NDDU-IBED-F-081

NOTRE DAME OF DADIANGAS UNIVERSITY

Integrated Basic Education Department
Senior High School
Lagao, General Santos City

Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik

Quarter/Term: Finals Petsa: 2021.01.11 – 2021.01.16

Linggo: 1 21st Century Skills:
Damean’s Beat: Quality Education  Critical Thinking
NDDU’s 4Cs: ☐ Christian Leaders ☐ Computing/ICT Literacy
 Competent Professionals ☐ Communication
 Community-Oriented Citizens ☐ Creativity
☐ Culture-Sensitive Individuals ☐ Collaboration
Guro: Hazel E. Cal ☐ Cross Cultural Understanding
Marione V. Morga  Career and Learning Self Reliance
Rovamae L. Peloton

Online Lesson: 40 na minuto

Paksa: Ang Kahulugan at Proseso ng Pagbabasa
Layunin sa Pagkatuto:
Sa pagtatapos ng aralin, nakakaya kong:
1. mabigyang-kahulugan ang pagbasa
2. matukoy ang proseso ng pagbasa
Sanggunian/Kagamitan:
1. Laptop
2. PPT Presentation

Aklat
Atanacio, H., et. al (2016). Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik.
Quezon City: C&E Publishing, Inc.

Modyul Blg.: 1
I. Paksa: Ang Kahulugan at Proseso ng Pagbabasa
II. Layunin sa Pagkatuto:
Sa pagtatapos ng aralin, nakakaya kong:
1. matukoy ang proseso ng pagbasa
2. makilala ang mga aspekto ng pagbabasa
3. mapahalagahan ang tunguhin ng pagbabasa sa mga mag-aaral
III. Panimula/Balik-aral/Nilalaman:

Panimula:
Maaari nating libutin ang buong daigdig sa pamamagitan lamang ng pagbabasa. Matatarok
natin ang lalim ng kaalaman at nahahawan ang landas ng karunungan sa iba’t ibang larangan—
sining, agham, teknolohiya, kasaysayan, pulitika, lipunan, at iba pa. Namumulat tayo sa
katotohanan at nagkakaroon ng pagkakataong makisalamuha para sa ating ibayong
kapakinabangan.
NDDU-IBED-F-081
 KAHULUGAN NG PAGBASA
Ang pagbasa ay proseso ng pag-aayos, pagkuha, at pag-unawa ng anomang uri at anyo ng
impormasyon o ideya na kinakatawan ng mga salita o simbolo na kailangang tingnan at suriin
upang maunawaan. Ang mga sagisag na ito ang nagsisilbing instrumento upang mabigyang-
kahulugan ang mga kaisipang gustong ipahayag. Ngunit tandaan nating hindi lahat ng layunin ng
manunulat sa kaniyang akdang nilikha ay natatamo o naisasakatuparan ng isang mambabasa.

IBA-IBANG ASPEKTO NG PAGBABASA

Pisyolohikal na Aspekto ng Pagbabasa
Isang pisyolohikal na proseso ang pagbabasa dahil sangkot dito ang mata na siyang
ginagamit natin upang makita, matukoy, at makilala ang mga imahen at simbolo. Sa tuwing tayo’y
nagbabasa, ang simbolo o imahen ay mga liwanag na tumatama sa retina ng ating mata.
Nagkakaroon ng mga pagbabagong kemikal na dumadaloy sa ating mga ugat patungo sa cerebral
cortex, ang sentro ng ating utak na nagbibigay ng interpretasyon o kahulugan sa mga simbolo.
Sa proseso ng pagbabasa ay gumagalaw sa iba’t ibang paraan ang ating mga mata. Kung
minsan ay napapatitig ang ating mga mata upang kilalanin at intindihin ang teksto. Ang pagtitig na
ito ay tinatawag na fixation. Ang tagal o bilis ng pagtitig ay depende sa tagal ng pagtutok natin sa
simbolo o salita. Kung minsan naman ay gumagalaw ang ating mata mula kaliwa pakanan o mula
itaas pababa na karaniwang nangyayari habang tayo’y nagbabasa at tinatawag naming inter
fixation. Gumagalaw rin ang mga mata mula sa simula ng binabasa hanggang sa dulo ng teksto na
tinatawag namang return sweeps. Kung minsan din ay kailangang balik-balikan at suriin ang ating
binabasa. Ang paggalaw ng mga mata para gawin ito ay tinatawag na regression.
Kognitibong Aspekto ng Pagbabasa
Ayon sa organisasyong SEDL, dating kilala bilang The Southwest Educational Development
Laboratory, na gumagawa ng mga pananaliksik pang-edukasyon, may dalawang pangunahing
hakbang sa kognisyon: ang pagkilala (decoding) at pag-unawa (comprehension). Una, kinikilala
muna natin at binibigyang-anyo ang mga simbolong tinututukan ng ating mga mata. Habang
nagaganap ito ay inuunawa natin ang ating binabasa. Ang mga titik at simbolo ay naipamamahagi
sa iba’t ibang sentro ng utak (pakiramdam, imahinasyon, kagustuhan, at iba pa) at nagkakaugnay-
ugnay upang magkaroon tayo ng pagkilala at pagkaunawa sa kahulugan ng mga nakalimbag na
simbolo. Mahalaga ang pagsasama ng mga kasanayang ito sa pagbabasa.
Iba’t ibang antas ng pagkaunawa (comprehension)
1. Pag-alam sa literal na kahulugan o unang antas ng pagkaunawa sa binasa
2. Pagbibigay-kahulugan sa nabasa
3. Paggamit ng kaalamang nakuha mula sa binasa
4. Paghuhusga o pagtatasa sa nilalaman ng tekstong binabasa

Komunikatibong Aspekto ng Pagbabasa

Ang wika ay napakahalagang kasangkapan sa pakikipagtalastasan. Bawat wika ay may
kaniya-kaniyang estruktura at kahulugan na kailangang alamin upang maunawaan ang
impormasyong ipinahahayag nito.
NDDU-IBED-F-081
Panlipunang Aspekto ng Pagbabasa
Isang panlipunang gawain ang pagbasa. Kahit saan magpunta at kahit saan tumingin ay
napakaraming maaaring basahin. Sa kasalukuyan, ang pinakamaimpluwensiyang pinagkukunan ng
ideya at kaalaman ay ang Internet. Sari-saring impormasyon ang makukuha mula rito, halimbawa
ay ang mga isyung pinag-uusapan at binabasa ng nakararami.

PROSESO NG PAGBASA
Isang kumplikadong proseso ang pagbasa sapagkat maraming kasanayan ang nililinang at
kailangang malinang upang maging epekstibo ito. Masasabing mahusay at mabisa ang pagbasa
kung natutukoy ang layunin ng binabasa, nagagamit ang mga estratehiya at teknik sa pagbasa,
nakabubuo ng hinuha o hula sa susunod na pangyayari sa binasang akda, at naiuugnay ang dating
kaalaman at karanasan upang maunawaan ang kahulugan ng binasang teksto.

Mga Hakbang sa Pagbabasa

HAKBANG PALIWANAG
1. Pagkilala Ito ang proseso ng pagkilala at pagtukoy sa mga nakalimbag na salita o
simbolo at kakayahang mabigkas ang tunog ng mga titik na bumubuo sa
bawat salita.
2. Pag-unawa Ito ang proseso ng pag-unawa sa mga nakalimbag na simbolo o salita.
3. Reaksiyon Ito ang proseso ng pagpapasiya o paghatol sa kawastuhan at
kahusayan ng teksto, pagpapahalaga sa mensahe nito, at pagdama sa
kahulugan nito.
4. Pag-uugnay Ito ay kaalaman sa pagsasanib o pag-uugnay at paggamit ng
mambabasa sa kaniyang dati at mga bagong karanasan sa tunay na
buhay.

A. Pagkilala sa nakalimbag na salita at pag-unawa sa kahulugan nito (Metacognitive na

Pagbasa)

Upang makabasa ang isang tao, kailangang may kakayahan siyang kilalanin ang nakasulat na
salita. Kung mayroon siyang kakayahang bigkasin ang salita, nangangahulugang nakikilala at
nauunawaan niya ang salitang binigkas. Ang pag-unawa sa mga salita ay nakapaloob sa
dalawang mahahalagang kasanayan: ang una ay ang pagkilala sa mga salitang binabasa at
binibigyan ng kaukulang kahulugan. Ang ikalawa ay ang pag-unawa, pag-aayos, at pagbibigay-
anyo sa tekstong binasa. Tatlong element ang isinasaalang-alang dito:

1. Kaalaman sa kahulugan ng salita o bokabularyo

Isang napakahalagang salita sa pagkatutong bumasa ang lawak ng kaalaman sa
talasalitaan. Kadalasan, kapag hindi natin maunawaan ang kahulugan ng salita, hinahayaan
na lamang natin ito at nilalampasan. Itinutuloy pa rin natin ang pagbabasa na nagiging
dahilan upang hindi natin maunawaan ang ating binasa. Maaaring nangyayari ito dahil ang
salita ay bago sa ating paningin o unang beses pa lamang nating nabasa. Kailangan nating
sanayin ang ating sarili na hanapin sa diksiyunaryo ang kahulugan at katumbas ng salita.
Maaari ding gumawa ng listahan ng lima hanggang sampung salita araw-araw upang
lumawak ang ating talasalitaan. Makatutulong din ang palagian at paulit-ulit na pagbabasa
upang higit nating maunawaan ang ating binabasa. Gawin itong palagian hanggang sa
lumawak ang ating talasalitaan.

NDDU-IBED-F-081
2. Pag-unawa sa pangungusap o kaalaman sa syntax
Ang syntax ay isang sangay sa disiplina ng lingguwistika na sumusuri kung paanong ang
mga salitang nakapaloob sa isang pahayag ay nagkakaugnay-ugnay. Mahalagang aspekto
ng syntax ay kung paanong ang bawat bahagi ng pananalita ay nagkakaugnay-ugnay.
Tinitingnan din kung paano mapag-uugnay-ugnay ang mga salita upang makabuo ng isang
wasto at angkop na pangungusap. Bawat wika ay may kaniya-kaniyang estruktura at
kakayahan.
Sa wikang Filipino, ang wastong ayos ng pangungusap ay nasa anyong panaguri + simuno
o kaya ay simuno + panaguri. Samakatuwid, ang paksa sa Filipino ay maaaring nasa
unahan ng panaguri, at maaari ding nasa hulihan nito.

Halimbawa: Ang nanay ko ay maganda.

S P

Maganda ang nanay ko.

P S

Samantala, ang karaniwang ayos ng pangungusap sa wikang Ingles ay simuno + panaguri.

Halimbawa: My mother is beautiful.

S P

3. Pag-unawa sa kabuuan ng pahayag

Ang isang mambabasa ay may kakayahang suriin ang sariling paraan ng pagpoproseso ng
impormasyon. Halimbawa, kung habang nagbabasa ay tila walang kabuluhan ang mga
salitang nadaanan ng tingin, balikan itong muli at tukuyin ang angkop na salitang dapat
gamitin. Mayroon ding mambabasa na nilalaktawan na ang ibang bahagi ng teksto at
ipinalalagay na alam na niya ang pagkakaugnay nito sa mga sumunod na ideya. Ibig
sabihin, hindi lahat ng nakasulat sa teksto ay binabasa. Ang ating utak ay may kakayahang
magdesisyon at mamili ng tekstong babasahin.

Halimbawa:
Umaanot na sa 100 ang kasaping paaralan mula sa iba’t ibang rehiyon.

Maaaring balikan muli ang binasang pangungusap sapagkat hindi wasto ang naunang
salitang ginamit sa simula ng pangungusap. Ang kakayahan nating magproseso ng tamang
impormasyon at kaalaman sa gramatika ang magsasabi sa atin na umaabot ang angkop na
salita at hindi “umaanot”.

Halimbawa:
Hinihinalang nagtatango na ang suspek.

May kakayahan ang ating utak na magproseso ng tamang impormasyon at sinasabi sa atin
na ang angkop na salita ay nagtatago at hindi “nagtatango”.

May teorya sa pagbabasa na tinatawag na Teoryang Bottom-Up—tinatawag ding

Teoryang Ibaba-Pataas—na nagsasabing ang pag-unawa sa ating binasa ay nag-uumpisa
sa isang pang-engganyo mula sa labas tulad ng mga salita, pangungusap, larawan,
dayagram, teksto, at iba pang simbolo. Ang mga ito ang nasa ibaba ng proseso (bottom) at
NDDU-IBED-F-081
 nakararating sa itaas o sa ating utak (up), matapos maproseso sa tulong ng mata at utak.
Sa teoryang ito, ang impormasyon ay hindi nagmumula sa mambabasa kundi sa teksto.
Binubuo ang ating pang-unawa sa binasa sa pamamagitan ng pagpoproseso muna ng
maliliit nay unit ng teksto. Maaaring magsimula ito sa pagkilala ng mga titik at pagtukoy sa
mabubuo nitong mga pantig, sa mga mabubuong salita mula sa mga pantig, at sa mga
parirala at pangungusap mula sa pagsasama-sama ng mga salita. Mula sa pagbuo ng
kahulugan batay sa malilit na sangkap ng teksto, aakyat ang pagproseso ng teksto sa isip
upang ganap na maunawaan ang kahulugan ng teksto.

B. Interaktibong Proseso ng Pagbasa

Sa interaktibong pagbabasa, gumagamit tayo ng iba’t ibang pamamaraan upang lubusang

maunawaan ang teksto.

Ayon kay Emerald Dechant (1991), ang pag-unawa ay basehan ng pagbibigay ng kahulugan; at
ang kahulugan ay inihahatid sa pamamagitan ng mga nakalimbag na titik at hindi mula sa mga
mismong teksto. Ibig sabihin, ang pagkaunawa sa teksto ay nakadepende sa kung paano
nauunawaan ng mambabasa ang mga salita, at hindi sa kung ano lamang ang nakasulat.
Samakatuwid, ito ay interaksiyon ng teksto at ng mambabasa.

Sinang-ayunan din ito ni McCormick (1998). Ayon sa kaniya, ang pagbabasa ay pagbibigay ng
kahulugan sa teksto at hindi pagkuha ng kahulugan mula sa teksto. Sa interaktibong proseso ng
pagbabasa, tayo ay bumubuo ng kahulugan gamit ang mga kaalaman at kasanayan sa
pagbubuo ng salita mula sa pinagsama-samang tunog (phonology), pagpapalit ng anyo ng
salita batay sa paggamit nito sa pangungusap (morphology), pagsasama-sama at paglalagay
sa tamang puwesto ng mga salita sa pangungusap (syntax), at ang kahulugang makukuha mula
sa buong pangungusap (semantics) batay sa pag-unawa sa mga ito. Mula sa mga kahulugang
dala ng mga ito, ang teksto at ang mambabasa ay nagkakaroon ng interaksiyon upang
mabigyan ng kahulugan ang akda. Dahil sa interaktibong pagbasa, nagkakaugnay ang dating
kaalaman ng mambabasa at ang kaniyang konsepto sa paligid. Ang bawat yugto ng gawaing
pagbasa ay kakikitaan ng aktibong partisipasyon ng mambabasa.

Ang pagbasa ay isang transaksiyon at interaksiyon ng teksto at mambabasa. Habang

isinasagawa ang prosesong ito, tayo ay naghahanap at bumubuo ng kahulugan base sa pag-
unawa natin sa teksto. Narito ang isang ilustrasyon:

Taglay ng Teksto Taglay ng Mambabasa

-konsepto, damdamin -personal na kaalaman, damdamin, at saloobin

-wika -wika
-layunin -layunin
-porma/anyo -kaalaman sa porma/anyo
-nilalaman -mga ekspektasyon sa nilalaman

Kahulugan ng Teksto
NDDU-IBED-F-081
IV. Sukatin ang Pag-unawa:

I. ENUMERASYON. Ilahad ang wastong pagkakasunod ng mga hakbang sa pagbabasa.

1. ________________
2. ________________
3. ________________
4. ________________
Susi sa Pagwawasto:
1. Pagkilala 2. Pag-unawa 3. Reaksion 4. Pag-uugnay

V. Pagpapayaman ng Kaalaman:

I. PAGPIPILI. Isulat sa sagutang papel ang tamang sagot.

1. Ito ang proseso ng pag-aayos, pagkuha, at pag-unawa ng anomang uri at anyo ng

impormasyon o ideya na kinakatawan ng mga salita o simbolo.
a. Pagbasa b. Pag-unawa c. Pagsusuri d. Pananaliksik

2. Ito ang sentral na bahagi ng utak na nagbibigay ng interpretasyon sa mga salita o simbolo.
a. cerebral cortex b. fixation c. inter fixation d. retina

3. Ito ay teorya sa pagbasa na nagsasabing ang pag-unawa sa binasa ay nag-uumpisa sa mga

simbolo papuntang utak matapos maproseso ng mata at utak.
a. teoryang ibaba-pababa b. teoryang ibaba-pataas
c. teoryang itaas-pataas d. teoryang itaas-pababa

4. Ito ang proseso ng pagbasa kung saan nagkakaroon ng transaksiyon at interaksiyon sa pagitan
ng teksto at mambabasa.
a. interaktibong pagbasa b. kognitibong pagbasa
c. metakognitibong pagbasa d. panlipunang pagbasa

5. Ito ang tawag sa pagtitig ng ating mga mata sa binabasa upang kilalanin at intindihin ang teksto.
a. cerebral cortex b. fixation c. inter fixation d. retina

6. Ito ay hakbang sa pagbabasa na tumutukoy sa kaalaman sa pagsasanib o pag-uugnay at

paggamit ng mambabasa sa kaniyang dati at mga bagong karanasan sa tunay na buhay.
a. Pagkilala b. Pag-unawa c. Reaksiyon d. Pag-uugnay

7. Ito ay hakbang sa pagbabasa na tumutukoy sa proseso ng pagkilala at pagtukoy sa mga

nakalimbag na salita o simbolo at kakayahang mabigkas ang tunog ng mga titik na bumubuo
sa bawat salita.
a. Pagkilala b. Pag-unawa c. Reaksiyon d. Pag-uugnay

8. Ito ay hakbang sa pagbabasa na tumutukoy sa proseso ng pagpapasiya o paghatol sa

kawastuhan at kahusayan ng teksto.
a. Pagkilala b. Pag-unawa c. Reaksiyon d. Pag-uugnay
NDDU-IBED-F-081
9. Sa interaktibong proseso ng pagbabasa, tayo ay bumubuo ng kahulugan gamit ang mga
kaalaman at kasanayan sa pagbubuo ng salita mula sa pinagsama-samang tunog na tinatawag
na:
a. morphology b. phonology c. semantics d. syntax

10. Ito ay karaniwang nangyayari habang tayo’y nagbabasa na kung saan ay gumagalaw ang
ating mata mula kaliwa pakanan o mula itaas pababa.
a. cerebral cortex b. fixation c. inter fixation d. retina

VI. Sanggunian/Kagamitan:

Aklat
Atanacio, H., et. al (2016). Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik.
Quezon City: C&E Publishing, Inc.

NDDU-IBED-F-081