Samuel ze Skrzypny Twardowski Dafnis drzewem bobkowym

1. Prolog:
 cztery Zefiry (wiatry południowe) witają nadchodzącą Jutrzenkę; chwalą ją: niesie
światło, zwilża świat rosą, każe śpiewać ptakom, daje chłód; wjeżdżając
rydwanem na sklepienie niebieskie zapowiada dzień;
 wypowiada się Jutrzenka; jest ona dobra, łagodniejsza niż idący za nią bóg
słońca; dla niej rankiem rozwijają się kwiaty (najlepsza pora by je zerwać), zaś w
południe usychają; jej śpiewają spracowani żeńcy, pasterze, towarzyszą jej
zefirowie; chroni gwiazdy przed „biczem Faetontów”;
2. Scena pierwsza:
 grupa pasterzy narzeka między sobą na szkody, jakie w okolicy wyrządza smok
Pyton; każdy z nich stracił w paszczy potwora kogoś bliskiego: ojca, brata, dzieci,
żonę; mimo prób zgładzenia nie można było go zabić żadną metodą (zabijał też
wzrokiem);
 pasterze zwracają się z błaganiem do Jowisza, aby ten zesłał Apollona, który
będzie w stanie zabić bestię; grupa zostaje na miejscu, by obejrzeć walkę;
3. Scena wtóra:
 trzy przyjaciółki: Dafnis, Klorynda i Nizyda rozmawiają ze sobą; wszystkie kochają
myślistwo i łowy; pragną służyć bogini Dianie; rozumieją dlaczego mężczyźni tak
kochają polowania (gdy są w lesie zapominają i miłości, pragnieniu głodzie itd.
ważne są tylko łowy); one także wolą udać się na polowanie, niż zajmować się
czynnościami przeznaczonymi dla kobiet (np. przędzenie); w podnieceniu
postanawiają udać się na łowy (słyszały wilki i jelenie – trofea chcą przeznaczyć
Dianie);
4. Scena trzecia:
 Peneusz (rzeka w Tesalii) budzi się (trochę skacowany bo wrócił z imprezy: pili
wodę); chwali Feba (słońce), że dzięki niemu wraca po nocy życie; w świetle
dziennym jego dom wydaję mu się piękniejszy (mimo, że zjada błoto i pije wodę);
budzi swoje córki Napeje, aby zaśpiewały mu „ co przedtym się działo, / Nim
morze Pirchy wielki świat zalało”;
 opowieść Napeji: na początku żyły jak królowie i niżsi bogowie w zgodzie z naturą
w szczęśliwych krainach, żyły razem z ludźmi; gdy ludzie zaczęli prowadzić wojny
i nastały niespokojne czasy uciekły w góry i wody; jedna z Napeji podkreśla, że w
rzekach nadal mają swoje rozrywki (np. z trytonami), a miłość pod wodą podlega
takim samym prawom jak na ziemi;
 po prośbie Peneusza Napeje opowiadają historie miłosne (każda miłość niesie ze
sobą ból): dziewicza Dejopeja „igrała w knieji” z trytonem, a później na jej piersi
pozostał trwały znak utraty dziewictwa; mężowie zostali zabici przez Danaidy
(50); Europa został uprowadzona przez byka (Jowisza); Medeę porzucił Jazon;
tragiczna historia sióstr Prokne i Filomeli zranionych przez niegodziwość Tereusa;
 Peneusz przerywa – słonce mocno grzeje muszą zejść do wody;

1
5. Scena czwarta:
 Tyryntus, Filindus, Licyniusz – Pasterze zalotni, przechwalają się z nimf swoich.
6. Scena piąta:
 gromada Pasterzy chwali Apollina, że zabił smoka, w czym się niesposobnymi
widzą, proszą, aby on sam śpiewał swoje chwały; śpiewa Apollo, sławiąc łuk i
strzały, a zaraz lżąc i podśmiewając się z Kupidyna, że on oręża jego na płeć
miękką i ludzi lekkie używa;
7. Scena szósta:
 scena mieni się w morze, gdzie Wenus płynie na wielorybie, cztery jej syreny
śpiewają; Kupido za nią z łukiem; którego do zemszczenia się zniewagi swojej
nad Apollinem pobudza.
8. Scena siódma:
 Dafnis za zwierzem obłąkana w lesie, w pół płaczu i narzekania swego trafunkiem
napadłszy na Apollina, mniemając, by pasterz jaki, pyta o towarzyszki swe, jeśli
nie minęły tędy; powiada Apollo, że ich nie widział, pytając jednak, co zacz jest,
skąd i dokąd jedzie, chcąc jej być przewodnikiem; czego ona nie słuchając,
ubiega w stronę;
9. Scena ósma:
 Kupido, ołowianą strzałą postrzeliwszy Dafnidę, a złotą Apollina, rad, że się na
nim swej lekkości pomścił; przydawa zaraz, jako rozgniewać go rzecz
niebezpieczna;
10. Scena dziewiąta:
 Filis, nimfa zalotna, z pasterzem Korydonem rozmowy swe mają;
11. Scena dziesiąta:
 Apollo, wziąwszy cytrę, niezwyczajną ku Dafnidzie zapalony miłością, szuka jej po
lesie, a znalazłszy przy rzece jednej, gdzie ona spracowana na brzegu zasnęła,
przebudziwszy ją, prosi, aby przyjaźnią jego nie gardziła; owa z przestrachu
upuściwszy konia, w rozmowy długie nie wpawając się z nim, jako i pierwej
ucieka;
12. Scena jedenasta:
 towarzyszki Dafnidej, Klorynda i Nizyda, szukają Dafnidy, a nie znalazłszy,
serdecznie jej żałują;
13. Scena dwunasta:
 Apollo nie przestawa gonić Dafnidy, prosząc, aby kiedykolwiek przyjaźnią jego nie
gardziła, a była mu powolną; rozważa jej, że uciekając zakłócić się i obrazić
może, a jako uciec przed nim rzecz niepodobna, gdyż u niego te konie w ręku, na
których i dzień, i noc się wozi; nie słucha jednak ona, i gdy ów próżnymi bawi się
afekty, z oczu mu zginie;
14. Scena trzynasta:
 Dafnis uciekając przybiega do rzeki Peneusza, ojca swego, którego prosi, aby ją
schronił gdzie przed Apollinem; on, i owszem jej radzi, aby nie uciekała, a była mu
powolną, ukazując jej, jako wielkie stąd domowi jego i onej samej ozdoby przybyć
mogą; i tego nie słucha, a postrzegłszy Apollina, znowu w las ucieka;

2
15. Scena czternasta:
 Dafnis, gdy już nie może ujść Apollinowi, prosi Dianę, aby ją w drzewo raczej albo
kamień jaki przemieniwszy, tej lekkości obroniła; tak, gdy dobiega jej Apollo, za
zdarzeniem bogini, drzewem bobkowym stanie; z czego zdumiały Apollo do
płaczu się i narzekania wzbudzi, i drzewo wdzięczne obłapiając, winy
odpuszczenia prosi; które na wieczną pamięć poświęci, żeby z rózg i liścia jego
korony królom wielkim w tryumfach i ludziom uczonym za godności ich ozdoby
plecione i dawane były;
16. Scena piętnasta, ostatnia:
 Klorynda i Nizyda, szukając dotąd Dafnidej, zrozumiewają z Pasterza jednego,
jako uciekając przed Apollinem, w drzewo bobkowe przemieniła się; gdzie za
ukazaniem onego przyszedłszy, żałując jej serdecznie, nad wdzięcznym drzewem
płaczą;
17. Epilog sceny:
 Hesperus, Wieczorna Gwiazda, wzywa gości do wywczasu;