Türkiye Elektrik m

1993 Türkiye Elektrik Kurumu'nun (TEK) kontrolü

elektrik sektörü m , ( m, m
ve ( m iki m . 4628 Elektrik
girmesi ile b b 2003
( m, ( m, ( ve ( m
m .

Elektrik Enerji Üretimi 2

Elektrik Enerjisi m ve m
Elektrik m tüketim m .B b
elektrik üretim ile tüketim merkezleri b ,
elektrik enerjisi iletim ve m sistemleri ile .
Elektrik enerjisinin m elektrik enerjisi
hemen tüketim merkezlerine m . Elektrik
enerjisini tüketim merkezlerine iletmek için iletim ve m sistemlerine
v .

Elektrik Enerji Üretimi 3

Elektrik Enerji Üretimi 4
• Elektrik enerjisinin m, iletim ve m m
. En özetiyle , , ,
b , linyit vb. ile üretilen elektrik enerjisi;
ile v yükseltilmesi 154 KV(genellikle)
v 380 KV üretilerek enerji iletim v ,
b elektrik (Türkiye Elektrik m Anonim
‘ genellikle 34,5 KV
.
• B enerji m b . Elektrik m
merkezine gelerek her belli
bölgelere ( m ( Gerilim) çevirim
34,5 KV 380 ( - . AG
m b . Böylelikle evlerimize gelen 220
V’luk b .

Elektrik Enerji Üretimi 5

Ş k :
yn anma gerilimli, birbirine ağl elektrik tesislerinin
tümüne e eke denir. let mde kullan lan e ekelere
iletim k l r , dağ t mda kullan lan e ekelere de
da k l r denir.
Elektrik iletim ve dağ t m e ekeler elektrik enerjisinin
üretilmesinden tüketilmesine kadar enerjinin kesintisiz ve
güvenilir bir ek lde iletilip dağ t lmas na uygun lmal d r.

Elektrik Enerji Üretimi 6

 b Ç
Elektrik b v gerilimler
m b (1-1000 v
m b (1 -35 kV
m b (3 -154 kV
Ç m b (1 4 )

Elektrik Enerji Üretimi 7

m b Ç

m b sistemleri
:
b
b
b
b

Elektrik Enerji Üretimi 8

 b
• mm , merkezleri, , b , köy gibi
beslemesi genellikle tek ve
benzeyen b türüne b .

Elektrik Enerji Üretimi 9

 b elektrik enerjisinin yerin yük
b m m m . Bu
, bir gibi
ve son
.
• b , tesis b ,b m ve m
m , tespit m gibi
b .
• Bu v özellikleri v .
b emniyet , çok b
enerjisiz b . gerilim yoktur.

Elektrik Enerji Üretimi 10

Elektrik Enerji Üretimi 11
 b
• , b , köy ve m ,
beslemenin b ile ve bütün
birbirine bir sistemin b
tipine ring b .

Elektrik Enerji Üretimi 12

• Ring b besleme b ile için
ring bir m ; m
v çok b enerjisiz m
. Ring elektrik kesitleri her
. Bu b tesis m yüksektir.

• b göre v .
m çekilen m m m m
tesisin yenilenmesi çok m olur. Ç ring
b tüm m .
b ise m m yeterli
.

Elektrik Enerji Üretimi 13

 b
• , b , köy ve m b ,
beslemenin b ile ve besleyen
bir gibi , gözlerin b
tipine b .

Elektrik Enerji Üretimi 14

• b , ring b gibi beslemenin sürekli
b , yeri bir
m . m v özel
m m ile v b . m
enerjisi kesilmez.
• B b besleme bir . Bu m
yine kesintisiz enerji verebilir. F
b m m enerjisiz .
• b kesintisiz enerji m , gerilim m
çok , sisteme güçlü b b m gibi
v v . Bütün b b
, m ve b m . v m
etkisinin büyük m gibi v .
Elektrik Enerji Üretimi 15
 b
• m , m , ve v m
m , özellikle önemli m enerji v için iki
sistem v b bölgeler
b elektriksel m .

• Bu tip b ,ob bütün elektrik üretim ve tüketim

büyük küçük m m sisteme
m .

• Enterkonnekte b elektrik b m yüksek

m m m b . Bununla b
devre m yüksek ve m
m b .

Elektrik Enerji Üretimi 16

Elektrik Enerji Üretimi 17
• Enterkonnekte m m:
Enterkonnekte m, Elektrik Kuvvetli
m m b bölüm
4/7 (Enterkonnekte) b :
birbiri ile b
gözlü b .” m .

Elektrik Enerji Üretimi 18

• Enterkonnekte m bir , yerin
enerjisi kesilir. m enerjinin b m . Sistem
bir b v v
b ve bu bölgeleri beslemeye v m .
• Her ülkenin b bir enterkonnekte b v .
B birlikte b m ülkelerin sistemleri birbirine b b . Ülke
b küçük ve beslenen b
b .B sistemi etkilemez.
• enterkonnekte sistem; B , , , Suriye ve
ülkelerinin b b . Bu b elektrik
v m .

Elektrik Enerji Üretimi 19

 m
• Türkiye Elektrik m ( Milli Tevzi Sistemi bir
. Milli Kontrol Merkezi (MKM) ve
sistemin en yer m . Bölgesel Kontrol Merkezi (BKM)
, b , , m , b ve m m . v
, Milli Kontrol Merkezinin bir Durum Kontrol Merkezi
(ADKM) m v .
• Her B , MKM’ye m ile ADKM’ye tek m ile
b . MKM ve ADKM bir mb b m .
m ve b m Birimleri ( ,
ilgili Bölgesel Kontrol Merkezlerine m ile b .
Milli Tevzi Sisteminin genel bir görünümü -1 v m :
• SCADA sistemi v Enterkonnekte b önemli
izlenmesinin Kontrol b Enerji
yönetim sistemi ile m yük b
b ve verebilmek için
m ve b .

Elektrik Enerji Üretimi 20

Elektrik Enerji Üretimi 21
Tüm Kontrol Merkezlerinde bulunan Gözetimsel Kontrol ve
Veri Toplama (SCADA) f nks y nlar na ilave olarak, Milli
Kontrol Merkezi ve Acil Durum Kontrol Merkezinde (ADKM)
Enerji Yönetim Sistemi (EMS) f nks y nlar da
ulunmaktad r.
Toplam olarak 200’den fazla RTU SCADA sistemine dahil
ed lm durumdad r. SCADA/EMS Sistemi as tas yla 380
kV iletim e ekes ne ağl tüm santral ve trafo merkezleri
ile 154 kV alt-iletim e ekes ne ağl önemli santrallar ve
trafo merkezleri MKM ve ilgili BKM’lerde gerçek- amanl
olarak izlenmektedir.

Elektrik Enerji Üretimi 22

• merkezi ve b v
bilgiler Bölgesel Kontrol , Milli
Tevzi ve Durum Merkezine m . Kontrol
m kontrol v
ve merkezlerine m .
• v ve m ,
, ve ve güç ,b gerilim
, m pozisyon b , b
m m, gibi m , b
v v , topoloji belirleyen , , bilgileri
ve m bilgileri ile enerji ölçümleri gibi Enterkonnekte
Elektrik b izlenmesi ve m için
veriler m .

Elektrik Enerji Üretimi 23

 m
• : Güç , b ve b
m ile elektrik m, iletim ve m
. elektrik enerjisini m v m
b m .

Elektrik Enerji Üretimi 24

Elektrik Enerji Üretimi 25
Elektrik Enerji Üretimi 26
 b b m
• Güç ,
• B ,
• Ölçü ,
• Kontrol ve m m ,
–
–
m m
– gerilim
–
– m
–
– m Röleleri

Elektrik Enerji Üretimi 27

• m güç b m ile elektrik enerjisinin
gerilim ve m göre m
elektrik m .
• Elektrik enerjisi
gerilimi yükseltilir. B iletim yüksek gerilimle m
olur. v b yüksek gerilim (
gerilime . Son gerilim m
m gerilime .
m b m 3 m b .;
• Güç
• Ölçü
• Özel m

Elektrik Enerji Üretimi 28

Güç - merkezler enerji m
m . Bir Güç m temel m
b ;
• m Nüve: m
• m : ve çok .( tip)
• : ve .
• : m ile v m
.
• Ana tank: ve nüvenin b .
• : m ve .
• seviye : Rezerve servisini görmek .
• : m m .
• Tekerlekler: m m .
• OG-AG b : OG-AG b m .
• Ark : Enerji bir gerilim m
m .
• m m : m gösterir.
• m m m : OG gerilim seviyesini m .
Elektrik Enerji Üretimi 29
• m : m ve m m m .
Elektrik Enerji Üretimi 30
• : B , m güç
m m
için bir güvenlik m . m
m x B (1875-1956)
ve bu röleler 1940
bu güç m
m .
• m bir v
yerel m m gelerek ve v
m m m m
getirir. B belirli bir m
b m sistemi .
ve yeri bir .
Elektrik Enerji Üretimi 31
• bir iç m , rölenin iki
b m . B b , küçük
,( m röle ile) bu m
ile belirtilmesini , m m .
, büyük iç m
m verir ve m , m ( m röle
ile) ile belirtir. Gerek her iki
ek ,( ses veren b .

Elektrik Enerji Üretimi 32

Elektrik Enerji Üretimi 33
Elektrik Enerji Üretimi 34
Elektrik Enerji Üretimi 35
Güç Trafosu
, 200 v m b

b v b , m
v m b b
B m b v m m F b
m v v m
m m , m , ,
m
m b m

m Trafosu
b
m
m m 36/0.4 kV m
2500 kVA m
400 ,b b m .
B m .

Elektrik Enerji Üretimi 36

• m m m
nüveler üzerine m . ile nüvenin m
için m .
• b üç . Üç
m Ç tip (Büyük güç ve yüksek
m ve m tip ( gerilim ve küçük
nüveli üretilirler. Üç m , üçgen
ve b .
• b çok m m
.

Elektrik Enerji Üretimi 37

b (

Zigzag b
m

b (
b (

Elektrik Enerji Üretimi 38

Elektrik Enerji Üretimi 39
 0: Primeri ve b , primer
ve gerilimleri 0 .
11: Primeri , üçgen b ,
primer ve gerilimleri
30x11=330 .
Dy6: Primeri , b ,
primer ve gerilimleri
30x6=180 .
5: Primeri , b ,
primer ve gerilimleri
30x5=150 .

Elektrik Enerji Üretimi 40

 - b m bir gerilim geriliminin üçte
b . m en b m b . F gerilimi
m . m m
yüksek gerilim m b . bu tür m
m grubu Yy0 .
Üçgen-üçgen b b yine b m uygun m birlikte
üç ve üçün m üçgenin v m
m gerilimleri m . -üçgen b b
m yine m üçgenin
. Bu m yoktur. Örnek v Yd5
m grubu büyük yüksek güçte .
Üçgen- b b ise m m yok ve
nötr b m v . Genellikle Dy5
grubu m büyük güçlü m m .
b m , m b , nötr
m ve m problemlerin
.( m m m b .
b b m .) 5 grubu m küçük
güçlü m m .
Elektrik Enerji Üretimi 41
Güç m çekilen m m gerilim
m olur. Bu problemi çözmek için m
m . m m (KDT)
önemli bir gerilim ve m m
v yük b gerilimi istenilen m
.

Elektrik Enerji Üretimi 42

 mv
b

Elektrik Enerji Üretimi 43

F m m

Elektrik Enerji Üretimi 44

Elektrik Enerji Üretimi 45
Elektrik Enerji Üretimi 46
Elektrik Enerji Üretimi 47
Elektrik Enerji Üretimi 48
Elektrik Enerji Üretimi 49
Elektrik Enerji Üretimi 50
Elektrik Enerji Üretimi 51
Elektrik Enerji Üretimi 52
v v
mv m

Elektrik Enerji Üretimi 53

Elektrik Enerji Üretimi 54
b m b

Elektrik Enerji Üretimi 55

 (

Elektrik Enerji Üretimi 56

Elektrik Enerji Üretimi 57
 m
m m
m m

m m
• B v geçen m , istenen küçülterek bu
m m b besleyen ve
yüksek m izole özel , m m
. m “primer” m v geçen
m,m bir ile küçülterek “ ” m
v ve bu v b . Bunun ;
büyük m ile m ,
OG ve v , büyük gerilimler ile m
m olur.
Elektrik Enerji Üretimi 58
Elektrik Enerji Üretimi 59
 m m m ;
Primer v m
v m
v v v

m m , m ve b m
çok b m .F m m ,
v ve m belirli (ölçme ve
m röleleri için) m özel bir .

Elektrik Enerji Üretimi 60

Elektrik Enerji Üretimi 61
 m m
m m m m
b :
Ölçü ve m rölelerini primer m
izole , güvenli m imkân .
primer ,
.
Ölçü m m , ölçü
ve rölelerin küçük boyutlu m m imkân verir.
Büyük m m ekonomik bir m .

Elektrik Enerji Üretimi 62

 m m en önemli özellikleri :
Primer v geçen m , m göre
v .
m m v , v m
.
Primer ve m v b .
ise telli ve çok m .
m m primer ve ve
, .
• m göre tip ve kuru tip m üzere ikiye .

Elektrik Enerji Üretimi 63

Elektrik Enerji Üretimi 64
2. m m
• B v primer gerilimi istenen
küçülterek bu gerilimle m b
besleyen ve yüksek m izole özel
, gerilim m .
• Gerilim ; “primer” m v m ,
m bir ile (genellikle) küçülterek “ ”
m v ve bu v b
gerilime m enerjilenmesini
. , v m , ve m
gerilim v vb. Bunun ; büyük
gerilimler ile m önlenir.

Elektrik Enerji Üretimi 65

Elektrik Enerji Üretimi 66
• Gerilim m primer , m
m primer tersine, çok m
m . , m yükte b
çok m temin tel ile m . m
primer göre m .
• nüve kesiti gerilim m yükü ile
. Gerilim m - , -
.

Elektrik Enerji Üretimi 67

Elektrik Enerji Üretimi 68
Bir gerilim m m m
gelir:
Primer

nüve
ve b
ve , yüksek m gerilim
m bulunur. - gerilim
m bulunur. 9.17 -
tipi gerilim m m m .

Elektrik Enerji Üretimi 69

Elektrik Enerji Üretimi 70
Ölçü ve m rölelerini primer m izole
güvenli m imkân .

gerilimi belli bir , ölçü .

, v gibi .
Primer v geçen m, m göre
v .
Primer ve çok m .
ise telli ve m .
Gerilim m primer ve
ve .

Elektrik Enerji Üretimi 71