S
k’hCG É˘æ˘à˘Ø˘WÉ˘Y ∑qô˘ë˘j É˘e kÉ˘Ñ˘dÉ˘Z ƒ˘¡˘a ,É˘æ˘«˘a π˘ª˘©˘j ¿CG ¬˘∏˘dG ó˘jô˘˘j
ÜÉàµdG ‘ IójóY øcÉeCG ¿EG .¬©e ¿hÉ©à∏d øjó©à°ùe Éæ∏©é«d
¢ùŸ ájÉ¨H OQh É¡©«ªLh .Üô∏d ÉæàÑfi øY çóëàJ ¢Só≤ŸG
∫CÉ°ùj 15:21 ÉæMƒj ‘ ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏©a .ÉæàØWÉY ∂jô–h
Gòg ''?A’Dƒg ør e Ì n cCG »æÑt ëoJCG Éfƒjo øH o¿É©n ªr °S Éj'' :¢Sô£H ÜôdG
¿CG OGQCG ó≤d .¢Sô£H áØWÉY ¢ùª∏jh ∑ôëj ¿CG OGQCG ÜôdG ¿CG »æ©j
ƒ˘ª˘æ˘J ¿CG Üô˘dG IÉ˘«◊ ≈˘æ˘°ùà˘j »˘µ˘d π˘eÉ˘c π˘µ˘°ûH ¢Sô˘£˘ H ¬˘˘Ñ˘ ë˘ j
oÖo∏WCÉa'' 2-1:12 á«ehQ ‘ ¢ùdƒH ∫ƒ≤j kÉ°†jCGh .¬æe ≥aóàJh
...ká«s M
n káën «HP ºr ocOn É°ùn L
r CG Gƒeo óu n≤oJ r¿CG ¬∏dG ánaCGôH oIƒN
r E’G É¡jCG ºr oµ«ndEG
,¬∏dG áaCGQ øY Éæg º∏µàj ÉeóæYh ''...¬∏dG oIOn GQEG »g Ée GhÈ o àn î r àn d
250
ójôfh ÜôdG Öëf Éæ∏©éj ¿CG ,ÉæàØWÉY ∑qôëj ¿CG kÉ°†jCG ójôj ƒ¡a
¿CG ™«£à°ùf ºK øeh ;Üô∏d Éæ°ùØfCG ¢Sqôµfh ÜôdG AGQh ≈©°ùfh ÜôdG
ÉfOQCG GPEG ÉæfCG á∏ãeC’G √òg ÉæjôJ .¬JOGQEG Èàîfh ¬∏dG QƒeCG º¡Øf
ÓH Òª°V ¤EG áaÉ°VE’ÉHh ,Éæ∏NGO øe kGòØæe óŒ ¿CG ÜôdG IÉ«◊
.Ió°ûH ÜôdG Ö– áØWÉY ¤EG áLÉëH øëf ,IÌY
kÉ≤«Kh kÉWÉÑJQG §ÑJôJ É‰EG kÓ©a ÜôdG Ö– »àdG áØWÉ©dG ¿EG
oá˘jÉ˘Z É˘es CGh'' 5:1 ¤hC’G ¢ShÉ˘Kƒ˘ª˘«˘J ∫ƒ˘≤˘J .É˘fÒª˘°Vh É˘˘æ˘ Ñ˘ ∏˘ ≤˘ H
ÓH m¿ÉÁEGh m ípdÉ°U m Òª°Vh môgÉW mÖ∏nb ør e oáÑs nÙG »¡na á«s °UƒdG
.kÉ©e Òª°†dGh Ö∏≤dGh áØWÉ©dG øY ™£≤ŸG Gòg çóëàj ''.mAÉjQ
ΩÓc øe ÒãµdG ¿CÉH ¢ShÉKƒª«J Èîj ¿CG Éæg ¢ùdƒH ó°üb ¿Éch
πc ájÉZ »g §≤a áÑÙGh áÑÙG øµd ,QÉÑàYG ¬d ¢ù«d ¢SÉædG
ôgÉW Ö∏b øe »JCÉJ É¡fEG ?áÑÙG √òg »JCÉJ øjCG øe øµdh .A»°T
ôgÉW Ö∏b Éæd ¿ƒµj ¿CG …Qhô°†dG øªa ,Gòµgh .ídÉ°U Òª°Vh
ÉeóæY ,ÖÑ°ùdG Gò¡dh .áÑÙG óqdƒJ á«fÉµeEG πÑb ídÉ°U Òª°Vh
º¡Ñ∏b ™e Gƒ∏eÉ©àj ¿CG ≈∏Y k’hCG º¡æ«©f ¿CG Éæ«∏Y ,øjôNB’G óYÉ°ùf
≈∏Y π¡°ùj ,Òª°†dGh Ö∏≤dG ™e πeÉ©àdG ºàj ÉeóæYh .ºgÒª°Vh
‘ áÑÙG ôaƒàJ ÉeóæYh .ÜôdG ójôJh ÜôdG Ö– ¿CG áØWÉ©dG
,Gò˘µ˘gh .É˘æ˘MhQ ø˘e ¬˘∏˘dG IÉ˘«◊ kGò˘Ø˘æ˘e í˘æ“ É˘¡˘fEÉ˘a ,á˘˘Ø˘ WÉ˘˘©˘ dG
hCG ,á«eÉædG IÉ«◊G ¬«a È©J …òdG ÊÉãdG ¿ÉµŸG »g áØWÉ©dÉa
.IÉ«◊G ƒ‰ òØæŸ ÊÉãdG ´É£≤dG
øgòdG .ê
.É˘æ˘æ˘gP ƒ˘g á˘«˘eÉ˘æ˘dG IÉ˘«◊G ¬˘«˘ a È©˘˘J …ò˘˘dG ådÉ˘˘ã˘ dG Aõ÷Gh
´óf ¿CG »æ©j øgòdG ™e πeÉ©àf ¿CGh .ójóéàdG ¤EG áLÉëH øgòdGh
2:12 á«ehQ ∫ƒ≤J .áÁó≤dG QÉµaC’G πc øe ≥à©æjh Oóéàj øgòdG
251
Ée GhoÈnàînàd rºoµfÉgPCG ójórénàH ...Ghoôs«n¨nJ πH .ôrgsódG Gòg Gƒo∏cÉ°ûoJ ’h''
¬fCG ¤EG Ò°ûj Gògh ''.oán∏eÉµdG oás«°VrônŸG oán◊É°üdG s ¬∏dG oIOGQEG »g
º¡Øf ¿CG ™«£à°ùf ÉæfEÉa kGô«q ëo h kGOós éeo kÉæægP ¿ƒµj ÉeóæY §≤a
π˘µ˘°ûH ƒ˘ª˘æ˘Jh ò˘Ø˘æ˘J ¿CG Üô˘dG IÉ˘«◊ ∫ÉÛG í˘«˘à˘fh ¬˘∏˘dG á˘Ä˘ «˘ °ûe
.Éæ«a IÉ«◊G ƒªæH kÉ≤«Kh kÉWÉÑJQG §ÑJôj øgòdÉa ,Gòµgh .»©«ÑW
ìhô˘dG ¬˘H Ωƒ˘≤˘j ¬˘∏˘ª˘cCÉ˘H É˘æ˘°üî˘°T ‘ ó˘jó˘é˘à˘dG π˘ª˘Y π˘˘c ¿EG
»¨Ñæj ,øgòdG ójóŒ øY º∏µàdG iódh ,∂dòd .(5:3 ¢ù£«J) ¢Só≤dG
ìhôdG πªY ájGóH ¿CG º∏©f øëf .¢Só≤dG ìhôdG πª©H CGóÑf ¿CG
øe ÒãµdG ¿EÉa ,∂dP ó©Hh .á«fÉK Éfó∏j ¿CG ƒg Éæ∏NGO ‘ ¢Só≤dG
IO’h ¿EG .ÉfOóéj ¿CG ƒg Éæ∏NGO ‘ π°UGƒàŸG ¢Só≤dG ìhôdG πªY
.¬∏dG á©˘«˘Ñ˘W ∫É˘æ˘fh ¬˘∏˘dG IÉ˘«˘M π˘Ñ˘≤˘f É˘æ˘∏˘©Œ É˘æ˘d ¢Só˘≤˘dG ìhô˘dG
¬∏dG áÄ«°ûe º¡Øf hCG ,¬∏dG ±ô©f Éæ∏©éj Éæd ¢Só≤dG ìhôdG ójóŒh
.¬∏dG ôµa Éæd ¿ƒµjh
Éæ«a …ójóéàdG ¬∏ª©H ¢Só≤dG ìhôdG ÉªgOóéj ¿Gò∏dG ¿BGõ÷Gh
ÉæfCG ô°ûY …OÉ◊G π°üØdG ‘ Éæë°VhCG ób Éæc .ÉæægPh ÉæMhQ Éªg
.øgòdÉHh ìhôdÉH ÉæÑfÉL øe ≥≤ëàj Gò¡a ,¬∏dG ±ô©f ¿CG ÉfOQCG GPEG
∫Éæf ºK øeh ,ìhôdG ‘ ¢Só◊G áaô©e ≈∏Y k’hCG π°üëf øëæa
,‹ÉàdÉHh .¬∏dG ±ô©fh ¬∏dG áÄ«°ûe º¡Øf Gò¡Hh ;øgòdG ‘ º¡ØdG
.¬∏dG áaô©e πLC’ ¿ÉJGOCG ÉæægPh ÉæMhQ ¿CÉH ∫ƒ≤dG ™«£à°ùf øëf
ÒZ §≤a øgP Éæd ¿ƒµj ¿CGh ,±Gh ÒZ §≤a ìhQ Éæd ¿ƒµj ¿CG
πãe Gògh .kÉ©e øgòdGh ìhôdG Éæd ¿ƒµj ¿CG óH ’ PEG .kÉ°†jCG ±Éc
’ ÉgOôØÃ áÑª∏dG .»FÉHô¡µdG QƒædÉH A»°†J »àdG QƒædG áÑŸ
πª©j ¿CG Ö∏£àj ôeC’Éa .»Øµj ’ √OôØÃ ∂«∏`°ùdG o ¿CG Éªc ,»ØµJ
ƒg Éæ«a ¢Só≤dG ìhôdG ¬jôéj …òdG ójóéàdG ¿CG ÉÃh .kÉ©e ¿ÉæKE’G
252
Éªg Úà∏dG ÚJGOC’G Oóéj ¿CG »©«Ñ£dG øªa ,¬∏dG ±ô©f ¿CG ó°ü≤H
.ÉæægPh ÉæMhQ ,…CG ,¬∏dG áaô©e πLCG øe
≥HÉ°ùdG ±tô°üàdGn án¡L røe Gƒo©n∏rînJ r¿CG'' 23-22:4 ¢ù°ùaCG ∫ƒ≤J
ìhoôH GhoOsónénànJh pQhoôo¨dG äGƒn n¡°Tn Ö°ùn nëH nó°SÉØdG n≥«à©dG n¿É°ùfE’G
ƒ¡a ,ó`jóéàdG ádCÉ`°ùe øY ™£≤ŸG Gòg º∏µàj ÉeóæY ''.ºr µægP
º¡a ¿CG ™ªa .''øgòdG ìhQ'' ìhôdG ƒYójh ìhôdGh øgòdG ÚH ™ªéj
™«£à°ùj ’ ¬JGP óëH øgòdG ¿CG q’EG ,øgòdG ádCÉ°ùe »g ¬∏dG IOGQEG
Éæ«∏Y ,¬∏dG IOGQEG º¡Øf »µdh .¬∏dG ±ô©jh ¬∏dG ¢ùª∏j ¿CG kIô°TÉÑe
Éæ«∏Y ºK øeh ;¬∏dG ¢ù°ùëàfh ¬∏dG ¢ùª∏æd ìhôdG Ωóîà°ùf ¿CG k’hCG
‘ ,Gòµgh .ìhôdG ¢SóM ‘ ≈æ©ŸG º¡Øæd øgòdG Ωóîà°ùf ¿CG
êÉàëj ƒ¡a ,øgòdÉH ôeC’G ≥∏©àj Ée Qó≤Hh ,¬∏dG IOGQEG º¡a ádCÉ°ùe
ó˘ë˘à˘e ƒ˘¡˘a ,ìhô˘dÉ˘H ô˘eC’G ≥˘∏˘©˘à˘j É˘e Qó˘≤˘Hh ;ìhô˘dG ¿hÉ˘©˘J ¤EG
Qƒ˘æ˘dG á˘ÑŸ ‘ ∂«˘∏`˘°ùdG o π˘ã˘ e Gò˘˘gh .ø˘˘gò˘˘dG ìhQ ƒ˘˘gh ø˘˘gò˘˘dÉ˘˘H
ÜÉàµdG ƒYój ,Gò¡dh .kÉ°†jCG áÑª∏dG ¤EG »ªàæŸGh áÑª∏dÉH ∫ƒ°UƒŸG
Oóéj ÉeóæYh .''øgòdG ìhQ'' ™£≤ŸG Gòg ‘ ÉæMhQ ¢Só≤ŸG
.ÉæægPh ÉæMhQ Oóéj ¬fCG »æ©j Gò¡a ,''ÉæægP ìhQ'' ¢Só≤dG ìhôdG
ìhôdG ¿EÉa ¬∏dG áaô©e ádCÉ°ùe ‘ ¿C’ ÉæMhQ Oóéj ¢Só≤dG ìhôdGh
kÉ˘ª˘FGO CGó˘Ñ˘j ø˘gò˘∏˘d »˘≤˘«˘≤◊G ó˘jó˘é˘à˘dÉ˘a ,∂dò˘d ;ø˘˘gò˘˘dG ìhQ ƒ˘˘g
Oóéj ºK øeh ,k’hCG ÉæMhQ Oóéj ¢Só≤dG ìhôdÉa .ìhôdG ójóéàH
.ÉæægP ìhQ Oóéàj Gòµgh ;ÉæægP
ÉæMhQ ¿EÉa ,¢Só≤dG ìhôdÉH Gòµg ÉæægP ìhQ Oóéàj ÉeóæYh
,í°ùÁh ¢Só≤dG ìhôdG πª©j Iôe πc ‘h .kGóbƒàeh kÉ£«°ûf íÑ°üj
¿ƒµj ¬JGP âbƒdG ‘h .±ô©jh ¢ùëj ¿CG ìhôdG Gòg ™«£à°ùj
≈æ©˘e ∫É◊G ‘ ô˘°ùØ˘j ¿CG ™˘«˘£˘à˘°ù«˘a ,kÉ˘æ˘qµ˘ª˘à˘eh kÉ˘«˘aÉ˘°U É˘æ˘æ˘gP
253
.¬∏dG áÄ«°ûe º¡Øf ¿CG ™«£à°ùf á≤jô£dG √ò¡Hh .ìhôdG ‘ ¢Só◊G
ÖfÉL ‘ ƒg ¬«a πeCÉàj hCG ÉæægP ¬H ôµØj Ée πc ¿EÉa òÄæ«Mh
π¨à°ùjo »µd ó°ù÷G ¤EG º∏°ùà°ùj ’ ƒgh ;ìhôdG ™e óMGhh ìhôdG
kÉªà¡e kÉægP ÉæægP ¿ƒµj ød ºK øeh .ó©H Ée ‘ ó°ù÷G πÑb øe
øgòdG Gòg 6:8 á«ehQ »ª°ùJh .ìhôdÉH kÉªà¡e kÉægP πH ,ó°ù÷ÉH
ìhô˘˘dÉ˘˘H º˘˘à˘ ¡˘ j Gò˘˘ g ìhô˘˘ dG ø˘˘ gP ¿CG å«˘˘ Mh .''ìhô˘˘ dG ø˘˘ gP'' `H
IÉ«◊ í«àj ƒ¡a ,ìhôdG ≈∏Y Ö°üæeh ìhô∏d ¬Ñàæeh QGôªà°SÉH
.QGôªà°SÉH ÉæMhQ øe ƒªæJ ¿CG ¬∏dG
√òg ∑Éæg ,øgò˘dG ó˘jó˘é˘à˘H ≥˘∏˘©˘à˘j É˘ª˘«˘ah ,∫ƒ˘≤˘dG á˘°UÓ˘Nh
¿CG á«ehQ øe ô°ûY ÊÉãdG ìÉë°UC’G Éæjôj ,k’hCG :çÓãdG •É≤ædG
Éæjôj ,kÉ«fÉK ;á≤«à©dG QÉµaC’G πc ™∏îjh Oóéàj ¿C’ áLÉëH øgòdG
ìhôdG ¿hÉ©àj ¿C’ áLÉëH øgòdG ¿CG ¢ù°ùaCG øe ™HGôdG ìÉë°UC’G
,kÉãdÉK ;''øgòdG ìhQ'' ìhôdG íÑ°üj »c óMGƒc ¬©e óëàjh ,¬©e
‘ ∞≤j ¿CG øgòdG ≈∏Y ¿CG á«ehQ øe øeÉãdG ìÉë°UC’G Éæjôj
kÉªFGO ºà¡jh ,ìhôdG Ö°ùM ¿ƒµjh ,ìhô∏d ™°†îjh ,ìhôdG ÖfÉL
∂dòHh ,ìhôdG »Yhh ∑ô– ™«£jh ,ìhôdG ≈∏Y Ö°üæjh ìhôdÉH
¿hÉ©àH ™àªà«a ,Gòµg øgòdG Oóéàj ÉeóæYh .''ìhôdG øgP'' íÑ°üj
¿CG IÉ«ë∏d í«àj ¿CG ™«£à°ùj ƒ¡a ,ìhôdG ÖfÉL ‘ ∞≤jh ìhôdG
ƒg øgòdÉa ,‹ÉàdÉHh .ábÉYEG ¿hóHh á°SÓ°ùH ƒªæJh ¬«a òØæJ
ådÉãdG ´É£≤dG hCG ,á«eÉædG IÉ«◊G ¬«a È©J …òdG ådÉãdG ¿ÉµŸG
.IÉ«◊G ƒ‰ òØæŸ
IOGQE’G .O
ó≤d .ÉæJOGQEG ƒg á«eÉædG IÉ«◊G ¬«a È©J …òdG ™HGôdG Aõ÷G ¿EG
ÓH ¿ƒµj ¿CG Òª°†dG ≈∏Yh ,kÉ«≤f ¿ƒµj ¿CG Ö∏≤dG ≈∏Y ¿CG ÉæjCGQ
254
.Oóéàj ¿CG øgòdG ≈∏Yh ,áÑëoe ¿ƒµJ ¿CG áØWÉ©dG ≈∏Yh ,IÌY
¿CG IOGQE’G ≈∏Y ¿CG ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG øe iôf ?IOGQE’G êÉà– GPÉªa
áfhôe ádCÉ°ùe É¡fEÉa ,IOGQE’ÉH ôeC’G ≥∏©àj Ée Qó≤H PEG .áfôe ¿ƒµJ
áfôe ÉæJOGQEG π©‚ ¿CG ƒg IOGQE’G ™e πeÉ©àf ¿CGh .á«YGƒ£eh
.áYGƒ£eh
Éªg Qô≤f Éeh ójôf Éªa .ÉæJGQGôbh ÉæJÉMGÎbG IGOCG »g IOGQE’G
Gò¡a ,''QôbCG ÉfCG'' hCG ''ójQCG ÉfCG'' ∫ƒ≤f ÉeóæY .IOGQE’G ∞FÉXh øe
Aõ÷G »g IOGQE’Éa ,Gòµgh .Qô≤J ÉæJOGQEGh ,ójôJ ÉæJOGQEG ¿CG »æ©j
.ÉæJÉcô–h ÉædÉ©aCG Qô≤J »àdG »¡a ,¬∏c ÉæfÉ«c ‘ á«°SÉ°SCG ÌcC’G
áæ«Ø°ùdG ¬Ls ƒoJ Éª∏ãªa .¬∏c Éæ°üî°T IQGOEG É¡fCÉH ∫ƒ≤dG ÉææµÁh
.¬JOGQEG Ö°ùM ∞∏ÿG hCG ΩÉeC’G ¤EG ∑ôëàj ¿É°ùfE’G ¿EÉa ,áaódÉH
ø˘˘µÁ ’h .kÉ˘ eÉ“ Iô˘˘Mh kÉ˘ eÉ“ á˘˘∏˘ ≤˘ à˘ °ùe ¿É˘˘ °ùfE’G IOGQEG ¿EG
.¬«∏Y ≥aGƒJ ’ hCG ¬°VQÉ©J A»°T …CG π©a ≈∏Y ÉgQÉÑLEG hCG É¡eÉZQEG
Gòµg ±ô°üàJ É¡fEÉa ,¿É°ùfE’G √ÉŒ á≤jô£dG √ò¡H ±ô°üàJ Éªch
ábÓY Éæ∏NGO øe ¬∏dG IÉ«M ƒ‰ á«fÉµeE’ ¿EÉa ,ºK øeh .¬∏dG √ÉŒ
âfÉ˘c GPEÉ˘a .É˘¡˘eÓ˘°ùà˘°SGh É˘¡˘à˘fhô˘eh É˘æ˘JOGQEG á˘«˘YGƒ˘£Ã á˘≤˘«˘ Kh
Ö°ùM ±ô°üàf A»°T πc ‘h ,IOôªàeh Ió«æYh á«°SÉb ÉæJOGQEG
âfÉc GPEG ÉeCG .ƒªæJ ¿CG ¬∏dG IÉ«◊ ∫É› Óa ,Éæ££Nh ÉfQÉµaCG
,IÉ«◊G πªY Ö°ùM ±ô°üàJ ¿C’ Ió©à°ùeh áYGƒ£eh áfôe ÉæJOGQEG
»g ÉæJOGQEÉa ,Gòµgh .ƒªædG øe òÄæ«M øµªàJ ¬∏dG IÉ«M ¿EÉa
™HGôdG ´É£≤dG hCG ,á«eÉædG IÉ`«◊G ¬«a È©J …òdG ™HGôdG ¿É`µŸG
.IÉ«◊G ƒ‰ òØæŸ
√òg ¤EG Ò°ûf øëæa ,Ö∏≤dG ÉfôcP Éª∏c ÉæfCÉH ßMÓf ¿CG Éæ«∏Y
¤EG hCG ,Ö∏≤dG áØWÉY ¤EG hCG ,Ö∏≤dG Òª°V ¤EG ÉeEG :áYƒæàŸG AGõLC’G
255
¢üî°ûdG Ö∏b ¿CÉH ∫ƒ≤f ÉeóæY .Ö∏≤dG IOGQEG ¤EG hCG ,Ö∏≤dG øgP
Ö∏b ¿CÉH ∫ƒ≤f ÉeóæYh .πµc Ö∏≤dG ¤EG Ò°ûf øëæa ,kÉ«≤f ¢ù«d
.Òª°†dG ¤EG Ò°ûf øëæa ,Ωƒ∏dG øe ∫ÉNh IÌY ÓH ¢üî°ûdG
¤EG Ò°ûf øëæa ,ÜôdG Öëj ¢üî°ûdG Ö∏b ¿CÉH ∫ƒ≤f ÉeóæYh
Ò°ûf øëæa ,º¡Øj ’ ¢üî°ûdG Ö∏b ¿CÉH ∫ƒ≤f ÉeóæYh .áØWÉ©dG
,ó«æYh ¢SÉb ¢üî°ûdG Gòg Ö∏b ¿CÉH ∫ƒ≤f ÉeóæYh .øgòdG ¤EG
,ÉæÑ∏b ™e πeÉ©àdG øY º∏µàf ÉeóæY PEG .IOGQE’G ¤EG Ò°ûf øëæa
.Ö∏≤∏d á°ùªÿG ÖfGƒ÷G √òg ™e πeÉ©àdG »æ©f øëæa
,IÌY ÓHh ,kÉ«≤f hó¨j ¿CG ¤EG ÉæÑ∏b ™e πeÉ©àf ¿CG Éæ©£à°SG GPEG
¿ƒµj òÄæ«M ,kÉYGƒ£eh kÉfôeh ,kÉæqµªàeh kÉ«aÉ°Uh ,Üô∏d kÉÑfih
øe kÉµdÉ°S kGòØæe ¬∏dG IÉ«◊ ¿ƒµjh ,¬∏dG IÉ«◊ ™aÉf Ö∏b Éæjód
.Éæ∏NGO
IÒNCG áª∏c
ò˘Ø˘æ˘ eh IÉ˘˘«◊G êôflh IÉ˘˘«◊G Oƒ˘˘Lh ¿É˘˘µ˘ e É˘˘æ˘ jCGQ ¿CG ó˘˘©˘ H
kÓ«Ñ°S ¬∏dG IÉ«M óŒ ¿CG ÉfOQCG GPEG ÉæfCG ±ô©f ÉæëÑ°UCG ,IÉ«◊G
É˘fÒª˘°Vh É˘æ˘Ñ˘∏˘bh É˘æ˘MhQ ™˘e π˘eÉ˘©˘à˘f ¿CG É˘æ˘«˘∏˘Y ,É˘æ˘«˘a ƒ˘ª˘æ˘ ∏˘ d
Gòg .É¡æe πcÉ°ûŸG πc ∫hõJ ¿CG ¤EG ÉæJOGQEGh ÉæægPh ÉæàØWÉYh
É˘æ˘Ñ˘∏˘b ø˘e ò˘NCÉ˘Jh ,É˘¡˘d k’õ˘æ˘e É˘æ˘MhQ ø˘e ò˘NCÉ˘J ¬˘∏˘dG IÉ˘«˘ M ¿C’
∑Éæg ¿Éc GPEÉa .É¡d kGòØæe ÉæJOGQEGh ÉæægPh ÉæàØWÉYh ÉfÒª°Vh
’h ¥É©J ¬∏dG IÉ«M ¿EÉa ,áà°ùdG AÉ°†YC’G √òg óMCG ‘ ∫Éµ°TEG
‘ ƒªædG AGQh ≈©°ùf ¿CG ÉfOQCG GPEG ,‹ÉàdÉHh .Qƒ¡¶dG øe øµªàJ
¢ùª∏f ¿CG Éæ«∏Y ¢ù«d PEG .kÉ£«°ùH kGôeCG ¢ù«d ™bGƒdG ‘ ∂dòa ,IÉ«◊G
πc ™e πeÉ©àf ¿CG kÉ°†jCG Éæ«∏Y πH ;Ö°ùëa ìhôdG ±ô©fh ìhôdG
.íéæf ød ÉæfEÉa ,A»°T …CG ‘ Éfô°üb q Ée GPEGh .Ö∏≤dG øe AõL
256
‘ ƒ‰ º¡jód øjòdG Ωƒ«dG äGƒNC’Gh IƒNE’G ¿EÉa ,ÖÑ°ùdG Gò¡dh
!kGóL A»£H ºgƒ‰h ,kGóL πFÓb IÉ«◊G
’ ¬fCÉH ¬æY ∫ƒ≤J ¿CG ∂æµÁ ’ kÉNCG »≤à∏J ¿É«MC’G ¢†©H ‘
øµdh .ÖfÉL πc øe kÉeÉ“ ídÉ°U ™bGƒdG ‘ ƒg πH ;ÜôdG Öëj
ÜÉ˘°üe »˘Mhô˘dG ¬˘∏˘Ñ˘≤˘à˘°ùe π˘c ¿EÉ˘ a ,¬˘˘æ˘ gP ó˘˘jóŒ Ωó˘˘Y ÖÑ˘˘°ùH
,øgÒª°V ™e ø∏eÉ©J »JGƒ∏dG äGƒNC’G ¢†©H ∑Éægh .π∏°ûdÉH
‘ ø˘gÒ°ü≤˘J ÖÑ˘°ùH ø˘µ˘dh ,ø˘¡˘æ˘gP ‘ á˘˘∏˘ µ˘ °ûe ∑É˘˘æ˘ g ¢ù«˘˘dh
¢ù«∏a ,ÜôdG ÖfÉL ¤EG iôNCG QƒeC’ ø¡àÑfi AGôL ø¡àØWÉY
IOGQEG º¡jód ø‡ IƒNE’G ¢†©H ∑Éægh .ôcòoj kÉ«MhQ kGƒ‰ ø¡jód
ÒZ ºgh ;kÉ≤Ñ°ùe √hQôb Ée ≈∏Y ¿hqô°üj º¡a ;A»°T πc ‘ Ió«æY
;QƒædG ¥Gô°TE’ Gƒ©°†îj ¿CG øjQOÉb ÒZh ,Gƒëë s °üjo ¿C’ øjó©à°ùe
¿CÉa ,Gòµgh .ƒªæJh ≥∏£æJ ¿CG ™«£à°ùJ ’ º¡«a IÉ«◊G ¿EÉa ∂dòd
Éæ°û«Y ‘ AGõLC’G √òg πc ™e í«ë°Uh πeÉ°T ƒëf ≈∏Y πeÉ©àf
hCG ¬jód ¢ù«d âNCG hCG ñCG óLho GPEGh .kGóHCG π¡°ùdG ôeC’ÉH ¢ù«d »∏©ØdG
≈°ùY .kÉ≤M Iõé©e ∂dP ¿EÉa ,πFÉ°ùŸG √òg ‘ á∏µ°ûe …CG É¡jód
.¬∏dG ÉæªMôj ¿CG
257
ô°ûY ™HGôdG π°üØdG
IÉ«◊Gh QƒædG
á˘aô˘©Ã ≥˘∏˘©˘à˘j É˘ª˘«˘a IÒNC’G á˘«˘°ù«˘Fô˘dG Iô˘µ˘Ø˘dG ¿B’G iÔ°S
ÉfQÉÑàNG øeh ¬∏dG áª∏c øªa .IÉ«◊Gh QƒædG »gh ’CG ,IÉ«◊G
ÉææµÁh .¢UÉN ƒëf ≈∏Y IÉ«◊ÉH §ÑJôe QƒædG ¿CG iôf »JGòdG
IÉ«◊G ¢SÉ«bh .ÉæJQÉæà°SG áé«àf ƒg IÉ«ë∏d ÉædƒÑb ¿CÉH ∫ƒ≤dG
ƒg QƒædG ¥Gô°TEÉa .ÉæJQÉæà°SG ºéM kÉeÉ“ …RGƒj É¡∏Ñ≤f »àdG
¿CG ™«£à°ùj …òdG ƒg QƒædG ¥Gô°TEGh ,IÉ«◊G óqdƒj ¿CG ™«£à°ùj …òdG
iôf ¿CG Éæ«∏Y ,IÉ«◊G ±ô©f ¿CG ÉfOQCG GPEG ,∂dòd .IÉ«◊G ójõj
.IÉ«◊Gh QƒædG ÚH ábÓ©dG
∑ƒ∏°ùdG ø°ùM øY ∞∏àîJ IÉ«◊G .k’hCG
¢ù«d ƒg Éæ°ü«∏îJ ‘ ¬∏dG ó°üb ¿CÉH kGQGôµJh kGQGôe ÉfôcP ó≤d
¢SÉædG ¬∏dG ¿ƒµf ¿CG πH ,kGQGô°TCG Éæc ¿CG ó©H Ú◊É°U kÉ°SÉfCG ¿ƒµf ¿CG
,∂dòd .life-men IÉ«◊G ¢SÉfCG hCG ¢SÉædG IÉ«◊G hCG God-men
‘ »˘bÓ˘NCG QÉ˘«˘©˘e Oô› Rô˘ë˘f q’CG »˘˘¨˘ Ñ˘ æ˘ j ,¢ü∏˘˘î˘ f ¿CG ó˘˘©˘ Hh
IÉ«◊G QÉ«©e ≠∏Ñf ¿CG »¨Ñæj πH ,¿É°ùfE’G ìÓ°U É«ëfh Éæcƒ∏°S
√òNCÉf …òdG ≥jô£dÉa ,‹ÉàdÉHh .¬∏dG IÉ«M É«ëfh Éæ°û«Y ‘
Éæ«YÉ°ùeh .IÉ«◊G ≥jôW πH äGòdG Ú°ù– ≥jôW ¢ù«d Ωƒ«dG
»°†‰ ¿CG πLCG øeh .IÉ«◊G ‘ kGƒ‰ πH ∑ƒ∏°ù∏d kÉæ«°ù– â°ù«d
¿CG »¨Ñæj ,kGQÉ°ùj hCG kÉæ«Á ±ôëæf ’h ,IÉ«◊G ≥jôW ‘ kÉeoóob
.∑ƒ∏°ùdGh IÉ«◊G ÚH ¥ôØdG õ««“ ≈∏Y øjQOÉb ¿ƒµf
OQƒj kÉeÉ“ ájGóÑdG »Øa .kÉ≤M ¿ÉØ∏àfl ∑ƒ∏°ùdGh IÉ«◊G ¿EG
,IÉ«◊G Iôé°T »g IóMGh :¿óY áæL ‘ ÚJôé°T ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG
IÉ«M ≈∏Y IÉ«◊G Iôé°T ∫óJh .ô°ûdGh ÒÿG Iôé°T »g iôNC’Gh
.ôjô°ûdGh ídÉ°üdG ∑ƒ∏°ùdG ≈∏Y ô°ûdGh ÒÿG Iôé°T ∫óJ Éªæ«H ,¬∏dG
π˘H ,Ió˘MGh Iô˘é˘°T É˘à˘°ù«˘d ô˘˘°ûdGh ÒÿG Iô˘˘é˘ °Th IÉ˘˘«◊G Iô˘˘é˘ °ûa
¿ÉàÄa Éªg ∑ƒ∏°ùdGh IÉ«◊G ¿CG Éæjôj Gògh .ÚàæKG ÚJôé°T
.kÓ©a ¿ÉàØ∏àfl
IÉ˘˘«◊G ÚH …ô˘˘gƒ÷G ±Ó˘˘à˘ N’G iô˘˘f ¿CG É˘˘æ˘ «˘ ∏˘ Y »˘˘¨˘ Ñ˘ æ˘ ˘j
πªY ƒg ∑ƒ∏°ùdG Éªæ«H ,»©«ÑW ƒ‰ »g IÉ«◊G ,áWÉ°ùÑH .∑ƒ∏°ùdGh
áé«àf ƒg â«ÑdG .Iôé°Th kÉà«H ∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y òNCÉæ∏a .…ô°ûH
,IÉ«◊G øY ÒÑ©J »g Iôé°ûdG Éªæ«H ,…ô°ûH πªY ó«dh ¬fEG ;π©a
øY ∑Éæg â«ÑdG òaGƒfh ÜGƒHCG â©°Vho ó≤d .»©«Ñ£dG ƒªædG øY
øY ∑Éæg ¤EG â∏°Uh ó≤a Iôé°ûdG ¥GQhCGh QÉgRCG ÉeCG ,πª©dG ≥jôW
ÉeCG ,∑ƒ∏°ùdG øe ´ƒf ≈∏Y »æÑŸG â«ÑdG πdójh .ƒªædG ≥jôW
øjòg ÚH ¥ôØdG ¿EG .IÉ«◊G øe kÉYƒf øq«Ñàa á«eÉædG Iôé°ûdG
ÚH ¥ôØdG ¿EÉa ,Ú«ë«°ùªc Éæd áÑ°ùædÉHh .kGóL í°VGh ÚæKE’G
∫òH ≥jôW øY èàæj …òdÉa .kÉeÉ“ Gòg πãe ƒg IÉ«◊Gh ∑ƒ∏°ùdG
øY èàæj …òdG √óMh Éªæ«H ,∑ƒ∏°S ƒg …ô°ûÑdG »JGòdG ÉfOƒ¡›
äGƒNC’Gh IƒNE’G ¢†©H ¿EG .IÉ«M ƒg Éæ∏NGO ‘ ¬∏dG IÉ«M ƒ‰
hóÑj ¤hC’G á∏gƒ∏dh .kGóL AÉYOhh Ú©°†àeh øjQƒÑ°Uh ÚÑfi
πµ°T Oô› »g πFÉª°ûdG √òg ¿CG ™bGƒdG øµd ,kÓ©a IÉ«M º¡jód ¿CG
»àdG IÉ«◊G â°ù«d »gh ,º¡JGP øY A≈°TÉædG ∑ƒ∏°ùdG øe øq«©e
260
q’EG ,kGÒãc ø°ù– º¡cƒ∏°S ¿CG ™eh .º¡dÓN øe ¢TÉ©oJh º¡«a â‰
.kÓ«∏b q’EG oºæJ ⁄ º¡JÉ«M ¿CG
Ée kGÒãc Éª¡fCG q’EG ,kÓ©a ¿ÉØ∏àfl ∑ƒ∏°ùdGh IÉ«◊G ¿CG ºZQh
õ««ªàdG Ò°ù©dG øeh ,»LQÉÿG ô¡¶ŸG ‘ kGóL Ú¡HÉ°ûàe Éfƒµj
?∑ƒ∏°ùdGh IÉ«◊G ÚH õ««ªàdG ™«£à°ùf ∞«µa .Éª¡æ«H
hCG Éª¡bGòe ≥jô˘W ø˘Y É˘ª˘¡˘æ˘«˘H õ˘«˘«˘ª˘à˘dG ™˘«˘£˘à˘°ùf ø˘ë˘f ,k’hCG
óM ¤EG IÉ«◊G ¬Ñ°ûj ¿CG ∑ƒ∏°ùdG øe πµ°ûd øµÁ PEG .Éª¡àëFGQ
π«Ñ°S ≈∏©a .IÉ«◊G áëFGQ hCG ¥Gòe ∂∏àÁ ’ kÉªàM ¬æµdh ,ó«©H
øµdh ;¬JGP A»°ûdG Éª¡fCÉch kÉjôgÉX ¿ÉJôé°T hóÑJ ób ,∫ÉãŸG
IÉ«M ’ á«YÉæ°U iôNC’Gh ,IÉ«◊ÉH ™àªàJ á«≤«≤M Éª¡æe IóMGh
™àªà˘J »˘à˘dG á˘«˘≤˘«˘≤◊G Iô˘é˘°ûdG ≈˘∏˘Y Òã˘c ô˘ª˘K ™˘æ˘jCG ó˘≤˘dh .É˘¡˘d
á«YÉæ°üdG Iôé°ûdG ≈∏Y QÉªãdG ¢†©H ºgóMCG ™°Vh Éªæ«H ,IÉ«◊ÉH
,óMGh ¿ƒdh πµ°T ÚJôé°ûdG Éà∏c QÉªãdh .É¡d IÉ«M ’ »àdG
hCG Éæªª°T GPEG øµdh .»LQÉÿG ô¡¶ŸG ‘ ±ÓàNG óLƒj OÉµdÉHh
.k’ÉM ±ÓàN’G ∑Qóf ¿CG ™«£à°ùf ÉæfEÉa ,áWÉ°ùÑH ôªãdG ÉæbP
…CG »YÉæ°üdG ôªã∏d ¢ù«d Éªæ«H ,ƒ∏Mh òjòd »≤«≤◊G ôªãdG º©£a
¿ƒ«ë«°ùŸG øëf √ô¡¶f Éeh .πcCÓd ¢ù«dh §≤a ô¶æ∏d ƒ¡a ;º©W
IƒNE’G ¢†©H á¡L øe PEG .kÉ°†jCG Gòg πãe ƒg »eƒ«dG Éæ°û«Y ‘
¿GhóÑj »eƒ«dG º¡°û«Yh º¡aô°üJ Üƒ∏°SCGh πµ°T ¿EÉa ,äGƒNC’Gh
,ájÉæ©H Éæªª°T GPEG ÉæfCG ÒZ ;IÉ«◊G øe Éª¡fCG ≈∏Y ó«©H óM ¤EG
øe ¿ƒ«Z ΩGóe ó«∏≤J øq °ùëj äGƒNCG áªK .IÉ«◊G áëFGQ ó‚ ø∏a
â°ù«˘d á˘ë˘FGô˘dG ø˘µ˘ dh ,É˘˘¡˘ à˘ cô˘˘°Th IÓ˘˘°üdG ‘ É˘˘¡˘ Hƒ˘˘∏˘ °SCG å«˘˘M
,…ô°UÉædG ´ƒ°ùj ™°VGƒJ ∑ƒ∏°S ¿hóq∏≤j IƒNEG áªKh .áë«ë°U
á˘ë˘FGô˘dG ¿CG ’EG ,kÉ˘«˘LQÉ˘N Qhó˘dG ¿hODƒ˘ j kÓ˘ ©˘ a º˘˘¡˘ fCG º˘˘ZQ ø˘˘µ˘ dh
261
ƒg Gògh ;IÉ«◊G ƒ‰ ’ ,¿É°ùfE’G ∫ÉªYCG »g √òg .kÉ«∏NGO IOƒ≤Øe
hCG º©£dG ≥jôW øYh ,‹ÉàdÉHh .IÉ«◊G ¢û«Y ’ ,∑ƒ∏°ùdG π©a
øe ™Ñæj »ë«°ùŸG ¢û«Y ¿Éc GPEG Éª«a õ«q ‰ ¿CG ™«£à°ùf áëFGôdG
IÉ«◊G øY CÉ°ûæj Ée πc ¿EG .∑ƒ∏°ùdG øe πµ°T Oô› ¬fCG ΩCG IÉ«◊G
kÉcƒ∏°S ¿Éc GPEG ÉeCG ;¬∏dG áëFGQ hCG ¥Gòe ,IÉ«◊G áëFGQ hCG ¥Gòe ¬d
.§≤a ¿É°ùfE’G áëFGQh ¥Gòe ¬d ¿EÉa ,Ö°ùëa
∫ÓN øe ∑ƒ∏°ùdGh IÉ«◊G ÚH õ«q ‰ ¿CG ™«£à°ùf øëf ,kÉ«fÉK
¿CG ™«£à°ùj IÉ«◊G øY CÉ°ûæj Ée πµa .á«Ä«ÑdG äGÒ¨àdG ¿ÉëàeG
™«£à°ùj ¬fCG q’EG ,óFGó°ûdG ÊÉ©j ¬fCG ºZQ ;áÄ«ÑdG ôq«¨J ΩÉeCG óª°üj
hCG Ió°T π– Éeóæ©a .∑ƒ∏°ùdG ™e ∞∏àîj ôeC’G øµd .Oƒª°üdG
.»Øàîj hCG á©«Ñ£dG å«M øe ∫óÑàj ¿CG ÉeEG ∑ƒ∏°ùdG ¿EÉa ,≥«°V
ƒªæà°S É¡fEÉa ,áHÎdG ‘ á«M IQòH ÉæaO GPEG ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y
,áHÎdG ‘ IÉ«◊G øe ∫ÉN ôéM ÉæaO GPEG øµdh .Òãc ôªãH »JCÉJh
kÓ©a õ««ªàdG Ö©°üj ¿É«MC’G øe Òãc ‘ .kÉÄ«°T ¬æY ôªãj ø∏a
Ö©°üjh πH ;∑ƒ∏°S hCG IÉ«M »ë«°ùŸG ¬æY ôÑq ©j Ée ¿Éc GPEG Éª«a
q’EG Éæ©°ùj ’ òÄæ«M .¬àëFGQ hCG ¬bGòe á£°SGƒH ≈àM õ««ªàdG kÉfÉ«MCG
¬∏dG íª°ùj ÉeóæY .¿Éëàe’Gh ∂ÙG ¿ƒµj áÄ«ÑdG ∫óÑJ ´óf ¿CG
π– ¿CG óFGó°ûdG hCG ÜÉ©°üdG hCG äGAGƒZE’G hCG ÜQÉéàdG ´GƒfCG ≈à°ûH
A≈°TÉf ¬d Ée ¿Éc GPEGh ,¬«a ¢û«©j …òdG ¬£«fi øe øeDƒŸG ≈∏Y
√òg ™«ªL RÉ«àLG ó©H Oƒª°üdG ™«£à°ùj ¬fEÉa ,¬∏dG IÉ«M øY
Iƒb …ƒ– ¬∏dG IÉ«M ¿C’ Gòg .ÌcCG ô¡¶jh ≈∏éà«°Sh πH ,±hô¶dG
øµÁ ’h ,kÉJƒe hCG kGQÉeO hCG Ió°T ≈°ûîJ ’ »gh ;áª«¶©dG áeÉ«≤dG
»¡a ,¢ùµ©dG ≈∏Y πH ;á«JGDƒe ÒZ áÄ«H ájCÉH É¡©ªb hCG É¡àÑc
,A»˘°T π˘c Ö∏˘¨˘Jh ,A»˘°T π˘c ≈˘˘∏˘ Y ô˘˘°üà˘˘æ˘ Jh ,A»˘˘°T π˘˘c ¥Îî˘˘J
262
¬d Ée ¿Éc GPEG ,iôNCG á«MÉf øeh .OÉ°ùa Ωó©H óHC’G ¤EG ôgOõJh
hCG á°ùcÉ©e áÄ«H ¬LGƒj ¿CG Éªa ,…ô°ûH ∑ƒ∏°S Oô› øY A≈°TÉf
óªîj hCG ¬à©«ÑW Ò¨àJ ≈àM ,øfi hCG ÜQÉŒ hCG QÉeO hCG óFGó°T
ó¡÷Gh Ö©àdG øY CÉ°ûæj …ô°ûÑdG ∑ƒ∏°ùdG πc ¿CG ÉÃh .∫hõjh
¿CG ’h ,Ωó¡dG hCG óFGó°ûdG ΩÉeCG óª°üj ¿CG ™«£à°ùj ’ ƒ¡a ,Újô°ûÑdG
áHƒ©°U óéj ≈àM ,áÄ«ÑdG ∫óÑàJ ¿CG Éªa ;øÙG hCG áHôéàdG Ö∏¨j
.∫GƒæŸG äGP ≈∏Y AÉ≤ÑdG ‘
Éª¡e É¡fCG áLQód ¿ƒ«Z ΩGóe äó∏b âNCG Iôe äGP ∑Éæg ¿Éc
.¢TCÉ÷G á£HGQ kÉªFGO âfÉc ó≤d ;ÜGô£°V’G É¡Ñ°üj ⁄ â¡LGh
πH ,Ö°ùëa kÉjôgÉX ¿ƒ«Z ΩGóe πãe ±ô°üàJ ¿CG º∏©àJ ⁄ »gh
¬«a ¢Vôe Ωƒj AÉL øµdh .áëFGôdGh á¡µædÉH ≈àM É¡à¡HÉ°Th
òÄæ«M .''É¡≤ë°SG'' ,ó«MƒdG É¡æHG ¿Éch ,kGÒãc ¬Ñ– …òdG É¡æHG
¢üî°T …CG øe kÉ≤∏bh kÉªZ ÌcCG âfÉch ;¬àª∏©J A»°T πc É¡bQÉa
∂dP ¿Éc ,≥HÉ°ùdG ‘ ≥∏b …CG ô¡¶oJ ⁄ ÚM É¡fCG âÑãj Gògh .ôNBG
ΩÉ˘eCG Oƒ˘ª˘°üdG ™˘£˘à˘°ùj ⁄ ‹É˘˘à˘ dÉ˘˘Hh ,…ô˘˘°ûH ó˘˘¡˘ L ø˘˘Y A≈˘˘°TÉ˘˘f
.¿Éëàe’G
IƒNEÓd á«MhôdG ádÉ◊G ≈∏Y ºµ◊G ‘ ´ô°ùàf q’CG Éæ«∏Y ,∂dòd
É˘æ˘à˘¶˘MÓ˘ª˘a .º˘˘¡˘ °û«˘˘Y ÒÑ˘˘©˘ J ìó˘˘e ‘ ´ô˘˘°ùà˘˘f q’CGh äGƒ˘˘NC’Gh
™e ¬∏dG ¬ægÈj Éeh .kÉÑdÉZ Éª¡«∏Y OÉªàY’G øµÁ ’ ÉfQƒ©°Th
…ô°ûH ∑ƒ∏°S Oô› øY CÉ°ûæj …òdÉa .í«ë°U √óMh ƒg âbƒdG
hCG ,á©«Ñ£dG å«M øe ∫qóÑà«°S ÉeEG ¬fCG PEG ;âbƒdG Qhôe ™e πHò«°S
Qhôe ™e óª°ü«°ùa ¬∏dG IÉ«M øY CÉ°ûæj …òdG ÉeCG .≈°TÓà«°S
ƒg Ée iôf Éæ∏©éj ƒgh ;¬∏dG øe ƒg Gòg øeõdG ¿ÉëàeGh .âbƒdG
.∑ƒ∏°S ƒg Éeh IÉ«M
263
í˘°VhCG »˘c á˘«˘ °üî˘˘°ûdG Qƒ˘˘eC’G ¢†©˘˘H ¤EG É˘˘æ˘ g Ò°TCG Êƒ˘˘YO
,Iõ«Lh IÎØH ÜôdÉH âæeBG ¿CG ó©H .∑ƒ∏°ùdGh IÉ«◊G ÚH ¥ôØdG
GƒfÉc á«JƒgÓdG äÉ°SGQódG ógÉ©e ‘ øjòdG ∂ÄdhCG ¿CG â©ª°S
¿ƒ∏éÑj GƒfÉch á«eƒ«dG º¡JÉ«Mh º¡Øbƒeh º¡cƒ∏°S ‘ AÉ«≤JCG
kÉfÓa ¿CG â©ª°S ≥M’ âbh ‘h .kGóL º¡H âÑéYoCÉa .kGÒãc ¬∏dG
…P øY kÉeÉ“ kÉØ∏àfl kÉ°üî°T íÑ°UCG ,¢ü∏N ¿CG ó©H ,¢SÉædG øe
IÉ«◊G RƒMCG ¿CG äQôb Ú◊G ∂dP òæeh .kGÒãc äôKCÉàa .πÑb
¿CG kÉ°†jCG äOQCGh ,á«JƒgÓdG ógÉ©ŸG ÜÓ£d âfÉc »àdG áYQƒdG
âæc ,Gòµgh .≥HÉ°ùdG øY kÉeÉ“ kÉØ∏àfl kÉ°üî°T ,»ë«°ùªc ,¿ƒcCG
¿CG ÒZ .º∏©JCGh kÉæ°ùM kÉcƒ∏°S ∂∏°SCG »c Ωƒj πc kGó¡L ∫òHCG
áé˘«˘à˘f É˘fÉ˘c π˘H ,IÉ˘«◊G ø˘Y BÉ˘°ûæ˘j ⁄ ø˘jò˘g º˘∏˘©˘à˘dGh ±ô˘°üà˘dG
»©°Sh ‘ Ée πc âdòH ó≤d .»Ñ∏b ‘ ÜÉéYEGh á«LQÉN äGÒKCÉJ
Oô› ∂dP ¿Éc ,‹ÉàdÉHh ;øjôNB’G ó∏bCG »c ¢UÉÿG …Oƒ¡éÃ
.∑ƒ∏°ùdG ∫Éµ°TCG øe πµ°T
IOÉ˘˘Y âfÉ˘˘c ,IÎØ˘˘dG ∂∏˘˘J ‘ .ô˘˘NBG ∫É˘˘ã˘ e ‘ Gƒ˘˘∏˘ eCÉ˘ J ¿B’Gh
.Ú«˘æ˘«˘°üdG ÚH kGó˘L Ió˘FÉ˘°S ∫Gõ˘J ’ Ió˘jó÷G á˘æ˘°ùdÉ˘H ∫É˘Ø˘ à˘ M’G
‘h .‘ q ¿Éµe QƒeC’G ∂∏àd ó©j ⁄ ,‹ ÜôdG ≥àY ∫ÓN øe øµdh
,ΩƒædG øe â°†¡f ¿CG ó©Hh ΩÉ©dG ∂dP øe ∫hC’G Ωƒ«dG áë«Ñ°U
Qƒ°†M äÈàNGh ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG CGôbCGh »∏°UC’ IOÉ©dÉc â©cQ
¿CÉH »JódGh ‹ âdÉb ,IÓ°üdG øe »FÉ¡àfG iódh .kÉeÉ“ ÜôdG
‘ ÒµØJ ¿hO É¡JòNCÉa .‹ É¡Jõq¡L »àdG Iójó÷G á∏◊G …óJQCG
.ójó÷G ΩÉ©dG áª«dh ∫hÉæàd »Jô°SCG ™e â°ù∏Lh É¡àjóJQGh ôeC’G
,â«q∏°Uh á«fÉK â©cQ ,»àaôZ ¤EG äóYh ΩÉ©£dG âdhÉæJ ¿CG ó©Hh
.»∏NGO ‘ ÖjôZ πµ°ûH ¬∏dG Qƒ°†M äó≤a IôŸG √òg ‘ »æµdh
264
.á∏◊G ∂∏J …óJQCG q’CG s»∏Y ¿Éc ¬fCÉH ≥«ªY Qƒ©°T …ód ¿Éch
‘h ,á«fÉK â«q∏°Uh .áÁó≤dG »à∏M âjóJQGh ∫É◊G ‘ É¡à©∏îa
.ójóL øe »©e ¬∏dG ¿CÉH äô©°Th ,¬∏dG Qƒ°†M â°ùŸ IôŸG √òg
kÉãM øµj ⁄ Gò¡a !IÉ«◊G »g √òg ,»JGƒNCGh »JƒNEG Éj ,√BG
hCG á°SQÉ‡ hCG kÉª«∏©J øµj ⁄ ¬fCG Éªc ;kÉcƒ∏°S hCG kGQGôb ’h ,kÉ«LQÉN
kÉæ«q ©˘e kÉ˘«˘Yh »˘æ˘«˘£˘©˘J »˘bÉ˘ª˘YCG ‘ ¬˘∏˘dG IÉ˘«˘M ¿É˘c π˘H .kGó˘«˘∏˘≤˘J
»YƒdG Gòg ¿Éch .Iójó÷G á∏◊G ∂∏J …óJQCG q’CG q»∏Y ¿CÉH »æaqô©Jh
kGóYÉ°üa Ωƒ«dG ∂dP òæeh .kÉ°†jCG »æJQôM »àdG IÉ«◊G Iƒb »∏NGódG
Gòg ÚH ±ÓàN’G ™°ShCG Ée .kÉ«∏c ∫ÉØàM’G ó«dÉ≤J øY â«∏îJ
ó˘«˘∏˘≤˘à˘dGh »˘LQÉÿG ÜÉ˘é˘YE’G ø˘Y ¬˘˘≤˘ Ñ˘ °S …ò˘˘dG ∫É˘˘ãŸGh ∫É˘˘ãŸG
.IÉ«◊G ÒÑ©J ƒg Gòg .…ôgÉ¶dG
ÖjQó˘J ´É˘ª˘à˘LG ∑É˘æ˘g ¿É˘c ,…É˘˘¡˘ ¨˘ æ˘ °T ‘ 1940 ΩÉ˘˘Y ‘
óMCG ‹ ∫Éb âbƒdG ∂dP ‘h .º¡æe ójó©dG AÉLh ,kÉ©e Ú∏eÉ©∏d
,kÉ˘ «˘ aÉ˘˘c IÉ˘˘«◊G ‘ äGƒ˘˘NC’Gh Iƒ˘˘NE’G ƒ‰ ø˘˘µ˘ j ⁄ GPEG'' :Iƒ˘˘ NE’G
iõë äÉª∏µdG √ò¡d ¿EG ''.ÌcCG Gƒ∏uãÁ o ¿CG º¡«∏Y ¿ƒµj ±ƒ°ùa
ÌcCG á≤jô£H AôŸG ±ô°üà«°S áÄ«ÑdG ∂∏J ‘ ¬fC’ ,kÓ©a ≥«ªY
.IÉ«M â°ù«d äÉaô°üàdG √òg ™«ªLh .á«fÉMhQh kÉYQh
áé«àf ±ô°üàdG hCG ¢û«©dG øe áæ«q ©e á≤jô£H ÉæÑéà°SG Éª∏c
¢û«©dG Gòg ¿EÉa ,á«°ûN hCG ÜÉéYEG ÖÑ°ùH hCG Ée áÄ«H hCG §«fi ÒKCÉJ
;∑ƒ∏°ùdG ∫Éµ°TCG øe πµ°T ,π«ã“h AGOCG Oô› Éªg ±ô°üàdG hCG
’ ,∂dòd .kÉ°†jCG ∑ƒ∏°ùdG Ò¨à«°S ,áÄ«ÑdG Ò¨àJ ÉeóæY ,Ωƒj äGPh
¢SÉ°ùMEG áë«àf πH ,áÄ«ÑdG ÒKCÉJ áé«àf ¿ƒµj ¿CG Éæ°û«©d »¨Ñæj
,Gòµg É«MCG á«LQÉÿG áÄ«ÑdG »æ≤aGƒJ Éeóæ©a .Éæ∏NGO ‘ IÉ«◊G
∫óÑàJ ób .kÉ°†jCG Gòµg É«MCG á«LQÉÿG áÄ«ÑdG »æ≤aGƒJ ’ ÉeóæYh
265
,‹ÉàdÉH ,¢û«©dG Gògh .∫óÑàj ¿CG »°û«©d »¨Ñæj ’ øµdh ,áÄ«ÑdG
.IÉ«◊G øe ƒg
¢üëØf ¿CG Éæ«∏Y ,∑ƒ∏°ùdGh IÉ«◊G ÚH ¥ôØdG ÉæjCGQ óbh ¿B’G
¢ù«d ¬æe ºc ?kGAGOCG ¢ù«d ¬æe ºc .kGóæH kGóæH ¬«a ≥bófh Éæ°û«Y
√ò¡H Éæ°ùØfCG Éæ°üëØJ GPEG ?Éæ«a IÉ«◊G øe ¢TÉ©oj ¬æe ºc ?kGó«∏≤J
,∑ƒ∏°S Oô› ƒg Éæ°û«Y øe ÒãµdG ¿CÉH k’ÉM iÔ°S ,á≤jô£dG
ÖÑ°ùH É¡d ´ƒ°†Nh áæ«q ©e á«LQÉN áª¶fCG ™e ∞«q µJh ,ó«∏≤Jh
.Éæ«a »àdG IÉ«◊ÉH √É«ëf ¬æe π«∏≤dG π«∏≤dGh ;»LQÉN ÒKCÉJ
.…ô°ûÑdG Oƒ¡ÛG ∑ƒ∏°S øY kÉ«∏c πîàf ⁄ ÉæfCG øq«Ñj Gògh
IÉ«◊G É«ëfh …ô°ûÑdG ó¡÷G ∑ƒ∏°S øY ≈q∏îàf ¿CG ÉææµÁ ∞«c
hCG øjôNB’G º«∏©Jh åM øY CÉ°ûæj ∑ƒ∏°ùdG ¿CÉH ∑Qóf ¿CG Éæ«∏Y ?kGPEG
∑ƒ∏°ùdGh .¬∏dG IQÉfEG øY CÉ°ûæàa IÉ«◊G ÉeCG ,¬à°SQÉ‡h AôŸG ó«∏≤J
IÉ«◊G ÉeCG .…ô°ûÑdG ó¡÷ÉH ¬H ΩÉ«≤dG øµÁ PEG ,IQÉfEG q…CG Ö∏£àj ’
øe ≥à©æf ¿CG ÉfOQCG GPEG ,∂dòd .QƒædG ¥Gô°TEÉH ’EG ódƒàJ ¿CG øµÁ Óa
‘ ,øëf ,QƒædG ¿hóH PEG .Òæà°ùf ¿CG óH ’ ,IÉ«◊G É«ëfh Éæcƒ∏°S
øëæa ,QƒædG ¥Gô°TEÉH ÉeCG ;∑ƒ∏°ùdG iƒ°S ≥≤ëf ød ,ôjó≤J ø°ùMCG
.IÉ«◊G É«ëf ¿CG ™«£à°ùf
QƒædG øe »g IÉ«◊G .kÉ«fÉK
.QƒædG ¥Gô°TEG øe »JCÉJ IÉ«◊G ¿CG ¬∏ªcCÉH ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ø∏©j
¿ƒµJ ,QƒædG ¿ƒµj å«Mh .IÉ«◊G ¬©ÑàJ ,QƒædG »JCÉj Éeóæ©a
∫ƒ≤j .QƒædG QGó≤e ™e kÉªFGO Ö°SÉæàj IÉ«◊G QGó≤eh .IÉ«◊G
¬∏dG CGóÑj ¿CG πÑb ¬fCG øjƒµàdG ôØ°S øe ÊÉãdGh ∫hC’G ¿ÉMÉë°UC’G
É¡fCG »æ©j É‡ ,áª∏¶eh á«dÉN ¢VQC’G âfÉc ,√OGOÎ°SG πªY
Iƒ£ÿG âfÉc ,∂dòd .äƒª∏d õeQ áª∏¶dG ¿C’ ,äƒŸÉH áÄ«∏e âfÉc
266
¬fEÉa QƒædG πM ÉeóæYh .Qƒf ¿ƒµj ¿CÉH ôeCÉj ¿CG ¬∏dG πª©d ¤hC’G
,Gòµgh .IÉ«◊G ¢TÉàfEÉH CGóHh áª∏¶dG ¤EG »ªàæj …òdG äƒŸG ≈¡fCG
.QƒædG øe CGóÑJ IÉ«◊Gh ,QƒædG ™ÑàJ IÉ«◊Éa
IÉ«◊G äô¡X ºK ;Qƒf ¿ƒµj ¿CG ¬∏dG ôeCG ∫hC’G Ωƒ«dG »Øa
∫hC’G Ωƒ«dG Qƒf ¿Éch .ådÉãdG Ωƒ«dG ‘ OƒLƒdG ¤EG á«JÉÑædG
IÉ«◊G øe ≈∏YC’G áÑJôdG øµd .á«JÉÑædG IÉ«ë∏d áÑ°ùædÉH kÉ«aÉc
¢ùª°ûdG :QGƒfC’G ¿ƒµJ ¿CG ¬∏dG ôeCG ,∂dòd .iƒbCG kGQƒf âeõ∏à°SG
øe ≈∏YCG áÑJôH A»L ,Gò¡Hh .¢VQC’G ≈∏Y Òæàd ΩƒéædGh ôª≤dGh
IÉ«◊G ´GƒfCG ≈à°Th ºFÉ¡ÑdGh ∑Éª°SC’Gh Qƒ«£dG äô¡¶a :IÉ«◊G
,kGÒNCGh .¬∏dG IQƒ°U ≈∏Y ¿Éc …òdG ,¿É°ùfE’G IÉ«M ºK ,á«fGƒ«◊G
QƒædÉc ¬∏dÉa .IÉ«◊G Iôé°ûH πqãªŸG ,¬∏dG ô¡X ,™HÉ°ùdG Ωƒ«dG ‘h
Qƒ¡X á«∏ªY ÉæjôJh .¬∏dG IÉ«M ,≈ª°SC’G IÉ«◊ÉH AÉL ≈ª°SC’G
IÉ«◊Éa .kÉªFGO QƒædG ™ÑàJ IÉ«◊G ¿CG IÉ«ë∏d áYƒæàŸG ´GƒfC’G
.QƒædG Iƒb ójGõàH »≤JôJh ƒ∏©J IÉ«◊Gh ,QƒædG ™e CGóÑJ
IÉ˘«◊G çó˘MCG ó˘≤˘∏˘ a ∂dò˘˘d ,kGó˘˘jó˘˘°T ∫hC’G Ωƒ˘˘«˘ dG Qƒ˘˘f ø˘˘µ˘ j ⁄
¥Gô°TEG ¤EG õeôj Gògh .»Yh ÓH IÉ«M ,≈fOC’G IÉ«◊G ,á«JÉÑædG
.(6:4 á«fÉãdG ¢SƒãfQƒc) Éæ°ü∏N ÉeóæY Éæ«a √Éæ∏Ñb …òdG QƒædG
IÉ«◊G Éæëæe ¬fCG q’GE ,Éæ∏NGO ¤EG ¬∏dG IÉ«M Ö∏L QƒædG Gòg ¿CG ™ªa
.ó©H IQƒ°U É¡d ¢ù«d IÉ«M ,§≤a á«FGóàH’G á∏MôŸG ‘
ÌcCG ¿Éc PEG .∫hC’G Ωƒ«dG Qƒf øe iƒbCG ™HGôdG Ωƒ«dG Qƒf ¿Éch
øe ≈∏YCG áÑJQ çóMCG ∂dòd .ÌcCG kÉ°Sƒª∏e ¿Éch ,kGójó–h kÉMƒ°Vh
âfÉc ,ó°TCGh iƒbCG ¿Éc QƒædG ¿CÓa .á«fGƒ«◊G IÉ«◊G ,IÉ«◊G
IÉ˘«◊G ¬˘à˘©˘Ñ˘à˘a ,Qƒ˘æ˘dG ≈˘≤˘JQG ó˘≤˘d .≈˘˘∏˘ YCGh iƒ˘˘bCG kÉ˘ °†jCG IÉ˘˘«◊G
Éæ∏NGO ‘ ∫Éæf Éªæ«M :ÉfQÉÑàNG ¤EG õeôj Gògh .kÉ°†jCG â≤JQGh
267
‘ IÉ«◊G ¿EÉa ,Ió°Th kGójó– ÌcCGh í°VhCGh iƒbCG Qƒf ¥Gô°TEG
.IQƒ°üdG ‘ kGójó–h kÉMƒ°Vh ÌcCG hó¨Jh kÉ°†jCG ƒªæJ Éæ∏NGO
.Éæ«a í«°ùŸG ''Qƒ°üàj''
q Gòµgh
IÉ«◊ÉH AÉL ó≤a ∂dòd ,≈ª°SC’G ƒg ™HÉ°ùdG Ωƒ«dG Qƒf ¿Éch
≠∏H Éeóæ©a .IÉ«◊G Iôé°ûH á∏qã‡ âfÉc »àdG ,¬∏dG IÉ«M ,≈ª°SC’G
,QƒædG πªàµj ÉeóæY .kÉ°†jCG IhQòdG ¤EG IÉ«◊G â∏°Uh ,IhQòdG QƒædG
¬∏Ñ≤f …òdG QƒædG ¥Gô°TEG ¿ƒµj ÉeóæY .kÉ°†jCG á∏eÉc IÉ«◊G íÑ°üJ
âëÑ°UCG ób kÉ°†jCG á«MhôdG ÉæJÉ«M ¿ƒµà°S ,áª≤dG ≠∏H ób Éæ«a
.kÉeÉ“ ¬∏dG πãe É¡fƒc ádÉM ¤EG â∏°Uhh áé°VÉfh á∏eÉc
ìhôdG Éæjôj ,øjƒµàdG ôØ°S øe ÊÉãdGh ∫hC’G ÚMÉë°UC’G ‘
‘ »JCÉj QƒædG ¿CG Éæjôj ƒgh .QƒædG ™ÑàJ IÉ«◊G ¿CG kGQGôe ¢Só≤dG
,∂dòd ;™HÉ°ùdG Ωƒ«dGh ,™HGôdG Ωƒ«dGh ,∫hC’G Ωƒ«dG :πMGôe çÓK
πc ájGóH Oóëj QƒædGh .πMGôe çÓK ¤EG ´ôØàJ kÉ°†jCG IÉ«◊Éa
áLQOh .á∏MôŸG ∂∏J IÉ«M çóëoj áæq«©e á∏Môe Qƒæa .á∏Môe
.É¡KóëoJ »àdG IÉ«◊G áLQO Oó– á∏MôŸG ∂∏J Qƒf
¿CG ,™HGôdG Ωƒ«dG Qƒf ‘ ≥∏oN …òdG ,¿É°ùfEÓd ¬∏dG ó°üb ¿Éc
∂dòHh ,™HÉ°ùdG Ωƒ«dG Qƒf ‘ äô¡XoCG »àdG ,IÉ«◊G Iôé°T ¢ùª∏j
,∞°SCG πµHh .Iôé°ûdG √ò¡H á∏ãªŸG ábƒ∏ıG ÒZ ¬∏dG IÉ«M πÑ≤j
¬˘Hqô˘é˘«˘d ¿É˘£˘«˘°ûdG AÉ˘L ,IÉ˘˘«◊G √ò˘˘g ¿É˘˘°ùfE’G π˘˘Ñ˘ ≤˘ j ¿CG π˘˘Ñ˘ bh
Iôé°ûH á∏ãªŸG ,¿É£«°ûdG IÉ«M πÑ≤j ¿CG ¿É°ùfE’G ™æbCGh .¬jƒ¨jh
¿É°ùfE’G ¿EG å«Mh .kGó°SÉa ¿É°ùfE’G íÑ°UCG Gòµgh ,ô°ûdGh ÒÿG
øe ¿É°ùfE’G øµªàj ’ ≈àM IÉ«◊G Iôé°T ≥jôW ¬∏dG ≥∏ZCG ,ó°ùa
QƒæH äô¡X »àdG IÉ«◊G â©°Vho ,Gò¡Hh .(24:3 øjƒµJ) É¡°ùŸ
¤EG AÉLh kGó°ùL ¬°ùØf ¬∏dG QÉ°U ,Ωƒj äGPh .kÉÑfÉL ™HÉ°ùdG Ωƒ«dG
268
â˘nfÉ˘c p¬˘«˘a'' :É˘æ˘Mƒ˘j ¬˘æ˘Y ∫É˘≤˘a .IÉ˘«◊Gh Qƒ˘æ˘dG ¿ƒ˘µ˘ «˘ d ¢VQC’G
øY ƒg ∫Ébh .(4:1 ÉæMƒj) ''¢SÉædG nQƒof rânfÉc oIÉ«n◊Gh oIÉ«◊G
πH áªn r∏¶dG ‘ »°ûªr jn Óna »æ©r Ñn àr jn ør en .ºndÉ©dG Qo ƒof ƒgo ÉfCG'' ¬JGP
´ƒ°ùj ÜôdG A»› ¿EG ,‹ÉàdÉHh .(12:8) ''IÉ«◊G oQƒof o¬nd o¿ƒµj
™HÉ°ùdG Ωƒ«dG IÉ«M ¬©eh ™HÉ°ùdG Ωƒ«dG Qƒf ¿CG ≈æY ¢VQC’G ¤EG
¬H ¿ƒæeDƒj øjòdG πc øµªàj »µd ô°ûÑdG ÚH ójóL øe Gô¡X
ó°üb ≥≤ëàj á≤jô£dG √ò¡Hh .º¡«a IÉ«◊G √òg Gƒ∏Ñ≤j ¿CG √ƒ∏Ñ≤jh
.»∏°UC’G ¬∏dG
∂∏J πNGOh .Iójó÷G º«∏°TQhCG ô¡¶J 22 h 21 ÉjDhôdG ôØ°S ‘
.ôª≤dGh ¢ùª°ûdG Qƒæd áLÉM ’ ,∂dòd ;¬∏dG ó› Qƒf óLƒj áæjóŸG
IÉ«◊G AÉe ô¡f óLƒj ,¬JGP âbƒdG ‘h .π«d ∑Éæg ¢ù«d ¿CG Éªc
óLƒJ ∑Éægh Éæg øe ô¡ædG »àØ°V ≈∏Yh ,áæjóŸG ´QÉ°T §°Sh ‘
AÉe øe GƒHô°ûj ¿CG Ú°üq∏ıG ™«ªL ™«£à°ùjh .IÉ«◊G Iôé°T
∂∏J πNGóa ,Gòµgh .kÉfÉ› IÉ«◊G Iôé°T ‘ GƒcÎ°ûjh IÉ«◊G
;ΩÓ¶dG Oô£j QƒædG ,á«MÉf øe .IÉ«◊Gh QƒædÉH A»∏e áæjóŸG
ó«ÛG ó¡°ûŸG ƒg Gòg .äƒŸG ™∏àÑJ IÉ«◊G ,iôNCG á«MÉf øeh
IÉ«◊G √òg êGõàeGh ™HÉ°ùdG Ωƒ«dG Qƒf ‘ IÉ«ë∏d ¢SÉædG ∫ƒÑ≤d
.QƒædG ‘ IÉ«ëc ¬∏dG º¡dƒÑ≤d »FÉ¡ædG ∫Éªàc’G ƒgh .º¡H
¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ‘ §N ∑Éæg ¿CG ™WÉ≤ŸG √òg ™«ªL ÉæjôJ
¿ƒµJ ,QƒædG ¿ƒµj Éªã«ëa .kÉ©e QƒædGh IÉ«◊G øY kÉªFGO º∏µàj
9:36 Qƒeõe ∫ƒ≤j .¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ‘ º«¶Y CGóÑe Gògh .IÉ«◊G
ìƒ°VƒH º∏µàj Gògh ''.kGQƒof iôn nf n∑pQƒæH ;IÉ«◊G ń ƒÑo ær jn ∑ n ón æY s¿C’''
QƒædGh ,kÉªFGO QƒædG ™ÑàJ IÉ«◊Éa .QƒædGh IÉ«◊G ÚH ábÓ©dG øY
.IÉ«◊G óqdƒj ¿CG ™«£à°ùj √óMh
269
¿CG Éæ«∏Y ,Ée ¿É°ùfEG ‘ IÉ«◊G ádÉM ±ô©f ¿CG ÉfOQCG GPEG ,∂dòd
GPEG ¬fCÉH ó≤à©f Ée kGÒãc øëf .¬∏NGO ‘ IQÉæà°SE’G ádÉM iôf
QÉ°U GPEG hCG ;â‰ ób ¬«a IÉ«◊G ¿EÉa ,kÓ«∏b ¢üî°ûdG IÒZ äOGORG
ÒZ º«gÉØŸG √òg ¿EG .âeó≤J ób ¬«a IÉ«◊G ¿EÉa ,kÓ«∏b ÌcCG kÉ«≤J
iƒ≤àH »g ’h ¿É°ùfE’G IÒ¨H â°ù«d IÉ«◊Éa .kGóHCG áë«ë°U
∂dPh ,Ö°ùëa IÉ«ë∏d óMGh Qó°üeh óMGh õ«M ∑Éæg ¿EG .¿É°ùfE’G
øeh .QƒædG øe »JCÉJ IÉ«◊Gh ,QƒædG ‘ øªµJ IÉ«◊Éa .QƒædG ƒg
á¶MÓe Éæ«∏Y ,IÉ«◊G ‘ É‰ ób ¢üî°T ¿Éc GPEG Ée áaô©e πLCG
.á«∏NGódG ¬JQÉæà°SEG ádÉM
,IÉ«◊G ‘ ƒªædG ≈∏Y øjôNB’G Ú©f ¿CG ÉfOQCG GPEG ,‹ÉàdÉHh
´É£à°SG GPEGh .GhÒæà°ùj ¿CG ,QƒædG Gƒ∏Ñ≤j ¿CG ºgóYÉ°ùf ¿CG Éæ«∏Y
‘ Gƒªæj ¿CG º¡àYÉ£à°SÉÑa ,Éæe IQÉæà°SE’G GƒdÉæj ¿CG ¿hôNB’G
¬dƒ≤f Ée ¿Éc GPEG ,áª∏µ∏d ÉæàeóN ‘ ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .IÉ«◊G
¿CG iƒ°S ¬fÉµeEÉH ¢ù«∏a ,q’EG ¢ù«d º«∏©àdG hCG ™«é°ûàdG øe ´ƒf
;Ö°ùëa º¡cƒ∏°S ¿ƒæ°ùëj q º¡∏©éjh º¡«∏Y ôKDƒjh ¢SÉædG åëj
âbDƒe ÒKCÉJ Éæ∏ª©d ¿ƒµ«°Sh .IÉ«◊G óqdƒj ¿CG ™«£à°ùj ’ ¬æµd
Éæ°ùØfCG øëf Éæc GPEG ÉeCG .kÓjƒW ΩhóJ ¿CG ¬àé«àæd øµÁ ’h ,§≤a
¬˘≤˘∏˘£˘f …ò˘dG ΩÓ˘µ˘dG ¿EÉ˘a ,Qƒ˘æ˘dG ¥Gô˘°TEG ‘ É˘«˘ë˘ fh É˘˘fÔà˘˘°SG ó˘˘b
.á«≤«≤◊G ¢SÉædG äÓµ°ûe ô¡¶jo …òdG ,QƒædÉH »JCÉj ¿CG ™«£à°ùj
oôn¡ r¶oj ïsHƒnn J Ée πc ¿CÉH ∫ƒ≤J ÉeóæY Gòg ¤EG 13:5 ¢ù°ùaCG Ò°ûJ)
’ ób º¡fEÉa ,ΩÓc Gòµg ¤EG ¢SÉædG »¨°üj ¿CG ó©H PEG (.QƒædÉH
º¡bÉªYCG ‘ ≈≤Ñj kÉ«M kÉÄ«°T øq µd ,ìƒ°VƒH Ió«≤©dG ¿hôcòàj
‘ äGÒ«˘¨˘J çó˘ë˘jh º˘¡˘°ùª˘∏˘jh º˘¡˘cô˘ë˘jh QGô˘ª˘à˘°SÉ˘H º˘¡˘¡˘Ñ˘æ˘ j
á£°SGƒH kÉ«LQÉN kÉMÓ°UEG â°ù«d äGÒ«¨àdG √ògh .»eƒ«dG º¡°û«Y
270
;º¡∏NGO ‘ QƒædG ∫ƒÑb AGôL IÉ«ë∏d kGQÉ¡XEG É¡æµd ,…ô°ûH Oƒ¡›
.Ò«¨J ¿hO âÑãJh ΩhóJ ¿CG áé«àædG ™«£à°ùJ ,∂dòd
¿hô˘°ûÑ˘e á˘ª˘K .π˘«‚E’É˘H IRGô˘µ˘dG ≈˘∏˘Y ¬˘JGP CGó˘˘ÑŸG ≥˘˘Ñ˘ £˘ æ˘ jh
π©L ¿ƒ©«£à°ùj ’ º¡fCG q’EG ;º¡eÓµH ¢SÉædG ´ÉæbEG ¿ƒ©«£à°ùj
óMCG ¿CG ™eh ,∂dòd .π«‚E’G Qƒf ¥Gô°TEG πNGódG øe ¿ƒ°ùª∏j ¢SÉædG
¬fEÉa ,øeDƒj ¿CG ¬Ñ∏b ‘ ºª°üjh πH øeDƒj ¬fCG ¬ªØH ∫ƒ≤j øjô°VÉ◊G
øµdh .¢ü∏îjh á«fÉK ódƒj »c kÉ«∏NGO IÉ«◊G πÑ≤j ¿CG ™«£à°ùj ’
»¨°üj Éªæ«Hh .QƒædÉH A»∏e ΩÓµH ¿hRôµj ¿hôNBG ¿hô°ûÑe áªK
¢†aôdÉH º¡°ShDhQ ¿hõ¡j ób .º¡«a ¥ô°ûj π«‚E’G Qƒf ¿EÉa ,¢SÉædG
A»°T ¿EÉa ,∫õæŸG ¤EG º¡JOƒY ó©H º¡fCG q’EG ,''øeDhCG ’ ÉfCG'' ,¿ƒdƒ≤jh
¿CG q’EG º¡©°ùj ’ ºK øeh ''!GƒæeBG ,GƒæeBG'' :º¡«∏Y í∏j πNGódG øe
¿ƒ∏Ñ≤j ¢SÉædG π©Œ »àdG QƒædG ¥Gô°TEG áé«àf »g √òg .GƒæeDƒj
√ò˘g ™˘«˘ª˘L ¿EG .¿ƒ˘°ü∏˘î˘jh á˘«˘fÉ˘K ¿hó˘dƒ˘«˘a π˘˘NGó˘˘dG ø˘˘e IÉ˘˘«◊G
;IÉ«◊G ódƒJ QƒædG ™ªa .QƒædG øe êôîJ IÉ«◊G ¿CG øq«ÑJ á∏ãeC’G
.QƒædG øe ≥ãÑæJ kÓ©a IÉ«◊Éa .IÉ«◊G ódƒJ ¿CG øµÁ ’ QƒædG ¿hóHh
¬∏dG áª∏c ‘ ƒg QƒædG .3
øe iôf ?kGPEG QƒædG øªµj øjCÉa ,QƒædG ‘ øªµJ IÉ«◊G ¿CG ÉÃ
CGóÑe kÉ°†jCG Gògh .¬∏dG áª∏c ‘ øªµj QƒædG ¿CG ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG
ê
l Gô˘°S'' 105:119 Qƒ˘eõŸG ∫ƒ˘≤˘j .¢Só˘˘≤ŸG ÜÉ˘˘à˘ µ˘ dG ‘ º˘˘«˘ ¶˘ Y
n∂enÓnc oíràna'' :130 ájB’G ∫ƒ≤Jh ''.»∏«Ñ°ùd lQƒofh n∂oenÓnc »∏rLôd
,∂dòd .¬∏dG áª∏c ‘ kÓ©a øªµj QƒædG ¿CG äÉjB’G √òg ÉæjôJ ''.oÒæoj
.¬∏dG áª∏c ≈∏Y ∫ƒ°ü◊G øe óH ’ ,QƒædG ≈∏Y ∫ƒ°ü◊G ÉfOQCG GPEG
ÖÑ°ùdGh .QƒædG ≈∏Y π°üëf ÉæfEÉa ,¬∏dG áª∏c ≈∏Y π°üëf Éªæ«Mh
.¬∏dG áª∏c ¤EG ô≤àØf ÉæfCG ƒg Éæjód QƒædG OƒLh ΩóY ‘
271
:¢SƒZƒ∏dG ¤EG Ò°ûJ ’ Éæg É¡æY çóëàf »àdG ¬∏dG áª∏c ¿EG
É¡H Éæª∏µj »àdG áª∏µdG ¤EG πH ,áHƒàµŸG ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG áª∏c
áª∏c ƒg ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ¿EG .]ÉÁôdG[ πNGódG øe ¢Só≤dG ìhôdG
áØdDƒŸG ,áª∏µdG √òg øµdh .ó«cCÉJ πµH í«ë°U Gògh ;áHƒàµŸG ¬∏dG
¿CG ™«£à°ùJ ’h QƒædG ¥Gô°TEG Iƒb É¡jód ¢ù«d ,áàHÉK ±ôMCG øe
É¡««ëjh É¡ëàØ«a Éæd ¢Só≤dG ìhôdG É¡æ∏©j ⁄ Ée Éæd kGQƒf ¿ƒµJ
¿ƒµJ ¿CG ™«£à°ùJh QƒædG ¥Gô°TEG Iƒb áª∏µ∏d ¿EÉa òÄæ«Mh ,Éæd
¬∏eÉµH √CGô≤f ÉæfCG ºZQh ,¢Só≤ŸG ÜÉàµ∏d ÉæJAGôb Oô› ¿EG .ÉfQƒf
±ôMC’G óFÉ≤Y ≈∏Y π°üëf Éæ∏©Œ ,Ö∏b ô¡X øY ¬¶Øëfh πH
⁄ øëf ,‹ÉàdÉHh ;ó©H ¬∏dG áª∏c ≈∏Y π°üëf ⁄ øëæa .q’EG ¢ù«d
ÉæMhQ ‘ ¢Só≤dG ìhôdG Éæ«£©j ÉeóæY øµdh .QƒædG ≈∏Y π°üëf
áª∏c íÑ°üJ áª∏µdG ¿EÉa ,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG áª∏c Éæd kÉ–Éa ,¿ÓYE’G
.¬∏dG Qƒf ∫Éæf Éæ∏©Œ ¿CG ™«£à°ùJ »àdG á«◊G ¬∏dG
lìhoQ ƒg ¬H ºoµoªu∏cCG …òdG oΩÓµdG'' 63:6 ÉæMƒj ‘ ÜôdG ∫ƒ≤j
áKÓãdG ```` IÉ«◊Gh ìhôdGh ΩÓµdG øY ÜôdG º∏µàj Éæg ''.lIÉ«Mh
ΩÓµdG ¿CG í°VGƒdG øªa ,Éæ«a Éªg IÉ«◊Gh ìhôdG ¿CG ÉÃh .kÉ©e
’ ,Éæ«a ¬H º∏µàj …òdG ΩÓµdG ¤EG Ò°ûj Éæg ÜôdG ¬æY º∏µàj …òdG
ƒg ÉæLQÉN ΩÓµdG πc ¿EG .ÉæLQÉN ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ±ôMCG ¤EG
ΩÓc ƒg ÉæMhQ ‘ πNój …òdG ΩÓµdG √óMh .kGQƒf ¢ù«dh ,áaô©e
¿ôq ‰ ¢Só≤ŸG ÜÉàµ∏d ÉæJAGôb iód Éæc GPEÉa .¥ô°ûŸGh »◊G ¬∏dG
»˘≤˘∏˘à˘∏˘d É˘æ˘MhQ í˘à˘Ø˘fh Üô˘dG ™˘e á˘cô˘°ûdG ‘ QGô˘ª˘à˘°SÉ˘H É˘˘æ˘ MhQ
ƒ˘¡˘a .É˘æ˘d IÉ˘«˘Mh ìhQ ¢Só˘≤ŸG ÜÉ˘à˘µ˘ dG ΩÓ˘˘c ¿ƒ˘˘µ˘ j ,∫ƒ˘˘Ñ˘ ≤˘ dGh
.IÉ«◊G Qƒf kÉÑdÉL ,kÉ«M kÉeÓc hó¨jh ÉæMhQ πNój ¿CG ™«£à°ùj
PEG .¬∏dG áª∏c ΩÎëf ¿CG Éæ«∏Y ,¬∏dG áª∏c ‘ ƒg QƒædG ¿CG ÉÃh
272
’h kÉeÉ“ ™«£f ¿CG »¨Ñæj ,πNGódG øe ¢Só≤dG ìhôdG Éæªq∏µj ÉeóæY
¤EG ô¶æj ¬∏dG ¿CG 2:66 AÉ«©°TCG ∫ƒ≤j .øjófÉ©e hCG Ú∏ª¡e ¿ƒµf
ΩÓc øe øjó©JôŸG ≈∏Y ¿CG ∫ƒ≤j 5 ájB’G ‘h .¬eÓc øe ó©Jôr oŸG
Qƒf ¢†aôf øëæa ,¬∏dG áª∏c ™£f ⁄ GPEG .¬eÓc Gƒ©ª°ùj ¿CG ÜôdG
Öéàëj ÉeóæYh .Öéàëj QƒædG ¿EÉa ,QƒædG ¢†aôf ÉeóæYh .¬∏dG
,¬˘∏˘dGh ¢Só˘≤˘dG ìhô˘dG Qƒ˘°†M Öë˘°ùæ˘jh ,IÉ˘«◊G »˘Ø˘à˘ î˘ J ,Qƒ˘˘æ˘ dG
√ò˘gh .kÉ˘°†jCG á˘«˘Mhô˘dG äÉ˘cÈdGh »˘Mhô˘dG ≈˘æ˘ ¨˘ dG π˘˘c ™˘˘«˘ °†jh
kÉ≤M ¬∏dG ±ô©j ¢üî°T ¢ùª∏j ÉeóæY ,∂dòd !kÓ©a IÒÑc IQÉ°ùN
.IófÉ©ŸG hCG ¢†aôdG ≈∏Y Dhôéj ’h ó©Jôjh ±Éîj ¬fEÉa ,¬∏dG áª∏c
GPEGh ,™£J ⁄h á«fÉK ∂ªq∏c GPEGh ,âØà∏J ⁄h Iôe ¬∏dG ∂ªq∏c GPEG
øe IQP ∂«a ¿ƒµj ’ ¿CG ócDƒŸG øªa ,kÉ°†jCG CÉÑ©J ⁄h kÉãdÉK ∂ªq∏c
IÉ«ë∏d πNóe ∑Éæg ¢ù«d ¿CG Éªc ,Ò¨°U ìÉàØfG ≈àM ’h ,QƒædG
¿ƒµ«°S ∑QÉÑàNG ¿EÉa ,∂ªq∏c Éª∏c ¬∏dG â©WCG GPEG ÉeCG .¥ÓWE’G ≈∏Y
kÉ«∏NGO kÉMÉàØfG çóëoJ ¬∏dG áª∏µd ¤hC’G ∂àYÉWEÉa :kÉeÉ“ ∞∏àfl
¬∏dG áª∏c ™«£J ÉeóæYh ;∂«a ¥ô°ûj ¿CG ¬dÓN øe QƒædG ™«£à°ùj
¿CG ÈcCG Qƒf ¬dÓN øe ™«£à°ùj ôNBG ìÉàØfG ∑Éæg ¿ƒµj ,á«fÉK
äÉæFÉµdÉc ¿ƒµà°ùa ,Gòµg áYÉ£dG ‘ â∏°UGh GPEGh .∂«a ¥ô°ûj
kÉaÉØ°T ¿ƒµàa ,(8:4 ÉjDhôdG ôØ°S) kÉfƒ«Y IAƒ∏ªŸG á©HQC’G á«◊G
‘ »g IÉ«◊G ¿CG iôf Gòµgh .IÉ«◊ÉH kÉÄ«∏eh QƒædÉH kÉÄ«∏eh
.¬∏dG áª∏c ‘ ƒg QƒædGh ,QƒædG
»∏NGódG ¢SÉ°ùME’G ƒg QƒædG .kÉ©HGQ
Ò°ûJ √òg ¬∏dG áª∏c ¿CGh ¬∏dG áª∏c ‘ ƒg QƒædG ¿CG ÉæjCGQ ó≤d
QƒædÉa ,∂dòd ;πNGódG øe ¢Só≤dG ìhôdG É¡H Éæª∏µj »àdG áª∏µdG ¤EG
273
Qƒf ƒg πH ,»Yƒ°Vƒe »LQÉN Qƒf øY ájÉæc ¢ù«d ƒg ¬∏Ñ≤f …òdG
.»JGP »∏NGO
√òg ¿CGh ,´ƒ°ùj ÜôdG ‘ »g ¬∏dG IÉ«M ¿CG 4:1 ÉæMƒj ÉfÈîj
¿EÉa ,Éæ°üq∏îªc ´ƒ°ùj ÜôdG πÑ≤f ÉeóæYh .¢SÉædG Qƒf »g IÉ«◊G
.(12:8 ÉæMƒj) Éæd ''IÉ«◊G Qƒf'' íÑ°üJh Éæ«a πNóJ IÉ«◊G √òg
kÉ«Yƒ°Vƒe kGQƒf ¢ù«d QƒædG Gòg ¿EÉa ,ójóëàdG ¬Lh ≈∏Yh ,∂dòd
.πNGódG øe ÉfÒæj kÉ«JGP kGQƒf πH ,êQÉÿG øe ÉfÒæj
¿EÉa ,¿ÓYE’G ìhQ Éæ∏«f iód ÉæfCG 18-17:1 ¢ù°ùaCG ∫ƒ≤J
‘ QƒædG ¥Gô°TEG ∫Éæf ÉæfCG kÉ°†jCG »æ©j É‡ ,Òæà°ùJ Éæª¡a ¿ƒ«Y
,á«∏NGO á«JGP ádCÉ°ùe ƒg ¢Só≤dG ìhôdG ¿ÓYEG ¿CG å«Mh .Éæ∏NGO
kÉ«JGP kGQƒf ¿ƒµj ¿CG kÉªàM óH ’ ¿ÓYE’G Gòg ¬Ñ∏éj …òdG QƒædG ¿EÉa
.ÉæLQÉN kÉ«Yƒ°Vƒe kGQƒf ’ ,Éæ∏NGO
¬fEÉa QƒædG ¥ô°ûj Iôe πc »Øa ,Éæ∏NGO ƒg QƒædG ¿CG ÉÃh
∫ƒ≤dG ÉææµÁ ∂dòd .Éæ∏NGO ‘ ø«q ©e »Yh ≈∏Y π°üëf Éæ∏©éj
¬JôcP …òdG ∫ÉãŸG ‘ πeCÉàæd .»∏NGódG Éæ°SÉ°ùMEG ƒg QƒædG ¿CÉH
É˘eó˘æ˘©˘a .ó˘jó÷G ΩÉ˘©˘dG á˘˘jGó˘˘H ‘ Ió˘˘jó÷G á˘˘∏◊G »˘˘FGó˘˘JQG ø˘˘Y
∂dPh .»˘∏˘NGO ‘ ΩÓ˘°ùdG ¿Gó˘˘≤˘ Ø˘ H äô˘˘©˘ °T ,á˘˘∏◊G ∂∏˘˘J âjó˘˘JQG
ƒ˘g É˘æ˘∏˘NGO Qƒ˘æ˘dÉ˘a ,¬˘«˘∏˘ Yh .á˘˘«˘ ∏˘ NGó˘˘dG IQÉ˘˘fE’G ¿É˘˘c Qƒ˘˘©˘ °ûdG
.Éæ∏NGO QƒædG kÉ°†jCG ƒg Éæ∏NGO ¢SÉ°ùME’Gh ,Éæ∏NGO ¢SÉ°ùME’G
á˘ª˘∏˘c Ωó˘î˘à˘°ùf É˘e kGQOÉ˘f É˘æ˘c äGƒ˘æ˘°S ô˘˘°ûY ø˘˘Y ó˘˘jõ˘˘j É˘˘e ò˘˘æ˘ e
ÉæfCG øe ΩÉJ ìƒ°Vh ≈∏Y øëæa ¿B’G ÉeCG .''¢ùM hCG ¢SÉ°ùMEG''
øY ΩÓµdG ÖæŒ ™«£à°ùf ’ ÉæfEÉa QƒædG ¥Gô°TEG øY º∏µàf ÉeóæY
Éæ∏NGO ‘ Éæd …òdG ,»YƒdG πc ,¢SÉ°ùME’G πc ¿C’ ,¢SÉ°ùME’G
.É¡«∏Y π°üëf »àdG IQÉfE’G ƒg É‰EG
274
kGÒãc ÉfÔà°SG AGƒ°Sh ,áª∏¶dG ‘ hCG QƒædG ‘ Éæc AGƒ°S ,Ωƒ«dGh
¢üî°ûdG ¿EG .Éæ∏NGO ‘ »YƒdG ádÉM ≈∏Y óªà©j ∂dòa ,kÓ«∏b hCG
ÉeCG .¬«a ¥ô°ûj ¿CG ¬∏dG Qƒæd í«àj ’h ΩÓ¶dG ‘ ƒg ¢ù◊G óbÉØdG
¿CG ¬∏dG Qƒæd í«àjh QƒædG ‘ ƒ¡a ¢SÉ°ùMEG ¬jód …òdG ¢üî°ûdG
¢üî˘°T ƒ˘g ¢ù◊É˘H A»˘∏ŸG ¢üî˘°ûdÉ˘a ,‹É˘˘à˘ dÉ˘˘Hh .¬˘˘«˘ a ¥ô˘˘°ûj
.QƒædÉH A»∏eh ±ÉØ°T
ió∏a .ÜôdG ΩÉeCG äGƒNC’Gh IƒNE’G ¢†©H ádÉM »g Gòµgh
‹ π«b .Qƒ∏ÑdÉc ¿ƒaÉ°Uh ¿ƒaÉØ°T º¡fCÉH ô©°ûJ º¡H ∂cÉµàMG
.±ÉØ°T ¬fCÉH kGQƒ©°T øjôNB’G íæÁ ºq∏µJ Éª∏c ¿Éc ñCG áªK ¿CG
ÒZ º¡fCÉH ô©°ûJ ,¢†©ÑdG º∏µàj Éeóæ©a .í«ë°U ∫ƒ≤dG Gògh
QƒædG øe π«∏b º¡jód ¿CÉH ô©°ûJ ,¿hôNBG º∏µàj ÉeóæYh .ÚaÉØ°T
ÉŸÉëa ,ôNB’G ¢†©ÑdG ÉeCG .kÉeÉ“ ÚaÉØ°T ÒZ º¡æµd ,»∏NGódG
¿ƒaÉØ°T º¡fCÉH ¢SÉ°ùME’G ¿ƒëæÁ º¡fEÉa ,¿ƒª∏µàjh ¿ƒ°†¡æj
.»æWÉÑdG ¢ù◊ÉH AÉ«æZCG º¡fC’ ∫É◊G √òg ≈∏Y º¡fEG .kÉeÉ“
,ÈcCG »YƒdÉH ¢üî°ûdG ¢ùM ¿Éc Éªq∏c PEG ,kÉªFGO Gòµg ôeC’Éa
.ÈcCG á«aÉØ°T hP ¿Éc Éª∏c
Gòg ?ÚaÉØ°T hó¨fh ¢ù◊G Gò¡H »æà¨f ¿CG ™«£à°ùf ∞«c
Éæ«£©jh ÉfÒæj ÉeóæY ¢Só≤dG ìhôdG πeÉ©f ∞«c ≈∏Y óªà©j
ø∏a ,¢Só≤dG ìhôdG Éæd ¬«£©j …òdG »YƒdG ™£f ⁄ GPEG .Ée kÉ«Yh
GPEGh .kÉªàM kÉÄ«£Hh kGó«∏H Éæ°ùt pM íÑ°ü«°Sh ,kÉ«∏NGO ÚaÉØ°T ¿ƒµf
ÌcCGh IOÓH ÌcCG Éæ∏NGO »YƒdG íÑ°ü«°ùa ,kGQGôµJh kGQGôe ™£f ⁄
ÉeCG .kÉeÉ“ ¢ù◊G ó≤Øfh kÉ«∏c º∏¶j ¿CG ’EG âbƒdG Qhôe ™e kÉeÉàYEG
ìhôdG ¬«£©j …òdG »YƒdG ™«£f ¿C’ QGôªà°SÉH øjó©à°ùe Éæc GPEG
É˘æ˘∏˘NGO ‘ Ió˘jGõ˘à˘e kÉ˘°VQCG í˘HÒ°S ¢Só˘≤˘ dG ìhô˘˘dG ¿EÉ˘ a ,¢Só˘˘≤˘ dG
275
Éæ∏NGO IQÉ˘fE’G iƒ˘≤˘à˘°Sh ;π˘ª˘©˘∏˘d kGó˘jGõ˘à˘e k’É› ¬˘jó˘d ¿ƒ˘µ˘«˘°Sh
ƒëf ≈∏Y á«°SÉ°ùM ÌcCGh ≈æZCG »YƒdG hó¨«°Sh ,É¡bGô°TEG ójGõàjh
.ójGõàe
¬∏dG áªMQ ‘ øªµJ IQÉæà°SE’G .kÉ°ùeÉN
ó˘ª˘à˘©˘J GPÉ˘e ≈˘∏˘ Yh ?IQÉ˘˘æ˘ à˘ °SE’G ∫É˘˘æ˘ f ¿CG ™˘˘«˘ £˘ à˘ °ùf ∞˘˘«˘ c
kÉ«∏c óªà©J IQÉæà°S’G ¿EÉa ,¬∏dG ÖfÉL øe Éæª∏µJ GPEG ?IQÉæà°SE’G
±AGÎj øe ≈∏Y ±AGÎjh ºMôj øe ºMôj ƒ¡a .¬∏dG áªMQ ≈∏Y
.¿ÓYE’G ¬∏dG ¬«£©j øe ƒg ¿ÓYE’G ∫Éæj …òdG ¿EG .(15:9 á«ehQ)
¢ù«dh ¬∏dG ¤EG kÉ«∏c óFÉY ôeC’Éa .¬∏dG √Òæj øe ƒg Òæà°ùj …òdGh
™«£à°ùj óMCG ’h QƒædG »Yóà°ùj ¿CG ™«£à°ùj óMCG ’ ,‹ÉàdÉHh .Éæ«dEG
.¬Ñ∏£J ¿CG ¿hO »JCÉj ƒ¡a ,QƒædG »JCÉj ÉeóæY .QƒædÉH ºµëàj ¿CG
πãe Gògh .»JCÉj ’ ƒ¡a ,¬àÑ∏W ƒd ≈àëa ,QƒædG »JCÉj ’ ÉeóæYh
ÉgójôJ ’ ób .¥ô°ûJ »¡a ,¢ùª°ûdG ¥ô°ûJ ÉeóæY PEG .¢ùª°ûdG ¥hô°T
»¡a ,¢ùª°ûdG ¥ô°ûJ ’ ÉeóæYh .∂«dEG »¨°üJ ød É¡æµd ,¥ô°ûJ ¿CG
.∂«dEG »¨°üJ ød »¡a ,¥ô°ûJ ¿CG ÉgójôJ ób ∂fCG ™eh ;¥ô°ûJ ’
ÉfÔj ⁄ GPEG øµdh ;Òæà°ùf ±ƒ°ùa ,¬∏dG ÉfQÉfCG GPEG ,πKÉ‡ ƒëf ≈∏Yh
Ö∏b ¬∏dG ΩhÉb …òdG ∫hÉ°T iód øµj ⁄ .á∏«M ó«dÉH ¢ù«∏a ,¬∏dG
øe QƒædG ¿CG q’EG ;Ωƒj äGP ≥°ûeO ¤EG ¬≤jôW ‘ ƒgh QƒædG ¢ùªà∏j
.(4-3:9 ∫ÉªYCG) kGÒãc ∑QÉÑàjh ™°†àj ¬∏©Lh ¬dƒM ¥ôHCG AÉª°ùdG
,¿É°ùfE’G ój ¬«a ºµëàJ ’ ¬∏dG Qƒæa ,ºK øeh .kÓ©a ¬∏dG ¬ªMQ ó≤d
.¬∏dG áªMQ ≈∏Y kÉ«∏c õµJôj ƒgh .¬∏dG ój πH
™∏£àfh ¬∏dG ô¶àæf ¿CG q’EG Éæ©°ùj ’ ,Òæà°ùf ¿CG ÉfOQCG GPEG ,∂dòd
.∂dP øe ÌcCG ¬∏©Øf Ée ∑Éæg ¢ù«dh ;¬«∏Y πµàfh ¬H ≥ãfh ¬«dEG
¿CÉH ∫ƒ≤f ¿CG ™«£à°ùf ’h .Òæà°ùf ¿CG Qô≤f ¿CG ™«£à°ùf ’ øëæa
276
±ôYCG kÉ°†jCG ÉfCGh ,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG CGô≤j ∞«c ±ô©j ¿Óa ñC’G
ÜÉàµdG øe QƒædG ∫Éæj ¿CG ™«£à°ùj ƒgh ;¢Só≤ŸG ÜÉàµdG CGôbCG ∞«c
.¢Só≤ŸG ÜÉàµdG øe QƒædG ∫ÉfCG ¿CG ™«£à°SCG kÉ°†jCG ÉfCGh ,¢Só≤ŸG
.QƒædG ≈∏Y Gƒ∏°üëj ¿CG ôµØdG Gòg º¡jód øe ™«ªL ≈∏Y Ö©°üd ¬fEG
Qƒ˘æ˘dÉ˘H º˘µ˘ë˘à˘dG É˘fQhó˘≤Ã ¢ù«˘˘d ¿CG ™˘˘e'' ¢†©˘˘Ñ˘ dG ∫ƒ˘˘≤˘ j ó˘˘b
≥˘jô˘W ø˘Y É˘æ˘°ùØ˘fC’ kGQƒ˘f π˘ª˘©˘f ¿CG ™˘«˘£˘à˘°ùf É˘æ˘fEÉ˘a ,»˘©˘ «˘ Ñ˘ £˘ dG
Òæà°ùf ¿CG ÉfOQCG GPEG øµdh ''.´ƒª°ûdG hCG πjOÉæ≤dG OÉ≤jEG hCG AÉHô¡µdG
ÉæeÉeCG ¢ù«d PEG .ôeC’G Gòg π©a Éæd Rƒéj Óa ,á«MhôdG QƒeC’G ‘
q’CG »¨Ñæj ,¬∏dG ÉfÔj ⁄ GPEÉa .¥ô°ûj ≈àM ¬∏dG ô¶àæf ¿CG iƒ°S
√ò¡H ≥∏©àj Éª«ah .kGóHCG Éæ°ùØfCÉH kGQƒf ó°ûæf hCG Éæ°ùØfCÉH kGQƒf ™æ°üf
™l peÉ°S Ü
u ôdG ∞
o FÉN ºr oµær e øen '' 11-10:50 AÉ«©°TCG ∫ƒ≤j ádCÉ°ùŸG
≈∏Y πpµàs «r∏na . ¬o nd Qn ƒof ’h äÉªo∏¶dG ‘ ∂o o∏°ùr jn …òdG øen .p√póÑr Yn päƒ°üd
kGQÉf nÚMOÉ≤dG oºoµn©«ªL A’oDƒg Éj .¬¡dEG ¤EG róænà°ùjh uÜôdG º°SG
røpe .o√ƒoªoJrónbhCr G …òdG QGô°ûdÉHh rºocQÉf QƒoæH Gƒµ∏°SG r mQGô°ûH Ú≤ u£nænàoŸG
ádCÉ°ùÃ ≥∏©àj Éª«a ''.n¿ƒ©o é£°†n r J ™L
n ƒdG ‘ :Gòg ºr oµnd Qn É°U …ój
ÜÉàµdG ‘ kÉMƒ°Vh ÌcC’G ƒg »HÉàµdG ™£≤ŸG Gòg ¿EÉa IQÉæà°SE’G
GPEG :í«ë°üdG ≥jô£dG ≈∏Y Éædój ,á¡L øe ,ƒ¡a .¬∏ªcCÉH ¢Só≤ŸG
áª∏¶dG ‘ á∏ØZ ≈∏Y Éæ£≤°Sh ,¬Jƒ°U ™«£fh ¬∏dG ±Éîf Éæc
ÜôdG º°SG ≈∏Y πµàf ¿CG iƒ°S kÉÄ«°T π©Øf q’CG Éæ«∏Y ,QƒædG Éfó≤ah
¬∏dG ¿C’ Gòg .¥ô°ûj ≈àM ¬∏dG Qƒf ô¶àæfh ,Éæ¡dEG ¤EG óæà°ùfh
¿CG ™«£à°ùf §≤a ¬∏dG QƒæHh ,QƒædG Qó°üe √óMh ¬∏dGh ,Qƒf √óMh
ÉæfCG øe kÉ°†jCG ™£≤ŸG Gòg ÉfQòëj ,iôNCG á¡L øeh .kGQƒf iôf
ìó≤f ¿CÉH Éæ°ùØfCÉH kÉLôfl ó‚ q’CG »¨Ñæj ,Qƒf ÓH ¿ƒµf ÉeóæY
,¬∏dG ô¶àæf ⁄ GPEG ÉæfC’ .»JGòdG ÉfQƒf ™æ°üf hCG kGQGô°T óbƒf hCG kGQÉf
277
ÉfQÉf QƒæH ∂∏°ùf ób ÉæfCG ™eh ,™æ°üdG »JGP QƒæH Éæ≤ q£æJ πH
±É£ŸG ôNBG ‘ ÉæfEÉa ,øeõdG øe IÎØd √ÉfóbhCG …òdG QGô°ûdÉHh
.™LƒdGh ¿õ◊G ‘ ™é£°†æ°S
,øjôNB’G Qƒf Ò©à°ùf ¿CG ™«£à°ùf ’ øëf ,∂dP ≈∏Y IhÓY
.ÉæeGóîà°SG πLC’ ÉfQƒf ¬∏©‚h ¿hôNB’G ¬dÉf …òdG QƒædG òNCÉæa
´ÉªàL’G ‘ ó¡°T IƒNE’G óMCG ¿CG ¢VÎØæd ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y
Ö«∏°üdG äÓeÉ©e πpÑnb ÜÉ©°üdG ¢†©H ¬à¡LGƒe iód ¬fCG ∞«c
ôKCÉJ ,IOÉ¡°ûdG √òg ø«q ©e ñCG ™ª°S ¿CG ó©Hh .¬∏dG ¬cQÉH ºK øeh
òæe Ö«∏°üdG äÓeÉ©e πÑ≤j ¿CG Qôb â«ÑdG ¤EG ¬JOƒY iódh ,kGÒãc
¬°ùØæH QƒædG Ö∏W kÉ°üî°T ¢ù«d Gòg ¿CG ™eh .kGóYÉ°üa Ú◊G ∂dP
øe òîJGh ,øjôNB’G øe kGQƒf QÉ©à°SG ¬fCG q’EG ,¬°ùØæH kGQƒf ™æ°U hCG
±ƒ°S ∂dP π©Øj øeh .¢UÉÿG √Qƒf ¿hôNB’G ¬dÉf …òdG QƒædG
QÉ©à°ùŸG QƒædÉa ,¬«∏Yh .Iõ«Lh IÎa ó©H kÉªàM QƒædG Gòg ôé¡j
.»≤«≤◊G QƒædG ¿Éµe òNCÉj ¿CG ™«£à°ùj ’ ¬fCG PEG ,¬«a ™Øf ’
¿ƒ¡LGƒjh ¬Jƒ°U ¿ƒ©ª°ùjh ¬∏dG ¿ƒaÉîj øjòdG ≈∏Y »¨Ñæj
Gƒ∏µàjh ¬∏dÉH Gƒ≤ãj ¿CG iƒ°S kÉÄ«°T Gƒ∏©Øj q’CG Ghôcòàj ¿CG áª∏X
áæ«µ°ùH √hô¶àæjh º¡Ñ∏b πµH ¬«dEG Gƒ©∏£àjh ¬«dEG Ghóæà°ùjh ¬«∏Y
,áªMôdG ¬∏dG íæe ≈àe ,¬∏dG AÉL ≈àeh .ójóL øe ¬àªMQ GƒÑ∏£jh
ƒg √Qƒ°†Mh ,ÉæJÒ°üH ƒg ¬«q∏Œh ,ÉfQƒf ƒg √Éq«ëoe Qƒf ¿EÉa
ÉæY ¬¡Lh Öéëj á¶◊h .QƒædG iÔ°S ¬°ùª∏f ¿CG Oôéªa .ÉæëHQ
≈∏Y ∫ƒ°üë∏d ÉæMÉØc øe ihóL Óa .ΩÓ¶dG ‘ k’ÉM ¿ƒµæ°S
∂fCG â°ù«d ádCÉ°ùŸÉa .¬æe πFÉW ’ ∂dòa ,ÉfógÉL Éª¡e PEG ;QƒædG
»≤J ÉfCGh ,QƒædG iôJ ¿CG ™«£à°ùJ ’ Gò¡dh A»°ûdG ¢†©H ¿hÉ¡àe
Gò¡dh A»°ûdG ¢†©H ∫ƒ°ùc ∂fCG hCG ;QƒædG »JCÉj ∂dòd A»°ûdG ¢†©H
278
.QƒædG iQCG ∂dòd kÓ«∏b ó¡à› ÉfCGh ,QƒædG iôJ ¿CG ™«£à°ùJ ’
.¬∏dG áªMQ ≈∏Y πH ,ÉæMÉØch ÉfOÉ¡L ≈∏Y óªà©J ’ IQÉæà°SE’Éa
ΩÉjC’G √òg »JGòdG ºgQƒf ¿ƒ©æ°üj øjòdG IÌµd Éj ,√ÉJô°ùMGh
,ΩÓ¶dG πëj ÉeóæY PEG .¿GÒædG ìóbh í«HÉ°üŸG QGô°T OÉ≤jEÉH
É‰EGh ;¢ùª°ûdG ¥ô°ûJ ≈àM ,ôéØdG ÆõÑj ≈àM ¿ƒãjÎj ’ º¡fEÉa
»c º¡˘°ùØ˘fCÉ˘H kGQƒ˘f Gƒ˘©˘æ˘°üjh kGQÉ˘f Gƒ˘Mó˘≤˘«˘d º˘¡˘°ùØ˘fCÉ˘H ¿ƒ˘Ñ˘gò˘j
¿hóbƒjh kGQÉf ¿ƒMó≤j øjòdG ™«ªL ¿CG ¬∏dG ∫ƒ≤j .¬H Gƒµ∏°ùj
ƒg Gòg .™LƒdGh ¿õ◊G ºgÒ°üe ¿ƒµ«°S º¡°ùØfCG GhÒæ«d kGQGô°T
Éæ°ùØfCG ™°†îof Éæà«d !√òg IÒ£N ádCÉ°ùe øe É¡d Éjh .¬∏dG ºµM
.¬àªMQ πLCG øe ¬«dEG ™∏£àfh ¬∏dG áaÉı
IQÉæà°SE’G ≥jôW .kÉ°SOÉ°S
,¬àªMQ ≈∏Y kÉ«∏c óªà©Jh ¬∏dG ój ‘ øªµJ IQÉæà°SE’G ¿CG ÉÃ
øªa .kÉ≤∏£e ,Óc ?ÚdÉÑe ’h Ú«Ñ∏°S ¿ƒµf ¿CG »æ©j Gòg π¡a
∑Éæg âdGRÉe ¬fCG iôf ÉæJGQÉÑàNG øeh ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG º«∏©J
¬n ∏dG s¿C’'' 6:4 á«fÉãdG ¢SƒãfQƒc ∫ƒ≤J .Éæ≤JÉY ≈∏Y ™≤J á«dhDƒ°ùe
''...ÉæHƒo∏ob ‘ n¥nô°TCG …òdG ƒg máªn r∏X ør pe Ql ƒof ¥n pô°ûr jo r¿CG ∫n Éb …òdG
¬∏dGh .kÓ©a Éæ«a ¥ô°TCGh ÉæªMQ ób ¬∏dG ¿CÉH ájB’G √òg ÉfÈîJ
Éæd øëæa ,¿ƒ°üq∏fl ÉæfCG ÉŸÉW PEG .ÉfQƒf ƒg ÉæHƒ∏b ‘ ¥ô°ûŸG
¢ùªà∏f ∞«c â°ù«d ¿B’G ádCÉ°ùŸÉa ,∂dòd .QƒædG Éædh ,Éæ«a ¬∏dG
Qƒæ∏d í«àf ∞«c hCG IQÉæà°SE’G ∫Éæf ∞«c πH ,QƒædG Ö∏£f hCG QƒædG
¿C’ áLÉëH Éæ°ùd øëf ,âbô°TCG ób ¢ùª°ûdG ¿ƒµJ ÉeóæY .A»°†j ¿CG
∫Éæfh ÉgAÉ«°V πÑ≤f ¿C’ áLÉëH øëf ;ójóL øe ¢ùª°ûdG Ö∏£f
´ƒ∏W ó©H ¢ùª°ûdG øY ¿ƒãëÑj ºgóMh ∫É¡÷Gh .q’EG ¢ù«d É¡bGô°TEG
äGƒer C’G øpe ºr obh ºo pFÉædG É¡jCG rßp≤«àn °SG'' 14:5 ¢ù°ùaCG ∫ƒ≤J .QÉ¡ædG
279
òÄæ«M ,Ö°ùëa ß≤«à°ùJ ¿C’ áLÉëH âfCG ''.oí«°ùŸG n∂d nA»°†o«a
ádCÉ°ùe ,π«f ádCÉ°ùe IQÉæà°SE’Éa ,¬«∏Yh .¥Gô°TE’Gh AÉ«°†dG ∫Éæà°S
™≤J »àdG á«dhDƒ°ùŸGh .Ö∏W hCG ¢SÉªàdG ádCÉ°ùe â°ù«dh ,∫ƒÑbh òNCG
Gògh .Òæà°ùfh QƒædG ∫Éæf »c ™bGÈdG ™aôf ¿CG »g Éæ≤JÉY ≈∏Y
:á«dÉàdG •É≤ædG πbC’G ≈∏Y øª°†àj
≈∏Y óªà©j ’ QƒædG ¿CG ÉÃ .¥Gô°TE’G ójôf ¿CG »¨Ñæj ,k’hCG
òNCÉf ¿C’ ÉfOGó©à°SG ¿EÉa ,ÉædƒÑbh ÉfòNCG ≈∏Y πH ,ÉæÑ∏W hCG ÉædGDƒ°S
Gòd ;kÓ©a ¢ùª°ûdG âbô°TCG ó≤d .ÉæJQÉæà°SE’ ∫hC’G •ô°ûdG ƒg πÑ≤fh
‘ ¿ƒµJ ¿C’ áLÉëH âfCG ,∫CÉ°ùJ hCG Ö∏£J ¿C’ áLÉëH â°ùd âfCÉa
∫ƒÑ≤d ó©à°ùe ÒZ âæc GPEG .QƒædG ¥Gô°TEG πÑ≤Jh QƒædG AÉ«°V
∂°ùØ˘˘f »˘˘ q£˘˘¨˘ J É‰EGh ,∂d A»˘˘°†j ¿CG ó˘˘ jô˘˘ J ’ âæ˘˘ c GPEG ,¥Gô˘˘ °TE’G
’ »¡a ,Ωƒj πc ¢ùª°T ∑Éæg âfÉc ƒd ≈àMh òÄæ«M ,QGôªà°SÉH
;kÉ°†jCG á∏cÉ°ûdG √òg ≈∏Y ƒg IÉ«◊G Qƒfh .∂«∏Y ¥ô°ûJ ¿CG øµÁ
ô¶àæf ÉæfCG â°ù«d Ωƒ«dG ádCÉ°ùŸGh .kÓ©a Éæ∏NGO ‘ ¥ô°TCG ó≤d
,Éæ∏NGO ‘ ƒg QƒædÉa .Éfô¶àæj …òdG ƒg QƒædG ¿CG πH ,QƒædG
¥Gô°TE’G ójôf Éæc GPEG ,‹ÉàdÉHh .√AÉ«°V πÑ≤æd kÉªFGO Éfô¶àæj
’h √ójôf ’ Éæc GPEG ÉeCG .Òæà°ùæ°S ÉæfEÉa ,¥Gô°TE’G πÑ≤f Éæch
.Òæà°ùf ¿CG Éæ«∏Y Ö©°üdG øªa ,¬∏Ñ≤f
√ójôj ’ ¢†©ÑdÉa .kÓ©a ¥Gô°TE’G ¿hójôj Ωƒ«dG á∏«∏b á∏b ¿EG
¿CG GhQôb º¡fC’ √ójôj ’ ôNB’G ¢†©ÑdGh ,áKÎµe ÒZ º¡Hƒ∏b ¿C’
.Éæ∏NGO ‘ QƒædG Öé– ™bGôH AÉ«°TC’G ±’BG äóZ ó≤d .√ƒ°†aôj
øjòdG ∂ÄdhCG øëæa ,™bGÈdG √òg ™aôf ¿C’ øjó©à°ùe ÒZ Éæc GPEÉa
¿ƒµj ’ ¿CG òÄæ«M »©«Ñ£dG øeh .¬fƒ°†aôjh ¥Gô°TE’G ¿hójôj ’
¢Só≤ŸG ÜÉàµdG CGô≤f ÉeófY ,kÓãªa .Òæà°ùf ¿C’ π«Ñ°S ∑Éæg
280
.»JCÉj ¿CG óH Óa ,kÉ≤M AÉ«°†dG ójôf Éæc GPEGh ,ìÉÑ°üdG ‘ »q∏°üfh
.πNGódG ‘ kÉÄ«°T iôf ¿CG ™«£à°ùf ÉæfEÉa ,AÉ«°†dG »JCÉj ÉeóæYh
»Yh Éæjód ¿ƒµj ÉeóæY PEG .»∏NGódG Éæ°SÉ°ùMEG »g ájDhôdG √ògh
.AÉ˘L ó˘b Qƒ˘æ˘dG ¥Gô˘°TEG ¿CG ≈˘∏˘Y π˘«˘dO ∂dò˘a ,É˘æ˘bÉ˘ª˘ YCG ‘ ø˘˘q«˘ ©˘ e
GPEG ?’ ΩCG ¥Gô°TE’G Gòg »Yh ™«£f πg ƒg Éæg ìhô£ŸG ∫GDƒ°ùdGh
™aôf ÉæfEÉa ,áæ«q ©e äÓeÉ©e Éæd âfÉch ¥Gô°TE’G Gòg »Yh Éæ©WCG
¥Gô˘°TE’G ¿hó˘jô˘j ø˘jò˘dG ∂Ä˘˘dhCG ¿ƒ˘˘µ˘ f ‹É˘˘à˘ dÉ˘˘Hh .É˘˘æ˘ Y ™˘˘bGÈdG
⁄ GPEG ÉeCG .QGôªà°SÉH ¥Gô°TE’G Éæd ¿ƒµ«°Sh ,QƒædG AÉ«°V ¿ƒ∏Ñ≤jh
øjó©à°ùe ÒZ ÉæfCG »æ©j Gò¡a ,¥Gô°TE’G ¢SÉ°ùMEG Ö°ùM πeÉ©àf
,¥Gô°TE’G ¿hójôj ’ øjòdG ∂ÄdhCG øëf ‹ÉàdÉHh .ÉæY ™bGÈdG ™aôd
.¥Gô°TE’G π«f ™«£à°ùf ’ ºK øeh .QƒædG AÉ«°V ¿ƒ°†aôj øjòdG
ÉæÑ∏b ™LQ GPEGh ,Qƒf ÜôdG .Üô∏d Éæ°ùØfCG íàØf ¿CG Öéj ,kÉ«fÉK
Éæ∏eh ¬æY Éfó©àHG GPEG ÉeCG ;kÉªàM QƒædG ∫Éæf ±ƒ°ùa ,¬«dEG ¬à«q ∏µH
‘ ¢ùdƒH ∫ƒ≤j .QƒædG ∫Éæf ød ÉæfCG ócDƒŸG øªa ,iôNCG QƒeCG ¤EG
q ôdG ¤EG ]Ö∏≤dG[ ™pLôr jn ÉeóæY øµdh'' 16:3 á«fÉãdG ¢SƒãfQƒc
Ü
™bÈdG ¿ƒµj ,ÜôdG ¤EG ™LGQ Ö∏≤dG ¿ƒµj ’ ÉeóæY ''.™o obÈdG ™o naôr jo
òÄæ«M .™bÈdG ™aôoj ,ÜôdG ¤EG Ö∏≤dG ™Lôj ÉeóæY øµdh ;kGOƒLƒe
.QƒædG iôj ‹ÉàdÉHh ;¬Lƒd kÉ¡Lh ÜôdG iôj ¿CG AôŸG ™«£à°ùj
Üô∏d ÉæfÉ«c íàØf ¿CG Éæ«∏Y ,¥Gô°TE’G ∫Éæf ¿CG ÉfOQCG GPEG ∂dòd
hCG ßØ– IQP ¿hO ÜôdG ΩÉeCG Éæ°ùØfCG ™°VƒH ÉæbÉªYCG øe ≥∏£æfh
.QƒædG ∫Éæf ¿CG kGóL π¡°ùdG øe ¿ƒµ«°S ,Gòµgh .OOôJ
»g √ògh ,Üô∏d Éæ°ùØfCG íàa Éæ«∏Y π¡°ùdG øe ¢ù«d øµdh
§≤a ¢ù«d øëfh .ºàµàfh Éæ°ùØfCG ≥∏¨f Ée kGÒãc øëæa .á∏µ°ûŸG
¤EG IÓ°üdG ≈∏Y Dhô‚ ’h πH ,Üô∏d Éæ°ùØfCG íàa ≈∏Y Dhô‚ ’
281
π©a ¬fC’ ¬jódGh ¬Lh ájDhQ kÉfÉ«MCG ≈°ûîj πØW πãe Gògh .ÜôdG
¿ÉjOÉæj ÉeóæY PEG .É¡H ìƒÑdG ™«£à°ùj ’ Éªgô¡X AGQh øe kGQƒeCG
∫ÉM ¿EG ,√BG .A»ÛG ójôj ’ ¬fCG q’EG ,¬ªØH Ö«éj ƒ¡a ,¬«∏Y
qô°ùJ ’ kGQƒeCGh AÉ«°TCG º¡jód ¿CÓa .√ò¡c »g ÜôdG ΩÉeCG øjÒãµdG
ºgh .ìÉ°üaE’G øY ¿ƒ©æàÁh º¡°ùØfCG ¿ƒÑéëj º¡fEÉa ,ÜôdG
¿ƒ∏©Ø«°S GPÉªa ``` QƒeC’Gh AÉ«°TC’G √òg ÜôdG ¢ùª∏j ¿CG ¿ƒ°ûîj
``` QƒeC’Gh AÉ«°TC’G √òg ™e Gƒ∏eÉ©àj ¿CG ÜôdG ºgójôj ób ?òFóæY
kÉÄ«°T ¬d Gƒ©°†îp oj ¿CG º¡æe ÜôdG ójôj ób ?òFóæY ¿ƒ∏©Ø«°S GPÉªa
kGÒãc ¿ƒ°ûîj º¡fCG ÉÃh ?òFóæY ¿ƒ∏©Ø«°S GPÉªa ``` º¡«∏Y kÉ«dÉZ
.Üô∏d º¡°ùØfCG íàa ≈∏Y ¿hDhôéj ’ º¡a ,ÜôdG øe GhÒæà°ùj ¿CG
GƒëàØæj ¿CG kGóHCG ¿hójôj ’ ,ΩÉµMEÉH É¡qØd ” ¥Qh á©£b πãe º¡fEG
.¬Ñàµj ¿CG AÉ°ûj …òdG ΩÓµdG Öàµj ¿CG ¬∏d Gƒë«àjh
¿ƒ˘eó˘î˘à˘°ùj Üô˘∏˘d º˘¡˘°ùØ˘fCG í˘à˘a ¿hó˘˘jô˘˘j ’ ø˘˘jò˘˘dG ¿CG ™˘˘eh
,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG IAGôbh áeóÿG πFÉ°SQ ¤EG ´Éªà°S’G ‘ º¡fÉgPCG
…ò˘dG ¢Só˘≤ŸG ÜÉ˘à˘µ˘dGh É˘¡˘«˘dEG ¿ƒ˘©˘ª˘à˘°ùj »˘˘à˘ dG π˘˘FÉ˘˘°Sô˘˘dG ¿CG q’EG
,ºgOÉ˘≤˘à˘f’ kIGOCGh ø˘jô˘NB’G á˘fGOE’ kÉ˘©˘Lô˘e º˘¡˘d í˘Ñ˘°üJ ¬˘fhCGô˘≤˘j
ádÉ◊G √ògh .QƒædG øe IQP ∫É≤ãe ¿ƒ∏Ñ≤j ’ º¡°ùØfCG ºg Éªæ«H
,IAÉ°†e áaô¨dG âfÉc GPEÉa .kÓ«d áaôZ ‘ OƒLƒe ¿É°ùfEÉH á¡«Ñ°T
âfÉc GPEG ÉeCG ;ìƒ°VƒH êQÉÿG ‘ AÉ«°TC’G iôj ¿CG ™«£à°ùj ’ ƒ¡a
ìƒ°VƒH êQÉÿG ‘ AÉ«°TC’G iôj ¿CG ¬fÉµeEÉÑa ,áª∏¶e áaô¨dG
ºg ÜôdG √ÉŒ º¡°ùØfCG ¿ƒ≤∏¨j øjòdG ¿EG ,πKÉ‡ ƒëf ≈∏Yh .ÒÑc
¿CÉ°ûH ÒÑc ìƒ°Vh ≈∏Y º¡a .ºgOÉ≤àfGh øjôNB’G áfGOEG ‘ AGÈN
Gògh .º¡àdÉM ¢Uƒ°üîH kÉÄ«°T ¿ƒaô©j ’ º¡æµd ,Ò¨dG ádÉM
.áµdÉM áª∏X ‘ º¡fCG ≈∏Y øgÈj
282
Gƒ¶©j ¿CG Üô∏d º¡°ùØfCG íàa ¿hójôj ’ øjòdG ™«£à°ùjh πH
∫ƒÑb ¿hójôj ’ º¡°ùØfCG ºg º¡fCG ™ªa .ÜôdG πLCG øe Gƒ∏ª©jh
.¥Gô°TE’G π«f ≈∏Y øjôNB’G Gƒãëj ¿CG ¿ƒ©«£à°ùj º¡fCG ’EG ,¥Gô°TE’G
IÉ«M º¡«£©jh º¡«∏Y ÜôdG º©æj ¿CG ¿ƒLôj Ée kGÒãc º¡fCG ™eh
º¡fCG ÒZ ,Gƒ∏ª©jh Gƒeóîj »c ÖgGƒŸG º¡ëæÁh ºgOhõ«a q IôaGh
¿EÉa ,‹ÉàdÉHh .ÜôdG ¥Gô°TEG ¿ƒ°†aôjh πH ÜôdG ¥Gô°TEG ¿ƒ°ûîj
iƒ°S â°ù«d É¡fhODƒj »àdG ∫ÉªYC’Gh ¬H ¿ƒª∏µàj …òdG ΩÓµdG
.»◊G ¥Gô°TE’G ¢SÉædG íæ“ ¿CG ™«£à°ùJ ’ áà«e äÉ¶Y
º˘¡˘fEÉ˘a ,Gò˘µ˘g Üô˘∏˘d º˘¡˘ °ùØ˘˘fCG í˘˘à˘ a ¢SÉ˘˘æ˘ dG ó˘˘jô˘˘j ’ É˘˘eó˘˘æ˘ Y
¿CÉ°T Gòg ¿CÉ°Th .Qƒf ÓHh Úª∏¶e ,ÚdÉNh Ú∏MÉb ¿ƒëÑ°üj
’ ƒ¡a ,êQÉÿG ‘ kÉjƒb QƒædG ¿Éc Éª¡e PEG :ƒÑb ‘ óLGƒàdG
¿EÉa ,Üô∏d kÉëàØæe ¢üî°ûdG ¿Éc GPEG ÉeCG .πNGódG IAÉ°VEG ™«£à°ùj
A»°T πc ™°†jh ,kÉeÉ“ ≥à©æeh ≥∏£æe ƒ¡a .kÉ«∏c ∞∏àîj ™°VƒdG
¬∏dG Qƒæd kÉë«àe ßØ– …CG ¿hO êQÉÿG ¤EG πNGódG øe ÜôdG ΩÉeCG
‘ AGƒ°S .IQÉæà°SE’G ¢üî°ûdG Gòg ∫Éæj Ée kGÒãch .¥ô°ûj ¿CG
ÉŸÉMh ,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG IAGôb ‘ hCG Ée ádÉ°SQ ¤EG ´Éªà°S’G
óé°ùjh á¡L øe ¿õë«a ,™°VGƒàH ¬∏Ñ≤j ¬fEÉa ,QƒædG ¥Gô°TEG ≈≤∏àj
óé°ùjh ;¬∏°ûah ¬°SDƒH ÖÑ°ùH ¿õëj ¬fEG .iôNCG á¡L øe Üô∏d
iôj ’ ƒ¡a ,QƒædG ‘ ¬fƒch .√Qƒf ¥Gô°TEGh ¬àªMQ πLC’ Üô∏d
øjój ’ ƒ¡a ºK øeh .§≤a ƒg ¬°üFÉ≤f πH ,øjôNB’G AÉ£NCG
’ ábôj hCG IOhóc ,Rpƒ©eo ¢üî°T ¬°ùØf ƒg ¬fCÉH ô©°ûj πH ;øjôNB’G
™∏£àj kÉ°†jCG ƒgh .¢Shó≤dG ÜôdG ΩÉeCG ¬°SCGQ ¢†¡æj ¿CG ™«£à°ùj
¿C’ ó©à°ùe ƒgh √ò≤æj ¿CG ¬∏dG ∫CÉ°ùjh áªMôdG πLCG øe ¬∏dG ¤EG
√Òæ˘j ¬˘∏˘dG Qƒ˘f ¿EÉ˘a á˘≤˘jô˘£˘dG √ò˘¡˘Hh .≥˘ª˘YCG Qƒ˘f ¥Gô˘˘°TEG π˘˘Ñ˘ ≤˘ j
283
íÑ°üj ºK øeh .QGôªà°SÉH ¬«a ƒªæJ ¬∏dG IÉ«Mh ,kÉ«∏NGO QGôªà°SÉH
.»YƒdÉH kÉÄ«∏e ,kÉaÉØ°T kÉ°üî°T
kGóM ™°†f ¿CG »æ©j GPÉe .Éæ°ùØfC’ kGóM ™°†f ¿CG »¨Ñæj ,kÉãdÉK
‘ ÉæbôWh ,Éfô¶f äÉ¡Lƒd kGóM ™°†f ¿CG »æ©j ¬fEG ?Éæ°ùØfC’
Éæ©«ªLh .ïdG ,ÉæeÓch ÉfAGQBGh ,ÉfôYÉ°ûeh ,QƒeC’G ¤EG ô¶ædG
∞bƒàf ¿CÉa ;π¡°ùdG ôeC’ÉH ¢ù«d AÉ«°TC’G √ò¡d óM ™°Vh ¿CG º∏©j
ø˘jò˘dG º˘˘g §˘˘≤˘ a π˘˘FÓ˘˘≤˘ dGh .π˘˘¡˘ °ùdG ô˘˘eC’É˘˘H ¢ù«˘˘d Gò˘˘g π˘˘c ø˘˘Y
ΩóY ¿CG ÒZ .πµ°ûdG Gò¡H º¡°ùØfC’ óM ™°Vh kÓ©a ¿ƒ©«£à°ùj
Éæ≤«©j ,Ò£N ™bôH ,kÉ°†jCG ™bôH ƒg Éæ°ùØfC’ óM ™°Vh ÉæàYÉ£à°SG
.IQÉæà°SE’G øY
¢Só≤ŸG ÜÉàµdG IƒNE’G ¢†©H CGô≤j ÉeóæY ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏©a
ºgQÉµaCG ¿ƒªë≤jh º¡FGQBGh ºgôYÉ°ûÃ ¬fhCGô≤j Ée kÉªFGO º¡fEÉa
¿É©ª°S'' ìƒ°VƒH ∫ƒ≤j ¢Só≤ŸG ÜÉàµdÉa .¬«fÉ©e ‘ á°UÉÿG
¢Sô£H'' íÑ°üJ É¡fEÉa IQÉÑ©dG √òg ¿hCGô≤j ÉeóæY º¡æµd ,''¢Sô£H
´ƒ°ùj ∫ƒ°SQ ¢ùdƒH'' ìƒ°VƒH ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ∫ƒ≤j .''¿É©ª°S
¢ùdƒH'' íÑ°üJ É¡fEÉa IQÉÑ©dG √òg ¿hCGô≤j ÉeóæY º¡æµd ,''í«°ùŸG
’ ºgAGQBG ¿EÉa ,¬∏dG áª∏c ¿hCGô≤j ’ ÉeóæY .''´ƒ°ùj í«°ùŸG ∫ƒ°SQ
Éeh .º¡FGQBG RÈJ ,¬∏dG áª∏c ¿hCGô≤j ÉŸÉM øµdh ;IôgÉX ¿ƒµJ
hCG ¬fCÉ°ûH …CGQ º¡jód ¢ù«d ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ‘ óMGh ™£≤e øe
ôYÉ°ûŸGh AGQB’G √òg πãe ¿CG ¿ƒaô©j ’ º¡fCG ÒZ ;¬gÉŒ Qƒ©°T
¢†©H ¿CG ≈àM .É¡d áª«b ’ ,Ö°ûYh ¢ûbh Ö°ûN É¡©«ªL »g
,¿ƒ˘¶˘©˘j É˘eó˘æ˘©˘a .º˘¡˘à˘eó˘N ‘ á˘∏˘cÉ˘°ûdG √ò˘g ≈˘∏˘Y º˘g Iƒ˘NE’G
.á«°SÉ°SCG hCG á«°ù«FQ Iôµa ¿hO AÉª°ùdG ón∏L ‘ º¡JÉª∏c ôjÉ£àJ
áeóN ¤EG ¿ƒ¨°üj ÉeóæY äGƒNC’Gh IƒNE’G ¢†©H ∑Éæg ¿CG Éªc
284
ó©H ≈àM ,á«°SÉ°SC’Gh áeÉ¡dG •É≤ædG πc ¿ƒ©«°†oj º¡fEÉa áª∏µdG
…ôgƒ÷G ÒZ ΩÓµdG ,ìƒ°VƒH ô°ùn pµdG ¿hôcòàj º¡æµd ,ÉgQGôµJ
º¡jód ¿C’ kÉ°†jCG Gòg .´Éªà°S’G ó©H IOÉY ¢SÉædG √É°ùæj …òdG
™°Vhh É¡aÉ≤jEG ¿ƒ©«£à°ùj ’ »àdG ôYÉ°ûŸGh QÉµaC’G øe ÒãµdG
ΩGhódG ≈∏Y kÉ«LQÉN Ú∏¨°ûæŸG äGƒNC’Gh IƒNE’G A’Dƒgh .É¡d óM
’ á˘˘jhõ˘˘æ˘ dG äÓ˘˘«˘ î˘ à˘ dÉ˘˘H kÉ˘ «˘ ∏˘ NGO Ú°ùª˘˘¨˘ æŸGh ó˘˘ M ó˘˘ ©˘ ˘HCG ¤EG
’ º¡a áé«àædÉHh .º¡fÉ«c øe AõL …CG GƒØbƒj ¿CG ¿ƒ©«£à°ùj
.QƒædG øe IQP ∫É≤ãe π«f ¿ƒ©«£à°ùj
ìÉ˘ë˘°UC’G çó˘ë˘à˘j .ó˘jó÷G ó˘¡˘©˘dG ‘ ∂dP ≈˘∏˘Y ∫É˘ã˘ e ∑É˘˘æ˘ gh
¿Éc ¢üî°T øY ÉæMƒj øe ô°ûY …OÉ◊G ìÉë°UC’Gh Ébƒd øe ô°TÉ©dG
É˘fÈî˘«˘a .É˘Kô˘e ƒ˘gh :¬˘aÉ˘≤˘jEG ¿É˘µ˘eE’É˘H ø˘µ˘j ⁄h á˘jÉ˘¨˘∏˘d k’ƒ˘¨˘ °ûe
Éªæ«H ,kÉ«LQÉN ádƒ¨°ûe ÉKôe âfÉc ºc Ébƒd øe ô°TÉ©dG ìÉë°UC’G
.kÉ«∏NGO á∏YÉa âfÉc ºc ÉæMƒj øe ô°ûY …OÉ◊G ìÉë°UC’G ÉfÈîj
øµj ⁄ PEG .ÜGô£°VG ‘ ¿Éc ¬∏ªcCÉH É¡°üî°T ¿CÉH ∫ƒ≤dG ÉææµÁh
øe ÒãµdG É¡jód ¿Éc πH ,Ö°ùëa ôYÉ°ûŸGh AGQB’G øe ÒãµdG É¡jód
IóMGh áª∏c øµªàJ ⁄ ,∂dòd .á¶ë∏d É¡aÉ≤jEG nø°ùàj ⁄h ;kÉ°†jCG ΩÓµdG
,ÜôdG â≤àdG ÉeóæY .É¡«a òØæJ ¿CG ÜôdG ¬H É¡ª∏c …òdG ΩÓµdG øe
ó«u °S Éj'' :á∏FÉb ¬àe’h »g âª∏µJ ,¬ªa íàØj ¿CG ¬d ≈æ°ùàj ¿CG πÑbh
k’ÉMh ''.p∑ƒN o CG Ωo ƒo≤«n °S'' :ÜôdG ÜÉLCGh ''.»NCG âr ªo jn ºr nd Éæ¡o g ân ær oc ƒr nd
Ωƒ«dG ‘ áneÉ«≤dG ‘ oΩƒ≤n«°n S o¬fCG oºn∏YCG ÉfCG'' :âdÉ≤a ,…CGQ É¡jód ¿Éc
” ób áeÉ«≤dG ¿CG âMô°Th ICGôéH ÜôdG ΩÓc äô°q ùa ó≤d ''.ÒNC’G
ƒn go ÉfCG'' :á«fÉK ÜôdG É¡d ∫Ébh !Úæ°ùdG øe ±’BG á©°†H ÉgDhÉLQEG
kÉs«M n¿Éc øne tπoch .É«ë«°ùa äÉe ƒdh »H nøeBG øne .oIÉ«◊Gh oáneÉ«≤dG
.ó«u °S Éj º©n f'' :¬àHÉLCÉa ''?Gò¡H Ú n æeDƒr JCG .óHC’G ¤EG ä
n ƒªjn ør n∏a »H øn en BGh
285
øµj ⁄h ''.ºndÉ©dG ¤EG »JB’G ¬∏dG oørHG oí«°ùnŸG nârfCG n∂fCG oâræneBG rób ÉfCG
≈∏Y ÜôdG ¬dÉb ÉŸ »¨°üJ ⁄ »¡a .ÜôdG ∫GDƒ°ùH ábÓY ájCG É¡HGƒ÷
É¡eÓc â¡fCG ÉeóæYh .É¡jCGôH áãÑ°ûàeh IQÉKôK âfÉc πH ;¥ÓWE’G
ób oºu∏n©oŸG'' :á∏FÉb kGô°S Ëôe É¡àNCG âYOh ,QƒØdG ≈∏Y äQOÉZ Gòg
√òg âfÉc PEG ;kÉeÉ“ É¡≤«Ø∏J øe Gòg ¿Éch ''.p∑ƒoYój ƒn gh nô°n †nM
ºgAGQBÉH ÚãÑ°ûàŸGh øjQÉKÌdG ¿EG .ÜôdG ¤EG É¡àÑ°ùf óbh »g É¡Jôµa
’ A’Dƒg ∫ÉãeCGh .AGQB’G øY ¿hôÑq ©jh äÉMGÎb’ÉH ¿ƒdój øjòdG ºg
øY ÚÑéàfih kÉeÉ“ Ú©bÈe º¡a ,‹ÉàdÉHh ;kGóHCG ∞bƒàdG º¡æµÁ
.GhÒæà°ùj ¿CG º¡æµÁ ’h ,QƒædG
øªµJ ∞bƒàdGh ∞µdG ≈∏Y IQó≤ŸG ΩóY ‘ áHƒ©°üdG ¿EG
Qƒf ÓH ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ¿hCGô≤j ¿hÒãµdÉa .¿É°ùfE’G πNGO
¢ù«d á«°SÉ°SC’G •É≤ædÉH Gƒµ°ùÁ ¿CG ¿hO áeóÿG ¤EG ¿ƒ©ªà°ùjh
ô˘YÉ˘°ûŸGh AGQB’É˘H ÚÄ˘«˘∏˘e º˘¡˘fC’ π˘H ,Ú«ŸÉ˘Yh IÉ˘˘£˘ N º˘˘¡˘ fC’
áÄ«£ÿG ¿EG ,ábódG ¬Lh ≈∏Yh .ΩÓµdGh QÉµaC’Gh äGOÉ≤àY’Gh
øµd .É¡©∏N Ö©°üdG øe ¢ù«d á«dÉH ¢ùHÓe á©£≤c Éªg ⁄É©dGh
ºK øeh .É¡æe ¢ü∏îàdG Ö©°üj Éæ«a QÉµaC’Gh ôYÉ°ûŸGh AGQB’G
π«f øY øjõLÉY Éæ∏©Œ É¡fCG PEG ;Éæ«a ™bôH ô£NCG hó¨J »¡a
.ÜôdG ¥Gô°TEG
∞bƒfh Éæ°ùØfCG øqµ°ùf ¿CG Éæ«∏Y ,Òæà°ùf ¿CG ÉfOQCG GPEG ,∂dòd
≈∏Y πH ;∞bƒàJ ¿CG §≤a á«LQÉÿG ÉæJÉWÉ°ûf ≈∏Y ¢ù«∏a .Éæ°ùØfCG
‘ ô˘¶˘æ˘dG äÉ˘¡˘Lhh ΩÓ˘µ˘dGh QÉ˘µ˘aC’Gh ô˘YÉ˘˘°ûŸGh AGQB’G ™˘˘«˘ ª˘ L
kÉ«FÉ¡f kGóM ™°Vh ¢üî°T ¢ù∏éj ÉeóæY .kÉ°†jCG ∞bƒàJ ¿CG Éæ∏NGO
∫ƒÑb ‘ kGóL kÉ£«°ùH ¿ƒµj ¿CG ™«£à°ùj ¬fEÉa ,ÜôdG ΩÉeCG ¬°ùØæd
CGô≤j ÉeóæYh .º¡Øjh ™ª°ùj ƒ¡a ,ÜôdG ∫ƒ≤j Éª¡e PEG .ÜôdG áª∏c
286
¬∏jhCÉJh √Ò°ùØJ ºë≤jh ¬jCGQ ¬«a CGô≤j ’ ƒ¡a ,¢Só≤ŸG ÜÉàµdG
√òNCÉjh ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ‘ OƒLƒŸG ≈æ©ŸG CGô≤j ¬æµd ,»JGòdG
»JCÉj ÉeóæY øµdh .CGô≤j Ée º¡Øj ’ ¬fCG hóÑj ,ájGóÑdG ‘ .¬«a
¬∏©éàa ,¬«a ¥ô°ûJ ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG ‘ áª«¶©dG QƒeC’G ¿EÉa ,QƒædG
áeóN ¤EG ¬YÉªà°SG ≈∏Y ≥Ñ£æj ¬JGP A»°ûdGh .¿ÓYE’G ∫Éæj
ΩÉeCG ¿ƒµ°ùH ô¶àæj êQÉÿG ¤EG πNGódG øe ¬∏ªcCÉH ¬fÉ«µa .áª∏µdG
ƒ¡a ,ΩÓµdG ≥∏£æj ÉeóæYh ,∂dòd .¬eÓc ´Éª°S ‘ ÖZGQ ,ÜôdG
øe ÜôdG áª∏c πÑ≤jh ádÉ°Sô∏d á«°SÉ°SC’G IôµØdG º¡Øj ¿CG ™«£à°ùj
QOÉb ƒg É‰EG ,¬JGP ∞bƒj ¿CG ™«£à°ùj ¬fC’ ,Gò¡c ¢üî°Th .πNGódG
¬∏dG Qƒf ¿C’ ,¬∏dG Qƒf …CG ,QGôªà°SÉH á«◊G ¬∏dG áª∏c πÑ≤j ¿CG
¿CG ƒg IQÉæà°SEÓd ådÉãdG Ö∏£ŸÉa ,‹ÉàdÉHh .¬∏dG áª∏c ‘ øªµj
.Éæ°ùØfC’ kGóM ™°†f ¿CG ,Éæ°ùØfCG ∞bƒf
ô˘NBG »˘°SÉ˘°SCG Ö∏˘£˘ e Gò˘˘gh .Qƒ˘˘æ˘ dG ∫OÉ‚ q’CG »˘˘¨˘ Ñ˘ æ˘ j ,kÉ©HGQ
,Éæ∏NGO ‘ ¢SÉ°ùME’Gh ¥Gô°TE’G Éæjód ¿ƒµj ÉŸÉM PEG .IQÉæà°SEÓd
¿CG Rƒéj ’h ;∂dòd kÉ≤ah πeÉ©àfh ™°†îfh πÑ≤f ¿CG kGQƒa Éæ«∏Y
QƒædG ¿EÉa ,QƒædG ∫hÉ≤fh ∫OÉ‚ Éeóæ©a .∫óL …CG Éæjód ¿ƒµj
.Öë°ùæj
,¿É°ùfE’G πNGO Gòg …ôjƒæàdG ¬∏ª©H ¢Só≤dG ìhôdG Ωƒ≤j ÉeóæY
áehÉ≤e ¬LGƒj ÉŸÉM PEG .ábódGh á«°SÉ°ù◊G ájÉZ ‘ ôeC’G ¿EÉa
¢Só≤dG ìhôdG π©‚ ¿CG .QƒØdG ≈∏Y Öë°ùæj ¬fEÉa ,¿É°ùfE’G øe
¿CG ¬æe Ö∏£f ¿CG øµdh ,ájÉ¨∏d π¡°S ôeCG ¬d ÉæàehÉ≤Ã Öë°ùæj
¿GôØZ ∂dòH Éæ∏fh ÉæÑJh ÉæaÎYG ƒd ≈àëa .kÓ©a Ö©°U ôeCG Oƒ©j
πãe øY CGô≤f øëf .QƒØdG ≈∏Y Oƒ©j ’ ób ¢Só≤dG ìhôdG ¿EÉa ,ÜôdG
,¬àHƒÑfi ÜÉH ÜôdG ´ôb Éeóæ©a .OÉ°ûfC’G ó«°ûf ‘ ádÉ◊G √òg
287
íàØàd âÑgPh ¬à∏©a Ée âcQOCG ÚM ,ó©H Ée ‘h .ÜÉÑdG íàØJ ⁄
,á≤jô£dG √ò¡H ÉæY ¬°ùØf ÜôdG Öéëj ÉeóæY .ÜôdG óŒ ⁄ ,ÜÉÑdG
.Éæd ¬ÑjOCÉJ ∂dP ¿EÉa
πH ,á≤jô£dG √ò¡H πª©j …òdG ó«MƒdG ¢ù«d ¢Só≤dG ìhôdGh
á≤jô£dG √ò¡H ¿ƒ∏ª©j ¢Só≤dG ìhôdG áeóN º¡jód øjòdG ∂ÄdhCGh
ó©°ùj ¬p∏Ñn pb øe Ωón îàn °ùoŸGh ¬∏dG ±ô©j …òdG ΩOÉÿG ¿EG .kÉ°†jCG
,óªY øY ¬nàrehÉb hCG ¬nJró≤àfG GPEG ÉeCG .øjôNBÓd ¿ƒ©dG Ëó≤àH kÉªFGO
¿EG .CÉ£ÿG hCG ÜGƒ°üdG ¿CÉ°ûH ∂©æ≤j hCG ∂°ûbÉæj hCG ∂dOÉéj ød ƒ¡a
ójõŸG ¬jód ¿ƒµj Óa ,áWÉ°ùÑH Öë°ùæj ¿CG :IóMGh á≤jôW ¬jód
…òdG ¿EG ,ºK øeh .∑óYÉ°ùj ¿CG ¬©°Sh ‘ Oƒ©j ’h ∂d ¬dƒ≤j »c
¿CG Éæ«∏Y .kGóL IÒÑc ÉgóÑµàj »àdG IQÉ°ùÿGh ,≥ªMCG ∫ó÷G Öëj
ób .¢Só≤dG ìhôdG áeóN ¬jód øe √ÉŒ kÓ©a Ú°üjôM ¿ƒµf
q’CG »¨Ñæj øµdh ,ójôJ Éª∏ãe ´QÉ°ûdG ‘ ¿hÒ°ùj øjòdG ó≤àæJ
.¢Só≤dG ìhôdG áeóN ¬d øe ó°üb øY ∫OÉŒ hCG Öq«°ùàH ó≤àæJ
;kÉ«≤£æe ¢ù«d ∂dóL ¿CG hCG kÉë«ë°U ¢ù«d ∑OÉ≤àfG ¿CG »æ©j ’ Gògh
øµdh ;á«≤£æe ∂J’GóL πch áë«ë°U ∂JGOÉ≤àfG πc ¿ƒµJ ÉÃQ
¿EÉa ,¬dOÉŒh √ó≤àæJ ÉŸÉM ∂fCG ƒgh :ó«cCG óMGh A»°T ∑Éæg
±’B’G óYÉ°ùj ¿CG ¬àYÉ£à°SG ‘ ¿ƒµj ób .»¡àæJ ∑ƒëf ¬àeóN
’ ¬fCG â°ù«d ádCÉ°ùŸGh .∑óYÉ°ùj ¿CG ™«£à°ùj ’ ¬æµd ,¢SÉædG øe
OGQCG ƒd ≈àMh .∑óYÉ°ùj ¿CG ™«£à°ùj ’ ¬fCG πH ,∑óYÉ°ùj ¿CG ójôj
!√òg IÒ£N ádCÉ°ùe øe É¡d Éj .kÉÄ«°T ∫ÉæJ ød ∂fEÉa ,∑óYÉ°ùj ¿CG
!¬Ñàæf ¿CG Éæ«∏Y ºc
áª∏µdG ΩGóNh Éæ∏NGO ºq∏µàj …òdG ¢Só≤dG ìhôdG √ÉŒ ,∂dòd
.∫óL hCG OÉ≤àfG ‘ •Qƒàf ¿CG Éæd Rƒéj ’ ,ÉæLQÉN ¿ƒªq∏µàj øjòdG
288
¿CG Ée ∂fC’ ,É¡àsLÉfi Rƒéj ’ ¿É°ùfE’G πNGO ¢Só≤dG ìhôdG IQÉfEÉa
.πbC’G ≈∏Y ΩÉjCG Ió©d ΩÓ¶dG ‘ ¿ƒµJ ≈àM ¢Só≤dG ìhôdG ∫OÉŒ
ó≤à©J âfCG .óMGh ¿BG ‘ ∂d ÒcòJh ÖjOCÉJ »g √òg ΩÓ¶dG IÎah
hCG ¬£î°ùJh ¬æ«¡J hCG ¬ehÉ≤Jh Iôe ¬∏dG Ö°†öJ ¿CG º¡j ’ ¬fCÉH
,∂d ôØ¨j ¬fEG ,πLCG .¬fGôØZ Ö∏£J ¿CG ™«£à°ùJ ∂fC’ ¬fõ–h ¬«°ü©J
…òdG ÖjOCÉàdG øe Üô¡J ¿CG ∂æµÁ ’h ;¬àeƒµM ¬jód ¬∏dG øq µd
kÉªàM ¿ƒµà°S ∂àjÉ¡f ¿EÉa ,äGôŸG øe ójó©dG ¬àægCG GPEGh .∂d √òîJG
√ƒehÉbh QGôªà°SÉH ¬∏dG π«FGô°SEG Ö©°T ∫OÉL ó≤d .ájhÉ°SCÉe ÌcCG
:¬∏dG áeƒµM ój âq∏Œ ™«fôH ¢TOÉb ‘h .√ƒÑ°†ZCGh √ƒfÉgCGh
Ú©˘HQCG á˘jÈdG ‘ º˘¡˘gÉ˘JCGh π˘«˘FGô˘°SEG ≈˘∏˘Y Üô˘˘dG Öo °†Z »n ˘ ª˘ ë˘ a''
º¡fCG ™eh .]kÉ°†jCG 14 ìÉë°UC’G ô¶fG ;13:32 Oó©dG ôØ°S[ ''..áæ°S
AGƒ°S ,∂dòd .™°VƒdG ìÓ°UE’ ∫É› ∑Éæg ó©j ⁄ É‰EG ,GƒHÉJh GƒµH
É¡dÉæf »àdG IQÉfE’G hCG ¢Só≤dG ìhôdG øe É¡dÉæf »àdG IQÉfE’G âfÉc
CGóÑe kÉ°†jCG Gògh .∫OÉ‚ q’CGh ™«£f ¿CG Éæ«∏Y ,¬∏dG áª∏c ΩGóN øe
.á«MhôdG QƒeC’G AGQh »©°ùdG ‘ Ò£N
ÒZh kÉ˘≤˘M AÉ˘Ø˘©˘°V É˘æ˘c GPEGh ,¢Só˘≤˘dG ìhô˘dG É˘˘fÒæ˘˘j É˘˘eó˘˘æ˘ Y
,ÜQ Éj'' :ƒg ¬dƒb ™«£à°ùf Ée πc ¿EÉa ,´ƒ°†ÿG ≈∏Y øjQOÉb
±CGQGh s»∏Y – ,∞«©°V »æµd ádCÉ°ùŸG √òg ‘ ™«WCG ¿CG »¨Ñæj
øµd .ÜôdG áªMQ øe ƒg Gòg Ö∏≤dG ∞bƒe ≈àMh ''.‹ÉëH
∫OÉ‚ ’ ¿CGh QƒØdG ≈∏Y ™°†îf ¿CG Òæà°ùf ÉeóæY Éæd π°†aC’G
≈∏Y ÉfÒæj ¿CG ¬∏d ∫ÉÛG í«àf á≤jô£dG √ò¡Hh .¥ÓWE’G ≈∏Y
.ôªà°ùe ƒëf
∫Éæf Éeóæ©a .ΩGhódG ≈∏Y QƒædG ‘ É«ëf ¿CG »¨Ñæj ,kÉ°ùeÉN
¿EÉa ,¬∏dG áÄ«°ûe áaô©e ¤EG ∂dòH π°Uƒàfh øq«©e ôeCG ‘ ¥Gô°TE’G
289
¿CG Éæ«∏Y PEG .A»°T πc Gògh IóMGh Iôe ™«£f ¿CG â°ù«d ádCÉ°ùŸG
Gògh .QGôªà°SÉH √Éæ∏f …òdG AÉ«°†dG â– Éæ°ùØfCG ßØëf ¿CG º∏©àf
™°†îJ ¿CG ∂«∏Y ,áæ«q ©e ádCÉ°ùe ‘ ¥Gô°TE’G ∫ÉæJ ÉeóæY ∂fCG »æ©j
CGóÑŸG ∂dòd kÉ≤ah ™°†îJ ¿CG ∂«∏Y πH ,Ö°ùëa IôŸG ∂∏J ‘ ¢ù«d
.QGôªà°SÉH
GPEG .IQÉ˘˘fE’G RGô˘˘ME’ π˘˘«˘ Ñ˘ °ùdG »˘˘g ¢ùªÿG •É˘˘ ≤˘ ˘æ˘ ˘dG √ò˘˘ g ¿EG
¿CG ™«£à°ùf ÉæfEÉa ,ájÉæ©H ¢ùªÿG •É≤ædG √ò¡H ÜôdG ΩÉeCG ÉæªªàgG
Éª¡e ,á∏MôŸG √òg ‘h .QƒædG ‘ É«ëfh Iôªà°ùe IQÉfEG ∫Éæf
∂dP Éæ«£©«°S ¬∏dG ¿EÉa kÉ«∏NGO ¬LÉàëf …òdG OÉ°TQE’G ´ƒf ¿Éc
ÉæjÒ°S ¬∏dG ¿EÉa ¬LÉàëf …òdG QƒædG ´ƒf ¿Éc Éª¡eh ;OÉ°TQE’G
¥Gô°TEÉH ,¬∏dG ¿EÉa ¬LÉàëf …òdG ƒªædG ¿Éc Éª¡eh ;QƒædG ∂dP
!áª©f Éæ«£©j ÜôdG â«d .ƒªædG ∂dP π°ü– q ÉæJÉ«M π©é«°S ,QƒædG
290
Üô∏d ÚeOÉN øY
í«°ùŸG ó°ù÷ ‹ ¢ùæJh ¬©e πeÉ©dGh Ê øª°ûJGh áeóN ¿CG Üô∏d ôµ°ûdG
ÚfÉªK øY ójõj ÉŸ áfƒµ°ùŸG äGQÉb πc ‘ ÜôdG O’hC’ á«æZ ácôH
Éæd ¬Lƒjh .äÉ¨∏dG øe ójó©dG ¤EG Éª¡JÉHÉàc áªLôJ â“ óbh .kÉeÉY
¢ùæJhh Ê øª°ûJGh øjƒNC’G ¢Uƒ°üîH IójóY á∏Ä°SCG AGõYC’G ÉfDhGôb
πªYh IÉ«M øY Iô°üàfl IòÑf ÉfOhR ó≤a ,º¡Ñ∏W óæY k’hõfh .‹
.øjƒNC’G øjòg
Ê øª°ûJGh
.√ô˘ª˘Y ø˘˘e Iô˘˘°ûY á˘˘©˘ HÉ˘˘°ùdG ‘ ƒ˘˘gh í˘˘«˘ °ùŸG Ê ø˘˘ª˘ °ûJGh π˘˘pÑ˘ nb
∫É˘f ó˘bh .⁄É˘©˘dG ∫ƒ˘M ø˘jó˘°TÉ˘æ˘dG Úæ˘eDƒŸG ió˘d á˘ahô˘©˘e ¬˘à˘eó˘˘Nh
í«°ùŸG ÚH ábÓ©dGh á«MhôdG IÉ«◊G øY ¬JÉHÉàc øe ¿ƒ©dG ¿hÒãµdG
º°SÉM ÖfÉL Ê øª°ûJGh áeóÿ ¿CG ¿ƒaô©j á∏b q¿CG q’EG .¬H ÚæeDƒŸGh
AÉæHh á«°ùæµdG IÉ«◊G á°SQÉ‡ ≈∏Y ócDƒj ,á«ªgC’G ‘ kÉjhÉ°ùe ôNBG
á˘«˘ë˘«˘°ùŸG IÉ˘«◊G ø˘Y Öà˘µ˘dG ø˘e ó˘jó˘˘©˘ dG Ê ñCÓ˘ dh .í˘˘«˘ °ùŸG ó˘˘°ùL
á«£Y Ê øª°ûJGh ¿Éc ¬JÉ«M ájÉ¡f ¤EGh .Éª¡«∏c á«°ùæµdG IÉ«◊Gh
πLCG øe ⁄CÉJ ¿CG ó©Hh .¬∏dG áª∏c ‘ ¿ÓYE’G ∞°ûc πLC’ ÜôdG øe
ÚeCG ógÉ°ûc 1972 ΩÉY óbQ ,kÉeÉY øjô°ûY Ú°üdG ¿ƒé°S ‘ ÜôdG
.í«°ùŸG ´ƒ°ù«d
‹ ¢ùæJh
.á«bƒKƒe ºgÌcCGh Ê øª°ûJGh ™e Ú∏eÉ©dG ÜôbCG ‹ ¢ùæJh ¿Éc
IO’h ÈàNG ÉeóæY √ôªY øe Iô°ûY á©°SÉàdG ‘ ¿Éc 1925 ΩÉY ‘
¬∏d ¬°ùØf ¢Sôq ch ¬°üq∏flh ¬Hq ôc í«°ùŸG ¬dƒÑ≤H á«eÉæjO á«MhQ á«fÉK
.¢Só≤ŸG ÜÉàµ∏d áØãµe á°SGQóH CGóH Ú◊G ∂dP òæeh .¬eóîj »c »◊G
™e ÜÉàµdG ¢SQO á«ë«°ùŸG ¬JÉ«M øe ¤hC’G ™Ñ°ùdG äGƒæ°ùdG ∫ÓNh
Iô°ûY á©Ñ°ùdG ‘h ,Ê øª°ûJGh ≈≤àdG ºK øeh .Plymouth `dG IƒNE’G
.Ú°üdG ‘ Ê ñC’G ™e kÓeÉY ¿Éc ,1949 ΩÉY ≈àM …CG ,á«dÉàdG kÉeÉY
øé°o S ,Ú°üdG ¿ÉHÉ«dG â∏àMG ÉeóæYh ,á«fÉãdG á«ŸÉ©dG Üô◊G ∫ÓNh
¬fÉÁEGh áæ«eC’G ¬àeóN ÖÑ°ùH ⁄CÉJ å«M ¿ÉHÉ«dG πÑb øe ‹ ñC’G
áª«¶Y á°†¡f øjòg ¬∏dG »eOÉN πªYh áeóN âKóMCG ó≤dh .ÜôdÉH
OÓÑdG ÈY π«‚E’G QÉ°ûàfG ∂dP øY èàfh ,Ú°üdG ‘ Ú«ë«°ùŸG ÚH
.¢ùFÉæµdG äÉÄe ¢ù«°SCÉJh
ø˘jò˘dG ¬˘©˘ e Ú∏˘˘eÉ˘˘©˘ dG ™˘˘«˘ ª˘ L Ê ø˘˘ª˘ °ûJGh É˘˘YO 1949 ΩÉ˘˘Y ‘
‘ áeóÿG ™HÉàj ¿CG ‹ ¢ùæJƒd πchCGh Ú°üdG ‘ ÜôdG ¿ƒeóîj
¿GƒjÉJ ‘ ÜôdG ácÈd áé«àfh .Ú°ü∏d ¢ù«FôdG ÈdG êQÉN ¿GƒjÉJ
äGƒæ°ùdG ∫ÓN á°ù«æc áFÉe øe ÌcCG â°ù°SCÉJ ,É«°SBG ¥ô°T ÜƒæLh
.á≤MÓdG á∏«∏≤dG
¤EG ‹ ¢ùæJh AÉL ÜôdG IOÉ«b ´ÉÑJÉHh ,äÉ«æ«à°ùdG πFGhCG ‘
ÉŸ ÜôdG O’hCG IóFÉa πLCG øe Ö©Jh ΩóN å«M ,IóëàŸG äÉj’ƒdG
ΩÉY ¿GôjõM ‘ ÜôdG ¤EG π≤àfG ¿CG ¤EG kÉeÉY ÚKÓKh á°ùªN øY ójõj
.ÜÉàc áFÉªKÓK øe ÌcCG ô°ûf ∑Éæg ¬∏ªY äGƒæ°S ∫ÓNh .1997
¬˘Lh ≈˘∏˘Y ø˘jó˘°TÉ˘æ˘dG Úæ˘eDƒ˘ª˘∏˘d kÉ˘fƒ˘Y ‹ ¢ùæ˘Jh á˘˘eó˘˘N Ωó˘˘≤˘ J
≥ªYCG kGQÉÑàNGh ≥ªYCG áaô©e º¡d ¿ƒµJ ¿CG ¿hójôj øjòdG ¢Uƒ°üÿG
ÜÉàµdG ‘ »¡dE’G ¿ÓYE’G É¡ëàØH PEG .≈°ü≤à°ùjo ’ …òdG í«°ùŸG ≈æ¨d
πLCG øe í«°ùŸG ±ô©f ∞«c ‹ ñC’G áeóN Éæd ∞°ûµJ ,¬∏ªcCÉH ¢Só≤ŸG
.πµdG ‘ πµdG CÓÁ …òdG óMGƒdG Aπe ,√ó°ùL »g »àdG ,á°ù«æµdG AÉæH
í«°ùŸG ó°ùL AÉæH áeóN ‘ GƒcÎ°ûj ¿CG ÚæeDƒŸG ™«ªL ≈∏Y »¨Ñæj
AÉæÑdG Gòg RÉ‚EG √óMh .áÑÙG ‘ ¬°ùØf í«°ùŸG ó°ùL »æÑj »c √òg
.¬Ñ∏b ™Ñ°ûjh ÜôdG ó°üb ≥≤ëj ¿CG ™«£à°ùj
≥◊G Éªq∏Y Éª¡fCG »g øjƒNC’G øjòg áeóÿ á°ù«FôdG Iõ«ŸG ¿EG
.á«≤ædG ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG áª∏c Ö°ùM
:‹ ¢ùæJhh Ê øª°ûJGh ¿ÉÁEG OƒæÑd õLƒe ∞°Uh »∏j Éª«ah
,CÉ£ÿG øY Ωƒ°ü©ŸG ,πeÉµdG »¡dE’G ¿ÓYE’G ƒg ¢Só≤ŸG ÜÉàµdG .1
.¢Só≤dG ìhôdÉH kÉ«aôM ¬H ≈Mƒe ,¬∏dG ¢ùnØnf ƒgh
,¢Só≤dG ìhôdGh ,øH’Gh ,ÜB’G ``` ójôØdG óMGƒdG çƒdÉãdG ¬dE’G ƒg ¬∏dG .2
∫RC’G øe [co-existing] kÉ©e ¿ƒæFÉc AGƒ°S óM ≈∏Y áKÓãdG º«fÉbC’G
.óHC’G ¤EG ∫RC’G øe [co-inhering] ôNB’G ‘ ºgóMCG ºgh óHC’G ¤EG
øe ódhh ,´ƒ°ùj ¬ª°SG kÉfÉ°ùfEG ¿ƒµ«d ó°q ùŒ ,¬JGP ¬∏dG ,¬∏dG øHG .3
.Éæ°üq∏flh ÉæjOÉa ¿ƒµ«d ,Ëôe AGQò©dG
çÓ˘˘K IóŸ ¢VQC’G √ò˘˘g ≈˘˘∏˘ Y ¢TÉ˘˘Y ,»˘˘≤˘ «˘ ≤◊G ¿É˘˘°ùfE’G ,´ƒ˘˘ °ùj .4
.¢SÉæ∏d ÜB’G ¬∏dG ø∏©«o d áæ°ùdG ∞°üfh ÚKÓKh
≈˘∏˘Y äÉ˘e ,¢Shó˘≤˘dG ¬˘˘Mhô˘˘H ¬˘˘∏˘ dG ø˘˘e ìƒ˘˘°ùªŸG í˘˘«˘ °ùŸG ,´ƒ˘˘°ùj .5
.Éæ∏LC’ AGóØdG õéæ«d ¬eO ∂Ø°Sh ÉfÉjÉ£N πLC’ Ö«∏°üdG
ó©Hh ,äGƒeC’G øe í«°ùŸG ´ƒ°ùj º«bCG ,¬æaO ó©H ådÉãdG Ωƒ«dG ‘ .6
.πµdG ÜQ ¬∏dG ¬∏©L å«M ,äGƒª°ùdG ¤EG ó©°U kÉeƒj Ú©HQCG
¤EG øjQÉàıG √AÉ°†YCG óqª©«d ¬∏dG ìhQ í«°ùŸG Öµ°S ,√Oƒ©°U ó©H .7
,IÉ£ÿG âµÑ«d ¢VQC’G ≈∏Y ìhôdG Gòg ∑ôëàj Ωƒ«dGh .óMGh ó°ùL
‘ øµ°ùjh ,º¡«a á«¡dE’G IÉ«◊G π©éH ¬∏dG …QÉàfl á«fÉK ó∏jh
í«°ùŸG ó°ùL »æÑjh ,IÉ«◊G ‘ ºgƒ‰ πLC’ í«°ùŸÉH ÚæeDƒŸG
.πeÉµdG √ÒÑ©J πLC’
,¬H ÚæeDƒŸG òNCÉ«d á«fÉK í«°ùŸG A»é«°S ôgódG Gòg ájÉ¡f ‘h .8
.…óHC’G ¬Jƒµ∏e ¢ù°SDƒjh ,¢VQC’G ∂∏àÁh ,⁄É©dG øjójh
,»ØdC’G º˘µ◊G ‘ í˘«˘°ùŸG ™˘e ¿ƒ˘Ñ˘dÉ˘¨˘dG ¿ƒ˘°ùjó˘≤˘dG ∂˘p∏˘ª˘«˘°S .9
‘ á«¡dE’G äÉcÈdÉH í«°ùŸÉH ¿ƒæeDƒŸG ™«ªL ∑Î°û«°Sh
¤EG Iójó÷G ¢VQC’Gh Iójó÷G AÉª°ùdG ‘ Iójó÷G º«∏°TQhCG
.ájóHC’G
‫سياستنا المتبعه‬
‫س ُر خدمة ‪ Living Stream Ministry‬أن تجعل النسخة اإللكتكتكرة كيكة‬ ‫ي ُ‬

‫ضا أم ُل أن يقرأ التثير‬ ‫ً‬
‫لهذه التتب السبعة متاحة لقراءتها بشت ٍل مجا ي‪ .‬أي ً‬
‫جميع هذه التتب ةيزكو كهكا لكيخكريك بكتكل سكرةج‪ .‬ةمك أجكل تك كقكيك‬
‫األسلوب األمثل الستخدام هذه الملفات كجكرةا مكنكتكق الكتكقكيكد بكاالسكتكخكدام‬
‫شخص كان ةبأي‬ ‫ٍ‬ ‫الشخصي حص ًرا‪ .‬الرجاء عدم إجسال هذه الملفات ألي‬
‫شت ٍل كان‪ .‬ةإذا كا ت لتق الرغبة في ال صول على سخٍ إضافي ٍة مك هكذه‬
‫كككريككك ككككتكككابكككتكككتكككق‬ ‫الكككمكككلكككفكككاتص كككرجكككوككككق االتصكككال بكككنكككا عككك‬
‫ضا احتكرام جكمكيكع‬ ‫طلب أي ً‬ ‫إلى ‪mmb.permissions@lsm.org‬‬
‫حقوق النسخ ةفقًا للقا ون النافذ في هذه ال االت‪ .‬ال يسمح بت ويل مكلكفكات‬
‫ب كان‪.‬‬ ‫الـ بي دي إف هذه ةكذلك ال يسمح بتجزئتها أبدًا ةال ألي سب ٍ‬

معرفة الحياة

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

معرفة الحياة

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

áaô©e

Living Stream Ministry

1997 ,á«Hô©dÉH ¤hC’G á©Ñ£dG

»∏ÙG ™jRƒàdG øY äÉeƒ∏©Ÿ IÒNC’G áëØ°üdG ô¶fG

≠fÉ°ûJ .∫ .…Gh QƒàcódG

Iôµa Iô°ûY ™HQCG »£¨J kÓ°üa ô°ûY á©HQCG Ωóîà°ùf ±ƒ°S

.Ü45:15 ¤hC’G ¢SƒãfQƒch ;17:3 á«fÉãdG ¢SƒãfQƒc kÉ°†jCG ô¶fG ∗

IÉ«◊G ô¡f áeóN ô°ûf ,IÉ«◊G QÉÑàNG ∗

‫س ُر خدمة ‪ Living Stream Ministry‬أن تجعل النسخة اإللكتكتكرة كيكة‬ ‫ي ُ‬

You might also like