KOMUNIKASYON SA

AKADEMIKONG FILIPINO
By: Jefrey T. De Leon, MAT
Ang wika ay isang sistema ng komunikasyon sa pagitan ng mga tao sa pamamagitan ng
mga pasulat at pasalitang simbulo (Webster, 1974)Ang wika ang pangunahin at
pinakaelaboreyt na anyo ng simbolikong gawaing pantao. (Archibald Hill, What is
language)Ang wika ay isang masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinipili at
isinasaayos sa paraang arbitraryo upang magamit ng mga taong kabilang sa isang kultura.
(Henry Gleason)
KATUTURAN NG WIKA

May masistemang balangkas dahil ito ay binubuo ng mga makabuluhang tunog (fonema)
na kapag pinagsama-sama sa makabuluhang sikwens ay makalilikha ng mga salita
(morfema) na bumabagay sa iba pang mga salita (semantiks) upang makabuo ng mga
pangungusap. Ang pangungusap ay may istraktyur (sintaks) na nagiging basehan sa
pagpapakahulugan sa paggamit ng wika.
Sinasalitang tunog dahil ito ay binubuo ng mga tunog. Upang magamit nang mabuti ang
wika, kailangang maipagsama-sama ang mga binibigkas na tunog upang makalikha ng
mga salita.
KATANGIAN NG WIKA

May masistemang balangkas dahil ito ay binubuo ng mga makabuluhang tunog

(fonema) na kapag pinagsama-sama samakabuluhang sikwens ay makalilikha ng mga
salita (morfema) na bumabagay sa iba pang mga salita (semantiks) upangmakabuo ng
mga pangungusap. Ang pangungusap ay mayistraktyur (sintaks) na nagiging basehan sa
pagpapakahulugansa paggamit ng wika.
Sinasalitang tunog dahil ito ay binubuo ng mga tunog.Upang magamit nang mabuti ang
wika, kailangang maipagsamasama ang mga binibigkas na tunog upang makalikha ng
mga salita.Pinipili at isinasaayos dahil ang wika ay may kakanyahan. Lahat ng wika ay
may sariling set ng palatunugan, leksikon at istrukturang panggramatika. May katangian
ang isang wika na komon sa ibang wika samantalang may katangian namang natatangi
sa bawat wika.Arbitraryo. Lahat ng wika ay napagkakasunduan ng mga gumagamit nito.
Alam ng mga Ilokano na kapag sinabing [balay], bahay ang tinutukoy nito. Sa Chavacano
naman ay [casa] kapag nais tukuyin ang bahay at [bay] naman sa Tausug samantalang
[house] sa Ingles.Ginagamit . Ang wika ay kasangkapan sa komunikasyon at katulad ng
iba pang kasangkapan, kailangang patuloy itong ginagamit. Nakabatay sa kultura.
Nagkaiba-iba ang mga wika sa daigdig dahil sa pagkakaiba-iba ng mga kultura ng mga
bansa at mga pangkat. Halimbawa; Ice formations (Ingles) = yelo at nyebe (Filipino)
Nagbabago. Dinamiko ang wika. Hindi ito maaring tumangging magbago. Ang isang wika
ay maaring nadaragdagan ng mga bagong bokabularyo. Bunga ng pagiging malikhain ng
mga tao, maring sila ay nakakalikha ng mga bagong salita. Halimbawa nito ay mga
salitang balbal, pangkabataan, pamprodukto

TEORYA NG WIKA
1. Teoryang Ding-dong
Maliban sa mga tunog ng hayop, ang mga tunog ng mga bagay-bagay sa ating kapaligiran
na pinaniniwalaang may sariling tunog, gaya halimbawa ng pagtunog ng kampana, ay
nakatulong din sa mga sinaunang tao sa paglikha ng wika. Ang tunog ng kampana ay
nagbabadya ng ibat ibang mensaheng nais iparating sa mga nakikinig.
2. Teoryang Bow-wow
Sinasabi sa teoryang ito na ang unang wikang natutuhan ng mga tao ay nagmula sa
panggagaya ng mga tunog na nalilikha ng mga hayop gaya ng tahol ng aso, huni ng ibon,
tilaok ng manok at iba pa.Bunga ito ng kakulangan ng kaalaman sa mga salita ng mga
primitibong tao noon kaya kahit paano, nakatulong ang mga tunog na naririnig mula sa
ibat ibang hayop sa paglikha ng sarili nilang wika.
3. Teoryang Yum-yum
Sinasabi ng teoryang ito na naunang sumenyas ang tao kaysa magsalita. Ngunit sa
pagdating ng tamang panahon, kailangan niyang palitan ng mga salita ang kanyang nais
sabihin. Patunay nito, lagi nating naipagsasabay ang pagtango sa pagsasabi ng afirmativ
na salitang tulad ng oo, opo o kaya sige. Pag-iling naman ang kasabay ng mga negativ na
tulad ng hindi o ayaw. Subukin kaya nating baligtarin?Magsalita ka ng hindi sabay sa
pagtango, at oo naman sabay sa pag-iling. Kapansin-pansin ang kawalan ng
koordinasyon.
4. Teoryang Ta-ta
Natutuhan ang wika sa kumpas ng maestro sa musika . Ang ta-ta (wikang Pranses), ibig
sabihin ay paalam.
5. Teoryang Pooh-Pooh
Batay sa teoryang ito, ang unang mga salita na namutawi sa bibig ng mga sinaunang tao
ay mga salitang nagsasaad ng matinding damdamin o bunga ng silakbo ng damdamin
gaya ng pagkatakot, sakit, labis na katuwaan o kalungkutan, at pagkabigla. Hindi
sinasadyang nakabibigkas ng salita o kataga ang tao kapag silay nagugulat, nabibigla o
natatakot.

6. Teoryang To-he -ho

Nalikha dahil sa pwersang gamit . Nakakalikha ang tao ng tunog kapag may ginagawang
kahit na anong bagay. Hal; pagbubunot ng sahig , pagpihit ng turnilyo.

7.Teoryang Tara-Boom-De-Ay Ang mga tao ay natutong humabi ng mga salita mula sa
mga seremonya at ritwal na kanilang ginagawa. Ang mga ritwal na ito kalimitan ay may
mga sayaw, sigaw, at iba pang gawain, nagkakaroon ng mga salitang kanilang pinananatili
upang maging bahagi na ng kanilang kultura.

TUNGKULIN NG WIKA
1. Personal
Naipapahayag ang mga sariling damdamin, pananaw, opinyon at maging personalidad ng
isang indibidwal. Sakop nito ang mga bulalas ng damdamin tulad ng pagkagulat, galit,
hinanakit at tuwa. Maging ang pagmumura ay maituturing sa uring ito, kung kaya, ang
ganitong gamit ay nasa ilalim ng alinman sa formal at informal na talakayan.Hal: Geser:
Talaga? Nanalo ako ng limang milyon sa lotto? Yaoooooooo!Nhelo: Balato naman diyan!
2. Imajinativ
Nalulubos ang gamit ng wika kapag nailapat sa pagsulat o pagbigkas ng mga akdang
pampanitikan. Malikhain ang tunguhin nito kung kaya karaniwan nang mapapansin ito sa
mga gawang masining o estetiko. Sa pasulat o pasalita man, nagagamit ito sa mga tula,
awit, kuwento at iba pang nangangailangan ng talinghaga. Hal: Shimy: Christian, kung
sakaling may makilala kang genie, ano ang hihilingin mo sa kanya?Christian: Siyempre,
ang makalipad tulad n g isang ibon para makapaglakbay ako sa paraang gusto ko at
makita ang buong mundo.

3. Interaksyonal
Mahalaga ang gamit na ito ng wika sa dahilang sa pamamagitan nito, pinananatili ang
mga relasyong panlipunan. Sa mga magkakaibigan, nariyan ang pagbibiruan at
panunukso. Sa mga magkakamag-anak, nariyan ang mga paanyaya at pasasalamat. Sa
mga pangkat panlipunan, nariyan ang mga salitang pangkabataan, wika ng mga bakla, at
mga propesyonal na jargon.
Hal: Sandy: Aba, ang hitad kong sister, wis na ang pagka-chaka doll.Abrey: Siyempre,
salamat po Doc yata ang drama ko!

4. Informative/Representasyonal
Tulad ng ngalan nito, ginagamit ang wika dahil na rin sa pangangailangang maipaalam
ang napakaraming katotohanan, datos at informasyong hatid ng mundo. Dahil dito, mas
higit na formal ang gamit na ito ng wika lalo pat gamit ito sa pagtuturo, mga talumpati,
pakitang-kuro, pagbabalita o sa simpleng pag-uulat.Hal; Dominic: Alam mo ba na nag
salitang goodbye ay nagmula sa pahayag na God be with ye?Jaja: A, talaga?
5. Instrumental
Ginagamit ang wika upang magawa ng isang indibidwal ang kanyang nais gawin. Pasalita
man o pasulat, magagamit ang wika upang mag-utos, makiusap, humingi, magmungkahi
at magpahayag ng sariling kagustuhan. Hal: Adrian: Nais ko sanang maipadama sa iyo
kung gaano kita kamahal.Jennifer: Ganun ba? Sige walang problema.

6. Regulatori
Madalas na ginagamit ito ng mga taong may nasasakupan o mga taong may taglay na
kapangyarihang magpakilos ng kanyang katawan. Kontrolado ng gumagamit ng wika ang
sitwasyon kung kaya, kaya niyang pakilusin ang sinuman matapos niyang magamit nang
ganap ang wika. Sa pasalita, kapansin-pansin ito sa mga talumpati o debateng ang layunin
ay manghimok tulad sa isang halalan. Sa pasulat, mapapansin ito sa mga memorandum,
patakaran, resolusyon at iba pa. Hal: Islogan ng MMDA: Bawal Umihi Rito. Multa: Php.
500George: Naku saan kaya ako maaring umihi? Bawal pala dito.

7. Heuristik Gamit ito ng taong nais na matuto at magkamit ng mga kaalamang akademik
at/o profesyonal. Upang kanyang mabatid, kailangan niyang sumuri, mag-eksperimento,
magtanong at sumagot, magbigay-kahulugan, makipagtalo at pumuna. Hal: Gicko:
Nagyon ko lang nalaman na nag Dalamatian ay isang wika, at hindi basta wika, ito ay
isang halimbwa ng patay na wika o frozen language.Nixan: A, oo Namamatay kasi ang
wika kapag hindi ito sasailalim sa pagbabago. Bawat wika sa mundo ay kinakailangang
makaaangkop sa pagbabago ng panahon , upang matuloy at umunlad.Ang wikang Latin
ay nisa rin sa halimabwa ng patay na wika.
LIMANG ANTAS NG WIKA
Ang wika ay nahahati sa ibat ibang antas na ginagamit ng tao batay sa kanyang pagkatao,
salipunang kanyang ginagalawan, lugar na tinitirhan, panahon, katayuan at okasyong
dinadaluhan. Ang wika ay mayroong limang antas. Ito ay ang mga sumusunod:
1. Balbal – ito ang pinakamababang antas. Ito ay binubuo ng mga salitang kanto na
sumusulpot sa kapaligiran / ginagamit sa lansangan.
2. Kolokyal - ito ang wikang sinasalita ng pangkaraniwang tao ngunit bahagya ng
tinatanggap sa lipunan. Ang mga ganitong salita ay natural na phenomenon ng pagpapaikli
ng mga salita upang mapabilis ang daloy ng komunikasyon
3. Lalawiganin - kabilang sa antas na ito ang mga salitang katutubo sa lalawigan.
4. Pambansa - salitang madalas gamitin sapagkat nauunawaan ng buong bansa. Ito ay
isang wika na natatanging kinakatawan ang pambansang pagkakilanlan ng isang lahi o
bansa. Ang mga salitang ito ginagamit sa mga aklat, babasahin at sirkulasyong
pangmadla. Ito rin ang wikang ginagamit sa paarala at sa pamahalaan.
5. Pampanitikan Ito ang antas na may pinakamayamang uri. Madalas ito ay ginagamitan
ng mga salitang may iba pang kahulugan. Idyoma, eskima, tayutay, at iba't ibang tono,
tema, at punto ay ginagamit sa pampanitikan.
HALIMBAWA; (Limang Antas ng Wika)
Kahulugan ng Varayti Pagkakaroon ng natatanging katangian nanauugnay sa partikular
na uri ng katangiang sosyo-sitwasyunal Halimbawa;VARAYTI NG WIKA
VARAYTI NG WIKA
Kahulugan ng Varayti Pagkakaroon ng natatanging katangian nanauugnay sapartikular na
uri ng katangiang sosyo-sitwasyunal
Pagkakaiba- iba sa uri ng wika na ginagamit ng mga tao sa pormalidad, bigkas, tono,
uri, anyo ng salita atbp.
Halimbawa: Kung guro sa Filipino ang kausap:Ginoo, di ko po maunawaan/maintindihan
Kung kaklase ang kausap: Ano ba ‘yan? Di ko gets!
Porma/uri ng wika na ginagamit ng mga nagsasalita ng isangwika
Halimbawa:
Karaniwang Filipino: Maghugas ka ng plato.
Tagalog-Bulacan: Mag-urong ka ng pinggan
URI NG VARAYTI (Ayon kay Cafford)
Porma/uri ng wika na ginagamit ng mga nagsasalita ng isang wika
Halimbawa:
A. Permanente B. Pansamantala
Dayalekto Register
Idyolek Estilo
Moda/Paraan ng Pagpapapahayag
PERMANENTENG VARAYTI
1. DAYALEKTO – panrehiyon o heograpikal na varayti ng wika na may sariling
ponolohiya, sintaksis at leksikon (vocabulary).
Sa Morong Rizal:
• Ikaw na ba ang SUSUNOR?
• Kunin mo nga ang SANROK.
• Ang laki ng RAGA!
• Nasa BUNROK, nanghuhuli ng usa.
Sa Bulacan:
• pila – baterya ng sasakyan
• saukan – sawsawan
• tinadtad – bopis (baga at puso ng baboy o baka)
• kayo – tela
• lansak – libreng pakain sa simbahan/kapilya tuwing Sabado de Gloria
• patuka – feeds
• jokak – libreng pakain
2. IDYOLEK – ang wikang tipikal/ pangkaraniwang ginagamit ng isang
tao; ang personal na “wika” ng isang tao.
Halimbawa:
(Karaniwang idyolek ng mga estudyante sa mga paaralang pribado at
eksklusibo sa Metro Manila: Taglish o Enggalog )
• “It’s not that na galit na galit ako. It’s just that. Nakakasabaw.
SOBRA.”
• “Grabe. Solid talaga.”
• “Hindi naman one-sided ako. Hindi ba dapat multiple murder sa halip
na rebellion?”
• “Kaya kung true yung 2012, ok na rin yun. Kawawa younger
generations.”
3. REGISTER – anyo ng wika batay sa uri at paksa ng talakayan o
larangang pinag-uusapan, sa mga tagapakinig o kinakausap o kaya ay sa
okasyon at sa iba pang mga salik o factor .
PANSAMANTALANG VARAYTI
Halimbawa:
( Talakayan sa klase ng International Affairs )
• Guro: Bakit kaya may foreign troops pa rin sa Iraq at Afghanistan ngayon?
• Estudyante 1: Sir, kailangan ang foreign troops para i-secure ang democratic
government sa Iraq.
• Estudyante 2: Ang agenda talaga ng USA ay para makuha ang oil deposits ng Iraq.
• Estudyante 3: Sir, kasi, hindi naging successful ang mediation atdiplomatic actions ng
USA noon.
PANSAMANTALANG VARAYTI
(Talakayan sa klase sa Filipino)
• Guro: Bakit kailangan ang komunikasyon sa pang-araw-araw na buhay?
• Estudyante 1: Kung wala pong komunikasyon, parang walang buhay ang mundo.
• Estudyante 2: Kailangan po ng komunikasyon para magkaintindihan ang mga tao.
(Klase sa Law School)
• Guro: Magbigay ng opinion tungkol sa Maguindanao Massacre at sa mga kasong
isinampa sa mga suspect.
• Estudyante 1: Sir, faulty ang filing ng rebellion case, dapat, multiple murder.
• Estudyante 2: Mahina po ang kasong rebellion at maaaring tactics nila ‘yan para
masubsume ng rebellion ang iba pang crimes.
• Estudyante 3: Magkakaroon po ng whitewash. Nakikita po natin na ang DOJ ay
walang gana sa pagsasampa ng kaso.
4. TENOR/ESTILO
Kung pormal ang pagtitipon/meeting, pormal din ang wika
Kung simpleng talakayan o tsismisan lang, impormal o casual ang wika
(lalo kung ang kausap ay malapit na kaibigan)
Batay sa kausap at/o sa okasyon, nagbabago ang antas ng pormalidad ng
wika
5. MODA
Paraan ng pagpapahayag (pasalita ba o pasulat?)
May mga pagkakaiba ang paraang pasalita at pasulat
Mas mahigpit ang pagpapatupad ng mga tuntuning gramatikal sa
paraang pasulat at mas maluwag naman ang paraang pasalita (bagamat
sa internet, lalo na sa mga social networking site, maluwag.
Halimbawa: Modang Pasalita Modang Text
• E1: Kain na tayo. E1: Kain tau.
• E2: Tara. San? E2: Wer?
• E1: Sa resto. E1: Resto
• E2: San nga e? E2: Wat resto?
• E1: E di sa Gerry’s. E1: Khit san
• E2: Okey. E2: S Gerry’s n lng
E1: K

6. SOSYOLEK
Batay sa katayuan o status ng isang gumagamit ng wika sa lipunang kanyang
ginagalawan– mahirap o mayaman; may
pinag-aralan o walang pinag-aralan; kasarian; edad atbp. salik o
factor .
Halimbawa;
• Sa mahirap, "sira ang ulo", sa mayaman "nervous breakdown"
• Ang mayamang malikot ang kamay tawag ay “kleptomaniac", sa mahirap tawag dito ay
" magnanakaw.
• Kung mahirap ka at masakit ang ulo mo, ikaw ay " nalipasan ng gutom", kung mayaman
ka naman at masakit ang ulo mo meron kang “migraine".
• Kung mahirap ka ikaw ay “kuba", pag mayaman ka naman,meron kang "scoliosis".
• Kung mahirap ka na maitim ikaw ay isang "negrita", pagmayamn ka na maitim ikaw
naman ay "Morena".
• Kung high society ka tawag sa iyo ay "slender", pag lo class kanaman tawag sa yo ay
"payatot"
• Ang anak ng mayaman ay "slow learner", ang anak naman ngmahirap ay "bobo“
7. PIDGIN
“Wikang” umunlad/napaunlad sa dahilang praktikal (mabilisang transaksyon sa
negosyo atbp.); walang masalimuot o kumplikadong tuntunin at limitado lamang ang
talasalitaan o
bokabularyo; walang native speaker nito dahil paghahalu-halo lamang ng mga wika.
Halimbawa ng pidgin sa English;
• You buy this? (Will you buy this?)
• You go back when? (When will you go back?)
• Boss, in or out? (Is the boss in the office or somewhere?)

8. CREOLE
Ang pidgin, kapag naging inang wika o mother tongue ng isangpangkat ng tao ay
tinatawag nang creole
Pidgin na nagkaroon na ng mga native speaker
Di gaya ng pidgin, ang creole ay ginagamit sa mas malalawak na
larangan o field
Halimbawa: Chavacano
WIKANG PAMBANSA SA PILIPINAS
“Sa alinmang bagay ay wala nang napakamahalaga na tulad ng pagkakilala nila sa
kanilang kaisahan bilang isang bansa; at bilang isang bayan ay hindi tayo magkakaroon
ng higit na pagkilala sa bagay na ito hangga’t hindi tayo nagsasalita ng isang wikang
panlahat”
- Pangulong Manuel L.
Quezon
Wikang Pambansa
- Wikang pinagtibay ng pambansang pamahalaan na ginagamitnito sa pamamahala at
pakikipag-uganayan sa mga taong sakop nito.
Kahalagahan ng Pagkakaroon ng Wikang Pambansa
1. Bigkis ng pagkakaisa.
2. Sagisag ng pambansang pagkakakilanlan.
3. Kasangkapan sa pambansang pagpapaunlad.
4. Ugat ng nasyonalismo.
5. Kaluluwa ng bayan.
Apat na Hakbang sa Pagpapalanong Pangwika
1. Pagpili ng wikang saligan.
Batayan sa Pagpili ng Batayang Wika:
a. Higit na maunlad na istrukutura.
b. May mekanismo.
c. Mabisang nagagamit sa panitikan.
d. Tinatanggap at ginagamit ng nakararaming Pilipino.
e. Mayaman sa koleksyon ng panitikan at pananaliksik.
f. Malawak na ginagamit sa kabisera.
2. Kodipikasyon ng porma o anyo ng napiling wikang saligan.
(paglalahad ng deskripsyon ng kayarian, tuntunin ng wastong
pagpapahayag, paghahanda ng diksyunaryo)
3. Pagpapaunlad at pagpapalaganap ng tungkulin ng wika upang ito ay matanggap at
magamit ng taong bayan.
4.Mahahalagang Batas, Kautusan, Proklama at Tanggapang Pampamahalaan na may
kinalaman sa kaunlaran ng ating wikang pambansa.
Saligang-Batas ng Biyak-na-Bato (1896) – Ang Wikang Tagalog ang magiging opisyal
na wika ng Pilipinas.
 Saligang-Batas ng 1935 ( Seksyon 3, Artikulo XIV) – Ang Kongreso ay gagawa ng mga
hakbang tungo sa pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang wikang pambansa na batay sa
isa sa mga umiiral na katutubong wika. Hanggang hindi nagtatadhana ng iba ang batas,
ang Ingles at Kastila ay patuloy ng gagamiting mga wikang opisyal.
Nobyembre 13,1936 – Pinagtibay ng Batasang-Pambansa ang Batas Komonwelt Blg.
184 na nilagdaan ng Pangulo ng Komonwelt, si Manuel L. Quezon na lumilikha ng isang
Surian ng Wikang Pambansa.
Surian ng Wikang Pambansa
Pangunahing Layunin: piliin ang katutubongwika na gagamiting batayan ng
pagpapalaganap at pagpapatibay ng wikang pambansa ng Pilipinas.
Mga Nahirang na Kagawad:
1. Jaime C. Veyra - (Visayang Samar) Tagapangulo
2. Cecilio Lopez - (Tagalog) Kalihim at Punong Tagapagganap
3. Santiago Fonacier - (Ilokano), Kagawad
4. Filemon Sotto - (Visayang Cebu), Kagawad
5. Felix S. Salas Rodriguez - (Hiligaynon), Kagawad
6. Casimiro Perfecto - (Bikol), Kagawad
7. Hadji Butu - (Muslim), Kagawad
Disyembre 30, 1937, naiproklama ng Pangulong Quezon na ang wikang Tagalog ang
magiging batayan ng Wikang Pambansa. Magkakabisa ang proklamasyong ito dalawang
taon matapos itong mapagtibay.
Batas Komonwelt Blg. 184, s. 1936, Seksyon 8, talatang (5) Batayan sa Paghirang sa
Tagalog bilang batayan ng wikang pambansa: (1) sapagkat napatunayang ang wikang
“higit” na maunlad sa istruktura/kayarian (2) maunlad sa mekanismo (3)mayaman sa
literature (4) tinatanggap at ginagamit sa kasalukuyang panahon ng pinakamaraming
mga Pilipino”.
Disyembre 13, 1939 – nakapagpalimbag ng kauna-unahang Balarilang Pilipino si Lope
K. Santos (Ama ng Balarilang Pilipino).
Hunyo 19, 1940 -- sinimulan ang pagtuturo ng Wikang pambansa sa lahat ng
pampubliko at pribadong paaralan sa buong bansa.
Hunyo 4, 1946 -- nagkabisa ang Batas Komonwelt Blg. 570 na nagproklama na ang
Wikang Pambansa na tatawaging Wikang Pambansang Pilipino ay isa nang wikang opisyal.
Agosto 13, 1959 -- ibinaba ng Kalihim Jose B. Romero ng Edukasyon ang Kautusang
Pangkagawaran blg. 7 na nagsasaad na ang Wikang Pambansa ay tatawagin nang Pilipino
upang mapaikli ang mahabang ka
Abril 1955 (Proklamasyon Blg. 2) – Nilagdaan ni Pangulong Ramon Magsaysay ang
direktiba sa pagdiriwang ng Linggo ng Wika mula Marso 29-Abril 4 bilang pagpaparangal
kay Balagtas.
Agosoto 13, 1959 (Kautusang Pangkagawaran Blg.7) – Pinalitan ang petsa ng
pagdiriwang ng Linggo ng Wika bilang pagpaparangal sa tinaguriang “Ama ng Wikang
Pambansa” noong Agosto 19.
Oktubre 24, 1967 (Kautusang Tagapagpaganap Blg.96) – Pagpangalan sa Pilipino ng
mga gusali, episidyo at tanggapan ng pamahalaan.
Marso 27, 1968 (Kautusang Tagapagpaganap blg.96) – Pagsasalin sa Pilipino maging
ng mga letterhead, kaukulang teksto sa Ingles at pormulasryo sa mga kagawaran,
tanggapan at sangay pampamahalaan.
Saligang-Batas ng 1973 – Ang Batasang Pambansa ay dapat gumawa ng mga hakbang
tungo sa paglinang at pormal na adopsyon ng isang panlahat na wikang pambansa na
tatawaging Filipino.
Agosto 7, 1973 – (National Board of Education Resolution No.73-7) - Pinagtibay ng
magkatuwang na ipinatupad ng Surian ng Wikang Pambansa at Ministri ng Edukasyon --
ang Patakarang Edukasyong Bilingguwal na nagbibigay-diin sa magkahiwalay na gamit ng
Pilipino at Ingles sa mga piling asignatura at paksang-aralin.
Saligang-Batas ng 1987 ( Artikulo XIV, Sek 6-9) – ang Wikang Pambansa ng Pilipinas
ay Filipino. Samantalang nililinang, ito’y dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa
umiiral na mga wika ng Pilipinas at sa iba pang mga wika.
Enero taong 1987 -- batay sa nilagdaang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 117 ng
Pangulong Corazon C. Aquino, ang SWP ay pinalitan ng Linangan ng mga Wika ng Pilipinas.
Agosto 14, 1991 -- nalikha sa bisa ng Batas Republika Blg. 7104 ang Komisyon sa
Wikang Filipino. May atas ang Komisyon na magsagawa, mag-ugnay at magtaguyod ng
mga pananaliksik para sa pagpapaunlad, pagpapalaganap at preserbasyon ng Filipino at
ng iba pang mga wika ng Pilipinas.
Kautusang Tagapagpaganap Blg. 335- Ipinag-utos ng Pangulong Aquino na gamitin ang
Filipino sa lahat ng transaksyon at komunikasyon ng pamahalaan.
 Hulyo 1997 (Proklamasyon Blg. 104) – Pinahaba ang pagdiriwang ngpagdakila sa papel
ng wikang pambansa, nagtagubilin si Pangulong Ramos sa iba’t ibang sangay o tanggapan
ng pamahalaan at sa mga paaralan na magsagawa ng Buwan ng Wikang Pambansa.
CHED Memo blg. 59 – Nilagdaan ni Pangulong Ramos na nagtatadhana ng 9 na yunit ng
Filipino sa kolehyo

ANG PONOLOHIYANG FILIPINO

Ponolohiya
ang tawag sa makaagham na pag-aaral ng tunog
pinag-aaralan ang wastong bigkas ng mga tunog na tinatawag
na ponema.

Ponetiko
ang galaw at bahagi ng katawan ng tao saklaw sa pag-aaral
kung saan isinagawa ng tunog sa pagsasalita o wastong pagbigkas

Ponema
ang tawag sa mga yunit ng tunog ng isang wika
( Phoneme) phone – tunog eme -- makabuluhan
tumutukoy ito sa makabuluhang tunog – ang bawat ponema ay
maaaring makapagbago ng kahulugan ng isang salita. Hal.
galang, dalang, balang
Maari ring di makapagpabago – Malayang nagpapalitan Hal.
Babae-babai; lalake-lalaki

Tatlong Salik sa Pagsasalita

1. Enerhiya (Energy) - nilikhang presyon ng papalabas nahiningang galing sa baga

2. Artikulador (Articulator) - nagpapakatal sa mga babagtingang pantinig (Vocal)

3. Resonador (Resonator) - nagmomodipika ng tunog.Ang bibig at guwang ng ilong ang

itinuturing na resonador

2 URI NG PONEMA
1. Ponemang Katinig – binubuo ng 16 na ponema– 16
/ b/, /p/, /k /, /g/, /d/, /t/, /h/, /s/, /l/, /r/, /m/, /n/, /ng/, /w/,/y/, / ˆ ΄ -/.
2. Ponemang Patinig - ayon sa mga linggwista at ilang mananaliksik, tatatlo lamang ang
patinig ng Filipino; /a/, /i/, at /u/. Ayon kay Cubar (1994) ang fonemang /e/ at /o/ ay
hiram na salita sa Kastila at English.(ang tunog na /e/ at /i/ o /o/ at /u/ ay malayang
nagkakapalitan na hindinagbabago ang kahulugan ng mga salita — Allophone)Ang
diptonggo ay ang magkatabing tunog ng patinig (a, e, i, o, u) atmalapatinig (y, w) na
nasa iisang pantig, gaya ng /aw/, /ay/, /ey/, /iw/, /iy/,/oy/, /uy/.Halimbawa:kalabaw
reyna kahoysaklay giliw baduy Ayunpaman, Hindi maituturing na diptonggo ang
magkasunod na patinig at malapatinig kung nagkakahiwalay ang mga ito kapag pinantig.
Halimbawa, sa madaling tingin, maaaring isiping may diptonggo ang salitang ka-ka-hu-
yan (uy) o ang salitang biyaya (ay), ngunit kapag pinantig na ang mga ito,
nagkakahiwalay ang /u/ at /y/ sa unang halimbawa (ka-ka-hu-yan) gayundin ang /a/ at
/y/ sa ikalawa (bi-ya-ya).Ang klaster naman ay ang magkatabing tunog ng katinig na nasa
iisang pantig, gaya ng /pw/, /py/, /pr/, /pl/, etc.Lalong lumaganap ang mga salitang may
klaster makaraang dumaminang dumami ang mga hiram na salitang ipinapasok sa
talasalitaang Filipino at ginagamit sa araw-araw na pakikipagtalastasan.
Halimbawa;pyesa trabaho klase,gripo produkto tsansa,tabla gyera timpla krus dyamante
mwebles Gayunpaman, hindi maituturing na klaster ang magkasunod na katinigkung
nagkakahiwalay ang mga ito kapag pinantig. Halimbawa, sa madaling tingin, maaaring
isiping may klaster ang salitang par te (rt) o angsalitang piglas (gl), ngunit kapag pinantig
na ang mga ito, nagkakahiwalayang /r/ at /t/ sa unang halimbawa (par-te) gayundin ang
/g/ at /l/ sa ikalawa(pig-las). Hindi rin klaster ang magkasunod na /n/ at /g/ dahil ang
tunog ngmga ito’y itinuturing lamang na iisa (/ng/).Pares Minimal ay magkatugmang salita
na hindi magkaugnay nakahulugan subalit magkatulad na magkatulad sa bigkas
malibanlamang sa isang ponema sa magkatulad na posisyon . Hal. palabala; hari- pari,
pasa – basa Ponemang Malayang Nagpapalitan (Allophone)–ang magkaibangponemang
matatagpuan sa magkatulad na kaligiran ngunit hindi nagbabago sa kahulugan ng salita ,
ay sinasabing malayang nagpapalitan ang e at I; o at u. Hal. lalake- lalaki, bibi- bibe,
tutoo-totoo.
Ponemang Suprasegmental -ay sumisimbolo ito sa mga notasyong ponemik upang
matukoy ang paraan nb pagbigkas ng isang salita o isang pahayag. Saklaw ng ponemang
suprasegmental ang sumusunod; ang intonasyon, tono, punto, haba, diin at antala.
1. Intonasyon, Tono at Punto
Ayon kay Resuma (2002) ang pagkakaiba ng intonasyon sa punto at tono. Sa ganang
kanya, ang intonasyon ay ang pagtaas at pagbaba ng tinig ng tagapagsalita, maaring
maghudyat ng kahulugan ng pahayag. Ponemang SuprasegmentalAyon naman kina
Otanes at Shachter (1972), ang bawat pitch pointsay may tatlong natatanging pitch
levels; ang mataas (3), katamtaman (2)at mababa (1) tulad ng makikita sa ibaba.a.) b.)²
Nandito siya ka ¹ ni ³na na? ² Nandito siya ka ³ni ¹na na.
2. Haba at Diin
Sa pagkalahatan, ang haba aat diin ay tumutukoy sa haba o ikli ng bigkas sa patinig ng
pantig ng salita. Samantala, ang diin o stress ay tumutukoy sa paglakas o paghina ng
bigkas sa pantig ng isang salita. Ginagamitan ito ng gramatikang tuldok /. / upang
matukoy ang pantig ngisang salita na may diin. Halimbawa;aso - / ‘a.so h/ = dog/ ’aso h/
= smoke
3. Antala o Hinto
Ayon kay Santiago (2003) ang antal o hinto ay ang saglit na pagtigil sa pagsasalita upang
higit na maging malinaw ang mensaheng ibig ipabatid. Sa pasulat na anyo, ang antala ay
maaring ihudyat ng mga bantas tulad ng kuwit ( , ), tuldok ( .) , tuldok-kuwit (; ) o ng
tutuldok ( :Halimbawa;
a. Hindi ako ang may kasalanan.
b. Hindi, ako ang may kasalanan.
Narito pa ang ilang halimbawa;Doktor Juan Miguel ang buo kong pangalan.Ang doktor na
siya ring ang tagapagsalita aynagngangalang Juan Miguel Manuel. Doktor , Juan Miguel
ang buo kong pangalan. Ang tagapagsalita ay nagpapakilala sa doktor na siyaai si Juan
Miguel Manuel. Doktor Juan , Miguel ang buo kongpangalan.Ang tagapagsalita na
nagngangalang Miguel Manuelay nagpapakilala kay Doktor Juan.

ANG MORPOLOHIYANG FILIPINO

Ang morpolohiya ay pag-aaral ng mga morpema ng isang wika.Ito ay sistema ng

pagsasama-sama ng mga morpema sa pagbuong mga salitang isang wika.Ang morpema
ang pinakamaliit na bahagi ng wika na nagtataglay ng sariling kahulugan. Hindi ito dapat
ipagkamali sapantig na likha ng mga salita kung isinusulat o ang bawat saltik ngdila kapag
binibigkas. Maraming mga pantig ang walangkahulugan sa sarili kaya hindi maaaring
tawaging morpema. Angmorpema ay maaaring isang salita o bahagi lamang ng isang
salita.
Tatlong Anyo ng Morpema
1. Morpemang salitang-ugat - ito ay binubuo ng salitang walang kasamangpanlapi.Ito
ay mga salitang payak. Tinatawag din itong malayang morpema.Halimbawa : ilog, bahay,
araw, lupa, bandila. (ina, dilaw, takbo)
2. Morpemang binubuo ng isang ponema - matatagpuan ito sa mga salitang buhat sa
Kastila– senado/ senadora; kusinero/ kusinera, sa mga salitang nagtatapos sa o na
nangangahulugan ng lalaki at sa mga salitang nagtatapos sa a na nangunguhulugang
babae—barbero/ barbera; Aurelio/ Aurelia, manang / manong, abogado/ abogada at iba
pa. Nangangahulugang ang mga ponemangito ay may hatid na kahulugan kaya
maituturing ito bilang mga morpemang binubuo ng isang ponema.
3. Morpemang panlapi - ito ay may taglay na kahulugan sa sarili. Ngunit tinatawag ang
ganitong morpema na di-malayang morpema. Hindi sila makakatayo sa kanilang sarili.
kinakailangan pa itong samahan ng isang malayang morpema upang magkaroon ng ganap
na kahulugan. Iba - ibang pusisyon ang kinalalagyan ng panlapi sa salita kaya may iba -
ibang uri din ng panlapi ayon sa pusisyon nila sa loob ng salita.
Unlapi - kapag inilalagay sa unahan ng salita. Halimbawa : magbasa,umibig, paalis,
makahuli
Gitlapi - kapag nakalagay sa loob ng salita. Halimbawa : sumayaw,lumakad, sinagot,
ginawa
Hulapi - kapag nakalagay sa hulihan ng salita. Halimbawa : ibigin,sulatan, sabihan,
gabihin
Kabilaan - kapag ang isang pares ng panlapi ay nakalagay sa unahan atang isa ay nasa
hulihan ng salita. Halimbawa : mag-awitan, paalisin,kaibigan, kadalagahan
Laguhan - kapag makikita ang mga panlapi sa unahan, gitna at hulihan ngsalita.
Halimbawa : magdinuguan, pagsumikapan, ipagsumigawan.

Mga Uri ng Pagbabagong Morpoponemiko

1. Asimilasyon
Sakop ng uring ito ang pagbabagong nagaganap sa /ŋ /sa posisyong pinaldahil sa
impluwensya ng kasunod na tunog
a) Parsyal – kung ang isang panlapi o salita ay nagtatapos sa /ŋ / at ito’y ikinakabit sa
isang salita o salitang-ugat na nagsisimula sa /p/ o /b/, nagiging /ŋ /ang /m/ .
Hal.
/ m /- (p, b) - pang + paaralan = pampaaralan- pang + bayan = pambayan /n/- (d, l, r,
s, t) - pang + taksil = pantaksil- pang
b) Ganap – tinatanggal ang unang titik ng salitang-ugat.
Hal.
Pang+palo = Pamalo
Pang+tali = Panali
2. Pagpapalit ng Ponema – titik ay nagbabago sa pagbuo ng salita kapag patinig ang
huling ponema sa unlapi.
a. /d/ → /r/
Hal.
m a+ dunong = marunong ma+dumi = marumi
b. /d/ → /r/ ( kung ito ay hinuhulapian ng ( -an ) o ( -in ), ang /d/ ay
karaniwang nagiging /r/.)
Hal.
tawid + an = tawiran lapad+an = laparan
c. /o/ → /u/
Hal. dugo+an = duguan
d. /h/ → /n/Sa ilang halimbawa, ang /h/ ng panlaping /-han/ ay nagiging /n/.
3. Metatesis - kapag ang salitang-ugat na nagsisimula sa /l / o /y/ ay
ginitlapian ng [-in], ang /l/ o /y/ ng salitang ugat at ang /n/ ng gitlapi aynagkakapalit ng
pusisyon.
Hal.linangoy - nilangoyIinuto – niluto yinakap- - niyakap
4. Pagkakaltas ng Ponema- ang pagkakaltas ng ponema ay nagaganap kapag ang
ponemang patinig sa huling pantig ng salitang ugat ay nawawala sa sandaling ito’y
hinunlapian tulad ng matutunghayan samga sumusununod.
Hal.
asin + an – asnan
bilihan - bilhan
bigayan - bigyan
Ang Paglilipat-diinKaraniwan sa mga salitang-ugat ang pagkakaroon ng diin sa ikalawang
pantigbuhat sa huli. Kapag ang mga salitang-ugat na ito’y nahulapian ng –in/ hin at an/
han lumilipatang diin. Kung minsan nagkakaroon pa ng kaltas ang salita.
alíw + in = aliwín
dáya + in = dáyáin
Sintaks
Ang pagkakaalam kung paano pinagsasama-sama ang mga salita para
bumuo ng mga parirala at mga sugnay.
Ito ay may kinalaman sa sistema ng mga tuntunin at mga kategorya
na siyang batayan ng pagbubuo ng mga pangungusap.
Pag-aaral ng istruktura ng mga pangungusap.
Tinatawag ding palaugnayan na may kinalaman sa Sistema ng paguugnay-ugnay ng
mga salita upang bumuo ng pangungusap. Parirala - lipon ng salita na walang paksa o
simuno at panaguri at walaring buong diwa o kaisipan.Halimbawa: mag-aral magmaneho;
hinggil sa pagpapabahay samahihirap
Sugnay – Ito ay lipon din ng mga salita na maaring may diwa at maari ring wala. Maari
rinitong magkaroon ng paksa at panaguri at maari ring wala.Sugnay na Makapag-
iisa/Malayang Sugnay/ Punong Sugnay- nagtataglay ng buong diwa okaisipan. (payak na
pangungusap)Halimbawa: Ako ay nakahiga. ; Ang batang matalino. ; Samahan mo kami
sa sine!
Sugnay na di-makapag-iisa/Pantulong na Sugnay - Wala itong diwa kung di isasama
saisang punong sugnay. Nagsisimula ito sa isang pangatnig.
Halimbawa: Ako ay nakahiga nang siya ay dumating. ; Kung aalis ka, iwanan mo ang susi.
Pangungusap - lipon ng mga salita na binubuo ng paksa at panaguri upang maipabatid
angmensahe.Paksa- pinag-uusapan sa pangungusap; Panaguri-nagbibigay turing sa
paksa.Dalawang Ayos ng PangungusapKaraniwang Ayos ng Pangungusap- nauuna ang
panaguri kaysa paksa. Halimbawa: Taunang ipinagdiriwang sa Kalibo, Aklan ang
Atiatihan.Di-Karaniwang Ayos ng Pangungusap- nauuna ang paksa kaysa panaguri at
idinaragdag ang panandang ay.Halimbawa: Ang Ati-atihan ay taunang ipinagdiriwang sa
Kalibo,Aklan.

Anyo ng Pangungusap

Payak na pangungusap – binubuo ng isang paksa at isang panaguri na may iisang

diwa. May payak na paksa at payak na panaguri . Hal.Pinsan ko po siya . May tambalang
paksa at payak na panaguri . hal . Nagsusulat ng komposisyon ang guro at ang mga mag-
aaral . May payak na paksa at tambalang panaguri hal . Ang mga bata ay nagsasayaw at
umaawit . May tambalang panaguri at tambalang paksa . hal . Namimili ng paninda sa
ibang bansa at nagbebenta sa Pilipinas sina Aling Nena at Menchie.
Tambalang Pangungusap - binubuo ng dalawang magkatimbang na payak na
pangungusap, dapat magkaugnay ang mga ito at nagkakaisa sa kahulugan. Pandugtong
= pangatnig = at, o, pero , ngunit , subalit o
datapwat Hal. Pumunta kami sa Mall of Asia at nakita naming lahat siAlden Richards.Anyo
ng Pangungusap
Hugnayang Pangungusap - Binubuo naman ito ng dalawang sugnay. Buo ang diwa
ng isang sugnay , habang ang isang sugnay ay hind. Pandugtong
dahil,kung,kapag,nang,sapagkat,upang at iba pa. Hal. Magiting na ipinagtanggol ni Bob
ang kanyang kakayahang sumayaw nang siya’y pagtawanan ng buong klase.
Langkapang Pangungusap – Dalawa o higit pang punong
sugany at dalawa o higit pang pantulong na kaisipan. Hal.
Nagalit si Sir Hilario at pinagsabihan kami dahil maingay kami athindi nakikinig.

Pokus ng Pandiwa

tumutukoy sa kaugnayan ng pandiwa sa paksa ng pangungusap.

1. Pokus sa Tagaganap o aktor– kapag ang paksa ng pangungusap ang tagaganap o
nagsasagawa ng kilos na isinasaad ng pandiwa. Panlapi– mag,um, mang, makapag, maka,
at mag. Hal. Nagsulat ng tula si Perla. Nagtungo ako sa bahay -ampunan
2. Pokus sa layon– kung ang paksa ng pangungusap ay ang layon ng pandiwa. Panlapi–
i-, -an, ma, ipa-, at –in Hal. Ipadadala ko na kay Lorna ang relong binili ko.
3. Pokus sa Ganapan – kung ang paksa ay ang lugar na pinangyarihan ng kilos na
isinasaad ng pandiwa. Panlapi-- -an, pag-, mapag, at pang- an/ han. Hal. Pinaglutuan ni
Nena ng bigas ang kawayan. Pinaglalaruan ng mga bata ang parke.
4. Pokus na Tagatanggap o Pinaglalaanan– kung ang paksa ng pangungusap ay ang
tagatanggap o pinaglalaanan ng kilos na isinaad ng pandiwa.Panlapi– I, ipang- , at ipag.
Hal. Ikukuha ng tatay sa bukid ng bayabas si Totoy.Ipinaglaga ng manggamot ng luya
ang pasyente.
5. Pokus na kagamitan (Instrumental) -- kung ang paksa o ang binibigyang pansin
ngpangungusap ay ang gamit na bagay o kasangkapan upang maisakatuparana ng kilos
na isinasaad ng pandiwa.Panlapi– ipang-.Hal. Ipang-aasim ni Rosa sa sinigang ang
sampalok. Ipinagwalis ng alikabok ang walis tambo.
6. Pokus sa Sanhi–pokus dito kung ang paksa o ang binibigyang tuon ng pangungusap
ay ang sanhi o dahilan ng kilos isinasaad ng pandiwa. Panlapi– ika-,Hal. Ikaliligaya ko ang
pagtira sa iyong bahay. Ikinapamayat niya ang labis na pagtatrabaho.
7. Pokus Resiprokal/direksyunal– ang pandiwa ay nasa direksyunal pokus kung ang
paksa o ang binibigyang diin ng pangungusap ay ang direksyon ng kilos na isinasaad ng
pandiwa.Panlapi-- mag-, at mag –an. Hal. Muling nagsumbatan ang magkaibigan.
Pinasyalan ng mga bata ang Corregidor.

MGA KASANAYANG PAGKOMUNIKASYON

Kahulugan ng Pakikinig
Pakikinig- Ito ay isang aktibong proseso ng pagtanggap ng mensahe sa pamamagitan
ng sensoring pandinig at pag-iisip. Aktibo ito dahil nagbibigaydaan ito sa isang tao na pag-
isipan, tandaan at ianalisa ang kahulugan atkabuluhan ng mga salitang kanyang
napakinggan.
 Ito rin ay pagtugong mental at pisikal sa mensaheng nais ipabatid ng tagapagdala ng
mensahe. Ang sensoring pakikinig ay nananatiling bukas at gumagana kahit na tayo ay
may ginagawa. At naririnig natin ang mga tunog na nagsisilbing stimuli. Ang wave stimuli
na ito ay dumaraan sa auditorynerve patungo sa utak.
Ang sensoring pakikinig ay nananatiling bukas at gumagana kahit na tayo ay may
ginagawa. At naririnig natin ang mga tunog na nagsisilbing stimuli. Ang wave stimuli na
ito ay dumaraan sa auditory nerve patungo sa utak.

Sa pag-aaral na isinagawa mas maraming oras ang nagagamit ng tao sa pakikinig kaysa
sa pagsasalita dahil mas madalas ay mas gusto pa niya ang makinig kaysa sa magsalita.
Lalo na ang mga mag-aaral sa loob ng silid-aralan. Mas gusto pa ang makinig sa talakayan
ng guro at kapwa mag-aaral kaysa aktibong makilahok sa kanila.
45% ay nagagamit sa pakikinig
30% ay sa pagsasalita
16% ay sa pagbabasa
9% naman sa pagsulat

Mga Elementong
Nakaiimpluwensiya sa Pakikinig

1. Edad o gulang
Kung bata ang nakikinig ng pahayag, di kailangang mahaba ang pahayag dahil masyadong
maikli ang kanilang interes, bukod pa sa kanilang kakulangan sa pang-unawa. Sa mga
may edad na o matatanda na hindi rin ay hindi rin mabuti ang mahabang pakikinig hindi
dahil sa nababagot sila kundi dahil sa mga nararamdamang nila sa katawan bunga ng
kanilang kantandaan, katulad ng pag-atake ng rayuma at ang kahinaan na ng
kanilangpandinig
2. Oras
Malaki rin ang impluwensiya ng oras sa pakikinig.
Ang isang tagapakinig na tawagan sa hatinggabi o sa madaling- araw ay di kasing linaw
ng pakikinig niya sa oras na gising na gising na ang kanyang kamalayan.
May mga oras na de-peligro rin tayong tinatawag, ang isang nagbibigay ng panayam
na malapit na sa oras ng tanghalian ay din na rin epektibo sa mga tagapakinig. Ang mga
estudyante na may klase sa umaga ay mas aktibong tagapakinig kaysa mga estudyante
panghapon.Mga Elementong Nakaiimpluwensiya sa Pakikinig
3. Kasarian
Sinasabing magkaiba ang interes ng mga lalaki at babae
Ang mga lalaking tagapakinig ay ayaw sa babaeng tagapagsalita dahil maligoy masyado
sa pagsasalita at maraming sinasabi o ipinaliliwanag na nagiging negatibo para sa kanila
kaya hindi pinakikinggan. At gusto rin nilang pinakikinggan ay ang paksang may pansarili
silang interes.
Ang mga babae naman ay ayaw sa lalaking tagapagsalita dahil sa may katipiran ng
mga ito sa pagbibigay ng paliwanag. Higit na mahaba ang pasensiya ng babae sa pakikinig
kaysa sa mga lalaki dahil madali silang mainip
4. Tsanel
Paggamit ng instrumento sa paghahatid ng mensahe ay malaking tulong upang
magkaunawaan gaya ng cellphone, telepono, mikropono, radyo atbp.
Epektibo pa ring tsanel sa pagpaparating ng mensahe ay ang personal na pakikipagusap
kaysa sa paggamit ng instrumento dahil malinaw na masasabi ang mensahe gayon din
ang kanyang emosyon.
5. Kultura Ang pagkakaiba-iba ng kultura ng tao ay nagiging dahilan din ng mabuti at
dimabuting kawilihan sa pakikinig.
Ang pananalangin ng ating mga kapatid na katutubo ay iba sa pananalangin nating mga
Kristiyano. Parehong Pilipino pero magkaiba ng kultura.
Sa panayam, may mga tao na malayang nakapagtatanong at sumasalungat habang
nagsasalita ang tagapanayam pero mayroon namang tahimik at taimtim lamang nakikinig
habang nagsasalita ang tagapanayam at magtatanong lamang sila kapag tapos na itong
magsalita
6. Konsepto sa sarili
Ang tagapakinig ay may katalinuhang taglay na maari niyang magamit sa pagkontra o
pagsang-ayon sa sinasabi ng tagapagsalita.
Ang sariling pagpapakahulugan ng tagapakinig sa kanyang naririnig na mensahe ng
kausap ay maaaring magwakas sa mabuti o di-mabuting katapusan.
7. Lugar
Ang tahimik at malamig na lugar ay lubusang nakahihikayat at nakapagpapataas ng
level ng konsentrasyon ng isang tagapakinig ng isang panayam.
Ang mainit, maliit at magulong lugar ay nagdudulot ng pagkainis at kawalang ganang
makinig ng mga tagapakinig.

Uri ng Tagapakinig:

1. Eager Beaver
Siya ang tagapakinig na ngiti nang ngiti o tangu nang tango habang may nagsasalita sa
kanyang harapan, ngunit kung naiintindihan niya ang kanyang naririnig ay isang malaking
tanong.
2. Sleeper
Siya ang tipo ng tagapakinig na nauupo sa isang tahimik na sulok ng silid. Wala siyang
tunay na intensyong makinig.
3. Tiger
Siya ang tagapakinig na laging handang magbigay ng reaksyon sa anumang sasabihin ng
tagapagsalita upang sa bawat pagkakamali ay parang tigre siyang susugod at
mananagpang Uri ng Tagapakinig:
4. Bewildered
Siya ang tagapakinig na kahit na anong pilit ay walang maiintindihan sa naririnig.
Kapansin-pansin ang pagkunot ng kanyang noo, pagsimangot at anyong pagtataka o
pagtatanong ang kawalan niya ng malay sa kanyang mga naririnig.
5. Frowner
Siya ang tipo ng tagapakinig na wari bang lagi na lang may tanong at pagdududa. Makikita
sa kanyang mukha ang pagiging aktibo, ngunit ang totoo, hindi lubos ang kanyang
pakikinig kundi isang pagkukunwari lamang sapagkat ang hinihintay lamang niya ay ang
oportunidad na makapagtanong para makapagpaimpres.
6. Relaxed
Isa siyang problema sa isang nagsasalita. Paano’y kitang-kita sa kanya ang kawalan ng
interes sa pakikinig. Itinutuon ang kanyang atensyon sa ibang bagay at walang makitang
iba pang reaksyon mula sa kanya, positibo man o negatibo.
7. Busy Bee
Isa siya sa pinakaaayawang tagapakinig sa anumang pangkat, hindi lamang siya
nakikinig, abala rin siya sa ibang gawain tulad ng pagsusulat, pakikipagtsismisan sa
katabi, pagsusuklay, o anumang gawaing walang kaugnayan sa pakikinig.
8. Two-eared Listener
Siya ang pinakaepektibong tagapakinig, nakikinig siya gamit hindi lamang ang kanyang
tainga kundi maging ang kanyang utak. Lubos ang partisipasyon niya sa gawain ng
pakikinig. Makikita sa kanyang mukha ang kawilihan sa pakikinig.

PAGSASALITA

Pagsasalita - Komunikasyon ng mga ideya at damdamin sa pamamagitan ng mga

simbolong nakikita at naririnig mula sa tagapagsalita Kahusayan o kapangyarihan ng isip
sa pananalita na nangungusap o mga salita upang maipahayag ang mga kuru-kuro.
Tatlong Batayan sa Epektibong Pagsasalita
1. Kaalaman
2. Kasanayan
3. Tiwala sa Sarili

Uri ng Pagsasalita
1. Pagbasa sa itinakdang papel
2. Memoryadong Pagsasalita
3. Improntu
4. Ekstemporenyus

a. Logos. (Lohikal) –tumutukoy ito sa pagiging rasyonal ng isang ispiker. Kadalasan, ang
katotohanan ng mensaheng inilhad ng ispiker ay dulot ng pagiging likas na matanong niya
kaugnay sa mga nangyayari sa kanyang paligid.
b) Pathos. (Pathetic) - tumtukoy naman ito sa emosyong hatid ng ispiker sa kanyang
awdiyens. Nararapat maramdaman ng awdiyens ang sinseridad ng ispiker hindi lamang
sa paraan ng pananalita, gayon din naman sa pagkamakatotohaann sa kanyang sinabi.
c) Ethos. (Ethical) - tumutukoy ito sa kredibilidad ng isang ispiker. Mahalaga ito upang
paniwalaan siya ng kanyang mga awdiyens at makakatulong ito upang mas mapataasang
tiwala sa kanyang sarili.

Mga Pananaw sa Pagsasalita

Pagbasa- ipinalalagay ni Goodman na isang isang psycholinguistic guessing game. Sa

pagbabasa kasi, ang isang mambabasa ay bumubuo muli ng kaisipan o mensahe hango
sa tekstong kanyang binasa. Ayon naman kay Austero et al., paraan ng pagkilala,
pagpapakahulugan at pagtataya sa mga simbolong nakalimbag.

Teorya sa Pagbasa
.Teoryang Bottom-Up
Naniniwala ang teoryang ito na ang pagbasa ay ang pagkilala ng mga serye ng mga
nakasulat na simbolo upang maibigay ang katumbas nitong tunog.
Nagsisimula ang pagbasa sa yugto-yugtong pagkilala ng mga titik sa salita, parirala,
pangungusap ng buong teksto bago pa man ang pagpapakahulugan sa teksto.
Tinawag ito ni Smith (1983) na text-based, outside-in o data-driven sa dahilang ang
impormasyon ay hindi nagmula sa mambabasa kung hindi sa teksto Mga Pananaw o
Teoryang Top-Down
Ito ay nagaganap dahil ang mambabasa ay gumagamit ng kanyang dating kaalaman
(prior knowledge) na nakaimbak sa kanyang isipan mula sa kanyang karanasan at
pananaw sa paligid. Ito ay nagsisimula sa mambabasa patungo sa teksto.
Sa teoryang ito, ang pagbasa ay nagsisimula sa isipan ng tagabasa dahil ang dating
kaalaman niya ang magpapasimula ng pagkilala niya sa teksto. Kung wala ito, hindi niya
mabibigyangkahulugan ang anumang babasahin.
Tinatawag din itong reader-based, inside-out o conceptually-driven sa dahilang ang
kahulugan o impormasyon ay nagmula sa mambabasa patungo sa teksto.
Teoryang Interaktib
Ayon sa teoryang ito, ang teksto ay kumakatawan sa wika at kaisipan ng awtor at sa
pag-unawa nito, ang isang mambabasa ay gumagamit ng kanyang kaalaman sa wika
at sariling konsepto. Dito nagaganap ang interaksyong awtor-mambabasa at mambabasa-
awtor.
Ayon dito, mas mainam na pagsamahin ang dalawang teorya sa gawaing pagbasa dahil
naniniwala sila na ang komprehensyon sa pagbasa ay may dalawang direksyon: ibaba-
pataas at itaas-pababa.
Gayundin naman, binibigyang-diin sa teoryang ito ang paniniwalang ang pag-unawa ay
isang proseso at hindi isang produkto
Teoryang Iskema
Iskema ang tawag sa dating kaalaman ng mambabasa.
Iskima –Mahalaga ang dating kaalaman
a. Para maikumpara sa binabasa
b. Kung makitang mali ang unang alam, papalitan ng panibago
Kailangan magdesisyon ang mambabasa kung dapat dagdagan , bawasan o hindi ang
kanyang naunang kaalaman.
Mga Uri ng Pagbasa
1. Iskiming (Skimming)
Ito ay ang pinararaanang pagbasa. Ginagamit ito sa pagpili ng material na babasahin, sa
pagtingin sa teksto bago tuluyang basahin, at sa paghahanap ng babasahing tutugon sa
pangangailangan kaugnay ng paksang sinasaliksik. Sa uring ito’y mabilis ang nagagawang
pagbabasa dahil mabilis ang paggalaw ng mga mata upang makuha ang
pangkalahatang kaisipan o impresyon. Ito’y isang pahapyaw na pagtingin (glance), at
isang eksaminasyong superfisyal sa aklat.
2. Iskaning (Scanning) Ito’y ang paghahanap ng isang tiyak na informasyon sa aklat.
Maari ring hinahanap dito ang mga sagot sa mga tiyak na tanong. Ito’y pagiimbestiga
o paghahanap sa mga pahina ng aklat upang ganap na makuha ang tinatarget na
informasyon. Mas matagal ito sa iskiming ngunit hindi tumututok sa aklat na babasahin.
3. Masinsinang Pagbasa
Ito’y ang maingat na pag-aaral at puspusang pag-unawa sa isang aralin na maaaring
dalawa o hanggang limang pahina ang haba. Maaring ito ay bahagi ng tula, maikling
kuwento, sanaysay at iba pang uri ng akda at iniuukol ang pag-aaral sa kayarian at
nilalaman ng akda.
4. Masaklaw na Pagbasa
Ginagawa ito sa labas ng klase at itinatakda ng guro nang mas maaga. Maaaring ito ay
isang buong maikling kuwento, kabanata ng nobela o isang drama at nakatuon ang pag-
unawa ng bumabasa sa mga tauhan at pangyayari sa halip na sa tamang detalye ng alin
mang akda.
PAGSULAT
Pagsulat isang set ng nakalimbag na simbolong kumakatawan sa mga yunit ng wika sa
isang sistematikong pamamaraan na may layuning maitala ang mga mensahe na
maaaring mabigyang-kahulugan ng sinuman na may alam sa wikang ginamit at mga
pamantayang sinusunod sa pag-eenkoda.
1. Kaisahan
Bawat pangungusap ay kailangang tumalakay o may kinalaman sa pangunahing paksa.
Hindi tumatalon nang walang signal ang bawat talataan. Ginagamit nang wasto ang mga
salita (pangatnig) para sa transisyon. Ang mga pantulong na salita (pang-angkop,
pantukoy) ay nagagamit din ng wasto.
May isang sentral na ideya at ito’y hinuhugisan o dinidevelop.
Umiikot ang talakay sa paksang sinusulat.
Hindi tumatalon nang walang signal ang bawat talataan.
Ginagamit nang wasto ang mga salita para sa transisyon. Istandard na Isinasaalang-
alang sa Pagsulat
2. Kasapatan (Sufficiency)
May sapat na datos- detalye, halimbawa, tuwirang sabi, o rason na sumusuporta sa iyong
tinatalakay.
3. Koherens (Coherence)
Ang mga pangungusap ay kumokonekta sa bawat isa sa paraang lohikal. Maayos ang pag-
uugnayan ng mga sinusundan at sumusunod na pangungusap upang mabuo ang talataan.
Maayos sa pagdurugtong-dugtong ng mga pangungusap.
Lohikal at efektiv na pagkakaayos ng mga datos/informasyongnakalap.
Nakikita ang lohika (logic) ng sulatin.
Maayos ang pag-uugnayan ng mga sinundan at sumunod na talataan.
May “fluency” at “eloquence” ang sinulat.
4. Kalinawan (Clarity) Ang mga pangungusap ay malinaw, hindi magulo ang
development at naiintindihan ang gustong sabihin. Libre sa “litters” o kalat ang
pangungusap at talataan.
Eksakto o tama ang salitang ginamit.
Ang ispeling ay wasto.
Dapat na ang pangungusap ay nagsasabi ng gusto mong sabihin.
Hindi dapat maligoy ang pangungusap at kung saan-saan napupunta ang “flow”
ng diskasyon.
Maging klaro/malinaw sa pangangatwiran.
Dapat na kumpletong naiintindihan ng mambabasa ang gustong sabihin.
Ang grammar ay tama.
Tama ang gamit ng bantas.
5. Emfasis/Diin (Emphasis)
Sino o ano ang ihahaylayt?
1. Ekspresiv – pampersonal na sulatin.
2. Formulaic – may sinusunod na istandard/format sa pagsulat tulad ng mga liham
pangkalakal, tesis, disertasyon, teknikal at sisyentipikong report.
3. Imaginativ – mga akda na likhang isip ng manunulat tulad ng mga dula (plays) at
kwento (stories).
4. Informativ – nagbibigay ng informasyon at evidensya tulad ng mga report, ulat, balita
at iba pa.
5. Persweysiv – mga sulating nanghihikayat tanggapin ang sinasabi ng awtor o
mapaniwala ang mga bumabasa tulad ng sanaysay, tanging lathalain at iba pa.

References:

Jefrey T. De Leon
MAT
https://www.scribd.com/doc/147232061/KOMUNIKASYON-SA-AKADEMIKONG-FILIPINO