pagsusuri

ng
maikling
kwento
I. PAMAGAT NG AKDA

''MABANGIS NA
LUNGSOD ''
NI EFREN ABUEG
KAHULUGAN NG PAMAGAT

MABANGIS NA LUNGSOD
Tinawag itong mabangis na lungsod dahil sa akdang ito
ay sumisimbolo sa kalupitang ng lungsod pati ng mga taong
naninirahan dito. Dahil sa lungsod na ito ay delikado,
nariyan ang mga mata ng taong pandidirihan ka kung ikaw
ay kapos palad sapagkat para sa kanila ikaw ay isang
maduming uri ng tao.
MAY-AKDA
• Ipinanganak noong ika-3 ng Marso 1937 sa
Tanza, Cavite.
• Marami na siyang natanggap na awards at
recognitions. Isa na rito ang Gawad
Pambansang Alagad ni Balagtas at apat na
Liwayway Literary Prizes para sa mga
nobelang naisulat niya.
• Ang nobelang “Merah Tua” ay
kasalukuyang inilathala sa Liwayway.
• Si Efren Abueg ang isa sa mga iginagalang
na nobelista, kuwentista,mananaysay, at
krititiko ng kaniyang panahon. Sumulat at
nag-edit ng maraming mga sangguniang
aklat si Abueg at ginagamit hanggang sa
kasaluyukan sa kapwa pribado at publikong
paaralan, mula sa elementarya, sekundarya
hanggang sa kolehiyo.
• Bukod dito, malimit ilahok ang kaniyang
mga kuwento sa mga teksbuk na sinulat ng
EFREN ABUEG ibang awtor. At isa sa mga akdang kanyang
mga naisulat ay ang Mabangis na Lungsod.
Layunin ng may-akda
Ang may-akda ay naglalayong ipaalala sa atin na hindi
lahat ng tao ay pantay pantay. Sa ating lipunan, mayroong
mga mahirap na patuloy na humihirap at may mga
mayayaman na patuloy na yumayaman. Dahil dito, maraming
mga tao ang gumagamit na lamang ng dahas upang makuha at
makamit ang mga ninanais.

SANGGUNIAN O AKLAT NA
PINAGKUHANAN

https://thesecretoftruefriend.weebly.com/panunuring-pampani
tikan/mabangis-na-lungsod-ni-efren-r-abueg
http://bulaquinamarvin.blogspot.com/2017/03/isang-pagsusur
i-sa-akdang-mabangis-na.html
II. BUOD

Ang kwento ay umiikot sa batang si Adong na gumigising

ng maaga at nagtutungo sa Quiapo upang mamalimos para
siya ay magkaroon ng pagkain na kanyang maipantatawid
gutom. Si Adong ay labindalawang taong gulang. Sa murang
edad ay naranasan na ni Adong ang kahirapan ng buhay.
Namuhay rin siya ng walang mga magulang na mag-aaruga sa
kanya. Ngunit nagugulat ang mga namamalimos sa tapat ng
Simbahan ng Quiapo kapag dumarating na ang mayabang at
nagpapaka-haring si Bruno. Lahat sila ay natatakot kay
Bruno. Lahat ng kanilang napapalimos ay napupunta lamang
kay Bruno. Si Bruno ang nakikinabang ng lahat ng mga ito.
III. PAGSUSURI

A. Uri ng Pampanitikan
Ang akdang ito ay isang maikling kwento. Ang Maikling Kwento
ay isang akdang pampanitikan na binubuo ng mga elemento katulad ng
tauhan, tagpuan at banghay. Ito ay maaring piksyon o di-piksyon na
nagmumula sa mga kwento ng totoong buhay o likha lamang ng
mambabasa.
B. Istilo ng paglalahad
Kung susuriing mabuti ang kwento, masasabi na ang may akda ay
gumamit ng tradisyunal na uri ng paglalahad sa pamamagitan ng
malalalim na salita at tayutay upang makatawag pansin at ng
mambabasa. Sinigurado ng may akda na pagtutuunan ng pansin ng
kung sino mang babasa ang kanyang likha sa paraang ito ay
mapapaisip ng malalim dahil sa matatalinhaga niyang salita. Mabisa
ang istilong kaniyang ginamit.
III. PAGSUSURI

C. Panahong Kinabibilangan
Ang maikling kwentong ito ay nabibilang sa
kasalukuyang panahon na kung saan sumasalamin ito sa
totoong nangyayari at nagaganap sa ating lipunan. Nariyan
ang ituturing kang mababang uri ng tao kung ikaw ay isa
lamang hamak na pulubi na nanlilimos at natutulog sa
lansangan. Sa Aming pananaw, isinulat ito ng may akda
upang iparating sating lahat ang hirap na dinaranas ng mga
pulubing nilalampas-lampasan lamang natin sa
araw-araw.Nais pukawin ng may akda ang ating damdamin
na magkaroon ng awa para sa mga kababayan nating
nagugutom at pilit lumalaban sa hirap ng pagiging mahirap.
D. TEORYA O PANALIGANG PAMPANITIKAN

Ang mga teoryang ginamit sa akda ay ang mga sumusunod:

Realismo - Na kung saan ipinahayag ng may akda sa kwento ang totoong

karanasan ng iba nating kababayang pilipino na kapos palad, kung saan sila ay
namamalimos para lamang may pantawid gutom sa araw-araw. Dagdag pa rito
ay ang kaugalian ng Ilang pilipino na pinagsasawalambahala lamang ang
panlilimos ng mga pulubi, bukod sa di na ito inaabutan kahit barya ay
pinandidirihan at pinangingilagan pa ang mga ito.

Impresyunismo - Sapagkat sa pamagat pa lamang ay makikita na natin na di

maganda ang obserbasyon ng may akda sa nangyayari sa lungsod na ginamit
nyang inspirasyon sa pagsulat ng kwentong ito kaya't Inilarawan niya ang
lungsod sa pamamagitan ng salitang 'Mabangis' na nangangahulugang
delikado. Nariyan ang mga mata ng taong pandidirihan ka kung ikaw ay kapos
palad sapagkat para sa kanila ikaw ay isang maduming uri ng tao.
D. TEORYA O PANALIGANG PAMPANITIKAN

Simbolismo - Ang salitang mabangis sa

akdang ito ay sumisimbolo sa kalupitang ng
lungsod pati ng mga taong naninirahan dito.

Eksistensyalismo - Ang layunin ng

panitikan ay ipakita na ang mga tao ang
sentro ng mundo, ay binibigyang tono ang
kalakasan at mabubuting katangian ng tao
gaya nang talino, talent at iba pa.
E. TAYUTAY
Pagmamalabis o Hayperbole dahil ito ay lagpalagpasang
pagpapasidhi ng kalabisan o kakulangan ng isang tao, bagay,
pangyayari, kaisipan, damdamin at iba pang katangian,
kalagayan o katayuan.

F. GINTONG KAISIPAN

Karapatan nilang mag aral, karapatan nilang

magkaroon ng disenteng pamilyang mag aalaga sa
kaniya, karapatang mamuhay ng tulad ng isang
normal na kabataan.
G. REAKSYON
Para sakin naging kapangyarihan ng manunulat ang akdang ito upang buksan
ang aking isipan sa mga bagay-bagay na totoong nangyayari sa paligid natin
na di nasusubaybayan ng ating mga sari-sariling mata. Napakaraming
kalupitan ng mundong ito na ultimong taong katulad mo ay sya mo pang
magiging kalaban kesa katuwang sa pagharap sa kahirapan. Nawa'y
ipagpatuloy ng may akdang Efren Abueg ang pagsulat ng madami pang katha
na magpapakita sa atin ng mga maling bagay na di natin pinagtutuunang
pansin. At ang maikling kwentong ito ay makakapagpamulat sa totoong
nangyayari sa lipunan katulad na lamang sa nabanggit na madaming pulubi,
nanggagamit ng kapwa at matataas na estraktura na hindi tayo makagalaw ng
ayos sapagkat may pangangamba sa isip kung ligtas sa lugar na ito at mga
taong inaasahan nating tutulong ay siya pang magdadala saating kapamahakan.
Nawa’y ipagpatuloy ni Efren Abueg ang pagsusulat ng mga kwento na
magpupukaw sa mga mata ng tao sa totoong nagyayari sa lipunan at
matulungan ang mga taong naliligaw ng landas.
H. SARILING PUNA

Ang napansin naming sa maikling kwento ay hindi maganda

ang kanilang pagtrato sa mga kabataan dapat hindi sila
gumagawa ng mga ganong bagay at natitiis nilang di pagkain
dahil lahat ng perang nakukuha ay napapabigay sa kanilang
boss. Walang kakayanan ang mga taong mahihirap lamang
para mamungkahi ang kanilang nararamdaman sapagkat ang
mga taong may kapangyarihan lamang ang may kakayanan
para mamuhay ng maayos sa lipunan nawawalan ng silbi ang
mga taong katulad ni Adong sapagkat kontrolado and kanyang
kilos at hindi makikita ang kagandahan ng Quaipo sa dami ng
tindahang at malaking estraktura
I. MUNGKAHI

Hindi dapat namamalimos ang mga

bata sa kung saan saan, sa istatus nila
ngayon dapat nagaaral sila at dapat
gobyerno ang nagbibigay ng pondo para
sa mga kabataan at makapag aral at
mamuhay ng maayos
pagsusuri
ng
dula
I. PAMAGAT NG AKDA

Saan Papunta
Ang
Mga Putok
Rogelio L. Ordoñez
KAHULUGAN NG PAMAGAT

Saan papunta ang mga putok ni Rogelio Ordoñez ay

ginawa para sa mga kabataang may ipinaglalaban sa lipunan
mga raliyista eto ang naisip n pamagat ni Rogelio dahil sa
dulo ng akda ang tauhan na si Ador ay dinakip ng mga
sundalo kinulong at pinahirapan at dahil hindi na niya kaya
ang pagpapahirap na ginawa sa kanya kinuha niya ang baril
ng isang sundalo at nagpaputok sa dulo ng dula at hindi alam
kung saan tumama ang putok na iyon ng baril kung may
tamaan bang tao o wala.
MAY-AKDA

• Rogelio Ordoñez pinanganak noong September 24,

1940 isang premyadong manunulat, kwentista,
nobelista at makata.
• Naging hurado ng iba’t ibang timpalak
pampanitika.
• Naging propesor ng Graduate School ng PUP at
nagtuturo din sa kolehiyo nito ng malikhaing
pagsulat, tula at panulaang Filipino, pulitika ng
wika, Rizal, panitikan at kasaysayan ng Pilipinas at
maikling kwento at nobela.
• Ang kanyang mga tula at dula ay ilan lamang sa
mga akdang tunay na naghihimagsik at
sumasalungat sa tahimik na bibig ng mga
manunulat. Tunay na nagpapakita ng paghihimagsik
laban sa pang-aaping mga maimpluwensya at
makapangyarihan sa pamahalaan, inilalarawan at
iminumulat ang mga maralita sa kaapihan ng ating
ROGELIO •
lipunang ginagalawan.
Namatay siya sa edad na 75 noong May 19, 2016
Ordoñez dahil sa liver Cancer.
 SANGGUNIAN O AKLAT NA
PINAGKUHANAN

https://www.academia.edu/4139088/Isang_Pagsusuri_sa_Dulang_Saan
_Papunta_ang_mga_Putok_

II. BUOD
 III. PAGSUSURI
A. URING PAMPANITIKAN
Ang “Saan Papunta ang mga Putok” ay isang dula na sariling katha ni
Rogelio L. Ordoñez. Masasabi itong dula dahil nagsasaad ng isa o higit pang
pangyayari na ginagampanan ng isa o higit pang tauhan ang likhang kuwento na
naaakmang itanghal sa dulaan o entablado. Ang estilo rin ng pagsulat na bawat
tauhan ay may diyalogo at may panuto kung ano ang eksena at kapaligirang
napapalibot sa kanya ay akma rin para sa entablado o dulaan. Panitikang
Patanghal ito dahil hindi nagiging ganap ang pagkasulat nito hanggang hindi ito
naisasagawa o naitatanghal sa tanghalan o dulaan.

B. ISTILO NG PAGLALAHAD
Tradisyunal ang naging paraan ng paglalahad ng dulang kuwento.
Sinimulan ito sa karaniwang paglalarawan ng kapaligiran, panahon at
kondisyon kung kelan nagaganap at dula. Tradisyunal na dula ang pamamaraan
o istilo ng paglalahad nitong sarilinga katha. Itong tradisyunal na pamamaraan
ay maiiba sa huli ng dula kung saan nagtapos ang dula sa pambansang awit na
kadalasang pinapatugtug sa umpisa ng pagsasadula. Kontrobersiyal rin itong
pagtugtug dahil ang eksenang sinundan nito ay ang pagpapakita ng dungis at
baho ng administrasyon at militar ng bansa.
 III. PAGSUSURI
C. PANAHONG KINABIBILANGAN
Kasalukuyang Panahon dahil ito ay panahon ng
Administrasyong Cory Aquino na kung saan naisulat itong
dula na maaaring nalikha dahil sa kakatapos na kaganapan
ng Mendiola Massacre ng Enero 1987 o tinatawag na
“Black Thursday” na kinabibilangan ng mga Pilipinong
Ralihista

D. TEORYA O PANALIGANG PAMPANITIKAN

Teoryang Realismo na kung saan makikita at mababasa ang

kaugaliang Pilipino patungkol sa kanilang paglaban at pagtangol ng
kani-kanilang sariling karapatan. Ginagawa nila ito dahil sa hindi
magandang pamumuno ng mga opisyal ng ating bansa na kung saan
hanggang ngayon ay realidad na nangyayari ang korupsyon at kaguluhan.
 III. PAGSUSURI
E. TAYUTAY
1. “Binatuta kami ng pasista, parang mga asong pinagbabaril. Aywan ko
kung ilan ang tinamaan sa amin, kung ilan ang nasa morge”
Masasabi nating simili itong diyalogo dahil di tiyak itong
paghahambing ng dalawang magkaibang bagay. Naihalintulad ang
pagbabatutua ng mga miltar sa mga estudyanteng aktibista sa mga galang
asong pinagbabaril lamang upang mahinto ang mga ito dumami.

F. GINTONG KAISIPAN
Kapupulutan ng aral ang dalawang tauhan na sina Aida at Ador dahil sa kanilang
detalyadong pagganap. Si Ador na maaaring tularan dahil sa kanyang katapangan
dahil ipinaglaban niya ang karapatan ng mga manggagawang Pilipino at
mahihirap na walang boses at walang kalaban laban sa hustisya. Si Aida naman na
walang interes sa adhikain ni Ador na siya ay mas may mapapala pa kung
magaaral siyang mabuti. “ikaw bilang Pilipino, tutularan mo ba si Aida na
tapaktapakan at apihin ang inyong karapatang pantao? O tutulan mo si ador na
handa mong ibuwis ang iyong buhay, para sa bayan na iyong sinilangan.
 III. PAGSUSURI
G. REAKSYON
Kami ay namamangha sa bawat parte ng dula na aming nababasa at
napapaisip kung ano pa ang pwedeng mangyare. Nakakamangha ang tema
ng dula na ito pinakita dito ang isang eatudyante na walang takot na
ipinag laban na kung sa anong tingin niya ay tama. At kami ay nagulat sa
kung papaano tinapos/natapos ang dula sa mapapagitan lamang ng putok
ng baril na siyang nag iiwan ng tanong na siya rin ang ginawang pangalan
ng dula na ito.

H. SARILING PUNA

Ang dula na ito sa umpisa ay iisipin mong napakasimple dahil

nga nangyayare ito sa kasalukuyang panahon pero habang patuloy
mong binabasa ang dula ay malalaman mon a maraming araw na
pwedeng makuha dito. Iisipin mong isa itong napakasimpleng dula
pero isa itong napakagandang dula na pati pamagat ay mapapaisip
ang mga mambabasa.
 III. PAGSUSURI
I. MUNGKAHI
Sana mas pinalawak pa ang kwento dahil maganda naman
ang konsepto nito at makatotohanan.
Saan magkaroon ng kasunod na parte ang dula na ito
dahil madaming mambabasa ang napapaisip kung saan nga
ba talaga napunta ang putok, kung may natamaan ba si Ador
or wala dahil sa pagagaw niya ng baril sa sundalo at
pagpapaputok nito.
pagsusuri
ng nobela
I. PAMAGAT NG AKDA

''LALAKI SA
DILIM ''
NI BENJAMIN P.
PASCUAL
KAHULUGAN NG PAMAGAT

Sa pamagat pa lamang ng nobela mahihinuha na

maykinalaman sa isang madilim o maling gawain ang lalaki
sa nobela. ''Lalaki sa Dilim‟ ang pamagat nito ay dahil na
rin sa ang lalaki sa nobela ay nakagawa ng isang kasalanan
noong sapilitan niyang ginahasa ang isang babaeng bulag.
Maselang usapin ang gahasa saan man sa lipunan. Sa nobela
makikita kung gaano kabigat ang gayon sa buhay ng isang
babaeng bulag at mahirap. Sa pambihirang bisa ng panulat
ng may-akda ay itinatampok sa nobela ang samot saring
pagtanaw sa gahasa: ang salapi, dangal, pighati, ugnayan,
pag-asa, at iba pang tunggalian o kaisahan. Dito mababatid
na ang pisikal na pagkabulag ng babae ang siyang
magbibigay liwanag sa katauhang-dilim ng lalaki.
MAY-AKDA

▪ Ipinanganak sa Lungsod ng Laoag,Ilocos

Norte.
▪ Unang nakilala bilang matinik na kuwentista
si Pascual bago niya sineryoso ang pagiging
isang nobelista. Nagsimula siyangsumulat
noong dekada 1950, sumubok mag-ambag sa
komiks,hanggang hiranging maging staffer
ng Liwayway.
▪ Nagwagi sa DonCarlos Palanca Memorial
Awards for Literature ang kaniyang kwentong
“Landas sa Bahaghari” (1965) at “Di Ko
Masilip AngLangit” (1981). Nagtamo naman
ng Grand Prize sa Cultural Center of the
Philippines ang nobelang “Utos ng Hari”
noong 1975.
BENJAMIN P.
PASCUAL
MAY-AKDA
▪ Unang nailathala sa Liwayway ang ''Lalaki sa Dilim‟ sa pamagat na
''Shhhh…Ako ang Lalaki sa Dilim‟ (1976). May-akda rin siyang may
pamagat na “Sapalaran, WalangTanungan” (1997), isang komedya ng
pag-iibigan at lingguhangisineserye nagyon ng Liwayway. Tinatayang
nakatapos ng 13 na nobela si Pascual, na pinakarurok marahil ang
Halik sa Apoy” (1985).
▪ Naging Filipino seksiyon editor si Pascual sa
People’s Journal Tonight noong 1981, at ngayon ay editor sa popular
na Valentine Romances.
▪ Kinilala ng Unyon ng mga Manunulat sa Pilipinas (UMPIL)noong
1994 ang natatanging ambag niya sa pagsusulat ng maikling kwento,
dula, at nobela.Sa edad na 69 ay hindi pa rin ito humihinto sa
pagsusulat.
SANGGUNIAN O AKLAT NA
PINAGKUHANAN

Paperback, First Printing, 244 pages

Published 1997 by Ateneo de Manila Univ Press

ISBN 9715502636 (ISBN13: 9789715502634)

Original Title: Lalaki sa Dilim
II. BUOD
Nagsimula ang kwento sa isang lalaking nagngangalang Rafael Cuevas.
Isang espesyalista sa mata. Nakagawa siya ng isangmalagim na krimen ng
gabing bigyan siya ng Stag party ngkanyang mga kaibigan bago pa man
siya makasal kay Margarita,isang opera singer. Nagawa niyang gahasain
ang babaing kahabaghabag ang kalagayan. Isang bulag at maralita
angkanyang ninakawan ng kabirhinan. Dahil hindi makakita ang
hindinakilala ang kanyang boses ay “ligtas” siya sa kanyang kasalanan.
Walang ebidensyang makapagpapatunay. Bilang paghuhugas at paglilinis
niya ng konsensiya sa nagawaniyang kasalanan kay Ligaya, ang babaeng
kanyang ginahasa,binigyan niya ito ng P50, 000.00 kasama ang liham
na nagsasabing sakanya din magpagamot ng mata upang masingil lamang
ng kaunti upang hindi makahalata. Nagbunga ang kanyang nagawang
kasalan kay Ligaya na nagkataong isinunod sa kanyang pangalan bilang
pagtanaw ng babae sa kanyang nagawang kabutihan. Naging inaanak niya
rin ang bata sa binyag. Ninong siyang kanyang sariling anak.
II. BUOD

Sa kanilang pagsasama ni Margarita ay nagkaroon ito ng lover at ito ay si

Nick. Ang kanyang kaibigan. Nagkaroon ng lamat angkanilang samahan na
humatong din sa hiwalayan. Ang napang-asawa niyang si Margarita ay
isang modernong babae. Totally Americanized, sabi nga sa nobela. Para kay
Margarita ayos lang namagkaroon siya ng lover at gayon din si Rafael basta
magkaroonlang sila ng pagkakaintindihan ni Rafael at maging totoo sa isa't
isa. Isang araw habang nagbabasa ng pahayagan si Rafael ay'gumulantang
sakanya ang isang balitang napatay si Margarita at Nick sa isang otel ng
isang babaeng nasa 29 ayos. Ito ay si Marina ang asawa ni Nick na matagal
ng nagtitiis sa mga kabulastugan ng asawa hanggang sa umabot na sa
sukdulan at makapatay ito.Sa huli ay nagawa rin niyang aminin kay Ligaya
at Aling Sela ang ina ni Ligaya na siya ang lalaki sa dilim na noon ay
bumaboy sa katawan ni Ligaya. Malinaw kay Rafael na papakasalan niya si
Ligaya.
III. PAGSUSURI

A. URING PAMPANITIKAN
Ang akdang “Ang lalaki sa Dilim” ni Benjamin Pascual ay isang uri
ng nobela sapagkat tinataglay nito ang mga katangian ng isang
nobelang panitikan.

1. Maliwanag at maayos na pagsulat ng mga tagpo at kaisipan.

2. Pumupuna ng lahat ng larangan ng buhay
3. Dapat maging malikhain at maguni-guni ang paglalahad
4. Pumupukaw ng damdamin ng mambababasa kaya ito nagiging
kawili-wili
5. Maraming ligaw na tagpo at kaganapan
6. Ang balangkas ng mga pangyayari ay tumutukoy sa kaisahang ibig
mangyari
B. ISTILO NG PAGLALAHAD
• Ang nobelang Lalaki sa Dilim ay isang halimbawa ng isang akdang modernista
na kung saan ang tanging gusto ay magkaroon ng isang malaking pagbabago
upang maging maginhawa ang pamumuhay ng bawat isa.

• Nilikha ni Pascual ang isang karakter nanaipit sa isang sukdulang kasalanan at

ang tanging nais ay malinis niya ang bahid ng sariling putik.Mahahalata mula sa
pagbabasa ang paulit-ulit napagbanggit ng may-akda sa mga naganap na tagpo.

• Sadyang ginawa at pinanatili ng awtor ang ganoong istilo upang ipakita naang
kwento ay isang tuluyang nobela na batay sa istruktura ng isang magasin.

• Bagaman sa kabuuan ay namayani sa nobela ang ating sariling wika,

kapansin-pansin pa rin ang ilang pagsulpot ng wikang Ingles sa pagdaan ng
kwento. Dahil na rin sa hinaluan ito ng ilang wikang Ingles na madali namang
intindihin, naging payak at simple ang daloy ng pagpapalit ng linya ng mga
karakter.
• Naging realistiko at natural ang pag-uusap ng mga karakter.
• Ang nobela rin ay gumamit ng isang sentimental at romantikonggenre ng kwento
dahil ang paksa ay tungkol sa pag-iibigan ng isang lalaki at babae.
C. PANAHONG KINABIBILANGAN

Ang panahong kinabibilangan ng

akda ay ang kasalukuyang Panahon.
Ito ang panahon ng bagong
Republika ng Pilipinas
D. TEORYA O PANALIGANG PAMPANITIKAN

1. Teoryang Klasismo/Klasisismo
2. Teoryang Saykolohikal/Sikolohikal
3. Teoryang Romantisismo
4. Teoryang Moralistiko
E. TAYUTAY

1. Wala ka ng ibang ginagawa kundi magtalaksan ng girlfriend.

(PATALINGHAGA O ALLEGORY)-Ang pahayag ay tumutukoy sa hindi
literal na kahulugan ngmga salita. Sa pahayag na ito mapapansin na ang
literal na kahulugan ng “magtalaksan” ay punong kahoy na panggatong na
pinagpatung-patong sa isang talaksan. Ngunitsa pahayag ay patalinghaga
itong sinabi na ang ibigipagkahulugan ay nag-iipon ng mga babae ang anak
upangmapunan ang apoy ng kandungan nito.

2. Madilim ang tingin niya sa paligid na para bang ang araw

aynilambungan ng takipsilim.
(PERSONIFICATION O PAGBIBIGAY KATAUHAN)- Pinakikilos na
tulad ng tao ang mga bagay at sa tayutay naito ay pinapahayag sa
pamamagitan ng mga pandiwa. Angnilambungan ay pagtakip sa isang
bagay gamit ang angmantel.
E. TAYUTAY

3. Kumagat na ang gabi.

(PERSONIFICATION O
PAGBIBIGAYKATAUHAN)- Gaya ng nauna,
pinakikilos na tulad ng tao ang mga bagayat sa tayutay na
ito ay pinapahayag sa pamamagitan ng mgapandiwa. Ang
ibig sabihin ng kumagat na ang gabi ay sumapitna ang
kadiliman sa paligid.
F. GINTONG KAISIPAN/ VALUES NA NAKAPALOOB
SA AKDA

Ang nobela ay nagiiwan ng kaisipan na matuto ang bawat isa na maging

responsable sa mga bagay na ating ginagawa. Ang responsabilidad ay di dapat na
tinatakbuhan dapat ito ay kinakaharap katulad ng tauhan sa nobela si Rafael ay
tinakbuhan ang kanyang nagawang kasalanan kay Ligaya ngunit sa huli hinarap
niya ang kanyang responsibilidad kay Ligaya.

G. REAKSYON
 H. PUNA
• Iniuulit ang ilang mahahalagang tagpo sa mga kabanata dahil ang
nobela ay nalalayo sa karaniwang pagkakasulat ng mga nobelang
sadyang ipinaaklat (Anonuevo, 1997).”
• Napansin din naming mga mambabasa ang nakasaad. Ang kwento ay
isang tuluyang nobela na batay sa istrakturamg isang magasin.
Naging kapana-panabik ang mga pangyayari nobela dahil ang awtor
ay tila lumikha ng isang pelikula. Maaari ring para kaming nakikinig
sa isang drama sa radyo dahil sa agos ng kwento.
• Ang paksang ‘’gahasa‟ ang nangibabaw at nagsilbing pundasyon ng
kwento. Maigi ang transisyon ng mga pangyayari at dumadaloy ito
ng husto. Hindi nakakalito ang mga eksena at nagagawa pang balikan
ang mga mahahalagang detalye. Ito ay isang paraan upang huwag
makaligtaan ang mga importanteng bahagi.Gagana ang magiging
malikot ang mga imahinasyon ng mga mambabasa sa oras na
umpisahan nila ang nobela.
I. MGA MUNGKAHI
pagsusuri
ng
PELIKULA
I. PAMAGAT NG AKDA

CAREGIVER NI
CHITO S. ROÑO
KAHULUGAN NG PAMAGAT

Ang salitang caregiver ay salitang ingles na tumutukoy sa

mga taong binabayaran upang magbibigay kalinga at pansin
sa mga bata o sa may sakit, matanda at mga may kapansanan.

MAY-AKDA
Chito S. Roǹo:
• Kilala rin bilang Sixto Kayko na
isang manunulat, director at
prodyuser ng pelikula.
• Nakilala rin siya dahil sa mga
mabibigat na eksenang dinadala ng
kanyang mga likha.
 SANGGUNIAN

https://tfc.tv/episode/details/150559/caregiver-2
008

II. BUOD
Si Sarah ay isang mahusay na guro sa Pilipinas. Kasabay ng kanyang pagtuturo
ay ang pag-aaral ng caregiver. Dahil isa siya sa pinakamahusay na guro ay
mapopromot sana siya bilang English head teacher sa kanilang departmento ngunit
siya ay nakapagdisesyon na sundan ang kanyang asawa na si Teddy sa London.
Naibenta niya ang kanyang bahay dahil sa pagnanais na makapunta ng London.
Naiwan ang kaisa-isa niyang anak sa kanyang ina at lola sa Maynila. Hindi matanggap
ni Paolo na siya ay maiwan kung kaya’t siya ay nagrerebelde sa pamamagitan ng
pag-alis na hindi humihingi ng pahintulot sa magulang. Siya naman ay pinaliwagan ni
Sarah kung bakit niya iiwan at kung magkapera na siya ay kukunin niya ito.
Nagkaroon sila ng nasinsinang pag-uusap at pagkatapos ay namasyal silang dalawa.
II. BUOD
Nang si Sarah ay nakarating sa London ay agad naman siyang
sinalubong ni Teddy. Puno nang galak ang pagkikita ng dalawa.
Hindi inakala ni Sarah na malaki pala ang inuupahang bahay ng
kanyang asawa. Nurse ang hanapbuhay ni Teddy doon kung kaya’t
malaki ang sahod. Buong puso naman siyang nagtiwala sa mga
sinasabi ng kanyang asawa. Para makuha niya agad ang kanyang
anak na si Paolo sa Pilipinas ay nagtatrabaho siya bilang caregiver
sa isang orphanage kasama si (Rica Paralejo) na naging kaibigan
niya. Nang siya ay nawili sa tindahan ay nakita niya si Shan
(Makisig Morales) na nagnanakaw ng pagkain. Agad niya itong
pinagsabihan na “Ang bata pa niyang magnakaw at hindi ito tama”.
Binigyan niya ito ng aral, ngunit ay tumakbo. Sa nagdaang araw
naging kaibigan niya si Shan at nawala ang pangungulila na
kanyang nadama para kay Paolo.
II. BUOD
Sa kabilang daku, ang tunay na trabaho pala ni Teddy ay isang nurse
aid. Habang si Sarah ay naghihirap sa pag-aaruga kay Lily, napamahal na
niya ito. Dama ni Sarah kung ano ang hirap ng isang Filipino worker
doon. Naranasan niyang murahin at tapunan ng pagkain ng isang matanda.
Kahit na gawon ay nalampasan na niya ito. Hanggang sa namatay si Lily (
Ang matandang kanyang inaalagaan) dahil sa pangyayaring iyon ay
nasasaktan si Sarah kung kaya’t ninais na niyang magretiro sa trabaho.
Hindi natuloy ang naisipan niyang paraan dahil sa nais niyang makuha si
Paolo at dahil rin sa hirap ng buhay na kanyang dinaranan. Naging magulo
ang buhay ni Sarah nang nalaman niya ang lihim na trabaho ng kanyang
asawa. Nakita niya ito nang nadisgrasya si Shan at na ospital. Doon ay
nasaksihan niya na si Teddy pala’y isang nurse aid at hindi tunay na nurse.
Yaon ang hakbang kung bakit mas malakas ng umiinom at naninigarilyo si
Teddy. Minsan na itong pinagsabihan ni Sarah ngunit lalong nagulo ang
sitwasyon dahil nawalan na ito ng trabaho. Isang araw, nakilala ni Sarah
ang Anak ni Nurse Morgan na si David.
II. BUOD
Hanggang si G. Morgan na ang matandang inaalagaan ni Sarah.
Mainitin ang ulo ni G. Morgan, pinahihirapan niya si Sarah ngunit
pinalawak ng bida ang kanyang pasinsya dahil batid niya ang
kahirapang nadarama nito. Umabot rin sa kasukdulan ang pasinsyang
kanyang nabitawan kaya’t napagsabihan niya ito kung ano-ano ang
kanyang saloobin maging mga paghihirap na kanyang nadarama
haabang wala sa kanyang piling ang anak na si Paolo. Naliwanagan
si G. Morgan sa mga sinasabi ni Sarah. Naging malapit na
magkaibigan sila kaya dinala ni G. Morgan si Sarah sa kanilang
bahay. Masaya sila sa panahong iyon. Nang dumating ang kapatid na
babae ni David ay nagkaroon ng masinsinang pag-uusap ang dalawa.
Hindi nagdalawang isip si Sarah na umalis, nagbilin na lang ng siya
mensahe. Ikinasama ito ni G. Morgan at lalong lumubha ang kanyang
kondisyon. Dahilan ito na hinahanap siya ni David at nang silay
nagkita ay pinakiusapan niya si Sarah na puntahan ang kanyang
Ama.
II. BUOD
Hindi rin sila nagtagal dahil namatay rin si G. Morgan.
Habang naglalaro sina Sarah at David sa bakuran ng
saranggola nagdudulot ito ng kalungkutan sa buhay ni Sarah.
Kaya’t naisipan niya umuwi sa Pilipinsa kasama si
Teddy-uuwi dahil wala siyang mukhang maiihahaharap kay
Paolo. Nagpaiwan nalang siya sa London at nagtrabaho
habang umuwi si Teddy kasama ang kanyang kabigoang
tinatamasa. Sa katapusan ay natupad ang minimithi ni Sarah.
Nakuha niya ang kanyang anak na si Paolo at nadala niya ito
sa London. Naging masaya at makabuluhan ang buhay niya
kasama ang kanyang anak.
III. PAGSUSURI
A. URING PAMPANITIKAN
Ang akda ay pelikula, kilala din bilang sine at pinilakang tabing, ay
isang larangan na sinasakop ang mga gumagalaw na larawan bilang isang
anyo ng sining o bilang bahagi ng industriya ng libangan. Isang anyo ito
ng sining, at tanyag na anyo ng mga libangan, at negosyo. Nililikha ang
pelikula sa pamamagitan ng pagrekord ng "totoong" tao at bagay
(kabilang ang inarte na pantasya at mga peke) sa kamera, at/o sa
pamamagitan ng kartun.

B. ISTILO NG PAGLALAHAD
Ang istilo ng paglalahad ay paglalarawan. Inilalarawan ang buhay ni
Sarah bilang guro sa Pilipinas hanggang pumunta sa London at nagtatrabaho
bilang isang caregiver. Inilalarawan sa pelikula ang katotohanan sa likod ng
isang caregiver na nag-ibang bansa upang magtrabaho. Inilalarawan ang
gawain ng isang caregiver. Inilalarawan ang buhay ng isang taong nag-ibang
bansa para sa pamilya. Tuloy-tuloy ang paglalahad at walang patumbalik.
III. PAGSUSURI
C. PANAHONG KINABIBILANGAN
Modernisadong panahon ang panahong kinabibilangan nito dahil
naisagawa ito noong taong 2008. Naglalathala ito ng mga modernisadong
kaugalian, tradisyon at mga gawain ng mga tauhan sa pelikulang ito.

D. Teorya o panaligang panitikan

a. Realismo- Ang pananalig na ito ay naglalarawan sa paraang siyentipiko

at hindi namimili ng mga bagay na nadarama at napag-uukulan ng
pagmamasid. Inilalarawan nito ang buhay sa katotohanan ay walang
halong idealism. Sapagkat ang pelikula ay naglalarawan sa realidad sa
buhay ng isang caregiver. Katotohanan ang pinapakita ng isang ina na
nagsakripisyong iwan s Pilipinas ang anak upang sa ibang bansa
magtrabaho.
III. PAGSUSURI
b. Klasisismo- Teoryang pinanaig ang isipan kaysa damdamin. Sapagkat
pinanaig ni Sarah ang kanyang desisyon na pumunta sa London sa kabila
ng pag-iwan niya ng kanyang anak sa Pilipinas. Sinasakripisyo niya ang
kanyang kabuhayan ditto sa Pilipinas upang sa ibang bansa magtrabaho.

c. Impresyunismo- Ang pananalig pampanitikang inilahad ng manunulat

ay batay sa impresyung naikintal o naiwan sa kanyang isipan. Ang mga
akdang mabuting suriin sa ganitong pananalig at dapat na maglahad ng
mga reaksyon sa mga aktwal na pangyayari sa lipunan at kultura. Naikintal
sa isipan ng mga manonood na hindi madali ang nararanasan ng mga taong
nag-ibang bansa. Naghirap sila upang maitaguyod sa kahirapan ang
kanilang pamilya. Ito ay aktwal na nangyayari sa buhay ng isang caregiver.
III. PAGSUSURI
d. Feminismo- Ang teoryang feminism ay isa sa pinakabagong teoryang
pampanitikan. Ang pagsilang ng ganitong teorya ay bunga sa paghihimagsik sa
kaisipang ang kababaihan ay karaniwang inilalarawan sa simplistiko at
nakatakdang paraan. Tulad ni Sarah na inilalarawan ang mga pagbabago sa
kanyang pagkatao, ang pagkatuklas tungkol sa kanyang sarili. Magmula sa isang
pagiging masunurin at maamong maybahay kay Teddy, at bilang katuwang sa
pagsisinop ng kanilang pamilya hanggang sa pagkakaroon ng kapangyarihan,
dignidad at pagpapahalaga sa kanyang sarili bilang isang babae, at bilang isang
taong may silbi sa kanyang mundong ginagalawan.

e. Ekspresyunismo- Sa pananalig na ito ay walng pagkabahala ipinahahayag ng

manunulat ang kanyang kaisipan at nadarama. Karaniwang ang ideya kapag
narinig ang salitang caregiver ay patungkol sa isang yaya, alila, katulong, tsimay o
sa pinakamababang antas ay tagahugas nga lamang ng puwit ng pasyente. Ngunit
sa pelikulang Caregiver, mabubuksan ang nakapikit at nahihimbing na kaisipan na
maling iyon lamang ang papel na ginagampanan ng isang tagapag-alaga. Tulad sa
pelikula na nagsisilbing isang repleksyon na sumasalamin sa lahat ng uri ng
tungkuling ginagampanan ng libo-libong OFW.
III. PAGSUSURI
f. Eksistensyalismo- Sa paniniwalang ito ay inihaharap ng katibayan ang
kahalagahan ng personalidad, kapangyarihan at kapasyahan ng tao laban
sa katwiran ang binibigyan ng timbang o halaga. Tulad ni Sarah na
bumigat ang pagtitimbang sa maraming bagay. Yaong panahon na
dumanas ng pagsubok si Teddy hanggang sa dumating sa puntong
napagpasiyahan na niya ang bumalik sa Pilipinas. Hinimok niya si Sarah
na sumama sa kanya upang umuwi. Dito mahahati ang desisyon ni Sarah.
Isang matalinong pagpapasiya kung ano ang nararapat niyang gawin: ang
manatili ba sa London kakambal nang matiim na hangaring
magtagumpay sa kanyang propesyon sa kabila nang pagkawala ng
kanilang relasyon bilang mag-asawa? o ang paglaho ng kanyang mga
pangarap kapalit nang pagiging buo ng kanilang pamilya? Sa huli ay
nagpaiwan siya sa London at nagtrabaho.
E. TAYUTAY
Walang makikitang tayutay sa pelikula sapagkat ang mga salitang binibitawan
ng mga tauhan ay pawang karaniwan lamang. Simple lamang ang mga salitang
ginamit sa kanilang talastasan.

F. GINTONG KAISIPAN
Ang mensahe ng pelikulang anak ay tungkol sa sakripisyo ng isang ina para
maibigay ang magandang buhay sa kanyang anak. Pinapakita dito lahat ng pagtitiis ng
ina na mapalayo sa kanyang pamilya lalo na sa kanyang pamilya higit sa lahat sa
kanyang mga anak sa loob ng 10 taon. Sinasalamin ng kwento ang karaniwang
nangyayari sa isang OFW na napalayo sa pamilya at napalayo na rin ang relasyon sa
isa't isa gawa ng distansya mula sa bawat isa.Bilang anak din ay pinapakita sa kwento
ang mga pangungulila ng isang anak sa kanyang ina na sa katagalan ay lumalim at
humantong sa sama ng loob at galit. Pinapakita dito na bilang anak ay dapat din na
buksan ang isipan at puso para sa kanyang ina at higit sa lahat sa kanyang sakripisyo
para sa isang anak. Na ang ina kailanman ay di matitiis ang isang anak na makitang
nahihirapan. Na ang isang ina kahit gaano kahirap ay kayang gawin at tiisin masiguro
lamang na mapapabuti ang kanyang anak.
G. REAKSYON

Bilang mag-aaral, nabigyang kaliwanagan ng pelikulang ito ang isip

naming mga kabataan at mamamayan kung gaano kahirap ang pinagdaraan
ng mga kapamilya at kababayanan nating nangingibambansa upang kumita
ng pera. Naantig ang aming puso sa pelikulang ito dahil sa naging
mabisang paghahayag ng detalye ng kaganapan. Napagtanto rin namin na
hindi madali ang hinaharap ng bawat ina upang magawa at maibigay ang
mga minimithing kaginhawaan para sa kanyang asawa at mga anak.
H. SARILING PUNA

a. Mga Tauhan- Mahusay ang pagkakaganap ng mga tauhan

mula sa mga bidang sina Sharon Cuneta (Sarah), John Estrada
(Teddy), John Manalo (Paolo) hanggang sa mga artistang may
maliit lamang na papel tulad ni Anita Linda. Natural ang mga
linya at tamang-tama ang timpla ng mga eksena. Hindi man
ganoon kabigat ang dating sa mga manonood, hindi pa rin
maitatangging nadala ng Caregiver ang mga manonood sa
isang lugar at buhay na malayo sa ating nalalaman.

b. Galaw ng Pangyayari- Mabilis ang takbo ng istorya o mga

pangyayari sa pelikula lalong-lalo na nang si Sarah ay
nagtuturo bilang guro sa Pilipinas hanggang nag-ibang bansa
upang magtrabaho bilang isang caregiver.
I. MGA MUNGKAHI

Nabigyang halaga naman ang pinagdaraan at sakripisyo

ng mga ofw sa palabas na ito. Mas mapagaganda pa ito
kung malalapatan ng mas magandang musika na sadyang
naayon sa mga makadamdaming eksenang nakapaloob
dito.
pagsusuri
ng
SANAYSAY
I. PAMAGAT NG AKDA

CAIINGAT CAYO

KAHULUGAN NG PAMAGAT

MAG-INGAT KAYO, MAGING KASINGDULAS KAYO NG

IGAT
MAY-AKDA
Isang propagandista at satiristang rebolusyonaryong
Pilipino.
Ipinanganak noong Agosto 30, 1850 sa Kupang,
Bulacan.
Asawa: Marciana H. del Pilar
Ama: Julian H. del Pilar
Ina: Biasa Gatmaitan
• Nag-aral siya sa Colegio de San José at sa bandang
huli sa Unibersidad ng Santo Tomas, kung saan
natapos niya ang kanyang kursong abogasiya noong
1880.
• Noong 1882 itinatag ni Del Pilar ang pahayagan ng
Diariong Tagalog upang ipalaganap ang mga
demokratikong liberal na ideya sa mga magsasaka at
magbubukid.
• Noong Disyembre 1889, pinalitan niya si Graciano
Lopez Jaena bilang editor ng La Solidaridad, isang
pahayagan ng mga repormistang Pilipino sa Madrid.

MARCELO H. DEL • Namatay noong Hulyo 4, 1896 sa Barcelona . Dahil

PILAR sa tuberculosis.
 SANGGUNIAN

https://www.slideshare.net/addorable/caiingat-cayo

II. BUOD
Ngayon ang panahong tigmak sa kakulangan ng katotohanang
mapanghahawakan ng sinuman. Ngayon ang panahong kay hirap
maunawaan ang tunay at ang kasinungalingan. Ngayon ang panahong
naiimpluwensiyahan ang diwa’t isipan natin ng mga patalastas na tila
kalugud-lugod, ngunit nagdudulot ng pangamba sa ating kaalaman,
sapagka’t totoong nagbabadya ng kadiliman ang mga ito.
Kaiingat kapatid! Magpunyagi para sa katuwiran at alisin ang piring na
tumatakip sa mga mata. Huwag bulagin ang sarili sa mga balat-kayo, at sa
halip, pagsikapang makita ang katotohanang umiiral.
 II.BUOD
Ito at ito lamang: ang laban ay nasa libro, siyam-napu’t limang araw; di
-maikakaila ang karukhaan ng angaw-angaw sa ating kapatid; naroon pa
rin ang yagit na may tsapa; lalong nag-iibayo ang agwat ng bagong
ilustrado at bagong indiyo. Buong-kusang idiniin ang nais nila, buong
tiwasa’y na ating tinanggap— tayong manhid at mapagparaya sa sarili
nilang pagnanasa.
Sila’y humimlay sa ating tahanang malapalasyo, tayo naman ay
nagsasawalang-kibo ang ating pamantasan na tila ba nakaluklok na tayo sa
panibagong pamantasan. Kasalanang di-mapapatawad ang matulog nang
panatag sa mga kamang dekutson nang hindi man lamang isinasaisip kahit
saglit ang tablang amoy-estero, galisin at lipos sa libag na higaan ng
kapatid na maralita.
Maikakaila ba ang pagdarahop ng nakararami? O tuluyan na ba tayong
nalulong sa huwad nating daigdig na kasaganaan at katiwasayan? Mag-isip
kayo at huwag magsa-tanga! Napakadaling marahuyo, lalo na tayong
walang ibang talo kundi ang tangos ng ilong nating mestisuhin.
Napakadaling paglaanan ang sarili habang hitik sa de-sampung papel ang
nagpuputok nating kartamoneda.
 II.BUOD
Napakadaling patahimikin ang budhi/diwa habang kusang
binubulag ang sarili sa katotohanan na kamuhimuhi tayo sa
malas ng angaw-angaw nakalahi. Tiyak na mamumuhi at
mapopoot ka rin kung araw-araw mong mapapanood ang
landian, ang talsikan ng mga pinintahang daliri ng pulutong na
anak. Titiim din ang bagang kung masisilayan ang mga
kansusuwit na mestiso at mestisang walang pakundangan
kung magparaya sa sarili na tila walang katapusang pista ang
buhay. Kaiingat kayo kapatid! Malayo’t matagal pa ang
pagsapit ng tunay na Eden/kasalanan sa kalupaan natin.
Huwag kalilimutan ang nakaraan sapagka’t sa nakaraan
nakasalalay ang pagkamulat sa katotohanan.
 III. PAGSUSURI
A. URING PAMPANITIKAN

Sanaysay - isang komposisyon na kadalasan ay naglalaman ng

pananaw o kuro-kuro ng may akda.

B. PANAHONG KINABIBILANGAN

PANAHON NG KASTILA

C. ISTILO NG PAGLALAHAD

Ang Istilo ng paglalahad ni Plaridel ay base sa kanyang

pananaw, paniniwala at damdamin ito ay hango sa kanyang
karanasan at katotohanan.
 III. PAGSUSURI
D. TEORYANG PAMPANITIKAN

REALISMO – katotohanan sa lipunan.

EKSPRESYUNISMO – nagpapakita ng masidhing damdamin.

E. TAYUTAY

Aliterasyon
Ngayon ang panahong tigmak sa kakulangan ng katotohanang
mapanghahawakan ng sinuman.
Ngayon ang panahong kay hirap maunawaan ang tunay at ang
kasinungalingan.
Ngayon ang panahong naiimpluwensiyahan ang diwa’t isipan natin ng
mga patalastas na tila kalugud-lugod, ngunit nagdudulot ng pangamba sa
ating kaalaman, sapagka’t totoong nagbabadya ng kadiliman ang mga ito.
E. TAYUTAY

Simili o Pagtutulad
Ngayon ang panahong naiimpluwensiyahan ang diwa’t isipan
natin ng mga patalastas na tila kalugud-lugod, ngunit
nagdudulot ng pangamba sa ating kaalaman, sapagka’t
totoong nagbabadya ng kadiliman ang mga ito.

F. GINTONG KAISIPAN

Makapanghikaya’t at humingi ng pagbabago mula sa mga

isinambulat na katotohanan sa ating kalagayang panlipunan
na marapa’t lamang na ating malaman.
 III. PAGSUSURI
G. REAKSYON
H. SARILING PUNA

Ang sanaysay pong ito ay nagbibigay ng

gintong kaisipan sa mga tao hindi lamang
noon kundi pati na rin ngayon. Malalalim ang
mga salitang ginamit kaya’t mahirap
intindihan ng makabagong panahon
gayunpaman napakaganda pa din ng sanaysay
na ito talagang makikita mo na nag-aalab ang
damdamin ni Plaridel.
I. MUNGKAHI

Ang maibibigay po naming mungkahi

bilang manunuri ay ang mga sumusunod:
■ Sana mas inilarawan niya ang mga
nangyayari noong panahong iyon.
■ Dapat mas binigyan niya ng puna ang
pakikipaglaban ng mga Pilipino para sa
kalayaan.
■ Sana nagbigay siya ng solusyon kung
paano makakalaban para sa kalayaan.
 Wakas o
ipagpapatuloy???