erovnuli saswavlo olimpiada maTematikaSi

III turi

X klasi

amocana 1 5 qula

იპოვეთ ნამდვილ რიცხვთა ყველა ის ( x, y, z ) სამეული, რომელთათვისაც სამართლიანია

უტოლობა
2 x y  1  2 y z  1  2 z x  1  xy  yz  zx.

ამოხსნა
შევნიშნოთ, რომ x, y, z  1. მოცემულ უტოლობას მივცეთ შემდეგი სახე:
x( y  2 y  1)  y( z  2 z  1)  z ( x  2 x  1)  0. (1)
ვინაიდან x, y, z  1 , სამართლიანია წარმოდგენები:
x  2 x  1  ( x  1  1)2 , y  2 y  1  ( y  1  1) 2 , z  2 z 1  ( z 1 1) 2. (2)
საწყისი უტოლობა მიიღებს სახეს:
x( y  1  1)2  y( z  1  1)2  z( x  1  1)2  0. (3)
უკანასკნელი უტოლობიდან მივიღებთ სისტემას:
 x 1 1  0

 y 1 1  0 (4)

 z  1  1  0.
მიღებული სისტემის ამონახსნია x  2, y  2, z  2.
პასუხი: x  2, y  2, z  2.
amocana 2 5 qula

an , n  1, 2,... რიცხვითი მიმდევრობა მოცემულია რეკურენტული წესით: a1  1 და ყოველი

7an  45an2  36
ნატურალური n რიცხვისათვის an1  . აჩვენეთ, რომ ყოველი n
2
ნატურალური რიცხვისათვის an an1  1 ნატურალური რიცხვის კვადრატია.

ამოხსნა
პირობის ძალით a2  5 და მოცემული მიმდევრობა ზრდადია. გვაქვს
2an1  7an  45an2  36. (1)
მიღებული ტოლობის ორივე მხარის კვადრატში აყვანის შემდეგ მივიღებთ
an21  7an an1  an2  9  0. (2)
შევნიშნოთ, რომ როცა n  2 სამართლიანია აგრეთვე ტოლობა
an2  7an1an  an21  9  0. (3)
(2) ტოლობისთვის (3) ტოლობის გამოკლების შედეგად გვექნება
an1  7an  an1. (4)
თუ გავითვალისწინებთ (4) ტოლობას და იმ ფაქტს, რომ a1  1 და a2  5 დავასკვნით, რომ
an , n  1 ნატურალური რიცხვებია.
(2) ტოლობა გადავწეროთ შემდეგი სახით
(an1  an )2  9(an an1  1), (5)
საიდანაც გვექნება
a a 
2

an1an  1   n 1 n  . (6)
 3 
an 1  an
ვინაიდან an და an 1 რიცხვები ნატურალურია, ამიტომ რაციონალური რიცხვია.
3
თუ გავითვალისწინებთ (6) ტოლობას დავასკვნით, რომ an1an  1 ნატურალური რიცხვის
კვადრატია.
amocana 3 5 qula

15 15 ზომის მართკუთხა ცხრილის ყოველ უჯრაში ჩაწერილია დადებითი რიცხვი ისე,
რომ ცხრილის ნებისმიერ სტრიქონში მოცემული რიცხვითი მიმდევრობა წარმოადგენს
არითმეტიკულ პროგრესიას. ასევე ცხრილის ნებისმიერ სვეტში მოცემული რიცხვების
კვადრატების მიმდევრობა წარმოადგენს არითმეტიკულ პროგრესიას. ვთქვათ პირველი
სტრიქონის პირველი და ბოლო წევრია a და b , ხოლო ბოლო სტრიქონის პირველი და
ბოლო წევრია c და d , ამასთან a და c რიცხვები პირველ სვეტში მდებარეობენ, ხოლო b
და d ბოლო სვეტში. აჩვენეთ, რომ ad  cb.

ამოხსნა
მოცემული ცხრილის i  ური სტრიქონისა და j  ური სვეტის გადაკვეთის ადგილზე
მდგომი რიცხვი ავღნიშნოთ ai , j -ით. გვაქვს
ab cd a2  c2 b2  d 2
a1,8  , a15,8  , a8,1  , a8,16  . (1)
2 2 2 2
ცხრილის ცენტრში მდგომი a8,8 რიცხვისათვის გვაქვს

 ab  cd 
2 2
a2  c2 b2  d 2
    
a8,8   2   2 
, a8,8  2 2 . (2)
2 2
გვექნება
 ab   cd 
2 2
a2  c2 b2  d 2
    
 2   2   2 2 . (3)
2 2
უკანასკნელი ტოლობის კვადრატში აყვანის შედეგად მივიღებთ
ab  cd  a 2  c 2 b2  d 2 . (4)
უკანასკნელი ტოლობის კვადრატში აყვანის შემდეგ მივიღებთ დასამტკიცებელ ტოლობას.
amocana 4 5 qula

ABCD ამოზნექილ ოთხკუთხედში DAB  60 , ABC  90 და BCD  120 . M

წარმოადგენს AC და BD დიაგონალების გადაკვეთის წერტილს. ცნობილია, რომ BM  1
და MD  2. იპოვეთ ABCD ოთხკუთხედის ფართობი.

ამოხსნა

ვთქვათ O წარმოადგენს AC დიაგონალის შუაწერტილს.

შევნიშნოთ, რომ ABCD ოთხკუთხედზე შემოიხაზება
წრეწირი და მისი ცენტრი O წერტილია. ვთქვათ MK
არის M წერტილიდან OB მონაკვეთზე დაშვებული
პერპენდიკულარი, ხოლო OL - წრეწირის ცენტრიდან
BD ქორდაზე დაშვებული პერპენდიკულარი. გვაქვს
1 3 1
LM  LB  BM  BD  BM   1  .
2 2 2
ვინაიდან DOB  120 , ამიტომ DBO  30 .
1
MBK მართკუთხა სამკუთხედიდან გვექნება MK  .
2
შევნიშნოთ, რომ LMO და MKO მართკუთხა სამკუთხედები ერთმანეთის ტოლია. ამიტომ
OM წარმოადგენს LOB კუთხის ბისექტრისას და ამიტომ LOM  30 . LMO მართკუთხა
სამკუთხედიდან გვექნება LMO  60 . ABC მართკუთხა სამკუთხედში
LB
CA  2OB  2  2 3.
cos 30
შევნიშნოთ, რომ წრეწირის რადიუსი შესაძლებელია ვიპოვოთ სინუსების თეორემის
გამოყენებით ( ABD სამკუთხედში).
1 1 3 9
გვექნება S ABCD  AC  BD  sin 60   2 3  3   .
2 2 2 2

პასუხი: 4,5.
amocana 5 5 qula

ABCD ტოლფერდა ტრაპეციაში, რომლის ფერდებია AB და CD მონაკვეთები ჩახაზულია

წრეწირი. M წერტილი წრეწირის CD ფერდთან შეხების წერტილია. AM მონაკვეთი
AK BC
წრეწირს კვეთს K წერტილში, K  M . ცნობილია, რომ  k . იპოვეთ .
KM BM

ამოხსნა

ვთქვათ L წრეწირისა და BM მონაკვეთის B Q C

გადაკვეთის წერტილია, ხოლო P და Q L
შესაბამისად წრეწირის AD და BC ფუძეებთან
შეხების წერტილებია. ვთქვათ ADC   . გვაქვს M
k k
AK  AM , AP 2  AK  AM  AM 2 .
k 1 k 1 K
შევნიშნოთ, რომ AP  PD  DM .
ADM სამკუთხედში კოსინუსების თეორემის A D
ძალით გვექნება P
AM 2  AD 2  DM 2  2 AD  DM  cos   5 AP 2  4 AP 2 cos   (5  4cos  ) AP 2
k
 (5  4cos  ) AM 2 ,
k 1
k 1
საიდანაც გვექნება 5  4cos   .
k
ანალოგიურად თუ გავითვალისწინებთ, რომ BCD  180   და ჩავატარებთ ანალოგიურ
მსჯელობას BCM სამკუთხედში , გვექნება
x 1 BL
5  4 cos   , სადაც x განიმარტება ტოლობით  x. მაშასადამე გვაქვს
x LM
x 1 k 1 BM x  1 9k  1
  10. გვექნება   .
x k BL x k
2
 BC  k k
  BQ  BL  BM  BM  BM 
2
 BM 2 ,
 2  9k  1 9k  1
BC 4k
საიდანაც  .
BM 9k  1
4k
პასუხი: .
9k  1
 erovnuli saswavlo olimpiada maTematikaSi

III turi

XI-XII klasebi

amocana 1 5 qula

მიმდევრობა მოცემულია რეკურენტული ფორმულით: a1  3 და an 1 

2
 an  1 , n  1, 2,... .
1 2

დაამტკიცეთ, რომ ყოველი ნატურალური n რიცხვისთვის

1 1 1 1
  ...   .
a1  1 a2  1 an  1 2

ამოხსნა

გვაქვს: an1 
2

1 2
an  1  2an 1  2  an2  1 
1

1

an1  1 an  1 an  1
1
, საიდანაც

1 1 1
  , n  1, 2,... მაშინ თუ გავითვალისწინებთ, რომ an  1, n  1, 2,... გვექნება
an  1 an  1 an 1  1
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
  ...       ...     
a1  1 a2  1 an  1 a1  1 a2  1 a2  1 a3  1 an 1  1 an  1 an  1 an 1  1
1 1 1 1
    .
a1  1 an 1  1 a1  1 2

amocana 2 5 qula

იპოვეთ არაუარყოფითი მთელი რიცხვების ყველა (m; n) წყვილი, რომლისთვისაც

(22016  5)m  22015  2n  1 .

ამოხსნა

ვთქვათ m  0 . მაშინ ცხადია n  2015 . (0;2015) წყვილი არის ამონახსნი.

ვთქვათ m  1 . მაშინ გვაქვს 22016  5  22015  2n  1  22014  1  22013  2n2 , რაც შეუძლებელია
შესრულდეს მთელი n –ისთვის.
ვთქვათ m  1 . მაშინ (22016  5)m  (64336  5)m . ვინაიდან 64  5 იყოფა 3–ზე და m  1 , ამიტომ
336

(22016  5)m იყოფა 9–ზე. მაშინ (22016  5)m  22015  5(mod9) , ამიტომ 2n  4(mod 9) , საიდანაც
გამომდინარეობს, რომ n  6k  2 , k  N . ამრიგად გვაქვს (64336  5)m  22015  4  64k  1 .მიღებული
ტოლობის მარცხენა მხარე 5–ზე გაყოფისას ნაშთში გვაძლევს 4–ს, ხოლო მარჯვენა მხარე კი
0 –ს ან 2–ს , ამიტომ ტოლობა შეუძლებელია შესრულდეს.

პასუხი: (0;2015)
amocana 3 5 qula

M –ით აღნიშნულია მართკუთხა საკოორდინატო სიბრტყის ყველა მთელკოორ-

დინატებიანი წერტილების სიმრავლე. დაამტკიცეთ, რომ არსებობს M სიმრავლის
წერტილთა An მიმდევრობა, რომელსაც აქვს შემდეგი თვისებები:
1) M სიმრავლის ყოველი წერტილი არის An მიმდევრობის მხოლოდ ერთი წევრი;
2) ყოველი i, j და k ნატურალური რიცხვებისთვის, რომლისთვისაც i, j და k რიცხვების
უდიდესი საერთო გამყოფი 1-ზე მეტია, Ai , Aj და Ak წერტილები ერთ წრფეზე არ
მდებარეობს.

ამოხსნა

ჯერ რაიმე წესით გადავნომროთ M სიმრავლის ყველა წერტილი. მაგალითად, პირველი

წერტილი იყოს (0;0) . შემდეგ გავაგრძელოთ დანომვრა იმ წერტილების, რომელთა
კოორდინატების მოდულების ჯამი არის 1. ( ანუ მე–2, მე–3, მე–4 და მე–5 წერტილები იქნება
(1;0), (1;0), (0; 1), (0;1) ნებისმიერად შერჩეული თანმიმდევრობით), შემდეგ გავაგრძელოთ
დანომვრა იმ წერტილების, რომელთა კოორდინატების მოდულების ჯამი არის 2, შემდეგ 3 და ასე
შემდეგ. M სიმრავლის წერტილთა მიღებული მიმდევრობა აღვნიშნოთ X n –ით. ცხადია, რომ M
სიმრავლის ყოველი წერტილი არის X n მიმდევრობის მხოლოდ ერთი წევრი.
ახლა ავაგოთ An მიმდევრობა შემდეგი ინდუქციური წესით: ვთქვათ A1  X 1 . ვთქვათ, უკვე
აგებულია A1 , A2 ,..., An1 წერტილები. მაშინ An იყოს X n მიმდევრობის იმ უმცირესი m ნომრის
მქონე წევრი, რომ ნებისმიერი i, j  n , უსგ (i, j, n)  1 ინდექსებისთვის X m არ მდებარეობს Ai Aj
წრფეზე. ( ეს შესაძლებელია, ვინაიდან Ai Aj წრფეების რაოდენობა იქნება სასრული და იარსებებს
x  k წრფე, სადაც k მთელი რიცხვია, რომელიც Ai Aj წრფეებს სასრული რაოდენობის
წერტილებში გადაკვეთს, ამიტომ x  k წრფეზე იარსებებს X n მიმდევრობის წერტილი, რომელიც
არ მდებარეობს Ai Aj წრფეებიდან არცერთზე. )
როდესაც n მარტივი რიცხვია, მაშინ უსგ (i, j, n)  1 და An იყოს X n მიმდევრობის იმ უმცირესი
m ნომრის მქონე წევრი, რომელიც ჯერ არ იყო არჩეული. ასე, რომ ამ წესის მიხედვით, ვინაიდან
მარტივი რიცხვების სიმრავლე უსასრულოა, X n მიმდევრობის ყველა წევრი რაღაც ეტაპზე იქნება
არჩეული, თანაც მხოლოდ ერთხელ. ცხადია, რომ მიღებული An მიმდევრობა აკმაყოფილებს
ამოცანის პირობებს.
amocana 4 5 qula

ABC მართკუთხა სამკუთხედია C მართი კუთხით, ხოლო M არის ამ სამკუთხედის

მედიანების გადაკვეთის წერტილი. AM სხივზე აღებულია L წერტილი ისე, რომ
CLA  CAB . BM სხივზე აღებულია Q წერტილი ისე, რომ CQB  ABC . დაამტკიცეთ,
რომ AQM და BLM სამკუთხედებზე შემოხაზული წრეწირების თანაკვეთის ( M –ისაგან
განსხვავებული) წერტილი მდებარეობს AB გვერდზე.

ამოხსნა

ვთქვათ, D არის C –დან AB ჰიპოტენუზაზე

C
დაშვებული სიმაღლის ფუძე. ვაჩვენოთ, რომ
AQM და BLM სამკუთხედებზე Q
L
შემოხაზული წრეწირების თანაკვეთის M –
M
ისაგან განსხვავებული წერტილი არის D .
A B
განვიხილოთ CQB და MCB სამკუთხედები. D F
გვაქვს CQB  ABC  FBC  BCF  BCM და CBQ  MBC . ამიტომ CQB და MCB
CQ QB CB
სამკუთხედები მსგავსია. შესაბამისად   , საიდანაც BC 2  BM  BQ .
MC CB MB
ვინაიდან CD სიმაღლეა, ამიტომ BC  BD  BA . ამრიგად BM  BQ  BD  BA , რაც ნიშნავს,
2

რომ QMDA ოთხკუთხედზე შემოიხაზება წრეწირი. ანალოგიურად დავამტკიცებთ, რომ

LMDB ოთხკუთხედზე შემოიხაზება წრეწირი. ამრიგად AQM და BLM სამკუთხედებზე
შემოხაზული წრეწირების თანაკვეთის M –ისაგან განსხვავებული წერტილი არის D .
amocana 5 5 qula

ABC მახვილკუთხა სამკუთხედზე შემოხაზულია წრეწირი. წრეწირის გარეთ მდებარე K

წერტილიდან გავლებულია KM და KN მხებები ( M და N შეხების წერტილებია). K
წერტილიდან წრეწირის AD დიამეტრისადმი გავლებული პერპენდიკულარი BC გვერდს
კვეთს Q წერტილში. დაამტკიცეთ, რომ თუ A, Q და M წერტილები ერთ წრფეზე
მდებარეობს, მაშინ N , Q და D წერტილები ასევე ერთ წრფეზე მდებარეობს.

ამოხსნა

ვთქვათ MAD   . ვინაიდან QH  AD , ამიტომ A

KQM  AQH  90   . ვინაიდან AD დიამეტრია
ამიტომ AMD  90 . შესაბამისად MDA  90   ,
KMA  MDA  90   . ამრიგად
KQM  KMQ  90   , ამიტომ KM  KQ . N H
ვინაიდან KM და KN მხებებია, გვაქვს: Q
KN  KM  KQ , ე. ი. K არის NMQ სამკუთხედზე B C
შემოხაზული წრეწირის ცენტრი, ამიტომ K
QNM  QKM  180  2(90   )    . მეორე
1 1
M D
2 2
მხრივ DNM  DAM   . ამრიგად,
QNM  DNM და ვინაიდან Q და D წერტილები
NM წრფის ერთ მხარეს მდებარეობს, ამიტომ N , Q და D წერტილები ერთ წრფეზე
მდებარეობს.