Moza k Evr m ve Moza k Türler Üzer ne... – Evr m Ağacı http://evr magac .

org/makale/491

Moza k Evr m ve Moza k Türler Üzer ne...

17 Ek , 21:38 (Perşembe, 17 Ek m 2013, 21:38:59) – Yazdır

Tweet (https://tw tter.com/share)

Evr me karşı olanların tar h , hemen hemen evr msel b yoloj n n tar h kadar esk d r. Evr me karşıt olanların dd aları,
çok nad r bazı örnekler har c nde, neredeyse son 150 yılıdr h çb r şek lde değ şmem şt r. Bunun çok bas t b r neden
vardır: evr m karşıtlığının sah p olduğu dd alar, b l me değ l, nsanların olası lk n şüpheler ne dayanmaktadır. Bu
şüpheler esasında son derece haklıdır, çünkü sadece "evr m karşıtlarının" aklına değ l, b l m nsanlarının da aklına
gelm şt r. Ancak sorun şuradan kaynaklanmaktadır: son 150 yıl çer s nde, bu pr m t f olarak adlandıracağımız lkel ve
olgunlaşmamış şüpheler, b l m tarafından açıklanmış ve çözülmüştür. Bu, yen şüpheler ve meraklar doğurmuştur ve
bu şek lde b l m lerley ş n sürdürmüştür. Ne yazık k çeş tl programlar, yazılar ve kaynaklardan görüldüğü g b , b l m
21. yüzyılın çer s nde hızla lerlemes ne rağmen evr me karşı olan k tleler halen 19. yüzyılda tıkanıp kalmış ve ler
g decekler ne sank g derek ger ye g tmekted rler. Argümanları h ç değ şmem ş, asla güncellenmem ş ve g derek
daha da karanlıklaşarak, art n yetler perdes arkasında boğulmuştur. Günümüzde, bu b l m dışı tutumları neden yle
evr m karşıtlarının neredeyse tamamı b l m cam asının dışında kalmış, b l m her onlara kulak asmaya çalıştığında,
bu k tleler n şahs nançlarına dayanarak yaptıkları b l m dışı açıklamalar yüzünden yarı yolda kalmış ve g derek
kend köşeler ne t lm şlerd r. Bu şek lde devam ett ğ sürece, b l m n vazgeç lmez ve en güçlü açıklamalarından b r
hal ne gelm ş olan evr me h çb r zaman farklı b r bakış get remeyecekler ve kademel olarak elenerek yok olmaya
muhtaç olacaktırlar.

Bu kadar uzun b r g r zgahı, Moza k Evr m le lg l b r yazıda neden yaptık? Çünkü bahsett ğ m z üzere, her ne kadar
argümanlarının %99'una yakını son 150 yılda h çb r şek lde değ şmem ş ve gel şmem ş olmasına rağmen, çok nad r
bazı durumlarda, modern b l m n b lg ler n çarpıtmak suret yle karanlık deoloj ler n savunmayı sürdürmüşlerd r. Bu
modern keş flerden b r de, moza k evr m konusudur.

Evr msel b yologlar ve paleontologların hummalı çalışmaları sayes nde, bugün b ld ğ m z ve keşfett ğ m z türler n
st snasız tamamının çeş tl evr msel süreçlerden geçerek bugüne geld kler n net olarak b l yoruz. Tek l olarak bazı
türlerde elbette soru şaretler , b l nmeyenler, g zemler bulunuyor. Ancak zaten bunlar da olmasaydı, b l m n
lerlemes mümkün olmazdı. Fakat bu b l nmezler n h çb r evr msel b yoloj le uyumsuz, evr m n gerçekl ğ ne şüphe
düşüren, evr m teor s n çürüteb lecek n tel k ve n cel kte olan unsurlar değ ld rler. Zaten artık bu şek lde tek l
örneklerle evr m teor s n çürütmek de olanaksızdır. Evr m n se zaten çürütülemez b r doğa yasası olduğunu, evr m
le evr m teor s n n farklı konular olduğunu şuradak yazımızda (http://evr magac .org/makale/396/) detaylıca ele
almıştık; meraklı okurlarımız o yazıya göz atab l rler.

Bu hummalı çalışmalar sayes nde yapılan keş fler, bazı lg nç gerçekler de ortaya çıkarmıştır. Bazı türler n, b r
vücutsal bütünlük olarak, eş zamanlı b r b ç mde, tüm özell kler n n aynı anda değ ş m yle evr mleşmed ğ , bazı
parçalarının farklı zamanlarda evr mleşerek, farklı n tel kler kazandığı anlaşılmıştır. İşte bu şek lde, türler n farklı
vücut parçalarının ya da görevler n n, farklı hızlarda ve zaman d l mler nde, her b r n n ayrı ayrı, b nlerce nes lde
evr mleşmes ne moza k evr m veya modüler evr m adı ver l r. Bu şek lde evr mleşen türlere se moza k türler veya
modüler türler den r.

Moza k türler genell kle büyük canlı grupları arasındak geç şler tems l ederler ve dolayısıyla b l m düşmanlarının
"ara geç ş türü" olarak n telemeye çalıştıkları, m toloj k yaratıklara benzerler. Esasında türler arası geç şler görmek
ç n moza k türlere bakmaya gerek yoktur. Ele alacağınız her b r tür ve bu türün geçm ş , genler , f z ksel özell kler ,
f zyoloj s , anatom s , morfoloj s , davranışları ve d ğer tüm özell kler n n değ ş m , s ze evr msel değ ş m
gösterecekt r. Ancak moza k türlerde bu daha bar z olarak ortaya çıkmaktadır. Çünkü moza k türler n bell yapı ve

1 -> 9 12.7.2014 15:54

Moza k Evr m ve Moza k Türler Üzer ne... – Evr m Ağacı http://evr magac .org/makale/491

fonks yonları, vücudun genel ne göre daha fazla veya daha az evr mleşm ş olab l r.

Cambr dge Ün vers tes tarafından basılan Omurgalı Evr m ndek Şablonlar ve Süreçler başlıklı k tabında R. L.
Carroll moza k evr m şu şek lde tanımlamaktadır:

"Tür çer s nde ve türler arasındak karakterler n farklı hızlardak evr m ne moza k evr m denmekted r."

Aynı k tapta, moza k evr m n, evr msel b yoloj n n makroevr msel değ ş mler ne çok net örnekler olduğundan
bahsed lmekted r.

Moza k evr m, türler n değ ş m açısından çok öneml b lg ler verd ğ g b , evr msel tar h n köşebaşı olaylarında da
kend ne yer bulmaktadır. Örneğ n Nature derg s nde yayımlanan b r makale, memel ler n bey nler nde de moza k
evr m n örnekler olduğu, bazı parçaların d ğerler nden daha hızlı ya da daha yavaş evr mleşerek gel şt ğ n
göstermekted r. Günümüzde evr msel b yoloj den elde ed len bu b lg sayes nde, türler n b rb rler yle olan l şk s n ve
beyn m z n kend çer s ndek s n rsel bağlantılarının ve gel ş m n n özell kler n çok daha net olarak algılayab lmeye
başladık. Yayımlanan makalede Dr. Robert Barton ve Dr. Paul Harvey, şu sözlere yer vermekted r:

"Bu makalede, moza k değ ş mler n bey n yapılarının evr m nde öneml b r faktör olduğunu karşılaştırmalı ver ler
dah l nde anal z ed yoruz. Bazı bey n yapıları, beyn n ger kalanından bağımsız olarak, tek başlarına c dd anatom k
ve fonks yonel evr mler geç rm şlerd r. Bu, hem bas t bey n alt b r mler , hem de beyn n daha hassas fonks yonel
yapıları ç n geçerl d r. Dolayısıyla, moza k evr m n beyn n karmaşık yapıları arasındak l şk ler n oluşumunda öneml
b r rol oynadığını görmektey z."

Evr m karşıtları, moza k evr m kavramını b r defa dah okumamış olduklarını göster r b ç mde, evr m n bu kadar net
b r örneğ n kullanarak, az sonra bahsedeceğ m z evr msel geç ş örnekler n n "evr msel b r değ ş m göstermed ğ n ve
sadece moza k canlılar olduklarını" dd a etmekted rler. Bu, oldukça kom k ve hoş b r hatadır. Evr m n bu kadar
ç nden olan b r örneğ , başka türlü zah edemed kler çok net evr msel geç ş örnekler n "çürütmek" ç n kullanmak,
gerçekten baş döndürücü b r yaklaşımdır.

Moza k evr m üzer nde en yoğun olarak duran araştırmacı, 2002 yılında kaybett ğ m z ünlü evr msel b yolog Stephen
Jay Gould'dur. Dawk ns ve benzer "neodarw n st" veya "adaptasyoncu evr mc " olarak tanımlanan evr msel b yoloj
ekolüne karşı olan Gould, türler n her zaman yavaş ve kademel b r evr mden geçmek zorunda olmadıklarını, k m
zaman meydana gelen an değ ş mler etk s altında türler n de çok hızlı b r b ç mde evr mleşeb lecekler n dd a
etm şt r. Günümüzde, türler n kademel evr m daha yaygın olarak kabul ed len ve daha yoğun ver lere sah p olan b r
evr m türü olsa da, Gould'un bu yaklaşımı sayes nde b rçok yen evr msel mekan zmanın önem anlaşılmış ve b rçok
yen evr msel kavram gel şt r leb lm şt r.

Bunlardan b r olan allomorf zm, organların, yapıların ve fonks yonların b rb rler nden farklı hızlarda gel şmes ve
olgunlaşması demekt r. Yan burada evr msel b r değ ş mden değ l, b r b rey n doğumundan t baren meydana gelen
değ ş mler n toplamı olan, gel ş mden bahsetmektey z. Heterokron k olarak, yan b rb rler nden farklı zamanlarda
olgunlaşan bu yapıların, bu farklı olgunlaşmalarına neden olan genler ndek değ ş mler n, uzun vadede öneml
evr msel sıçramalara neden olab leceğ düşünülmekted r.

Örneğ n büyümey ve gel şmey kontrol eden bu genlerde meydana gelecek mutasyonlar, b reyler n normalde
olacağından daha yavaş veya daha hızlı olgunlaşmalarına neden olab l r, bu da popülasyon çer s ndek gen
dağılımını çok hızlı b r b ç mde etk leyerek, b rkaç nes lde öneml evr msel değ ş mlere neden olab l r. Bu şek lde olan
evr me, sıçramalı evr m adını ver yoruz. Bu konuda daha fazla b lg ye buradak yazımızdan (http://evr magac .org
/makale/279/) ulaşab l rs n z.

2 -> 9 12.7.2014 15:54

Moza k Evr m ve Moza k Türler Üzer ne... – Evr m Ağacı http://evr magac .org/makale/491

Ş md bazı örneklere geçel m ve bu konuyu tam olarak anlamanızı sağlayalım.

Moza k Evr m Örnekler ve Moza k Türler

Bahsett ğ m z g b moza k evr m, türler n bazı atasal özell kler n n, vücutlarının ger kalanı farklılaşırken, olduğu g b
kalması veya genele oranla çok az değ şmes d r. Bu sebeple, bu atalardan evr mleşen yen türler, atasal özell kler n
net b r şek lde taşırlar ve canlılar arası geç ş açık b r şek lde göster rler. Bunların bazı t p k örnekler şöyled r:

1) Australop thecus Türler nde İk Ayak Üzer nde Yürümen n (B pedal zm) Evr m

Australop thecus türler , nsan evr m ç n çok öneml ara basamaklardır. İnsanlara g decek evr msel soy hattının 6
m lyon yıl kadar önce şempanzelere g decek soy hattıyla Afr ka'da ayrılmasından sonra, nsanın k ayak üzer nde
tam olarak yürümey evr mleşt rmes , nsanı " nsan" yapacak b rçok özell ğ n evr mleşeb lmes n sağlamıştır. Bu
atalarımızın ve kuzenler m z n fos ller n nceled ğ m zde, b pedal zm mümkün kılacak olan kem k yapısının ve genel
anatom n n moza k b r b ç mde, b rb rler nden farklı zamanlarda evr mleşt ğ görülmekted r. Örneğ n b pedal zm n en
öneml basamaklarından b r olan pelv s kemer , d ğer bütün evr msel değ ş mlerden önce meydana gelm şt r. Bu
sebeple, erken Australop thecus türler nde, k ayak üzer nde yürümen n öneml b r mler nden b r olan bu kemer n
evr mleşt ğ , ancak buna rağmen d ğer evr msel değ ş mler n henüz meydana gelmem ş olmasından ötürü tam olarak
yürüyemeyeb ld kler görülmekted r.

3 -> 9 12.7.2014 15:54

Moza k Evr m ve Moza k Türler Üzer ne... – Evr m Ağacı http://evr magac .org/makale/491

Elbette k ayak üzer nde yürümekten kastımız, geç c olarak k ayak üzer nde durmak ve hareket etmek değ l,
ömrünün büyük b r kısmını k ayak üzer nde geç rmekt r.

2) Archaeopteryx ve Kuşların Evr m

Kuşların d nozorlardan evr mleşmes n n de, moza k evr m n en güzel örnekler nden b r olduğunu görmek
mümkündür. Archaeopteryx, bu evr msel değ ş m n köşebaşı türler nden b r d r, çünkü Darw n' n Türler n
Köken s ml şaheser n yayımladığı zamanlarda, geç ş özell ğ gösteren en nad de türlerden b r budur. Günümüzde,
bu şek lde öneml geç şlere a t b nlerce tür tanıyor olmamıza rağmen, o zaman ç n bu türün önem ve değer
anlaşılmalıdır.

150 yıl kadar önce Darw n k tabını yayımladığında, en yakın arkadaşlarından b r olan Thomas Huxley de, bu
teor den yola çıkarak Archaeopteryx le ufak b r terapod d nozor olan Compsognathus türler n b rb rler yle karşılıklı
olarak anal z etm şt r. İk fos l de b rb r ne yakın noktalarda, Bavyera'dak Solnhofen k reçtaşları çer s nde
bulunmuştu. Huxley, k türün b rb rler ne çok yakın olmasına rağmen, k temel özell k açısından farklı olduklarını
gösterm şt : Archaeopteryx' n ön kolları farklıydı ve tüyler vardı! Yan Archaeopteryx, yakın kuzen nden genel skelet
olarak neredeyse h ç farklılaşmamıştı, ancak türün geç rd ğ k bas t görünümlü ancak öneml evr m, kuşların
evr m ne g den yolda öneml b r basamağı göster yordu.

Kısaca Archaeopteryx, kuşların d nozorlardan evr m hakkında b ld ğ m z onlarca ara türden veya kuzen türden b r
olarak, moza k evr m n de har ka örnekler nden b r n göstermekted r.

3) Çayır Köstebekler

4 -> 9 12.7.2014 15:54

Moza k Evr m ve Moza k Türler Üzer ne... – Evr m Ağacı http://evr magac .org/makale/491

Anthony Barnosky tarafından yazılan Kuzey Amer ka Kuvaterner Memel ler n n Morfoloj k Değ ş mler s ml k tapta,
çayır köstebekler olarak b l nen M crotus pennsylvan cus türünü moza k evr m n günümüzde, gözümüz önünde
gerçekleşen ve son 500.000 yıldır gerçekleşmekte olan b r örneğ olduğunu anlatmaktadırlar. Türün ve atasal
fos ller n n anal zler n yapan ve genet k olarak nceleyen yazar, türün bazı kısımlarının d ğerler nden farklı
zamanlarda ve hızlarda değ şt ğ n spatlamakta ve bunun halen olmakta olduğunu göstermekted r.

4) Darw nopterus

5 -> 9 12.7.2014 15:54

Moza k Evr m ve Moza k Türler Üzer ne... – Evr m Ağacı http://evr magac .org/makale/491

Teruzorlar olarak da b l nen uçan sürüngenler (veya "pterosaurs") çer s nden kon k b r c ns olan Darw nopterus,
moza k evr m n en lg nç örnekler nden b r n barındırır. C nse a t en temel tür olarak görülen D. modular s türü, d ğer
tüm teruzorların aks ne lk defa anatom k olarak hem uzun kuyruklu teruzorların (Ramporh nko d teruzorlar) hem de
kısa kuyruklu teruzorların (P terodakt ller) özell kler n taşımaktadır.

Ç nl b l m nsanları tarafından yapılan kapsamlı anal z, türün k klad arasındak evr msel b r geç ş olduğunu
göstermekted r. Ek p, makaleler nde şu sözlere yer vermekted r:

"Bu fos l kaydı, k temel klad arasındak geç ş gösteren ve bu fenomene kanıt olan eşs z örneklerden b r d r. S n r
bozucu b r şek lde, bu alandak bu tür fos ller halen oldukça nad rd r ve geç şler n daha detaylı ortaya konulması
gerekmekted r."

Ek p, bunun har c nde türü şöyle zah etmekted rler:

"Darw nopterus modular s, uzun kuyruklu teruzorlar le daha yen özell klere sah p, ayırt ed c b r şek lde kısa
kuyruklu olan pterodakt ller arasındak temel ve ş md ye kadar az anlaşılmış geç şe a t lk güçlü kanıtları
sunmaktadır. Tür, nanılmaz b r şek lde modüler yapıdadır: kafatası ve boyun t p k olarak pterodakt llere
benzemekted r; ancak skelet n ger kalanı neredeyse tamamen ples omorf kt r ve temel teruzorların özell kler ne
aynen sah pt r. Bu şablon, modüller n b rb rler yle sıkı sıkıya l şk l özell kler n b rb rler nden yarı-bağımsız ve ayrı
tar hlere sah p olab leceğ n ve doğal seç l m n temel odaklarından b r olduklarını, evr msel geç şlerde öneml b r rol
oynadıklarını göstermekted r."

5) Atların Evr m

6 -> 9 12.7.2014 15:54

Moza k Evr m ve Moza k Türler Üzer ne... – Evr m Ağacı http://evr magac .org/makale/491

Günümüzde evr m n artık tartışılamayacak kadar net b r örneğ olan atların evr m ndek moza kl k de, moza k evr m n
en güzel örnekler nden b r s d r. John Maynard Sm th' n Evr m Teor s s ml k tabında da örnekler n verd ğ g b ,
Bruce J. MacFadden tarafından yazılan Fos l Atlar: Equ dae A les n n S stemat ğ , Paleob yoloj s ve Evr m s ml
k tapta, atların küçük köpek boyutundak türlerden nasıl bugüne kadar kademel olarak evr mleşt ğ ve bu geç ş ne
kadar net b ld ğ m z anlatılmaktadır. İk k tapta da, atların bu r leşmeler ve kend ler ne has özell kler n almalarındak
moza k evr m göster lmekte, bazı özell kler n d ğerler ne göre daha hızlı evr mleşerek, atların evr m ndek ara türler n
çok net geç ş örnekler gösterd ğ zah ed lmekted r. Atların özell kle son b rkaç m lyon yılda ne kadar hızlı b r şek lde
evr mleşt kler n , fos l kayıtlarındak moza k evr m örnekler nden görmem z mümkündür.

6) Platypus ve Memel ler n Sürüngenlerden Evr m

Özell kle Mesozo k dönem olarak b l nen 252-66 m lyon yıl önces nde memel ler n sürüngenlerden ayrılarak
evr m nde, moza k evr m n çok net örnekler görülmekted r. Bu net örnekler n başında da Platypus olarak b l nen
Orn torenk ve atasal türler le kuzenler gelmekted r.

Tür hakkındak b r anal z şuradan (http://evr magac .org/makale/73/) okuyab l rs n z. Buradan da göreb leceğ n z g b ,

7 -> 9 12.7.2014 15:54

Moza k Evr m ve Moza k Türler Üzer ne... – Evr m Ağacı http://evr magac .org/makale/491

tür müth ş b r geç ş örneğ olduğu g b , adeta moza k b r sanat eser g b d r. Çünkü türün özell kler , sürüngenlerle
memel ler arasındak geç şe a t b rçok örneğ b r arada bulundurmaktadır. En bas t nden, türün memel olduğunu
göster r b ç mde kılları ve süt bezler olmasına rağmen, tıpkı sürüngenlerde olduğu g b yumurtlayarak
doğurmaktadır. Üstel k sadece Platypus değ l, Ek dna türler de benzer özell klere sah pt r ve genet k anal zler bu
canlıların atalarının, memel ler n sürüngenlerden ayrılmasından sonra lk ayrılan gruplar olduğunu, bu yüzden bu
atasal özell kler halen taşıdığını ortaya koymaktadır.

Sonuç

Uzun lafın kısası, moza k evr m, evr msel b yoloj n n tartışılmaz gerçekler nden b r s olduğu g b , evr m n de en net
geç ş örnekler n b ze sunan alanlarından b r s d r. Bu doğa gerçeğ n , evr me karşıymış g b kullanab lmek, gerçek b r
çaba ve art n yet gerekt rmekted r.

Umuyoruz k moza k evr m ve moza k türler anlamanızı sağlayab lecek b r yazı olmuştur.

En çten saygılarımızla.

Yazan: ÇMB (Evr m Ağacı)

Kaynaklar ve İler Okuma:

1. Carroll R.L. 1997. Patterns and processes of vertebrate evolut on. Cambr dge Un vers ty Press
2. Nature (http://www.nature.com/nature/journal/v405/n6790/abs/4051055a0.html)
3. Cambr dge Un vers ty (http://ebooks.cambr dge.org/chapter.jsf?b d=CBO9780511565052&
c d=CBO9780511565052A010)
4. PNAS (http://rspb.royalsoc etypubl sh ng.org/content/277/1680/383)
5. Fos l Atlar: Equ dae A les n n S stemat ğ , Paleob yoloj s ve Evr m (http://books.google.com
/books? d=K1upTamSEW0C&pr ntsec=frontcover&dq=%22foss l+horses%22&cd=1&hl=en#v=onepage&
q&f=false)
6. Brown Ün vers tes (http://b omed.brown.edu/Courses/BIO48/36.Tempo&Mode.1.HTML)
7. W k ped a "Mosa c Evolut on" Makales (http://en.w k ped a.org/w k /Mosa c_evolut on)

Et ketler:

Paylaş & yorum yap

Tweet (https://tw tter.com/share)

8 -> 9 12.7.2014 15:54

Moza k Evr m ve Moza k Türler Üzer ne... – Evr m Ağacı http://evr magac .org/makale/491

9 -> 9 12.7.2014 15:54