MGA KONSEPTONG PANGWIKA

OUTPUT: PAGBUO NG DIKSYUNARYO

• sumulat/gumawa ng sariling diksyunaryo, naglalaman ng Barayti

ng Wika.
• ang nilalaman ng iyong bubuoing diksyunaryo ay ang sumusunod;
> Dayalekto (30 salita)
> Sosyolek (50 salita)
= wika ng mga Beki (Gay Language)
= jargon
> Etnolek (30 salita)
PINAG-UGATAN NG WIKA
• Iba’t ibang teorya kung paano nagsimula at
lumaganap ang wika.
1. Dingdong – may kaakibat na tunog ang bawat
bagay sa mundo.
2. Bow-wow – nagsimulang matuto ang tao ng
paggamit ng wika sa pamamagitan ng
panggagaya nito sa tunog ng kalikasan.
3. Pooh – pooh = lumilikha ang tao ng tunog sa
pamamagitan ng pagpapalabas ng kasidhian ng
kanyang damdamin tulad ng galit, galak,
lungkot, takot atbp.
4. Yum – yum = lumilikha ng tunog ang tao sa
pamamagitan ng paggaya sa mga tunog na
nagmumula sa mga kilos o galaw.
5. Tore ng Babel (Tore ng Kalituhan)
6. Rizal
= hango ito sa tula ni Rizal, “Sa Aking mga
Kabata”, (ang wika ay bigay ng Lumikha sa mga
tao)
WIKA: KATUTURAN

• Ang wika ay tulay na ginagamit para

maipahayag at mangyari ang anumang
minimithi o pangangailangan natin.
- Paz, Hernandez at Pereyra (2003:1)
• masistemang balangkas ng mga tunog
na pinili at isinaayos sa pamaraang
arbitraryo upang magamit ng mga
taong nabibilang sa isang kultura.
- Henry Allan Gleason, Jr.
• isang sining tulad ng paggawa ng
serbesa at pagbe-bake ng keyk
o ng pagsusulat.
- Charles Darwin
* Isang sistema ng komunikasyong
nagtataglay ng mga tunog, salita, at
gramatikang ginagamit sa
pakikipagtalastasan ng mga mamamayan sa
isang bayan o sa iba’t ibang uri ng gawain.
- Cambridge Dictionary
WIKA: KATANGIAN
1. MASISTEMANG BALANGKAS
(nakabatay sa tunog ang lahat ng wika)
a. Ponema – makahulugang tunog
b.Ponolohiya – makaagham ng pag-aaral ng ponema
c. morpema – maliit na yunit ng salita (s.u., panlapi o
morpemang ponema). /a/
d. morpolohiya – makaagham ng pag-aaral ng morpema
e. sintaksis – makaagham na pag-aaral ng pangungusap.
2. SINASALITANG TUNOG.
= nililikha ng ating aparato sa pagsasalita,
mula sa hanging nagmumula sa baga.
3. PINIPILI AT ISINASAAYOS
= mahalaga sa isang nakikipagtalastasan na
piliing mabuti at isaayos ang mga salitang
gagamitin upang makapagbigay ito ng
malinaw na mensahe sa kausap.
4. ANG WIKA AY ARBITRARYO
= ang taong walang kaugnayan sa komunidad ay
hindi matututong magsalita kung paanong ang
mga naninirahan sa komunidad na iyon ay
nagsasalita sapagkat ang esensya ng wika ay
panlipunan.
5. ANG WIKA AY GINAGAMIT
= kasangkapan sa komunikasyon
= kailangang patuloy na gamitin pagkat
walang saysay kung hindi gagamitin
Patay na wika: anluwage, hudhod,
napangilakan,hidhid.
6. NAKABATAY SA KULTURA

7. NAGBABAGO
8. ANG WIKA AY KOMUNIKASYON
= tunay na wika ay wikang sinasalita
= ang wikang pasulat ay paglalarawan
lamang ng wikang sinasalita.
= gamit ito sa pagbuo ng
pangungusap
= walang pangungusap kung walang
salita
9. ANG WIKA AY MAKAPANGYARIHAN

10. ANG WIKA AY KAGILAGILALAS

BARAYTI AT REHISTRO NG WIKA:

1. DAYALEK/DAYALEKTO
= wikang ginagamit ng partikular na pangkat ng
mga tao mula sa isang lugar tulad ng lalawigan,
rehiyon, o bayan.
 TAGALOG RIZAL TAGALOG TERESA, MORONG,
CARDONA AT BARAS
Palitaw Diladila
Mongo Balatong
Makikipagkasalan Magkakaangay
Timba Sintang
Hikaw Panahinga
Ate Kaka
Tatay Tata
TAGALOG SA RIZAL TAGALOG SA TERESA,
MORONG,CARDONA AT BARAS
Lolo Amba
Biik Kulig
Lola Inda, Pupu, Nanang
Sitaw Gulay, Pinugo
Latek Kalamay Hati
2. SOSYOLEK
= barayti ng wikang nakabatay sa katayuan o antas
panlipunan o dimensyong sosyal ng mga taong
gumagamit ng wika.
A. WIKA NG MGA BEKI
1. Churchill – Sosyal
2. Indiana Jones – Nang-indiyan
3. Bigalou - Malaki
4. Givenchy – Pahingi
5. Julie Andrews – Mahuli
6. Charot – Biro
7. Trulalu – Totoo
B. COÑO (Taglish)
Kaibigan 1: let’s make kain na.
Kaibigan 2: wait lang. I’am calling Anna pa.
Kaibigan 1: come on na. we’ll gonna make pila pa.
Kaibigan 2: I know right. Sige go ahead na.
C. JEJEMON O JEJESPEAK
3ow phOw, mUsZtaH nA phow kaOw
(hello po, kumusta na po kayo?)
aQcKuHh iT2h
(ako ito)
iMiszqcKyuH
( i miss you)
MuZtaH
(kumusta?)
D. JARGON
= natatanging bokabularyo ng isang partikular na
pangkat ng gawain.

exhibit,appeal,complainant
diagnosis,therapy, emergency
mouse,strike,operation
3. IDYOLEK

= pansariling paraan ng pagsasalita

= lumulutang ang katangian at kakanyahang
natatangi ng taong nagsasalita.
4. PIDGIN
= umusbong na bagong wika
= katutubong wikang di pag-aari ninuman
(nobody’s native language)
CREOLE
= ang wikang nagsimula bilang pidgin ay naging
likas na wika o unang wika na ng batang isinilang
sa komunidad ng pidgin. (nagkaroon na ng
tuntuning panggramatika)
 PIDGIN AT CREOLE

PIDGIN
• tinatawag sa Ingles na nobody’s language.
2 taong magkausap pero may magkaibang
unang wika kaya di nagkakaintindihan dahil
hindi nila alam ang wika ng isa’t isa.
Nagkakaroon ng tinatawag na makeshift
language
Walang pormal na estruktura kaya ang 2
nag-uusap ang lumilinang ng sarili nilang
tuntuning pangwika.
• Espanyol + katutubo = Chavacano

- Nagkaroon ng sariling tuntuning

panggramatika = Creole - wikang unang naging
pidgin at kalaunan ay naging likas na wika.
5. Etnolek

= mula sa mga etnolingguwistikong grupo.

= taglay nito ang mga salitang nagiging bahagi na ng
pagkakakilanlan ng isang pangkat-etniko.
Ibaloy: Shuwa (dalawa)
Sadshak (kaligayahan)
Peshen (hawak)
IVATAN
Vakkul – pantakip sa ulo
Bulanon – full moon
Kalipay – tuwa/ligaya
Palangga – mahal/minamahal
6. REGISTER
= naiaangkop ng isang nagsasalita ang uri ng
wikang ginagamit niya sa sitwasyon at kausap.
(pormal at di pormal)
Hindi ako makakasama, wala akong datung.
 hindi po ako makakasama dahil wala po
akong pera
=Pormal na wika rin ang gamit sa....
• pormal na pagdiriwang o pangyayari tulad
ng;
pagsisimba, seminar, talumpati, korte,
paaralan